Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Luận văn tổ chức dạy học địa lý 12 – thpt với webquest theo định hướng phát triể...

Tài liệu Luận văn tổ chức dạy học địa lý 12 – thpt với webquest theo định hướng phát triển năng lực

.PDF
178
710
91

Mô tả:

LỜI CAM ĐOAN “Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu khoa học này là của cá nhân tôi. Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong công trình này là trung thực. Công trình nghiên cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó . Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình”. Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2017 Tác giả Chu Thị Quỳnh Mai LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi trân trọng gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trong khoa Địa Lý – Trường ĐHSP Hà Nội, các Thầy trong Hội đồng bảo vệ luận văn, Phòng sau đại học, các phó giáo sư, tiến sĩ, các thầy giáo đã nhiệt tình giảng dạy, tư vấn và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ quý báu của PGS.TS Đặng Văn Đức- Thầy đã trực tiếp hướng dẫn tận tình chỉ bảo, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp trong trường THPT Nguyễn Trãi – BĐ, Trường THPT Phan Đình Phùng, trường THPT Phạm Hồng Thái, các em học sinh lớp 12 của trường THPT Nguyễn Trãi – BĐ Và trường THPT Phan Đình Phùng đã giúp đỡ tôi rất nhiệt tình trong quá trình thực hiện thực nghiệm đề tài.Tôi cũng xin cảm ơn các thành viên trong gia đình đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi được theo học khóa học cao học này. Một lần nữa, em xin kính chúc các nhà khoa học trong Hội đồng Mạnh khỏe, Hạnh phúc và thành đạt, tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp giáo dục của đất nước. Chúc các bạn đồng nghiệp và thành viên trong gia đình hạnh phúc và thành công. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 20 tháng 05 năm 2017 Tác giả Chu Thị Quỳnh Mai DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNTT Công nghệ thông tin THPT Trung học phổ thông GV Giáo viên HS Học sinh KTXH Kinh tế -xã hội NXB Nhà xuất bản PPDH Phương pháp dạy học PTDH Phương tiện dạy học THCS Trung học cơ sở ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................. 3 4. Giả thiết khoa học ....................................................................................... 3 5. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .................................................................... 4 6. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu ................................................... 7 7. Cấu trúc của đề tài .................................................................................... 10 PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................ 11 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG WEBQUEST TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 12 – THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ................................. 11 1.1. Những định hướng đổi mới giáo dục phổ thông .............................. 11 1.1.1. Một số quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục phổ thông .............. 11 1.1.2. Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................................. 13 1.1.3. Đổi mới phương pháp dạy học ....................................................... 29 1.1.4. Đổi mới kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực .. 36 1.2. Webquest với dạy học Địa lí 12 theo định hướng phát triển năng lực 46 1.2.1. Khái niệm Webquest...................................................................... 46 1.2.2. Phân loại Webquest ....................................................................... 47 1.2.3. Cấu trúc Webquest ........................................................................ 48 1.2.4. Ưu điểm và đặc điểm của Webquest ............................................. 49 1.2.5. Các dạng nhiệm vụ trong Webquest ............................................. 52 1.2.6. Tiêu chí để tạo một Webquest ....................................................... 55 1.2.7. Điều kiện cần thiết để sử dụng Webquest có hiệu quả trong dạy học . 56 1.3. Mục tiêu , nội dung chương trình chương trình địa lí 12 ............... 56 1.3.1. Mục tiêu của chương trình Địa lí 12 ............................................ 56 1.3.2. Cấu trúc và nội dung chương trình Địa lí 12 .............................. 57 1.4. Đặc điểm tâm sinh lí và trình độ nhận thức của học sinh lớp 12 ... 59 1.4.1. Đặc điểm tâm sinh lí học sinh lớp 12 ........................................... 59 1.4.2. Tương quan giữa tâm sinh lí lứa tuổi lớp 12 trong dạy học với webquest ................................................................................................... 60 1.5. Thực trạng tổ chức dạy học Địa lí 12 với Webquest ở trường trung học phổ thông ............................................................................................. 64 1.5.1. Nhận thức và thái độ của giáo viên và học sinh về dạy học với webquest ................................................................................................... 64 1.5.2. Thực trạng tổ chức dạy học Địa lí 12 với Webquest ở trường trung học phổ thông ................................................................................ 65 Chương 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC ĐỊA LÍ 12 – THPT VỚI WEBQUEST THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ................................... 68 2.1. Yêu cầu, nguyên tắc xây dựng và sử dung webquest trong dạy học địa lí 12 - THPT.......................................................................................... 68 2.1.1. Yêu cầu xây dựng và sử dụng Webquest trong dạy học Địa lí lớp 12 – THPT................................................................................................ 68 2.1.2. Nguyên tắc xây dựng và sử dụng Webquest dạy học Địa lí lớp 12- THPT................................................................................................. 69 2.2. Một số phần mềm và công cụ tin học hỗ trợ xây dựng WEBQUEST .. 71 2.2.1. Microsoft Word .............................................................................. 71 2.2.2. Powerpoint ..................................................................................... 72 2.2.3. Phần mềm Microsoft ProntPage .................................................. 74 2.2.4. Phần mềm Plantin Violet ............................................................. 76 2.2.5. Phần mềm Flash .......................................................................... 77 2.2.6. Phần mềm xử lí các hình ảnh, âm thanh, video khác ................. 78 2.2.7. Các phần mềm hỗ trợ khai thác dữ liệu....................................... 79 2.2.8. Khai thác thông tin trên mạng Internet ....................................... 80 2.3. Giới thiệu chung về phần mềm Google sites .................................... 81 2.4. Quy trình thiết kế một Webquest trong dạy học Địa lí lớp 12 - THPT... 91 2.4.1. Quy trình chung thiết kế một Webquest ....................................... 91 2.5. Xây dựng Webquest phục vụ dạy học Địa lí lớp 12 – THPT bằng Google Sites ................................................................................................ 94 2.5.1.Thiết kế nội dung: .......................................................................... 94 2.5.2.Thiết kế Webquest .......................................................................... 95 2.6. Sử dụng Webquest trong dạy học địa lí 12....................................... 95 2.6.1. Cách sử dụng Webquest trong dạy học Địa lí 12......................... 95 2.6.2. Minh họa một số bài học Địa lí 12 với webquest ....................... 97 Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .................................................. 141 3.1. Mục đích, nhiệm vụ và nguyên tắc của thực nghiệm sư phạm .... 141 3.1.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm .......................................... 141 3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm ................................................................ 141 3.1.3. Nguyên tắc tiến hành thực nghiệm ............................................ 142 3.2. Quy trình thực nghiệm ..................................................................... 142 3.2.1. Đối tượng thực nghiệm ............................................................... 142 3.2.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................ 142 3.2.3. Phương pháp thực nghiệm ......................................................... 143 3.2.4.Tổ chức thực nghiệm ................................................................... 143 3.2.5.Tiến trình thực nghiệm ................................................................ 144 3.2.6. Kết quả thực nghiệm ................................................................... 145 3.4. Rút ra kinh nghiệm từ kết quả thực nghiệm ................................. 153 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 155 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 158 PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. So sánh một số đặc trưng cơ bản của chương trình định hướng nội dung và chương trình định hướng năng lực. ................................. 16 Bảng 1.2.Các năng lực cần hình thành cho học sinh ...................................... 20 Bảng 1.4.Định hướng chuẩn đầu ra về năng lực của chương trình giáo dục cấp trung học phổ thông ...................................................................... 24 Bảng 1.5.Bảng kiểm về tinh thần học tập của HS trên lớp: ............................ 45 Bảng 1.6. Bảng kiểm về thái độ chuẩn bị mẫu vật, phương tiện dạy học và thái độ trong giờ thực hành ........................................................... 45 Bảng 1.7.Tóm tắt cấu trúc của một Webquest ............................................... 48 Bảng 1.8.Các dạng nhiệm vụ trong Webquest ................................................ 52 Bảng 1.9.Thời lượng của chương trình Địa lí lớp 12 – THPT (chương trình cơ bản)57 Bảng 1.10. Nội dung chương trình Địa lí lớp 12 ............................................ 58 Bảng 1.11. Mức độ khả năng thay đổi thu nhập thông tin qua nghe nhìn theo lứa tuổi. ......................................................................................... 61 Bảng 2.1.Một số chủ đề xây dựng và thiết kế Webquest trong chương trình Địa lí 12......................................................................................... 94 Bảng3.1. Danh sách lớp thực nghiệm và lớp đối chứng ............................... 143 Bảng 3.2. Kết quả điểm kiểm tra của học sinh lớp thực nghiệm và lớp đối chứng Trường: THPT Nguyễn Trãi – Ba Đình – Hà Nội........... 146 Bảng 3.3: Kết quả học tập của học sinh 2 lớp thực nghiệm và đối chứng tại Trường THPT Phan Đình Phùng – Ba Đình – Hà Nội ............... 146 Bảng 3.4. Kết quả thái độ, hứng thú của học sinh ........................................ 147 Bảng 3.5. Ý kiến phản hồi của học sinh về cấu trúc xây dựng Webquest vào trong dạy học Địa lí lớp 12 – THPT ........................................... 149 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên trong việc xây dựng và sử dụng Webquest tại các trường thực nghiệm ............................... 150 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1.Bốn thành phần năng lực trên phù hợp với bốn trụ cột giáo dục theo UNESCO....................................................................................... 19 Sơ đồ 1.2. Thang đánh giá Bloom................................................................... 49 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ3.1. So sánh điểm trung bình của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng của trường THPT Nguyễn Trãi-BĐ và Trường THPT Phan Đình Phùng. 147 Biểu đồ 3.2. So sánh hứng thú học tập của 2 lớp thực nghiệm và đối chứng của trường THPT Nguyễn Trãi – BĐ. ........................................ 148 Biểu đồ 3.3.So sánh mức độ hứng thú học tập của 2 lớp thực nghiệm và đối chứng ở trường THPT Phan Đình Phùng ................................... 148 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong thời đại ngày nay , khi quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ, muốn chiếm lĩnh tri thức đòi hỏi con người phải tự chủ, sáng tạo và tư duy khoa học.Trước tình hình đó đã đặt ra cho nền giáo dục nước ta phải có những đổi mới căn bản , toàn diện và đồng bộ, vươn ngang tầm với sự phát triển chung của thế giới và khu vực.Trong đó đổi mới phương pháp dạy học là yếu tố quan trọng, cần thiết đáp ứng yêu cầu trên.Một trong ba xu hướng đổi mới hiện nay là đổi mới theo quan diểm của công nghệ dạy học. Công nghệ thông tin và truyền thông (Information and Communications Technology – ICT) không ngừng tác động mạnh mẽ đến giáo dục và đào tạo,làm thay đổi cách suy nghĩ của giáo viên và học sinh. Quá trình dạy hoc trở nên tích cực hơn, sinh động hơn, linh hoạt hơn, trực quan hơn khi nó được gắn liền với những phương tiện nghe nhìn hiện đại. Công nghệ thông tin truyền thông vừa như một phương tiện vừa như một nhân tố mới trong quá trình dạy học, chi phối toàn bộ quá trình này nhằm đạt đến mục tiêu nhanh nhất và hiệu quả nhất. Với ưu thế của một nguồn thông tin khổng lồ, đầy màu sắc, sống động phản ánh sự đa dạng của thế giới, Internet đã trở thành một công cụ hỗ trợ tích cực trong việc dạy và học Địa lí ở trường phổ thông. Tuy nhiên, làm thế nào để khai thác Internet một cách có hiệu quả đang là vấn đề đặt ra đối với giáo viên. Phát triển giáo dục là chìa khóa, là đòn bẩy tạo nên sự phát triển nhanh chóng và bền vững cho đất nước trong thời gian tới và lâu dài về sau. Quan điểm này đã được thể hiện rõ trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ II Ba chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII): “ Thực sự coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Trong những năm qua, giáo dục nước ta đã có nhiều đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường vai trò chủ thể của học sinh. Phát huy tính tích cực, tự lực, sáng tạo, trong đó việc giúp các em có khả năng 1 tự chiếm lĩnh tri thức là một trong những phương pháp cần thiết. Vì dù giáo viên có truyền đạt kiến thức nhiều đến đâu cũng không thể hết được kho tàng kiến thức của nhân loại. -Đối với môn địa lí là môn học có nhiều lợi thế có thể ứng dụng CNTT phục vụ công tác giảng dạy trong nhà trường phổ thông vì nội dung kiến thức phong phú , liên quan đế nhiều môn học khác nhau. Đặc biệt trong chương trình địa lí có nhiều nội dung kiến thức nếu không có sự mô phỏng , hình ảnh, âm thanh … thì học sinh khó có thẻ hình dung, tiếp thu khiến thức được. Hiện nay, dạy học Địa lý ở THPT hiện nay gặp rất nhiều khó khăn và đứng trước những thách thức lớn đòi hỏi nhà trường phải đổi mới thực sự. Nếu GV không định hướng cho HS trong quá trình sử dụng thông tin trên mạng Internet thì sẽ khiến cho HS mất thời gian, thông tin tìm được không chính xác, hàm lượng khoa học không cao. Để khắc phục những những nhược điểm trên đây của việc học tập sử dụng mạng Internet người ta đã phát triển phương pháp WebQuest. Đây là một phương pháp hướng tới việc hỗ trợ HS học tập thông qua mạng. Với những định hướng nhằm hạn chế những khó khăn trong quá trình tìm kiếm thông tin trên mạng của HS. Ngoài ưu điểm tận dụng nguồn tài nguyên phong phú WebQuest có khả năng phát triển cho HS năng lực giải quyết vấn đề, khả năng làm việc nhóm, người học dần trở thành những người hiểu biết CNTT- một trong những hiểu biết quan trọng của một công dân thực sự của thế kỷ XXI. Từ những lí do trên, tác giả lựa chọn vấn đề nghiên cứu:”Xây dựng và sử dụng Webquest trong dạy học Địa lí 12 – THPT theo định hướng phát triển năng lực” làm đề tài luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục đích nghiên cứu Xây dựng và sử dụng webquest trong dạy học Địa lí 12 – THPT theo định hướng phát triển năng lực nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng 2 tạo, phát triển năng lực học sinh trong học tập, góp phần đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học Địa lí ở trường phổ thông. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu -Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng Webquest trong dạy học Địa lí lớp 12 – THPT theo định hướng phát triển năng lực. -Xác định yêu cầu và nguyên tắc xây dựng và sư dụng Webquest trong dạy học Địa lí lớp 12. -Quy trình thiết kế Webquest phục vụ dạy học Địa lí 12. - Xây dưng Webquest để tổ chức dạy học chương trình Địa lí 12THPT bằng Google site. -Sử dụng Webquest trong dạy học Địa lí 12 -Tiến hành thực nghiệm để kiểm chứng tính hiệu quả và khả thi của đề tài nghiên cứu. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1.Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phương pháp xây dựng và sử dụng webquest trong dạy học Địa lí lớp 12 – THPT theo định hướng phát triển năng lực . 3.2. Phạm vi nghiên cứu -Về nội dung: Sử dung webquest để dạy một số bài học trong Địa lí 12 - Về địa bàn : Tiến hành thực nghiệm ở một số trường THPT của TP Hà Nội( trường THPT Nguyễn Trãi – Ba Đình và trường THPT Phan Đình Phùng). 4. Giả thiết khoa học Nếu nghiên cứu cách thức xây dựng và sử dụng webquest trong dạy học Địa lí lớp 12 – THPTđảm bảo được các yêu cầu và nguyên tắc dạy học hiện đại thì sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo, hình thành 3 năng lực của học sinh trong học tập, góp phần đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học địa lí ở trường phổ thông. 5. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 5.1. Trên thế giới Cùng với việc ra đời và phổ biến của Internet, ngày nay việc thu thập và xử lí thông tin trên mạng là một kĩ năng cần thiết trong nghiên cứu và học tập cũng như trong lao động nghề nghiệp. Việc ứng dụng và sử dụng công nghệ thông tin và sử dụng Internet trong dạy học ngày càng trở nên quan trọng. Tuy nhiên việc học sinh truy cập thông tin một cách tự do trên mạng Internet trong dạy học có những nhược điểm sau: Việc tìm kiếm dễ bị kéo dài do lượng thông tin trên mạng lớn; dễ bị chệch hướng khỏi nội dung đề tài; nhiều tài liệu được tìm ra với nội dung chuyên môn không chính xác dẫn đến nhiễu thông tin; chi phí thời gian quá lớn cho việc đánh giá và xử lí thông tin trên lớp học; việc tiếp thu kiến thức qua truy cập thông tin trên mạng có thể chỉ mang tính thụ động mà thiếu sự đánh giá phê phán người học. Để khắc phục những nhược điểm trên đây của việc học qua mạng, người ta đã phát triển phương pháp Webquest. Năm 1995, Bernie Dodge ở trường đại học San Diego University (Mỹ) đã xây dựng Webquest trong dạy học. Các đại diện tiếp theo là Tom March (Úc) và Heinz Moser (Thụy Sĩ). Ý tưởng của họ là đưa ra cho học sinh một tình huống thực tiễn có tính thời sự hoặc tính lịch sử, dựa trên cơ sở những dữ liệu tìm được, học sinh cần xác định quan điểm của mình về chủ đề đó trên cơ sở lập luận. Học sinh tìm được những thông tin, dữ liệu cần thiết qua trang kết nối Internet links đã được giáo viên lựa chọn từ trước. Webquest ban đầu của họ được xây dựng bao gồm một số bước cụ thể, từ giới thiệu nhiệm vụ, đến đánh giá quá trình học tập. Ngày nay, Webquest đã được sử dụng rộng rãi trên Thế Giới, trong giáo dục phổ thông cũng như trong đại học. Thông thường, Webquest sẽ đưa ra một danh sách các đường liên kết để hỗ trợ người học hoàn thành một vài 4 hoạt động. Người học thường đóng một vai trò nào đó. Họ có thể học theo nhóm và mỗi cá nhân sẽ đảm đương một trách nhiệm như quan sát, thu thập thông tin, ghi chép, báo cáo, trình bày,… Một số cuốn sách nghiên cứu về Webquest đã xuất bản như: “ Using Webquests in the Social Studies Classroom” ( Sử dụng Webquest trong dạy học các môn khoa học xã hội) của tác giả : Margaret M.Thombs, Maureen M. Gillis, Alan S. Canestrari, cung cấp các biện pháp thực tế để sử dụng Webquest nhằm tối ưu hóa việc học các môn khoa học xã hội, đòi hỏi mức độ tư duy cao của học sinh, thúc đẩy hơn sự hiểu biết của nền văn minh xã hội; “The World Is Open” ( Thế giới mở) của tác giả Curtis J. Bonk, khám phá các thay đổi mạnh mẽ của thế giới đang ảnh hưởng đến người học trong đó có việc khai thác Internet nói chung và sử dụng thông tin trên các trang Web nói riêng… Bên cạnh đó, cũng có nhiều luận văn , luận án nghiên cứu về Webquest và hiệu quả của việc sử dụng Webquest như: Luận án nghiên cứu “The Webquest creation process” (Quá trình tạo Webquest) của Roberts, Leanne M. , 2005, “Webquest design strategies” (Các kĩ thuật xây dựng Webquest) của Frazze, James Phillip vào năm 2004. Các đề tài này đã nghiên cứu về các vấn đề cơ sở lí luận và thực tiễn của quá trình tạo Webquest, các mô hình Webquest và các kĩ thuật xây dựng Webquest, đồng thời tiến hành thực nghiệm kiểm chứng đối với sinh viên các trường Đại học Akron, Đại học San Diego… Ngày nay Webquest (thuật ngữ tiếng anh) được sử dụng rộng rãi trên Thế giới, trong giáo dục phổ thông cũng như trong đại học. 5.2. Tại Việt Nam Trong những năm gần đây, việc đổi mới phương pháp dạy học trong đó có vấn đề ứng dụng CNTT vào dạy học nói chung và dạy học địa lí nói riêng được rất nhiều nhà giáo dục quan tâm nghiên cứu. Trong những nghiên cứu này có thể kể đến: Phần mềm “Atlas Địa lí môi trường Việt Nam” do Cục môi trường – Bộ Khoa học công nghệ và môi trường xây dựng (2001); Báo cáo “ Nghiên cứu ứng dụng tin học trong dạy học Địa lí – một hướng đổi mới dạy 5 học và HS làm trung tâm” của PGS.TS Đặng Văn Đức ( 1998)…Các luận văn tốt nghiệp, luận văn thạc sĩ như: “Ứng dụng CNTT trong giảng dạy Địa lí KT – XH Việt Nam (lớp 12, THPT)” – Trần Thị Thanh Thủy (2002), “ Ứng dụng CNTT trong giảng dạy Địa lí KT- XH Thế giới theo hướng tích cực (lớp 11)” – Nguyễn Thị Thu Anh (2005)…Nội dung các luận văn này đề cập đến vấn đề đổi mới theo xu hướng CNTT cụ thể là sử dụng các chương trình, phần mềm máy tính để thiết kế các bài giảng Địa lí ở THPT, xây dựng Website tư liệu phục vụ cho giảng dạy Địa lí ở trường phổ thông… Bên cạnh đó còn có rất nhiều sách, giáo trình đề cập tới đổi mới PPDH và ứng dụng CNTT vào dạy học Địa lí: sách dịch “Phát huy tính tích cực cuả học sinh như thế nào?”, tác giả I.F.Khrlamop, Nxb Giáo dục năm 1979; “Phương pháp dạy học địa lí” của Nguyễn Dược, Đặng Văn Đức, Nguyễn Trọng Phúc, Nguyễn Thị Thu Hằng, Trần Đức Tuấn, Nxb Giáo dục năm 1996 [3]; Tài liệu “ Đổi mới phương pháp dạy học Địa lí theo hướng tích cực hóa hoạt động người học” cuả Đặng Văn Đức, Nguyễn Thị Thu Hằng (2001); Sách “ Phương pháp dạy học Địa lí theo hướng tích cực” của Đặng Văn Đức, Nguyễn Thị Thu Hằng, Nxb Đại học sư phạm (2003) [6]. Trong những tài liệu này, các tác giả đã đề cập đến những vấn đề đổi mới PPDH, phát huy tính tích cực của học sinh. Các tác giả đã đưa ra những cơ sở lí luận của vấn đề, hướng dẫn cách khai thác từng loại phương pháp theo từng bước đi cụ thể và đưa ra một vài ví dụ minh họa. Ở Việt Nam, có một số tài liệu đề cập đến Webquest như: “ Một số vấn đề chung về đổi mới PPDH ở trường THPT (Dự án phát triển giáo dục THPT của Bộ Giáo dục và đào tạo) [1]”- Nguyễn Văn Cường và Bern Meier, 2010; Đĩa CD “ CNTT Cho day học tích cực”, NXB Giáo dục, 2010 [10]; “Xây dựng và sử dụng Webquest trong dạy học Địa lí lớp 10 THPT” – Luận văn thạc sỹ 2014 của Nguyễn Thị Hồng [11]. Hầu hết các tài liệu này đề cập tới các vấn đề liên quan đến Webquest và xây dựng một số ví dụ minh họa. 6 6. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu 6.1. Quan điểm nghiên cứu 6.1.1.Quan điểm dạy học lấy học sinh làm trung tâm Dựa vào quan điểm này nhằm thiết kế và xây dựng Webquest hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của đổi mới quá trình dạy học. đó là một quá trình dưới sự hướng dẫn, tổ chức điều khiển của người giáo viên, học sinh tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo, biết tự tổ chức, tự điều khiền hoạt động nhận thức học tập của mình nhằm thực hiện tốt các mục tiêu dạy học. 6.1.2.Quan điểm công nghệ dạy học Đó là một quan điểm khoa học về giáo dục con người. Dựa trên cơ sở tổng hợp những thành tựu của nhân loại từ trước tới nay, đặc biệt những thành tựu khoa học giáo dục, để tổ chức một cách khoa học quá trình đào tạo con người bằng cách xác định một cách chính xác và sử dụng một cách tối ưu đầu ra (mục tiêu giáo dục), đầu vào (học sinh), các điều kiện phương tiện kĩ thật dạy học, các tiêu chuẩn đánh giá, hệ phương pháp tích cực hóa, chương trình hóa và cá thể hóa quá trình dạy học với sự chi phí tối ưu, thời gian sức lực, tiền của của giáo viên, học sinh, nhân dân và Nhà nước nhằm đạt được mục tiêu giáo dục. 6.1.3.Quan điểm dạy học tích cực Phương pháp dạy học tích cực thực chất là cách dạy hướng tới việc học tập tích cực ,tự giác chủ động, sáng tạo, chống lại thói quen học tập thụ động của người học sinh.Dạy và học tích cực là một trong những mục tiêu chung và cũng là một tiêu chuẩn về giáo dục hiệu quả, hướng cho việc đổi mới cả phương pháp đào tạo giáo viên và việc dạy học trong các trường phổ thông. Trong dạy học tích cực người học – chủ thể và hoạt động học – được cuốn hút vào những hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó được tự lực khám phá những cái mình chưa biết chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã sắp đặt sẵn. 7 6.1.3. Quan điểm dạy học theo định hướng phát triển năng lực Việc thiết kế và sử dụng Webquest trong dạy học sẽ giúp giáo viên có nhiều ý tưởng cho bài dạy, góp phần nâng cao hứng thú học tập cho học sinh và rèn luyện các kĩ năng cần thiết, đặc biệt là kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin trong học tập,… học sinh tham gia vào các hoạt động học tập một cách tích cực hơn, thời gian giáo viên lên lớp rút ngắn lại. Như vậy Webquest đã giúp phát huy tính tích cực, tự giác học tập của học sinh, phát triển được các năng lực như: năng lực tự học, năng lực tìm tòi, khám phá, năng lực giải quyết vấn đề. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1.Phương pháp hệ thống - cấu trúc Phương pháp này được sử dụng để đặt vấn đề nghiên cứu vào trong một hệ thống cấu trúc, đầu ra và đầu vào nhằm định hướng mục tiêu đặt ra đó là xây dựng Webquest bám sát nội dung chương trình sách giáo khoa lớp 12, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí học sinh và đạt được mục tiếu giáo dục đó là phát triển năng lực của học sinh và góp phần đổi mới phương pháp dạy học. 6.2.2. Phương pháp thu thập, phân tích, tổng hợp tài liệu Phương pháp này được sử dụng để nghiên cứu những yếu tố tác động đến tính tích cực, chủ động của học sinh trong quá trình học tập dưới sự tác động của CNTT và truyền thông, từ đó đưa ra những công cụ thích hợp. Nghiên cứu tài liệu lí luận về xây dựng và sử dụng Webquest trong việc phát triển năng lực của học sinh và đổi mới phương pháp dạy học. 6.2.3.Phương pháp quan sát điều tra Phương pháp quan sát nhằm tiếp cận tình hình thực tế, nắm được thực trạng của việc sử dụng hệ thống mạng và máy tính phục vụ giảng dạy ở các trường phổ thông. Nhiệm vụ điều tra quan sát là tìm hiểu thái độ, tình hình của giáo viên và học sinh thông qua việc trao đổi, phỏng vấn trực tiếp, dự giờ để đánh giá chính xác việc sử dụng phương tiện dạy học, ứng dụng CNTT, mạng máy tính 8 vào giờ học. Trên cơ sở đó xem xét những điều kiện cần và đủ, những thuận lợi cũng như những hạn chế của việc khai thác và ứng dụng Webquest vào trong dạy học lớp 12 của giáo viên và học sinh. 6.2.4.Phương pháp chuyên gia Dùng phương pháp này để tham khảo hỏi ý kiến các chuyên gia là người hiểu biết, thiết kế, hướng dẫn và sử dụng Webquest trong Dạy học Địa lí lớp 12 – THPT (chương trình cơ bản) đúng với nguyên tắc, quy trình và nội dung chương trình , góp phần phát triển năng lực của học sinh và đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông. Trong quá trình xây dựng và sử dụng Webquest dạy học Địa lí lớp 12 – THPT (chương trình cơ bản ) tôi đã nhờ đến sự giúp đỡ và hướng dẫn của chuyên gia PGS.TS Đặng Văn Đức đã giúp tôi hoàn thành tốt nghiên cứu này. 6.2.5.Phương pháp thống kê toán học Vận dụng lí thuyết xác suất và thống kê toán học để phân tích, xử lí các kết quả thu được sau khi thực nghiệm sư phạm nhằm xác định xu hướng phát triển của các đối tượng và làm tăng tính chính xác, khách quan cho kết quả nghiên cứu của đề tài. 6.2.6.Phương pháp thực nghiệm sư phạm Nhằm tiến hành kiểm nghiệm, kiểm chứng, điều tra, khảo sát lấy ý kiến, đánh giá về tính khả thi thực tiễn của việc xây dựng Webquest trong việc dạy học Địa lí lớp 12 – THPT (chương trình cơ bản). Sử dụng các phiếu điều tra để lấy thông tin nhanh về việc ứng dụng CNNT trong dạy học và sửn dụng Webquest vào trong dạy học ở lớp 12 – THPT (chương trình cơ bản) Qua thực nghiệm rút ra những nhận xét cần thiết liện quan đến các giải pháp đề xuất trong nội dung của đề tài. Kết quả thực nghiệm là cơ sở để kiểm chứng tính khả thi của đề tài. 9 7. Cấu trúc của đề tài Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, các phiếu điều tra…Phần nội dung gồm: Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng webquest trong dạy học địa lí 12 – THPT theo định hướng phát triển năng lực. Chương 2: Tổ chức dạy học Địa lí lớp 12 – THPT với webquest theo định hướng phát triển năng lực. Chương 3: Thực nghiệm sư phạm 10 PHẦN NỘI DUNG Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG WEBQUEST TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 12 – THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 1.1. Những định hướng đổi mới giáo dục phổ thông 1.1.1. Một số quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục phổ thông Việc đổi mới giáo dục trung học dựa trên những đường lối, quan điểm chỉ đạo giáo dục của nhà nước, đó là những định hướng quan trọng về chính sách và quan điểm trong việc phát triển và đổi mới giáo dục trung học. Việc đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá cần phù hợp với những định hướng đổi mới chung của chương trình giáo dục trung học. Những quan điểm và đường lối chỉ đạo của nhà nước về đổi mới giáo dục nói chung và giáo dục trung học nói riêng được thể hiện trong nhiều văn bản, đặc biệt trong các văn bản sau đây: Luật Giáo dục số 38/2005/QH11, Điều 28 qui định: "Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh". Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI “Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng 11 kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”; “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan. Việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và của xã hội”. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ: "Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học"; "Đổi mới kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng theo hướng đảm bảo thiết thực, hiệu quả, khách quan và công bằng; kết hợp kết quả kiểm tra đánh giá trong quá trình giáo dục với kết quả thi". Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”; “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát 12
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan