Tài liệu Luận văn tài chính ngân hàng phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng tmcp quân đội chi nhánh đông anh

1 LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới cô giáo – Tiến sĩ Nguyễn Thu Thủy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành tốt bài luận văn. Đồng thời em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới toàn thể các anh chị chuyên viên của ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi nhánh Đông Anh đã nhiệt tình giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi giúp em tìm hiểu thực tế tình hình hoạt động kinh doanh cũng như thực trạng hoạt động cho vay tiêu dung của chi nhánh.Từ đó em có thể hoàn thành tốt quá trình nghiên cứu của mình. Em xin chân thành cảm ơn ! Hà Nội, ngày 04 tháng 05 năm 2015 Sinh viên Nguyễn Viết Nam 2 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN..............................................................................................................i MỤC LỤC...................................................................................................................ii DANH MỤC BẢNG BIỂU.......................................................................................iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.....................................................................................v PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1 1. Lý do lựa chọn đề tài..............................................................................................1 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu..................................................................2 3. Mục đích nghiên cứu của đề tài............................................................................3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................4 6. Kết cấu khóa luận...................................................................................................4 CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÍ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..........................................................5 1.1. NHTM và hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTMN....................................5 1.1.1. NHTM và hoạt động cơ bản của NHTM.........................................................5 1.1.2. Cho vay tiêu dùng của NHTM..........................................................................6 1.2. Phát triển cho vay tiêu dùng của NHTM........................................................12 1.2.1. Quan niệm về phát triển cho vay tiêu dùng...................................................12 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá phát triển cho vay tiêu dùng của NHTM..................14 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay tiêu dùng của NHTM.........16 1.3.1. Các yếu tố khách quan....................................................................................16 1.3.2 Các yếu tố chủ quan.........................................................................................19 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NHTMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH ĐÔNG ANH..........................................23 2.1. Giới thiệu khái quát về Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh Đông Anh.............................................................................................................................23 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển................................................................23 3 2.1.2 Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh - Đông Anh.................................................................................................................26 2.1.3. Kết quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội - Chi nhánh - Đông Anh.............................................................................................................................27 2.2. Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng của Ngân hàng TMCP Quân Đội Chi nhánh - Đông Anh.............................................................................................31 2.2.1. Các sản phẩm cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi nhánh Đông Anh.......................................................................................................31 2.2.2 Quy trình cho vay tiêu dùng...........................................................................34 2.2.3 Tình hình phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng TMCP Quân Độichi nhánh Đông Anh.................................................................................................34 2.3. Đánh giá về hoạt động cho vay tiêu dùng tại MB- Chi nhánh Đông Anh...42 2.3.1 Những kết quả thu được.................................................................................42 2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân.....................................................................44 CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIẾN HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NHTMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH ĐÔNG ANH..............................................................................................48 3.1 Định hướng phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân Hàng TMCP Quân Đội- Chi Nhánh Đông Anh............................................................................48 3.2 Giải pháp phát triển cho vay tiêu dùng...........................................................48 3.2.1 Giải pháp về mở rộng khách hàng..................................................................48 3.2.2 Giải pháp về sản phẩm cho vay tiêu dùng:.....................................................50 3.2.3 Giải pháp về Marketing trong cho vay tiêu dùng...........................................51 3.3 Một số kiến nghị.................................................................................................53 3.3.1 kiến nghị với hội sở..........................................................................................53 3.3.2 Kiến nghị với cơ quan quản lý Nhà nước.......................................................53 KẾT LUẬN................................................................................................................54 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 4 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 tình hình huy động vốn tiền gửi giai đoạn 2012-2014 Bảng 2.2 tình hình cho vay giai đoạn 2012-2014 Bảng 2.3 thu nhập của chi nhánh giai đoạn 2012-2014 Bảng 2.4: Dư nợ cho vay và doanh số thu hồi nợ giai đoạn 2012-2014 Bảng 2.5 tỷ trọng cho vay tiêu dùng giai đoạn 2012-2014 Bảng 2.6: Cơ cấu dư nợ cho vay theo sản phẩm giai đoạn 2012-2014. Bảng 2.7 Cơ cấu dư nợ cho vay theo thời gian giai đoạn 2012-2014 Bảng 2.8: Tỷ trọng thu lãi giai đoạn 2012-2014 5 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT NHTM: Ngân hàng thương mại. MB: Ngân hàng Quân Đội. NHNN: Ngân hàng nhà nước. TNHH: Trách nhiệm hữu hạn. HĐQT: Hội đồng quản trị. DPRR: Dự phòng rủi ro. TSĐB: Tài sản đảm bảo. KHTT: Hộ khẩu thường trú 1 PHẦN MỞ ĐẦU. 1. Lý do lựa chọn đề tài. Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đã có một thời gian phát triển khá lâu và có thể nói sự phát triển của ngân hàng luôn gắn liền chặt chẽ với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam trong suốt thời kỳ từ đổi mới đến nay. Bởi hệ thống ngân hàng được ví như mạch máu của nền kinh tế, đó là nơi trung chuyển nguồn vốn đầu tư từ nơi thừa đến nơi thiếu, từ đó kích thích các doanh nghiệp mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo đòn bảy tài chính để thúc đẩy sự phát triển nhanh hơn của nền kinh tế nói chung và của doanh nghiệp nói riêng. Chính bởi tầm quan trọng như vậy nên hoạt động của các ngân hàng thương mại được quản lí rất chặt chẽ, và mảng cho vay cũng là mảng hoạt động quan trọng nhất của ngân hàng, đem lại nguồn thu lớn nhất cho ngân hàng. Kể từ những ngày đầu tiên, các tổ chức ngân hàng thương mại thường hướng đến hoạt động cho vay chủ yếu đối với những đối tượng có mục đích sử dụng vốn vay để đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh, thương mại. Bởi chỉ có như vậy thì khách hàng mới tạo ra được nguồn thu nhập tương lai để trả cho ngân hàng, từ đó ngân hàng sẽ bớt chịu rủi ro tín dụng hơn. Tuy nhiên khi nền kinh tế ngày càng phát triển, đời sống người dân ngày càng được nâng cao, nhu cầu sử dụng vốn cũng ngày càng đa dạng hơn buộc các ngân hàng cũng phải có những sự thay đổi dần dần trong cách nghĩ, trong chiến lược hoạt động của mình. Hơn thế nữa, đối tượng chiếm tỷ trọng lớn cho vay trong thời gian qua chủ yếu là các doanh nghiệp, trong khi các doanh nghiệp của Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, năng lực tài chính và khả năng cạnh tranh thấp, khả năng quản trị tài chính không cao khiến cho rất nhiều doanh nghiệp rơi vào cảnh nợ nần chồng chất, phát sinh nợ xấu lớn gây thiệt hại cho ngân hàng. Chính vì những lý do như vậy nên buộc các ngân hàng phải thay đổi tư duy kinh doanh của mình, hướng tới các tập khách hàng mới đa dạng hơn, sản phẩm cho vay cũng linh hoạt hơn. Đó là hướng tới cho vay tiêu dùng, đây là xu thế tất yếu của các ngân hàng thương mại hiện nay. Cho vay tiêu dùng hướng tới những đối tượng khách hàng có thu nhập khá và ổn định, có nhu cầu mua 2 sắm vào mục đích tiêu dùng. Đây là một hướng đi tương đối mới và mạnh dạn, nếu quản lý được tốt khách hàng thì hứa hẹn sẽ đem lại nguồn thu không nhỏ cho ngân hàng bởi lãi suất cho vay đối tương này cao hơn hẳn so với bình thường. Tuy nhiên một thực tế do mới phát triển loại hình cho vay tiêu dùng trong thời gian chưa lâu nên mảng cho vay này vẫn chưa thực sự phát triển với đúng tiềm năng của nó khi mà mức sống người dân đang tăng rất nhanh đặc biệt ở các khu vực đô thị, khu chung cư... Nhu cầu vay cho mục đích tiêu dùng là thực sự rất lớn. Và để phát triển mạnh cho vay tiêu dùng dùng là một vấn đề không hề đơn giản nhưng cũng rất cấp thiết hiện nay. Trên cơ sở lý luận được học ở trường và các kinh nghiệm thực tiễn thu được trong quá trình thực tập tại ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi nhánh Đông Anh, tôi mạnh dạn đi vào tìm hiểu và nghiên cứu đề tài: “Phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh- Đông Anh” 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu. - Đề tài: “Mở rộng cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi nhánh Trần Duy Hưng” Do tác giả Phạm Duy Ninh, sinh viên trường đại học Kinh Tế Quốc Dân thực hiện. Đề tài này thực hiện nghiên cứu hoạt động cho vay tiêu dùng tại chi nhánh Trần Duy Hưng trong giai đoạn 2006-2008. Trong đề tài đã đưa một số lý luận và phân tích sự phát triển cho vay tiêu dùng theo chiều rộng, cũng như một vài chỉ tiêu đánh giá sự phát triển theo chiều rộng. Tuy nhiên đề tài chưa phân tích rõ sự phát triển theo chiều sâu của cho vay tiêu dùng, cũng như chưa có chỉ tiêu đánh giá chất lượng cho vay tiêu dùng. - Đề tài: “Phát triển dịch vụ khách hàng cá nhân tại ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi nhánh Thăng Long” sinh viên Trần Ngọc Anh thực hiện. Đề tài này thực hiện nghiên cứu khá rõ các nghiệp vụ và tình hình thực hiện các nghiệp vụ đó của chi nhánh Thăng Long giai đoạn 2007-2009 thông qua các chỉ tiêu huy động, dư nợ, cơ cấu dư nợ… để đưa ra những giải pháp phát triển dịch vụ khách hàng cá nhân. Tuy nhiên đề tài này nghiên cứu khá chung chung về các sản phẩm khách hàng cá nhân mà chưa đi sâu vào nghiên cứu các sản phẩm cho vay tiêu dùng. 3 - Đề tài: “Nâng cao chất lượng cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi nhánh An Phú” Đề tài do tác giả Bùi Thị Kiều Linh thực hiện. Trong đề tài tác giả tập trung vào phân tích chất lượng tín dụng trong giai đoạn 2010-2012 của các khoản vay tiêu dùng thông qua các phương pháp đánh giá, chấm điểm tín dụng. Tuy nhiên đề tài mới chỉ tập trung nghiên cứu để đưa ra một số giải pháp về nâng cao chất lượng chứ chưa nghiên cứu các giải pháp để phát triển theo chiều rộng cho vay tiêu dùng. Hơn nữa trong công trình nghiên cứu khá sơ sài, chưa xây dựng được các bộ chỉ tiêu đánh giá chất lượng các khoản cho vay tiêu dùng. Từ một số các công trình nghiên cứu trên em nhận thấy rằng:  Thứ nhất: chưa có công trình nào nghiên cứu một cách chuyên sâu và đầy đủ về phát triển cho vay tiêu dùng theo cả chiều rộng lẫn chiều sâu.  Thứ hai: Các đề tài này chủ yếu nghiên cứu ở các giai đoạn cách đây khá xa, hiện tại môi trường kinh doanh đã thay đổi nhiều nên nhiều vấn đề nghiên cứu không còn phù hợp.  Thứ ba: Chưa có một đề tài nghiên cứu nào về phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Quân Đội- Chi nhánh Đông Anh. 3. Mục đích nghiên cứu của đề tài. Việc nghiên cứu hoạt động cho vay tiêu dùng đối với các khách hàng cá nhân tại ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh Đông Anh để: - Hệ thống hóa các cơ sở lý luận về đề tài. - Phân tích, thu thập số liệu tình hình cho vay tiêu dùng của chi nhánh trong giai đoạn 2012-2014 nhằm khắc phục các hạn chế. - Đưa ra những giải pháp chủ yếu để phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại ngân hàng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. Trong bài nghiên cứu này, đối tượng được nghiên cứu là hoạt động cho vay tiêu dùng các khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần nói chung và ngân hàng TMCP Quân Đội nói riêng. Tuy nhiên, vì những hạn chế nhất định, phạm vi nghiên cứu đề tài chỉ dừng lại xem xét các khía cạnh khách hàng cá nhân, 4 thực trạng và giải pháp để phát triển hoạt động cho vay đối với đối tượng khách hàng này tại ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh Đông Anh. 5. Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu dữ liệu thứ cấp( PP thực chứng và chuẩn tắc) - Được sử dụng để nghiên cứu thực tiễn về phát triển cho vay tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân. Phương pháp này được sử dụng để phát hiện ra các vấn đề cần nghiên cứu có liên quan đến đề tài. Cụ thể là thống kê, tìm hiểu các chỉ tiêu đánh giá phát triển cho vay tiêu dùng cá nhân của ngân hàng như các chỉ tiêu về dư nợ, cơ cấu nợ, danh mục khách hàng, khoản vay… - Đồng thời sử dụng để thu thập các thông tin về các yếu tố bên ngoài có thể tác động tới việc phát triên cho vay tiêu dùng như tốc độ phát triển kinh tế, môi trường pháp lý, trình độ dân trí… Trên cơ sở đó hiểu được việc phát triển cho vay tiêu dùng chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố nào, và mức độ tác động của từng yếu tố ra sao từ đó nghiên cứu để đưa ra các biện pháp xử lý cụ thể đối với từng yếu tố nhằm phát triển cho vay tiêu dùng cá nhân. 6. Kết cấu khóa luận. Phần mở đầu: Giới thiệu đề tài và trình bày những vấn đề có liên quan đến phương pháp luận trong quá trình nghiên cứu. Chương 1: Một số lý luận cơ bản về phát triển cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng phát triển cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh Đông Anh. Chương 3: Định hướng và một số giải pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh Đông Anh. 5 CHƯƠNG 1: MỘT SỐ LÍ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. NHTM và hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTMN 1.1.1. NHTM và hoạt động cơ bản của NHTM 1.1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương mại là một trong những tổ chức tài chính quan trọng nhất của nền kinh tế. Đó không chỉ là cầu nối, là người dẫn vốn cho các cá nhân, tổ chức trong nền kinh tế mà còn là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô của chính phủ. Có rất nhiều những quan điểm được đưa ra về định nghĩa ngân hàng thương mại. Nhưng theo điều 20 luật các TCTD: “Ngân hàng thương mại là một loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các họat động khác có liên quan” Như vậy, một cách chung nhất có thế thấy Ngân hàng thương mại là một doanh nghiệp đặc biệt hoạt động và kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng. 1.1.1.2 Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại.  Hoạt động huy động vốn: Bao gồm huy động vốn chủ sở hữu và huy động vốn nợ. - Vốn chủ sở hữu của ngân hàng thương mại được hình thành từ hai nguồn chính đó là vốn điều lệ và lợi nhuận giữ lại. - Vốn nợ của ngân hàng thương mại được huy động từ các nguồn: Vay từ khu vực doanh nghiệp, vay khu vực dân cư, vay từ các nguồn khác và vốn ủy thác. Theo đó, nguồn vốn nợ huy động chiếm tỷ trọng lớn nhất là các khoản tiền gửi tiết kiệm hoặc tiền gửi thanh toán của các tổ chức, cá nhân.  Hoạt động tín dụng: Đây là hoạt động truyền thống và cơ bản nhất của ngân hàng thương mại, cũng đem lại doanh thu lớn nhất cho ngân hàng. - Cho vay: Đây là nghiệp vụ đặc biệt quan trọng trong hoạt động tín dụng của ngân hàng. Ngân hàng sẽ cấp cho khách hàng một khoản tiền trong một thời gian nhất định, và khách hàng phải hoàn trả lại cả gốc và lãi cho ngân hàng trong thời 6 gian đã cam kết. Nghiệp vụ cho vay thường đi kèm với khá nhiều điều kiện vay phức tạp. Hiện nay có nhiều hình thức cho vay rất đa dạng để phù hợp với từng đối tượng khách hàng như cho vay thấu chi, cho vay trực tiếp từng lần, cho vay theo hạn mức, cho vay trả góp,luân chuyển… - Bảo lãnh: Là cam kết của ngân hàng dưới hình thức thư bảo lãnh về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng của ngân hàng khi khách hàng không thực hiện được đúng nghĩa vụ đã cam kết. - Chiết khấu thương phiếu: Hoạt động chiết khấu thương phiếu dựa trên sự tín nhiệm giữa ngân hàng và những người ký tên trên thương phiếu. - Cho thuê tài sản: Là hình thức tín dụng trung và dài hạn. Ngân hàng mua tài sản cho khách hàng thuê với thời hạn sao cho ngân hàng phải thu gần đủ hoặc thu đủ giá trị của tài sản cho thuê cộng lại. Hết hạn thuê, khách hàng có thể mua lại tài sản đó.  Hoạt động thanh toán và ngân quỹ: - Dịch vụ thanh toán: Cuộc cách mạng công nghiệp ở châu Âu và châu Mỹ đã đánh dấu sự ra đời của dịch vụ tài khoản giao tiền gửi giao dịch- một tài khoản tiền gửi cho phép người gửi tiền viết séc thanh toán cho việc mua hàng hóa, dịch vụ. - Dịch vụ ngân quỹ: Là loại hình trong đó ngân hàng đồng ý quản lý việc thu chi cho một công ty kinh doanh và tiến hành đầu tư phần vốn tiền tệ thặng dư tạm thời nhàn rỗi vào các chứng khoán sinh lời và tín dụng ngắn hạn đến khi khách hàng cần tiền để thanh toán.  Hoạt động khác: Ngoài các hoạt động trên thì hiện nay ngân hàng còn triển khai khá nhiều các hoạt động khác như kinh doanh ngoại hối, dịch vụ ngân hàng điện tử, tư vấn tài chính… 1.1.2. Cho vay tiêu dùng của NHTM 1.1.2.1 Khái niệm cho vay tiêu dùng Ngân hàng thương mại đã trải qua một quá trình phát triển khá dài và đã chứng minh được những lợi ích to lớn, đóng góp vào cho sự phát triển chung của nền kinh tế. Thông qua hoạt động cho vay để sản xuất kinh doanh đã giúp các doanh nghiệp, hộ kinh doanh có vốn để đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh 7 của mình, từ đó tạo ra được các dòng tiền tương lai để trả nợ lại ngân hàng và đây cũng là nguyên tắc quan trọng để ngân hàng quyết định cho vay. Tuy nhiên trong thời gian gần đây, khi nền kinh tế ngày càng phát triển, nhu cầu tiêu dùng của người dân tăng cao cộng với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong hệ thống các ngân hàng thương mại vì vậy đã phát sinh một loại hình cho vay mới đó là cho vay tiêu dùng. Đây thực sự là một bước đột phá trong hoạt động tín dụng của ngân hàng.  Khái niệm cho vay tiêu dùng là một hình thức qua đó ngân hàng chuyển cho khách hàng (cá nhân hay hộ gia đình) quyền sử dụng một lượng giá trị (tiền) trong một khoảng thời gian nhất định, với những thỏa thuận mà hai bên đã ký kết (về số tiền cấp, thời gian cấp, lãi suất phải trả...) nhằm giúp cho khách hàng có thể sử dụng những hàng hóa và dịch vụ trước khi họ có khả năng chi trả, tạo điều kiện cho họ có thể hưởng một cuộc sống cao hơn.  Đặc điểm cho vay tiêu dùng: - Mục đích sử dụng vốn vay: Cho vay tiêu dùng để thỏa mãn các nhu cầu tiêu dùng cá nhân của người vay như mua sắm nhà, xe cộ, du lịch… - Quy mô vốn vay tiêu dùng: Cho vay tiêu dùng thường có quy mô mỗi khoản vay khá nhỏ, và thời hạn vay thường dài. - Lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao nhất trong các sản phẩm cho vay của ngân hàng do tính chất đặc thù rủi ro cao. - Nguồn trả nợ chủ yếu đến từ các thu nhập cố định và đều từ tiền lương của người vay. - Rủi ro: cho vay tiêu dùng có rủi ro rất cao, vì khách hàng vay để tiêu dùng, việc này không tạo ra thu nhập tương lai để trả nợ ngân hàng. 1.1.2.2 Các hình thức cho vay tiêu dùng. a. Căn cứ vào sản phẩm cho vay Theo cách phân loại này, cho vay tiêu dùng được phân chia thành cho vay tài trợ đối với bất động sản và cho vay tiêu dùng thông thường như đi học, mua ô tô, xe máy, mua sắm vật dụng sinh hoạt, chữa bệnh.  Tài trợ bất động sản 8 Là các khoản cho vay nhằm mục đích mua mới hoặc sửa chữa, xây dựng nhà cửa, căn hộ và trong một số trường hợp bao gồm cả đất đai. Cho vay tài trợ đối với bất động sản khác với phần lớn các hình thức cho vay khác trên một số khía cạnh chủ yếu như quy mô của món tài trợ bất động sản rất lớn, thời hạn vay dài từ 15 năm đến 30 năm và việc định giá giá trị tài sản đảm bảo là trọng tâm của món vay.  Tài trợ hàng tiêu dùng lâu bền. Cho vay mua sắm các tài sản có thời gian sử dụng lâu dài như ô tô, xe máy. Tính khả dụng của các tài sản này khá cao, giá trị ở mức trung bình nên nhiều người tiêu dùng có nhu cầu mua sắm. Quy mô các khoản vay này thường không lớn, số lượng món vay phát sinh nhiều. Tài sản đảm bảo có thể chính là tài sản được hình thành từ món vay. Với những khoản vay này nguồn trả nợ có thế là nguồn thu hàng tháng được trả lãi theo định kỳ.  Tài trợ nhu cầu tiêu dùng khác Cho vay tiêu dùng khác nhằm mục đích tài trợ cho những nhu cầu tiêu dùng như đi học, chũa bệnh, du lịch, cưới hỏi... Các khoản cho vay này, yếu tố quyết định cho vay hay không là thu nhập để trả nợ của người vay, sau đó mới xem xét đến giá trị của tài sản đảm bảo. b. Căn cứ vào phương thức trả nợ của khách hàng  Cho vay trả góp Cho vay trả góp là một hình thức cho vay ngắn hoặc trung hoặc dài hạn được thanh toán làm nhiều lần liên tiếp (thường theo tháng hay theo quý). Những khoản cho vay này thường được dùng để mua sắm những vật dụng đắt tiền hoặc để trang trải các khoản nợ. Nhìn chung các khoản cho vay trả góp mang lãi suất cố định, tuy nhiên loại mang lãi suất thả nổi cũng đang dần trở nên phổ biến nhưng dù sao đi nữa tỷ lệ các khoản cho vay trả góp lãi suất thả nổi vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ, khoảng 1/4 tổng số các khoản cho vay tiêu dùng. 9  Cho vay trả từng lần Cho vay trả từng lần là các khoản cho vay ngắn hạn của các cá nhân và hộ gia đình nhằm đáp ứng nhu cầu tiền mặt tức thời và được thanh toán một lần khi khoản vay đến hạn. Quy mô của khoản vay tương đối nhỏ và bao gồm cả phí tài khoản với yêu cầu thanh toán trong vòng 30 ngày hoặc trong thời gian tương đối ngắn. Phần lớn các khoản vay loại này được dùng để chi trả cho những chuyến đi nghỉ, tiền viện phí, mua các dụng cụ gia đình hoặc sửa chữa ô tô, nhà ở. c. Căn cứ vào phương thức cho vay  Cho vay tiêu dùng gián tiếp - Cho vay tiêu dùng gián tiếp là hình thức cho vay trong đó ngân hàng mua lại các khoản nợ phát sinh do những công ty bán lẻ đã bán chịu hàng hoá cho người tiêu dùng. Cho vay tiêu dùng gián tiếp thường được thực hiện như sau: Sơ đồ 1. Mô hình các bước cho vay tiêu dùng gián tiếp 1 Hàng 4Ngân 4 Công Ty Bán Lẻ 4 5 2 3 6 Người Tiêu Dùng Sơ đồ được diễn tả như sau: 1. Ngân hàng và công ty bán lẻ ký kết hợp đồng mua bán nợ. Trong hợp đồng ngân hàng đưa ra các điều kiện về đối tượng khách hàng được bán chịu, số tiền bán chịu tối đa và loại tài sản được bán chịu, thực tế đây là bước để công ty bán lẻ và 10 ngân hàng thoả thuận trước các điều kiện với khách hàng. 2. Công ty bán lẻ và người tiêu dùng ký hợp đồng mua bán chịu hàng hoá. Thông thường người tiêu dùng phải trả trước một phần giá trị tài sản. 3. Công ty bán lẻ giao tài sản cho người tiêu dùng. 4. Công ty bán lẻ bán bộ chứng từ bán chịu hàng hoá cho ngân hàng. Lúc này, hoạt động mua bán nợ thực sự diễn ra. 5. Ngân hàng thanh toán cho công ty bán lẻ. 6. Người tiêu dùng thanh toán tiền trả góp cho ngân hàng.  Cho vay tiêu dùng trực tiếp Cho vay tiêu dùng trực tiếp là các khoản cho vay trong đó ngân hàng trực tiếp tiếp xúc với khách hàng và cho khách hàng vay cũng như trực tiếp thu nợ từ người vay. Sơ đồ 2: Mô hình các bước cho vay trực tiếp như sau: 3 Ngân Hàng 1 Công Ty Bán Lẻ 5 2 Người Tiêu Dùng Sơ đồ được diễn tả cụ thể như sau: 4 11 1. Ngân hàng và người tiêu dùng ký kết hợp đồng vay vốn. 2. Người tiêu dùng trả trước một phần tiền cho công ty bán lẻ. 3. Ngân hàng thanh toán phần tiền còn lại cho công ty bán lẻ. 4. Công ty bán lẻ giao tài sản cho người tiêu dùng. 5. Người tiêu dùng thanh toán nợ vay cho ngân hàng. 1.1.2.3 Vai trò cho vay tiêu dùng. a.Đối với ngân hàng Các ngân hàng hoạt động với mục đích là nhằm tối đa hoá lợi nhuận của mình. Do vậy họ sẽ phải tìm mọi cách để có thể đạt được mục đích trên. Hoạt động cho vay tiêu dùng là một mảng tín dụng lớn mang lại lợi nhuận lớn mà các ngân hàng không thể bỏ qua. So với các khoản cho vay khác thì cho vay tiêu dùng có rủi ro cao hơn song mang lại lợi nhuận vô cùng hấp dẫn. Vì vậy, phát triển cho vay tiêu dùng có ý nghĩa vô cùng quan trọng với ngân hàng. Với việc thực hiện cho vay tiêu dùng giúp cho ngân hàng mở rộng, củng cố và thắt chặt hơn nữa mối quan hệ với khách hàng, nâng cao được uy tín cũng như hình ảnh của ngân hàng. Giúp cho ngân hàng có thể cạnh tranh được với các công ty bán lẻ cũng đang có nhiều hình thức cung các dịch vụ tương ứng cho người tiêu dùng. Trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt như vậy, việc mở rộng tìm kiếm các dịch vụ mới thu hút, hấp dẫn khách hàng về phía ngân hàng là rất quan trọng. Do đó, cho vay tiêu dùng chính là hướng phát triển mới, là sản phẩm hiện đại tạo điều kiện đa dạng hoá các hoạt động kinh doanh giúp ngân hàng tận dụng tốt nguồn vốn huy động. Nhờ đó nâng cao được thu nhập, sức cạnh tranh của ngân hàng trên thị trường, mở rộng được thị phần, quảng bá được hình ảnh, thương hiệu, phân tán được rủi ro và tạo nét riêng biệt đặc trưng cho ngân hàng. b. Đối với khách hàng 12 Không chỉ mang lại lợi ích lớn cho ngân hàng, cho vay tiêu dùng cũng mang lại nhiều ý nghĩa đối với khách hàng. Cho vay tiêu dùng giúp cho khách hàng có thể hưởng những lợi ích trước khi tích luỹ đủ tiền hay nói cách khác giúp cho khách hàng biến những nhu cầu chưa có khả năng thanh toán thành nhu cầu có khả năng thanh toán. Trong cuộc sống con người có rất nhiều nhu cầu, kể cả những nhu cầu thiết yếu và nâng cao. Tuy nhiên trong một thời gian ngắn con người không thể tích lũy đủ để chi cho tiêu dùng của mình, do đó phần lớn người ta chỉ có thể thoả mãn được những nhu cầu đó khi đã có tuổi, nhưng khi đó độ thoả mãn lại không cao so với hiện tại. Vì vậy cho vay tiêu dùng đã giúp cho con người điều hoà được mối quan hệ giữa việc thoả mãn nhu cầu với yếu tố thời gian và khả năng thanh toán hiện tại cũng như trong tương lai, tạo niềm hứng khởi tích cực lao động cho tương lai. Việc vay tiêu dùng ở hiện tại thực chất cũng chỉ là việc quy đổi luồng tiền ta sẽ có trong tương lai về thời điểm hiện tại mà thôi (dưới góc độ tài chính). Việc thoả mãn được những nhu cầu ở hiện tại tạo điều kiện cho người dân cải thiện điều kiện sống tạo động lực trong lao động để đạt được mức sống cao hơn. Nhờ có cho vay tiêu dùng đã tạo ra một môi trường sôi động hơn, đáp ứng nhu cầu khách hàng tốt hơn. Từ đó người dân được hưởng nhiều tiện ích hơn từ phía ngân hàng. Giúp người dân tiếp cận được với nguồn vốn hợp lý với khả năng của mình. c.Đối với nền kinh tế Nền kinh tế phát triển phải đi đôi với mức sống của người dân được nâng cao. Cho vay tiêu dùng đã giúp cho người dân có điều kiện được cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nó cũng là nhân tố quan trọng trong việc làm ổn định, chống thiểu phát và thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế - xã hội. Cho vay tiêu dùng sẽ giúp kích cầu tiêu dùng. Việc kích cầu tiêu dùng sẽ làm cho nhu cầu mua sắm của người dân tăng cao, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thúc đẩy mở rộng, phát triển sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân, từ đó tạo động lực cho nền kinh tế phát triển. Góp phần điều hoà mối quan hệ cung cầu về 13 hàng hoá trên thị trường. Việc sản xuất được mở rộng cũng góp phần tăng thêm việc làm, giảm bớt tình trạng thất nghiệp, cải thiện được môi trường trong nước. 1.2. Phát triển cho vay tiêu dùng của NHTM 1.2.1. Quan niệm về phát triển cho vay tiêu dùng. Khi nền kinh tế ngày càng phát triển, mức sống của người dân tăng cao, vì vậy nhu cầu mua sắm chi tiêu cho cuộc sống cũng nhiều hơn và từ đó có thể thấy tiềm năng của đối tượng khách hàng này ngày càng lớn. Nhiệm vụ đặt ra là cần phát triển cho vay tiêu dùng. Phát triển cho vay tiêu dùng ở đây là tăng trưởng một cách bền vững, nghĩa là không chỉ tăng trưởng theo số lượng, theo chiều ngang mà cần phải chú trọng tới chất lượng các khoản vay tín dụng. Bởi mặc dù các khoản cho vay tiêu dùng có lãi suất cao, đem lại nguồn thu lớn cho ngân hàng tuy nhiên rủi ro ở hoạt động cho vay này cũng rất lớn. 1.2.1.1 Phát triển cho vay về chiều rộng Phát triển cho vay tiêu dùng là sự tăng lên về quy mô cho vay, số lượng cho vay được xác định trong một thời gian nhất định. Mức tăng trưởng cho vay được xác định bằng số tương đối hay số tuyệt đối của số lượng cho vay kỳ sau so với kỳ trước. Tăng trưởng cho vay được thể hiện: Đối với khách hàng: cho vay tiêu dùng phải thỏa mãn tối đa các yêu cầu hợp lý của khách hàng về khối lượng cho vay cung cấp, đa dạng hoá các hình thức và loại hình cho vay. Đối với ngân hàng thương mại: cho vay tiêu dùng sẽ là một hướng đi mới góp phần làm đa dạng hoá danh mục cho vay của ngân hàng, làm tăng hiệu quả hoạt động. Đối với sự phát triến kinh tế xã hội: cho vay tiêu dùng đáp ứng được yêu cầu về vốn của người tiêu dùng, góp phần nâng cao cuộc sống của người dân và sự phát triển của xã hội. Như vậy, phát triển cho vay (mở rộng cho vay) phản ánh sự vận động cho vay về chiều rộng, còn chất lượng cho vay phản ánh sự phát triển của cho vay về chiều sâu. 14 Phát triển cho vay phải đi đôi với nâng cao chất lượng cho vay, phải phù hợp với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Từ đó việc phát triển mới có thể ổn định và bền vững. Phát triển cho vay nhanh trong khi không nâng cao chất lượng cho vay là một trong những nguyên nhân gây ra đổ bể cho vay. 1.2.1.2 Phát triển cho vay về chiều sâu. Chất lượng cho vay tiêu dùng hay phát triển về chiều sâu được hiểu là vốn vay ngân hàng đáp ứng kịp thời, đầy đủ nhu cầu của khách hàng để khách hàng trang trải đầy đủ chi phí, hoàn trả đầy đủ và đúng hạn cho ngân hàng cả gốc lẫn lãi và có lợi nhuận phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội. Chất lượng cho vay tiêu dùng được thể hiện: Đối với NHTM: chất lượng cho vay được thể hiện một cách đơn giản là hiệu quả của việc cho vay mang lại, nó phù hợp với năng lục của ngân hàng và đảm bảo tính cạnh tranh; là khả năng thu hồi gốc và lãi cho vay đầy đủ và đúng hạn. Hiệu quả và khả năng thu nợ càng cao thì chất lượng cho vay càng cao và ngược lại. Đối với khách hàng: chất lượng cho vay là thể hiện các khoản vay được đáp ứng kịp thời, đầy đủ với lãi suất hợp lý và có sức cạnh tranh. Các khoản vay vốn từ NHTM giúp cho khách hàng có đủ tiền để thoã mãn các nhu cầu về tiêu dùng, nâng cao chất lượng cuộc sống. Đối với nền kinh tế: chất lượng cho vay tiêu dùng là phục vụ tốt các nhu cầu tiêu dùng của người dân, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của xã hội, giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng trưởng cho vay và phát triển xã hội. Hiện nay tăng trưởng cho vay cao và chất lượng cho vay tốt là hai vấn đề không thể tách rời, chất lượng cho vay bảo đảm hiệu quả kinh doanh của ngân hàng về hai mặt là khả năng sinh lợi và giảm thiểu rủi ro về sử dụng vốn. Đồng thời, hoạt động cho vay tốt phải dựa trên nguyên tắc là thỏa mãn nhu cầu vốn của khách hàng đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, do đó các ngân hàng cần xác định được khách hàng mục tiêu, hiểu rõ hơn nhu cầu khách hàng để có chính sách phục vụ tốt hơn. 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá phát triển cho vay tiêu dùng của NHTM 15 1.2.2.1 Nhóm chỉ tiêu phản ánh quy mô và tốc độ cho vay tiêu dùng a) Doanh số cho vay và dư nợ cho vay tiêu dùng Chỉ tiêu dư nợ thể hiện quy mô cho vay của ngân hàng trong cho vay tiêu dùng. Dư nợ của ngân hàng có thể tính theo ngày, tháng, quý, năm. Từ dư nợ cho vay tiêu dùng của ngân hàng có thể xem xét theo kết cấu thời gian cho vay (ngắn, trung, dài hạn), cho vay theo sản phẩm, đối tượng khách hàng. Dư nợ cho vay càng cao thì quy mô cho vay càng lớn. Điều đó chứng tỏ ngân hàng đang mở rộng cho vay. Thông qua chỉ tiêu dư nợ có thể biết được dư nợ cho vay tiêu dùng của ngân hàng chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong tổng dư nợ cho vay của ngân hàng hoặc với toàn ngành ở cùng thời kỳ: Tỷ trọng cho vay tiêu dùng = D ư nợ cho vay tiêu dùng của ngân hàng × 100 Tổng d ư nợ cho vay toàn hệ thống b) Tốc độ tăng trưởng dư nợ Tốc độ tăng/ giảm dư nợ cho vay tiêu dùng qua các năm phản ánh được quy mô và xu hướng của việc đầu tư tín dụng là tăng trưởng hay thu hẹp. Chỉ tiêu này được xác định theo công thức: Tốc độ tăng trưởng dư nợ = d ư nợ cho vay năm nay−d ư nợ cho vay nămtr ư ớc ×100 d ư nợ cho vay năm tr ư ớc 1.2.2.2 Nhóm chỉ tiêu phản ánh thu nhập. Tỷ trọng thu nhập từ cho vay tiêu dùng tăng và giảm qua các năm phản ánh được quy mô và xu hướng mở rộng cho vay tiêu dùng của NHTM là có hiệu quả và là có tín hiệu tốt để tiếp tục mở rộng cho vay tiêu dùng. Chỉ tiêu này được xác định theo công thức: Tỷ trọng thu nhập CVTD = Thu lãi t ừ cho vay tiêu dùng ×100 Tổng thulãi cho vay 1.2.2.3 Nhóm chỉ tiêu phản ánh chất lượng CVTD và tỷ lệ nợ quá hạn a) Tỷ lệ nợ quá hạn