Tài liệu Luận văn tài chính ngân hàng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàng thương mại cổ phần đại dương – chi nhánh nguyễn chí thanh

LỜI CẢM ƠN Trước hết, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến toàn thể quý thầy cô Trường Đại học Thương mại; quý thầy cô Khoa Tài chính – Ngân hàng đã dạy dỗ và truyền đạt cho em những kiến thức quý báu trong suốt bốn năm học tập và rèn luyện tại trường. Em xin chân thành cảm ơn thầy Phạm Tuấn Anh, người đã nhiệt tình hướng dẫn em thực hiện khóa luận tốt nghiệp này. Em xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo và các anh chị trong Ngân hàng Thuương Mại Cổ Phần Đại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh đã tạo điều kiện thuận lợi cho em được thực tập tại Ngân hàng, được tiếp xúc thực tế, giải đáp các thắc mắc, giúp em bổ sung thêm nhiều kiến thức bổ ích. Với vốn kiến thức hạn hẹp và thời gian thực tập tại Ngân hàng có hạn nên bài khóa luận của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, phê bình quý báu của thầy giáo để hoàn thành bài khóa luận của mình tốt nhất. Hà Nội, ngày 4 tháng 5 năm 2015 Sinh Viên Ngô Minh Quân i MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................................i MỤC LỤC ................................................................................................................................. ii DANH MỤC BẢNG BIỂU ..................................................................................................... iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..........................................................................................v PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 CHƯƠNG I .............................................................................................................................. 4 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY TRUNG, DÀI HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................................................................... 4 1.1. Một số khái niệm liên quan tới quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của NHTM. ............................................................................................ 4 1.1.1. Rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. ....................................... 4 1.1.2. Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. ...................... 4 1.2.Nội dung lý thuyết liên quan về vấn đề nghiên cứu..................................... 4 1.2.1. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. .... 4 1.2.2. Một số mô hình lý thuyết liên quan.......................................................... 6 1.3. Các nhân tố môi trường kinh doanh ảnh hưởng tới quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn .......................................................................... 10 1.3.1. Môi trường kinh doanh bên ngoài ......................................................... 10 1.3.2. Nhân tố môi trường bên trong ................................................................ 12 CHƯƠNG II ............................................................................................................................ 14 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG ................................................................. 14 TRONG CHO VAYTRUNG, DÀI HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẠI DƯƠNG – CHI NHÁNH NGUYỄN CHÍ THANH, TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM 2014 ..... 14 2.1. Giới thiệu khái quát về ngân hàng TMCP Đại Dương Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. ....................................................................................................... 14 2.1.2. Tình hình nguồn vốn, tín dụng từ năm 2011 đến năm 2013 ........... 15 ii 2.2. Phương pháp thu thập số liệu.......................................................................... 19 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp. ................................................. 19 2.2.2. Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp. .............................................. 20 2.3 Phân tích và đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu ................................ 20 2.3.1. Phân tích dữ liệu sơ cấp............................................................................. 20 2.3.2. Phân tích dữ liệu thứ cấp .......................................................................... 21 CHƯƠNG III ......................................................................................................................... 35 CÁC PHÁT HIỆN NGHIÊN CỨU VÀ HƯỚNG GIẢI QUYẾT........................................ 35 3.1 Các kết luận và phát hiện qua nghiên cứu .................................................... 35 3.1.1. Những thành tựu đã đạt được trong việc quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của Ngân hàng TMCP Đại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh.................................................................................................... 35 3.1.2. Những hạn chế và nguyên nhân của công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của Ngân hàngTMCP Dại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh. ..................................................................................... 36 3.2 Các hướng giải quyết các vấn đề phát hiện .................................................. 38 3.2.1 Nâng cao chất lượng công tác thẩm định............................................... 38 3.2.2 Thiết lập cơ cấu dư nợ cho vay phù hợp với cơ cấu nguồn huy động vốn: ................................................................................................................................ 39 3.2.3 Làm tốt công tác quản lý vốn cho vay để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác thu hồi nợ, giảm thiểu nợ quá hạn .................................................... 39 KẾT LUẬN ............................................................................................................................. 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................................... 44 iii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.2: Tình hình tài sản của Ngân hàng TMCP Đại Dương chi nhánh ...... 17 Nguyễn Chí Thanhgiai đoạn 2012-2014...................................................................... 17 Bảng 2.3: Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Đại Dương ....................................................................................................................................................... 18 chi nhánh Nguyễn Chí Thanh giai đoạn 2012 - 2014 ............................................. 18 Bảng 2.4: Dư nợ cho vay tại Ngân hàng TMCP Đại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh theo thời hạn cho vay .................................................................................... 24 Bảng 2.5: Phân loại cho vay trung và dài hạn theothành phần kinh tế .......... 25 Bảng 2.6: Tình hình nợ xấu tại Ngân hàng TMCP Đại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh phân theo kỳ hạn ............................................................................ 26 Bảng 2.7: Tình hình nợ xấu trong cho vay trung, dài hạn của Ngân hàng TMCP Đại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh giai đoạn 2012- 2014 ......... 27 Bảng 2.8: Nợ xấu trong cho vay trung, dài hạn theo thành phần kinh tế tại 28 Ngân hàng TMCP Đại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh ............................... 28 iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Ý nghĩa CBTD Cán bộ tín dụng DNNN Doanh nghiệp Nhà nước DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh NHNN Ngân hàng Nhà nước TMCP Thương Mại Cổ Phần KH Khách hàng v PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Sau hơn hai mươi năm đổi mới và phát triển cùng đất nước, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam không ngừng phát triển về quy mô, chất lượng hoạt động và hiệu quả kinh doanh. Các ngân hàng thương mại đã đóng vai trò quan trọng trong viện ổn định và phát triển nền kinh tế nước ta. Hệ thống ngân hàng thương mại ngày càng trở thành kênh chu chuyển vốn quan trọng của nền kinh tế, giúp đấy nhanh quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Đặc biêt, hoạt động tín dụng là nghiệp vụ chủ yếu của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam, lợi nhuận thu được từ tín dụng chiếm từ 60 – 70% trên tổng thu nhập, tuy nhiên rủi ro của nó cũng không nhỏ. Cho nên dù các ngân hàng đã và đang trong quá trình hoàn thiện hay ở giai đoạn mở rộng quy mô thì việc quản trị rủi ro tín hoạt động tín dụng, nhất là trong cho vay trung và dài hạn là vô cùng quan trọng . Mặc dù, Ngân hàng TMCP Đại Dương– Chi nhánh Nguyễn Chí Thanh đã tiến hành nhiều biện pháp để phòng ngừa và hạn chế rủi ro những vẫn không thể tránh khỏi những tồn tại như quy trình quản trị rủi ro tín dụng chưa hoàn thiện, chưa có sự phân cấp rõ ràng trong khâu ra quyết định cấp tín dụng giữa Hội sở và Chi nhánh, công tác thẩm định và xét duyệt cho vay vẫn còn nhiều hạn chế như: việc tính toán nhu cầu vốn, vồng quay vốn để xác định mức cho vay theo các phương án sản xuất kinh doanh còn chưa hợp lý dẫn tới thừa vốn; công tác kiểm tra trước, trong và sau khi cho vay chưa được chú trọng đúng mức… Vì vậy , đòi hỏi Ngân hàng TMCP Đại Dương – Chi nhánh Nguyễn Chí Thanhcần phải xây dựng cho mình một chiến lược, chính sách thích hợp để hạn chế đến mức thấp nhất những nguy cơ gây nên rủi ro tín dụng. Chiến lược ấy phải đặt vị thế của công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung và dài hạn lên hàng đầu. Xuất phát từ những nhận thức quan trọng và thực tiến đó, tôi quyết định chọn đề tài : “ Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Đại Dương – Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh ”. 1 2. Mục đích nghiên cứu - Nghiên cứu và phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàng TMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh trên các phương diện (xây dựng tiêu chuẩn tín dụng, mô hình đánh giá xếp hạng khách hàng, kỹ thuật nhận dạng rủi ro, phân tích cấu trúc rủi ro, kiểm soát rủi ro, tài trợ rủi ro, xây dựng quy trình ứng xử với rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn) - Phân tích các nhân tố môi trường kinh doanh tác động tới rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. - Nhận dạng các thành công, các vấn đề tồn tại và nguyên nhân của các tồn tại trong quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. - Trên cơ sở các phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàng ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh, kết hợp với phân tích các yếu tố môi trường kinh doanh của chi nhánh, đề xuất hướng giải quyết các vấn đề tồn tại trong quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của chi nhánh. 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: + Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. + Các yếu tố môi trường kinh doanh tác động tới quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. - Phạm vi nghiên cứu: + Về nghiệp vụ kinh doanh: quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn + Về mặt không gian: khóa luận được nghiên cứu tại ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. 2 + Về mặt thời gian: trong 3 năm từ 2012 đến 2014 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong bài này các phương pháp chủ yếu được sử dụng là: - Phương pháp suy luận: dựa vào những mô hình, nguyên lý có sẵn phân tích nhằm tìm ra cách giải quyết các vấn đề đặt ra của ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. - Sử dụng các phương pháp trong phân tích như phân tích các nhân tố; sử dụng các mô hình như mô hình 6C mô hình tính điểm tín dụng Z…; sử dụng mô hình SWOT để phân tích các nhân tố môi trường kinh doanh ảnh hưởng tới hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh; sử dụng mô hình chuỗi rủi ro để phân tích rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. - Các phương pháp xử lý thông tin: trước hết sử dụng các phương pháp thu thập thông tin như phỏng vấn trực tiếp, thu thập thông tin từ ngân hàng và nguồn internet…; sau đó sử dụng phương pháp thống kê như tổng hợp, phân tích ( sử dụng các chỉ tiểu, hệ số…) để đối chiếu với kế hoạch thực tiễn của ngân hàng TMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanhvà với chỉ số bình quân toàn Ngân hàng. 5. Kết cấu khóa luận Ngoài lời cảm ơn, mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục sơ đồ và hình vẽ, danh mục từ viết tắt, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của khóa luận được kết cấu thành 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý thuyết về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của ngân hàng thương mại. Chƣơng 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của Ngân hàngTMCP Đại Dương, Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. Chƣơng 3: Các phát hiện nghiên cứu và một số hướng giải quyết. 3 CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY TRUNG, DÀI HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Một số khái niệm liên quan tới quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn của NHTM. 1.1.1. Rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. - Khái niệm rủi ro tín dụng trong cho vay:là rủi ro mà người đi vay không thực hiện được nghĩa vụ chi trả hoặc chi trả không đầy đủ khoản vay đối với người cho vay khi đến hạn. - Khái niệm rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn: là rủi ro mà người đi vay không thực hiện được nghĩa vụ chi trả hoặc chi trả không đầy đủ khoản vay đối với người cho vay khi đến hạn đối với những hợp đồng vay vốn có thời hạn tất toán trên 1 năm. 1.1.2. Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. - Khái niệm quản trị rủi trong cho vay trung, dài hạn: là quá trình nhận dạng, phân tích nhân tố rủi ro, đo lường mức độ rủi ro, trên cơ sở đó lựa chọn triển khai các biện pháp phòng ngừa và quản lý các hoạt động tín dụng nhằm hạn chế và loại trừ rủi ro trong quá trình cấp tín dụng đối với những hợp đồng tín dụng có thời hạn trên 1 năm. - Các thuật ngữ liên quan đến rủi ro tín dụng: nguồn rủi ro, chuỗi rủi ro, các chỉ tiêu nợ quá hạn, các thuật ngữ liên quan đến nợ xấu, xử lý nợ xấu. 1.2.Nội dung lý thuyết liên quan về vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. - Chính sách tín dụng trong cho vay trung, dài hạn: là tổng thể các quy định của Ngân hàng về hoạt động tín dụng nhằm đưa ra định hướng và hướng dẫn hoạt động của cán bộ ngân hàng trong việc cấp tín dụng với những khách hàng vay trung, dài hạn. Tổng thể các quy định này bao gồm toàn bộ các vấn đề liên quan đến cấp tín dụng 4 như: Quy mô, lãi suất, kỳ hạn, đảm bảo, phạm vi, các khoản tín dụng có vấn đề và các nội dung khác. - Nhận dạng rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn: là quá trình xác định liên tục, có hệ thống nhằm theo dõi, xem xét, nghiên cứu môi trường hoạt động và quy trình cho vay để thống kê các dạng rủi ro tín dụng, xác định nguyên nhân gây ra rủi ro trong từng thời kỳ và dự báo được nguyên nhân tiềm ẩn có thể gây ra rủi ro tín dụng của các món vay trung, dài hạn. Các phương pháp nhận dạng rủi ro tín dụng: + Sử dụng bảng liệt kê và biến thể + Phân tích báo cáo tài chính + Sử dụng lưu đồ + Giao tiếp trong nội bộ tổ chức + Giao tiếp với các tổ chức chuyên nghiệp + Phân tích hợp đồng + Nghiên cứu số liệu tổn thất quá khứ + Phân tích hiểm họa - Đo lường rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn: là các biện pháp thực hiện nhằm cụ thể hóa những rủi ro mà ngân hàng có thể gặp phải đối với các khoản vay trung, dài hạn. Tổ chức tín dụng thực hiện phân loại nợ như sau: + Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm: các khoản nợ trong hạn mà tổ chức tín dụng đánh giá là có đủ khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng thời hạn; các khoản nợ được trả đầy đủ gốc và lãi theo kỳ hạn đã được cơ cấu lại tối thiểu trong vòng một năm đối với các khoản nợ trung dài hạn và ba tháng đối với các khoản nợ ngắn hạn và được tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng trả đầy đủ gốc và lãi đúng hạn theo thời hạn đã được cơ cấu lại. 5 + Nhóm 2 (Nợ cần chú ý) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn dưới 90 ngày; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ trong hạn theo thời hạn nợ đã cơ cấu lại; các khoản nợ khác theo quy định: do khách hàng có một trong nhiều khoản nợ với TCTD bị chuyển sang nhóm nợ rủi ro cao hơn nên các khoản nợ khác cũng phải chuyển sang nhóm nợ rủi ro cao hơn tương ứng; các khoản nợ mà TCTD có đủ khả cơ sở để đánh giá là khả năng trả nợ của khách hàng bị suy giảm và chủ động phân loại thành các nhóm nợ rủi ro cao hơn. + Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn từ 90 đến 180 ngày; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn đã cơ cấu lại; các khoản nợ khác theo quy định. + Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn từ 90 ngày đến 180 ngày theo thời hạn đã cơ cấu lại; các khoản nợ khác theo quy định. + Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm: Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày; các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý; các khoản nợ đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn trên 180 ngày theo thời hạn đã được cơ cấu lại; các khoản nợ khác theo quy định. - Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn: là việc sử dụng các biện pháp, kỹ thuật, công cụ, chiến lược và những quá trình nhằm biến đổi rủi ro của một tổ chức thông qua việc né tránh, ngăn ngừa, giảm thiểu bằng cách kiểm soát tần suất và mức độ của rủi ro, tổn thất hoặc lợi ích. - Tài trợ rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn: là việc sử dụng những kỹ thuật, công cụ để tài trợ cho chi phí của rủi ro và tổn thất. Tài trợ rủi ro tín dụng bao gồm các kỹ thuật, phương án sau: chuyển giao rủi ro, trung hòa rủi ro, tự khắc phục, xử lý tài sản bảo đảm. 1.2.2. Một số mô hình lý thuyết liên quan - Mô hình 6C trong tín dụng giúp phân tích thông tin khách hàng tín dụng để đưa ra chính sách phù hợp, mô hình bao gồm: Character, Capacity, Cashflow, Collateral, Conditions, Control. 6 Character - TÍNH CHẤT, ĐẶC ĐIỂM, PHÂN LOẠI • Quan hệ vay trả đã qua • Kinh nghiệm của các Ngân hàng khác đối với khách hàng này • Mục đích khoản vay • Khả năng phân tích, dự báo về hoạt động kinh doanh của chủ doanh nghiệp • Phân loại tín dụng, mức độ tín chấp của khoản vay • Có người bảo lãnh cho khoản vay hay không Capacity - NĂNG LỰC TÀI CHÍNH • Năng lực hành vi dân sự của chủ doanh nghiệp và của người bảo lãnh • Những hồ sơ pháp lý chứng minh năng lực pháp lý của doanh nghiệp vay vốn • Mô tả quá trình hoạt động của doanh nghiệp đến thời điểm hiện tại, cơ cấu sở hữu, chủ sở hữu, tính chất hoạt động, sản phẩm, khách hàng chính, người cung cấp chính của doanh nghiệp Capital - CẤU TRÚC VỐN • Thu nhập đã qua, tình hình phân chia cổ tức, doanh thu bán hàng • Cashflow hiện tại và dự kiến • Tính thanh khoản của tài sản lưu động • Vòng quay nợ phải thu, phải trả và tồn kho • Cơ cấu nguồn vốn, tình trạng vay nợ • Kiểm soát chi phí • Các tỷ lệ về khả năng trả lãi • Khả năng và chất lượng quản lý • Những thay đổi gần đây trong phương pháp hạch toán kế toán 7 Collateral - TÀI SẢN ĐẢM BẢO • Có các tài sản gì? • Khả năng bị lỗi thời, mất giá của tài sản • Giá trị tài sản • Mức độ chuyên biệt của tài sản • Tình trạng đã bị cầm cố, thế chấp của tài sản, các hạn chế khác • Tình trạng bảo hiểm • Đã được dùng để bảo lãnh cho người khác • Vị thế của Ngân hàng đối với việc đòi cầm cố/thế chấp đối với tài sản • Nhu cầu vay vốn trong tương lai Conditions - ĐIỀU KIỆN • Địa vị cạnh tranh hiện tại của khách hàng trong ngành công nghiệp và thị phần dự kiến • Kết quả hoạt động của khách hàng so với các đối thủ cạnh tranh khác trong ngành • Tình hình cạnh tranh của sản phẩm • Mức độ nhạy cảm của khách hàng đổi với chu kỳ kinh doanh và những thay đổi về công nghệ • Điều kiện/tình trạng thị trường lao động trong ngành hay trong khu vực thị trường mà khách hàng đang hoạt động • Ảnh hưởng của lạm phát đối với bảng cân đối kế toán và với CF của khách hàng • Tương lai của ngành • Các yếu tố chính trị, pháp lý, xã hội, công nghệ, môi trường ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, ngành nghề của khách hàng. 8 Control - KIỂM SOÁT • Các luật, qui định, qui chế hiện hành liên quan đến khoản tín dụng đang được xem xét • Đủ hồ sơ giấy tờ phục vụ cho công việc kiểm soát • Hồ sơ giấy tờ cho vay, giải ngân phải có đầy đủ và phải được ký bởi các bên • Mức độ phù hợp của khoản vay đối với qui chế, qui định của Ngân hàng • Ý kiến của các chuyên gia kinh tế, kỹ thuật về môi trường của ngành, về sản phẩm, về các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến khoản vay. - Mô hình tính điểm tín dụng Z của Giáo Sư Edward I. Altman: đây là mô hình xây dựng dùng để cho điểm tín dụng đối với các doanh nghiệp vay vốn. Đại lượng Z dùng làm thước đo tổng hợp để phân loại rủi ro tín dụng đối với người vay và phụ thuộc vào trị số của các chỉ số tài chính của người vay. Tầm quan trọng của các chỉ số này trong việc xác định xác suất vỡ nợ của người vay trong quá khứ. Từ đó Altman đã xây dựng mô hình tính điểm như sau: Z = 1,2 X1 + 1,4 X2 + 3,3 X3 + 0,6 X4 + 1,0 X5 Trong đó: X1 = Hệ số vốn lưu động / tổng tài sản X2 = Hệ số lãi chưa phân phối / tổng tài sản X3 = Hệ số lợi nhuận trước thuế và lãi / tổng tài sản X4 = Hệ số giá trị thị trường của tổng vốn sở hữu / giá trị hạch toán của tổng nợ X5 = Hệ số doanh thu / tổng tài sản Trị số Z càng cao, người vay có xác suất vỡ nợ càng thấp. Vậy khi trị số Z thấp hoặc là một số âm sẽ là căn cứ xếp khách hàng vào nhóm có nguy cơ vỡ nợ cao. Theo mô hình cho điểm Z của Altman, bất cứ công ty nào có điểm số thấp hơn 1,81 phải được xếp vào nhóm có nguy cơ rủi ro tín dụng cao. 9 - Phương pháp tính tổn thất tín dụng dựa trên cơ sở dữ liệu đánh giá nội bộ IRB (Internal Ratings Based) Đo lường rủi ro tín dụng là bước tiếp theo sau khi đã phát hiện được nguy cơ rủi ro. Trên thực tế các bước này khá gần gũi với nhau và thường được gộp chung lại trong quá trình thực hiện tác nghiệp. Mục đích của các bước này là giúp cho toàn bộ bộ máy quản trị rủi ro hiểu chính xác và nhất quán nguy cơ rủi ro đã xác định, phân tích rõ nguyên nhân và quan trọng nhất là lượng hoá mức độ rủi ro có thể xảy ra đối với Ngân hàng để định giá rủi ro có thể chấp nhận được; trích lập dự phòng rủi ro. Theo Basel II, các ngân hàng sẽ sử dụng mô hình dựa trên hệ thống dữ liệu nội bộ để xác định khả năng tổn thất tín dung. Việc xác định tổn thất tín dụng dựa trên các biến số sau: PD- Probability of Default: Xác suất khách hàng không trả nợ LGD- Loss Given Default: Tỷ trọng tổn thất ước tính. EAD- Exposure at Default: Tổng dư nợ khách hàng tại thời điểm khách hàng không trả được nợ. EL- Expected Loss: Tổn thất có thể ước tính Với mỗi kỳ hạn và khoản vay nhất định, tổn thất có thể ước tính EL được tính toán dựa trên công thức sau: EL= PD x EAD x LGD 1.3. Các nhân tố môi trƣờng kinh doanh ảnh hƣởng tới quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn 1.3.1. Môi trường kinh doanh bên ngoài - Môi trường vĩ mô + Môi trường kinh tế: Hoạt động cho vay trung, dài hạn thực chất là ngân hàng cấp vốn đầu tư vào các dự án của các tổ chức kinh tế hay cá nhân. Vì thế những tác động tiêu cực của nền kinh tế khiến người đi vay trở nên khó khăn hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ thanh toán với ngân hàng mỗi khi đến hạn.Trên thực tế trong những năm 10 gần đây, ảnh hưởng của nền kinh tế tới hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động cho vay trung dài hạn nói riêng đã được thể hiện rõ nét. Cụ thể như trong 2 năm vừa qua, hàng nghìn doanh nghiệp đã tuyên bố phá sản, nợ mà các doanh nghiệp vay của ngân hàng không thể trả được. Điều đó khiến nhiều ngân hàng yếu kém phải mua bán hay sáp nhập. + Môi trường chính sách, pháp luật: Trong một nền kinh tế, chính phủ ra đưa ra các chính sách tiền tệ và ngân hàng là đơn vị thực hiện các chính sách đó. Tuy nhiên, những chính sách đó có thể có lợi cho ngân hàng, nhưng cũng có thể có hại. Khi mà ngân hàng nhà nước thay đổi lãi suất huy động, hoặc tỷ lệ dự trứ bắt buộc… nó làm thay đổi mọi kế hoạch của ngân hàng. Khi mà lãi suất huy động tăng lên làm cho ngân hàng gặp khó khăn trong việc cho vay. Với mức lãi suất huy động cao thì lãi suất đối với hoạt động tín dụng cũng phải được đẩy lên để đảm bảo lợi nhuận cho ngân hàng. Nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc khách hàng trả lãi và gốc cho ngân hàng là rất khó, và rủi ro tín dụng cao lên. + Môi trường văn hóa – xã hội: Chúng ta đã từng chứng kiến cuộc khủng hoảng kinh tế của Thái Lan khi có đảo chính trong nội bộ chính phủ. Khi mà tình hình chính trị bất ổn làm sáo trộn mọi vấn đề trong xã hội và cả các hoạt động tín dụng tại ngân hàng. Tình trạng này làm cho các doanh nghiệp sản xuất bị gặp khó khăn trong hoạt động kinh doanh, như vậy khả năng thanh toán cho ngân hàng là không thể. Vì vậy rủi ro tín dụng khi mà tình hình chính trị bất ổn là rất cao, tuy nhiên nước ta là một nước có nền chính trị xã hội tương đối ổn định. Ngoài các yếu tố trên, còn có các yếu tố tự nhiên như thiên tai, dịch bệnh, bão lũ… Đây là những yếu tố bất khả kháng, yếu tố này không thể lường trước được. + Môi trường tự nhiên: là yếu tố hết sức quan trọng trong viếc quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. Bởi các khoản tín dụng trung, dài hạn có thời hạn hợp đồng kéo dài vì thế việc tác động của các yếu tố tự nhiên tới KH cũng như tài sản bảo đảm là hoàn toàn có thể xảy ra mà không thể lường trước được. Điều đó dẫn đến tổn thất rất lớn cho ngân hàng. - Nhân tố môi trường ngành: 11 + Ngân hàng cấp trên: là nơi đưa ra các quyết, chính sách liên quan đến việc quản trị rủi ro tín dụng mà các ngân hàng cấp dưới phải thực hiện. Đôi khi những quyết định đó không phù hợp với thực tế, hoàn cảnh của ngân hàng cấp dưới gây ra sự bất cập, không đồng bộ trong công tác quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. + Khách hàng vay: Nhân tố không lành mạnh từ phía khách hàng là việc khách hàng lừa đảo, sử dụng vốn sai mục đích, trốn tránh trách nhiệm uỷ quyền và bảo lãnh. Khi mà khách hàng lừa đảo họ lợi dụng các điểm yếu và kẽ hở của ngân hàng. Họ lập các phương án kinh doanh giả, cùng các giấy tở thế chấp giả mạo hoặc đi vay ở nhiều ngân hàng với cùng một bộ hồ sơ + Đối tác (thẩm định, đánh giá, bảo lãnh,…): Đối với trường hợp bảo lãnh và uỷ quyền xảy ra chủ yếu đối với các công ty lớn. Một số công ty, công ty lớn đứng ra bảo lãnh uỷ quyền cho các chi nhánh trực thuộc thực hiện vay vốn của ngân hàng để tránh sự kiểm tra giám sát của ngân hàng vào hoạt động và kinh doanh. Tuy nhiên khi đơn vị chi nhánh không trả được nợ thì đơn vị bảo lãnh không chịu đứng ra thực hiện nghĩa vụ của mình. + Đối thủ cạnh tranh: gây ra áp lực lớn cho ngân hàng. Trong bối cảnh ngành Tài chính Ngân hàng ngày càng phát triển, mở rộng, đòi hỏi mỗi Ngân hàng thương mại phải có các chính sách phù hợp để phát triển, tăng doanh thu nhưng đồng thời phải quản lý được rủi ro nói chung và rủi ro tín dụng nói riêng. Đây là bài toán khó đặt ra cho các nhà quản trị. 1.3.2. Nhân tố môi trường bên trong - Sứ mệnh, mục tiêu, văn hóa kinh doanh của ngân hàng: các yếu tố này góp phần giúp ngân hàng nhận diện được KH mục tiêu cũng như KH tiềm năng qua đó giúp CBTD có thể khoanh vùng rủi ro và việc nhận diện rủi ro trở nên thuận tiện hơn và hiệu quả hơn. - Quy mô, tiềm lực tài chính của chi nhánh: với một ngân hàng có quy mô, tiềm lực tài chính lớn thì việc xây dựng quy trình, áp dụng các thành tựu khoa học công nghệ,… trong việc quản trị rủi ro tín dụng trở nên hiệu quả hơn. Bên cạnh đó việc trích lập dự phòng rủi ro nhằm hạn chế hậu quả của rủi ro tín dụng gây ra đòi hỏi ngân hàng cũng cần phải có nguồn tài chính phù hợp. 12 - Quy mô, trình độ nguồn nhân lực của chi nhánh: Trình độ và năng lực của cán bộ tín dụng yếu kém, đây cũng là một nhân tố gây ra rủi ro trong tín dụng trong cho vay trung, dài hạn. Một người cán bộ yếu kém về năng lực, khi tiếp nhận hồ sơ của khách hàng thì khả năng phân tích và thẩm định dự án không đúng về dự án. Trong trường hợp này nhân viên tín dụng có thể bị khách hàng lừa gạt, hoặc lựa chọn dự án tài trợ không chính xác. Như vậy khả năng mất vốn rất cao. Điều đó đòi hỏi đội ngũ cán bộ phải có năng lực cao. -- Mức độ ứng dụng khoa học công nghệ tại chi nhánh: Bộ máy của một ngân hàng là rất lớn vì thế nên sự có mặt của khoa học công nghệ là không thể thiếu. Đối với hoạt động cho vay trung, dài hạn thì vai trò của khoa học công nghệ nằm ở hệ thống, công cụ hỗ trợ hoạt động cho khách hàng vay; hệ thống thông tin giúp nhân viên tín dụng khai thác thông tin khách hàng cũng như kiểm soát những rủi ro tiềm ẩn. Một chi nhánh có khả năng ứng dụng công nghệ tốt sẽ thúc đẩy hiệu quả của hoạt động tín dụng và kiểm soát tốt được rủi ro tín dụng nói chung và trong cho vay trung, dài hạn nói riêng. - Thương hiệu, các lợi thế kinh doanh của ngân hàng: giúp ngân hàng thu hút được nhiều KH hơn. Từ đó, ngân hàng có thể lựa chọn các KH tốt hơn để tiến hành cấp tín dụng. Chính vì thế mà rủi ro tín dụng trong cho vay trung, dài hạn cũng phần nào được hạn chế. 13 CHƢƠNG II THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAYTRUNG, DÀI HẠN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẠI DƢƠNG – CHI NHÁNH NGUYỄN CHÍ THANH, TỪ NĂM 2012 ĐẾN NĂM 2014 2.1. Giới thiệu khái quát về ngân hàng TMCP Đại Dƣơng Chi Nhánh Nguyễn Chí Thanh. 2.1.1. Thông tin khái quát về ngân hàng TMCP Đại Dương chi nhánh Nguyễn Chí Thanh. -Ngày 19/11/2010 Ban lãnh đạo Ngân hàng Đại dương (OceanBank) ra quyết định thành lập Phòng giao dịch OceanBank Nguyễn Chí Thanh trực thuộc chi nhánh OceanBank Thăng Long. Hiện phòng giao dịch đã trải qua gần 4 năm hoạt động và có được những kết quả tốt trong kinh doanh, đáp ứng thuận tiện cho khách hàng khi đến giao dịch và quản lí thông tin một cách nhanh chóng. - Tên đăng ký là Ngân hàng Đại Dương – Chi nhánh Nguyễn Chí Thanh. Tên viết tắt: OJB ( OceanBank ). - Địa chỉ: 18 Nguyễn Chí Thanh, Ba Đình, Hà Nội. - Ngành nghề kinh doanh: Kinh doanh tiền tệ, tín dụng, dịch vụ Ngân hàng và các hoạt động khác ghi trong điều lệ của Ngân hàng TMCP Đại Dương. - Hoạt động theo ủy quyền của Ngân Hàng TMCP Đại Dương. - Cơ cấu tổ chức bộ máy 14 Sơ đồ tổ chức bộ máy chi nhánh Nguyễn Chí Thanh Ban Giám đốc Kế hoạch và kinh doanh Dịch vụ và Marke t-ing Kiểm tra, kiểm soát nội bộ Kế toán ngân quỹ Hành chính nhân sự Các phòng giao dịch (Nguồn: Trích từ Báo cáo tổ chức mạng lưới nhân sự năm 2011) 2.1.2. Tình hình nguồn vốn, tín dụng từ năm 2011 đến năm 2013 a. Tình hình nguồn vốn Bảng 2.1: Tình hình nguồn vốn của Ngân hàng TMCP Đại Dƣơng chi nhánh Nguyễn Chí Thanh từ năm 2012 đến năm 2014 (Đơn vị: triệu đồng) Năm 2013 STT Chỉ tiêu Năm 2012 Năm 2014 So với Tổng số năm 2012 So với Tổng số (%) năm 2013 (%) Tổng nguồn vốn 491.695 608.938 123,845 584.825 96,040 I Phân theo loại tiền 491.695 608.938 123,845 584.825 96,040 1 Bằng VNĐ 337.425 492.327 145,907 458.397 93,108 2 Bằng ngoại tệ quy đổi 154.270 116.611 75,588 126.428 108,418 II Phân theo thành 491.695 608.938 123,845 584.825 96,040 phần kinh tế 1 Huy động từ dân cư 156.257 304.164 194,656 335.651 110,351 2 Tiền gửi của các tổ 133.072 120.774 90,758 93.496 77,414 85.479 39.238 45,904 39.503 100,675 chức kinh tế 3 Tiền gửi, tiền vay các 15