Tài liệu Luận văn tổ chức ôn luyện kiến thức cho học sinh trong dạy học môn lịch sử ở trường dự bị đại học dân tộc trung ương nha trang

F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic GIÁO D C VÀ ÀO T O TR NG IH CS PH M HÀ N I ------------------------ PH M V N KH NG CH C ÔN LUY N KI N TH C CHO H C SINH TRONG D Y H C MÔN L CH S I H C DÂN T C TRUNG TR 1 B NG NHA TRANG LU N V N TH C S HÀ N I – 2017 NG D .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic CL C U....................................................................................................... 1 1. Lý do ch n tài ...................................................................................... 1 2. L ch s nghiên c u v n 3. it ....................................................................... 8 ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 13 4. M c ích và nhi m v nghiên c u......................................................... 14 5. C s ph ng pháp lu n và ph ng pháp nghiên c u c a tài ....... 14 6. Gi thuy t khoa h c: .............................................................................. 15 7. óng góp cùa tài ................................................................................ 15 8. Ý ngh a c a lu n v n.............................................................................. 16 9. C u trúc lu n v n................................................................................... 16 I DUNG ................................................................................................. 16 Ch ng 1 .................................................................................................... 17 S LÍ LU N VÀ TH C TI N C A VI C T CH C ÔN LUY N KI N TH C CHO H C SINH TRONG D Y H C MÔN L CH CÁC TR NG D B I H C DÂN T C TRUNG NG ............................................................................................................. 17 1.1. C s lí lu n ......................................................................................... 17 1.1.1. Các khái ni m c b n ........................................................................ 17 1.1.1.1. Khái ni m ôn t p, c ng c , luy n t p, ôn luy n................................ 17 1.1.1.2. Khái ni m t ch c, h 1.1.2. Xu t phát mc av n ng d n ......................................................... 19 ................................................................ 20 1.1.2.1. M c tiêu, nhi m v c a b môn L ch s dân t c trung các tr ng D b ih c ng. .............................................................................. 20 2 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic 1.1.2.2. c tr ng c a ki n th c môn L ch s và con ng nh n th c l ch .......................................................................................................... 22 1.1.2.3. c m c a ch c Trung 1.1.2.4. c ít ng i ng trình l ch s các tr ng D b i h c dân ng. .................................................................................... 23 m tâm lý và nh n th c c a h c sinh nói chung và h c dân t c các tr 1.1.2.5. Yêu c u ng D b i h c dân t c Trung i m i giáo d c nói chung và i m i ph ng nói riêng...... 25 ng pháp d y h c nói riêng ............................................................................................... 27 1.1.3. Vai trò, ý ngh a c a ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn l ch s nói chung và các tr ng D b i h c dân t c Trung ng nói riêng ..................................................................................... 29 1.1.3.1. Vai trò ............................................................................................. 29 1.1.3.2. Ý ngh a ............................................................................................ 31 1.1.4. Nh ng yêu c u c b n c a vi c t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn l ch s Trung các tr ng D b i h c dân t c ng.......................................................................................... 36 1.1.4.1. Ph i xác nh rõ m c tiêu ôn luy n.................................................. 36 1.1.4.2.V n i dung, ph i xác nh úng ki n th c c b n, tr ng tâm........... 38 1.1.4.3. V bi n pháp ôn luy n: .................................................................... 39 1.2. Th c tr ng vi c t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y c môn l ch s tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha Trang ................................................................................................... 42 1.2.1. M c ích 1.2.2. Ph u tra: ............................................................................. 42 ng pháp u tra: ...................................................................... 42 3 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic 1.2.3. K t qu u tra kh o sát:.................................................................. 43 1.2.3.1. i v i giáo viên: ............................................................................ 43 1.2.3.2. i v i h c sinh: ............................................................................. 49 Ch ng 2 .................................................................................................... 56 HÌNH TH C, BI N PHÁP T CH C ÔN LUY N KI N TH C CHO C SINH TRONG D Y H C L CH S C DÂN T C TRUNG 2.1.1. V trí c a NG D B I NG NHA TRANG ............................. 56 2.1. V trí, m c tiêu, n i dung ch c dân t c Trung TR ng trình l ch s tr ng D b i ng Nha Trang .................................................. 56 a môn l ch s tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha Trang ............................................................................................ 56 2.1.2. M c tiêu c a môn l ch s tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha Trang ............................................................................................ 56 2.1.3. N i dung ki n th c c b n c n t ch c ôn luy n cho h c sinh trong d y c l ch s tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha Trang .... 58 2.2. Hình th c, bi n pháp t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong y h c môn l ch s tr ng D b i h c dân t c trung ng Nha Trang ........................................................................................... 63 2.2.1. Ôn luy n trong các bài h c l ch s 2.2.1.1. S d ng b ng bi u và s trên l p ................................... 63 h th ng hóa và kh c sâu ki n th c 63 2.2.1.2. H th ng hóa ki n th c theo ch ................................................. 81 2.2.1.3. T ch c h c sinh gi i các bài t p l ch s ......................................... 87 2.2.1.4. S d ng các công c ki m tra ánh giá h c sinh trong quá trình ôn luy n ..................................................................................................... 92 2.2.1.5. T ch c h c sinh tham quan h c t p................................................ 99 4 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic 2.2.2. T ch c ôn luy n trong các ho t 2.2.2.1.T ch c h c sinh ng ngo i khóa ......................... 102 c sách .............................................................. 103 2.2.2.2. T ch c h c sinh thi tìm hi u ki n th c l ch s .............................. 104 2.2.3. T ch c, h ng d n h c sinh ôn luy n trong quá trình t h c nhà. ........................................................................................................... 108 2.3. Th c nghi m s ph m....................................................................... 113 2.3.1. M c ích th c nghi m. ..................................................................... 113 2.3.2. it ng th c nghi m ..................................................................... 114 2.3.3. N i dung, ph 2.3.3.1.K t qu 2.3.3.2. K t qu nh l ng pháp ti n hành..................................................... 114 ng ......................................................................... 115 nh tính .......................................................................... 118 T LU N VÀ KI N NGH .................................................................. 121 1. K t lu n ................................................................................................. 121 2. Ki n ngh ............................................................................................... 123 DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................. 125 PH L C.................................................................................................. 132 5 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic U 1. Lý do ch n tài Ngày nay, tình hình th gi i ang có nh ng chuy n bi n m nh m , c bi t là s bùng n ngày càng sâu r ng c a cu c cách m ng khoa h c, công ngh và xu h em l i cho n Giáo d c ng toàn c u hóa, h i nh p kinh t th gi i. B i c nh th gi i c ta nh ng c h i to l n, nh ng c ng ng tr t ra nhi u thách th c. c m t thách th c r t l n là tri th c c a loài ng i ngày càng nhi u, nh ng c ng l c h u r t nhanh. Vì v y òi h i giáo d c và ào t o n ph i phát huy s m nh to l n trong ào t o con ng nh ng yêu c u c a th i i. Ngh quy t "V ng c H i ngh Trung nh h trong các ch u, là s nghi p c a u t phát tri n, ng, Nhà n c và c u tiên i tr c ng trình, k ho ch phát tri n kinh t - xã h i”.[53; tr 1 ]. c yêu c u c a giáo d c ào t o trong i m i giáo d c, i m i ph ng pháp d y h c thi t. Vì v y trong Lu t giáo d c n m 2005 ã nêu rõ: “Ph c ph thông ph i phát huy tính tích c c, t giác, ch c sinh; ph i phù h p v i ph u ng 8, Khóa XI thông qua. Ngh quy t nêu rõ: “Giáo u t cho giáo d c là áp ng nay, v n i hóa trong ng xã h i ch ngh a và h i nh p qu c t " ã c và ào t o là qu c sách hàng a toàn dân. c i m i c n b n, toàn di n giáo c và ào t o, áp ng yêu c u công nghi p hóa, hi n ki n kinh t th tr i m i áp ng c u ki n hi n c t ra câp ng pháp giáo ng, sáng t o c a m c a t ng l p h c, môn h c; b i d ng ng pháp t h c, rèn luy n k n ng v n d ng ki n th c vào th c ti n, tác ng n tình c m, em l i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh” [47; tr 46]. Cùng v i các môn h c khác, môn L ch s có vai trò to l n trong vi c 6 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic phát tri n toàn di n h c sinh, trong ó o c,“giúp cho h c sinh có c bi t là giáo d c t t c nh ng ki n th c c b n, c n thi t v l ch dân t c và l ch s th gi i, hình thành giáo d c lòng yêu quê h ng, ng, tình c m, tn ng các ch c n ng t duy, hành h c sinh th gi i quan khoa h c, c, truy n th ng dân t c, cách m ng, b i ng, thái ng x trong i s ng xã i”.[2; tr 5]. Trong quá trình h c t p, ki n th c c a b môn l ch s có nh ng c tr ng riêng bi t, khác v i ki n th c c a các môn khoa h c khác, không th tr c ti p quan sát, c ng không th ti n hành trong phòng thí nghi m. u ó gây r t nhi u khó kh n cho h c sinh trong quá trình h c t p l ch s . u này òi h i giáo viên l ch s c n ph i bi t cách xác có nh ng bi n pháp nh nh ng ki n th c c b n, t ch c vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh b i vì ôn luy n là m t bi n pháp quan tr ng ghi nh ki n th c v ng ch c và lâu dài, sung, hoàn thi n ki n th c ã h c. Bên c nh ó, nó còn giúp h c sinh rèn luy n các k n ng, k x o m t cách thu n th c và góp ph n giáo d c t t tình c m và hình thành thái h c t p úng ng, n. Tuy nhiên, th c ti n cho th y nhi u h c sinh ch a yêu thích môn l ch vì nhi u nguyên nhân. ó là do nh n th c, quan ni m c a xã h i và các p qu n lý ch a coi tr ng b môn l ch s . Trong khi ó ph c c a giáo viên còn nhi u h n ch nh ôm ng pháp d y m ki n th c, thuy t gi ng m t cách khô khan bi n gi h c l ch s tr nên n ng n , gây tâm lý chán h c trong c sinh; ch a th c s quan tâm úng m c th n c ng c , ôn luy n ki n th c ng xuyên trong d y h c; n u có ôn luy n c ng ch ti n hành qua loa, chi u l . Tr tr ng D b ng D b nâng cao trình i h c dân t c Trung i h c dân t c Trung ng Nha Trang là m t trong 4 ng trên c n v n hóa cho nh ng h c sinh ng 7 c, có nhi m v b túc, i dân t c ít ng i các .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic em có trình vào h c các tr ng i h c, cao ng. N i dung ki n th c l ch s c a h DB H là ôn luy n l i ki n th c l ch s b c THPT ( l p 10,11,12) ch không ph i là vi c cung c p ki n th c m i. Vì v y, vi c t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn l ch s là r t c n thi t. Xu t phát t nh ng lí do trên, chúng tôi ch n v n luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn L ch s i h c dân t c Trung ng Nha Trang” làm “T ch c ôn tr ng D b tài lu n v n th c s . 2. L ch s nghiên c u v n n ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c nói chung và trong d y h c l ch s nói riêng ã thu hút s quan tâm c a nhi u nhà nghiên u trong và ngoài n ti p c n v n c. Trong quá trình nghiên c u, tìm tòi chúng tôi ã theo hai h ng: - Th nh t: Các tài li u n c ngoài d ch sang ti ng Vi t - Th hai: Các tài li u trong n 2.1. Tài li u n c c ngoài 2.1.1. Các tài li u giáo d c h c, tâm lý h c n t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c ã c c p ít nhi u trong nh ng công trình nghiên c u c a các nhà giáo d c h c Liên Xô tr c ây, tiêu bi u nh : - Tác gi T.A.Ilina trong cu n “Giáo d c h c” (T p 2, NXB Giáo d c, 1973) ã c p n ph ng pháp, hình th c ôn t p trong d y h c. Tác gi nh n m nh ôn t p v a là m t hình th c t ch c d y h c, v a là ph ch y u ng pháp c ng c ki n th c trong d y h c. I.F. Kharlamôp, nhà giáo d c h c Liên Xô tr 8 c ây, trong cu n “Phát .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic huy tính tích c c c a h c sinh nh th nào” (NXB Giáo d c, t p 1 – 1978, t p 2 – 1979) cho r ng h c t p là quá trình nh n th c tích c c trong ó có b c ôn t p c ng c ki n th c ã h c, ào sâu, h th ng hóa ki n th c. Do ó, mu n có v n ki n th c m t cách sâu s c “h c sinh ph i th c hi n chu trình y nh ng ho t (ghi nh ban ng trí tu , bao g m: tri giác tài li u, thông hi u, ghi nh u, ghi nh , c ng c th ng kì và ôn t p); luy n k n ng, k o; khái quát hóa, h th ng hóa ki n th c” [37; tr 28]. Do ó giáo viên c n a ch n n i dung, t ch c các ho t ng ôn t p sao cho h c sinh bi u l tính sáng t o, i t i hi u và n m v ng ki n th c. Nh v y, tác gi ã kh ng nh vi c ôn t p và h th ng hóa ki n th c trong d y h c có vai trò to l n trong vi c giúp cho h c sinh l nh h i ki n th c m t cách b n v ng. - Trong cu n “Giáo d c h c” c a tác gi N.V. Savin, NXB Giáo d c, 1983, ông cho r ng c n ph i chú ý t i ch c n ng khêu g i nhu c u nh n th c, ng thú h c t p c a HS và kh ng ph ng pháp ho t ng nh n th c. nh s c n thi t ph i trang b cho h c sinh ng th i, tác gi c ng ra nguyên t c tính v ng ch c c a n m v ng tri th c và phát tri n toàn di n n ng l c nh n th c h c sinh. Ông kh ng nh nguyên t c c b n c a vi c n m v ng tri th c trong h c t p là h c sinh có th tái t o l i tri th c trong trí nh và s d ng gi i quy t nhi m v nh n th c, th c hành. V cách th c ti n hành c ng c tri th c, tác gi cho r ng c n ti n hành nhi u ph ng pháp khác nhau nh : x lí ki n, làm vi c v i tài li u tr c quan, s d ng các ph ng ti n k thu t, th c hi n các nhi m v th c ti n, s d ng sách giáo khoa; c bi t giáo viên c n trang b cho h c sinh các th thu t ghi nh và ch ra l i ích c a vi c n m ng tri th c, áp d ng vào th c ti n [58; tr 135]. Cu n sách “Lí lu n d y h c hi n Nguy n V n C ng (2009) do tr (C ng hòa Liên bang c) ng i” a GS Bend Meier và TS HSP Hà N i và a ra nh ng yêu c u v 9 i h c Potsdam i m i ph ng pháp .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic y h c. Các tác gi nh n m nh “h c t p là quá trình x lí thông tin, trung tâm c a quá trình nh n th c là các ho t ng trí tu nh : xác và h th ng hóa các s ki n và các hi n t gi i quy t các v n ng, nh l i các ki n th c ã h c, và phát tri n, hình thành các ý t Nh v y, các tác gi c ng ít nhi u nh, phân tích c p ng m i” [6; tr 39]. n vai trò c a vi c ôn luy n ki n th c trong d y h c b i vì vi c h th ng hóa c ng chính là ôn t p và c ng c ki n th c. Th i gian g n ây, thông qua các tài li u d ch c a n bi t là c a Hoa Kì, chúng ta ã ti p c n n d ng trong vi c quy n d ch (2011) em c c nh ng thuy t h c t p m i i m i vi c d y h c. B sách c c a t ch c ASCD Hoa Kì c ngoài, i m i ph ng pháp d y c NXB Giáo d c Vi t Nam mua b n n cho chúng ta nh ng cách ti p c n m i b sung vào vi c d y h c. - Thomas Armstrong v i tác ph m 16 ch ng, trong ó ông ã dành h n 12 ch a trí tu trong l p h c” g m ng ng nh n th c nh : ghi nh , gi i quy t v n thang m c nói v và a trí tu và các k c bi t nh n m nh n nh n th c ph c t p c a Bloom ó là: bi t, hi u, ng d ng, phân tích, t ng h p và ánh giá. Nh v y, tác gi c ng nh n m nh vi c ôn luy n ki n th c vì ch có nh v y m i giúp ng n vai trò c a i h c có c nh ng n ng ó. - Robert J.Marzano, Debra J.Pickering và Jane E.Pollock trong tác ph m “Các ph ph ng pháp d y h c hi u qu ” ã ch ra cho chúng ta nh ng ng pháp r t hay v n d ng trong vi c t ch c h c sinh ôn luy n ki n th c m t cách hi u qu nh : k n ng ghi nh , tóm t t và ghi ý chính, k n ng làm bài t p v nhà, k n ng làm vi c nhóm…vv. Thông qua các công trình nghiên c u trên, chúng ta th y r ng mu n nâng cao ch t l ng d y h c thì vi c i m i ph 10 ng pháp d y h c, n i dung .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic y h c ph i c ti n hành ng b , trong ó ph i t ch c t t vi c ôn luy n giúp HS l nh h i ki n th c m t cách h th ng. 2.1.2. Tài li u giáo d c l ch s . - Trong cu n “Chu n b gi h c l ch s nh th nào”, N.G. ai-ri (1973) ã ti n hành phân tích và ch ra nh ng yêu c u c a m t gi h c l ch . Tác gi nh n m nh n vi c thi t l p h th ng ki n th c trong các bài h c vì “n i dung c a h u nh gi h c nào c ng gi h c tr u g n bó ch t ch v i nh ng c và gi h c sau” [20; tr 33] và ch rõ vai trò c a khâu ôn t p, ng c trong d y h c l ch s . - Trong cu n “Phát tri n t duy h c sinh trong d y h c l ch s ”, NXB Matxc va, 1982 ( tài li u d ch th vi n tr ng HSP Hà N i), I.Ia. Lecne ã i sâu vào các bi n pháp phát tri n t duy h c sinh trong quá trình c t p l ch s . Theo tác gi , thông qua các bi n pháp này s kích thích n ng c sáng t o, tích c c nh n th c c a h c sinh. ng th i tác gi nh n m nh, trong quá trình d y h c, vi c c ng c ki n th c ã h c có ý ngh a quan tr ng trong vi c ghi nh v ng ch c ki n th c. - A.A.Vaghin, trong cu n “Ph ng pháp d y h c l ch s ph thông”, NXB Matxc va, 1972, (Hoàng Trung d ch, th vi n tr c s ph m Hà N i) ã c p t i các bi n pháp nâng cao ch t l c l ch s nh vai trò c a giáo khoa và tài li u liên quan tr ng ng i ng d y dùng tr c quan, ý ngh a c a vi c s d ng sách n ki n th c l ch s . n giúp giáo viên có c s tham kh o quy t u này có ý ngh a to nh l a ch n nh ng bi n pháp giúp h c sinh ôn t p ki n th c m t cách hi u qu . - Nghiên c u v ph ng pháp d y h c l ch s , các nhà nghiên c u nh A.T. Kin – kun – kin, A. G. Kô – lô – sc p, P.C. Lây – ben- grúp trong cu n giáo trình “Ph ng pháp d y h c l ch s 11 tr ng trung h c ph thông” .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic (T p 2, 1978, NXB Mátxc va, tài li u d ch – th vi n tr ng i h c s ph m Hà N i) ã dành ph n th 6 v hình th c t ch c d y h c, trong ó có hình th c ôn t p, thông qua bài h c nghiên c u ki n th c m i, bài ki m tra, bài ôn t p s k t, t ng k t, và bài h c h n h p. dành h n m t ch ng th i các tác gi c ng ng bàn v ki n th c c b n và vi c xác n trong d y h c l ch s . nh ng ki n th c c b n ây là c s giúp cho giáo viên xác nh úng t ch c vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong y h c l ch s làm sao cho phù h p 2.2. Tài li u trong n nh ki n th c c it ng t ng l p h c, c p h c. c Nhi u tác gi trong n c khi nghiên c u c ng ã c p n vai trò c a ôn luy n ki n th c trong quá trình d y h c nói chung và d y h c l ch s nói riêng. 2.2.1.Tài li u giáo d c h c, tâm lý h c - Các tác gi Hà Th Ng , ng V Ho t trong cu n “Giáo d c h c, p 1”, NXB Giáo d c, Hà N i, 1987 ã ch ra r ng quá trình nh n th c c a con ng i tr i qua hai giai n là nh n th c c m tính và nh n th c lí tính vì “vi c l nh h i tri th c c a h c sinh là ho t này i t bi t n hi u và v n d ng vào th c ti n” [28; tr 148]. Nh v y, hai tác gi c ng nh n m nh th c c a HS. Mu n làm ng và h ng nh n th c tích c c, quá trình n vi c phát huy tính tích c c trong ho t c ng nh n u này thì giáo viên ph i phát huy tính ch ng d n h c sinh kh n ng làm vi c cá nhân, nhóm trong vi c chi m l nh ki n th c ã h c thông qua vi c ôn t p và c ng c l i ki n th c. - Tác gi Nguy n H u Châu (2005), trong cu n “Nh ng v n ch c b n ng trình và quá trình d y h c”, NXB Giáo d c cho r ng “ôn t p là t k thu t hi u qu trong vi c làm v ng ch c thêm nh n th c c a h c sinh, ôn t p làm cho vi c h c có ý ngh a h n và nh lâu h n, giúp h c sinh có s t 12 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic tin h n tr c khi ki m tra và thi; có th ti n hành vào b t c lúc nào trong các ho t ng trên l p, ho c trong m t kho ng th i gian riêng hay c bi t dành cho nó” [7, tr 281]. - Tác gi ng Thành H ng (2002) trong cu n “ lu n, bi n pháp, k thu t”, NXB c, v n ph y h c hi n i, lý i h c Qu c gia Hà N i ã ch rõ trong d y ng pháp là r t quan tr ng. Vì v y, trong vi c t ch c h c sinh ôn luy n ki n th c thì giáo viên c n ph i chú ý n hình th c, ph ng - Các tác gi Tr n Th Tuy t Oanh (ch biên), Ph m Kh c Ch ng, pháp, bi n pháp sao cho th t hi u qu . Nguy n V n Di n, Lê Tràng nh, Ph m Vi t V “Giáo d c h c” t p 1+2, NXB y h c, ch i h c s ph m 2008, trong ph n II - Lí lu n ng VI -Quá trình d y h c ã ch ra r ng quá trình d y h c bao m nhi u khâu, nh ng khâu t ch c, u khi n h c sinh c ng c tri th c ã c có vai trò quan tr ng giúp h c sinh “l u gi nh ng u l nh h i y c nhanh chóng, , chính xác, b n v ng và khi c n có th tái hi n giáo viên ph i h th ng trong cu n giáo trình c ng d n cho h c sinh nh ng bi n pháp ôn t p tích c c, ng xuyên” [54; tr 154]. - Tác gi Thái Duy Tuyên (1999), trong cu n “Nh ng v n n c a giáo d c hi n c i”, NXB Giáo d c, Hà N i, c ng phân tích th c ti n a vi c h c sinh ghi nh và v n d ng ki n th c kém trong quá trình h c t p, ó th xu t nguyên t c v s b n v ng c a tri th c. Ông nh n m nh “c n ng xuyên ôn t p tri th c c , v n d ng chúng sinh trong nh ng u ki n m i, theo nh ng ph - Tác gi Ph m Vi t V gi i quy t v n n y ng pháp m i” [72; tr 153]. ng trong cu n giáo trình “Giáo d c h c” (2000), NXB Giáo d c ã ch ra r ng trong quá trình d y h c bao g m các khâu chính: “Giáo viên xu t nhi m v h c t p; t ch c h c sinh nh n th c tài li u m i, h th ng hóa tài li u ã h c, v n d ng ki n th c vào gi i quy t 13 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic các bài t p th c hành, ki m tra l i các k t qu h c t p. Các khâu ó ph i c s p x p theo m t trình t lô gic, c n v n d ng linh ho t trong t ng lo i bài h c; khâu h th ng hóa tài li u và v n d ng ki n th c c ng chính là khâu ôn t p, c ng c ki n th c ã h c, t o nên quá trình d y h c th ng nh t”[75; tr 68]. 2.2.2. Tài li u giáo d c l ch s - Trong giáo trình: “Ph ng pháp d y h c l ch s ”, Phan Ng c Liên, Tr n V n Tr , NXB Giáo d c, t p 1 n m 1976; t p 2 n m 1980 ã dành ch 2 ng h th ng các nguyên t c s ph m trong d y h c l ch s nh nguyên t c v tính h th ng, vi c k t h p d y h c l ch s v i i s ng, k t h p h c v i hành. Các tác gi nh n m nh: “Mu n n m v ng m t khoa h c không ph i ch c n n m c h th ng tri th c c a nó là ng, vào ho t , mà còn ph i bi t v n d ng tri th c vào i ng th c ti n” [40; tr 77]. Nh v y, các tác gi c ng nh n nh t m quan tr ng c a vi c v n d ng ki n th c trong h c t p l ch s , ngh a là ph i có khâu luy n t p, th c hành. - Cu n “Ph ng pháp d y h c l ch s ”, NXB Giáo d c, n m 1992, do Phan Ng c Liên, Tr n V n Tr (ch biên) và các tác gi khác, tái b n có s a ch a, b sung các n m 1998, 1999, 2000, 2001 ch ra r ng vi c ôn t p ki n th c ch s c ti n hành th ng xuyên trên l p và trong quá trình t h c nhà. Các tác gi c ng phân chia bài h c l ch s thành các lo i bài khác nhau nh : Bài nghiên c u ki n th c m i, bài ôn t p, s k t, t ng k t; bài ki m tra ki n th c, bài c h n h p. Trong ó, bài h c ôn t p, s k t, t ng k t có nhi m v chính là th c hi n t i a kh n ng t ng h p, c ng c và khái quát hóa ki n th c c a h c sinh. Trong cu n “Ph ng pháp d y h c l ch s ” c a Phan Ng c Liên (ch biên), Tr nh ình Tùng, Nguy n Th Côi, NXB i h c s ph m, t p1, 2 (n m 2002); tái b n có s a ch a, b sung các n m 2009, 2010. Trong nh ng cu n giáo 14 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic trình trên, các tác gi ã dành hai ch ch s , thi t k bài h c l ch s tr ng trình bày c s lí lu n v bài h c ng ph thông và nêu rõ “bài ôn t p s k t ng k t có nhi m v chính là th c hi n t i a kh n ng t ng h p, c ng c ki n th c và khái quát hóa ki n th c c a h c sinh” [45; tr 125]. Ngoài ra, các tác gi nh n m nh vi c ôn t p còn c ti n hành th ng xuyên trong t t c các lo i bài c trên l p. Trong cu n “Phát huy tính tích c c c a h c sinh trong d y h c l ch s tr ã ng THCS” (1998), Phan Ng c Liên, Tr nh c p y ình Tùng ( ng ch biên) c s lí lu n, th c ti n và các bi n pháp s ph m c n thi t nh m phát huy tính tích c c h c t p l ch s c a h c sinh THCS, trong ó có nh n m nh c n chú ý n khâu ôn t p c ng c ki n th c cho h c sinh trong y h c l ch s . - Tác gi Nguy n Th Côi, Nguy n H u Chí (1999) trong cu n “Bài c l ch s và vi c ki m tra, ánh giá k t qu h c t p l ch s c ph thông” (sách b i d ng th viên trung h c ph thông) có tr ng trung ng xuyên chu kì 1997 – 2000 cho giáo c p n vi c ti n hành bài ôn t p, s k t, ng k t, trên c s h th ng hóa ki n th c h c sinh ph i bi t gi i thích hi u sâu s c h n nh ng khái ni m l ch s ph c t p. - Tác gi Nguy n Th Côi trong cu n “Các con cao hi u qu d y h c l ch s tr ng, bi n pháp nâng ng ph thông”, NXB i h c s ph m 2006, tái b n vào các n m 2008, 2009, 2010 ã nêu lên các giai c t p g m có: “giai n ch n c a vi c ng d n m c tiêu bài h c, ki n th c l ch và n m v ng tri th c l ch s c a bài, ch ng; giai n lí gi i tri th c l ch , t c là i sâu tìm hi u b n ch t c a s ki n, m i liên h gi a các s ki n, gi i thích tính quy lu t c a các s ki n; giai ã thu c, giai n v n d ng tri th c l ch s và n ng l c v n d ng ki n th c” [11; tr 9]. 15 n c ng c ki n th c lich s b id ng n ng l c t h c .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic - Tác gi Nguy n Th Th Bình trong cu n “Phát tri n k n ng t h c ch s cho h c sinh” (2014), NXB i h c s ph m Hà N i ã trình bày c lí lu n và th c ti n c a vi c phát tri n k n ng t h c l ch s cho h c sinh, trong ó có k n ng t ôn t p, c ng c ki n th c. Tác gi nh n m nh hình thành k n ng t h c cho HS có ý ngh a quan tr ng trong vi c th c hi n m c tiêu giáo d c mà ng ra, là yêu c u c p thi t i m i ph c l ch s , trong ó có nh ng k n ng l p niên bi u, v s u ó cho th y tác gi c ng nh n m nh ng pháp d y , th , b n n vai trò c a vi c phát tri n các k n ng trong d y h c l ch s , trong ó có k n ng t ôn t p ki n th c. - Các cu n sách “ôn luy n và ki m tra l ch s 10” do tác gi Nghiêm ình Vì ch biên (2006), “Ôn luy n và ki m tra l ch s 11” do Nguy n Th Côi ch biên (2007), “Ôn luy n và ki m tra l ch s 12” do Nguy n ch biên (2008) là các cu n sách h ình L ng d n b ích cho giáo viên và h c sinh trong vi c ôn luy n ki n th c l ch s . Trong các cu n sách này các tác gi trình bày m c tiêu c n ch ng, nh ng t ã c v ki n th c, k n ng sau khi h c xong m i n v ki n th c tr ng tâm c n ti n hành ôn t p, câu h i và bài p nh m chu n b cho vi c ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh th ng xuyên. 2.2.3. Các bài báo, t p chí chuyên ngành Tác gi Nguy n Th Côi ã có nhi u bài vi t tuy không i sâu vào vi c ôn luy n ki n th c l ch s cho h c sinh nh ng c ng ã c p n vai trò c a vi c c ng c và ôn luy n ki n th c trong d y h c l ch s nh : “Làm th nào h c sinh n m v ng ki n th c trong d y h c l ch s tr p chí giáo d c, s 172, Tr. 29-31; bài vi t“M t s ph pháp nâng cao ch t l ng d y h c l ch s Vi t Nam tr ng ph thông”, ng h ng, bi n ng ph thông”, p chí giáo d c, s 191, Tr 29-37 ã ch rõ th c tr ng c a vi c d y h c l ch 16 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic , và nh ng bi n pháp nâng cao ch t l nh n m nh, ng d y h c môn l ch s . Tác gi góp ph n nâng cao ch t l ng d y h c môn l ch s , m i GV n ph i trau d i v chuyên môn nghi p v , ph i ý th c ng i t ch c, h ng d n c vai trò c a i v i HS trong vi c l nh h i tri th c. - Tác gi Hoàng Thanh Tú c ng có m t s bài vi t c p n vai trò a vi c ôn t p ki n th c cho h c sinh trong d y h c l ch s và nh ng bi n pháp t ch c h c sinh ôn t p hi u qu nh :“T ch c ho t trong d y h c l ch s tr ng ôn t p ng trung h c ph thông”, t p chí D y h c ngày nay, s 2, trang 25- 27, n m 2007, bài vi t “S d ng công c b ng bi u ng d n h c sinh ôn t p ki n th c môn l ch s tr ng ph thông”, t p chí thi t b giáo d c, s 49, trang 84 – 86, 2009; ã nh n m nh t m quan tr ng a vi c t ch c ôn t p ki n th c cho h c sinh trong d y h c l ch s thông qua vi c s d ng công c b ng bi u, s l ch s . - Các tác gi Nguy n Th Th Bình, Lê Th Thu trong bài vi t: “D y c theo ch trong môn l ch s tr ng THPT”, T p chí giáo d c s 388, kì 2, tháng 8/2016 ã nêu lên ý ngh a c a vi c h th ng hóa ki n th c theo ch trong d y h c môn l ch s . Vì v y, có th nói trong d y h c l ch s c n ph i h ng d n HS ôn luy n ki n th c m t cách h th ng, ngh a là ph i chú tr ng n vi c ôn luy n ki n th c theo ch . 2.2.4. Các Khóa lu n , Lu n v n, Lu n án t s Lu n án Ti n s , Lu n v n Th c s , Khóa lu n c a sinh viên Khoa L ch s - Tr ng i h c s ph m Hà N i c ng ã c p n vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c l ch s . Chúng tôi ã ti p c n m t công trình nghiên c u sau: - Lu n án ti n s c a tác gi Tr n Qu c Tu n v i y h c l ch s Tr ng Phi Ng v i tài “Bài t p trong ng ph thông” (2002); Lu n án Ti n s c a tác gi tài: “T ch c h c sinh l nh h i ki n th c c b n trong 17 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic y h c l ch s (v n d ng qua ph n l ch s th gi i 1917 – 1945)” (2011); Lu n án: “T ch c, h ng d n ôn t p trong d y h c l ch s tr ng THPT (v n d ng trong d y h c l ch s l p 10)” c a tác gi Hoàng Thanh Tú (2012); ã kh ng nh vai trò và ý ngh a c a vi c t ch c ôn luy n ki n th c trong y h c l ch s tr ng ph thông. - Lu n v n Th c s “H y h c l ch s Vi t Nam Th Thanh H ng d n h c sinh làm bài t p th c hành trong l p 7 tr ng trung h c c s ” a tác gi Tr n ng; Lu n v n Th c s c a tác gi Hoàng V n B ng (2006) v i tài: “M t s bi n pháp giúp h c sinh n m v ng ki n th c trong d y h c ch s tr ng THPT (qua ví d l ch s LSVN t 1954 – 1975 THPT)”; Lu n v n Th c s c a Hoàng Th Quyên (2008) v i bi n pháp h l p 12 tài “M t s ng d n HS c ng c ki n th c trong d y h c l ch s th gi i c n i l p 10 THPT” (Th vi n tr ng HSP Hà N i); Khóa lu n t t nghi p “M t s bi n pháp giúp h c sinh ghi nh ki n th c c b n trong d y h c l ch Vi t Nam t th k X n th k XV l p 10 THPT (ch ng trình chu n)” a Ph m Th Ki u Trang c ng trên c s ti p c n vai trò c a vi c t ch c ôn luy n xu t nh ng bi n pháp giúp h c sinh ghi nh v ng ch c ki n th c b n trong d y h c lich s . Nh v y, v n t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y c nói chung và trong d y h c l ch s nói riêng ã nghiên c u c a các tác gi n c ngoài c ng nh trong n công trình nghiên c u k trên ã gi i quy t - M t là kh ng nh c nhi u công trình c các v n c quan tâm. Các sau: c vai trò c a vi c t ch c ôn luy n ki n th c cho HS trong d y h c nói chung và d y h c l ch s nói riêng. - Hai là tuy gi u nh n m nh c p n nhi u hình th c ôn t p khác nhau, song các tác n hai hình th c ôn t p c b n là ôn t p th ng xuyên, ti n hành trong t t c các bài h c và ôn t p ti n hành trong lo i bài h c ôn t p, 18 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic k t, t ng k t. Tuy nhiên, nh ng bi n pháp mà các tác gi i ôn t p, c ng c ki n th c ch phù h p v i có m t công trình nghiên c u nào ng v i it ng h c sinh THPT. Ch a xu t các bi n pháp t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn L ch s c Trung it a ra ch y u nh n m nh các tr ng D b ng ch y u là HS dân t c ít ng i h c dân i. K th a, ti p thu nh ng thành t u nghiên c u c a các tác gi , chúng tôi xây d ng và xu t nh ng bi n pháp t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn L ch s 3. it tr ng D b ng Nha Trang ng và ph m vi nghiên c u - it môn L ch s ng: Quá trình ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c tr ng D b - Ph m vi: v n i h c dân t c Trung i h c dân t c Trung tài ch ng Nha Trang. i sâu tìm hi u lý lu n và ph ng pháp d y h c ôn luy n ki n th c, bao g m c ôn t p, c ng c , luy n ki n th c, k ng, k x o, t ó xu t m t s bi n pháp ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn L ch s tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha Trang. - Chúng tôi ti n hành c dân t c Trung u tra giáo viên, h c sinh tr ng D b i ng Nha Trang và ti n hành th c nghi m s ph m m t bài h c l ch s n i khóa trên l p. 4. M c ích và nhi m v nghiên c u 4.1. M c ích Trên c s kh ng trong d y h c môn L ch s Trang, tài xác nh vai trò, ý ngh a c a vi c ôn luy n ki n th c tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha nh n i dung ki n th c c b n c n ôn luy n và i sâu 19 .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c F -X C h a n ge F -X C h a n ge c u -tr a c k N y bu to k lic xu t m t s bi n pháp ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn ch s tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha Trang. 4.2. Nhi m v nghiên c u t c m c ích trên, tài c n gi i quy t các nhi m v c th nh sau: - Tìm hi u nh ng tài li u vi t v v n ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c nói chung và d y h c môn L ch s nói riêng. - Tìm hi u c u trúc, n i dung ch c dân t c Trung ôn luy n và ng Nha Trang xác ng trình l ch s tr ng D b i nh n i dung ki n th c c b n c n xu t bi n pháp ôn luy n nh m nâng cao ch t l ng d y h c môn L ch s . - u tra th c ti n vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y c môn L ch s tr ng D b i h c dân t c Trung ng Nha Trang. - Th c nghi m s ph m ch ng minh tính kh thi c a nh ng bi n pháp mà lu n v n xu t và rút ra k t lu n khoa h c v vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn L ch s Trung tr ng D b i h c dân t c ng Nha Trang. 5. C s ph ng pháp lu n và ph 5.1. C s ph ng pháp nghiên c u c a tài ng pháp lu n - C s ph ng pháp lu n c a Mác – Lênin v nh n th c và t t tài d a vào lý lu n c a ch ngh a ng c a H Chí Minh, ng, nhà n cv giáo d c ph thông nói chung, giáo d c l ch s nói riêng 5.2. Ph ng pháp nghiên c u - Nghiên c u lý thuy t: + c, phân tích, t ng h p các tài li u vi t v n 20 ôn luy n ki n th c .d o o .c m C m w o .d o w w w w w C lic k to bu y N O W ! PD O W ! PD c u -tr a c k .c