Tài liệu Luật trùng trị tỳ ni sự nghĩa tập yếu tập 2 quyển 10

7 TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI Thaønh kính ñaûnh leã Ñöùc Theá Toân Ngaøi laø baäc ÖÙNG CUÙNG Ñaáng CHAÙNH BIEÁN TRI TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 49. Khoâng neân ñaïi tieåu tieän, hæ, nhoå leân rau caûi töôi, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Tyø-kheo-ni, Ba-daät-ñeà. Khoâng phaïm: Ñaïi tieåu tieän nôi khoâng coù rau, coû töôi, roài doøng nöôùc chaûy ñeán nôi coù rau coû töôi, hoaëc gioù thoåi, chim ngaäm rôùt nôi coù rau, coû töôi. Luaät nhieáp noùi: Nôi choâng gai, röøng ruù khoâng phaïm. Neáu ñi trong röøng lôùn, caønh laù sum sueâ, neân traùnh choã coù ngöôøi. Neáu ñi nôi ñoàng ruoäng coû lieân tieáp, khoâng coù choã troáng, neân duøng laù khoâ traûi, ñaïi tieän leân ñoù; neáu khoâng theå ñöôïc, khoâng phaïm. 8 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 50. Khoâng ñöôïc ñaïi tieåu tieän, hæ, nhoå trong nöôùc saïch, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: nhö giôùi treân. Luaät Thieän kieán noùi: Neáu nöôùc khoâng coù ngöôøi duøng, hoaëc nöôùc bieån, khoâng phaïm. Tuy nöôùc coù ngöôøi duøng maø khoaûng caùch xa khoâng coù ngöôøi duøng, khoâng phaïm. 51. Khoâng neân ñöùng maø ñaïi tieåu tieän, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Bò troùi, chaân ñaïp phaûi ñoà nhô nhôùp. 52. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi vaét ngöôïc y, khoâng cung kính, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 53. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi quaán y nôi coå, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 54. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi truøm ñaàu, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 55. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi quaán khaên treân ñaàu, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 56. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi choáng naïnh, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 57. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi mang deùp da, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Luaät Nguõ phaàn noùi: TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 9 Neáu nhieàu ngöôøi mang deùp da, khoâng neân baûo côûi, neân nhaân nôi ngöôøi naøo khoâng mang maø noùi, khoâng phaïm. 58. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi mang guoác goã, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 59. Khoâng neân thuyeát phaùp cho ngöôøi ngoài treân ngöïa1, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Luaät Thaäp tuïng noùi: Vua Ba-tö-naëc côõi ngöïa ñeán Kyø-hoaøn thaêm Phaät, Luïc quaàn vì vua noùi phaùp, cho neân cheá. Ngöôøi ñi tröôùc, mình ñi sau; ngöôøi ôû ñöôøng chính, mình ôû ñöôøng phuï; ngöôøi ngoài, mình ñöùng; ngöôøi ngoài choã cao, mình ngoài choã thaáp; ngöôøi naèm, mình ngoài; che ñaàu, truøm ñaàu, thu tay, choáng naïnh, vaét y leân, truøm vai höõu, mang deùp da, guoác goã; caàm gaäy, caàm duø, caàm dao, caàm maâu, cung teân, duyeân khôûi ñeàu ñoàng. (Kinh Giôùi nhaân duyeân cuõng vaäy). 60. Khoâng ñöôïc nguû nghæ trong thaùp Phaät, tröø vì canh giöõ, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Bò caàm giöõ, maïng naïn v.v… Caên boån taïp söï noùi: 10 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Tröôùc khi böôùc chaân leân ñieän ñaøi höông, phan can (cột cờ), cheá-ñeå (thaùp Phaät)… phaûi tuïng Giaø-ñaø (kinh keä), sau ñoù môùi böôùc chaân ñi. Khoâng vaäy maéc toäi Vieät phaùp. 61. Khoâng ñöôïc choân giaáu taøi vaät trong thaùp Phaät, tröø muoán cho chaéc chaén, caàn phaûi hoïc. 62. Khoâng ñöôïc mang deùp da vaøo thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 63. Khoâng ñöôïc tay caàm deùp da ñi vaøo trong thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 64. Khoâng ñöôïc mang deùp da ñi nhieãu quanh thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 65. Khoâng ñöôïc mang giaøy Phuù-la2 vaøo trong thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 66. Khoâng ñöôïc xaùch giaøy Phuù-la vaøo trong thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Hoaëc bò ngöôøi duøng söùc maïnh keùo, keâu vaøo trong thaùp. 67. Khoâng ñöôïc ngoài döôùi thaùp maø aên, löu laïi coû vaø thöùc aên laøm dô ñaát, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Gom laïi moät beân chaân, khi ra mang ñem theo. 1 Haùn: Kî thöøa (thaëng) 騎乘. Pāli. yānam nāma vayhaṃ ratho sakaṭ aṃ sandamānikā sivikā pāṭ aṅ kī, xe coä: coä (caùng), xe ngöïa keùo, xe chôû haøng, chieán xa, kieäu, gheá khieâng. (cht. Töù phaàn luaät, HT Thích Ñoãng Minh dòch). 2 Phuù-la 富羅: Dòch aâm cuûa Pula tieáng Phaïn, coù nghóa laø ñoâi giaøy deät baèng coû coù muõi ngaén. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 11 68. Khoâng ñöôïc khieâng töû thi ñi qua döôùi thaùp, caàn 12 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU phaûi hoïc. 78. Khoâng ñöôïc nhaêm nhaønh döông (xỉa raêng, suùc mieäng) döôùi thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Caàn phaûi ñi qua con ñöôøng aáy, hoaëc bò söùc maïnh baét buoäc. 79. Khoâng ñöôïc nhaêm nhaønh döông ñoái dieän thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 69. Khoâng ñöôïc choân töû thi döôùi thaùp, caàn phaûi hoïc. 70. Khoâng ñöôïc thieâu töû thi döôùi thaùp, caàn phaûi hoïc. 71. Khoâng ñöôïc ñoái dieän thaùp thieâu töû thi, caàn phaûi hoïc. 72. Khoâng ñöôïc thieâu töû thi quanh boán phía thaùp, khieán cho muøi hoâi bay vaøo, caàn phaûi hoïc. 73. Khoâng ñöôïc mang aùo vaø giöôøng ngöôøi cheát ñi qua döôùi thaùp, tröø ñaõ giaët, nhuoäm, xoâng höông, caàn phaûi hoïc. 74. Khoâng ñöôïc ñaïi tieåu tieän döôùi thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 75. Khoâng ñöôïc ñaïi tieåu tieän tröôùc thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 76. Khoâng ñöôïc ñaïi tieåu tieän quanh boán phía thaùp Phaät khieán muøi hoâi bay vaøo, caàn phaûi hoïc. 80. Khoâng ñöôïc nhaêm nhaønh döông quanh boán phía thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 81. Khoâng ñöôïc hæ, nhoå döôùi thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 82. Khoâng ñöôïc hæ, nhoå ñoái dieän thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 83. Khoâng ñöôïc hæ, nhoå quanh boán phía thaùp Phaät, caàn phaûi hoïc. 84. Khoâng ñöôïc ngoài duoãi chaân veà phía thaùp, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Khoaûng giöõa coù ngaên caùch, cöôøng löïc baét buoäc. Phaàn thöù tö3 noùi: Neáu trong Taêng-giaø-lam ñaày caû thaùp, cho pheùp giöõa khoaûng caùch hai thaùp ngoài duoãi chaân. 85. Khoâng ñöôïc thôø thaùp Phaät ôû phoøng döôùi, mình ôû phoøng treân, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Maïng naïn, phaïm haïnh naïn. 77. Khoâng ñöôïc mang töôïng Phaät ñeán choã ñaïi tieåu tieän, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Con ñöôøng phaûi ñi, cöôøng löïc baét buoäc. 3 Töù phaàn luaät 52, phaàn thöù tö Kieàn -ñoä Taïp, tr. 958a24, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 13 86. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi ngoài maø mình ñöùng, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Luaät Taêng kyø noùi: Neáu Tyø-kheo vì vieäc cuûa thaùp, vieäc cuûa Taêng ñeán vua hay nhaø ñòa chuû, hoï baûo Tyø-kheo phaûi noùi phaùp cho hoï nghe, khoâng ñöôïc baûo hoï ñöùng daäy, sôï hoï sanh loøng nghi. Neáu keá beân ñoù coù ngöôøi naøo ñöùng, neân taùc yù vì ngöôøi aáy maø noùi. Vua tuy nghe, Tyø-kheo khoâng toäi. 87. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi naèm maø mình ngoài, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 88. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi ngoài chính giöõa coøn mình ngoài moät beân, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 89. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi ngoài choã cao, coøn mình ngoài choã thaáp, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Luaät Thieän kieán4 noùi: Phaät baûo Tyø-kheo: “Xöa kia, nöôùc Ba-la-naïi coù moät cö só, vôï cuûa oâng ta coù thai, neâm theøm xoaøi. OÂng ta ban ñeâm leùn vaøo trong vöôøn cuûa vua haùi troäm xoaøi maø chöa haùi ñöôïc, trôøi saùng, neân aån treân caây. Khi aáy, vua cuøng Baø-la-moân vaøo vöôøn muoán aên xoaøi. Baø-la-moân ôû döôùi thaáp, vua ôû treân cao; Baø-lamoân vì vua noùi phaùp. Ngöôøi haùi troäm xoaøi nghó 4 Thieän kieán luaät tyø-baø-sa 16, tr. 787b14, Ñaïi 24n1462. 14 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU raèng: Ta ñaùng cheát, nay ñöôïc thoaùt; Ta voâ phaùp, vua cuõng voâ phaùp, Baø-la-moân cuõng voâ phaùp. Ta vì ngöôøi ñaøn baø neân haùi troäm xoaøi. Vua cuõng kieâu maïn vì thaày ñang ngoài ôû döôùi maø mình ngoài treân cao nghe phaùp. Baø-la-moân tham lôïi döôõng neân ngoài döôùi choã thaáp vì vua noùi phaùp. Ta, cuøng vua, Baø-lamoân ñeàu khoâng ñuùng phaùp, vaäy ta seõ ñöôïc thoaùt cheát. OÂng ta nghó nhö vaäy roài lieàn nhaûy xuoáng caây, ñeán choã vua noùi keä. Ngöôøi haùi troäm xoaøi thuôû aáy laø tieàn thaân cuûa Nhö Lai vaäy”. 90. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi ñi tröôùc, coøn mình ñi phía sau, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Luaät Taêng kyø noùi: Neáu Tyø-kheo maét bò beänh, ngöôøi ñi tröôùc caàm caây ñeå daét, vì hoï noùi phaùp, khoâng toäi. 91. Khoâng ñöôïc noùi phaùp cho ngöôøi ñi choã kinh haønh cao, coøn mình ñi kinh haønh choã thaáp, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 92. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi ôû giöõa ñöôøng, coøn mình ôû beân ñöôøng, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 93. Khoâng ñöôïc naém tay khi ñi ñöôøng, caàn phaûi hoïc. Khoâng phaïm: Maét môø phaûi nhôø ngöôøi dìu ñi. 94. Khoâng ñöôïc leo leân caây cao quaù ñaàu ngöôøi, tröø khi coù nhaân duyeân, caàn phaûi hoïc. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 15 Moät Tyø-kheo an cö ôû treân moät caây ñaïi thoï, töø treân caây ñaïi tieåu tieän xuoáng. Thoï thaàn giaän. Phaät caám khoâng ñöôïc an cö treân caây, khoâng ñöôïc ñaïi tieåu tieän quanh caây ñaïi thoï; neáu tröôùc coù choã ñaïi tieåu tieän thì ñaïi tieåu tieän khoâng phaïm. Sau khi cheá giôùi, coù moät Tyø-kheo ñi ñöôøng gaëp thuù döõ sôï haõi, caây cao, khoâng daùm leo leân, bò thuù döõ haïi. Do ñoù, tröø luùc coù nhaân duyeân. (Sa-di … beû caønh döông haùi traùi … leo leân caây, khoâng toäi)5. Kieàn-ñoä An cö6 noùi: Muoán beû cuûi treân caây, cho pheùp laøm caùi moùc ñeå kheøo, laøm caùi thang ñeå beû, duøng daây coät keùo ñeå laáy. Neáu caây khoâ heát thì cho pheùp leo leân. 95. Khoâng ñöôïc boû bình baùt vaøo trong ñaõy roài xoû vaøo ñaàu gaäy quaûy treân vai maø ñi, caàn phaûi hoïc. Baït-nan-ñaø laøm nhö vaäy, cö só thaáy, cô hieàm, goïi laø quan chöùc, neân traùnh beân leà ñöôøng, cho neân Phaät cheá caám. Khoâng phaïm: Bò cöôøng löïc baét buoäc … Phaàn thöù tö7 noùi: 5 Töù phaàn luaät 21, tr. 713a09, Ñaïi 22n1428. Töù phaàn luaät 37, phaàn thöù hai Kieàn-ñoä An cö, tr. 832b24, Ñaïi 22n1428. 7 Töù phaàn luaät 52, phaàn thöù tö Kieàn-ñoä Taïp, tr. 956b19, Ñaïi 22n1428. 6 16 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Khoâng neân coõng hay vaùc ñoà vaät treân vai maø ñi, tröø trong chuøa. Tyø-kheo giaø caàm caây gaäy ñeå quaûy caùi ñaõy, caàn baïch nhò Yeát-ma cho pheùp söû duïng. 96. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi caàm gaäy, khoâng cung kính, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 97. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi caàm göôm, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 98. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi caàm maâu, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 99. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi caàm dao, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. 100. Khoâng ñöôïc thuyeát phaùp cho ngöôøi caàm duø, tröø beänh, caàn phaûi hoïc. Luaät Taêng kyø noùi: Neáu Tyø-kheo khi ôû trong choã ñöôøng hieåm sôï seät, ngöôøi phoøng veä noùi: “Toân giaû, vì con noùi phaùp.” Tröôøng hôïp nhö vaäy, noùi khoâng toäi. C. HOÛI ÑEÅ KEÁT THUÙC Thöa caùc Ñaïi ñöùc, toâi ñaõ tuïng xong moät traêm Phaùp chuùng hoïc. Nay hoûi caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây coù thanh tònh khoâng? (3 laàn). Caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây thanh tònh, vì im laëng. Vieäc aáy toâi ghi nhaän nhö vaäy. PHUÏ: TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 17 18 Phaàn thöù tö8 noùi: Trong loã muõi coù loâng daøi thì cho pheùp duøng nhíp maø nhoå. Moùng tay daøi baèng hoät luùa, phaûi caét. Khoâng ñöôïc duøng maøu saéc nhuoäm moùng tay. Khoâng neân duøng keùo maø hôùt raâu toùc. Raâu toùc phaûi caïo cho heát. Toùc daøi nhaát laø baèng hai chæ tay. Hai thaùng moät laàn caïo. Khoâng neân chaûi raâu toùc. Khoâng neân thoa daàu vaøo toùc. Khoâng neân vaïch khoùe con maét, con maét beänh cho pheùp nhoû thuoác. Khoâng neân soi kieáng keå caû soi treân nöôùc. Neáu maët coù gheû, thoa thuoác, cho pheùp ôû trong phoøng rieâng duøng nöôùc hoaëc kieáng soi maët. Khoâng neân ñeo voøng ngoïc, voøng tai, kieàng, voøng, xuyeán… Khoâng neân laøm daây löng baèng kim tuyeán. Khoâng neân duøng tô nguõ saéc laøm daây, coät nôi coå tay. Luaät Thaäp tuïng noùi: Cho pheùp chôû baèng xe traâu maïnh, neân sai ngöôøi caàm cöông, khoâng neân töï mình caàm cöông. Duøng löôïc chaûi ñaàu, phaïm Ñoät-kieát-la. Treân ñaàu ñeå laïi moät ít toùc, Ñoät-kieát-la. Ñeå toùc daøi, Ñoät-kieát-la. Tyøkheo ôû A-lan-nhaõ, toùc daøi nhaát laø hai taác, khoâng coù toäi. Neáu ñaàu coù gheû, neân duøng keùo hôùt. Xoa vuoát raâu toùc, phaïm Ñoät-kieát-la. Khi röûa chaân khoâng ñöôïc cuøng ngöôøi noùi chuyeän. 8 Töù phaàn luaät 51, phaàn thöù tö Kieàn-ñoä Taïp, tr. 945b15, Ñaïi 22n1428. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Caên baûn taïp söï noùi: Phaät baûo Bí-soâ: “Ñoâi khi coù nhöõng vieäc, töø tröôùc tôùi nay Ta chaúng caám ngaên, cuõng chaúng höùa cho. Song neáu thaáy nhöõng vieäc aáy, neáu chuùng traùi vôùi khoâng thanh tònh maø thuaän vôùi thanh tònh, nhö vaäy chuùng laø tònh, caàn phaûi laøm. Coøn traùi vôùi thanh tònh, maø thuaän vôùi khoâng thanh tònh, nhö vaäy chuùng laø khoâng tònh, khoâng neân laøm. VIII. BAÛY PHAÙP DIEÄT TRAÙNH Chia laøm ba: Neâu chung, keâ rieâng vaø hoûi ñeå keát thuùc. A. NEÂU CHUNG Baûy moùn phaùp Ñaïi thöøa naøy, Tyø-kheo ñeàu ñoàng hoïc, kheùo giaûi hoøa caùc ñaáu tranh vaäy. Moãi moãi duyeân khôûi cuûa noù ñeàu ôû nôi phaàn thöù ba, trong Kieàn-ñoä dieät traùnh9. Thöa caùc Ñaïi ñöùc, ñaây laø baûy phaùp dieät traùnh, xuaát töø Giôùi kinh, moãi nöûa thaùng tuïng moät laàn. Neáu coù traùnh söï khôûi leân giöõa caùc Tyø-kheo, töùc thì caàn phaûi tröø dieät. GIAÛI THÍCH: Coù 4 traùnh söï: 9 Töù phaàn luaät 47, phaàn thöù ba Kieàn -ñoä dieät traùnh, tr. 913c, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 19 - Moät laø ngoân traùnh: Tyø-kheo cuøng vôùi Tyø-kheo tranh caõi nhau, daãn ñeán 18 traùnh sö: Phaùp, phi phaùp, cho ñeán thuyeát, baát thuyeát10. Hoaëc duøng ngoân ngöõ nhö vaäy cuøng tranh nhau hai beân cuøng ñaáu tranh. - Hai laø mích traùnh: Tyø-kheo cuøng vôùi Tyø-kheo tìm toäi, duøng ba vieäc cöû toäi: Phaù giôùi, phaù kieán, phaù oai nghi, hay kieán, vaên, nghi, khôûi leân hình thöùc tìm toäi nhö vaäy. - Ba laø phaïm traùnh: Phaïm baûy loaïi toäi: Ba-la-di, Taêng taøn, Ñoïa, Hoái quaù, Thaâu-lan-giaù, Ñoät-kieát-la, AÙc thuyeát. - Boán laø söï traùnh: Töùc laø vaán ñeà haønh söï ñoái vôùi ba traùnh tröôùc. Trong ñaây, ngoân traùnh duøng hai Tyø-ni ñeå dieät, töùc laø hieän tieàn (hieän tieàn Tyø-ni), vaø ña nhôn ngöõ (caên cöù yù kieán ña soá). Hoaëc chæ duøng moät Tyø-ni ñeå dieät, töùc laø hieän tieàn. Mích traùnh, duøng boán Tyø-ni ñeå dieät, töùc laø hieän tieàn, öùc nieäm (nhôù nghó); hoaëc hieän tieàn, Baát si (khoâng meâ môø); hoaëc hieän tieàn, toäi xöù sôû. Phaïm traùnh, duøng ba Tyø-ni ñeå dieät, töùc hieän tieàn, töï ngoân trò (töï noùi leân nhöõng lôøi söûa trò), 10 18 traùnh söï: Phaùp, phi phaùp, luaät, phi luaät, phaïm, baát phaïm, khinh, troïng, höõu taøng, voâ taøng, thoâ aùc, phi thoâ aùc, thöôøng sôû haønh, phi thöôøng sôû haønh, cheá, phi cheá, thuyeát, phi thuyeát. Ñoù laø 18 traùnh söï. 20 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU hoaëc hieän tieàn, thaûo phuù ñòa (coû che ñaát). Söï traùnh duøng taát caû Tyø-ni ñeå dieät, tuøy theo choã phaïm. Luaät Thaäp tuïng noùi: Coù 6 nguoàn goác ñöa ñeán tranh caõi: saân haän khoâng noùi, aùc taùnh muoán haïi, tham taät, sieåm khuùc, voâ taøm quyù, aùc duïc, taø kieán. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Luaät Thaäp tuïng noùi: Töï ngoân dieät traùnh coù 10 loaïi phi phaùp: Neáu phaïm toäi cuûa 5 thieân, töï noùi khoâng phaïm. Khoâng phaïm 5 thieân, laïi töï noùi laø phaïm. Coù 10 loaïi nhö phaùp: Neáu phaïm toäi cuûa 5 thieân töï noùi phaïm; neáu khoâng phaïm toäi cuûa 5 thieân, töï noùi khoâng phaïm. Hieän tieàn dieät traùnh coù 2 loaïi phi phaùp: - Neáu ngöôøi phi phaùp maø chieát phuïc ngöôøi phi phaùp. - Neáu ngöôøi phi phaùp maø chieát phuïc ngöôøi nhö phaùp. Coù 2 loaïi nhö phaùp: - Neáu ngöôøi nhö phaùp maø chieát phuïc ngöôøi nhö phaùp. - Neáu ngöôøi nhö phaùp maø chieát phuïc ngöôøi phi phaùp. ÖÙc nieäm Tyø-ni coù 3 phi phaùp: TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 21 - Coù Tyø-kheo phaïm toäi khoâng theå saùm hoái maø töï noùi phaïm toäi coù theå saùm hoái, ñeán Taêng xin pheùp öùc nieäm Tyø-ni maø Taêng cho töùc laø phi phaùp, tröôøng hôïp naøy caàn phaûi dieät taãn. - Coù Tyø-kheo cuoàng si ñaõ trôû laïi bình phuïc, ñeán Taêng xin phaùp öùc nieäm Tyø-ni, neáu cho laø phi phaùp, neân cho phaùp baát si Tyø-ni. - Coù Tyø-kheo coù kieán, vaên, nghi toäi, maø töï noùi: “Toâi coù toäi nhö vaäy.” Sau laïi noùi: “Toâi khoâng coù toäi nhö vaäy.” Ngöôøi aáy ñeán Taêng xin phaùp öùc nieäm Tyøni, neáu cho laø phi phaùp, neân cho phaùp thaät mích Tyø-ni (töùc tìm töôùng thaät cuûa toäi). Coù 3 nhö phaùp: - Coù Tyø-kheo bò vu khoáng khoâng caên cöù, neáu coù ngöôøi thöôøng noùi ñieàu naøy, thì neân cho öùc nieäm Tyøni. - Coù Tyø-kheo phaïm toäi ñaõ saùm hoái tieâu tröø maø coù ngöôøi coøn noùi ñeán vieäc aáy, thì neân cho pheùp öùc nieäm Tyø-ni. - Neáu coù Tyø-kheo chöa phaïm toäi nhö vaäy, maø ñoaùn quyeát seõ phaïm; neáu coù ngöôøi noùi phaïm toäi nhö vaäy, thì neân cho öùc nieäm Tyø-ni. Baát si Tyø-ni (luaät khoâng meâ môø) coù 4 loaïi phi phaùp: - Coù Tyø-kheo khoâng si cuoàng, maø hieän töôùng si cuoàng. Khi hoûi, ñaùp raèng: Toâi nhôù nghó si meâ cho 22 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU neân laøm; ngöôøi khaùc daïy toâi laøm; nhôù laøm trong giaác moäng; nhôù loõa hình chaïy lung tung, ñöùng ñaïi tieåu tieän. Ngöôøi nhö vaäy, xin baát si Tyø-ni, neáu cho laø phi phaùp. Coù 4 nhö phaùp: - Coù Tyø-kheo thaät ôû trong taâm si cuoàng ñieân. Khi hoûi, ñaùp raèng: Khoâng nhôù; ngöôøi khaùc khoâng daïy; toâi khoâng nhôù trong moäng laøm; khoâng nhôù loõa hình chaïy lung tung, ñöùng ñaïi tieåu tieän. Ngöôøi nhö vaäy xin baát si Tyø-ni, neáu cho laø nhö phaùp. Thaät mích dieät traùnh (caõi) coù 5 phi phaùp: - Coù Tyø-kheo phaïm toäi cuûa 5 thieân, tröôùc noùi khoâng phaïm, sau noùi phaïm. Neáu cho thaät mích Tyøni laø phi phaùp, neân tuøy theo choã phaïm maø trò vaäy. Coù 5 nhö phaùp: - Coù Tyø-kheo phaïm toäi cuûa 5 thieân, tröôùc noùi phaïm, sau noùi khoâng phaïm. Ngöôøi nhö vaäy neân cho thaät mích Tyø-ni. Caên baûn muïc-ñaéc-ca noùi: Coù hai Bí-soâ vì söï hieàm khích neân böôi moùc toäi loãi nhau, noùi nhieàu lôøi khaùc laï, huûy baùng nhau thaäm teä. Ñoái vôùi hai ngöôøi naøy neân tin ngöôøi trì giôùi. Neáu caû hai ngöôøi ñeàu trì giôùi neân tin ngöôøi ña vaên. Neáu hai ngöôøi ñeàu ña vaên, neân tin ngöôøi thieåu duïc. Neáu hai ngöôøi ñeàu thieåu duïc, neân tin ngöôøi nhieàu thieåu duïc. Neáu hai ngöôøi ñeàu raát nhieàu thieåu TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 23 duïc maø coù söï hieàm khích thì khoâng coù ñieàu ñoù (voâ höõu thò xöù). Luaät Taêng kyø noùi: Neáu coù vò ñöùc lôùn loãi laïc muoán nghe chuùng Taêng ñoaùn söï, thì ñöôïc pheùp nghe ñoaùn söï, vaø neân sai moät ngöôøi ôû trong chuùng coù taøi aên noùi trình baøy ñeå cho söï vieäc ñöôïc roõ raøng. Neáu ôû tröôùc ngöôøi taàm thöôøng keùm coõi maø ñoaùn söï, phaïm toäi Vieät tyø-ni. BIEÄN MINH: Hoûi: - Phaøm ñoaùn söï chæ coù trong boán traùnh söï. Boán traùnh söï naøy ñeàu laø loãi laàm cuûa Tyø-kheo. Ai noùi vôùi ngöôøi ngoaøi ñeàu bò troïng caám. Nay ñaõ khoâng cho pheùp ñeán tröôùc ngöôøi taàm thöôøng keùm coõi maø ñoaùn söï; taïi sao rieâng ñoái vôùi vò coù ñöùc lôùn loãi laïc cho pheùp ñöôïc nghe, daàu ngöôøi kia coù trí tueä, bieát ñaâu vaãn laø ngöôøi chöa thoï Cuï tuùc giôùi? Coù maët hoï khoâng traùi luaät sao? Ñaùp: - Ñoaùn söï tuy laø thoâng suoát töù traùnh, nhöng ñaïi öôùc trong vaán ñeà ngoân traùnh chieám ña soá. Trong ñoù, vaán ñeà phaùp, phi phaùp v.v… phaân tích chieát phuïc, coù theå khieán cho ngöôøi coù ñöùc lôùn loãi laïc nghe ñeå taêng tröôûng loøng tin, cho neân cho pheùp söï coù maët cuûa hoï. ÔÛ ñaây, chaúng phaûi chæ cho nhöõng vaán ñeà Yeát-ma trò toäi cuøng caùc vieäc khaùc. Noùi ngöôøi coù ñöùc lôùn loãi laïc laø nhö vua Ba-tö-naëc, Tröôûng giaû Caáp Coâ Ñoäc; haïng ngöôøi nhö vaäy, trí tueä cuûa hoï saâu saéc, chaùnh tín khoâng huûy baùng, neân goïi laø ngöôøi coù 24 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU ñöùc lôùn. Do phöôùc cuûa hoï troïng coù khaû naêng hoä Chaùnh phaùp, cho neân goïi laø loãi laïc (thaéng nhôn). Ñaâu phaûi chæ haïng taàm thöôøng giaøu sang maø thoâi. PHUÏ: Tyø-kheo coù 10 phaùp sau ñaây môùi sai laøm ngöôøi xöû kieän (ñoaùn söï) coâng bình: 1) Trì giôùi ñaày ñuû. 2) Ña vaên. 3) Tuïng 2 boä Tyø-ni nhuaàn nhuyeãn. 4) Roäng giaûi nghóa cuûa Luaät. 5) Lôøi leõ kheùo leùo, noùi naêng luaän bieän roõ raøng, ñuû khaû naêng vaán ñaùp, khieán cho ñöông söï hoan hyû. 6) Söï tranh chaáp phaùt sinh, coù theå tröø dieät. 7) Khoâng aùi. 8) Khoâng saân. 9) Khoâng sôï. 10) Khoâng si meâ. Phaàn thöù töù (luaät Töù phaàn) noùi: Phaät baûo Tyøkheo: Duøng 22 chuûng haønh, bieát laø ngöôøi ñoaùn söï (xöû kieän) coâng bình: 1) Giöõ ñuû 250 giôùi. 2) vaø 3) Hoïc nhieàu hieåu roõ A-tyø-ñaøm, Tyø-ni. 4) Khoâng cuøng ngöôøi tranh caõi. 5) Khoâng kieân truï (chaáp chaët) nôi vieäc naøy. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 25 6) Neân ngaên thì ngaên, sau ñoù môùi truï. 7) Neân daïy thì daïy, sau ñoù môùi truï. 8) Neân dieät taãn thì dieät taãn, sau ñoù môùi truï. 9) Khoâng coù aùi. 10) Khoâng coù saân. 11) Khoâng sôï seät. 12) Khoâng si meâ. 13) Khoâng nhaän thöùc aên cuûa beân naøy. 14) Khoâng nhaän thöùc aên cuûa beân kia. 15) Khoâng nhaän y, baùt, toïa cuï, oáng ñöïng kim cuûa beân naøy. 16) Khoâng nhaän y, baùt, toïa cuï, oáng ñöïng kim cuûa beân kia. 17) Khoâng cung caáp beân naøy. 18) Khoâng cung caáp beân kia. 19) Khoâng cuøng vôùi beân naøy vaøo thoân. 20) Khoâng cuøng vôùi beân kia vaøo thoân. 21) Khoâng cuøng nhau heïn hoø. 22) Cuõng khoâng ñeán nôi kia, ñeán sau ngoài sau. Luaät Taêng kyø noùi: Tyø-kheo thaønh töïu 5 phaùp, coù theå dieät moïi traùnh söï. - Bieát laø thaät, chöù khoâng phaûi khoâng thaät. - Laø lôïi ích chöù khoâng phaûi khoâng lôïi ích. - Ñöôïc baïn chöù khoâng phaûi khoâng ñöôïc baïn. 26 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU - Ñöôïc baïn bình ñaúng chöù khoâng phaûi khoâng ñöôïc baïn bình ñaúng. - Ñuùng luùc chöù khoâng phaûi khoâng ñuùng luùc. Ngöôøi thaønh töïu 14 phaùp, goïi ñoù laø trì luaät toái ñeä nhaát, tröø Nhö Lai, ÖÙng Cuùng, Chaùnh Bieán Tri. Nhöõng gì laø 14: Bieát toäi, bieát khoâng toäi, bieát naëng, bieát nheï, bieát che giaáu, bieát khoâng che giaáu, bieát coù theå trò, bieát khoâng coù theå trò, bieát ñöôïc thanh tònh, bieát khoâng ñöôïc thanh tònh, ñöôïc boán phöôùc coâng ñöùc, truï nôi phaùp laïc hieän taïi, goïi laø Thieân nhaõn , Thieân nhó, Tuùc maïng thoâng, heát höõu laäu, ñöôïc voâ laäu. Ñoù goïi laø 14 phaùp. Coù 7 phaùp chaúng phaûi Tha-la-thaù, in tuoàng Thala-thaù (cuõng goïi laø Thaùt-laïi-tra. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Thaùt-laïi hay Ñòa-tra-lôïi, goïi laø truï. Trí thaéng töï taïi, ñoái vôùi Chaùnh phaùp khoâng lay ñoäng. Nhö ngöôøi ñöùng nôi ñaát khoâng bò nghieâng uùp vaäy). Nhöõng gì laø baûy? - Hoaëc coù keû cuoàng, khoâng ñöùng veà chuùng beân naøy, khoâng ñöùng veà chuùng beân kia, töùc laø Tha-lathaù, laø toái sô chaúng phaûi Tha-la-thaù, in tuoàng Thala-thaù, ñoù laø ngöôøi bò taâm loaïn cuoàng si. Vì beänh cho neân khoâng ñöùng veà beân naøy, khoâng ñöùng veà beân kia. - Laïi nöõa, hoaëc coù ngöôøi vì lôïi neân nghó: Neáu ta ñöùng veà chuùng beân naøy thì thaát lôïi beân kia; ñöùng TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 27 veà chuùng beân kia, thaát lôïi beân naøy. Cho neân ta khoâng ñöùng veà beân naøo. - Laïi nöõa, hoaëc coù ngöôøi ñöôïc caùi lôïi cuûa hai chuùng, neân nghó: Ta vì ñöôïc lôïi caû hai beân, neân khoâng ñöùng veà chuùng beân naøy, khoâng ñöùng veà chuùng beân kia. Cho neân goïi laø chaúng phaûi Tha-lathaù, in tuoàng Tha-la-thaù. - Coù hai Tha-la-thaù: Moät laø töï hoä taâm, thaáy vieäc phaûi quaáy cuûa keû khaùc, nghó raèng: Haønh ñoäng ngöôøi aáy laøm hoï töï bieát. Thí nhö bò löûa chaùy, chæ töï cöùu mình, ñaâu bieát vieäc cuûa ngöôøi khaùc. Hai laø ñôïi thôøi, thaáy ngöôøi khaùc cuøng nhau tranh tuïng, nghó raèng: Vaán ñeà cuøng nhau tranh tuïng naøy, thôøi ñeán töï hoï seõ phaùn ñoaùn. AÁy laø hai haïng Tha-la-thaù. - Cuøng vôùi chuùng naøy thoï phaùp thöïc, vò thöïc, cuõng cuøng chuùng kia thoï phaùp thöïc, vò thöïc. Hoaëc ñöôïc thænh maø ñoaùn söï vieäc, hoaëc khoâng thænh maø ñoaùn söï vieäc. Luaät Thaäp tuïng noùi: Duøng saân haän khoâng theå dieät saân haän, chæ coù söùc nhaãn nhuïc môùi coù theå dieät ñöôïc. Coù 5 vieäc tranh caõi khoù chaám döùt: - Khoâng caàu Taêng xöû. Khoâng thuaän lôøi Phaät daïy. Khoâng thöa ñuùng phaùp. Hai beân, taâm tranh khoâng döùt. Can phaïm khoâng caàu thanh tònh. 28 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Ngöôïc laïi 5 ñieàu treân thì deã tröø dieät. - Tyø-kheo Thaùt-lôïi-tra, khi tranh caõi, duøng 5 ñieàu suy nghó: Trong ñaây, tröôùc heát ai laø ngöôøi trì giôùi thanh tònh – Ai ña vaên trí tueä, kheùo tuïng Ahaøm – Ai ñoái vôùi thaày nhö phaùp – Ai tin Phaät, Phaùp, Taêng – Ai khoâng khinh giôùi (luaät) Phaät. Tyø-kheo OÂ-huyùnh-cöu-la, coù 10 vieäc Taêng neân sai (Luaät Taùt-baø-ña noùi: OÂ-huyùnh goïi laø hai. Cöu-la goïi laø bình ñaúng. Taâm bình ñaúng khoâng hai, gioáng nhö caùi caân): - Bieát vieäc tranh caõi töø ñaâu ñöa ñeán – Kheùo bieát vieäc tranh caõi – Coù theå phaân bieät vieäc tranh caõi – Bieát nhaân duyeân cuûa vieäc tranh caõi khôûi leân – Bieát yù nghóa vieäc tranh caõi – Kheùo chaám döùt vieäc tranh caõi – Döùt vieäc tranh caõi roài, khoâng cho khôûi leân laïi – Trì giôùi thanh tònh – Ña vaên – Ña trí. Tyø-kheo Thaùt-lôïi-tra haønh 22 phaùp, phaûi bieát ñoù laø phaùp lôïi caên ña vaên : 1) Kheùo bieát coäi goác cuûa söï vieäc khôûi leân. 2) Kheùo phaân bieät töôùng traïng cuûa söï vieäc. 3) Kheùo bieát sai khaùc cuûa söï vieäc. 4) Kheùo bieát ñaàu ñuoâi cuûa söï vieäc. 5) Kheùo bieát söï vieäc naëng nheï. 6) Kheùo bieát tröø dieät söï vieäc. 7) Kheùo bieát caùch dieät söï vieäc, khoâng ñeå xaûy ra laïi. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 29 8) Kheùo bieát ngöôøi taùc söï vaø ngöôøi höõu söï. 9) Coù khaû naêng giaùo duïc ngöôøi khaùc. 10) Coù theå khieán ngöôøi thoï giaùo. 11) Coù phöông tieän ngoân ngöõ uyeån chuyeån,loâi cuoán. 12) Cuõng coù theå khieán ngöôøi thoï nhaän. 13) Coù söùc töï chieát phuïc. 14) Cuõng coù söùc khieán ngöôøi chaáp nhaän. 15) Bieát taøm quyù. 16) Taâm khoâng kieâu maïn. 17) Khoâng coù lôøi kieâu maïn. 18) Haønh ñoäng cuûa thaân, khaåu, yù khoâng thieân leäch. 19) Khoâng laøm theo aùi. 20) Khoâng laøm theo saân. 21) Khoâng laøm theo söï sôï seät. 22) Khoâng laøm theo si meâ. B. NEÂU RIEÂNG Coù 7, thöù nhaát töø phaùp Hieän tieàn dieät traùnh, ñeán thöù baûy laø phaùp Thaûo phuù ñòa dieät traùnh. 1. PHAÙP HIEÄN TIEÀN DIEÄT TRAÙNH GIÔÙI BOÅN: 30 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Caàn giaûi quyeát baèng hieän tieàn Tyø-ni, phaûi giaûi quyeát baèng hieän tieàn Tyø-ni. GIAÛI THÍCH: Khoâng ñöôïc taùc phaùp Yeát-ma vaéng maët ñöông söï. - Theá naøo laø hieän tieàn? Hieän tieàn goàm coù: Phaùp, Tyø-ni, nhôn, Taêng, giôùi. - Theá naøo goïi laø phaùp hieän tieàn? Ñem Chaùnh phaùp ñeå chaám döùt söï tranh caõi vaäy. - Theá naøo goïi laø hieän tieàn Tyø-ni? Ñem Luaät ñeå chaám döùt söï tranh caõi vaäy. - Theá naøo goïi laø nhôn hieän tieàn? Bò can töï bieän hoä vaäy. - Theá naøo goïi laø Taêng hieän tieàn? Ñoàng Yeát-ma, hoøa hôïp moät choã, ngöôøi khoâng ñeán coù döõ duïc. Ngöôøi coù maët ñöôïc quyeàn ngaên chaën, khoâng ngaên chaën. - Theá naøo goïi laø giôùi hieän tieàn? Taùc phaùp Yeát-ma trong phaïm vi cöông giôùi ñaõ quy ñònh. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Neáu söï tranh caõi ñaõ chaám döùt, laøm khôûi laïi, Badaät-ñeà. Döõ duïc roài sau hoái haän, Ba-daät-ñeà. Saùu phaùp Tyø-ni sau cuõng nhö vaäy. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 31 PHUÏ: Taùt-baø-ña ma-ñaéc-laëc-giaø noùi: Möôøi loaïi taùc Yeát-ma maø ñöông söï khoâng hieän tieàn: Phuù baùt, xaû phuù baùt, hoïc gia, xaû hoïc gia, laøm phoøng, Sa-di, cuoàng, khoâng leã baùi, khoâng coäng ngöõ, khoâng cuùng döôøng. 1) Phuù baùt: Trò phaït ngöôøi theá tuïc, chæ töø ñaèng xa taùc phaùp Yeát-ma. 2) Xaû phuù baùt: Hoï ñaõ 3 laàn xin, baûo hoï ôû choã maét thaáy maø tai khoâng nghe, vì hoï xaû. 3) Hoïc gia : Baûo veä söï sa suùt cuûa Ñaøn-vieät, cuõng töø ñaèng xa taùc phaùp. 4) Xaû hoïc gia: Neáu hoï 3 phen xin, cuõng baûo hoï ôû choã maét thaáy, tai khoâng nghe, vì hoï xaû. 5) Laøm phoøng: Töùc laø nhaø cuõ hö trong ñaát cuûa Taêng, Yeát-ma cho baïch y, tuøy hoï vì Taêng laøm laïi phoøng oác, cuõng 3 laàn xin roài, baûo hoï ôû choã maét thaáy tai khoâng nghe maø taùc phaùp cho. 6) Sa-di: Dieät taãn Sa-di aùc kieán, cuõng baûo hoï ôû choã maét thaáy tai khoâng nghe taùc phaùp dieät taãn. 32 Chæ coù 10 caùch Yeát-ma naøy laø khoâng caàn hieän tieàn, ngoaøi ra ñeàu phaûi hieän tieàn minh baïch vaäy. 2. PHAÙP ÖÙC NIEÄM DIEÄT TRAÙNH GIÔÙI BOÅN: Caàn giaûi quyeát baèng öùc nieäm Tyø-ni, phaûi giaûi quyeát baèng öùc nieäm Tyø-ni. NGUYEÂN DO11: Ñaïp-baø-ma-la-töû khoâng phaïm thoâ toäi, ngöôøi kia coá hoûi khoâng thoâi, neân cho ÖÙc nieäm Tyø-ni. Ñöông söï neân ôû giöõa Taêng ba laàn xin: “Ñaïi ñöùc Taêng, xin laéng nghe! Toâi … khoâng phaïm troïng toäi. Caùc Tyø-kheo noùi toâi phaïm troïng toäi Ba-la-di, Taêng taøn, Thaâu-lan-giaù, hoûi toâi raèng: Thaày nhôù phaïm troïng toäi chaêng? Toâi khoâng nhôù phaïm troïng toäi, neân traû lôøi: Toâi khoâng nhôù phaïm troïng toäi nhö vaäy. Caùc Tröôûng laõo, ñaùng lyù khoâng neân naïn vaán toâi maõi, nhöng caùc Tröôûng laõo laïi coá naïn vaán khoâng thoâi. Toâi nay khoâng nhôù ñöôïc, ñeán Taêng xin öùc nieäm Tyø-ni. Xin Taêng cho toâi öùc nieäm Tyø-ni, thöông xoùt cho”. Taêng neân vì ñöông söï Baïch töù yeát-ma cho. 8) Khoâng leã baùi. GIAÛI THÍCH: 9) Khoâng coäng ngöõ. 10) Khoâng cuùng döôøng: Töùc laø Tyø-kheo laøm caùc ñieàu phi phaùp, xuùc naõo Chuùng Tyø-kheo-ni. Ni chuùng laøm phaùp Yeát-ma naøy, chæ coù theå töø ñaøng xa laøm, khoâng caàn ñôïi Tyø-kheo coù maët, maø trò phaït. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Theá naøo goïi laø öùc nieäm Tyø-ni? 11 Töù phaàn luaät 47, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä dieät traùnh, tr. 714a04, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 33 Tyø-kheo kia vôùi toäi naøy, khoâng neân cöû, khoâng neân taùc öùc nieäm. (Nhaân bôûi chuùng Tyø-kheo cöù baûo hoï nhôù nghó. Nay taùc öùc nieäm Tyø-ni naøy khieán cho chuùng khoâng hoûi nöõa vaäy). 3. PHAÙP BAÁT SI DIEÄT TRAÙNH GIÔÙI BOÅN: Caàn giaûi quyeát baèng baát si Tyø-ni, phaûi giaûi quyeát baèng baát si Tyø-ni. 34 (giôùi), Toân giaû Muïc-lieân bieát, naém tay keùo ra. Phaät daïy: Khoâng neân nhö vaäy. Phaûi khieán ngöôøi kia nhaän toäi, vaäy sau môùi cöû toäi. Luaät Nguõ phaàn noùi: Tyø-kheo-ni teân laø Töø, duøng phaùp voâ caên Ba-la-di huûy baùng Tyø-kheo Ñaø-baø. Töï noùi: Ñaø-baø laøm nhôùp mình. Lieàn trao cho phaùp Töï ngoân dieät traùnh. GIAÛI THÍCH: - Theá naøo laø Töï ngoân? 12 NGUYEÂN DO : Nan-ñeà ñieân cuoàng taâm loaïn phaïm caùc toäi nhieàu. Sau bình phuïc trôû laïi, caùc Tyø-kheo caät vaán khoâng thoâi, neân cho baát si Tyø-ni. Ñöông söï neân ba laàn xin. Taêng Baïch töù yeát-ma cho. GIAÛI THÍCH: Theá naøo goïi laø baát si Tyø-ni? Tyø-kheo kia vôùi toäi naøy, khoâng neân cöû, khoâng neân taùc öùc nieäm vaäy. 4. PHAÙP TÖÏ NGOÂN DIEÄT TRAÙNH GIÔÙI BOÅN: Caàn giaûi quyeát baèng Töï ngoân trò, phaûi giaûi quyeát baèng Töï ngoân trò. Noùi teân toäi, chuûng loaïi cuûa toäi, saùm hoái vaäy. - Theá naøo goïi laø trò? Noùi lôøi: töï traùch loøng mình, sanh taâm nhaøm chaùn. 5. PHAÙP MÍCH TOÄI TÖÔÙNG DIEÄT TRAÙNH GIÔÙI BOÅN: Caàn phaûi giaûi quyeát baèng mích toäi töôùng, phaûi giaûi quyeát baèng mích toäi töôùng. (Thaäp tuïng goïi laø thaät mích. Nguõ phaàn goïi laø Boån ngoân trò. Caên baûn goïi laø caàu toäi töï taùnh). NGUYEÂN DO: NGUYEÂN DO13: Khi Theá Toân noùi giôùi, coù ngöôøi phaïm giôùi ngoài gaàn ñöùc Phaät. Ñöùc Phaät maëc nhieân khoâng noùi 12 13 Töù phaàn luaät 47, tr. 914b15, Ñaïi 22n1428. Töù phaàn luaät 47, tr. 914b29, Ñaïi 22n1428. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Luaät Taêng kyø14 noùi: Tyø-kheo Thi-lôïi-da-ta, ñoái tröôùc Taêng noùi: Thaáy toäi, laïi noùi khoâng thaáy toäi. Khoâng thaáy toäi laïi noùi 14 Ma-ha Taêng kyø luaät 26, tr. 441c07, Ñaïi 22n1425. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 35 thaáy, roài laïi noùi khoâng nhôù. Neân trao cho phaùp Yeát-ma mích töôùng. GIAÛI THÍCH: Töùc laø keát toäi xöù sôû. Theá naøo goïi laø toäi xöù sôû? Tyø-kheo kia vôùi toäi naøy, trao vieäc cöû toäi, taùc öùc nieäm. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Luaät Taêng kyø noùi: Ngöôøi naøy troïn ñôøi khoâng neân laøm 8 vieäc: - Khoâng ñöôïc ñoä ngöôøi. - Khoâng ñöôïc cho ngöôøi thoï Cuï tuùc. - Khoâng ñöôïc cho ngöôøi Y chæ. - Khoâng ñöôïc nhaän Tyø-kheo haàu haï cung caáp. - Khoâng ñöôïc laøm söù giaû cho Tyø-kheo. - Khoâng ñöôïc nhaän phoù hoäi theo thöù töï. - Khoâng ñöôïc vì Taêng laøm ngöôøi thuyeát phaùp, vaø ngöôøi thuyeát Tyø-ni. - Troïn ñôøi khoâng neân cho xaû (Yeát-ma naøy). Luaät Nguõ phaàn noùi: Coù hai loaïi: Moät coù theå saùm hoái, hai khoâng theå saùm hoái. Neáu phaïm troïng toäi maø che giaáu, neân Baïch töù yeát-ma khoâng cho saùm hoái. 6. PHAÙP ÑA NHÔN NGÖÕ DIEÄT TRAÙNH GIÔÙI BOÅN: 36 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Caàn giaûi quyeát baèng Ña nhôn mích toäi töôùng, phaûi giaûi quyeát baèng Ña nhôn mích toäi töôùng. GIAÛI THÍCH: Duøng lôøi noùi cuûa nhieàu ngöôøi bieát phaùp. Cho pheùp haønh truø, sai ngöôøi haønh truø, Baïch nhò yeátma. Coù 5 phaùp khoâng neân sai: AÙi, saân, sôï, si, khoâng bieát ñaõ haønh hay chöa haønh. Ngöôïc vôùi 5 phaùp treân thì neân sai. Coù 3 loaïi haønh truø: Moät laø boû phieáu coâng khai, hai laø boû phieáu kín, ba laø boû phieáu ræ tai. - Neáu trong chuùng tuy Tyø-kheo phi phaùp nhieàu, song hai thaày (Hoøa thöôïng, A-xaø-leâ) cuûa hoï, hoaëc baäc Thöôïng toïa nhieàu hieåu bieát ñeàu nhö phaùp, neân boû phieáu coâng khai. - Laøm hai loaïi theû: Moät laø cheû hai, hai laø nguyeân. Baïch raèng: “Ngöôøi naøo ñoàng yù theá naøy thì boác theû nguyeân. Ngöôøi naøo ñoàng yù theá naøy thì boác theû cheû hai.” Haønh truø xong neân ñeán choã rieâng ñeå kieåm phieáu. Neáu theû nhö phaùp nhieàu, neân coâng boá: Noùi nhö theá laø vieäc tranh caõi ñaõ chaám döùt. Neáu theû nhö phaùp ít, neân taùc leã giaûi taùn, sai ngöôøi ñuû tin caäy ñeán truù xöù Tyø-kheo khaùc baïch raèng: Truù xöù kia Tyø-kheo phi phaùp nhieàu. Laønh thay, Tröôûng laõo coù theå ñeán truù xöù kia, laøm theá naøo ñeå cho Tyø-kheo nhö phaùp nhieàu, ñeå vieäc tranh caõi ñöôïc chaám döùt, TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 37 coâng ñöùc Tröôûng laõo nhieàu. Tyø-kheo naøy khi nghe nhö vaäy, neân ñeán, neáu khoâng ñeán, nhö phaùp trò. - Neáu trong chuùng tuy nhö phaùp nhieàu maø hai thaày cuûa hoï vaø Thöôïng toïa… khoâng nhö phaùp. Sôï boû phieáu coâng khai, caùc Tyø-kheo boû theo hai thaày cuûa hoï… neân phaûi boû phieáu kín. - Neáu trong chuùng tuy nhö phaùp nhieàu maø hai Thaày cuûa hoï… noùi phi phaùp, neân boû phieáu baèng phöông thöùc ræ tai. Khi haønh truø neân boá trí choã ngoài, caùch nhau ñoä moät ngöôøi nghieâng mình ñi. Tyøkheo kia ræ tai noùi: Hoøa thöôïng cuûa thaày… ñaõ boác theû nhö vaäy. Laønh thay! Thaày cuõng boác theû nhö vaäy. Töø maãn coá! Neáu Tyø-kheo nhö phaùp nhieàu, vieäc tranh caõi ñöôïc chaám döùt, coâng ñöùc cuûa thaày nhieàu. Haønh truø xong, ñeán moät beân ñeå kieåm phieáu. Luaät Thaäp tuïng noùi: Duøng theû daøi cho nhö phaùp, theû ngaén cho phi phaùp. Theû traéng cho nhö phaùp, theû ñen cho phi phaùp. Nhö phaùp duøng tay taû boác, phi phaùp duøng tay höõu boác. Nhö phaùp boác moät caùch thong thaû, phi phaùp boác moät caùch gaáp gaùp. Theû nhö phaùp boác tröôùc, theû phi phaùp boác sau. Taát caû neân hoøa hôïp nhoùm hoïp laïi moät choã, khoâng ñöôïc nhaän duïc. Luaät Taêng kyø noùi: Haønh truø xong, neáu theû phi phaùp nhieàu hôn chæ moät theû, khoâng neân xöôùng laø ngöôøi phi phaùp nhieàu, nhö phaùp ít, neân taùc phöông tieän giaûi taùn. Neáu böõa 38 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU aên tröôùc ñaõ ñeán, neân xöôùng tieàn thöïc ñeán. Neáu giôø haäu thöïc ñeán, hay giôø taém, giôø thuyeát phaùp, thuyeát Tyø-ni, tuøy theo ñoù maø xöôùng. Neáu ngöôøi phi phaùp bieát, noùi raèng: “Vì chuùng toâi ñaéc thaéng cho neân giaûi taùn, chuùng toâi khoâng ñöùng daäy, cöù ngoài nôi toøa naøy, ñeå quyeát ñoaùn vieäc naøy”. Khi aáy beân tònh xaù neáu coù caùi phoøng nhoû naøo khoâng truøng, neân sai tònh nhôn phoùng hoûa xöôùng raèng: “Löûa chaùy! Löûa chaùy!” Lieàn giaûi taùn ñeå chöõa löûa. Sau ñoù ñeán tìm baïn nhö phaùp. 7. PHAÙP NHÖ COÛ CHE ÑAÁT DIEÄT TRAÙNH GIÔÙI BOÅN: Caàn giaûi quyeát baèng nhö Thaûo phuù ñòa, phaûi giaûi quyeát baèng nhö Thaûo phuù ñòa. NGUYEÂN DO15: Nöôùc Xaù-veä, caùc Tyø-kheo cuøng nhau tranh caõi, phaïm caùc giôùi nhieàu, chaúng phaûi phaùp cuûa Sa-moân; noùi, laøm lung tung, ra vaøo khoâng pheùp taéc haïn ñònh. Sau ñoù, hoï töï nghó raèng: Chuùng ta neáu trôû laïi, cuøng nhau tìm hieåu vieäc naøy, hoaëc khieán cho vaán ñeà tranh caõi trôû neân saâu ñaäm, traûi nhieàu naêm thaùng khoâng chaám döùt ñöôïc, khieán cho Taêng khoâng ñöôïc an laïc. Do vaäy, baïch Phaät. Phaät daïy: “Neân chaám döùt vaán ñeà tranh caõi naøy nhö laáy coû che ñaát.” 15 Töù phaàn luaät 47, phaàn thöù ba Kieàn-ñoä dieät traùnh, tr. 915c11, Ñaïi 22n1428. TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 39 Moät trong hai chuùng kia, Tyø-kheo coù khaû naêng veà trí tueä, töø choã ngoài ñöùng daäy, quyø goái, chaép tay, baïch theá naøy: “Thöa caùc Tröôûng laõo, vieäc tranh caõi cuûa chuùng ta ñaây, phaïm caùc toäi nhieàu, chaúng phaûi phaùp cuûa Sa-moân, noùi naêng khoâng chöøng möùc, ra vaøo, tôùi lui khoâng thuoäc oai nghi. Neáu chuùng ta tìm hieåu vieäc naøy sôï khieán toäi caøng saâu naëng, khoâng ñöôïc nhö phaùp, nhö Tyø-ni, nhö lôøi Phaät daïy, khieán caùc Tyø-kheo khoâng ñöôïc yeân oån an laïc. Ñeå chaám döùt söï tranh caõi, neáu Tröôûng laõo ñoàng yù, toâi nay vì caùc Tröôûng laõo, taùc phaùp nhö laáy coû che ñaát ñeå saùm hoái toäi naøy.” Trong chuùng thöù hai, cuõng coù moät ngöôøi noùi nhö vaäy. Vò aáy baïch: “Ñaïi ñöùc Taêng, xin laéng nghe ! Neáu thôøi gian thích hôïp ñoái vôùi Taêng, Taêng chaáp thuaän, nay, vieäc tranh caõi naøy, Taêng taùc phaùp laáy coû che ñaát saùm hoái. Ñaây laø lôøi taùc baïch.” Baïch roài, taùc phaùp như laáy coû che ñaát saùm hoái. Vò coù trí hueä kham naêng, hoà quyø, hieäp chöôûng baïch: “Thöa caùc Tröôûng laõo, toâi nay trong vaán ñeà tranh caõi naøy, nhöõng toäi ñaõ phaïm, tröø troïng toäi, Yeát-ma ngaên khoâng ñeán nhaø baïch y. Neáu caùc Tröôûng laõo cho pheùp, seõ vì caùc Tröôûng laõo vaø toâi, taùc phaùp saùm hoái nhö laáy coû che ñaát.” Chuùng thöù hai cuõng noùi vaø laøm nhö vaäy. (Tröø nhöõng toäi naëng nghóa laø phaùp nhö thaûo phuù ñòa naøy, taát caû nhaân vieäc tranh caõi khôûi leân, nhöõng toäi thuoäc Ba-daät-ñeà, Ñoät-kieát-la… 40 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU taát caû ñeàu ñöôïc saùm hoái tröø dieät. Chæ tröø toäi naëng Ba-la-di, phaûi dieät taãn. Coøn toäi naëng Taêng taøn vaø Thaâu-lan-giaù vaãn phaûi thi haønh saùm hoái rieâng, ôû nôi ñaây chaúng dieät ñöôïc. Laïi nöõa, tröø Yeát-ma ngaên khoâng cho ñeán nhaø baïch y, cuõng khoâng nhaân ñaây maø giaûi vaäy). GIAÛI THÍCH: Theá naøo goïi laø coû che ñaát? - Khoâng phaûi noùi roõ teân toäi, chuûng loaïi cuûa toäi ñeå saùm hoái. Luaät Thaäp tuïng noùi: Coû che ñaát coù hai nghóa: Moät laø ñaáu tranh thöôøng khôûi, ngöôøi tranh caõi cuõng nhieàu, vieäc aáy chuyeån ñeán chuùng, suy cöùu ñeå tìm nguoàn goác khoù coù theå ñöôïc. Phaät cho pheùp traûi coû tröø dieät, nhö coû roái ñeán möùc ñoä khoâng theå chænh lyù, roái quaù caàn phaûi boû ñi. Hai laø coù baäc Thöôïng toïa ñöùc ñoä, khuyeán duï ngöôøi tranh caõi, khieán ñeán hai beân, nhö laáy da deâ traûi boán phía saùm hoái. (Theo Nguõ phaàn noùi thì duoãi tay duoãi chaân saùt ñaát, nhö traûi da deâ vaäy). Hai chuùng ñeàu coù ngöôøi yeåm trôï, cho neân khieán ñeàu ôû moät choã. Luaät Nguõ phaàn noùi: Neáu caùc Tyø-kheo ñaáu tranh maéng nhieác nhau, khôûi aùc nghieäp, thaân, khaåu, yù, sau muoán ñoái giöõa Taêng tröø toäi, taùc phaùp coû che ñaát saùm hoái. Ñöông söï neân ba laàn xin roài, duoãi tay chaân saùt ñaát, höôùng TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 41 veà vò Yeát-ma, moät loøng nghe nhaän laáy lôøi Yeát-ma. Vò Yeát-ma vì ñöông söï baïch töù Yeát-ma, goïi laø hieän tieàn Tyø-ni thaûo boá ñòa, dieät phaïm toäi traùnh. Taïi sao goïi laø coû traûi ñaát? Caùc Tyø-kheo kia khoâng tìm hieåu caên nguyeân cuûa toäi. Taêng cuõng khoâng tra hoûi coäi goác cuûa vaán ñeà. 42 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU ñònh, ñaõ tuïng ba möôi phaùp Ni-taùt-kyø ba-daät-ñeà, ñaõ tuïng chín möôi phaùp Ba-daät-ñeà, ñaõ tuïng boán phaùp Ba-la-ñeà ñeà-xaù-ni, ñaõ tuïng moät traêm phaùp Chuùng hoïc, ñaõ tuïng baûy phaùp Dieät traùnh. Ñoù laø nhöõng ñieàu Phaät ñaõ thuyeát, xuaát töø Giôùi kinh moãi nöûa thaùng tuïng moät laàn. C. HOÛI ÑEÅ KEÁT THUÙC Thöa caùc Ñaïi ñöùc, toâi ñaõ tuïng xong baûy phaùp dieät traùnh. Nay hoûi caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây coù thanh tònh khoâng? (3 laàn). 2) CHÆ ROÕ CAÙC VIEÄC Caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây thanh tònh, vì im laëng. Vieäc aáy toâi ghi nhaän nhö vaäy. Caùc Phaät phaùp khaùc, chæ cho caùc tuøy luaät oai nghi vaø taát caû Tu-ña-la (kinh), A-tyø-ñaøm (luaän). Baûy phaùp dieät traùnh ñaõ xong Phaàn hai lieät keâ töôùng cuûa giôùi roài. Phaàn ba keát khuyeán hoài höôùng, chia laøm 3: - Tröôùc heát keát phaàn tröôùc, chæ roõ caùc vieäc. - Thöù hai, thuaät laïi Giôùi kinh baûy ñöùc Phaät. - Thöù ba, keä khen hoài höôùng. Trong phaàn ñaàu chia laøm hai: Tröôùc heát keát phaàn tröôùc. Hai laø chæ roõ caùc vieäc. A. PHAÀN ÑAÀU 1) KEÁT PHAÀN TRÖÔÙC Thöa caùc Ñaïi ñöùc, toâi ñaõ tuïng töïa cuûa Giôùi kinh, ñaõ tuïng boán phaùp Ba-la-di, ñaõ tuïng möôøi ba phaùp Taêng-giaø-baø-thi-sa, ñaõ tuïng hai phaùp Baát Vaø coøn coù caùc Phaät phaùp khaùc nöõa trong ñaây caàn phaûi cuøng hoøa hôïp hoïc taäp. Hueä maïng cuûa chö Phaät gôûi gaém trong ba taïng, khoâng hoïc thì con maét cuûa theá gian bò tieâu dieät. Khoâng hoøa hôïp ñeå hoïc thì cuõng nhö chæ noùi aên, laøm sao no? Cho neân caàn phaûi nhö phaùp ñoàng ôû, mai chieàu nghieân cöùu, khieán cho chaùnh nghóa saùng röïc. Ñaïo saùng laùng, ñöùc ñaày ñuû, môùi khoâng nhuïc ñoái vôùi Taêng baûo; môùi coù theå noái thaïnh gioáng Thaùnh. Chaúng vaäy thì khoâng nhöõng chæ chuoác laáy lôøi cheâ traùch laø loaïi nhuï döông (deâ caâm) coøn phaûi ñoïa vaøo voâ giaùn. (Tai haïi nhö vaäy sao khoâng traùnh ö? Keát phaàn tröôùc vaø chæ roõ caùc vieäc xong). B. PHAÀN HAI TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 43 Thuaät laïi Giôùi kinh cuûa baûy ñöùc Phaät. Chia laøm baûy. Tröôùc heát ñöùc Phaät Tyø-baø-thi noùi, cho ñeán thöù baûy ñöùc Boån Sö Thích-ca Phaät noùi. 1) ÑÖÙC PHAÄT TYØ-BAØ-THI NOÙI Nhaãn: khoå haïnh baäc nhaát, Nieát-baøn: ñaïo toái thöôïng, Xuaát gia naõo haïi ngöôøi, Khoâng xöùng danh Sa-moân. Ñaây laø lôøi Giôùi kinh maø ñöùc Tyø-baø-thi Nhö Lai, baäc Voâ sôû tröôùc, Ñaúng Chaùnh giaùc ñaõ giaûng daïy. Löôïc noùi Giôùi kinh, khen rieâng haïnh nhaãn nhuïc, vì trì giôùi chöa chaéc coù theå nhaãn nhuïc, maø nhaãn nhuïc thì quyeát chaéc chaén do trì giôùi maø ñöôïc. Cho neân kinh Di giaùo noùi: Nhaãn laø Ñöùc, trì giôùi khoå haïnh khoâng theå bì kòp, neáu gaëp nhuïc maø coù theå nhaãn ñöôïc, thì tröôøng hôïp thaân khaåu khoâng laøm vieäc traû thuø laïi, nhöng trong taâm cuõng quyeát khoù thoaùt qua vaäy. Chæ moät nieäm chöa thoaùt qua cuøng vôùi danh nghóa “caàn töùc” cuûa Sa-moân ñaõ khoâng ñöôïc töông öng. Chæ caàn quaùn saâu vaøo phaùp taùnh voâ vi hoaëc sanh (ngaõ), hoaëc phaùp ñeàu khoâng coù choã ñaëng (voâ sôû ñaéc). Nhuïc ñaõ khoâng coù thì ai laø ngöôøi chòu nhuïc?! Cho neân goïi: nhaãn nhuïc laø ñeä nhaát nghóa, töùc ñeä nhaát ñaïo vaäy. Tieáng Phaïn goïi laø Ña-ñaø-a-giaø-ñoä (Tathāgata), Haùn dòch laø Nhö Lai. Tieáng Phaïn goïi laø A-la-ha (arhat), Haùn dòch laø ÖÙng 44 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Cuùng, cuõng dòch laø Voâ sôû tröôùc. Tieáng Phaïn goïi Tam-mieäu-tam-phaät-ñaø (samyak-saṃbuddha), Haùn dòch laø Chaùnh bieán tri, cuõng dòch laø Ñaúng chaùnh giaùc, töùc laø ñöôïc cöû ba trong 10 hieäu vaäy. 2. ÑÖÙC PHAÄT THI KHÍ NOÙI Cuõng nhö ngöôøi maét saùng, Traùnh khoûi loái hieåm ngheøo, Baäc coù trí trong ñôøi, Traùnh xa caùc xaáu aùc. Ñaây laø Giôùi kinh maø ñöùc Thi Khí Nhö Lai, baäc Voâ sôû tröôùc, Ñaúng chaùnh giaùc ñaõ giaûng daïy. Trong ba coõi khoâng choã naøo laø khoâng nguy hieåm, khoâng ñoäc aùc. Ngöôøi ngu voâ trí khoâng nghó caùch vöôït ra, cho neân nhieàu kieáp luaân hoài. Thoâng laø coù khaû naêng nghe ñaïo, minh laø coù khaû naêng thaáy ñaïo. Tin phaùp nhieäm maàu cuûa Phaät, hieåu taän töôøng khoå nhaân, xa lìa caùi aùc, neân khoâng coù quaû aùc. Caùc aùc laø chæ cho ba hoaëc: Kieán tö hoaëc, Traàn sa hoaëc, Voâ minh hoaëc; taát caû hieän haønh vaø chuûng töû cuûa noù. 3) ÑÖÙC PHAÄT TYØ-DIEÁP-LA NOÙI Khoâng baùng boå, taät ñoá, Vaâng haønh caùc hoïc giôùi, AÊn uoáng vöøa bieát ñuû, Thöôøng öa choã nhaøn tònh, Taâm ñònh vui tinh taán, TAÄP II – QUYEÅN THÖÙ MÖÔØI 45 Laø lôøi chö Phaät daïy. Ñaây laø Giôùi kinh maø ñöùc Tyø-dieáp-la Nhö Lai, baäc Voâ sôû tröôùc, Ñaúng chaùnh giaùc ñaõ giaûng daïy. Baùng laø khaåu noùi lôøi aùc. Taät: taâm nghó ñieàu aùc. Khoâng coù hai ñieàu naøy, phuïng haønh giôùi, ba nghieäp ñeàu tònh. Bieát ñuû, xa lìa laø thaéng phaùp cuûa ñaàu-ñaø. Chaám döùt chaïy theo theá gian cho neân taâm ñònh. Sieâng naêng ñaïo nghieäp xuaát theá, neân goïi laø tinh taán. Phaùp yeáu cuûa ba ñôøi caùc ñöùc Phaät ñeàu khoâng ra khoûi ñieàu naøy. 4) ÑÖÙC PHAÄT CAÂU-LÖU-TOÂN NOÙI Nhö ong ñeán tìm hoa, Khoâng haïi saéc vaø höông, Chæ huùt nhuïy roài ñi, Vaäy Tyø-kheo vaøo xoùm16, Khoâng choáng traùi vieäc ngöôøi, Khoâng xeùt laøm, khoâng laøm, Chæ xeùt haønh vi mình, Ñoan chaùnh, khoâng ñoan chaùnh. Ñaây laø Giôùi kinh maø ñöùc Caâu-löu-toân Nhö Lai, baäc Voâ sôû tröôùc, Ñaúng chaùnh giaùc, ñaõ giaûng daïy. Tuï laø laøng xoùm. Nhieân laø chæ cho phaùp khaát thöïc, ñieàu dó nhieân. Laïi nöõa, tuï laø ñaïi chuùng. Nhieân laø con ñöôøng caàu phaùp, cuõng laø ñieàu dó nhieân. Khoâng choáng traùi vieäc ngöôøi töùc laø khoâng phaù hö 16 Haùn: Tuï nhieân 聚然. 46 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU saéc höông. Caâu “khoâng xeùt …”, töùc laø khoâng ñeå yù vieäc laøm cuûa ngöôøi khaùc thieän hay khoâng thieän. Hoûi: Khoâng choáng traùi vieäc ngöôøi, laø ñieàu neân. Coøn khoâng ñeå yù vieäc ngöôøi laøm hay khoâng laøm, nhö vaäy ñaâu khoâng thieân leäch vaán ñeà töï lôïi maø thieáu loøng töø bi vaäy? Ñaùp: Baûn thaân mình ñoan chaùnh, khoâng khieán hoï laøm maø hoï töï laøm. Baûn thaân mình khoâng ñoan chaùnh, tuy khieán maø hoï khoâng laøm theo. Cho neân muoán lôïi ngöôøi, tröôùc heát caàn töï lôïi. Tuy töï lôïi, thaät ra bao truøm caû lôïi ngöôøi. Sao goïi laø thieân leäch? Neáu boû queân baûn thaân khoâng töï quaùn saùt maø muoán quaùn saùt ngöôøi laøm hay khoâng laøm thì ngöôøi ta chöa chaéc ñaõ lôïi, chính mình coù haïi tröôùc. Mình ñaõ coù haïi, cuõng coù theå haïi ngöôøi. Nhö ngöôøi beänh huûi laïi baùn thuoác trò beänh nhoït. Hoaëc nhö ngöôøi muoán baét quæ thì phaûi duøng phuø chuù hay môùi khoâng bò cheâ cöôøi, ñoù laø ngöôøi gioûi vaäy! Cho neân trong kinh Ñaïi thöøa lyù thuù noùi: “Neáu caùc phaøm phu chính mình khoâng thanh tònh, huûy baùng giôùi caám, tuy noùi Chaùnh phaùp, khuyeân ngöôøi trì giôùi, roát cuoäc khoâng ai tin theo, laïi bò hoï khinh cheâ. Vì vaäy neân bieát, tröôùc phaûi kieåm ñieåm thaân mình, lìa caùc phoùng daät, kieân trì tònh giôùi Ba-la-maät-ña, sau ñoù môùi vì ngöôøi noùi choã coát yeáu cuûa Chaùnh phaùp. Nhôø vaäy loaøi höõu tình nghe roài môùi coù theå chòu tin”.