Tài liệu Luật trùng trị tỳ ni sự nghĩa tập yếu tập 1 quyển 6

301 TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 302 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Thaønh kính ñaûnh leã Ñöùc Theá Toân Ngaøi laø baäc ÖÙNG CUÙNG Ñaáng CHAÙNH BIEÁN TRI TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU QUYEÅN THÖÙ SAÙU Coi thôï deät, hoaëc töï mình deät, hay töï mình maéc chæ vaøo xa, ñeàu phaïm Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Xaû ñoïa. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Thôï deät laø baø con, töï mình deät ñaõy ñöïng baùt hay ñoà duøng laët vaët. Luaät Taêng kyø noùi: Töï mình ñi xin chæ, phaïm Vieät tyø-ni taâm hoái; xin ñöôïc phaïm toäi Vieät tyø-ni; deät thaønh phaïm Xaû ñoïa. Luaät Thaäp tuïng noùi: 23. GIÔÙI BAÛO THÔÏ DEÄT KHOÂNG PHAÛI BAØ CON DEÄT Y Ñaïi thöøa vì chuùng sanh neân khoâng ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, töï mình xin chæ sôïi, khieán thôï deät khoâng phaûi thaân quyeán deät laøm ba y, Ni-taùt-kyø Badaät-ñeà NGUYEÂN DO1: Baït-nan-ñaø muoán may y Taêng-giaø-leâ, neân vaøo trong thaønh Xaù-veä, ñeán nhaø cö só xin chæ khaép nôi. Xin ñöôïc nhieàu chæ beøn khieán thôï deät, deät laøm ba y, töï mình maéc chæ vaøo xa, töï mình coi thôï deät. Cö só thaáy vaäy cô hieàm, cho neân Phaät cheá caám. Khieán thôï deät, khoâng phaûi baø con deät, phaïm Xaû ñoïa. Ñeán ngöôøi khoâng phaûi baø con xin chæ, phaïm Ñoät-kieát-la. Töï mình deät hay sai 5 chuùng deät, phaïm Ñoät-kieát-la. Luaät Caên baûn noùi: Neáu traû tieàn deät thì khoâng phaïm. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Neáu thieáu y thì neân xin y, khoâng neân xin chæ ñeå may y. Caàn chæ may y maø ñem may giaây löng, khoâng toäi. 24. GIÔÙI CAÀU DEÄT Y MÔÙI CHO TOÁT Ñaïi thöøa ñoàng cheá vaø goïi ñoù laø aùc caàu ña caàu. GIÔÙI BOÅN: 1 Töù phaàn luaät 9, tr. 624a, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 303 Tyø-kheo naøo, coù cö só hay vôï cö só khieán thôï deät vì Tyø-kheo deät y. Tyø-kheo aáy, tröôùc chöa ñöôïc yeâu caàu tuøy yù, lieàn ñeán choã thôï deät noùi raèng: “Y naøy voán laøm cho toâi. Haõy deät cho toâi thaät heát söùc kheùo, khieán cho daøi, roäng, beàn chaéc, toâi seõ traû coâng cho ít nhieàu”, Tyø-kheo aáy traû coâng, duø chæ ñaùng giaù moät böõa aên, neáu ñöôïc y, Ni-taùt-kyø Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO2: Thaønh Xaù-veä coù moät cö só ñem tô luïa toát baûo thôï deät, deät y cho Baït-nan-ñaø. Thôï deät noùi cho Baïtnan-ñaø bieát vieäc aáy, Baït-nan-ñaø baûo thôï deät deät cho daøi, cho roäng, beàn chaéc, thôï deät noùi sôïi tô luïa thieáu. Baït-nan-ñaø ñeán nhaø cö só xin theâm tô luïa. Vôï cö só ñem caùi röông ñöïng tô luïa ra, Baït-nan-ñaø choïn laáy theo yù muoán cuûa mình roài ñem ñeán thôï deät. Thôï deät noùi tieàn thueâ ít. Baït-nan-ñaø höùa traû tieàn coâng deät. Cö só töø phöông khaùc trôû veà thaáy khoâng phaûi caùi y maø tröôùc kia oâng ta baûo thôï deät deät, hoûi ra bieát ñöôïc söï vieäc beøn sanh cô hieàm, cho neân Phaät cheá caám. Sau ñoù, Tyø-kheo nghi khoâng daùm traû lôøi khi coù ngöôøi thænh caàu theo yù muoán, cuõng khoâng daùm töø choái nhaän y quaù ñeïp maø mình khoâng muoán. Phaät daïy: Neáu coù söï thænh tuøy yù tröôùc thì khoâng phaïm. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI 2 Töù phaàn luaät 9, tr. 624c22, Ñaïi 22n1428. 304 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Mong caàu nhö vaäy maø ñöôïc y thì phaïm Xaû ñoïa, khoâng ñöôïc y phaïm Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Xaû ñoïa. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Vì ngöôøi khaùc xin, hoaëc ngöôøi khaùc vì mình xin hay khoâng xin maø ñöôïc. Luaät Taêng kyø noùi: Neáu chæ ñeán khuyeân maø khoâng höùa traû theâm giaù, ñöôïc y, phaïm Vieät tyø-ni. Luaät Thaäp tuïng noùi: Mình coù chæ sôïi khieán thôï deät deät thì khoâng phaïm. 25. GIÔÙI CHO Y ROÀI HÔØN GIAÄN LAÁY LAÏI Ñaïi thöøa ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, tröôùc ñaõ cho Tyø-kheo khaùc y, sau vì giaän hôøn, töï mình ñoaït, hay sai ngöôøi ñoaït laáy, noùi raèng: “Haõy traû y laïi cho toâi. Toâi khoâng cho ngaøi”. Neáu Tyø-kheo kia traû y, Tyø-kheo naøy nhaän laáy, Ni-taùt-kyø Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO3: Ñeä töû cuûa Nan-ñaø coù taøi giaùo hoùa, Baït-nan-ñaø noùi raèng: “Cuøng vôùi toâi du haønh trong nhôn gian, toâi seõ cho oâng caùi y”. Caùc Tyø-kheo khaùc hoûi: “Taïi sao oâng cuøng ñi vôùi Baït-nan-ñaø? OÂng ta laø ngöôøi 3 Töù phaàn luaät 9, tr. 626a, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 305 ngu si khoâng bieát tuïng giôùi thuyeát giôùi, Boá-taùt Yeátma”. Sau ñoù ñeä töû cuûa Nan-ñaø khoâng cuøng ñi. Baïtnan-ñaø ñoøi laïi caùi y maø tröôùc ñoù ñaõ cho. Tyø-kheo aáy khoâng chòu traû. Baït-nan-ñaø giaän döõ cöôùp giaät laïi. Tyø-kheo aáy la lôùn: “Ñöøng laøm vaäy!” Caùc Tyø-kheo ôû phoøng gaàn, cuøng nhau hoûi bieát söï vieäc, baïch Phaät kieát giôùi. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Ñoaït laïi maø ñem caát giaáu, laáy khoûi choã cuõ, phaïm Xaû ñoïa, khoâng caát giaáu, khoâng laáy khoûi choã cuõ, phaïm Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Xaû ñoïa. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Khoâng giaän döõ, ngöôøi ñoù lieàn traû laïi y. Hoaëc ngöôøi khaùc khuyeân baûo hoï traû laïi y. Hoaëc ngöôøi möôïn y coá ñoaït moät caùch voâ ñaïo lyù. Hoaëc sôï maát y hay bò hö hoaïi. Hoaëc ngöôøi aáy phaù giôùi, phaù kieán, phaù oai nghi. Hoaëc bò cöû, hoaëc dieät taãn, hoaëc neân dieät taãn. Hoaëc vì nhöõng vieäc naøy, maïng naïn, phaïm haïnh naïn. Taát caû tröôøng hôïp nhö vaäy maø ñoaït laáy, khoâng caát giaáu thì khoâng phaïm. Luaät Taêng kyø noùi: Hoaëc hôïp ñoàng cho, ñoaït laïi moät caùch rieâng reõ. Hoaëc cho moät caùch rieâng reõ maø cuøng nhau ñoaït laïi. Hoaëc cuøng nhau cho, cuøng nhau ñoaït. Hoaëc cho rieâng, ñoaït rieâng. Cuøng nhau ñoaït laïi maø ñöôïc, maéc moät toäi Ba-daät-ñeà. Ñoaït rieâng reõ maø ñöôïc thì maéc 306 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU nhieàu Ba-daät-ñeà. Neáu khi cho y noùi theá naøy: “ÔÛ beân toâi thì toâi cho, khoâng ôû beân toâi thì toâi laáy laïi”. Hay laø noùi: “Vöøa yù toâi thì toâi cho, khoâng vöøa yù toâi thì toâi laáy laïi”. Hoaëc vì vaán ñeà chòu hoïc kinh, neân cho, khoâng hoïc kinh neân laáy laïi. Taát caû tröôøng hôïp nhö vaäy thì khoâng coù toäi. Hoaëc baùn chöa laáy tieàn, hay laáy chöa heát tieàn maø ngöôøi aáy laáy y, laáy laïi khoâng toäi. Hoaëc ñeä töû khoâng theå raên daïy ñöôïc, vì ñeå chieát phuïc cho neân ñoaït laïi, sau khi chieát phuïc ñöôïc roài laïi cho hoï thì khoâng toäi. Luaät Thaäp tuïng noùi: Ñoaït laïi maø ñöôïc, thì phaïm Xaû ñoïa, khoâng ñöôïc, phaïm Ñoät-kieát-la. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Ñoaït y laïi cuûa 5 chuùng vaø ngöôøi döõ hoïc (hoïc giôùi laïi), haønh bieät truï, haønh Ma-na-ñoûa, ñui, muø, ñieác, caâm, bò cöû, ñeàu phaïm Xaû ñoïa. Ñoaït y cuûa ngöôøi cuoàng loaïn, taâm beänh hoaïn, phaïm töù troïng, nguõ nghòch vaø nguõ phaùp nhôn4 ñeàu maéc toäi Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni ñoaït y cuûa Tyø-kheo phaïm Ñoät-kieát-la, ñoaït y cuûa Ni chuùng ñeàu phaïm Xaû ñoïa. Neáu tröôùc ñoù vôùi yù ñònh döùt khoaùt cho y ngöôøi khaùc, sau vì phieàn naõo taïm ñoaït laïi, phaïm Xaû ñoïa. Khi y traû laïi cho ngöôøi aáy, ngöôøi traû phaûi saùm hoái phaïm toäi Badaät-ñeà. Neáu tröôùc vôùi yù ñònh döùt khoaùt cho y ngöôøi 4 Nguõ phaùp nhôn: laø ngöôøi nhaän 5 phaùp phaù Taêng cuûa Ñeà-baøñaït-ña. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 307 khaùc, sau vôùi yù ñònh döùt khoaùt ñoaït laáy laïi thì phaûi tính theo tieàn maø thaønh toäi (trò giaù 5 tieàn thì phaïm troïng). Neáu tröôùc taïm thôøi cho y ngöôøi khaùc, sau laïi ñoaït laáy laïi vì phaãn noä muoán gaây böïc boäi cho hoï, phaïm Ñoät-kieát-la. Neáu vì chieát phuïc khieán cho hoï lìa aùc phaùp, taïm thôøi ñoaït laïi thì khoâng toäi. BIEÄN MINH: Theo luaät Töù phaàn thì ñoaït laïi y ngöôøi phaù giôùi, phaù kieán v.v... khoâng phaïm. Luaän Taùt-baøña thì noùi ñoaït laïi y ngöôøi döõ hoïc, cho ñeán ngöôøi bò cöû ñeàu phaïm Xaû ñoïa. Nhö vaäy neân theo beân naøo? Hoûi: Ñaùp: Neáu tröôùc ñoù cho hoï y, sau vì hoï phaù giôùi v.v... neân ñoaït laáy laïi, vôùi taâm duøng ñeå chieát phuïc hoï, cho neân khoâng phaïm. Neáu hoï voán laø ngöôøi döõ hoïc v.v... tröôùc do aùi maø cho, sau do saân nhueá maø ñoaït laïi laø laøm theo thoùi cuûa phaøm tình, cho neân keát laø coù toäi vaäy. 26. GIÔÙI DUØNG THUOÁC QUAÙ BAÛY NGAØY 308 NGUYEÂN DO5: Caùc Tyø-kheo vaøo muøa thu bò gioù sanh beänh, hình theå khoâ khan, laïi sanh gheû ñoäc. Phaät cho pheùp duøng naêm loaïi thuoác vaøo trong thôøi döôïc, phi thôøi döôïc. Luùc ñoù, Taát-laêng-giaø-baø-ta ôû trong thaønh La-duyeät, coù nhieàu ngöôøi quen bieát, cuøng nhieàu ñoà chuùng, nhaän ñöôïc toâ du, sanh toâ, maät, thaïch maät. Caùc ñeä töû tích tröõ chöùa caát, chaûy ñaày caùc nôi, phoøng xaù bò hoâi thoái. Caùc Tröôûng giaû thaáy vaäy cô hieàm cho neân Phaät cheá caám. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Neáu phaïm Xaû ñoïa, thuoác khoâng xaû, laïi ñem ñoåi thuoác khaùc, maéc moät toäi Xaû ñoïa, moät Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Xaû ñoïa. Khoâng phaïm: Toâ du quaù 7 ngaøy, ñem thoa vaøo truïc cuûa caùnh cöûa ñeå khoûi keâu; maät, thaïch maät ñem cho ngöôøi giöõ vöôøn. Neáu ñeán 7 ngaøy thì ñem cho Tyø-kheo duøng. Luaät Caên baûn noùi: Ñaây laø giaù toäi Ñaïi thöøa Tyø-kheo ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, coù beänh, caùc loaïi thuoác dö taøn nhö toâ (vaùng söõa), daàu, sanh toâ (bô soáng), maät ong, thaïch maät (ñöôøng mía), trong thôøi haïn 7 ngaøy ñöôïc pheùp duøng, neáu quaù 7 ngaøy coøn duøng, Ni-taùtkyø Ba-daät-ñeà. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Tröôùc giôø ngoï neân röûa tay saïch, caàm laáy thuoác aáy ñeán beân ngöôøi ñoàng phaïm haïnh thöa: “Cuï thoï ghi nhaän cho, Toâi Tyø-kheo... coù beänh duyeân nhö vaäy, thuoác naøy thanh tònh, toâi nay xin pheùp ñöôïc duøng, trong thôøi gian 7 ngaøy ñoàng nhö ngöôøi phaïm 5 Töù phaàn luaät 10, tr. 626c, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 309 haïnh”. Noùi nhö vaäy 3 laàn. Neáu uoáng xong moät ngaøy lieàn baùo vôùi ñoàng phaïm haïnh raèng: “Thuoác naøy ñaõ uoáng 1 ngaøy, coøn 6 ngaøy nöõa, toâi seõ uoáng”. Neân baùo caùo nhö vaäy ñeán ngaøy thöù 7. Quaù 7 ngaøy, neáu coøn thuoác neân xaû cho tònh nhôn hoaëc caàu tòch. Luaät nhieáp noùi: Vì öa dung nghi ñeïp, ñaém tröôùc muøi thôm ngon, hoaëc vì muoán thöù beùo, hoaëc taâm traù nguïy, duøng caùc thöù thuoác, ñeàu phaïm toäi aùc taùc. Luaät Thaäp tuïng noùi: 310 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU taém möa, quaù tröôùc nöûa thaùng duøng, Ni-taùt-kyø Badaät-ñeà. NGUYEÂN DO6: Ñöùc Phaät ôû nôi vöôøn Kyø-ñaø, Tyø-xaù-khö Maãu thænh Phaät vaø Taêng thoï thöïc. Khi aáy, nhaèm luùc trôøi möa, Phaät cho pheùp caùc Tyø-kheo taém möa. Ngöôøi ôû cuûa baø Tyø-xaù-khö Maãu ñeán baùo caùo giôø thoï trai, töø xa nhìn thaáy Tyø-kheo loõa hình taém, nghi laø ngoaïi ñaïo, veà thöa vôùi baø chuû nhaø. Sau khi Phaät thoï thöïc xong, baø Tyø-xaù-khö Maãu xin nguyeän taùm ñieàu: Cuùng thöùc aên cho khaùch Tyø-kheo. Neáu troïng beänh thì khoâng phaïm. Thöïc laø 4 loaïi thöùc aên tieâu hoùa nuoâi thaân. Khi aên neân nghó: “Ta vì trò beänh neân aên, khoâng vì muøi vò ngon vaäy”. Cuùng thöùc aên cho Tyø-kheo ñi xa. Cuùng thöùc aên cho Tyø-kheo beänh. Cuùng thuoác cho Tyø-kheo beänh. Luaät Nguõ phaàn noùi: Cuùng thöùc aên cho ngöôøi nuoâi beänh. Neân xaû cho Taêng, Taêng xaû cho baïch y, Sa-di. Hoaëc duøng ñeå thaép ñeøn hoaëc thoa chaân. Tyø-kheo xaû, thuoác aáy khoâng ñöôïc duøng, taát caû Tyø-kheo ñeàu khoâng ñöôïc aên. Cuùng chaùo cho chuùng Taêng. Cuùng aùo taém möa7 cho Tyø-kheo. Cuùng aùo taém cho Tyø-kheo-ni. 27. GIÔÙI XIN AÙO TAÉM MÖA, DUØNG PHI THÔØI Ñaïi thöøa ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, muøa xuaân coøn moät thaùng, coù theå tìm caàu y taém möa; coøn laïi nöûa thaùng, coù theå duøng. Neáu Tyø-kheo quaù tröôùc moät thaùng tìm caàu y 6 Töù phaàn luaät 10, tr. 628c24, Ñaïi 22n1428. 7 Vuõ duïc y 雨浴衣: Pāli. vassikasāṭ ikā, khaên quaán ñeå taém khi trôøi möa; khaùc vôùi duïc y 浴衣 (udakasāṭ ikā), khaên taém ñeå Tỳkheo-ni quaán ngöôøi khi taém soâng. (cht. Töù phaàn luaät, HT Thích Ñoãng Minh dòch). TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 311 Phaät ñeàu chaáp thuaän. Khi aáy, Luïc quaàn suoát caû naêm tìm caàu aùo taém möa, khoâng xaû aùo möa, duøng laøm vieäc khaùc, cho neân Phaät cheá caám. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI 312 Luaän Taùt-baø-ña noùi: Ni ñöôïc pheùp chöùa aùo taém, chöù khoâng ñöôïc pheùp chöùa aùo taém möa. Coøn Tyø-kheo ñöôïc chöùa aùo taém möa vì hai vieäc: Khi taém möa che boán beân, taém beân trong, khi noùng cuõng vaäy. Ngaøy 16 thaùng ba neân tìm xin, ngaøy moàng 1 thaùng tö neân duøng. Tröôùc thôøi gian aáy söû duïng, ñeàu phaïm Xaû ñoïa. Luaät Taêng kyø noùi: Y naøy khoâng ñöôïc thoï duïng nhö ba y chính, khoâng ñöôïc tònh thí, khoâng ñöôïc maëc vaøo trong soâng, trong ao ñeå taém, khi möa nhoû khoâng ñöôïc maëc taém, chæ maëc taém khi möa lôùn. Neáu möa ñoät ngoät döøng, moà hoâi, ñaát nhô, coù theå maëc vaøo trong nhöõng choã naøo coù nöôùc ñeå taém thì khoâng toäi. Nhöõng luùc khaùc, cuõng khoâng ñöôïc loõa hình maø taém, phaûi maëc xaù-laëc (quaàn cuït) hoaëc caùc loaïi y cuõ. Khoâng ñöôïc maëc aùo taém möa laøm caùc vieäc khaùc. Neáu khi aên, muoán laáy daàu thoa thaân, hoaëc khi beänh, hay choã coù nhieàu ngöôøi qua laïi, ñöôïc duøng noù coät hai ñaàu ñeå che. Raèm thaùng taùm phaûi xaû. Moät Tyø-kheo ôû giöõa Taêng xöôùng raèng: “Ñaïi ñöùc Taêng, xin laéng nghe! Hoâm nay Taêng xaû y taém möa”. Noùi nhö vaäy ba laàn. Neáu ñeán ngaøy 16 môùi xaû, maéc toäi Vieät tyø-ni. Xaû roài, ñöôïc duøng laøm ba y, cuõng ñöôïc thuyeát tònh, cuõng ñöôïc maëc vaøo trong nhöõng choã naøo coù nöôùc ñeå taém, maëc laøm moïi vieäc, khoâng toäi. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Thaùng muøa haï nhieàu möa, thöôøng goùi ba y ñeå mang ñi. Neáu gaëp naêm nhuaàn thaùng ba thì khoâng neân caàu xin vaøo thaùng ba tröôùc. Tyø-kheo khoâng chöùa aùo taém möa, khoâng toäi. 28. GIÔÙI CHÖÙA Y CAÁP THÍ QUAÙ HAÏN Ñaïi thöøa vì chuùng sanh, neân ñöôïc chöùa, song phaûi nhö phaùp tònh thí, nhö tröôùc ñaõ noùi. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, coøn möôøi ngaøy nöõa môùi heát ba thaùng haï, caùc Tyø-kheo ñöôïc y caáp thí, Tyø-kheo bieát ñoù laø y caáp thí, coù theå thoï nhaän, thoï xong, coù theå caát chöùa cho ñeán thôøi cuûa y, neáu caát chöùa quaù haïn, Ni-taùt-kyø Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO8: Ñöùc Phaät ôû Tyø-lan-nhaõ, an cö xong, Baø-la-moân thieát cuùng thí y. Phaät cho pheùp Tyø-kheo thoï y an cö. Luïc quaàn thöôøng suoát caû naêm xin y, nhö luùc an 8 Töù phaàn luaät 10, tr. 630b28, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 313 cö chöa xong cuõng xin y, cuõng nhaän y. Laïi nhö, Baït-nan-ñaø ôû trong moät truù xöù an cö roài nghe choã an cö khaùc ñöôïc y nhieàu, beøn ñeán ñoù ñeå ñöôïc chia phaàn, nhaän ñöôïc nhieàu phaàn ñem veà trong Kyøhoaøn. Nhaân ñaây, caùc Tyø-kheo thieåu duïc baïch Phaät, Phaät quôû traùch. Khi aáy, trong nöôùc Xaù-veä coù hai ñaïi thaàn teân laø Leâ-sö-ñaït-ña vaø Phuù-na-la nhaän leänh cuûa vua (Batö-naëc), caàm quaân ñi deïp phaûn loaïn, töï nghó raèng: “Chöa bieát coù ñöôïc soáng maø trôû veà hay khoâng?”. Hai vò aáy muoán thieát laäp trai nghi cuùng y cho chö Taêng. Caùc Tyø-kheo vì an cö chöa xong, khoâng daùm nhaän y, baïch Phaät, Phaät cho pheùp nhaän, beøn kieát giôùi naøy. GIAÛI THÍCH: Y caáp thí laø y coù thôøi gian tính, nhaän thì ñöôïc, khoâng nhaän thì maát. Thôøi haïn cuûa y laø sau moät thaùng keå töø ngaøy Töï töù neáu khoâng thoï y Ca-thi-na, vaø sau 5 thaùng keå töø ngaøy Töï töù neáu coù thoï y Cathi-na. Coøn möôøi ngaøy nöõa thì ñeán ngaøy Töï töù maø ñöôïc y caáp thí thì neân nhaän. Nhaän roài chöùa cho ñeán thôøi cuûa y. Neáu coøn chín ngaøy ñöôïc y caáp thí neân nhaän, nhaän roài chöùa cho ñeán thôøi cuûa y, laïi taêng theâm moät ngaøy. Cho ñeán coøn moät ngaøy nöõa 314 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU thì ñeán ngaøy Töï töù, nhaän ñöôïc y caáp thí thì caát ñeán thôøi cuûa y, laïi taêng theâm chín ngaøy. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Quaù thôøi gian veà tröôùc hay quaù thôøi gian veà sau, ñeàu phaïm Xaû ñoïa. Tyø-kheo-ni phaïm Xaû ñoïa. Khoâng phaïm: Y bò ñoaït, y bò maát v.v... quaù thôøi haïn veà tröôùc; töôûng laø y bò maát v.v... quaù thôøi haïn veà sau. Luaät Caên baûn noùi: Neáu ôû trong muøa haï, thí chuû muoán töï tay daâng cuùng y, nhaän laáy khoâng phaïm. Hoaëc laàn löôït nhaän ñöôïc y caát chöùa cuûa Tyø-kheo, hoaëc thí chuû noùi: “Toâi ñi, khi trôû veà, töï tay daâng cuùng”, tuy quaù thôøi haïn, chöùa ñeå cuõng khoâng phaïm. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Tröø 10 ngaøy, y caáp thí taát caû y an cö phaûi ñôïi ñeán khi Töï töù môùi chia. Neáu trong thôøi gian an cö maø chia, phaïm Ñoät-kieát-la. 29. GIÔÙI THAÙNG SAU, KHI MAÕN HAÏ LÌA Y QUAÙ SAÙU ÑEÂM Ñaïi thöøa Tyø-kheo ñoàng hoïc. Luaät Taêng kyø noùi: Ba thaùng haï chöa ñuû. Luaät Nguõ phaàn noùi: Ba thaùng an cö chöa heát thaùng taùm. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 315 Luaät Thaäp tuïng noùi: Ba thaùng qua, chöa ñeán thaùng taùm, chöa ñuû naêm. Luaät Caên baûn noùi: ÔÛ nôi truù xöù A-lan-nhaõ, haäu an cö . Danh töø Ca-ñeà dòch laø coâng ñöùc, hay dòch laø maõo tinh, sao maõo nhaèm thaùng naøy vaäy; nghóa laø 16 thaùng baûy cho ñeán ngaøy 15 thaùng taùm, goïi laø thaùng Ca-ñeà. Döïa theo boán boä Luaät kia, chöõ “maõn” phaûi ñoïc luoân ñeán caâu döôùi. Nghóa laø ngöôøi haäu an cö, tuy tuøy theo chuùng tieàn an cö, raèm thaùng baûy Töï töù, nhöng phaûi rieâng nôi A-lan-nhaõ ñuû 1 thaùng, ñeå ñuû thôøi gian haäu an cö, khoâng cho pheùp lìa y. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, ba thaùng haï ñaõ heát, moät thaùng haäu Ca-ñeà cuõng maõn, soáng taïi A-lan-nhaõ, choã ñaùng nghi ngôø, coù sôï haõi, Tyø-kheo soáng taïi truù xöù nhö vaäy, trong ba y, neáu muoán, coù theå löu moät y gôûi trong nhaø daân, caùc Tyø-kheo coù nhaân duyeân ñöôïc lìa nguû cho ñeán saùu ñeâm, neáu quaù, Ni-taùt-kyø Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO9: Ñöùc Phaät ôû nöôùc Xaù-veä, caùc Tyø-kheo an cö xong, thaùng Ca-ñeà sau ñaõ ñuû, ôû nôi truù xöù A-lan-nhaõ, nôi 9 Töù phaàn luaät 10, tr. 632a19, Ñaïi 22n1428. 316 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU coù nhieàu naïn giaëc, cuøng nhau keùo veà ôû Kyø-hoaøn. Ñöùc Phaät bieát vieäc aáy neân cho pheùp gôûi y nôi nhaø daân. Nhaân ñaây, luïc quaàn lieàn gôûi y nôi nhaø daân, vaø daën doø thaân höõu Tyø-kheo roài ñi du haønh. Ngöôøi ñöôïc daën doø ñem y ra phôi, caùc Tyø-kheo baïch Phaät, neân Phaät cheá caám. GIAÛI THÍCH: A-lan-nhaõ: laø choã caùch xa thoân xoùm 500 cung. Theo luaät cuûa nöôùc Giaù-ma-la thì moãi cung daøi 4 khuyûu tay, duøng khuyûu tay ñeå ño. Choã coù nghi ngôø: laø choã nghi coù keû troäm, giaëc cöôùp. Khuûng boá laø sôï coù giaëc cöôùp, aên troäm. Xaù noäi: laø xoùm laøng ñoàng baøo. Luaät Nguõ phaàn noùi: Nhaát nhaát y coù nghóa laø Taêng-giaø-leâ hay y Uaátña-la-taêng, caùi naøo naëng thì gôûi moät caùi. Khoâng ñöôïc gôûi y An-ñaø-hoäi vì phaûi maëc nôi thaân. Khoâng ñöôïc gôûi hai y, vì khi leã baùi, nhaäp chuùng, khaát thöïc, khoâng ñöôïc maëc moät y. Coù nhaân duyeân töùc laø vieäc cuûa Thaùp, vieäc cuûa hai thaày (Hoøa thöôïng, A-xaø-leâ) vaø bao nhieâu vieäc khaùc. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Ñeán ñeâm thöù 7, maët trôøi chöa xuaát hieän, khoâng xaû y, tay khoâng rôø ñuïng y, khoâng neùm ñaù ñeán ñöôïc choã ôû, maët trôøi xuaát hieän, phaïm Xaû ñoïa. Khoâng phaïm: Töôûng laø bò cöôùp ñoaït, v.v... ñöôøng saù trôû ngaïi vaø caùc tai naïn khaùc. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 317 Luaät Taêng kyø noùi: Taêng Yeát-ma, ñöôïc pheùp moät thaùng khoâng maát y. Luaät Nguõ phaàn noùi: Neáu moät ñeâm, hai ñeâm, cho ñeán naêm ñeâm, vieäc roài khoâng trôû veà, phaïm Ñoät-kieát-la. Luaät nhieáp noùi: Trong loøng voán ñi taïm, nghó raèng seõ trôû veà lieàn, ñeán ñoù vì söï vieäc phaûi ôû laïi, khoâng veà kòp choã ñeå y, thì khoâng coù loãi lìa y. Luaät Thieän kieán noùi: Neáu ôû nôi A-lan-nhaõ chuùng Taêng nhieàu, phoøng xaù chaéc chaén, khoûi phaûi gôûi nôi xoùm laøng. Neáu gôûi, khi gôûi y roài, moãi saùu ñeâm moät laàn ñeán xem, thaáy y roài, veà laïi choã A-lan-nhaõ. 30. GIÔÙI XOAY VAÄT CUÛA TAÊNG VEÀ CHO MÌNH Ñaïi thöøa ñoàng cheá. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, bieát ñoù laø vaät thuoäc Taêng, maø töï xoay veà cho mình, Ni-taùt-kyø Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO10: 10 Töù phaàn luaät 10, tr. 633a13, Ñaïi 22n1428. 318 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Nöôùc Xaù-veä coù moät cö só, thöôøng öa daâng cuùng Phaät vaø chö Taêng thöùc aên vaø y toát. Baït-nan-ñaø noùi vôùi cö só aáy raèng: “Taêng ñöôïc cuùng thì coù nhieàu ngöôøi, vaäy oâng chæ cuùng thöùc aên cho Taêng, coøn y thì cuùng cho toâi.” Cö só nghe theo. Hoâm sau, theo lôøi môøi chuùng Taêng ñeán nhaø. Cö só thaáy oai nghi ñaày ñuû, noùi lôùn raèng: Hoái haän khoâng ñöôïc cuùng y. Tyø-kheo hoûi bieát vaán ñeà, baïch Phaät kieát giôùi. Khi aáy, caùc Tyø-kheo khoâng bieát laø vaät cuûa Taêng hay khoâng phaûi laø vaät cuûa Taêng, laø vaät ñaõ höùa cho Taêng hay chöa höùa cho Taêng, sau môùi bieát laø vaät cuûa Taêng hay ñaõ höùa cho Taêng, hoaëc taùc saùm Xaû ñoïa, hoaëc laáy laøm xaáu hoå. Phaät daïy: khoâng bieát thì khoâng phaïm. GIAÛI THÍCH: Taêng vaät: laø vaät vì Taêng maø saém, ñaõ daâng cho Taêng, ñaõ höùa cho Taêng. Vaät: laø chæ cho y, baùt, toïa cuï, oáng ñöïng kim cho ñeán ñoà ñöïng nöôùc. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Bieát laø vaät cuûa Taêng, tìm caùch xoay veà cho mình phaïm Xaû ñoïa. Vaät cuûa Taêng maø chuyeån cho Thaùp, vaät cuûa Thaùp maø chuyeån cho Taêng. Vaät cuûa Taêng boán phöông, vaät cuûa Taêng hieän tieàn, vaät cuûa Tyø-kheo Taêng, vaät cuûa Tyø-kheo-ni chuùng, trieån chuyeån ñoåi nhau, ñeàu phaïm Ñoät-kieát-la, Tyø-kheo-ni phaïm Xaû ñoïa. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 319 Khoâng phaïm: Ñaõ höùa maø töôûng laø khoâng höùa. Höùa ít maø khuyeân cho nhieàu. Höùa ít ngöôøi maø khuyeân cho nhieàu ngöôøi. Höùa cho ñoà xaáu, maø khuyeân cho ñoà toát. Luaät Caên baûnnoùi: Ñaõ höùa cho laø töôûng ñaõ höùa, vaø nghi phaïm Xaû ñoïa.11 Chöa höùa töôûng ñaõ höùa vaø nghi phaïm Ñoät-kieátla. Ñaõ höùa töôûng chöa höùa, chöa höùa töôûng ñaõ höùa thì khoâng phaïm. Luaät Taêng kyø noùi: Neáu coù ngöôøi muoán boá thí, hoûi Tyø-kheo, neân cuùng cho choã naøo. Tyø-kheo neân ñaùp: “Tuøy loøng oâng kính troïng choã naøo thì cuùng cho choã aáy.” Neáu hoï laïi hoûi: “Cuùng choã naøo ñöôïc quaû baùo nhieàu.” Neân traû lôøi: “Cuùng cho Taêng quaû baùo nhieàu.” Neáu laïi hoûi: “Taêng ôû truù xöù naøo trì giôùi thanh tònh coù coâng ñöùc.” Neân traû lôøi: “Taêng khoâng phaïm giôùi, thanh 11 Thaäp tuïng luaät 8, tr. 60c13, Ñaïi 23n1435: “Nếu Tỳ-kheo xoay đồ vật về mình maø khởi tưởng muốn xoay phạm Ni-taùt-kì ba-dật-đề. Hoặc xoay đồ vật về cho mình maø khởi tưởng khoâng xoay cũng phạm Ni-taùt-kì ba-dật-đề. Hoặc xoay đồ vật về cho mình maø sanh nghi cũng phạm Ni-taùt-kì ba-dật-đề. Nếu khoâng xoay đồ vật về cho mình maø khởi tưởng xoay về thì phạm Độtkiết-la. Nếu khoâng xoay đồ vật về cho mình maø sanh nghi cũng phạm Đột-kiết-la. Nếu khoâng xoay đồ vật về cho mình vaø khởi tưởng khoâng xoay thì khoâng phaïm.” 320 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU tònh.” Neáu coù ngöôøi ñem vaät ñeán cuùng, Tyø-kheo neân noùi: “Cuùng cho Taêng ñöôïc quaû baùo lôùn.” Neáu hoï noùi: “Toâi ñaõ cuùng cho Taêng roài, nay muoán cuùng cho Toân giaû.” Nhö vaäy nhaän khoâng toäi. Neáu bieát vaät aáy hoï höôùng ñeán Taêng khieán hoï xoay laïi cho mình, phaïm Xaû ñoïa. Vaät aáy Taêng khoâng neân traû laïi. Taêng neân thoï duïng. Neáu khieán hoï xoay veà cho ngöôøi khaùc, phaïm Ba-daät-ñeà. Bieát vaät aáy höôùng cho vò Taêng naøy, khieán hoï xoay cho vò Taêng khaùc v.v... ñeàu phaïm toäi Vieät tyø-ni. Bieát vaät aáy hoï höôùng cho sinh vaät naøy maø baûo hoï xoay cho sinh vaät khaùc, phaïm Vieät tyø-ni taâm hoái. Luaät Nguõ Phaàn noùi: Neáu thí chuû töï xoay (töï ñoåi yù) muoán ñem vaät ñònh cuùng Taêng, cuùng cho mình thì khoâng phaïm. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Vaät ñònh cho ngöôøi, khieán ñem cho mình, thì neân traû laïi cho hoï. Neáu vaät ñònh cuùng cho Thaùp naøy xoay veà cho Thaùp kia, vaät cuûa Taêng kyø12 naøy xoay cho Taêng kyø kia, khoâng neân traû laïi maø chæ saùm Ñoät-kieát-la. Neáu haï laïp Töï töù xoay vaät cuûa chuùng Taêng naøy höôùng veà cho Taêng khaùc, neân traû 12 Taêng kyø 僧祇: dòch laø chuùng, hoaëc soá. Nhö Taêng kyø boä, Taêng kyø luaät, Taêng kyø vaät v.v... TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 321 laïi, roài taùc saùm Ñoät-kieát-la. Khoâng traû laïi, tính thaønh tieàn keát toäi. Dieän moân laïp13 cuõng nhö vaäy. C. HOÛI ÑEÅ KEÁT THUÙC Thöa caùc Ñaïi ñöùc, toâi ñaõ tuïng ba möôi phaùp Ni-taùt-kyø Ba-daät-ñeà. Nay hoûi caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây coù thanh tònh khoâng? (3 laàn). Caùc Ñaïi ñöùc trong ñaây thanh tònh, vì im laëng. Vieäc aáy toâi ghi nhaän nhö vaäy. 322 Laïi nöõa, toäi naøy neáu khoâng aân caàn noùi leân tha thieát ñeå tröø toäi, thì noù coù khaû naêng laøm trôû ngaïi caùc phaùp laønh. B. KEÂ RIEÂNG Coù 90 giôùi ñieàu, töø giôùi noùi laùo cho ñeán giôùi 90 laø may y ñoàng vôùi y cuûa Phaät. 1. GIÔÙI NOÙI DOÁI Ñaây laø taùnh toäi. Ñaïi thöøa ñoàng cheá. Vì cöùu chuùng sanh neân ñöôïc khai cho. Thieân thöù tö noùi veà 30 phaùp Xaû ñoïa xong. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, coá yù noùi doái, Ba-daät-ñeà. V. THIEÂN THÖÙ NAÊM: 90 BA-DAÄT-ÑEÀ Chia laøm ba: Neâu chung, keâ rieâng vaø keát thuùc. A. NEÂU CHUNG Luaät Taêng kyø coù 92, luaät Nguõ phaàn coù 91. Thöa caùc Ñaïi ñöùc, ñaây laø chín möôi phaùp Badaät-ñeà, ruùt ra töø Giôùi kinh, nöûa thaùng tuïng moät laàn. GIAÛI THÍCH15: Thích töû Töôïng Löïc cuøng vôùi ngoaïi ñaïo Phaïm chí luaän nghò, tröôøng hôïp khoâng hôn ñöôïc, beøn noùi ngöôïc laïi vôùi yù tröôùc. Khi trong Taêng hoûi, cuõng noùi ngöôïc laïi vôùi lôøi tröôùc. Phaïm chí cô hieàm, cho neân Phaät cheá caám. GIAÛI THÍCH: TÖÔÙNG TAÏNG CUÛA TOÄI 14 Luaät Caên baûn noùi: Ba-daät-ñeå-ca, nghóa laø ñoïa laïc nôi bò thieâu ñoát. Töùc laø khi phaïm toäi naøy ñoïa nôi ñòa nguïc, baøng sanh, ngaï quyû, trong ñöôøng aùc chòu khoå thieâu ñoát. 13 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Dieän moân laïc: Xem cht. 10, Truøng trò q. 4 (baûn Vieät), Taênggiaø-baø-thi-sa 12. 14 Caên baûn 25, tr. 762c04, Ñaïi 23n1443. Thaáy, nghe, xuùc16, bieát... taùm loaïi voïng ngöõ, noùi moät caùch roõ raøng, phaïm Ba-daät-ñeà; noùi khoâng roõ 15 Ñaây laø nguyeân do (duyeân khôûi), khoâng phaûi giaûi thích, ngaøi Trí Huùc vieát nhaàm chöõ (Truøng trò tyø-ni söï nghóa taäp yeáu, q. 6, tr. 392b13, Vaïn 40n719). Töù phaàn luaät 11, tr. 634a, Ñaïi 22n1428. 16 Töù phaàn luaät 11: Xuùc giaùc bôûi ba thöùc: muõi, löôõi vaø thaân. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 323 raøng, phaïm Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Ba-daätñeà. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la. Khi thuyeát giôùi, sau ba laàn hoûi, nhôù mình coù toäi maø khoâng noùi, phaïm Ñoät-kieát-la. Luaät Caên baûn noùi: Traùi vôùi loøng maø noùi ñeàu phaïm toäi ñoïa. Neáu noùi khoâng traùi vôùi loøng thì khoâng phaïm. 324 GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, noùi lôøi nhuïc maï baèng caùc gioáng loaøi, Ba-daät-ñeà NGUYEÂN DO17: Luïc quaàn xöû ñoaùn vieäc tranh chaáp, duøng ñuû chuûng loaïi nhuïc maï Tyø-kheo. Tyø-kheo vì xaáu hoå, neân queân tröôùc queân sau, khoâng noùi ñöôïc, neân Phaät cheá caám. PHUÏ: Luaät nhieáp noùi: Ñeä töû Phaät phaûi noùi thaät, khoâng neân theà ñeå minh oan, vì theà laø chöùng toû ngöôøi ta khoâng tin mình. Duø bò vu oan cuõng khoâng neân theà thoát. Luaät Thaäp tuïng noùi: Khoâng ñöôïc töï mình phuø chuù hay phuø chuù cho ngöôøi. Khoâng ñöôïc ñem vaät gì ra ñeå töï theà hay ruûa ngöôøi khaùc. Khoâng ñöôïc ñem mình phoù thaùc cho thaàn Thaùnh hay baûo ngöôøi phoù thaùc cho thaàn thaùnh. Phuø chuù hay caàu caïnh thaàn Thaùnh laø cuøng moät loaïi. (Nhö nhöõng vieäc ñaàu traïng hay teá thaàn... hieän nay). 2. GIÔÙI CHEÂ BAI Ñaây laø taùnh toäi. Ñaïi thöøa ñoàng cheá. Neáu chæ cheâ ngöôøi thì keát toäi nheï, neáu coù khen mình thì bò toäi naëng; neáu coù gaây theâm phieàn naõo thì maát luoân giôùi cuûa Boà-taùt. TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU GIAÛI THÍCH: Töôùng traïng cuûa toäi: Nhuïc maï baèng caùc gioáng loaøi; töùc laø noùi gioøng hoï thaáp keùm, laøm ngheà thaáp keùm, kyõ thuaät thaáp keùm, coâng xaûo thaáp keùm. Hoaëc cheâ laø ngöôøi phaïm toäi, ngöôøi nhieàu keát söû, ngöôøi muø loøa troïc ñaàu v.v... Hoaëc ñoái dieän noùi: Ngöôi sanh trong nhaø Chieân-ñaø-la (gioøng hoï haï tieän), cho ñeán caùc hoaïn naïn, doàn daäp veà cho ngöôøi... Hoaëc möôïn lôøi ví ñeå maéng nhö noùi: “Ngöôi gioáng nhö ngöôøi sanh trong nhaø Chieân-ñaø-la v.v..” Hoaëc töï ñem mình ñeå so saùnh maø maéng, nhö noùi: “Tao khoâng phaûi gioøng Chieân-ñaø-la v.v..” ñeàu phaïm Ba-daät-ñeà. Noùi khoâng roõ raøng phaïm Ñoät-kieát-la. Neáu duøng caùch noùi kheùo leùo ñoái dieän maéng, duøng lôøi ví ñeå maéng, töï so saùnh mình ñeå maéng, noùi roõ raøng hay khoâng roõ raøng ñeàu phaïm Ñoät-kieát-la. Noùi phaùp kheùo leùo, nhö noùi: Ngöôøi ôû nôi A-lan-nhaõ 17 Töù phaàn luaät 11, tr. 634c, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 325 (röøng vaéng), ngöôøi maëc aùo vaù, ngöôøi khaát thöïc, cho ñeán ngöôøi ngoài thieàn. Ñoái dieän noùi: “OÂng laø ngöôøi A-lan-nhaõ v.v..” Noùi ví ñeå maéng, nhö noùi: “OÂng töïa nhö keû ôû A-lan-nhaõ v.v...” Töï so saùnh mình ñeå maéng, nhö noùi: “Tao khoâng phaûi ngöôøi ôû nôi A-lannhaõ v.v...” Tyø-kheo-ni phaïm Ba-daät-ñeà. Ba chuùng sau phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Vì ñem laïi lôïi ích cho nhau, neân noùi vì Phaùp, vì Phaät, vì giaùo giôùi neân noùi. Vì quen thaân cho neân noùi. Hoaëc noùi giôõn, noùi lôõ lôøi, noùi moät mình, noùi trong moäng, noùi nhaàm. Luaät Nguõ phaàn noùi: Maï nhuïc boán chuùng döôùi, phaïm Ñoät-kieát-la. Tyøkheo-ni maï nhuïc Tyø-kheo hay Tyø-kheo-ni, phaïm Ba-daät-ñeà, maï nhuïc ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieátla. 3. GIÔÙI NOÙI HAI LÖÔÕI Ñaây laø taùnh toäi. Ñaïi thöøa ñoàng cheá. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, noùi lôøi ly giaùn, Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO18: Luïc quaàn truyeàn noùi lôøi kín cuûa beân naøy beân kia, laøm cho trong chuùng chöa coù caõi coï sanh caõi coï; 326 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU ñaõ coù caõi coï khoâng chaám döùt ñöôïc, cho neân Phaät cheá caám. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Noùi roõ raøng hay khoâng roõ raøng, toäi phaïm ñoàng nhö giôùi tröôùc. Tyø-kheo-ni cuõng ñoàng nhö giôùi tröôùc. Tröôøng hôïp khoâng phaïm nhö sau: Vì ñeå phaù baïn tri thöùc xaáu, baïn ñaûng xaáu, phi phaùp, phi luaät Yeát-ma, voâ nghóa, voâ ích maø noùi nhieàu v.v... PHUÏ: Noùi vieäc cuûa ngöôøi nôi cöûa quan, phaïm Ñoät-kieátla. Luaät Thaäp tuïng noùi: Neáu coù keû baïch y ôû trong chuøa, muoán laøm vieäc quaáy aùc, xaâm phaïm naõo loaïn Tyø-kheo, neân tha thieát noùi vôùi hoï khieán cho hoï ñöôïc nhieáp phuïc. Neáu khoâng nhieáp phuïc hoï ñöôïc, khoâng neân trình thaúng ñeán vua. Tröôùc heát neân noùi vôùi baïn beø cuûa keû aùc naøy bieát, keá ñoù môùi noùi vôùi phu nhôn cuûa vua vaø con vua, ñaïi thaàn v.v.... Neáu ngöôøi aáy boû vieäc quaáy aùc thì thoâi, ñöøng neân tieán haønh coâng vieäc aáy nöõa. 4. GIÔÙI NGUÛ CUØNG NHAØ VÔÙI NGÖÔØI NÖÕ Ñaïi thöøa ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: 18 Töù phaàn luaät 11, tr. 636a, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 327 Tyø-kheo naøo cuøng phuï nöõ nguû chung moät nhaø, Ba-daät-ñeà. 19 NGUYEÂN DO : Ngaøi A-na-luaät töø nöôùc Xaù-veä ñeán nöôùc Caâu-taùtla, treân ñöôøng ñi gaëp moät thoân, khoâng coù truù xöù cuûa Tyø-kheo. Nghe nhaø cuûa moät daâm nöõ, khaùch qua ñöôøng xin nghæ ñeâm taïi ñoù. Toân giaû ñeán xin nghæ troï döôùi caùnh cöûa. Khi ñoù coù caùc Tröôûng giaû cuõng ñeán ñoù xin nghæ laïi ñeâm. Choã chaät ngöôøi ñoâng daâm nöõ môøi Toân giaû vaøo trong nhaø nghæ. Toân giaû ngoài kieát giaø, ñeå tö töôûng tröôùc maët. Ñaàu ñeâm, daâm nöõ ñeán xin ñöôïc laøm vôï. Toân giaû khoâng traû lôøi maø cuõng khoâng nhìn ngoù. Ñeán cuoái ñeâm daâm nöõ laïi côûi y ñeán naém tay Toân giaû. Ngaøi voït ngöôøi leân treân hö khoâng ngoài. Daâm nöõ hoå theïn, maëc aùo vaøo chaép tay, ba laàn saùm hoái. Toân giaû trôû veà choã cuõ ngoài, noùi phaùp vi dieäu. Daâm nöõ ñaït ñöôïc phaùp nhaõn tònh, thoï Tam quy, Nguõ giôùi, laøm ngöôøi Öu-baø-di. Ngaøy hoâm sau, Toân giaû thoï söï cuùng döôøng côm tröa cuûa daâm nöõ, vaø noùi phaùp roài ñi. Veà ñeán Taêng-giaø-lam, Toân giaû keå laïi cho chuùng nghe. Ngöôøi thieåu duïc cô hieàm, baïch Phaät, kieát giôùi. GIAÛI THÍCH: Nhaø coù 4 loaïi: 19 Töù phaàn luaät 11, tr. 637a29, Ñaïi 22n1428. 328 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU a) Boán phía coù vaùch, treân coù lôïp. b) Phía tröôùc troáng, khoâng coù vaùch. c) Tuy coù vaùch maø khoâng bao heát. d) Hoaëc che heát maø coù choã môû ra vaøo. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Tyø-kheo vaø phuï nöõ hoaëc ñeán tröôùc hay sau, hoaëc cuøng ñeán, neáu naèm xuoáng, löng, söôøng beùn ñaát (chieáu), phaïm Ba-daät-ñeà. Tuøy theo söï trôû mình, phaïm Ba-daät-ñeà. Cuøng vôùi quyû nöõ, suùc sanh nöõ, vaø ngöôøi huyønh moân (baát naêng nam), ngöôøi hai caên, nguû chung nhaø, phaïm Ñoät-kieát-la. Ban ngaøy phuï nöõ ñöùng, Tyø-kheo naèm, Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Ba-daät-ñeà. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Khoâng bieát coù phuï nöõ, nhaø thieáu choã, coù che ngaên, hoaëc ñi, hoaëc ngoài, beänh naèm, bò troùi. Luaät Nguõ phaàn noùi: Neáu cuøng lôïp maø ngaên rieâng hoaëc ñaïi hoäi thuyeát phaùp, hoaëc meï, chò, em, baø con, beänh hoaïn hay coù ngöôøi nam hieåu bieát laøm baïn, khoâng naèm ñeàu khoâng phaïm. Luaät Nhieáp noùi: Neáu cuøng vôùi trôøi, roàng caùi coù theå thaáy hình vaø baøng sanh caùi, nguû ñoàng choã, ñeàu maéc aùc taùc. Baøng TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 329 sanh côõ nhoû, khoâng theå haønh daâm, khoâng phaïm. Neáu coù cha meï, phu chuû v.v... thuû hoä, ñoàng nguû, khoâng phaïm. 5. GIÔÙI CUØNG NGÖÔØI CHÖA THOÏ ÑAÏI GIÔÙI NGUÛ BA ÑEÂM Ñaïi thöøa Tyø-kheo ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, nguû ñeâm chung nhaø vôùi ngöôøi chöa thoï Ñaïi giôùi quaù hai ñeâm, ñeán ñeâm thöù ba, Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO20: Luïc quaàn cuøng vôùi caùc Tröôûng giaû nguû chung trong giaûng ñöôøng. Moät Tyø-kheo buoâng taâm nguû nghæ, trôû mình bò loä hình. Moät Tyø-kheo laáy y tuû laïi, sau ñoù laïi trôû mình loä hình, nhö vaäy ñeán laàn thöù ba. Tröôûng giaû cô hieàm, cheá gieãu cho neân Phaät cheá caám. Sau ñoù ñöùc Phaät ôû nöôùc Caâu-thieåm-di, vì Lavaân (La-haàu-la) chöa thoï Ñaïi giôùi neân caùc Tyø-kheo ñuoåi ra ngoaøi. La Vaân phaûi ñeán nguû nôi nhaø tieâu. Ñöùc Theá Toân bieát vieäc ñoù, beøn ñeán caàu tieâu daãn Lavaân veà phoøng cuûa mình nguû moät ñeâm. Saùng ngaøy ñöùc Phaät hoïp Tyø-kheo laïi, noùi raèng: “Caùc thaày thieáu loøng thöông neân ñuoåi con nít ra ngoaøi nhö theá. Töø nay cho pheùp caùc Tyø-kheo cuøng vôùi ngöôøi 20 Töù phaàn luaät 11, tr. 638a28, Ñaïi 22n1428. 330 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU chöa thoï Ñaïi giôùi nguû hai ñeâm, ñeán ñeâm thöù ba khi maët trôøi chöa xuaát hieän neân thöùc daäy baûo traùnh ñi nôi khaùc. Neáu ñeán ñeâm thöù tö neân töï mình traùnh hoaëc baûo ngöôøi aáy traùnh ñi”. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Phaïm, khoâng phaïm ñoàng nhö giôùi tröôùc. Tyøkheo-ni phaïm Ba-daät-ñeà. Luaät Taêng kyø noùi: Neáu cuøng vôùi ngöôøi chöa thoï Cuï tuùc nguû chung moät nhaø, neân duøng ñeán maøn ngaên, cao ñeán coå hay ñeán naùch, maøn thoøng gaàn saùt ñaát, con meøo chui qua khoâng ñöôïc. Luaät Thaäp tuïng noùi: Coù Tyø-kheo beänh, sai Sa-di cung caáp haàu haï, tuy naèm, khoâng phaïm. Nhöng neáu coù moät Tyø-kheo khoâng beänh ôû ñoù, khoâng neân naèm. Luaät Caên baûn noùi: Neáu sau khi an cö, coù moät Tyø-kheo xaáu ñeán trong chuøa, thaày chuû chuøa neân cho cuøng vôùi caàu tòch (Sa-di) nguû chung moät phoøng cho ñeán heát an cö, khoâng coù gì phaûi nghi hoaëc. Haï xong roài, neáu coù theå ñuoåi ñi thì cöù toáng coå ñi. Coøn khoâng theå ñuoåi ñi, thì neân tìm caùch ñöa caàu tòch ñeán chuøa khaùc. Treân ñöôøng ñi, tuy phaûi nguû quaù hai ñeâm, suoát ñeâm neân nguû, khoâng coù gì nghi hoaëc. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 331 PHUÏ: Caên baûn muïc-ñaéc-ca noùi: Khoâng cuøng vôùi ngöôøi theá tuïc, caàu tòch, thoï hoïc nhôn, ngöôøi bieät truù v.v... ngoài chung, neáu coù naïn duyeân thì khoâng phaïm. 6. GIÔÙI CUØNG VÔÙI NGÖÔØI CHÖA THOÏ ÑAÏI GIÔÙI TUÏNG NIEÄM Ñaïi thöøa Tyø-kheo ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, cuøng tuïng ñoïc chung vôùi ngöôøi chöa thoï Ñaïi giôùi, Ba-daät-ñeà. Kinh Giôùi nhaân duyeân noùi: Neáu Tyø-kheo ñeán ngöôøi chöa thoï giôùi Cuï tuùc noùi moät caâu giôùi phaùp, phaïm Ba-daät-ñeà. (Xeùt raèng trong luaät Thieän kieán, cuõng ñoàng vôùi yù naøy. Bôûi vì teân cuûa naêm thieân chæ laø phaùp cuûa ñaïi Taêng, neáu Sa-di... bieát heát trôû thaønh giaù naïn vaäy). NGUYEÂN DO21: Luïc quaàn cuøng vôùi caùc Tröôûng giaû tuïng kinh Phaät taïi giaûng ñöôøng, aâm thanh to lôùn nhö gioïng ñoïc kinh cuûa Baø-la-moân, naùo loaïn caùc vò toïa thieàn, cho neân Phaät cheá caám. GIAÛI THÍCH: 21 Töù phaàn luaät 11, tr. 638c, Ñaïi 22n1428. 332 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Ngöôøi chöa thoï Ñaïi giôùi: ngoaøi Tyø-kheo vaø Tyøkheo-ni, taát caû moïi ngöôøi khaùc vaäy. Luaät Taêng kyø noùi: Tuy Tyø-kheo-ni thoï Cuï tuùc roài cuõng khoâng ñöôïc daïy. Neáu muoán truyeàn thoï kinh cho ñeä töû, neân baûo hoï raèng: “Ñôïi toâi tuïng xong oâng seõ tuïng”. Neáu hoï khoâng chòu nhaän lôøi daïy aáy, thì khoâng ñöôïc daïy. Luaät Nguõ phaàn noùi: Ñoàng tuïng töùc laø cuøng tuïng moät löôït. Hoaëc ngöôøi daïy noùi chöa xong, ngöôøi hoïc ñaõ noùi. Hoaëc ngöôøi kia tuïng chöa xong, ngöôøi naøy ñaõ tuïng. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Neáu Thaày khoâng daïy raèng: Toâi noùi roài oâng seõ noùi, phaïm Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni, Ba-daät-deà. Khoâng phaïm: Thaày noùi roài troø noùi, hay laø hai ngöôøi ñoàng nghieäp cuøng tuïng v.v... Luaät Thieän kieán noùi: Sau khi ñöùc Phaät nhaäp Nieát-baøn, ngaøi Ca-dieáp laø baäc Thöôïng toïa, cuøng 500 vò A-la-haùn kieát taäp ba taïng, neáu cuøng vôùi ngöôøi chöa thoï Ñaïi giôùi ñoïc tuïng, phaïm Ba-daät-ñeà. Neáu Phaùp sö soaïn thuaät vaên töï, cuøng ñoïc tuïng thì khoâng phaïm. 7. GIÔÙI ÑEÁN NGÖÔØI NGOAØI NOÙI TOÄI THOÂ CUÛA KEÛ KHAÙC Ñaïi thöøa ñoàng cheá. Nghóa sôù noùi: Noùi loãi cuûa ngöôøi coù hai caùch: TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 333 Vôùi taâm haõm haïi, muoán cho ngöôøi kia maát danh lôïi v.v... Vôùi taâm trò phaït, muoán cho ngöôøi kia bò troùi buoäc. Caû hai taâm naøy ñeàu do nghieäp ñoùng vai chuû, chaéc chaén phaïm troïng giôùi. Neáu vôùi taâm khuyeân caûi hoùa maø noùi, vaø ñöôïc Taêng sai maø noùi, ñeàu khoâng phaïm. Laïi nöõa, neáu phaïm thaát nghòch, thaäp troïng, ngöôøi ñoù maát giôùi. Sau khi maát giôùi roài, maø noùi thì chæ phaïm khinh toäi maø thoâi. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, bieát vò khaùc coù toäi thoâ aùc, ñem noùi vôùi ngöôøi chöa thoï Ñaïi giôùi, tröø Taêng Yeát-ma, Badaät-ñeà. NGUYEÂN DO22: Ñöùc Phaät ôû nuùi Kyø-xaø-quaät, khi aáy coù caùc vò Tyøkheo ñang haønh phaùp Ba-lôïi-baø-sa, Ma-na-ñoûa, ngoài döôùi chuùng Taêng. Luïc quaàn noùi vôùi baïch y nhöõng vò aáy phaïm toäi nhö vaäy, nhö vaäy, bò phaït neân ngoài döôùi chuùng. Caùc Tyø-kheo phaïm toäi nghe nhö vaäy hoå theïn, Tyø-kheo khaùc cuõng hoå theïn baïch Phaät, kieát giôùi. Sau ñoù ngaøi Xaù-lôïi-phaát ñöôïc Taêng sai ñeán nôi vöông cung vaø nhôn daân noùi toäi cuûa Ñieàu-ñaït, lieàn 22 Töù phaàn luaät 11, tr. 639a29, Ñaïi 22n1428. 334 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU sanh taâm caån thaän sôï seät. Phaät daïy: “Taêng sai, khoâng phaïm”. GIAÛI THÍCH: Thoâ aùc: laø toäi Ba-la-di, Taêng taøn. Taêng: laø cuøng moät Yeát-ma, cuøng moät thuyeát giôùi. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Neáu noùi roõ raøng phaïm Ba-daät-ñeà, khoâng roõ raøng phaïm Ñoät-kieát-la. Tröø toäi thoâ aùc, coøn caùc toäi khaùc, ñeán ngöôøi chöa thoï Ñaïi giôùi noùi, phaïm Ñoät-kieát-la. Töï mình, phaïm thoâ toäi, ñeán ngöôøi chöa thoï giôùi noùi, phaïm Ñoät-kieát-la. Tröø Tyø-kheo, Tyø-kheo-ni, ñem thoâ toäi cuûa ngöôøi khaùc, ñeán ngöôøi chöa thoï giôùi noùi, phaïm Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni phaïm Badaät-ñeà. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Ngöôøi baïch y tröôùc ñaõ nghe thoâ toäi naøy roài... Luaät Taêng kyø noùi: Tyø-kheo-ni tuy ñaõ thoï Cuï tuùc giôùi, cuõng khoâng ñöôïc noùi vôùi hoï. Luaät Caên baûn noùi: Neáu ñoái vôùi nhaø theá tuïc khoâng bieát maø töôûng laø hoï khoâng bieát, hay laø nghi maø ñeán hoï noùi phaïm toäi ñoïa. Neáu ñoái vôùi nhaø theá tuïc ñaõ bieát maø töôûng laø hoï khoâng bieát, hay laø nghi, maø ñeán hoï noùi, maéc aùc taùc. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 335 Khoâng phaïm: Ñoái vôùi nhaø theá tuïc khoâng bieát maø töôûng laø hoï ñaõ bieát tröôùc v.v... Luaät Nguõ phaàn noùi: Baûo ñeán noùi vôùi AÁt maø noùi vôùi Giaùp, baûo noùi toäi naøy, maø noùi toäi khaùc, ñeàu phaïm Ba-daät-ñeà. Luaät Thaäp tuïng noùi: Neáu Taêng Yeát-ma cho pheùp Tyø-kheo naøy laø ngöôøi ñi noùi toäi maø Tyø-kheo khaùc ñi noùi, phaïm Ñoätkieát-la. Neáu baûo noùi vôùi ngöôøi naøy, noùi choã naøy, maø ñeán ngöôøi kia noùi, noùi choã kia, phaïm Ñoät-kieát-la. Neáu khi Taêng taùc Yeát-ma qui ñònh tuøy yù noùi, noùi luùc naøo, noùi choã naøo cuõng ñöôïc thì noùi khoâng phaïm. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Thaø phaù ñaäp töôïng, khoâng neân ñeán ngöôøi chöa thoï Cuï tuùc giôùi noùi loãi cuûa Tyø-kheo. Neáu noùi toäi thì phaù Phaùp thaân vaäy. Neáu noùi teân hai thieân cuûa toäi phaïm Ba-daät-ñeà, noùi söï töôùng cuûa toäi, phaïm Ñoät kieát-la. BIEÄN MINH: Nguõ phaàn noùi: Baûo ñeán noùi vôùi Giaùp maø noùi vôùi AÁt v.v... ñeàu phaïm Ba-daät-ñeà. Thaäp tuïng laïi noùi: Ñeán ngöôøi khaùc, choã khaùc noùi, chæ phaïm Ñoätkieát-la. Nhö vaäy theo beân naøo? Hoûi: Ñaõ ñöôïc Taêng sai nhöng caùi ñích ñeå ñeán (laø Giaùp) khoâng ñuùng haún, tuy nhaàm, nhöng neân theo luaät Thaäp tuïng keát khinh toäi; nhöng vì do aùc 336 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU taâm, muoán truø daäp ngöôøi neân ñeán AÁt noùi, do vaäy, phaûi theo luaät Nguõ phaàn keát troïng toäi laø phaûi. 8. GIÔÙI ÑEÁN NGÖÔØI NGOAØI NOÙI PHAÙP ÑAÕ CHÖÙNG Ñaïi thöøa ñoàng hoïc. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, ñoái vôùi ngöôøi chöa thoï Cuï tuùc maø töï noùi mình chöùng ngoä phaùp Thöôïng nhôn raèng: “Toâi bieát ñieàu aáy; toâi thaáy ñieàu aáy”. Neáu ñaây laø söï thaät, Ba-daät-ñeà. (Theo trong kinh Giôùi nhaân duyeân thì noùi vôùi Sa-di cho neân cheá). NGUYEÂN DO23: Duyeân khôûi bôûi caùc Tyø-kheo nôi vöôøn Baø-caàu neân Phaät cheá. Nhö ñaõ noùi roõ trong thieân ñaàu. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Noùi moät caùch roõ raøng phaïm Ba-daät-ñeà. Noùi khoâng roõ raøng phaïm Ñoät-kieát-la. Ñeán quyû suùc sanh noùi phaïm Ñoät-kieát-la, ñeán ngöôøi thoï Ñaïi giôùi khoâng ñoàng tình maø noùi phaïm Ñoät-kieát-la, Tyø-kheo-ni phaïm Ba-daät-ñeà. Ba chuùng sau phaïm Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Nhö trong thieân ñaàu ñaõ noùi. Luaät Nguõ phaàn noùi: Ñaùp: 23 Töù phaàn luaät 11, tr. 639c, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 337 Ngöôøi thoï Ñaïi giôùi, khoâng hoûi maø noùi, moãi lôøi phaïm moät Ñoät-kieát-la. Khoâng phaïm: Tröôùc khi Neâ-hoaøn (Nieát-baøn). Luaät Thaäp tuïng noùi: Thaät laø A-la-haùn, cho ñeán ñaït ñöôïc nieäm A-naban-na24 maø noùi vôùi ngöôøi, phaïm Ñoät-kieát-la. Noùi loaøi trôøi v.v... phaïm Ba-daät-ñeà. Noùi thoå quyû phaïm Ñoät-kieát-la. Luaät nhieáp noùi: Ñoái vôùi ngöôøi theá tuïc, hieän thaàn thoâng, maéc toäi aùc taùc. Khoâng phaïm: Vì ñeå hieän baøy Thaùnh giaùo, hieän vieäc hy höõu, hoaëc vì giaùo hoùa höõu tình, ñieàu phuïc taâm, tuy noùi, nhöng khoâng toäi. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Vì danh lôïi noùi: “Toâi trì giôùi thanh tònh, tuïng Tam taïng, tuïng ñaâu hieåu ñoù, hoûi ñaâu traû lôøi ñoù”, ñeán ngöôøi noùi, ñeàu phaïm Ñoät-kieát-la. Ma-ñaéc-laëc-giaø noùi: Noùi vôùi ngöôøi cuoàng, loaïn taâm, beänh naëng, Ñoätkieát-la. 338 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU 9. GIÔÙI NOÙI PHAÙP CHO NGÖÔØI NÖÕ NGHE QUAÙ HAÏN Ñaây thuoäc veà giaù toäi. Ñaïi thöøa ñoàng hoïc. Neáu traùnh ñöôïc söï cô hieàm thì noùi roäng hay noùi heïp tuøy yù, khoâng phaïm. GIÔÙI BOÅN: Tyø-kheo naøo, thuyeát phaùp cho ngöôøi nöõ quaù naêm, saùu lôøi, tröø coù maët ngöôøi nam coù trí, Ba-daätñeà. NGUYEÂN DO25: Ca-löu-ñaø-di khaát thöïc ñeán nhaø Tröôûng giaû, tröôùc maët meï choàng, oâng gheù tai noùi phaùp cho naøng daâu nghe, meï choàng thaáy vaäy, sanh nghi, neân Phaät cheá caám. Sau ñoù caùc Tyø-kheo khoâng daùm vì ngöôøi nöõ noùi phaùp, Phaät laïi kieát vaên giôùi naøy. GIAÛI THÍCH: Naêm lôøi: töùc laø saéc voâ ngaõ cho ñeán thöùc voâ ngaõ. Saùu lôøi: töùc laø Nhaõn voâ thöôøng cho ñeán Thöùc voâ thöôøng. Coù maët ngöôøi nam coù trí: töùc laø ngöôøi hieåu bieát ñöôïc vieäc toát vieäc xaáu, vieäc phaûi vieäc quaáy. Luaät Nhieáp noùi: Naêm saùu lôøi töông öùng nhau, heã coù söï noùi naêng thì goïi laø naêm saùu lôøi. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI 24 Nieäm A-na-ban-na: Xem trong giaûi thích giôùi Ba-la-di 3 (saùt sanh), Truøng trò q. 3 (baûn Vieät). 25 Töù phaàn luaät 11, tr. 640a, Ñaïi 22n1428. TAÄP I – QUYEÅN THÖÙ SAÙU 339 Tyø-kheo-ni phaïm Ba-daät-ñeà. Ba chuùng döôùi phaïm Ñoät-kieát la. Khoâng phaïm: Coù maët ngöôøi nam coù trí noùi quaù naêm saùu lôøi. Neáu khoâng coù ngöôøi nam coù trí maø truyeàn naêm giôùi, noùi phaùp naêm giôùi, thoï Baùt quan trai giôùi, noùi phaùp Baùt quan trai, noùi phaùp baùt Thaùnh ñaïo, 10 phaùp laønh (thaäp thieän), 10 phaùp khoâng laønh. Vaø ngöôøi nöõ hoûi nghóa lyù caàn traû lôøi maø hoï khoâng hieåu neân phaûi noùi roäng. Luaät Nguõ phaàn noùi: Vì ngöôøi nöõ, noùi phaùp naêm saùu lôøi roài, noùi raèng: “Baøi phaùp ñeán ñaây laø heát, ñöùng daäy ñi”, laïi coù nhaân duyeân, ngoài trôû laïi, noùi laïi, khoâng phaïm. Neáu noùi naêm saùu lôøi roài, laïi coù ngöôøi nöõ khaùc ñeá n, vì ngöôøi nöõ sau noùi, tieáp tuïc nhö vaäy, cho ñeán raát nhieàu ngöôøi nöõ, vì hoï noùi, ñeàu khoâng phaïm. Neáu mình ñoïc kinh, ngöôøi nöõ ñeán nghe, hoûi nghóa lyù kinh, giaûi thích quaù naêm saùu lôøi, ñeàu khoâng phaïm. Luaän Taùt-baø-ña noùi: Nöõ laø ngöôøi coù khaû naêng chaáp nhaän söï daâm duïc neáu chöa kham nhaän laøm vieäc daâm duïc, phaïm Ñoätkieát-la. 10. GIÔÙI ÑAØO ÑAÁT. Ñaây laø giaù toäi. Ñaïi thöøa Tyø-kheo ñoàng hoïc. 340 TRUØNG TRÒ TYØ-NI SÖÏ NGHÓA TAÄP YEÁU Tyø-kheo naøo, töï tay ñaøo ñaát hoaëc baûo ngöôøi ñaøo, Ba-daät-ñeà. NGUYEÂN DO26: Luïc quaàn tu boå giaûng ñöôøng cho ñöùc Phaät, töï tay ñaøo ñaát xung quanh, Tröôûng giaû cô hieàm vì laøm cheát sinh maïng, cho neân cheá caám. Luïc quaàn laïi sai ngöôøi ñaøo cuõng bò Tröôûng giaû cô hieàm cho neân ñöùc Phaät laïi kieát giôùi laàn thöù hai. GIAÛI THÍCH: Ñaát coù 2 thöù: Ñaát ñaõ ñaøo vaø ñaát chöa ñaøo. Ñaát ñaõ ñaøo traûi qua boán thaùng coù möa naéng trôû thaønh nhö chöa ñaøo. Luaät Thaäp tuïng noùi: Ñaát coù 2 loaïi: ñaát soáng vaø ñaát khoâng soáng. Coù quoác ñoä möa nhieàu, taùm thaùng ñaát soáng (sau tieát kinh traäp, tröôùc tieát laäp ñoâng), coù quoác ñoä ít möa, boán thaùng ñaát soáng (boán thaùng muøa haï). Tröø thôøi gian ñoù ra goïi laø ñaát khoâng soáng. TÖÔÙNG TRAÏNG CUÛA TOÄI Neáu duøng böøa hay duøng xuoång, hay duøng chaøy, hoaëc duøng dao, cho ñeán moùng tay laøm toån thöông ñeán ñaát, ñoát löûa treân ñaát, taát caû ñeàu phaïm Ba-daätñeà. Neáu khoâng noùi: “Bieát caùi naøy, xem caùi naøy”, Ñoät-kieát-la. Tyø-kheo-ni Ba-daät-ñeà. GIÔÙI BOÅN: 26 Töù phaàn luaät 11, tr. 641a, Ñaïi 22n1428.