Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Luận văn triết lý nhân sinh của người dân nam bộ trong chuyện kể ba phi...

Tài liệu Luận văn triết lý nhân sinh của người dân nam bộ trong chuyện kể ba phi

.PDF
119
658
89

Mô tả:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI -------- LÊ THỊ BÍCH TRANG TRIẾT LÝ NHÂN SINH CỦA NGƢỜI DÂN NAM BỘ TRONG TRUYỆN KỂ BA PHI LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC HÀ NỘI - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI -------- LÊ THỊ BÍCH TRANG TRIẾT LÝ NHÂN SINH CỦA NGƢỜI DÂN NAM BỘ TRONG TRUYỆN KỂ BA PHI Chuyên ngành : Triết học Mã số : 60.22.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS. TRẦN ĐĂNG SINH HÀ NỘI - 2016 MỤC LỤC MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 NỘI DUNG…………………………………………………………………...6 Chƣơng 1. Triết lý nhân sinh của ngƣời dân Nam Bộ trong truyện kể Ba Phi - một số vấn đề lý luận và thực tiễn…………………………………….6 1.1. Một số khái niệm cơ bản……………………………………………………..6 1.1.1.Triết lý,Triết lý nhân sinh……………………………………………………...6 1.1.2. Văn học dân gian và văn học dân gian Nam Bộ………………………….11 1.1.3. Triết lý nhân sinh của người dân Nam bộ trong văn học dân gian…………..17 1.2. Cơ sở hình thành triết lý nhân sinh của người dân Nam bộ trong Truyện kể Ba Phi 1.2.1. Điều kiện địa lý tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến triết lý nhân sinh của người dân Nam bộ trong văn học dân gian qua Truyện kể Ba Phi………………………………………………………………………………………18 1.2.2. Điều kiện lịch sử - văn hóa ảnh hưởng đến triết lý nhân sinh của người dân Nam bộ trong văn học dân gian qua Truyện kể Ba Phi…………………..29 1.2. Nội dung Triết lý nhân sinh trong Truyện kể Ba Phi………………….38 1.2.1. Nội dung Triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong văn học dân gian…………………………………………………………………………………….38 1.2.2. Nội dung Triết lý nhân sinh trong Truyện kể Ba Phi………………………42 Tiểu kết chƣơng 1…………………………………………………………..59 Chƣơng 2. Giá trị và hạn chế của triết lý nhân sinh của ngƣời dân Nam Bộ trong truyện kể Ba Phi…………………………………………………61 2.1. Giá trị của triết lý nhân sinh của ngƣời dân Nam bộ trong Truyện kể Ba Phi………………………………………………………………………..61 2.1.1. Truyện kể Ba Phi thể hiện lối sống gần gũi, chan hòa với thiên nhiên………………………………………………………………………………….61 2.1.2.Truyện kể Ba Phi phản ánh mối quan hệ thân ái đoàn kết giữa con người với con người………………………………………………………………………..67 2.2. Hạn chế của triết lý nhân sinh của ngƣời dân Nam bộ trong Truyện kể Ba Phi……………………………………………………………………73 2.2.1. Truyện kể Ba Phi thể hiện tư duy kinh nghiệm của người nông dân Nam Bộ………………………………………………………………………………………..74 2.2.2.Truyện kể Ba Phi phản ánh lối sống tiểu nông của người nông dân Nam Bộ……………………………………………………………………………………….75 2.3. Giải pháp phát huy các giá trị triết lý nhân sinh của ngƣời dân Nam bộ trong Truyện kể Ba Phi…………………………………………………77 2.3.1. Nâng cao nhận thức của người dân Nam bộ về triết lý nhân sinh trong Truyện kể Ba Phi…………………………………………………………………….78 2.3.2. Đưa triết lý nhân sinh của người dân Nam bộ trong đó có truyện kể Ba Phi vào trong chương trình các bậc học phổ thông……………………………..80 2.3.3. Đa dạng hóa hình thức để chuyển tải nội dung triết lý nhân sinh trong truyện kể Ba Phi tới các tầng lớp nhân dân……………………………………….83 Tiểu kết chƣơng 2…………………………………………………………..85 KẾT LUẬN…………………………………………………………………87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ chân tình của Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, quý thầy, cô là giảng viên Khoa Triết học Trường Đại học Sự phạm Hà Nội, đặc biệt là PGS, TS. Trần Đăng Sinh – Người hướng dẫn khoa học. Tôi xin gửi đến quý thầy, cô Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và cá nhân PGS, TS. Trần Đăng Sinh lời cảm ơn và sự trân trọng vì đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn cao học của mình. Qua đây, tôi cũng xin gửi lời chúc sức khỏe, hạnh phúc và thịnh vượng đến quý thầy, cô và gia đình. Tác giả Lê Thị Bích Trang LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS, TS.Trần Đăng Sinh. Các tài liệu tham khảo được sử dụng trong luận văn là trung thực, các thông tin trích dẫn trong luận văn có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Tác giả Lê Thị Bích Trang DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đào Duy Anh (1994), Đất nước Việt Nam qua các đời, Nxb thành phố Hồ Chí Minh. 2. Anh Động (1978), Ven rừng Tràm (tiểu thuyết), Văn nghệ Minh Hải. 3. Anh Động (2000), Truyện Ba Phi, Nxb Kim Đồng Hà Nội. 4. Anh Động (1994), Chuyện của Bác Ba Phi, Văn nghệ Châu Đốc. 5. Nguyễn Chí Bền chủ biên (2001), Tổng hợp Văn học dân Gian Việt Nam, (tập 8), Nxb Khoa học xã hội Hà Nội. 6. Bộ Giáo dục và Đào tạo (1999), Văn học dân gian Việt Nam, Nxb Giáo dục. 7. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Giáo trình Triết học Mác - Lênin, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 8. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Giáo trình Triết học Mác - Lênin, Nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội. 9. Trương Chính, Phong Châu (1987), Tiếng cười dân gian Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 10. Hà Châu (1999), Truyện kể Ba Phi – Một sản phẩm đặc sắc vùng ĐBSC, Nxb Mũi Cà Mau. 11. Nguyễn Giao Cư (1998), Truyện nói Trạng, Nxb Đà Nẵng. 12. Nguyễn Giao Cư (2001), Giai thoại truyện Trạng, Nxb Trẻ. 13. Cao Huy Đỉnh (1974), Tìm hiểu tiến trình văn học dân gian Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội. 14. Cao Huy Đính (1964), Người anh hùng làng Dóng, Nxb Khoa học. 15. Trần Văn Giàu (1980), Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 16. Dương Quảng Hàm (1996), Việt Nam văn học sử yếu, Nxb Hội Nhà văn. 17. Vũ Tố Hảo, Hà Châu (2012), Tư tưởng tiến bộ - triết lý nhân sinh thực tiễn của nhân dân và vai trò của vè, truyện kể trong văn học dân gian, Nxb Thời đại. 18. Nguyễn Hùng Hậu (2004), Triết lý trong văn hóa phương Đông, Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội. 19. Hoàng Ngọc Hiến (2004), “Mấy tương quan đáng chú ý trong triết lý nhân sinh người Việt”, Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam (3), 20. Nguyễn Hữu Hiếu (1987), Truyện kể dân gian Nam Bộ, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. 21. Nguyễn Hữu Hiếu (2004), Tìm hiểu nguồn gốc địa danh Nam Bộ qua chuyện tích và giả thuyết, Nxb Khoa học Xã hội. 22. Tô Duy Hợp (2005), Giá trị bền vững của Triết lý dân gian trong toàn cầu hóa, Hội thảo Quốc tế Toàn cầu hóa: Những vấn đề triết học ở châu Á - Thái Bình Dương, Viện Triết học, Hà Nội. 23. Nguyễn Khánh Hoàng (2016), Triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong đờn ca tài tử, Luận văn Thạc sĩ khoa học Triết học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. 24. Vũ Hùng (1994), “Tìm hiểu những yếu tố triết học (hay triết lý dân gian) trong tục ngữ Việt Nam”, Tạp chí Triết học, (1). 25. Dr. Nguyễn Đình Hòa (1967), Vietnamse- English Student Dictionary (Revised and Enlarged Edition), Nxb Saigon. 26. Đinh Gia Khánh, Chu Xuân Diên và Vũ Quang Nhơn (2003), Văn học dân gian Việt Nam, Nxb Giáo dục. 27. Đinh Gia Khánh, Cù Huy Cận (1995) chủ biên, Các vùng văn hóa Việt Nam, Nxb văn học, Hà nội. 28. Vũ Ngọc Khánh (1995), Kho tàng truyện cười Việt Nam, tập 3, Nxb Văn hóa - Thông tin, Hà Nội. 29. Huỳnh Khánh (2002), Truyện Ba Phi, một di sản văn hóa phi vật thể Cà Mau, Luận văn Thạc sĩ, Hà Nội. 30. Nguyễn Lân (2000), Từ điển Từ và Ngữ Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. 31. Thái Văn Long (2001), Lịch sử và địa lý Cà Mau (tập 2), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 32. Đặng Văn Lung, Hoàng Văn Trụ (1991), Trạng cười Việt Nam, Nxb Văn học Hà Nội. 33. Huỳnh Lứa (1987) chủ biên, Lịch sử khai phá vùng đất Nam Bộ, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. 34. Vưu Nghị Lực (2000), Sắc thái văn hóa Cà Mau. Đề tài luận văn nghiên cứu cấp tỉnh. 35. Khoa Ngữ văn trường ĐHSP Cần Thơ (1997), Văn học dân gian Đồng bằng sông Cửu Long, Nxb Giáo dục. 36. M.F.ôp-xi-a-nhi-côp (1987), Mỹ học Mác-Lênin (Bản dịch của Phạm Văn Bích), Nxb Văn hóa, Hà Nội. 37. C.Mác - Ph.Ăngghen (1980), Tuyển tập, tập 1, Nxb Sự thật Hà Nội. 38. C.Mác - Ph.Ăngghen (1994), Toàn tập, tập 20, Nxb Chính trị quốc gia. 39. Bùi Văn Nguyên (1961), Lịch sử văn học Việt Nam, Nxb Giáo dục. 40. Bùi Mạnh Nhị (1985), Tạp chí Văn hoá dân gian, số 2. 41. Bùi Mạnh Nhị (2003), Văn học dân gian những công trình nghiên cứu, Nxb Giáo dục. 42. Nguyễn Thị Nhung (2006), Tìm hiểu truyện Ba Phi vùng Tây Nam Cà Mau từ góc độ văn hóa dân gian Nam Bộ. Luận văn thạc sỹ. Hà Nội. 43. Phạm Xuân Nam (2002), Triết lý phát triển ở Việt Nam mấy vấn đề cốt yếu, Nxb Khoa học xã hội. 44. Sơn Nam (1970), Văn minh miệt vườn, Nxb An Tiêm Sài Gòn. 45. Sơn Nam (1985), Đồng bằng sông Cửu Long – nét sinh hoạt xưa, Nxb TP.HCM. 46. Sơn Nam (1992), Cá tính miền Nam, tái bản, Nxb Văn hóa. 47. Sơn Nam (1994), Đình miếu và lễ hội dân gian, tái bản Nxb Đồng Tháp. 48. Sơn Nam (2005), Nói về Miền Nam và thuần phong mỹ tục Việt Nam, tái bản, Nxb Trẻ. 49. Nhà xuất bản Tiến Bộ và Nhà xuất bản Sự Thật (1975), Từ điển Triết học, Nxb Tiến Bộ, Liên Xô. 50. Thạch Phương và các cộng sự (1992), Rừng U Minh, Nxb Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. 51. Thạch Phương và các cộng sự (1992), Văn hoá dân gian người Việt ở Nam Bộ, Nxb tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. 52. Đông Phong (1998), Về nguồn văn hóa cổ truyền Việt Nam, Nxb Mũi Cà Mau. 53. Nguyễn Văn Phúa (1957) sưu tầm và phân tích, Trạng Lợn, Trạng Quỳnh, Nxb Minh Đức Hà Nội. 54. Trần Thanh Phương (1986), Xứ sở phù sa, Nxb Cửu Long. 55. Phan Quang (1985), Đồng bằng sông Cửu Long, Nxb Mũi Cà Mau. 56. Trương Hữu Quýnh (2004) chủ biên, Lịch sử Việt Nam từ thế kỷ X đến 1858, Nxb Đại học Sư phạm. 57. Nguyễn Đức Siêu (2003), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Đại học Sư phạm. 58. Nhiều tác giả (1993), Làng rừng, Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Minh Hải. 59. Lê Chí Quế (2004), Văn học dân gian Việt Nam, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội. 60. Hồ Sỹ Quý (1998), Mấy suy nghĩ triết học và triết lý, Tạp chí Triết học. 61. Tài liệu Hội thảo khoa học “Truyện Ba Phi và Văn hoá dân gian Nam Bộ” ngày 28/11/2002 tổ chức tại thành phố Cà Mau. 62. Nguyễn Phương Thảo (1997), Văn hóa dân gian Nam Bộ những phác thảo, Nxb Giáo dục Hà Nội. 63. Đoàn Quang Thọ, Phạm Văn Sinh (1997), Đại cương lịch sử triết học, Nxb Thống kê, Hà Nội. 64. Trần Ngọc Thêm chủ biên (2004), Văn hóa học và văn hóa Việt Nam, Nxb Đại học sư phạm. 65. Trần Ngọc Thêm (2013), Tính cách văn hóa Nam Bộ như một hệ thống, Hội thảo vùng đất Nam Bộ thời kỳ cận đại, Nxb Cần Thơ. 66. Nguyễn Tài Thư (1993), Lịch sử tư tưởng Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 67. Ngô Đức Thịnh chủ biên (1990), Quan niệm về Folklore, Nxb Khoa học xã hội. 68. Phan Ngọc Thu (1985), Thơ ca dân gian, Nxb Văn hóa thông tin. 69. Trường Đại học Sư phạm Hà Nội - khoa Triết (2016), Triết lý nhân sinh trong văn hóa Việt Nam, Nxb Lý luận chính trị. 70. Phan Anh Tuấn (1990), Những câu chuyện lý thú về Bác Ba Phi, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. 71. Phan Anh Tuấn, Bác Ba Phi kể chuyện, Nxb Mũi Cà Mau. 72. Hoàng Tiến Tựu (1990), Văn học dân gian Việt Nam, Nxb Giáo dục Hà Nội. 73. Nguyễn Việt Tùng (1978), "Những mẫu chuyện về Bác Ba Phi", Báo văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh. 74. Nguyễn Việt Tùng (1979), Chuyện vui Ba Phi, Văn nghệ Minh Hải xuất bản. 75. Trần Từ (1994), Cơ cấu tổ chức của làng Việt cổ truyền ở Bắc Bộ, Nxb Khoa học xã hội Hà Nội. 76. Thái Duy Tuyên (2007), Triết học giáo dục Việt Nam, Nxb Đại học sư phạm. 77. Võ Xuân Trang (1984), Chuyện Trạng Vĩnh Hoàng, tập 1, Nxb Sở văn hóa và thông tin Bình Trị Thiên 78. Trần Quốc Vượng (1998), Việt Nam cái nhìn địa văn hóa, Nxb Văn hóa Thông tin. 79. Nguyễn Như Ý (1998), Đại Từ điển Tiếng Việt, Nxb Văn hóa – Thông tin, Hà Nội 80. Phạm Thu Yến (chủ biên), Lê Trường Phát, Nguyễn Bích Hà (2008), Giáo trình Văn học dân gian, Nxb Đại học Sư phạm. TẠP CHÍ (xếp theo thứ tự chữ cái tên tác giả) 1. Nguyễn Bá (2002), Bác Ba Phi – con người và tác phẩm, Cà Mau. 2. Nguyễn Chí Bền (1999), Sự vận động của Truyện Trạng trong không gian và thời gian, Tạp chí Đông Nam Á số 2. 3. Trần Đức Các (1978), Về việc điều tra văn học dân gian từ một số điểm đến việc nghiên cứu một thể loại, Tạp chí Văn hóa số 3. 4. Hà Châu (1971), Từ nhân vật cổ tích đến nhân vật truyện cười, Tạp chí văn học số 5. 5. Hà Châu (1976), Giới thiệu về một nguồn văn học dân gian: Truyện kể miền Tây Nam, Báo Nhân dân số ra ngày 30 tháng 6 năm 1976. 6. Trần Tấn Công (2002), Vài suy nghĩ về Bác Ba Phi và những câu truyện kể, Cà Mau. 7. Võ Đắc Danh (2002), Chúng ta đã có một Bác Ba Phi, Cà Mau. 8. Trần Kim Dung (2002), Truyện Ba Phi, một loại truyện kể dân gian mới độc đáo ở Nam Bộ, Cà Mau. 9. Anh Đào (2002), Bác Ba Phi trong suy nghĩ của lớp trẻ, Cà Mau. 10. Nguyễn Hữu Hiếu (2002), Tính cách nông dân Nam Bộ trong truyện kể Bác Ba Phi, Cà Mau. 11. Trương Thanh Hùng (2002), Bác Ba Phi và tinh thần lạc quan dân tộc, Cà Mau. 12. Tô Hoàng (2002), Truyện Ba Phi dưới góc nhìn điện ảnh, Cà Mau. 13. Trần Hoàng (2002), Những sắc thái độc đáo của tiếng cười dân gian Nam Bộ qua truyện kể Bác Ba Phi, Cà Mau. 14. Huỳnh Khánh (2002), Truyện Ba Phi, một di sản văn hóa phi vật thể của Cà Mau, Cà Mau. 15. Đinh Gia Khánh (1997), Văn học dân gian địa phương và vai trò của nghệ nhân dân gian, Tạp chí văn hóa số 6 – 1997. 16. Võ Trường Kì (2002), Tiếng cười Bác Ba Phi còn vang mãi, Cà Mau. 17. Nguyễn Xuân Kính (2002), Cảm hứng lạc quan trong văn học nghệ thuật dân gian, Tạp chí văn học dân gian số 4 – 1984. 18. Vưu Nghị Lực (2002), Tâm thế văn hóa ứng xử với thiên nhiên trong chuyện kể Bác Ba Phi, Cà Mau. 19. Bùi Mạnh Nhị (2002), Rừng cười Ba Phi nơi đất rừng Phương Nam, Cà Mau. 20. Lê Minh Quốc (1998), Bác Ba Phi – một nông dân Cà Mau đã trở thành huyền thoại, Báo ảnh Đất Mũi số 4 (tháng 5 năm 1998). 21. Trịnh Sâm (2002), Nghệ thuật tổ chức văn hóa bản trong truyện cười Ba Phi, Cà Mau. 22. Phan Anh Tuấn (2002), Ba Phi – nhân vật xứng danh với những câu truyện lý thú đã đi vào văn học, Cà Mau. 23. Nguyễn Hải Tùng (2002), Cội nguồn truyện kể Bác Ba Phi, Cà Mau. 24. Hoàng Tiến Tựu (1977), Vấn đề phân vùng và ý nghĩa phương pháp luận của nó, TCDTH số 6-1977. 25. Nguyễn Quốc Văn (2002), Bác Ba Phi không nói dóc, Cà Mau. 26. Trần Quốc Vượng (2002), Ba Phi – U Minh – Cà Mau và tâm lý ngoa dụ của con người, Cà Mau. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Triết lý nhân sinh là một nội dung đặc thù của văn hóa Việt, triết lý đó thể hiện đậm nét trong Folklore (văn hóa dân gian), mà văn học là một bộ phận cấu thành. Văn học dân gian là một loại sáng tác nghệ thuật ngôn từ của nhân dân. Nhưng bên cạnh đó, văn học dân gian còn có những yếu tố nghệ thuật khác ngoài ngôn từ. Những yếu tố ấy thuộc loại hình nghệ thuật biểu diễn, nghệ thuật thời gian và không gian và được tiếp nhận bằng cả thính giác lẫn thị giác. Văn học dân gian ra đời và tồn tại gắn liền với lịch sử loài người và được nhân dân sáng tác, lưu truyền chủ yếu bằng phương thức truyền miệng. Trong kho tàng truyện cười dân gian Việt Nam nói chung, Nam Bộ nói riêng, Truyện kể Ba Phi đã trở thành một hiện tượng văn hóa đặc sắc, với những sắc thái biểu hiện cái hài nghệ thuật khá độc đáo. Chính vì vậy, những Truyện kể Ba Phi - phần lớn do chính Ba Phi kể, một số do người khác dựa theo lối kể của Ba Phi mà sáng tác nên - đã được lưu truyền sâu rộng khắp vùng Nam Bộ. Tuy nhiên, cho đến nay Truyện kể Ba Phi vẫn chưa được nghiên cứu một cách đồng bộ. Đặt truyện Ba Phi vào hệ thống truyện cười xoay quanh một nhân vật ta thấy rằng: Trạng Quỳnh và Trạng Lợn được tập trung nghiên cứu nhiều hơn còn truyện Ba Phi và một số truyện Trạng cùng hệ thống như Ông Ó, Thủ Thiệm… ít được chú ý nghiên cứu một cách qui mô và dưới cái nhìn Folklore học. Qua những câu Truyện kể Ba Phi đã sưu tầm được, ngoài việc ta có thể hình dung được một miệt đất rừng U Minh trù phú “chim kêu như hát bội, cá lội vàng tợ mắm nêm” mà còn nêu bật lên tính cách của người Nam Bộ với những nét nổi bật như tinh thần trọng nghĩa khinh tài, tính bộc trực, nếp sống hào phóng và lòng hiếu khách... của những con người phóng khoáng, lạc quan khẩn hoang mở đất và kiên cường đánh giặc để bảo vệ mảnh đất của mình. Bên cạnh hiện thực xã hội sinh động đó, ta lại thấy ở Truyện kể Ba Phi những tố chất dân gian đặc thù Nam Bộ với tiếng cười hóm hỉnh, hồn hậu, thoải mái được xây dựng trên cơ sở mâu thuẫn trong cuộc sống, làm bật lên tiếng cười nhằm mục đích mua vui giải trí và phê phán thói hư tật xấu trong xã hội đương thời. Do vậy, nghiên cứu truyện kể Ba Phi từ góc độ triết lý nhân sinh không chỉ có ý nghĩa đóng góp về mặt tư liệu cho kho tàng truyện Trạng Việt Nam dưới một góc nhìn mới mà còn góp phần gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của người dân Nam Bộ nói riêng và của người Việt nói chung. Hơn nữa, việc kết hợp hài hòa giữa tính uyên bác, khoa học của Triết học với sự mềm mại, uyển chuyển, dí dỏm, giản dị, đời thường qua những câu truyện kể Ba Phi, đồng thời định dạng truyện Trạng Nam Bộ dưới góc nhìn Folklore học sẽ nâng giá trị văn hóa dân tộc lên một tầm cao mới và đó chính là lý do tôi chọn đề tài: Triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi. 2. Lịch sử nghiên cứu Liên quan đến vấn đề Triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi, đã có những công trình nghiên cứu sau: Trương Chính Phong Châu, Tiếng cười dân gian Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1987. Nguyễn Giao Cư, Truyện nói Trạng, Nxb Đà Nẵng, 1998. Nguyễn Hữu Hiếu, Truyện kể dân gian Nam Bộ, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, 1987. Vũ Ngọc Khánh, Kho tàng truyện cười Việt Nam (tập 3), Nxb Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 1995. Thạch Phương - Hồ Lê - Huỳnh Lứa - Nguyễn Quang Vinh (1992), Văn hóa dân gian người Việt ở Nam Bộ, Nxb tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. M.F.Ôp-xi-a-nhi-côp, Mỹ học Mác-Lênin (Bản dịch của Phạm Văn Bích), Nxb Văn hóa, HN, 1987. Phan Anh Tuấn, Những câu chuyện lý thú về Bác Ba Phi, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, 1990. Khoa ngữ văn trường ĐHSP Cần Thơ (1997), Văn học dân gian Đồng bằng sông Cửu Long. Nxb Giáo dục. Đề tài luận văn trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc và kế thừa những kết quả đã nghiên cứu, nghiên cứu triết lý nhân sinh qua những câu truyện kể Ba Phi để thấy được tính cách của người Nam Bộ với những nét nổi bật như tinh thần trọng nghĩa khinh tài, tính bộc trực, nếp sống hào phóng và lòng hiếu khách, lạc quan khẩn hoang mở đất và kiên cường đánh giặc để bảo vệ mảnh đất của mình, dùng tiếng cười hóm hỉnh, hồn hậu và thoải mái được xây dựng trên cơ sở mâu thuẫn trong cuộc sống, làm bật lên tiếng cười nhằm mục đích mua vui giải trí và phê phán thói hư tật xấu trong xã hội đương thời. Luận văn góp phần một mặt, làm phong phú thêm cho kho tàng văn học dân gian Việt Nam, làm thay đổi nhận thức và cách nhìn nhận đánh giá về các giá trị văn hóa truyền thống nói chung, mặt khác, phản ánh một cách khá sinh động triết lý nhân sinh về thiên nhiên và con người ở địa đầu phương Nam Tổ quốc, đồng thời làm sáng tỏ cơ bản một luận điểm đó là: Văn học dân gian là cội nguồn, là bầu sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn dân tộc Việt Nam". Vì vậy, qua truyện kể Ba Phi của văn học dân gian Nam Bộ thể hiện rất rõ ý nghĩa và giá trị nhân bản, nhân văn sâu sắc. Những gì hướng về và vì sự sống của con người đều chứa đựng tính nhân sinh. 3. Mục đích nghiên cứu của luận văn Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những nội dung cơ bản về triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi, luận văn rút ra ý nghĩa thực tiễn về quan niệm sống của người dân Nam Bộ và đề ra một số giải pháp cụ thể nhằm bảo tồn và phát huy những giá trị, bản sắc văn hóa đặc trưng truyền thống của người dân Nam Bộ qua Truyện kể Ba Phi. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu của đề tài là Triết lý nhân sinh của người dân Nam bộ. - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là Triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi. 5. Giả thuyết khoa học Trong bối cảnh hiện nay, nếu biết khai thác tốt giá trị triết lý nhân sinh trong Truyện kể Ba Phi thì không những góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân gian, văn hóa ứng xử và những giá trị truyền thống mang đậm bản chất Nam Bộ mà còn nâng giá trị văn hóa dân tộc lên một tầm cao mới. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Làm rõ cơ sở hình thành và nội dung triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi. Đề ra giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị về triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi. 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu về vấn đề triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các phương pháp khoa học để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu như: phương pháp logic - lịch sử; phân tích và tổng hợp; so sánh; trừu tượng hóa và khái quát hóa; điền dã và chú giải tài liệu. Luận điểm cơ bản và đóng góp mới của luận văn 9.1. Luận điểm cơ bản - Triết lý nhân sinh trong Truyện kể Ba Phi phản ánh đời sống vật chất và sinh hoạt vật chất, có ý nghĩa định hướng cho văn hóa ứng xử của người dân Nam Bộ trong lịch sử. - Triết lý nhân sinh trong Truyện kể Ba Phi góp phần làm sâu sắc giá trị văn hóa truyền thống của người dân Nam Bộ cần phải được bảo tồn và phát huy trong sự nghiệp xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở Việt Nam hiện nay. 9.2. Đóng góp mới của luận văn - Một là, luận văn nghiên cứu một cách có hệ thống về triết lý nhân sinh của người dân Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi. - Hai là, tiếp cận văn hóa dân gian Nam Bộ trong Truyện kể Ba Phi từ góc độ triết học, rút ra ý nghĩa thực tiễn về quan niệm sống của người dân Nam Bộ, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp bảo tồn và phát huy các giá trị nhân sinh của người dân Nam bộ nói riêng và của dân tộc nói chung. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn được bố cục làm 2 chương và 4 tiết. NỘI DUNG CHƢƠNG 1 TRIẾT LÝ NHÂN SINH CỦA NGƢỜI DÂN NAM BỘ TRONG TRUYỆN KỂ BA PHI – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.Triết lý,Triết lý nhân sinh Trước tiên để tiếp cận hai khái niệm Triết lý và triết lý nhân sinh chúng ta cần phân biệt giữa Triết lý và Triết học. Triết học ra đời vào khoảng thế kỷ thứ VIII đến thế kỷ thứ VI trước Công Nguyên ở Ấn Độ, Trung Hoa và Hy Lạp, Triết học xuất hiện từ hoạt động nhận thức của con người nhằm phục vụ nhu cầu cuộc sống của họ. Từ "triết học" có nguồn gốc: - Ở phương Đông, đối với người Trung Quốc cổ đại, chữ "triết" xuất hiện trong Kinh thi với nghĩa là “trí” tức là hiểu biết sâu rộng. Còn người Ấn Độ, triết học được hiểu là darshana, có nghĩa là chiêm ngưỡng nhưng mang hàm ý là tri thức dựa trên lý trí, là con đường suy ngẫm để dẫn dắt con người đến với lẽ phải. - Ở phương Tây, thuật ngữ triết học xuất hiện ở Hy Lạp là Philôsôphia-nghĩa là yêu mến, ngưỡng mộ sự thông thái. Như vậy, Philôsôphia vừa mang tính định hướng, vừa nhấn mạnh đến khát vọng tìm kiếm chân lý của con người. Tuy nhiên, dù ở phương Đông hay phương Tây, triết học luôn được xem là hình thái cao nhất của tri thức và những nhà triết học là những nhà thông thái có khả năng tiếp cận chân lý, nghĩa là có thể làm sáng tỏ bản chất của thế giới sự vật, hiện tượng. Trong Từ điển tiếng Việt, triết học là "khoa học nghiên cứu những quy luật chung nhất của thế giới và sự nhận thức thế giới" [30,tr.1707] Trong Từ điển Triết học, triết học được định nghĩa là "khoa học về các quy luật chung nhất mà cả tồn tại (tức giới tự nhiên và xã hội) lẫn tư duy của con người, quá trình nhận thức đều phải phục tùng". [49, tr.599] Tuy có nhiều định nghĩa khác nhau và mỗi định nghĩa tùy theo cách tiếp cận ở từng góc độ khác nhau mà nhấn mạnh chức năng, đối tượng, nhiệm vụ của triết học khác nhau, nhưng bao hàm những nội dung giống nhau, đó là: triết học nghiên cứu thế giới một cách chỉnh thể, tìm ra những quy luật chung nhất chi phối sự vận động của chỉnh thể đó nói chung, của xã hội loài người, của con
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan