Tài liệu Luận văn phân tích và đề xuất giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính của công ty cổ phần cơ điện luyện kim thái nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------------------------------------- HOÀNG TIẾN VIỆT PHÂN TÍCH VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NHẰM CẢI THIỆN TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. ĐÀO THANH BÌNH HÀ NỘI - 2014 Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Đào Thanh Bình. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố dưới bất cứ hình thức nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Học viên Hoàng Tiến Việt Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cám ơn TS. Đào Thanh Bình người đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Với những lời chỉ dẫn, những tài liệu, sự tận tình hướng dẫn và những lời động viên của thầy đã giúp tôi vượt qua nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin cám ơn các cán bộ công nhân viên trong Công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên nói chung và phòng tài chính – kế toán của công ty nói riêng đã tạo điều kiện, giúp đỡ, truyền dạy những kiến thức quý báu, những kiến thức này rất hữu ích và giúp tôi rất nhiều khi thực hiện nghiên cứu. Tôi xin chân thành cám ơn. Học viên Hoàng Tiến Việt Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP VÀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP..................................................... 4 1.1 Tổng quan về tài chính doanh nghiệp ............................................................ 4 1.1.1 Khái niệm về tài chính doanh nghiệp.............................................................. 4 1.1.2 Các mối quan hệ tài chính doanh nghiệp ........................................................ 5 1.1.3 Vai trò của tài chính doanh nghiệp.................................................................. 7 1.2 Tổng quan về phân tích tài chính doanh nghiệp ............................................. 9 1.2.1 Khái niệm phân tích tài chính doanh nghiệp ................................................... 9 1.2.2 Mục tiêu của phân tích tài chính ................................................................... 10 1.2.3. Vai trò của phân tích tài chính ..................................................................... 12 1.3. Nguồn tài liệu cho phân tích tài chính doanh nghiệp ................................... 15 1.3.1. Bảng cân đối kế toán.................................................................................... 15 1.3.2. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ........................................................ 16 1.3.3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ ........................................................................... 17 1.3.4. Thuyết minh báo cáo tài chính ..................................................................... 17 1.3. Phương pháp phân tích ............................................................................... 18 1.3.1. Phương pháp so sánh: .................................................................................. 18 1.3.2. Phương pháp thay thế liên hoàn ................................................................... 19 1.3.3. Phương pháp liên hệ cân đối ........................................................................ 20 1.5. Nội dung phân tích ..................................................................................... 21 1.5.1. Phân tích khái quát báo cáo tài chính ........................................................... 21 1.5.1.1 Phân tích bảng cân đối kế toán...................................................... 21 1.5.1.2. Phân tích báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh.......................... 24 Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 1.5.1.3 Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ ............................................. 25 1.5.2. Phân tích các chỉ số tài chính ....................................................................... 26 1.5.2.1 Phân tích khả năng sinh lời ........................................................... 26 1.5.2.2. Phân tích khả năng quản lý tài sản ............................................... 27 1.5.2.3. Phân tích khả năng thanh toán ..................................................... 29 1.5.2.4. Phân tích khả năng quản lý nợ ..................................................... 30 1.5.3 Phân tích tổng hợp tình hình tài chính........................................................... 31 1.5.3.1 Phân tích theo đẳng thức Dupont .................................................. 31 1.5.3.2 Phân tích đòn bẩy.......................................................................... 35 1.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến tình hình tài chính doanh nghiệp và phương hướng tác động . ................................................................................................ 38 1.6.1. Các yếu tố bên trong .................................................................................... 38 1.6.2. Những yếu tố bên ngoài ............................................................................... 40 1.6.3. Những phương hướng tác động nhằm cải thiện tình hình tài chính doanh nghiệp .................................................................................................................... 41 CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN ................................................................ 44 2.1. Tổng quan về công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên .................. 44 2.1.1. Lịch sử hình hành ........................................................................................ 44 2.1.2. Quá trình phát triển ...................................................................................... 45 2.1.3. Bộ máy quản lý của công ty......................................................................... 47 2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán ................................................................ 47 2.1.5. Các đặc điểm khác ....................................................................................... 48 2.2. Thực trạng tình hình tài chính của Công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên.............................................................................................................. 50 2.2.1. Phân tích khái quát báo cáo tài chính ........................................................... 50 2.2.1.1. Phân tích bảng cân đối kế toán..................................................... 50 2.2.1.2 Phân tích báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh........................... 58 2.2.1.2 Phân tích báo cáo lưu chuyển tiền tệ ............................................. 62 Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội 2.2.2.Phân tích các chỉ số tài chính ........................................................................ 64 2.2.2.1. Phân tích khả năng sinh lời .......................................................... 64 2.2.2.2. Phân tích khả năng quản lý tài sản ............................................... 66 2.2.2.3. Phân tích khả năng thanh toán ..................................................... 69 2.2.2.4. Phân tích khả năng quản lý nợ ..................................................... 72 2.2.3 Phân tích tổng hợp tình hình tài chính........................................................... 72 2.2.3.1. Phương trình DU PONT ............................................................... 72 2.2.3.2. Phân tích các đòn bẩy tài chính.................................................... 77 2.3. Đánh giá chung về thực trạng tài chính của công ty .................................... 82 2.3.1. Thuận lợi...................................................................................................... 87 2.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân ..................................................................... 88 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM CẢI THIỆN TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CƠ ĐIỆN LUYỆN KIM THÁI NGUYÊN .................................................................................................. 89 3.1. Định hướng phát triển của công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên89 3.1.1. Mục tiêu hoạt động ...................................................................................... 89 3.1.2. Chiến lược phát triển.................................................................................... 90 3.2. Giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính của công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên. .................................................................................... 91 3.2.1.Giải pháp 1: Giảm chi phí sản xuất và quản lý doanh nghiệp ....................... 91 3.2.2.Giải pháp 2 : Tăng sản lượng bán hàng......................................................... 94 3.3 Một số khuyến nghị bổ xung ....................................................................... 96 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 98 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 100 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 101 Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TSCĐ Tài sản cố định TSLĐ Tài sản lưu động TSDH Tài sản dài hạn TSNH Tài sản ngắn hạn ROA Sức sinh lời của tài sản ROE Sức sinh lời của vốn chủ sở hữu ROS Sức sinh lời của doanh thu BEP Sức sinh lợi cơ sở NSTSNH Năng suất tài sản ngắn hạn NSTSCĐ Năng suất tài sản cố định NSTTS Năng suất tổng tài sản VQHTK Vòng quay hàng tồn kho KTN Kỳ thu nợ bán chịu VCSH Vốn chủ sở hữu CĐLK Cơ điện luyện kim Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ BẢNG Bảng 2.1: Phân tích cơ cấu tài sản ......................................................................... 51 Bảng 2.2 Phân tích tỷ suất đầu tư........................................................................... 54 Bảng 2.3 Phân tích tỷ suất đầu tư (tiếp) ................................................................. 54 Bảng 2.4: Phân tích cơ cấu nguồn vốn ................................................................... 55 Bảng 2.5: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh................................................... 59 Bảng 2.6 : Phân tích tỷ lệ giữ chi phí và doanh thu ................................................ 61 Bảng 2.7: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ..................................................................... 62 Bảng 2.8 : Phân tích khả năng sinh lời của doanh thu ............................................ 64 Bảng 2.9 : Phân tích sức sinh lời cơ sở .................................................................. 65 Bảng 2.10 : Phân tích khả năng sinh lời của tài sản................................................ 65 Bảng 2.11 : Phân tích khả năng sinh lời của vốn chủ sở hữu .................................. 66 Bảng 2.12 : Phân tích năng suất tài sản ngắn hạn ................................................... 67 Bảng 2.13 : Phân tích năng suất tài sản cố định ..................................................... 67 Bảng 2.14: Phân tích năng suất tổng tài sản ........................................................... 68 Bảng 2.15 : Phân tích vòng quay hàng tồn kho ...................................................... 68 Bảng 2.16: Phân tích kỳ thu nợ bán chịu................................................................ 69 Bảng 2.17 : Phân tích khả năng thanh toán ............................................................ 70 Bảng 2.18: Phân tích khả năng quản lý nợ ............................................................. 72 Bảng 2.19: Phân tích đẳng thức DU PONT 1 ......................................................... 73 Bảng 2.20: Phân tích đẳng thức DU PONT 2 ......................................................... 74 Bảng 2.21: Phân tích đẳng thức tổng hợp............................................................... 75 Bảng 2.22 : Điểm hòa vốn và đòn bẩy định phí DOL............................................. 77 Bảng 2.23 : Đòn bẩy tài chính DFL ....................................................................... 80 Bảng 2.24 : Đòn bẩy tổng DTL.............................................................................. 81 Bảng 2.25 : Bảng tổng hợp các chỉ tiêu tài chính ................................................... 83 Bảng 2.26 : So sánh các chỉ tiêu tài chính của công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên và của ngành công nghiệp năm 2013 ................................................ 84 Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Bảng 3.1 : Bảng chỉ tiêu sau khi thực hiện giải pháp 1 ........................................... 93 Bảng 3.2 : Bảng chỉ tiêu sau khi thực hiện giải pháp 2 ........................................... 95 BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1 : Cơ cấu tài sản ................................................................................... 84 Biểu đồ 2.2 : Cơ cấu nguồn vốn ............................................................................. 85 Biểu đồ 2.3 : Khả năng thanh toán ......................................................................... 85 Biểu đồ 2.4 : Sức sinh lời ...................................................................................... 86 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Mô hình phân tích tài chính Dupont...................................................... 33 Sơ đồ 2.1:Mô hình trực tuyến chức năng ............................................................... 47 Sơ đồ 2.2: Mô hình kế toán tập trung ..................................................................... 47 Sơ đồ 2.3:Tổng hợp so sánh cơ cấu giữa tài sản và nguồn vốn của Công ty Cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên ............................................................................. 57 Sơ đồ DUPONT của công ty CP cơ điện luyện kim Thái Nguyên năm 2013 ......... 76 Hoàng Tiến Việt Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Sản xuất công nghiệp là ngành tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật quan trọng cho nền kinh tế quốc dân. Có thể nói đây là ngành mũi nhọn trong chiến lược xây dựng và phát triển đất nước. Thành công của ngành sản xuất công nghiệp trong những năm qua là điều kiện thúc đẩy công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Để đầu tư sản xuất công nghiệp đạt được hiệu quả cao, doanh nghiệp phải có biện pháp thích hợp quản lý nguồn vốn, khắc phục tình trạng lãng phí, thất thoát trong sản xuất. Quá trình sản xuất công nghiệp bao gồm nhiều khâu( chuẩn bị vật liệu, máy móc, tiến hành sản xuất, bán sản phẩm) nên công tác quản lý tài chính thường phức tạp, có nhiều điểm khác biệt so với các ngành kinh doanh khác. Từ khi nền kinh tế nước ta chuyển sang cơ chế thị trường nhà nước đã trao quyền tự chủ cho các đơn vị hoạt động sản xuất kinh doanh và các doanh nghiệp, đồng nghĩa với việc họ phải thực sự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh của mình, cụ thể là phải tự hạch toán lỗ lãi. Phân tích tài chính nhằm mục đích cung cấp thông tin về thực trạng tình hình kinh doanh của doanh nghiệp, khả năng thanh toán, hiệu quả sử dụng vốn… Phân tích tài chính trở thành công cụ hết sức quan trọng trong quản lý kinh tế, nguyên nhân là do phân tích tài chính cung cấp cho nhà quản lý cái nhìn tổng quát về thực trạng của doanh nghiệp hiện tại, dự báo các vấn đề tài chính trong tương lai, cung cấp cho các nhà đầu tư tình hình phát triển và hiệu quả hoạt động, giúp các nhà chính sách đưa ra biện pháp quản lý hữu hiệu. Trong điều kiện nền kinh tế mở, đặc biệt là trong quá trình hội nhập, muốn khẳng định được vị trí của mình trên thị trường, muốn chiến thắng được các đối thủ cạnh tranh phần lớn phụ thuộc vào hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hiệu quả kinh doanh sẽ được đánh giá qua phân tích tài chính, các chỉ tiêu phân tích sẽ cho biết bức tranh về hoạt động của doanh nghiệp giúp tìm ra hướng đi đúng đắn, có các chiến lược và các quyết định kịp thời nhằm đạt được hiệu quả kinh doanh cao nhất. Hoàng Tiến Việt 1 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Xuất phát từ thực trạng trên, tôi đã chọn đề tài “ Phân tích và đề xuất giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính của công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên ” làm luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích của đề tài nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về tài chính doanh nghiệp và phân tích tài chính doanh nghiệp. - Phân tích, đánh giá tình hình tài chính tại Công ty Cổ phần Cơ Điện Luyện Kim Thái Nguyên trong mấy năm gần đây, chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu và các nguyên nhân gây ra của công ty . - Đề xuất một số giải pháp và khuyến nghị nhằm cải thiện tình hình tài chính tại Công ty Cổ phần Cơ Điện Luyện Kim Thái Nguyên. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận về phân tích tài chính doanh nghiệp và hệ thống báo cáo tài chính của Công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên. Phạm vi nghiên cứu : Công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên và trong thời gian bốn năm từ 2010 đến 2013. 4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài Đề tài vận dụng các phương pháp điều tra, thống kê, so sánh, kết hợp với các phương pháp phân tích và tổng hợp, hệ thống hoá để trình bày các quan điểm, giải pháp để có thể đạt được mục đích nghiên cứu của đề tài. Luận văn cũng kết hợp lý luận cơ bản của khoa học chuyên ngành kế toán tài chính và phân tích tài chính doanh nghiệp trong điều kiện kinh tế thị trường. 5. Những đóng góp của luận văn Dự kiến luận văn có những đóng góp chủ yếu sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về tài chính doanh nghiệp và phân tích tài chính doanh nghiệp. - Phân tích và đánh giá khái quát thực trạng tài chính tại Công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên. Hoàng Tiến Việt 2 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội - Đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính của Công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên. 6. Tên đề tài và kết cấu của luận văn Tên đề tài: “ Phân tích và đề xuất giải pháp nhằm cải thiện tình hình tài chính của công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên” Kết cấu của luận văn : Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, kết cấu nội dung chính luận văn gồm ba chương như sau : Chương 1: Lý luận chung về tài chính doanh nghiệp và phân tích tài chính doanh nghiệp. Chương 2: Thực trạng tình hình tài chính của công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên. Chương 3: Một số giải pháp và khuyến nghị nhằm cải thiện tình hình tài chính tại Công ty cổ phần cơ điện luyện kim Thái Nguyên. Hoàng Tiến Việt 3 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP VÀ PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 1.1 Tổng quan về tài chính doanh nghiệp 1.1.1 Khái niệm về tài chính doanh nghiệp Tài chính doanh nghiệp là hệ thống các quan hệ kinh tế biểu hiện dưới hình thái giá trị phát sinh trong quá trình hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ của doanh nghiệp để phục vụ cho mục đích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và các nhu cầu chung của xã hội. Hay, tài chính doanh nghiệp là những mối quan hệ tiền tệ gắn trực tiếp với việc tổ chức, huy động, phân phối, sử dụng và quản lý vốn trong quá trình kinh doanh Tài chính là một bộ phận cấu thành trong các hoạt động kinh tế của doanh nghiệp. Nó có mối liên hệ hữu cơ và tác động qua lại với các hoạt động kinh tế khác. Mối quan hệ tác động qua lại này phản ánh và thể hiện sự tác động gắn bó thường xuyên giữa phân phối sản xuất với tiêu thụ sản phẩm. Phân phối vừa phản ánh kết quả của sản xuất và trao đổi, lại vừa là điều kiện cho sản xuất và trao đổi có thể tiến hành bình thường và liên tục. Tài chính doanh nghiệp là tài chính của các tổ chức sản xuất kinh doanh có tư cách pháp nhân và là một khâu tài chính cơ sở trong hệ thống tài chính. Vì tại đây diễn ra quá trình tạo lập và chu chuyển vốn gắn liền với qua trình sản xuất, đầu tư, tiêu thụ và phân phối. Tài chính- thoạt nhìn chúng ta lại hiểu là tiền tệ, như một doanh nghiệp sẽ phải trích một khoản tiền lương để trả cho cán bộ công nhân viên. Khi tiền lương tham gia phân phối giữa các loại lao động có trình độ nghề nghiệp khác nhau và điều kiện làm việc khác nhau. Tài chính tham gia phân phối sản phẩm quốc dân cho người lao động thông qua quá trình hình thành và sử dụng quỹ tiền lương và các quỹ phúc lợi công cộng khác. Do vậy giữa tài chính và tiền là hai phạm trù kinh tế khác nhau. Hoàng Tiến Việt 4 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Tài chính cũng không phải là tiền tệ, và cũng không phải là quỹ tiền tệ. Nhưng thực chất tiền tệ và quỹ tiền tệ chỉ là hình thức biểu hiện bên ngoài của tài chính, còn bên trong nó là những quan hệ kinh tế đa dạng. Nhân loại đã có những phát minh vĩ đại trong đó phải kể đến việc phát minh ra tiền, mà nhờ đó người ta có thể quy mọi hoạt động khác nhau về một đơn vị đo thống nhất, và trên cơ sở đó có thể so sánh, tính toán được với nhau. Như vậy tiền chỉ là phương tiện cho hoạt động tài chính nói chung và hoạt động tài chính doanh nghiệp nói riêng. Thông qua phương tiện này, các doanh nghiệp có thể thực hiện nhiều hoạt động khác nhau trong mọi lĩnh vực, nếu như chúng ta chỉ nhìn bề ngoài thì chỉ thấy các hoạt động đó hoạt động tách riêng nhau, nhưng thật ra lại gắn bó với nhau trong sự vận động và chu chuyển vốn, chúng được tính toán và so sánh với nhau bằng tiền. 1.1.2 Các mối quan hệ tài chính doanh nghiệp Do toàn bộ các quan hệ kinh tế được biểu hiện bằng tiền phát sinh trong doanh nghiệp thể hiện nội dung của tài chính doanh nghiệp. Nó bao gồm các quan hệ tài chính sau : + Quan hệ trong nội bộ doanh nghiệp. Xuất phát từ mục đích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, cũng như những mối quan hệ về phân phối và phân phối lại dưới hình thức giá trị của cải vật chất sử dụng và sáng tạo ra ở các doanh nghiệp. Quan hệ tài chính trong nội bộ doanh nghiệp: đó là những quan hệ về phân phối, điều hoà cơ cấu thành phần vốn kinh doanh, phân phối thu nhập giữa các thành viên trong nội bộ doanh nghiệp; các quan hệ về thanh toán hợp đồng lao động giữa chủ doanh nghiệp và công nhân viên chức. Các mối quan hệ này đều thông qua việc tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ ở doanh nghiệp như : vốn cố định, vốn lưu động, quỹ tiền lương, quỹ khấu hao, quỹ dự trữ tài chính... nhằm phục vụ cho các mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. + Quan hệ tài chính giữa doanh nghiệp với nhà nước. Thể hiện trong việc các doanh nghiệp nộp thuế cho chính phủ và sự tài trợ của chính phủ trong một số trường hợp cần thiết để thực hiện vai trò can thiệp vào Hoàng Tiến Việt 5 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội kinh tế của mình. Ở nước ta do còn thành phần kinh tế quốc doanh nên sự tài trợ của nhà nước được thể hiện rõ bằng việc bảo đảm một phần vốn pháp định cho các doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt động các doanh nghiệp nhà nước làm ăn có hiệu quả và nhất là các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế đất nước sẽ được nhà nước chú trọng đầu tư vốn nhằm giúp doanh nghiệp phát triển tốt hơn. Cũng trong quá trình hoạt động kinh doanh này, các doanh nghiệp nhà nước phải nộp các khoản thuế, phí, lệ phí như các doanh nghiệp khác và còn phải nộp thuế sử dụng vốn cho ngân sách nhà nước. Khoản thu này chiếm tỉ trọng lớn trong thu ngân sách giúp nhà nước có nguồn để phục vụ cho quốc kế dân sinh nói chung và tạo hành lang pháp lý để bảo vệ nền kinh tế cũng như xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển kinh tế và hỗ trợ hoạt động của doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp làm ăn thua lỗ hoặc không hoạt động ở những then chốt, nhà nước sẽ cho cổ phần hoá. Nghĩa là toàn bộ số vốn của doanh nghiệp theo dạng này sẽ bao gồm : Cổ phần của nhà nước, cổ phần của doanh nghiệp và cổ phần của ngân hàng. Nếu doanh nghiệp bán cổ phần của mình cho cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp thì lúc đó sẽ có các cổ phần của cán bộ công nhân viên. Ở một chừng mực nào đó, khi thị trường chứng khoán Việt Nam vận hành thì cổ phần đó sẽ được mua đi bán lại trên thị trường và nảy sinh ra cổ phần xã hội. Trong điều kiện đó mối quan hệ giữa ngân sách nhà nước với doanh nghiệp cũng có sự thay đổi đáng kể. Nhà nước còn tham gia vào nền kinh tế với tư cách là một cổ đông. + Quan hệ giữa nhà nước với các tổ chức tài chính trung gian. Hiện nay các tổ chức tài chính trung gian ở nước ta mới chỉ hiện rõ nét bằng hoạt động của các ngân hàng thương mại và của công ty bảo hiểm. Nhưng để có một nền kinh tế thị trường phát triển tất yếu phải có sự thiết lập các hình thức phong phú, đa dạng trong lĩnh vực môi giới về vốn. Nhằm biến những nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi ở các hộ gia đình, các doanh nghiệp và các tổ chức khác thành những nguồn vốn dành để đầu tư cho kinh tế. + Quan hệ giữa doanh nghiệp với nhau. Hoàng Tiến Việt 6 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Mối quan hệ này phát sinh trong quá trình thanh toán các sản phẩm và dịch vụ, trong việc góp vốn liên doanh, vốn cổ phần và chia lợi nhuận do vốn liên doanh cổ phần mang lại. Cùng với sự phát triển của các yếu tố cấu thành trong nền kinh tế thị trường, các mối quan hệ về kinh tế giữa các doanh nghiệp có xu thế ngày càng tăng lên. Các hoạt động đó đan xen vào nhau và tự điều chỉnh theo các quan hệ cung cầu về vốn tiền tệ và khả năng thu hút lợi nhuận. + Quan hệ giữa các doanh nghiệp với các tổ chức kinh tế nước ngoài phát sinh trong quá trình vay, cho vay, trả nợ và đầu tư với giữa doanh nghiệp với các tổ chức kinh tế trên thế giới. Nền kinh tế thị trường gắn liền với chính sách mở cửa, các hoạt động giữa các doanh nghiệp trong nước và các tổ chức kinh tế nước ngoài ngày càng có xu thế hoà nhập lẫn nhau, hợp tác với nhau để phát huy hết khả năng và thế mạnh của mình trong việc khai thác các nguồn vốn đưa vào sản xuất kinh doanh để có chi phí ít nhất với hiệu quả kinh tế cao nhất. 1.1.3 Vai trò của tài chính doanh nghiệp Vai trò của tài chính doanh nghiệp được ví như những tế bào có khả năng tái tạo, hay còn được coi như “ cái gốc của nền tài chính”. Sự phát triển hay suy thoái của sản xuất- kinh doanh gắn liền với sự mở rộng hay thu hẹp nguồn lực tài chính. Vì vậy vai trò của tài chính doanh nghiệp sẽ trở nên tích cực hay thụ động, thậm chí có thể là tiêu cực đối với kinh doanh trước hết phụ thuộc vào khả năng, trình độ của người quản lý ; sau đó nó còn phụ thuộc vào môi trường kinh doanh, phụ thuộc vào cơ chế quản lý kinh tế vĩ mô của nhà nước. Song song với việc chuyển sang nền kinh tế thị trường, nhà nước đã hoạch định hàng loạt chính sách đổi mới nhằm xác lập cơ chế quản lý năng động như các chính sách khuyến khích đầu tư kinh doanh, mở rộng khuyến khích giao lưu vốn… Trong điều kiện như vậy, tài chính doanh nghiệp có vai trò sau :  Tài chính doanh nghiệp - một công cụ khai thác, thu hút các nguồn tài chính nhằm đảm bảo nhu cầu vốn cho đầu tư kinh doanh. Hoàng Tiến Việt 7 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội Để thực hiện mọi quá trình sản xuất kinh doanh, trước hết các doanh nghiệp phải có một yếu tố tiền đề - đó là vốn kinh doanh. Trong cơ chế quản lý hành chính bao cấp trước đây, vốn của các doanh nghiệp nghiệp nhà nước được nhà nước tài trợ hầu hết. Vì thế vai trò khai thác, thu hút vốn không được đạt ra như một nhu cầu cấp bách, có tính sống còn với doanh nghiệp. Chuyển sang nền kinh tế thị trường đa thành phần, các doanh nghiệp nhà nước chỉ là một bộ phận cùng song song tồn tại trong cạnh tranh, cho việc đầu tư phát triển những ngành nghề mới nhằm thu hút được lợi nhuận cao... đã trở thành động lực và là một đòi hỏi bức bách đối với tất cả các doanh nghiệp trong nền kinh tế. Trong nền kinh tế thị trường, khi đã có nhu cầu về vốn, thì nảy sinh vấn đề cung ứng vốn. Trong điều kiện đó, các doanh nghiệp có đầy đủ điều kiện và khả năng để chủ động khai thác thu hút các nguồn vốn trên thị trường nhằm phục vụ cho các mục tiêu kinh doanh và phát triển của mình.  Tài chính doanh nghiệp có vai trò trong việc sử dụng vốn một cách tiết kiệm và hiệu quả. Cũng như đảm bảo vốn, việc tổ chức sử dụng vốn một cách tiết kiệm và có hiệu quả được coi là điều kiện tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, yêu cầu của các quy luật kinh tế đã đặt ra trước mọi doanh nghiệp những chuẩn mực hết sức khe khắt; sản xuất không phải với bất kỳ giá nào. Trong nền kinh tế thị trường, mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đều được phản ánh bằng các chỉ tiêu giá trị, chỉ tiêu tài chính, bằng các số liệu của kế toán và bảng tổng kết tài sản. Với đặc điểm này, người cán bộ tài chính có khả năng phân tích, giám sát các hoạt động kinh doanh để một mặt phải bảo toàn được vốn, mặt khác phải sử dụng các biện pháp tăng nhanh vòng quay vốn, nâng cao khả năng sinh lời của vốn kinh doanh.  Tài chính doanh nghiệp có vai trò đòn bẩy kích thích và điều tiết sản xuất kinh doanh. Khác với nền kinh tế tập trung, trong nền kinh tế thị trường các quan hệ tài Hoàng Tiến Việt 8 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội chính doanh nghiệp được mở ra trên một phạm vi rộng lớn. Đó là những quan hệ với hệ thống ngân hàng thương mại, với các tổ chức tài chính trung gian khác, các thành viên góp vốn đầu tư liên doanh và những quan hệ tài chính trong nội bộ doanh nghiệp... Những quan hệ tài chính trên đây chỉ có thể được diễn ra khi cả hai bên cùng có lợi và trong khuôn khổ của pháp luật. Dựa vào khả năng này, nhà quản lý có thể sử dụng các công cụ tài chính như đầu tư, xác định lãi suất, tiền lương, tiền thưởng để kích thích tăng năng suất lao động, kích thích tiêu dùng, kích thích thu hút vốn nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng trong hoạt động kinh doanh.  Tài chính doanh nghiệp là công cụ quan trọng để kiểm tra các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tình hình tài chính doanh nghiệp là tấm gương phản ánh trung thực nhất mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, thông qua các chỉ tiêu tài chính như: hệ số nợ, hiệu suất và hiệu quả sử dụng vốn, cơ cấu các thành phần vốn... Có thể dễ dàng nhận biết chính xác thực trạng tốt, xấu trong các khâu của quá trình sản xuất kinh doanh. Để sử dụng có hiệu quả công cụ kiểm tra tài chính, đòi hỏi nhà quản lý doanh nghiệp cần tổ chức tốt công tác hạch toán kế toán, hạch toán thống kê, xây dựng hệ thống các chỉ tiêu phân tích tài chính và duy trì nề nếp chế độ phân tích hoạt động kinh tế của doanh nghiệp. 1.2 Tổng quan về phân tích tài chính doanh nghiệp 1.2.1 Khái niệm phân tích tài chính doanh nghiệp Phân tích tài chính là tổng thể các phương pháp được sử dụng để đánh giá tình hình tài chính đã qua và hiện nay, giúp cho nhà quản lý đưa ra được quyết định quản lý chuẩn xác và đánh giá được doanh nghiệp, từ đó giúp những đối tượng quan tâm đi tới những dự đoán chính xác về mặt tài chính của doanh nghiệp, qua đó có các quyết định phù hợp với lợi ích của chính họ. Có rất nhiều đối tượng quan tâm và sử dụng thông tin kinh tế tài chính của doanh nghiệp. Mỗi đối tượng lại quan tâm theo giác độ và với mục phải được tiến hành tiêu khác nhau. Do nhu cầu về thông tin tài chính doanh nghiệp rất đa dạng, đòi hỏi phân tích tài chính phải được tiến Hoàng Tiến Việt 9 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội hành bằng nhiều phương pháp khác nhau để từ đó đáp ứng nhu cầu của các đối tượng quan tâm. Chính điều đó tạo điều kiện thuận lợi cho phân tích tài chính ra đời, ngày càng hoàn thiện và phát triển, đồng thời cũng tạo ra sự phức tạp của phân tích tài chính. Các đối tượng quan tâm đến tình hình tài chính của doanh nghiệp có thể tập hợp thành các đối tượng chính sau đây : -Các nhà quản lý -Các cổ đông hiện tại và người đang muốn trở thành cổ đông của doanh nghiệp; cán bộ viên chức của doanh nghiệp -Những người tham gia vào “ đời sống” của doanh nghiệp -Những người cho doanh nghiệp vay tiền như : ngân hàng, các tổ chức tài chính, người mua tín phiếu của doanh nghiệp, các doanh nghiệp khác. -Nhà nước -Nhà phân tích tài chính -v.v… Các đối tượng sử dụng thông tin tài chính khác nhau sẽ đưa ra các quyết định với mục đích khác nhau. 1.2.2 Mục tiêu của phân tích tài chính Phân tích tài chính đối với mỗi đối tượng khác nhau sẽ đáp ứng các vấn đề chuyên môn khác nhau: + Phân tích tài chính đối với nhà quản lý : là người trực tiếp quản lý doanh nghiệp, nhà quản lý hiểu rõ nhất tài chính doanh nghiệp, do đó họ có nhiều thông tin phục vụ cho việc phân tích. Phân tích tài chính doanh nghiệp đối với nhà quản lý nhằm đáp ứng những mục tiêu sau: - Tạo ra những chu kỳ đều đặn để đánh giá hoạt động quản lý trong giai đoạn đã qua, việc thực hiện cân bằng tài chính, khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và rủi ro tài chính trong doanh nghiệp… Hoàng Tiến Việt 10 Viện Kinh tế & Quản lý Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội - Hướng các quyết định của Ban giám đốc theo chiều hướng phù hợp với tình hình thực tế của doanh nghiệp, như quyết định về đầu tư, tài trợ, phân phối lợi nhuận… - Phân tích tài chính doanh nghiệp là cơ sở cho dự đoán tài chính. - Phân tích tài chính doanh nghiệp là một công cụ để kiểm tra, kiểm soát hoạt động, quản lý trong doanh nghiệp. - Phân tích tài chính nhằm làm nổi bật điều quan trọng của dự đoán tài chính, mà dự đoán là nền tảng của hoạt động quản lý, làm sáng tỏ, không chỉ chính sách tài chính mà làm rõ cả những chính sách chung trong doanh nghiệp. + Phân tích tài chính đối với các nhà đầu tư : các nhà đầu tư là những người giao vốn cho doanh nghiệp quản lý và như vậy có thể có những rủi ro. Đó là những cổ đông, các cá nhân hoặc các đơn vị, doanh nghiệp khác. Các đối tượng này quan tâm trực tiếp đến những tính toán về giá trị của doanh nghiệp. Thu nhập của các nhà đầu tư là tiền lời được chia và thặng dư giá trị của vốn. Hai yếu tố này phần lớn chịu ảnh hưởng của lợi nhuận thu được của doanh nghiệp. Trong thực tế, các nhà đầu tư tiến hành đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Câu hỏi chủ yếu đòi hỏi phải làm rõ là : tiền lời bình quân cổ phiếu của doanh nghiệp sẽ là bao nhiêu? Cũng cần thấy rằng : các nhà đầu tư không hài lòng trước món lời tính toán kế toán và cho rằng món lời này có quan hệ rất xa so với tiền lời thực sự. Tính trước các khoản lời sẽ được nghiên cứu đầy đủ trong chính sách phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp và trong nghiên cứu rủi ro, hướng các lựa chọn vào những tín phiếu phù hợp nhất. Các nhà đầu tư phải dựa vào những nhà chuyên môn trung gian (chuyên gia phân tích tài chính) nghiên cứu các thông tin kinh tế tài chính, có những cuộc tiếp xúc trực tiếp với ban quản lý doanh nghiệp, làm rõ triển vọng phát triển của doanh nghiệp và đánh giá các cổ phiếu trên thị trường tài chính. Phân tích tài chính đối với nhà đầu tư là để đánh giá doanh nghiệp và ước đoán giá trị cổ phiếu, dựa vào việc nghiên cứu các báo biểu tài chính, khả năng sinh lời, phân tích rủi ro kinh doanh… Hoàng Tiến Việt 11 Viện Kinh tế & Quản lý