Tài liệu Luật trùng trị tỳ ni sự nghĩa tập yếu tập 2 quyển 12

TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 107 108 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU ñöùc cho con ñöôïc y chæ. Con y chæ nôi Ñaïi ñöùc ñeå Thaønh kính ñaûnh leã Ñöùc Theá Toân Ngaøi laø baäc ÖÙNG CUÙNG Ñaáng CHAÙNH BIEÁN TRI TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI I. PHAÙP Y CHÆ Phaàn thöù hai1 thuyeát minh: Luùc baáy giôø, coù caùc vò Tyø-kheo môùi thoï giôùi, Hoøa thöôïng vieân tòch, khoâng ngöôøi daïy baûo, cho neân khoâng bieát giöõ gìn oai nghi… cho ñeán gioáng nhö Baø-lamoân nhoùm hoïp. Caùc Tyø-kheo baïch Phaät, Phaät cho pheùp tröôøng hôïp nhö vaäy neân thænh A-xaø-leâ, nhö trong vaán ñeà ‚Hoøa thöôïng‛ ñaõ trình baøy. Thöa thænh nhö sau: “Xin Ñaïi ñöùc moät loøng nhôù nghó! Con Tyø-kheo teân laø… nay caàn caàu Ñaïi ñöùc laøm ngöôøi y chæ. Xin Ñaïi 1 Töù phaàn luaät 34, phaàn thöù hai Kieàn-ñoä thoï giôùi, tr. 803a, Ñaïi 22n1428. soáng.” (thöa 3 laàn). Vò ñöôïc thænh caàu noùi: “Ñöôïc, toâi cho oâng nöông töïa, oâng chôù buoâng lung.” Tröôøng hôïp vò Tyø-kheo môùi thoï giôùi muoán ôû choã nhaøn tònh, cho pheùp y chæ nôi choã khaùc, neáu trong ngaøy trôû veà kòp. Khoâng neân sai ngöôøi nhaän y chæ hay trao y chæ ngöôøi khaùc. Khoâng neân khoâng löïa choïn ngöôøi thoï y chæ, hay (löïa choïn) ngöôøi cho y chæ. Beänh hay laø troâng nom beänh khoâng y chæ, ñöôïc ôû rieâng. Luaät Taêng kyø noùi roõ: Thænh y chæ coù 5 phaùp: 1) Quí meán. 2) Cung kính. 3) Bieát xaáu. 4) Bieát hoå theïn. 5) Öa soáng vôùi nhau. A-xaø-leâ coù 4 haïng: 1) Khoâng cung caáp löông thöïc maø cuõng khoâng daïy doã Chaùnh phaùp. Haïng ngöôøi naøy khoâng phieàn thöa, cöù boû ñi. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 109 2) Coù cung caáp löông thöïc maø khoâng daïy doã Chaùnh phaùp. Haïng ngöôøi naøy neân thöa maø ñi. 3) Khoâng cung caáp löông thöïc maø coù daïy doã giaùo lyù. Haïng naøy tuy khoå, troïn ñôøi khoâng neân ñi. 4) Coù cung caáp löông thöïc maø cuõng coù daïy doã giaùo lyù. Haïng naøy tuy xua ñuoåi, troïn ñôøi khoâng neân ñi. Neáu ñeä töû khoâng nghe lôøi daïy baûo neân noùi vôùi ngöôøi troâng coi veà giöôøng meàn, ñöøng cung caáp giöôøng meàn, noùi vôùi ngöôøi trò nhaät, khoâng phaân phoái phaàn aên. Neáu ngöôøi ñoù hung aùc coù theá löïc, coù theå taïo vieäc baát lôïi, Hoøa thöôïng neân traùnh ñi. Thaày y chæ neân xeáp y baùt ra ngoaøi cöông giôùi moät ñeâm, töùc laø caét ñöùt söï y chæ vôùi ngöôøi khoâng nghe lôøi daïy baûo aáy. Neáu Hoøa thöôïng, A-xaø-leâ coù loãi, ñeä töû neân can giaùn khoâng neân duøng lôøi thoâ maø khuyeân can. Y nhö phaùp giaùo giôùi, neân noùi lôøi nhaõ nhaën ñeå thaày ñöøng laøm vieäc aáy. Thaày thuaän nghe thì toát, neáu ngöôïc laïi thaày taïo theâm toäi loãi cheâ traùch baùc boû lôøi khuyeân can thì neân traùnh xa. Neáu laø baäc A-xaø-leâ thì mình oâm y baùt ra ngoaøi giôùi ôû moät ñeâm roài trôû laïi y chæ nôi vò khaùc… Neáu ngöôøi aáy coù theá löïc thì neân traùnh xa hoï ñi. Tröôøng hôïp y chæ vôùi ngöôøi coù ñöùc haïnh maø vò Hoøa thöôïng aáy maïng chung hay thoâi tu, hay bò cöû toäi, hay ra ngoaøi cöông giôùi nguû, hoaëc ñeä töû töï ra ngoaøi cöông giôùi nguû, nhö vaäy goïi laø khoâng y chæ. 110 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Neáu A-xaø-leâ maïng chung, thoâi tu, bò cöû toäi, ra ngoaøi cöông giôùi nguû, hoaëc ñeä töû ra ngoaøi giôùi nguû, cuõng vaäy. Neáu ñuû 5 haï, bieát roõ phaùp, bieát roõ luaät thì ñöôïc pheùp lìa y chæ, goïi laø xaû y chæ. Neáu Tyø-kheo khoâng bieát roõ phaùp, khoâng bieát luaät, khoâng theå töï laäp, khoâng theå höôùng daãn keû khaùc thì troïn ñôøi khoâng ñöôïc ly y chæ ñeå soáng. Neáu ñuû 10 haï, bieát roõ phaùp, bieát roõ luaät, coù khaû naêng töï laäp, coù khaû naêng döïng laäp cho keû khaùc, Tyøkheo nhö vaäy ñöôïc nhaän ngöôøi khaùc y chæ. Luaät Nguõ phaàn noùi roõ: Cho pheùp khoâng nhaän y chæ cho ñeán saùu ñeâm. Ñeä töû muoán ñeán choã khaùc, vieäc caàn yeáu laø phaûi thöa vôùi thaày tröôùc khi ñi hai ñeán ba ngaøy. Vò thaày neân truø tính nôi choã ñeä töû mình xin dôøi ñeán ñoù coù ngöôøi ñeå hoï y chæ thì môùi cho ñi. Moãi khi ñeán truù xöù naøo, tröôùc heát phaûi leã Thaùp, leã Thöôïng toaï. Keá ñoù xin phoøng ôû, vaäy sau môùi caàu y chæ. Vò ñöôïc caàu laøm y chæ neân hoûi: ‚Nhò sö (Hoøa thöôïng, A-xaø-leâ) cuûa oâng laø ai? Tröôùc ñaây oâng ôû ñaâu? OÂng thöôøng tuïng kinh gì?‛ Neáu ngöôøi caàu y chæ traû lôøi ñuùng phaùp thì nhaän cho y chæ. Neáu traû lôøi khoâng ñuùng phaùp thì neân noùi raèng: ‚OÂng khoâng bieát toâi, toâi khoâng bieát oâng, oâng neân ñeán ngöôøi coù söï quen bieát ñeå caàu y chæ.‛ Tröôøng hôïp coù söï nghi ngôø, neân noùi chôø thôøi gian. Thôøi gian ngöôøi aáy chôø cho ñeán 6 ñeâm, TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 111 xem xeùt hoï, neáu hôïp yù thì neân cho y chæ. Neáu khoâng hôïp yù thì neân traû lôøi nhö treân ñaõ trình baøy. Khoâng neân y chæ Taêng hay Thaùp maø neân y chæ vôùi baäc Thöôïng toïa, Tyø-kheo nhö phaùp, ngöôøi coù khaû naêng giaùo giôùi. Luaät Thaäp tuïng noùi roõ: Phaûi thaønh töïu 5 phaùp, cuøng 5 haï ñaày ñuû thì khoûi caàn caàu y chæ. Naêm phaùp aáy laø: 1) Bieát phaïm. 2) Bieát khoâng phaïm. 3) Bieát toäi nheï. 4) Bieát toäi naëng. 5) Tuïng Ba-la-ñeà-moäc-xoa, hoïc roäng, kheùo noùi. Tröôøng hôïp thoï Tyø-kheo giôùi laâu naêm maø khoâng bieát 5 phaùp treân thì troïn ñôøi neân y chæ vôùi ngöôøi khaùc. Ñaïi Tyø-kheo cuõng neân theo tieåu Tyø-kheo caàu thoï y chæ, neáu mình chöa ñuû 5 phaùp treân. Tröôøng hôïp naøy vaãn phaûi thöøa söï cuùng döôøng tieåu Tyø-kheo, tröø vaán ñeà leã laïy. Cho pheùp naêm, saùu ñeâm khoâng y chæ thì khoâng phaïm. Neáu coù vò Y chæ sö toát maø khoâng y chæ duø chæ moät ñeâm vaãn phaïm Ñoät-kieát-la, thaäm chí cuõng khoâng ñöôïc laáy nöôùc röûa chaân cuûa Taêng ñeå duøng. Tröôøng hôïp gaëp luùc ñoùi khaùt, coù theå ñöôïc thì haèng ngaøy ñeán thaêm Hoøa thöôïng vaø cho pheùp ôû laïi ñoù, neáu khoâng theå ñöôïc thì naêm ngaøy ñeán moät laàn. Tröôøng 112 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU hôïp moãi naêm ngaøy khoâng ñeán ñöôïc thì luùc Boá-taùt caàn ñeán. Neáu Boá-taùt khoâng theå ñeán ñöôïc cho ñeán xa hai do-tuaàn röôõi, ñeán ngaøy Töï töù cuõng neân ñeán thaêm Hoøa thöôïng. Boä Caên baûn ni-ñaø-na noùi roõ: Chöa ñuû 5 haï, tuy thaønh töïu 5 phaùp, cho ñeán kheùo bieát roõ Tam taïng, Tam minh chöùng ñuû, tröø heát 3 caáu, nhöng cuõng phaûi y chæ. Neáu ñuû 5 haï, cho lìa y chæ ñeå du hoùa, nhöng ñeán baát cöù choã naøo cuõng phaûi y chæ. Neáu coù taâm caàu Y chæ sö thì ñöôïc ly y chæ naêm ñeâm. Neáu khoâng coù taâm caàu Y chæ sö thì lìa y chæ moät ñeâm cuõng khoâng ñöôïc. Tröôøng hôïp khoâng coù y chæ maø ôû trong chuùng Taêng thoï duïng aåm thöïc… ñeàu chaúng hôïp leä. Cho ñeán trong voøng 10 haï ñeàu nhö vaäy. Boä Baùch nhaát yeát-ma noùi roõ: Cho duø ñaõ thoï Tyø-kheo, ñeán 60 tuoåi haï, vaø 80 tuoåi ñôøi, maø ñoái vôùi kinh Bieät giaûi thoaùt chöa töøng ñoïc tuïng, khoâng roõ nghóa noù, thì cuõng phaûi y chæ nôi baäc Tröôûng laõo. Tröôøng hôïp khoâng coù vò Tröôûng laõo thì y chæ nôi vò nieân thieáu Tyø-kheo cuõng ñöôïc. Tröôøng hôïp nhö vaäy chæ tröø leã baùi, coøn bao nhieâu vieäc khaùc caàn phaûi phuïc vuï nhö troø ñoái vôùi thaày. Haïng ngöôøi naøy caàn ñöôïc goïi laø Tyø-kheo giaø maø laø treû vaäy. Boä Taïp söï noùi raèng: TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 113 Coù duyeân söï caàn phaûi taïm ñi xa nhöng chaéc chaén seõ trôû veà laïi, neân taâm nieäm nöông theo cöïu sö (thaày cuõ) khoûi phieàn phaûi thoï y chæ laïi. Ngöôøi y chæ, ngöôøi daïy doã ñoïc tuïng ñeàu phaûi cung phuïng haàu haï. Tröôøng hôïp hai vò ñeàu laâm beänh, neáu coù khaû naêng thì chaêm soùc caû hai. Neáu khoâng coù khaû naêng thì cung phuïng vò y chæ. Neáu khoâng coù thaày daïy doã ñoïc tuïng thì tuøy ñoù coù theå taïm ôû ñöôïc. Nhöng neáu khoâng coù vò y chæ sö maø taïm ôû laø khoâng hôïp leä. Coù moät vò Bí-soâ, ôû moät truù xöù, laøm y chæ cho nhieàu moân nhôn. Nhöng khi vò Bí-soâ aáy maïng chung, khoâng coù ngöôøi ñeå y chæ. Phaät daïy: ‚Tìm moät vò coù ñöùc, neân cung caáp phoøng ôû toát, mieãn caùc coâng taùc, cung phuïng haàu haï, ngoïa cuï vaät duïng khoâng thieáu thoán caùi chi, taát caû ñeàu ñaày ñuû. Neáu khoâng coù vò aáy thì khoâng ñöôïc ôû nôi ñoù ñeán kyø Boá-taùt thöù hai‛. 114 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Coù theå ñeán caùc truù xöù khaùc caàn caàu Y chæ sö. Neáu Boån sö vieân tòch v.v… ñeàu cuõng nhö tröôùc maø giaûi quyeát. Kinh Tyø-ni maãu noùi roõ: Thoï y chæ roài, xin pheùp ra ngoaøi giôùi baûy ngaøy, ñuû baûy ngaøy trôû laïi chuøa, khoâng maát y chæ. II. TÖ CAÙCH OÂNG THAÀY Phaàn thöù hai2 noùi roõ: Toân giaû Hoøa-tieân môùi vöøa 2 tuoåi haï, daãn moät ngöôøi ñeä töû 1 tuoåi haï, ñeán choã ñöùc Theá Toân. Ñöùc Theá Toân tuy bieát maø vaãn chæ nôi ngöôøi ñeä töû hoûi: - Ñaây laø vò Tyø-kheo naøo? Toân giaû Hoøa-tieân thöa: - Ñeä töû cuûa con. Ñöùc phaät hoûi Toân giaû Hoøa-tieân: Laïi coù tröôøng hôïp tieàn an cö, vò y chæ vieân tòch, Phaät baûo phaûi caàu y chæ sö gioáng nhö tröôøng hôïp treân. Neáu khoâng coù vò naøo thì neân ñeán truù xöù khaùc caàu vò Y chæ sö, roài thoï haäu an cö. - Hieän oâng bao nhieâu tuoåi (haï)? Coù tröôøng hôïp haäu an cö, thaày qua ñôøi, Phaät baûo trong thôøi gian thaùng möa kieåm tra laãn nhau, nhaéc nhôû laãn nhau, caån thaän cuøng nhau soáng. Qua thaùng möa roài, coù ngöôøi y chæ, vaø cung caáp ñaày ñuû taát caû nhö tröôùc ñaõ trình baøy. Tröôøng hôïp khoâng coù thì khoâng ñöôïc quaù laàn Tröôûng tònh thöù hai. - Ñeä töû oâng bao nhieâu tuoåi? Toân giaû Hoøa Tieân thöa: - Con 2 tuoåi. Ñöùc Phaät laïi hoûi: Toân giaû Hoøa-tieân thöa: - Ñeä töû con 1 tuoåi. 2 Töù phaàn luaät 33, phaàn thöù hai Kieàn-ñoä thoï giôùi, tr. 800a12, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 115 116 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Luùc baáy giôø, ñöùc Theá Toân baèng moïi caùch quôû traùch: Neáu ñeä töû khoâng vui ôû choã naøy tu haønh, thì hoaëc töï ñöa ñi choã khaùc, hoaëc baûo ngöôøi khaùc ñöa ñi. - Vieäc laøm cuûa oâng laø quaáy, khoâng phaûi oai nghi, khoâng phaûi phaùp cuûa Sa-moân, khoâng phaûi tònh haïnh, khoâng phaûi haïnh tuøy thuaän. OÂng laøm vieäc khoâng neân laøm. Naøy oâng Hoøa-tieân! OÂng chöa heát buù söõa maø nhaän daïy doã cho ngöôøi khaùc, laøm sao oâng daïy ñöôïc. Neáu ñeä töû coù choã nghi ngôø neân duøng phaùp, duøng luaät, nhö lôøi Phaät daïy, nhö phaùp giaûi tröø. Boä Yeát-ma ngaøi Ñaøm-ñeá soaïn taäp3 noùi roõ: - PHAÙP: Chæ coù 5 moùn vieãn ly haønh: 1) Xuaát ly phi theá phaùp. 2) Vieäc ñoä phi thoï phaùp. 3) Voâ duïc phi höõu duïc. 4) Voâ keát phi höõu keát. 5) Baát thaân caän sanh töû phi thaân caän. Töø nay cho pheùp Tyø-kheo naøo ñuû 10 haï, coù trí tueä môùi trao truyeàn giôùi Cuï tuùc cho ngöôøi, cho ngöôøi y chæ. Caàn thi haønh phaùp Hoøa thöôïng, A-xaø-leâ nhö sau: Neáu chuùng Taêng vì ngöôøi ñeä töû mình taùc Yeát-ma, taùc ha traùch, taùc taãn, taùc y chæ, taùc Yeát-ma khoâng cho ñeán nhaø baïch y, taùc baát kieán toäi cöû, baát saùm hoái cöû, baát xaû aùc kieán cöû thì Hoøa thöôïng nhö phaùp lieäu lyù, hoaëc giaû baèng caùch naøo ñeå cho chuùng Taêng ñöøng taùc phaùp Yeát-ma cho ñeä töû. Tröôøng hôïp chuùng Taêng taùc phaùp, baèng caùch laøm sao khieán cho hôïp phaùp vaø nhö phaùp maø lieäu lyù, daïy baûo ñeä töû mình thuaän tuøng ñoái vôùi Taêng, khoâng traùi nghòch, caàu mong tröø toäi loãi ñeå Taêng sôùm giaûi phaùp Yeát-ma. - LUAÄT: Töùc laø 5 moùn xuaát yeáu haønh: 1) Thieåu duïc phi ña duïc. 2) Tri tuùc phi voâ yeåm. 3) Dò hoä phi nan hoä. 4) Dò döôõng phi nan döôõng. 5) Trí tueä phi ngu si. - PHAÄT SÔÛ GIAÙO: Töùc laø 5 moùn giaùo giôùi haønh: 1) Höõu toäi giaû cheá. 2) Voâ toäi giaû thính. Neáu ñeä töû phaïm Taêng taøn, Hoøa thöôïng neân nhö phaùp lieäu lyù, hoaëc neân aùp duïng Ba-lôïi-baø-sa, hoaëc neân aùp duïng Boån nhaät trò, hoaëc neân aùp duïng Ma-na-ñoûa, hoaëc neân xuaát toäi ñeàu tuøy theo ñoù maø aùp duïng. Laïi nöõa, neáu ñeä töû laâm beänh, Hoøa thöôïng neân chaêm soùc hoaëc sai baûo ngöôøi chaêm soùc, cho ñeán laønh beänh hay maïng chung. 3) Nhöôïc cheá, nhöôïc thính, phaùp höõu giaûm khuyeát giaû nhö phaùp cöû chi. 4) Soá soá vi phaïm chieát phuïc döõ nieäm. 5) Chôn thaät coâng ñöùc, aùi nieäm xöng taùn. 3 Yeát-ma (1 quyeån), tr. 1064a07, Ñaïi 22n1433. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 117 (Taïm dòch: Phaùp laø nhöõng gì höôùng daãn chuùng ta ra khoûi ñôøi ñau khoå, vöôït leân treân vaán ñeà chaáp thoï, khoâng aùi duïc, khoâng bò buoäc raøng. Luaät laø phöông phaùp ñeå ra khoûi luaân hoài: phaûi thieåu duïc, tri tuùc, yeåm ly, phoøng hoä, phöông tieän soáng heát söùc ñôn giaûn vaø deã daøng, caàn coù trí tueä ñeå tuyeån traïch. Nhöõng ñieàu Phaät daïy: Vieäc sai quaáy thì caám, vieäc coù ích khoâng toån haïi thì cho laøm. Caám laøm maø laøm thì phaïm, cho laøm maø khoâng laøm laø phaïm, ‘chæ maø taùc laø phaïm, taùc maø chæ laø phaïm’. Keû phaïm thöôøng xuyeân phaûi baét buoäc nhieáp nieäm. Coâng ñöùc thaät söï thì khen ngôïi)4. Tröôøng hôïp ñeä töû mình sanh aùc kieán, phaûi daïy baûo hoï boû aùc kieán, truï nôi thieäân kieán, phaûi duøng phaùp vaø y thöïc nhieáp hoä hoï, daïy hoï taêng giôùi, taêng taâm, taêng hueä. Daïy hoï hoïc hoûi tuïng kinh. Phaûi giaûi quyeát vaán ñeà y thöïc, ngoaï cuï, y döôïc cho hoï theo khaû naêng cuûa mình. Coù 5 phöông phaùp ñeå khieån traùch ñeä töû: 4 118 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 5) Toâi khoâng noùi vôùi oâng nöõa ñaâu. (Neáu laø baäc A-xaø-leâ thì ñieàu 4 ñoåi laïi laø: OÂng ñöøng y chæ nôi toâi nöõa). Ñeä töû coù 5 vieäc neân quôû traùch: 1) Khoâng bieát xaáu. 2) Khoâng bieát hoå theïn. 3) Khoâng thoï giaùo. 4) Maát oai nghi. 5) Khoâng cung kính. Laïi coù 5 vieäc caàn quôû traùch: 1) Khoâng bieát xaáu. 2) Khoâng bieát hoå theïn. 3) Noùi khoâng nghe töùc khoâng nghe lôøi daïy. 4) Öa laøm baïn vôùi keû döõ. 5) Öa ñeán nhaø daâm nöõ. Laïi öa ñeán nhaø phuï nöõ, nhaø con gaùi chưa coù choàng, nhaø huyønh moân, tònh xaù Tyø-kheo-ni, tònh xaù Thöùc-xoa, Sa-di-ni, öa ñeán nhöõng choã maïi daâm. Nhöõng vieäc nhö vaäy caàn quôû traùch. - Khoâng neân quôû traùch luoân luoân. 1) Baûo hoï ñi ñi (ñi ñaâu thì ñi). - Khoâng neân an cö xong quôû traùch. 2) OÂng ñöøng vaøo phoøng toâi. - Khi beänh khoâng neân quôû traùch. 3) OÂng ñöøng haàu haï toâi nöõa. - Khoâng neân quôû traùch khi vaéng maët. 4) OÂng ñöøng ñeán choã toâi. - Khoâng neân khoâng noùi roõ toäi maø quôû traùch. Ñoaïn trong ngoaëc laø cuûa Dòch giaû giaûi thích. - Quôû traùch roài khoâng neân lieàn nhaän söï cung caáp hay sai khieán. Khoâng neân cho y chæ. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 119 - Cho pheùp ngöôøi khaùc höôùng daãn hoï, vì hai thaày, nhö phaùp saùm hoái ñeå ñem laïi söï hoøa hôïp. - Khoâng neân daãn duï ñeä töû ngöôøi khaùc veà nuoâi. - Tröôøng hôïp hai thaày cuûa hoï phaù giôùi v.v… laøm nhö vaäy vôùi yù nghó: Daãn ñeä töû hoï ñi ñeå ñem laïi phaùp Sa-moân ñöôïc taêng ích, töùc laø kænh giaùc hai thaày cuûa hoï… thì ñöôïc. 120 Khoâng theå ñieàu phuïc ñöôïc mình maø ñoøi ñieàu phuïc ngöôøi; khoâng theå töï ñoä maø ñoøi ñoä tha, mình chöa giaûi thoaùt maø muoán giaûi thoaùt cho ngöôøi khaùc. Taát caû nhöõng vieäc naøy ñeàu khoâng coù ñöôïc. Phaûi thaønh töïu 10 phaùp sau ñaây môùi cho ñoä ngöôøi xuaát gia thoï Cuï tuùc giôùi: 1) Giöõ giôùi. - Ñeä töû saùm hoái ñuùng phaùp, thaày neân chaáp nhaän. 2) Hoïc nhieàu Luaän (thoâng suoát luaän). - Ñeä töû xin pheùp hai thaày ñi xa, neân hoûi ñi coù vieäc gì? Ai laø baïn, ñeán choã naøo? Coù vaán ñeà naøo xeùt thaáy khoâng toát thì neân ngaên ngöøa ñöøng cho ñi. 3) Hoïc nhieàu Luaät (thoâng suoát luaät). 4) Hoïc giôùi ñieàu. Phaàn thöù tö 5noùi raèng: Khoâng ñöôïc nuoâi hai Sa-di. Tröôøng hôïp neáu coù khaû naêng daïy doã, giöõ giôùi, taêng taâm, taêng hueä, taêng hoïc vaán, phuùng tuïng thì cho pheùp nuoâi. Luaät Taêng kyø noùi raèng: Khoâng ñöôïc nghó raèng nuoâi Ñieäu ñeå noù phuïc vuï cho mình. Neân nghó raèng mình ñoä hoï ñeå hoï nhôø mình maø tu caùc thieän phaùp, ñaéc thaønh ñaïo quaû. Khoâng theå haøng phuïc ñöôïc mình, maø ñoøi haøng phuïc ngöôøi laø ñieàu khoâng coù ñöôïc. 5 Khoâng phaûi phaàn thöù tö, ngaøi Trí Huùc daãn nhaàm (Truøng trò tyø-ni söï nghóa taäp yeáu 12, tr. 441a15, Vaïn 40n719). Töù phaàn luaät 34, phaàn thöù hai Kieàn-ñoä thoï giôùi, tr. 811a07, Ñaïi 22n1428. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 5) Hoïc thieàn ñònh. 6) Hoïc trí tueä. 7) Coù theå xuaát toäi, coù khaû naêng daïy ngöôøi xuaát toäi. 8) Coù khaû naêng chaêm soùc beänh, coù khaû naêng daïy ngöôøi chaêm soùc beänh. 9) Ñeä töû gaëp khoù khaên, coù khaû naêng giaûi quyeát vaán ñeà khoù khaên ñoù mau choùng, vaø coù khaû naêng khieán ngöôøi giaûi thoaùt mau choùng. 10) Ñuû 10 haï. Vöøa ñuû 10 haï maø bieát 2 boä luaät cuõng ñöôïc ñoä ngöôøi. Nhaän cho ngöôøi y chæ cuõng vaäy. Khoâng neân nuoâi nhieàu Sa-di. Chæ neân nuoâi nhieàu laém laø ba Sa-di maø thoâi. Tröôøng hôïp vò Tyø-kheo coù ñöùc lôùn, nhieàu ngöôøi toân troïng xin tu, thì neân noùi vôùi moät vò Toân tuùc khaùc raèng: ‚Toâi bieát coù ngöôøi chæ TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 121 muoán soáng gaàn beân thaày ñeå taäp kinh phaùp, haàu taêng tröôûng ñaïo nghieäp‛. Roài môùi töï mình daïy doã hoï. Boä Luaät nhieáp noùi: Ñuû 10 haï, ôû vaøo vò trí baäc thaày, nhöng phaûi thaønh töïu 5 phaùp: 1) Bieát coù phaïm toäi. 2) Bieát khoâng phaïm toäi. 3) Bieát phaïm nheï. 4) Bieát phaïm naëng. 5) Ñoái vôùi kinh Bieät giaûi thoaùt phaûi thaáu hieåu thaâm nghóa, ñoái vôùi caùc hoïc xöù neân hieåu roõ duyeân khôûi kieát giôùi, tuøy khai nhö theá naøo? Neáu gaëp naïn duyeân khaùc bieát vaän duïng. Thöôøng tuïng Giôùi boån, coù theå giaûi quyeát loøng nghi cuûa ngöôøi khaùc. Hieåu nhieàu veà giôùi luaät; mình, ngöôøi ñeàu ñöôïc lôïi. Oai nghi, haønh phaùp khoâng heà traùi phaïm. Ñaày ñuû ñöùc ñoä nhö vaäy, goïi laø Thaân giaùo sö, chæ nhôø vò Thaân giaùo sö môùi coù khaû naêng daïy phaùp xuaát ly. Tuy laø Tyø-kheo, nhöng ñoái vôùi caùc hoïc xöù khoâng bieát giôùi naøo troïng, giôùi naøo khinh, thì daàu 60 tuoåi haï, vaãn phaûi y chæ nôi vò minh ñöùc maø soáng. Neáu vò minh ñöùc ñoù coøn nhoû, chæ tröø leã baùi, coøn bao nhieâu vieäc khaùc ñeàu phaûi phuïc dòch, tröôøng hôïp naøy goïi laø Laõo thieåu Tyø-kheo khoâng ñöôïc cho ngöôøi khaùc xuaát gia, vaø thoï giôùi Cuï tuùc vaäy. Thaø laø laøm teân ñoà teå taïo nghieäp saùt haïi, chöù ñöøng cho ngöôøi xuaát gia thoï Tyø-kheo roài buoâng troâi khoâng daïy doã, khieán Chaùnh phaùp cuûa Ta sôùm hoaïi dieät. 122 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Tröôøng hôïp ñaùng quôû traùch laïi khoâng quôû traùch, khoâng ñaùng quôû traùch laïi quôû traùch. Tröôøng hôïp neân tha thöù laïi khoâng tha thöù, khoâng neân tha thöù laïi tha thöù ñeàu maéc toäi aùc. Neáu ngöôøi ñaõ thoï giôùi caän vieân (Tyø-kheo) khoâng haønh phaùp cung kính, khoâng nghe lôøi daïy doã, neân cho hoï saùu vaät (ba y, baùt, ngoïa cuï, ñaõy loïc nöôùc) roài ñuoåi, baûo hoï ñi choã khaùc. Neáu laø caàu tòch (Sa-di) cho hoï hai y (noäi y vaø y vai traùi) cuõng ñuoåi, baûo hoï ñi ñaâu thì ñi. Tröôøng hôïp cha meï coù loøng tin, ñem ñöùa con nhoû ñeán cho Bí-soâ thì Bí-soâ neân nhaän. Sau ñoù, neáu hoï ñoøi thì traû laïi cho hoï. Tröôøng hôïp hoï laáy tieàn, nhieàu ít, tuøy theo ñoù maø ñöa cho hoï, khoâng phaïm. Ñöùa treû naøy ôû beân Bí-soâ, Bí-soâ duøng maûnh caø-sa quaán nôi coå noù, tuøy thôøi nuoâi daïy noù. Sau khi noù lôùn khoân, cha meï noù nghó vieäc traû ôn ñem phaåm vaät cuùng döôøng, tuøy yù neân nhaän. Luaät Nguõ phaàn noùi raèng : Khi ñoä ngöôøi neân hoûi: ‚OÂng vì caùi gì xin xuaát gia?‛ Neáu hoï noùi laø: Vì côm aùo, thì khoâng neân ñoä. Neáu hoï noùi: Vì caàu phaùp laønh, nhaøm chaùn sanh, töû, laõo, beänh, öu bi khoå naõo, thì neân ñoä. Boä Caên baûn taïp söï noùi: Muoán cho ngöôøi xuaát gia, tröôùc phaûi saém söûa 6 vaät, ba y, phu cuï, baùt vaø ñaõy loïc nöôùc. Boä Ni-ñaø-na noùi: TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 123 Muoán ñoä Sa-di cuõng cho bình baùt vaø baùt nhoû, cheùn ñaày ñuû, khoâng ñöôïc thieáu thoán. Kinh Tyø-ni maãu noùi raèng: Truyeàn giao giôùi Cuï tuùc roài, thôøi gian moät naêm, daïy doã taát caû nhöõng vieäc laøm cuûa vò Tyø-kheo. Sau ñoù, coù ngöôøi caàu xin thoï giôùi Cuï tuùc thì neân trao truyeàn. Chöa ñuû naêm thì khoâng neân chaáp thuaän trao truyeàn. Sau khi oâng Sa-di thoï Ñaïi giôùi roài ñöôïc nhaän ñoä moät Sa-di khaùc. Phaùp y chæ, cuõng sau moät naêm laïi ñöôïc nhaän ngöôøi khaùc y chæ. Khoâng ñöôïc thoï moät luùc hai ngöôøi y chæ. Luaät Thieän kieán noùi: Danh töø Hoøa thöôïng theo ñôøi Haùn dòch nghóa laø: Bieát coù toäi, bieát khoâng coù toäi thì goïi laø Hoøa thöôïng. Luaän Taùt-baø-ña noùi raèng: Khi truyeàn trao giôùi phaùp, tröôùc ñoù phaûi thuyeát phaùp, höôùng daãn taâm hoï laõnh hoäi roõ raøng, khieán cho hoï ñoái vôùi taát caû chuùng sanh, khôûi taâm bi maãn. Khi hoï ñaõ ñöôïc taâm taêng thöôïng thì ñöôïc giôùi taêng thöôïng. (Vieäc laøm naøy ‘vieäc khai ñaïo giôùi töû’ neân thöïc hieän tröôùc khi ñaêng ñaøn, kheùo leùo khai thò, chuû yeáu laø cho hoï laõnh hoäi roõ raøng. Ñaâu ñöôïc pheùp sau khi chö Taêng ‘Thaäp sö’ taäp hôïp, saép taùc phaùp Yeát-ma, khi ñoù môùi ñem ra tuyeân ñoïc daøi doøng vaên töï? Ñaïi chuùng ngoài laâu thì moûi meät, giôùi töû moïp laïy thì môø mòt khoâng hieåu gì, trôû thaønh voâ nghóa). 124 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Boä Nam haûi kyù qui noùi: Ngöôøi cö só ñeán choã ôû cuûa Bí-soâ, chuyeân tuïng kinh Phaät, caïo boû raâu toùc, maëc aùo naâu soàng, goïi laø ñoàng töû. Hoaëc tìm caàu ngoaïi ñieån, khoâng coù taâm xuaát ly, goïi laø hoïc sinh. Hai haïng ngöôøi naøy ñeàu phaûi töï tuùc, neáu thoï duïng cuûa thöôøng truï, Thaùnh giaùo hoaøn toaøn caám ngaên. Neáu coù coâng lao vôùi chuùng Taêng thì theo coâng lao coù theå thoï duïng vaäy. Hoaëc böõa côm thöôøng hay laø thí chuû coù taâm döï ñònh tröôùc thì thoï duïng khoâng can gì. Chuøa Taêng beân Taây quoác, phaàn nhieàu hoïc sinh ñeán chö Taêng hoïc taäp ngoaïi ñieån; moät laø ñeå chö Taêng sai baûo laët vaët, hai laø daïy hoï phaùt khôûi loøng toát, coù lôïi mình, lôïi ngöôøi thì nuoâi döôõng khoâng sao. Moät baùt côm khaát thöïc, theo lyù thì chaúng nhoïc nhaèn, neáu hoï coù phuïc vuï chuùt ít thì cuõng laø ñieàu caàn thieát. Baûo hoï ñöa moät caây taêm xæa raêng maø cho hoï aên uoáng, trong luùc ñuùng thôøi, thì khoâng laøm haïi ñeán ñaïo töø bi vaäy. Kinh Boà-taùt thieän giôùi noùi raèng: Töø nhöõng keû Chieân-ñaø-la cho ñeán haïng ñoà teå, tuy laøm nghieäp aùc, nhöng khoâng phaù hoaïi Chaùnh phaùp Nhö Lai, thì khoâng haún seõ ñoïa vaøo trong ñöôøng aùc. Nhöng laøm thaày maø khoâng theå daïy baûo la raày ñeä töû, thì ñoù laø phaù phaùp cuûa Phaät, chaéc chaén ñoïa vaøo ñòa nguïc. Kinh Öu-baø-taéc giôùi noùi raèng: TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 125 Thaø thoï aùc giôùi, trong moät ngaøy maø ñoaïn voâ löôïng maïng caên, chöù nhaát quyeát khoâng nuoâi döôõng ñeä töû teä aùc, khoâng theå ñieàu phuïc. Vì sao vaäy? Bôûi aùc luaät nghi chæ ñem laïi söï taùc haïi cho thaân mình thoâi, coøn nuoâi ñeä töû teä aùc, khoâng theå daïy doã thì laøm cho voâ löôïng chuùng sanh taïo aùc. Chuùng coù theå huûy baùng voâ löôïng phaùp toát ñeïp huyeàn dieäu, vaø phaù hoøa hôïp Taêng, khieán cho nhieàu chuùng sanh taùc nguõ voâ giaùn toäi. Cho neân tai haïi hôn aùc luaät nghi laø vaäy. III. PHAÙP ÑEÄ TÖÛ THÔØ THAÀY Phaàn thöù ba (luaät Töù phaàn) noùi raèng: Hoøa thöôïng: Laø vò thaày töø nôi ngaøi maø chuùng ta nhaän ñöôïc giôùi. Ñoàng ñaúng Hoøa thöôïng: Laø nhöõng vò thaày, phaàn lôùn ñaõ ñuû 10 tuoåi haï. A-xaø-leâ coù 5 haïng6: 1) Xuaát gia A-xaø-leâ, laø vò thaày chuùng ta nöông vaøo ñeå ñöôïc xuaát gia. 2) Thoï giôùi (Yeát-ma) A-xaø-leâ, laø vò thaày taùc phaùp Yeát-ma. khi thoï giôùi. 3) Giaùo thoï A-xaø-leâ, laø vò thaày daïy doã oai nghi giôùi haïnh. 126 4) Thoï kinh A-xaø-leâ, laø vò Thaày töø nôi ngaøi ta hoïc kinh, thuyeát nghóa. 5) Y chæ A-xaø-leâ, laø vò thaày töø nôi ngaøi chuùng ta nöông vaøo ñeå soáng ñôøi ñaïo haïnh, cho ñeán moät ñeâm. Nhöõng vò A-xaø-leâ nhö vaäy phaàn nhieàu ñaõ treân 5 tuoåi haï. Phaàn thöù hai7 thuyeát minh: Tröôøng hôïp Taêng vì thaày mình taùc phaùp Yeát-ma… ñeä töû neân nhö phaùp lieäu lyù, khieán cho Thaày thuaän tuøng ñoái vôùi Taêng, mong caàu tröø heát toäi, mau giaûi phaùp Yeát-ma. Tröôøng hôïp thaày phaïm Taêng taøn, hoaëc beänh, hoaëc khoâng muoán ôû nôi truù xöù naøy, hoaëc coù vieäc nghi ngôø, taát caû ñeàu nhö trong phaùp laømtThaày ñaõ noùi. Tröôøng hôïp Thaày sanh aùc kieán, neân khuyeân töø boû. Neân duøng hai vieäc (phaùp vaø thöïc) ñeå nhieáp hoä, cuõng nhö trong phaùp laøm thaày ñaõ noùi. Ñeä töû khoâng thöa vôùi thaày, khoâng ñöôïc vaøo xoùm, khoâng ñöôïc vaøo nhaø ngöôøi khaùc, khoâng ñöôïc theo caùc Tyø-kheo khaùc, hoaëc laøm baïn vôùi caùc Tyø-kheo khaùc, khoâng ñöôïc cho, khoâng ñöôïc nhaän, khoâng ñöôïc giuùp ñôõ caùc vieäc, khoâng ñöôïc nhaän söï giuùp ñôõ moïi vieäc cuûa ngöôøi khaùc. Khoâng ñöôïc cuøng ngöôøi khaùc caïo toùc, 7 6 Nguõ phaàn luaät 16, tr. 113a07, Ñaïi 22n1421. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Töù phaàn luaät 33, phaàn thöù hai Kieàn -ñoä thoï giôùi, tr. 801b11, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 127 khoâng ñöôïc nhôø ngöôøi khaùc caïo toùc. Khoâng ñöôïc vaøo trong nhaø taém, khoâng ñöôïc lau chuøi xoa thaân cho ngöôøi, khoâng ñöôïc nhaän söï lau chuøi xoa thaân cuûa ngöôøi khaùc. Khoâng ñöôïc ban ngaøy ñeán nôi phoøng khaùc cuûa truù xöù, khoâng ñöôïc ñeán nôi goø maû, khoâng ñöôïc ra ngoaøi cöông giôùi, khoâng ñöôïc ñi phöông khaùc. Moãi saùng sôùm neân vaøo phoøng thaày thöa hoûi nghóa kinh, ñoå boû ñoà tieåu tieän. Ñeán giôø röûa tay phaûi thöa thaày vaø ñöa boät ñaäu, tro… ñeå thaày röûa. Neáu coù khaåu phaàn cuûa thaày neân nhaän. Taêng coù lôïi döôõng gì veà phaàn thaày, neân nhaän. Neân thöa thaày: - Caàn vaøo thoân (khaát thöïc) khoâng? Neáu thaày noùi: - Khoâng caàn. Neân thöa thaày: - Nhaän ñoà aên ôû ñaâu? Neáu thaày cho bieát nhaän choã naøo thì ñeán nôi ñoù nhaän. Neáu thaày caàn vaøo thoân, neân röûa tay saïch laáy y An-ñaø-hoäi, giaây löng, Taêng-kyø-chi, y Uaát-ña-la-taêng, töø treân saøo tre giuõ saïch, trao cho thaày, neân vaét Taênggiaø-leâ nôi vai. Keá ñeán laáy bình baùt, laáy ñaõy ñöïng baùt, laáy aùo choaøng (phuù kieân) trao cho thaày. Laïi laáy vaät röûa chaân, aùo loâng duøng ñeå naèm, trao cho thaày. Khi thaày xuaát haønh neân xaùch guoác deùp ñi ñöôøng ñeán cho thaày. Khi ra khoûi phoøng phaûi ngoù laïi xem cöûa ñoùng chöa, neân vaën thöû, coù chaéc khoâng. Neáu khoâng chaéc phaûi ñoùng laïi, neân caát chìa khoùa nôi kín ñaùo. Khi ñi, thaày ñi tröôùc. Treân ñöôøng gaëp ngöôøi quen, neân kheùo noùi, kheùo nhieáp nieäm. Khi ñi neân traùnh 128 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU ñöôøng ngöôøi ñi, neáu muoán vaøo thoân, neân ñöùng beân ñöôøng ñeå baùt xuoáng moät beân, laáy Taêng-giaø-leâ trao cho thaày. Neáu ngoaøi thoân coù quaùn khaùch, quaùn baùn, nôi cheá taïo saûn xuaát… neân caàm guoác deùp ñi ñöôøng gôûi vaøo trong ñoù. Neân thöa thaày: - Con ñöôïc pheùp cuøng ñi vôùi thaày khoâng? Neáu thaày noùi: - Ñöôïc. Mình neân ñi theo. Neáu Thaày noùi: - Khoâng caàn ñi theo… ñôïi nôi naøo... thì ñôïi nôi choã thaày chæ ñònh. Khi ra khoûi thoân neân laáy laïi guoác deùp, ñeå baùt nôi beân ñöôøng nhaän laïi Taêng-giaøleâ, vaét nôi vai. Khi ñeán choã thaày duøng côm, neân queùt saïch nôi ñoù, traûi toïa cuï, söûa soaïn bình tònh thuûy, ñoà ñeå taém, ñoà ñöïng vaät thöïc. Laïi an trí gheá ngoài taém, ñaù röûa chaân, khaên lau chaân… Neáu thaáy thaày ñeán lieàn ñöùng daäy nghinh ñoùn, röôùc bình baùt nôi tay thaày ñeå choã caån thaän, xeáp Taêng-giaø-leâ, ñöøng ñeå dô nhôùp, neáu coù dô nhôùp phaûi giaët taåy. Thaày röûa chaân roài, phaûi ñoå boû nöôùc dô nôi chaäu, ñem ñaù röûa chaân, laáy khaên lau chaân ñeå laïi choã cuõ. Keá ñoù mình röûa tay cho saïch roài trao nöôùc saïch cho thaày röûa tay. Mình coù thöùc aên gì ñem daâng leân thaày. Thöa raèng: - Ñaây laø thöùc aên phaàn cuûa con, môøi thaày duøng. Thaày caàn gì neân ñaùp öùng. Thaày duøng côm neân ñöùng haàu, cung caáp nhöõng gì thaày caàn. Neáu giôø ngoï gaàn qua, neân cuøng thaày duøng moät löôït. Thaày duøng xong neân röôùc baùt nôi tay thaày, daâng nöôùc suùc mieäng cho thaày, mình aên xong, ñoà aên coøn dö neân cho ngöôøi hay cho phi nhôn, hoaëc ñoå treân ñaát choã khoâng coù coû, hoaëc ñoå trong nöôùc, choã khoâng coù truøng. Röûa saïch nhöõng ñoà ñöïng thöùc aên, ñeå laïi choã TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 129 cuõ, xeáp toïa cuï, deïp ñoà röûa chaân, bình nöôùc saïch, bình suùc mieäng ñeå laïi choã cuõ, queùt saïch ñaát choã vöøa aên. Keá ñoù vaøo phoøng thaày, neáu thaáy dô thì queùt, giöôøng daây, ñoà traûi ñaát, ñeå y laïi choã cuõ. Sau khi lau queùt xong, ñaát buïi queùt phoøng thaày… khi ñoå, caàn ñeå yù xem neáu coù kim, chæ, dao nhoû, cho ñeán moät, hai vieân thuoác cuõng löôïm ñeå choã deã troâng thaáy, cho ngöôøi chuû cuûa vaät aáy thaáy, nhaän laïi. Laïi phaûi nhìn leân treân caùi giaù y, caùi moùc aùo, hay laø nôi phoøng coù choã naøo hö hoaïi hang oå, oå chuoät, choã naøo caàn treùt thì treùt, choã naøo caàn neän thì neän, choã naøo caàn laøm cho baèng thì laøm cho baèng, laøm theá naøo cho heát söùc saïch seõ. Neáu caùi gheá ngoài khoâng teà chænh, phaûi söûa laïi cho teà chænh, neáu voán ñaõ teà chænh thì neân nhö cuõ maø saép xeáp vaät naøo choã aáy ñaâu ñoù ñaøng hoaøng. Tröôùc saân ñaát buïi lieàn neân queùt doïn. Bình nöôùc röûa heát roài neân muùc bình nöôùc saïch khaùc ñeå laïi choã cuõ. Nöôùc uoáng, nöôùc nhaø taém ñeàu nhö vaäy. Thaày caàn taém neân ñeán nhaø taém xem coi, caàn lau thì lau, caàn queùt thì queùt, caàn thay nöôùc thì thay, caàn cheû cuûi thì cheû, caàn naáu nöôùc taém thì naáu. Nhöõng gì caàn khi taém neân söûa soaïn ñaày ñuû. Neân thöa thaày tröôùc khi naáu nöôùc, naáu xong neân thöa ñeå thaày bieát. Neáu thaày oám yeáu, caàn ñôõ vaøo nhaø taém thì ñôõ. Thaày caàn xoa, kyø, chaø löng, thì xoa kyø, chaø löng, nhöng phaûi ñöùng sau löng thaày. Neáu caàn nhôø ngöôøi chaø löng hay chaø löng cho ngöôøi khaùc, caàn phaûi thöa vôùi thaày. Thaày taém xong mình röûa saïch seõ. Neáu thaày oám yeáu vì giaø caàn dìu ra khoûi nhaø taém, veà laïi phoøng xong, mình 130 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU neân trôû laïi nhaø taém, xem khaép moïi choã, caùi gì caàn xeáp laïi choã cuõ thì xeáp. Moãi ngaøy neân ba laàn, mai, tröa, chieàu ñeán thaêm hoûi thaày. Neân vì thaày phuïc vuï hai vieäc nhoïc cho thaày. Khoâng neân töø choái. Hai vieäc ñoù laø: Söûa chöõa phoøng oác vaø giaët vaù y aùo. Nhöõng gì thaày daïy nhö phaùp ñeàu phaûi phuïng haønh khoâng ñöôïc töø choái nhöõng ñieàu sai baûo, neáu coù. Khi bò la raày, quôû traùch roài neân ñeán thaày xin saùm hoái. Phöông thöùc saùm hoái: maëc y troáng vai beân höõu, khoâng mang guoác, quyø goái, chaép tay thöa raèng: - Thöa thaày! Nay con xin saùm hoái, con khoâng daùm taùi phaïm. Tröôøng hôïp thaày cho saùm hoái thì toát; neáu khoâng cho saùm hoái, caàn phaûi nhoû nheï, tuøy thuaän kheùo leùo tìm caùch trình baøy vaán ñeà phaïm toäi. Coù 5 vieäc phi phaùp cuûa thaày, ñeä töû neân saùm hoái maø ñi8. Neân trình baøy 5 vieäc aáy vôùi thaày laø: 1) Con soáng nhö phaùp, thaày khoâng bieát. 2) Con soáng khoâng nhö phaùp, thaày cuõng khoâng bieát. 3) Con phaïm toäi, thaày khoâng quôû traùch daïy doã. 4) Con phaïm toäi, thaày cuõng khoâng bieát. 8 Töù phaàn luaät 59, phaàn thöù tö Tyø-ni taêng nhaát, tr. 1004b10, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 131 5) Con phaïm toäi maø saùm hoái, thaày cuõng khoâng bieát. Boä Caên baûn taïp söï thuyeát minh: Coù ngöôøi nöông töïa nôi thaày, xuaát gia trong giaùo phaùp cuûa Phaät, caïo boû raâu toùc, maëc aùo phaùp cuûa Phaät, taâm hoàn trong traéng ñaày ñuû loøng tin, goïi laø xuaát gia nhö phaùp. Ngöôøi aáy ñoái vôùi thaày, cho ñeán troïn ñôøi töù söï cuùng döôøng, cuõng chöa coù theå traû ôn heát ñöôïc. Boä Luaät nhieáp noùi raèng: Tröôøng hôïp cha meï vaø hai thaày (Hoøa thöôïng, Axaø-leâ), boán haïng ngöôøi naøy coù phaù giôùi, vaãn neân cuùng döôøng, khoâng neân khinh maïn. Luaät Thieän kieán thuyeát minh: Ngöôøi coù trí tueä, khi ñeán nôi vò Tuùc ñöùc (ñöùc cao voïng troïng), caàn traùnh saùu phaùp khoâng neân phaïm, sau ñoù môùi ngoài: 1) Quaù caùch xa. 132 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU GIAÛI THÍCH: Hoûi: Trong 5 haïng A-xaø-leâ, 4 haïng quyeát ñònh laø baäc Thöôïng toïa, chæ coù haïng daïy baûo ñoïc tuïng, hoaëc coù theå laø baäc Haï toïa. Nhö vaäy vaán ñeà haàu haï, cung phuïng neân nhö theá naøo? Ñaùp: Chæ tröø vaán ñeà leã baùi, coøn taát caû ñeàu nhö phaùp phuïng söï thaày. Hoûi: Tyø-kheo aên dö, neân cho ngöôøi hay phi nhôn, hoaëc ñoå nôi ñaát saïch, cho caùc chim choùc, hoaëc laø ñoå trong nöôùc thí cho loaøi caù traïch. Nay taïi sao noùi neân ñoå trong nöôùc khoâng coù truøng? Ñaùp: Trong luaät Taêng kyø noùi: ‚Truøng khoâng phaûi laø loaøi caù traïch maø laø moät loaïi ôû döôùi nöôùc raát laø nhoû. Vì loaøi aáy quaù nhoû neân sôï trong ñoà aên coù chaát muoái vaø nhô baån, khieán cho toån ñeán sinh maïng cuûa chuùng noù.‛ IV. PHAÙP THÖÔÏNG TOÏA 2) Quaù aùp gaàn. Luaän Tyø-baø-sa thuyeát minh: 3) Treân ñaàu gioù. Coù 3 haïng Thöôïng toïa: 4) Choã cao hôn. 1) Sanh nieân Thöôïng toïa, giôùi laïp toái cao. 5) Saùt tröôùc maët. 6) ÔÛ sau löng. Tröôøng hôïp ñeä töû ñi theo haàu thaày, giöõa ñöôøng gaëp thuyeát phaùp, vì ham nghe phaùp suoát ñeâm, ñeán töôùng ban ngaøy hoâm sau xuaát hieän, thì khoâng phaïm toäi lìa thaày. Vì khoâng quyeát taâm xa lìa thaày vaäy. 2) Theá tuïc Thöôïng toïa, baäc ñaïi phöôùc ñaïi hueä, tuy tuoåi chæ 20, neân cuøng nhau suy toân leân baäc Thöôïng toïa. 3) Phaùp taùnh Thöôïng toïa, töùc baäc A-la-haùn. AÂm tieáng Phaïn goïi laø Taát-theá-na, Hoa dòch laø Thöôïng toïa, cuõng goïi laø Thöôïng só. Coøn haïng ngöôøi TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 133 khoâng töï lôïi maø cuõng khoâng lôïi tha goïi laø Haï só. Chæ coù töï lôïi goïi laø Trung só. Caû hai ñeàu lôïi goïi laø Thöôïng só. GIAÛI THÍCH: Hoûi: Keû Tyø-kheo môùi hoïc, daàu thoâng kinh, luaän, chöa thuoäc luaät phaùp, caàn phaûi y chæ 5 haï. Daàu laø baäc ñaïi phöôùc, ñaïi hueä, taïi sao suy toân leân baäc Thöôïng toïa, maø khoâng y chæ 5 haï ö? Ñaùp: Suy toân leân baäc Thöôïng toïa trong vaán ñeà giaûng kinh, giaûng luaän, môû mang phöôùc nghieäp, chöù chaúng phaûi lìa y chæ. Kinh Tyø-ni maãu thuyeát minh: Töø khoâng haï ñeán 9 haï goïi laø Haï toïa. Töø 10 ñeán 19 haï goïi laø Trung toïa. Töø 20 ñeán 49 haï goïi laø Thöôïng toïa. Töø 50 trôû leân goïi laø kyø cöïu Tröôûng tuùc. Phaàn thöù tö (luaät Töù phaàn) noùi: Phaät daïy caùc Thaày Tyø-kheo: Tröôøng hôïp coù nhöõng vò Thöôïng toïa ñaõ khoâng hoïc giôùi, cuõng khoâng khen ngôïi giôùi, maø coù caùc Tyø-kheo vui hoïc giôùi, öa khen ngôïi giôùi, cuõng khoâng luùc naøo Thöôïng toïa ñoù khuyeân lôn khen ngôïi caùc Tyø-kheo aáy. Haïng Thöôïng toïa nhö vaäy khoâng neân gaàn guõi, khoâng neân hoïc theo neáp soáng cuûa Thöôïng toïa ñoù. Neáu hoïc theo neáp soáng nhö vaäy thì thoï khoå nhieàu ñôøi. Luaät Thaäp tuïng thuyeát minh: 134 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Coù 5 phaùp laøm cho Chaùnh phaùp dieät vong, mai moät: 1) Khoâng öa thích caûnh nieát-baøn (Voâ duïc). 2) Ñoän caên. 3) Ñoïc tuïng maø khoâng laõnh thoï moät caùch chôn chaùnh, cuõng khoâng khieán ngöôøi khaùc hieåu roõ. 4) Khoâng coù khaû naêng khieán cho ngöôøi laõnh thoï khoâng coù oai nghi cung kính, khoâng coù thuyeát phaùp, khoâng coù khaû naêng daïy doã nhö phaùp. 5) Ñaáu tranh vôùi nhau, khoâng ôû nôi A-lan-nhaõ, cuõng khoâng aùi kính ngöôøi ôû A-lan-nhaõ. Traùi vôùi 5 phaùp treân thì Chaùnh phaùp khoâng dieät vong, khoâng mai moät. Laïi coù 5 phaùp laøm cho Chaùnh phaùp dieät vong, mai moät: 1) Khoâng daïy theo Chaùnh phaùp maø daïy theo phi phaùp. 2) Khoâng theo phaùp nhaãn maø theo phaùp khoâng nhaãn. 3) Khoâng cung kính Thöôïng toïa, khoâng coù oai nghi. 4) Thöôïng toïa khoâng duøng Chaùnh phaùp daïy doã. 5) Khi Thöôïng toïa noùi phaùp thì saàu naõo, laøm cho haäu sanh khoâng ñöôïc thoï hoïc Tam taïng. Sau khi maïng chung Tyø-kheo phoùng daät, hoïc taäp phi phaùp, maát caùc phaùp laønh. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 135 Traùi vôùi 5 phaùp treân thì Chaùnh phaùp khoâng dieät vong, khoâng mai moät. Laïi coù 7 phaùp laøm cho Chaùnh phaùp dieät vong, mai moät: 1) Khoâng chaùnh tín. 2) Löôøi bieáng. 3) Khoâng bieát xaáu. 4) Khoâng bieát hoå theïn. 5) Deã queân. 6) Khoâng ñònh. 7) Ít trí tueä. Thôøi kyø Chaùnh phaùp dieät roài, thôøi kyø Töôïng phaùp xuaát hieän 5 phi phaùp: 1) Coù haïng Tyø-kheo, taâm hoàn coù ñöôïc moät chuùt ñònh, beøn noùi raèng mình ñöôïc Thaùnh phaùp. 2) Haøng cö só thì ñöôïc sanh leân coõi trôøi, coøn haøng xuaát gia laïi ñoïa vaøo trong ñöôøng döõ. 3) Coù ngöôøi töø boû ñôøi soáng theá tuïc ñeå xuaát gia maø laïi phaù giôùi. 136 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 1) Coù haøng Tyø-kheo khoâng tu thaân, khoâng tu giôùi khoâng tu taâm, khoâng tu trí, maø ñoä ngöôøi xuaát gia thoï giôùi. Hoï khoâng coù khaû naêng daïy chuùng tu thaân, giôùi, taâm, trí. Ñoù laø haïng ngöôøi ñaùng sôï thöù nhaát. 2) vaø 3) Coù haøng Tyø-kheo khoâng tu thaân, giôùi, taâm, trí maø cho ngöôøi khaùc y chæ. Hoï nuoâi Sa-di khoâng coù khaû naêng daïy chuùng tu thaân, giôùi, taâm, trí. Ñoù laø haïng ngöôøi ñaùng sôï thöù hai, thöù ba. 4) Coù haøng Tyø-kheo khoâng tu thaân, giôùi, taâm, trí maø cho ngöôøi tònh nhôn, Sa-di, cuøng ôû gaàn, khoâng bieát ba töôùng: Cuoác ñaát, ñoán caây, duøng nöôùc coù truøng ñeå töôùi röûa. Ñoù laø haïng ngöôøi ñaùng sôï thöù tö. 5) Coù haøng Tyø-kheo khoâng tu thaân, giôùi, taâm, trí cuøng nhau tuïng Tu-ña-la, Tyø-ni, A-tyø-ñaøm, ñem tröôùc sau voâ giöõa, ñem giöõa laøm tröôùc sau, tröôùc maét khoâng thaáy ñöôïc baïch phaùp, phaïm hay laø khoâng phaïm. Ñoù laø haïng ngöôøi ñaùng sôï thöù naêm. Laïi coù 5 vieäc ñaùng sôï, hieän taïi chöa coù, ñôøi sau môùi coù, neân bieát ñeå kheùo leùo tìm caùch tieâu dieät: 5) Ngöôøi tu haønh bò maï nhuïc, cho ñeán baäc A-lahaùn cuõng bò maï nhuïc. 1) Tyø-kheo ñôøi töông lai khoâng tu thaân, giôùi, taâm, trí, khoâng öa thích caûnh nieát-baøn (voâ duïc), caên ñoän, tuy tuïng cuù nghóa maø khoâng laõnh thoï moät caùch chôn chaùnh. Ñoù laø ñieàu thöù nhaát ñaùng sôï. Phaät baûo ngaøi Öu-ba-ly: Sau naøy coù 5 vieäc ñaùng sôï, nhöng hieän taïi thì chöa xaûy ra, oâng neân bieát ñeå tìm caùch tieâu dieät: 2) Coù haïng Tyø-kheo khoâng tu thaân, giôùi, taâm, trí, cho Ni cuøng ôû gaàn, hoaëc phaïm vieäc ‚taøy trôøi‛, xaû giôùi hoaøn tuïc. Ñoù laø ñieàu ñaùng sôï thöù hai. 4) Coù tröôøng hôïp ngöôøi phaù giôùi laïi coù nhieàu ngöôøi uûng hoä, keû trì giôùi laïi khoâng ai giuùp ñôõ. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 137 138 1) Ngöôøi öa ñaáu tranh. 3) Coù haïng Tyø-kheo khoâng tu thaân, giôùi, taâm, trí nhöõng gì ñöùc Nhö Lai daïy, nhö Tu-ña-la thaäm thaâm, Khoâng, Voâ töôùng, Voâ nguyeän, 12 nhaân duyeân, caùc phaùp thaâm yeáu, khoâng khaû naêng tin öa thoï trì, duø coù thoï trì nhöng khoâng coù khaû naêng thoâng lôïi. Khi caàn noùi hay daïy doã thì khoâng coù taâm laân maãn, khoâng coù taâm aùi laïc, öa saùng taùc vaên tuïng, laøm ñeïp chöông cuù, öa phaùp theá tuïc, muoán caùi muoán cuûa ñôøi, khi noùi phaùp theá tuïc, coù loøng tin öa, coù loøng thích muoán. Cho neân nhöõng phaùp ñöùc Nhö Lai ñaõ noùi ra nhö Tu-ña-la thaäm thaâm, Khoâng, Voâ töôùng, Voâ nguyeän, 12 nhaân duyeân, caùc phaùp thaâm yeáu, ñeàu bò tieâu dieät. Ñoù laø ñieàu ñaùng sôï thöù ba. 4 vaø 5) Coù haøng Tyø-kheo khoâng tu thaân, giôùi, taâm, trí, vì vaán ñeà aên maëc boû choán A-lan-nhaõ, boû ñôøi soáng döôùi goác caây trong röøng vaøo xoùm laøng. Vì vaán ñeà aên maëc, maø tìm caàu khaép nôi, khi ñaõ tìm caàu thì nhieãu loaïn. Ñoù laø haïng ñaùng sôï thöù tö vaø thöù naêm. (Phaùp moân ñaùng sôï naøy laø traùch nhieäm cuûa ngöôøi lôùn tuoåi, neân ghi cheùp ra ñaây ñeå nhaéc nhôû caûnh giaùc vaäy). TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 2) Ngöôøi öa taùc nghieäp. 3) Öa caõi loän cho hôn ngöôøi. 4) Öa ngao du ñaây ñoù. 5) Khoâng vì ngöôøi noùi phaùp, khoâng daïy ñieàu hay leõ phaûi. Laïi coù 5 phaùp khoâng neân laøm baïn cuøng ñi10: 1) Öa ñi tröôùc quaù xa. 2) Öa ñi sau quaù xa. 3) Öa nhaïi theo lôøi noùi cuûa ñoaùn nhôn. 4) Khoâng phaân bieät lôøi laønh lôøi döõ, khoâng khen lôøi laønh, laïi khen lôøi döõ. 5) Ñöôïc lôïi döôõng nhö phaùp, khoâng vì ngöôøi kia thoï ñuùng thôøi. Boä Caên baûn taïp söï noùi: Ngaøi A-nan baïch Phaät: - Ngöôøi Thieän tri thöùc chæ coù nöûa phaïm haïnh phaûi khoâng? Phaät daïy ngaøi A-nan: - Baäc Thieän tri thöùc laø toaøn phaïm haïnh chöù khoâng phaûi nöûa phaïm haïnh. Luaät Taêng kyø thuyeát minh: Tyø-kheo coù 10 vieäc laøm cho ngöôøi khoâng öa thích: V. PHAÙP ÑOÀNG HOÏC 1) Khoâng cuøng nhau gaàn guõi. Phaàn thöù tö9 thuyeát minh: 2) Coi nheï vieäc gaàn guõi. Tyø-kheo coù 5 phaùp, khoâng neân keát laøm baïn thaân. 3) Vì lôïi maø gaàn guõi. 9 Töù phaàn luaät 59, phaàn thöù tö Tyø-ni taêng nhaát, tr. 1006b17, Ñaïi 22n1428. 10 Töù phaàn luaät 59, tr. 1006c14, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 139 4) Ngöôøi ñaùng öa laïi khoâng öa. 5) Ngöôøi khoâng ñaùng öa laïi öa. 6) Noùi thaät laïi khoâng öa tin. 7) Öa döï vaøo vieäc ngöôøi. 8) Thaät khoâng oai ñöùc, laïi muoán thuï höôûng. 9) Öa giaáu vieäc rieâng. 10) Nhieàu ham muoán. Vò Tyø-kheo ôû nôi A-lan-nhaõ khoâng neân khinh vò Tyø-kheo ôû nôi tuï laïc, noùi: ‚Ngaøi ôû ñaây neám ñuû muøi vò, ñaâu thieáu thöù gì‛ Maø neân khen raèng: ‚Ngaøi ôû tuï laïc ñeå thuyeát phaùp giaùo hoùa, baûo veä Chaùnh phaùp, thay theá cho chuùng toâi‛. Vò Tyø-kheo ôû nôi tuï laïc khoâng neân khinh cheâ vò Tyø-kheo ôû nôi A-lan-nhaõ, noùi: ‚Ngaøi ôû nôi A-lan-nhaõ naøy, hy voïng danh lôïi, caùc loaøi caàm thuù cuõng ôû nôi Alan-nhaõ naøy. Ngaøi chæ soáng cho qua ngaøy ñoaïn thaùng maø thoâi!‛ Maø neân khen raèng: ‚Ngaøi traùnh xa tuï laïc, nhaøn tònh tö duy, toân suøng thöôïng nghieäp. Ñaây laø vieäc khoù laøm. Ngaøi ôû nôi ñaây ñeå chaám döùt voïng taâm. Khoâng coù tranh luaän cuøng nhau giaønh phaàn hôn‛. VI. PHAÙP LEÃ KÍNH Luaät Nhieáp thuyeát minh: Coù 4 haïng ngöôøi neân leã: 1) Ñöùc Nhö Lai, taát caû ngöôøi, trôøi, ñeàu neân heát loøng kính leã. 140 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 2) Ngöôøi xuaát gia khoâng leã ngöôøi theá tuïc. Ngöôøi naøy ñaùng ñöôïc kính leã. 3) Neân kính leã vò thoï caän vieân tröôùc, tröø caän vieân Ni. 4) Ngöôøi chöa thoï caän vieân neân leã ngöôøi caän vieân. Coù 10 haïng ngöôøi khoâng neân leã: 4 haïng ngöôøi haønh bieät truï – Ngöôøi thoï hoïc phaùp – 3 haïng ngöôøi bò xaû trí (bò gaït sang moät beân) – Caùc cö só – Ngöôøi chöa caän vieân. Nghi leã kính coù 2 caùch khaùc nhau: 1) Naêm voùc gieo saùt ñaát. 2) Ñaàu maët saùt chaân. Mieäng noùi: - Baïn-ñeä 畔睇 (Baïn-ñeä laø danh töø chí kính beân Taây Truùc, chöa thaáy phieân dòch. Coù theå laø ‚Baøn-na-mò‛ hoaëc laø ‚Baøn-ñaøm‛ noùi sai ra laø ‚Hoøa nam‛, dòch laø: Toâi leã laïy). Neáu bieát thaân ngöôøi khaùc coù ueá tröôïc maø leã kính, hoaëc thaân mình coù ueá tröôïc maø leã kính ngöôøi ñeàu maéc toäi aùc taùc. Coù hai thöù ueá tröôïc: 1) AÊn xong chöa suùc mieäng. 2) Ñaïi tieåu tieän xong chöa röûa saïch. Leã baùi nôi choã toái, khoâng neân leã saùt ñaát. Mieäng noùi: - Baïn-ñeä. Nghóa laø heát loøng cung kính. Phaàn thöù tö (luaät Töù phaàn) thuyeát minh: TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 141 Coù 10 oai nghi cuûa Tyø-kheo khoâng neân leã: - Ñaïi tieän – Tieåu tieän – Chöa maëc ñoà – Ñang caïo toùc – Khi noùi phaùp – Luùc xæa raêng – Luùc suùc mieäng – Luùc uoáng – Luùc aên côm – Luùc nhai traùi caây. Boä Caên baûn taïp söï noùi: Khoâng neân maëc moät y maø leã ngöôøi, cuõng khoâng neân maëc moät y maø nhaän ngöôøi leã. VII. PHAÙP HIEÁU KÍNH CHA MEÏ Luaät Nguõ phaàn thuyeát minh: Ngaøi Taát-laêng-giaø-baø-ta, cha meï baàn cuøng, muoán laáy taám y ñeå cuùng döôøng cha meï maø khoâng daùm. Ngaøi ñem vaán ñeà aáy baïch vôùi Phaät. Phaät daïy: - Naøy caùc Tyø-kheo! Neáu coù ngöôøi troøn 100 naêm, vai maët coõng cha, vai traùi coõng meï. Cha meï caû ñaïi laãn tieåu tieän luoân ôû treân vai, duøng taát caû moùn aên maëc cao ñeïp nhaát ñeå cuùng döôøng. Hieáu ñeã nhö theá cuõng vaãn khoâng theå traû ôn cha meï ñöôïc, duø chæ noùi ñeán coâng ôn trong choác laùt. Töø nay cho pheùp caùc thaày Tyøkheo, heát loøng suoát ñôøi cuùng döôøng cha meï. Neáu khoâng cuùng döôøng thì maéc toäi raát naëng. Boä Caên baûn ni-ñaø-na noùi raèng: Cha meï ñoái vôùi con, hay laøm nhöõng vieäc khoù nhoïc, gaùnh vaùc vieäc khoå. Giaû nhö xuaát gia, ñoái vôùi cha meï, neân phaûi cung caáp. Chæ tröø y vaø baùt, coøn bao nhieâu vaät khaùc coù theå cung phuïng. Neáu khoâng coù vaät khaùc, coù theå ñeán nhaø thí chuû, tuøy theo ñoù maø caàu xin. 142 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Neáu tröôøng hôïp xin maø khoù ñöôïc, neân duøng nhöõng vaät thöôøng nhaän laõnh ñöôïc nôi Taêng, neân duøng phaàn aên maø Taêng chia cho mình, giaûm laáy phaân nöûa ñeå maø cöùu giuùp cung phuïng cha meï. Hoaëc laø phaàn aên do khaát thöïc maø ñöôïc, truaát laáy moät nöûa cuûa mình ñeå maø cung phuïng cha meï. VIII. PHAÙP AN CÖ11 Khoâng neân suoát naêm ñi du hoùa trong nhaân gian. Cho pheùp 3 thaùng muøa haï phaûi an cö. Thöa vôùi vò y chæ cuûa ta, nôi an cö nhö sau: - Tröôûng laõo moät loøng nghó! Toâi laø Tyø-kheo… nöông nôi tuï laïc teân laø… hoaëc Giaø-lam teân laø… hoaëc phoøng nhaø soá… ba thaùng tröôùc muøa haï an cö. Phoøng xaù neáu coù hö xin ñöôïc söûa chöõa. (Thöa nhö vaäy 3 laàn thì thaønh leã an cö). Phaùp haäu an cö cuõng nhö vaäy, chæ ñoåi chöõ ‚tröôùc‛ thaønh chöõ ‚sau‛ maø thoâi. Neáu khoâng coù ngöôøi Y chæ thì taâm nieäm an cö. Vì vaán ñeà an cö maø ñeán, lieàn thaønh an cö. Ñaõ vaøo an cö roài, khaùch Tyø-kheo ñeán, khoâng neân dôøi choã, cuõng khoâng neân boû ñi. Neáu muoán an cö, tröôùc heát töï mình ñeán, xem phoøng xaù, ngoïa cuï, sau ñoù môùi thoï an cö. 11 Töù phaàn luaät 27, phaàn thöù hai Kieàn-ñoä an cö, tr. 830c05, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 143 Neân Baïch nhò yeát-ma ñeå sai ngöôøi phaân phoái phoøng xaù, ngoïa cuï. Vò ñöôïc sai, neân tính bao nhieâu Tyø-kheo, bao nhieâu phoøng, bao nhieâu ngoïa cuï, cho ñeán coù bao nhieâu vò coù phöôùc ñöùc nhieàu, ít v.v… ñaâu ñoù xong. Ñeán tröôùc baäc Thöôïng toïa thöa: “Thöa Ñaïi ñöùc Thöôïng toïa, hieän coù bao nhieâu phoøng xaù, bao nhieâu ngoïa cuï nhö vaäy, Thöôïng toïa caàn nhaän phoøng naøo, ngoïa cuï naøo, xin tuøy yù nhaän.” (Phaân phoái Thöôïng toïa xong, thöù ñeán Trung toïa, laàn löôït ñeán Haï toïa). Nhaän phoøng roài, tuøy theo khaû naêng maø söûa chöõa, baøi trí, trang hoaøng. Khoâng neân phaân chia baèng caùch taäp trung Taêng vaøo moä choã. Muoán an cö choã naøo thì tröôùc tieân phaûi laøm daáu, sau khi ñi phaûi xoùa maø ñi. Khoâng neân dôøi giöôøng, neäm, ngoïa cuï cuûa phoøng naøy sang phoøng khaùc. Neáu caàn, phaûi baùo caùo vôùi vò cöïu truù Tyø-kheo, sau ñoù môùi dôøi. Tröôùc khi ñi phaûi hoaøn laïi choã cuõ. Neáu phoøng xaù bò hö hoaïi, neân dôøi ñeán phoøng khaùc, söûa chöõa xong hoaøn laïi nhö cuõ. Ñoái vôùi caùc chuøa khaùc cuõng vaäy. Neáu coù loaïi ngoïa cuï khoâng coá ñònh, cho ñeán gaäy, quaït… trong phoøng naøo khoâng coù thì phaân phoái. Tröôøng hôïp dö thì phaân phoái laïi töø Thöôïng toïa laàn xuoáng. An cö coù tieàn an cö, haäu an cö. Duø tieàn hay haäu, cuõng phaûi ñuû 3 thaùng môùi ñöôïc. Haäu an cö cuõng cho 144 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU pheùp thoï Töï töù. Cho pheùp nhaän phaåm vaät cuùng döôøng, cho pheùp nhaän ngoïa cuï… tín thí cuùng trong muøa an cö. Khoâng neân chöa ñuû 3 thaùng maø tính moät tuoåi, phaûi ñôïi ñuû 3 thaùng môùi ñöôïc. Khoâng ñöôïc an cö nôi ñaát troáng, cho pheùp an cö döôùi goác caây. An cö trong moät caên phoøng nhoû, an cö trong hang nuùi, an cö trong taøng boùng maùt cuûa caây. Trong khi an cö, neáu coù vieäc caàn nhö phaùp, cho pheùp xin ñi baûy ngaøy. Ñuû baûy ngaøy phaûi trôû veà. Tröôøng hôïp baûy ngaøy maø coâng vieäc chöa xong thì phaûi Baïch nhò yeát-ma, xin pheùp ñi quaù baûy ngaøy, hoaëc nöûa thaùng, hay moät thaùng roài veà laïi. Tröôøng hôïp coù maïng naïn, phaïm haïnh naïn thì traùnh ñi. Neáu coù tröôøng hôïp bò phaù Taêng thì neân traùnh ñi. Neáu vì ngaên chaën vieäc phaù Taêng thì neân ñi. Neáu vì vaán ñeà hoøa hôïp Taêng cuûa truù xöù thì neân ñi. Thoï phaùp baûy ngaøy ra khoûi giôùi, coù naïn löu laïi, khoâng trôû veà kòp, khoâng maát haï. Tieàn an cö ôû truù xöù naøy, nghe truù xöù kia ñöôïc nhieàu lôïi döôõng, lieàn ñeán truù xöù kia thì khoâng ñöôïc döïa vaøo truù xöù tröôùc maø tính tuoåi haï, traùi vôùi vaán ñeà cô baûn thì maéc toäi. Hoaëc khoâng coù vieäc nhö phaùp maø ñi, hoaëc thoï phaùp baûy ngaøy ra ngoaøi giôùi maø quaù baûy ngaøy traùi vôùi vaán ñeà cô baûn thì maéc toäi. Trong voøng baûy ngaøy veà kòp thì voâ toäi. Cuoái haï, thoï phaùp ra ngoaøi giôùi baûy ngaøy, trôû laïi, hay khoâng trôû laïi thì khoâng coù toäi. Haäu an cö cuõng nhö vaäy. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI HAI 145 Nhaän söï môøi an cö cuûa ngöôøi khaùc, coù maïng naïn, phaïm haïnh naïn, neân ñeán noùi cho Ñaøn-vieät bieát ñeå dôøi ñi. Ñaøn-vieät ñoàng yù thì toát, neáu khoâng ñoàng yù cuõng ñi. Phaàn thöù tö (luaät Töù phaàn) thuyeát minh: Neáu an cö ôû truù xöù naøy, nghe Taêng ôû truù xöù kia ñöôïc nhieàu y vaät, beøn boû truù xöù naøy ñeán truù xöù kia, lieàn maát phaùp an cö nôi truù xöù naøy. ÔÛ nôi truù xöù kia moät thôøi gian ngaén roài trôû laïi truù xöù naøy, laïi maát phaùp an cö nôi truù xöù kia. Luaät Taêng kyø thuyeát minh: Neáu treân ñöôøng haønh ñaïo, ngaøy an cö ñeán maø chöa ñeán truù xöù, neân ôû beân ñöôøng, hoaëc nôi goác caây, hoaëc nôi xe, neân thoï an cö. Ñeán khi minh töôùng xuaát hieän môùi ñeán truù xöù. Ñeán ngaøy haäu an cö, maëc aùo troáng vai, quyø goái, chaép tay, thöa: - Tröôûng laõo öùc nieäm, toâi Tyø-kheo teân… taïi Taênggiaø-lam naøy, xin vuõ an cö 3 thaùng sau (noùi 3 laàn). (Thaùng muøa Haï cuõng goïi laø thôøi kyø möa, neân goïi laø vuõ an cö vaäy). Neáu Tyø-kheo haønh ñaïo, maø khoâng thoï tieàn an cö, thì maéc toäi Vieät tyø-ni. Khi ñeán truù xöù, maø khoâng thoï haäu an cö maéc hai toäi Vieät tyø-ni. Ngöôøi nhö vaäy laø ngöôøi phaù an cö, khoâng ñöôïc nhaän y daâng cuùng trong kyø an cö cuûa Taêng. Muøa Xuaân vaø muøa Ñoâng, sau khi phaân phoái phoøng xaù, coù Thöôïng toïa ñeán, theo thöù töï maø saép xeáp 146 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU laïi ñeå ôû. Nhöng sau khi ñaõ vaøo an cö, phaân phoái phoøng xaù xong roài, coù Thöôïng toïa ñeán, khoâng neân thay ñoåi nhöõng vò ñaõ phaân phoái, coù nghóa laø neáu caàn, vaãn khoâng theo thöù töï maø saép xeáp. Neáu khi an cö maø ñuoåi ngöôøi khaùc ra khoûi phoøng laø phaïm toäi Vieät tyø-ni. Khoâng cho pheùp, khoâng cuøng nhau noùi chuyeän (cuøng im laëng). Muoán taïo phöông tieän ñeå bôùt maát thì giôø vaø nhieàu chuyeän coù theå xaûy ra thì trong voøng nöûa thaùng cho pheùp khoâng noùi chuyeän vôùi nhau. Nhöng ñeán ngaøy Boá-taùt phaûi noùi chuyeän vôùi nhau, trao ñoåi laãn nhau, caàu nguyeän chuùc tuïng cho nhau. Qua ngaøy Boá-taùt roài, trôû laïi nhö tröôùc. Luaät Nguõ phaàn noùi: Cho pheùp an cö choã vöøa ñuû ngoài kieát giaø vaø ñuû choã ñeå y baùt maø möa khoâng doät tôùi. Khoâng coù vieäc gì thì neân tieàn an cö. Coù vieäc thì cho pheùp haäu an cö. Muoán an cö, tröôùc heát phaûi tính toaùn, nôi ñoù coù naïn hay khoâng naïn. Coù moät thaày Tyø-kheo an cö, cho ñeán ñoà aên toài (thoâ thöïc) cuõng khoâng ñuû no. Phaät cho pheùp gaëp tröôøng hôïp naøy, phaù an cö khoâng coù toäi. Tröôøng hôïp gaëp phaïm haïnh naïn, maïng naïn, cuõng nhö vaäy. Luaät Thaäp tuïng noùi: Vò Thöôïng toïa haäu an cö khoâng neân duøng phoøng xaù, ngoïa cuï cuûa vò Thöôïng toïa tieàn an cö. Neáu vò