Tài liệu Luận văn một số giải pháp hoàn thiện chiến lược sản xuất kinh doanh tại công ty cổ phần sông đà 7

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------------------------------------- TỐNG ĐỨC HẬU MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHIẾN LƯỢC SẢN XUẤT KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 7 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC QUẢN TRỊ KINH DOANH Hà Nội –2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------------------------------------TỐNG ĐỨC HẬU MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHIẾN LƯỢC SẢN XUẤT KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 7 Chuyên ngành : QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS NGHIÊM SỸ THƯƠNG Hà Nội –2014 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ 4 LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. 5 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... 6 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ............................................................................... 7 DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... 8 PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 9 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 9 2. Mục tiêu ........................................................................................................... 9 3. Phạm vi nghiên cứu của luận văn ..................................................................... 9 4. Cơ sở lý luận và các phương pháp nghiên cứu ................................................ 10 5. Những đóng góp của luận văn ........................................................................ 10 6. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 10 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CHIẾN LƯỢC KINH DOANH ......... 11 1.1. Tổng quan về chiến lược kinh doanh......................................................... 11 1.1.1. Khái niệm về chiến lược ................................................................. 11 1.1.2. Các cấp độ chiến lược .................................................................... 11 1.1.3. Đặc trưng của chiến lược kinh doanh ............................................. 13 1.1.4. Lợi ích của việc xây dựng chiến lược kinh doanh............................ 13 1.2. Quy trình xây dựng chiến lược kinh doanh ............................................... 15 1.3. Phân tích môi trường kinh doanh .............................................................. 16 1.3.1. Phân tích môi trường bên ngoài ..................................................... 16 1.3.2. Phân tích môi trường bên trong ...................................................... 24 1.4. Xây dựng và lựa chọn chiến lược kinh doanh............................................ 30 1.4.1. Các phương pháp xây dựng chiến lược........................................... 30 1.4.2. Lựa chọn chiến lược kinh doanh ..................................................... 36 1.5. Triển khai, thực hiện chiến lược kinh doanh ............................................. 37 1.5.1. Chiến lược marketing ..................................................................... 37 1.5.2. Chiến lược tài chính ....................................................................... 38 1 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu 1.5.3. Chiến lược nguồn nhân lực............................................................. 38 1.5.4. Chiến lược nghiên cứu và phát triển ............................................... 39 1.5.5. Chiến lược vận hành ....................................................................... 39 CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH MÔI TRƯỜNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 7 .................................................................... 40 2.1. Giới thiệu chung về Công ty Cổ phần Sông Đà 7 ...................................... 40 2.1.1. Lịch sử phát triển ............................................................................ 40 2.1.2. Cơ cấu tổ chức ................................................................................ 41 2.1.3. Lĩnh vực kinh doanh ........................................................................ 46 2.1.4. Kết quả sản xuất kinh doanh ........................................................... 46 2.2. Phân tích môi trường bên ngoài ................................................................ 50 2.2.1. Phân tích môi trường vĩ mô ............................................................. 50 2.2.2. Phân tích môi trường ngành ............................................................ 58 2.2.3 Đánh giá môi trường bên ngoài ...................................................... 66 2.3. Phân tích môi trường nội bộ ...................................................................... 69 2.3.1 Phân tích các yếu tố nội bộ ............................................................. 69 2.3.2 Đánh giá các yếu tố nội bộ ............................................................... 76 CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CHIẾN LƯỢC SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN SÔNG ĐÀ 7 ........... 80 3.1. Tầm nhìn và mục tiêu chiến lược .............................................................. 80 3.1.1. Tầm nhìn chiến lược ....................................................................... 80 3.1.2. Mục tiêu ......................................................................................... 80 3.2. Xây dựng và lựa chọn chiến lược .............................................................. 81 3.2.1. Lựa chọn phương pháp xây dựng chiến lược .................................. 81 3.2.2. Ứng dụng SWOT để xây dựng chiến lược ....................................... 82 3.2.3. Các phương án chiến lược .............................................................. 85 3.2.4. Lựa chọn phương án chiến lược ..................................................... 94 3.3. Các giải pháp để triển khai chiến lược....................................................... 95 3.3.1 Giải pháp về quản lý sản xuất kinh doanh ...................................... 95 3.3.2 Các giải pháp về Tổ chức ............................................................... 96 2 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu 3.3.3 Các giải pháp về Marketing............................................................ 98 3.3.4 Các giải pháp về Công nghệ ........................................................... 99 3.3.5 Các giải pháp về Nhân sự ............................................................. 100 3.3.6 Các giải pháp về Tài chính ........................................................... 102 3.3.7 Các giải pháp về Công tác quản lý ............................................... 103 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 107 PHỤ LỤC 3 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực hiện đề tài: “Một số giải pháp hoàn thiện chiến lược sản xuất kinh doanh tại Công ty Cổ phần Sông Đà 7”, tác giả đã tích lũy được một số kinh nghiệm bổ ích, ứng dụng các kiến thức đã học ở trường vào thực tế. Để hoàn thành được đề tài này tác giả đã được sự hướng dẫn giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo Viện Kinh tế và Quản lý Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội. Tác giả xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Nghiêm Sỹ Thương, cùng các thầy cô giáo trong Viện Kinh tế và Quản lý đã tận tâm giúp đỡ trong suốt quá trình học tập cũng như trong quá trình thực hiện luận văn. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và các anh chị đồng nghiệp tại Công ty Cổ phần Sông Đà 7, các bạn bè khác đã giúp đỡ trong quá trình làm luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Hà nội, ngày tháng Tác giả Tống Đức Hậu 4 năm 2014 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Những nội dung trong luận văn này là do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nghiêm Sỹ Thương Mọi tham khảo dùng trong luận văn đều được trích dẫn rõ nguồn gốc. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào. Xin trân trọng cảm ơn! Hà nội, ngày tháng năm 2014 Người thực hiện Tống Đức Hậu 5 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT KÝ HIỆU 1 AFTA 2 BCG 3 EFE 4 GDP 5 IFE 6 7 8 9 10 SD7; Sông Đà 7 SD5; Sông Đà 5 SD4 SD9 SDT; Sông Đà 10 11 PEST 10 SBU 11 SWOT 12 WTO Ý NGHĨA ASEAN Free Trade Area – Khu vực mậu dịch tự do ASEAN Boston Consultant Group - Ma trận tổ hợp kinh doanh External Factor Evaluation - Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm nội địa Internal Factor Evaluation - Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong Công ty Cổ phần Sông Đà 7 Công ty Cổ phần Sông Đà 5 Công ty Cổ phần Sông Đà 4 Công ty Cổ phần Sông Đà 9 Công ty Cổ phần Sông Đà 10 P–Political, S–Social, E–Economical, T– Technical:Các yếu tố chính trị - luật pháp, Các yếu tố kinh tế môi trường, Các yếu tố văn hóa xã hội, Các yếu tố khoa học, kỹ thuật và công nghệ Strategic Business Unit - Đơn vị kinh doanh chiến lược Strength Weakness Opportunity Threat Ma trận phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức World Trade Organization - Tổ chức Thương mại thế giới 6 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1. Quy trình xây dựng chiến lược kinh doanh ....................................... 15 Hình 1.2. Mô hình PESTN nghiên cứu môi trường vĩ mô ................................ 17 Hình 1.3. Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của M. Porter ....................................... 21 Hình 1.4. Mô hình ma trận SWOT ................................................................... 31 Hình 1.5. Mô hình ma trận BCG ...................................................................... 32 Hình 1.6. Ma trận GE trong mô hình McKinsey............................................... 35 Hình 2.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức hoạt động Sông Đà 7 ....................................... 45 Hình 2.2. Tốc độ tăng trưởng GDP ................................................................. 53 Hình 2.3. Lạm phát giai đoạn 2000-2013 ......................................................... 54 Hình 2.4. Cán cân thương mại hàng hóa giai đoạn 1997-2011......................... 55 Hình 2.5. Thị phần doanh thu của một số công ty trong Tổng Công ty Sông Đà .. 65 Hình 3.1. Mô hình ma trận BCG áp dụng cho SD7 khi thị trường hồi phục...... 82 Hình 3.2. Sơ đồ Mô hình tổ chức Sông Đà 7 đề xuất ........................................ 98 7 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Ma trận theo tiêu chí GREAT ........................................................... 37 Bảng 2.1. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Sông Đà 7 ..................... 47 Bảng 2.2. So sánh một số chỉ số tài chính của một số công ty trong Tổng công ty Sông Đà năm 2013 ................................................................................................ 49 Bảng 2.3. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội qua các năm 2001-2013 ....................... 51 Bảng 2.4. Giá trị tăng trưởng GDP theo ngành giai đoạn 2008 - 2013 .............. 54 Bảng 2.5. Tổng hợp giá trị quy hoạch sản lượng điện Quốc gia giai đoan 2011- 2030 ......................................................................................................... 59 Bảng 2.6. Tổng hợp chỉ tiêu về nhà ở đô thị ..................................................... 60 Bảng 2.7. Quy mô doanh nghiệp kinh doanh BĐS và nhà ở năm 2012 ............. 61 Bảng 2.8. Quy hoạch công suất thiết kế sản lượng vật liệu xây dựng đến 2020. 63 Bảng 2.9. Ma trận EFE (External Factor Evaluation Matrix)............................ 67 Bảng 2.10. Nhân lực Sông Đà 7 cuối năm 2010 ................................................. 70 Bảng 2.11. Nhân lực Sông Đà 7 cuối năm 2012 ................................................. 70 Bảng 2.13. Nhân lực Sông Đà 7 năm 2013 ........................................................ 71 Bảng 2.14. Ma trận IFE - Internal Factor Evaluation Matrix .............................. 78 Bảng 3.1. Ma trận SWOT ................................................................................ 84 Bảng 3.2. Dự kiến kết quả sản lượng kinh doanh của Sông Đà 7 giai đoạn 2014- 2016 ......................................................................................................... 87 Bảng 3.3. Dự kiến kết quả sản lượng kinh doanh của SD7 2017 -2018 ............ 89 Bảng 3.4. Kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty CP Sông Đà 5 Giai đoạn 2011 - 2013 ......................................................................................................... 91 Bảng 3.5. Một số chỉ số tài chính của Công ty CP Sông Đà 5 năm 2013 so với năm 2012 ......................................................................................................... 92 Bảng 3.6. Ma trận GREAT đánh giá các phương án chiến lược ....................... 95 Bảng 3.7. Kế hoạch nhân sự cho giai đoạn năm 2014 – 2016 ........................ 101 Bảng 3.8. Kế hoạch nhân sự cho năm 2017 – 2018........................................ 102 8 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam bắt đầu công cuộc cải cách kinh tế từ năm 1986, kể từ đó đến nay Việt Nam đã chuyển từ nền kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ nghĩa. Nền kinh tế Việt Nam ngày càng thể hiện rõ tính chất cạnh tranh khốc liệt của nền kinh tế thị trường, nhất là sau khi Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới. Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam, không phân biệt các thành phần kinh tế đều đang phải đối mặt với sức ép cạnh tranh từ các doanh nghiệp trong và ngoài nước, từ các sản phẩm thay thế, từ các nhà cung cấp và từ khách hàng… Công ty Cổ phần Sông Đà 7 cũng không phải là ngoại lệ. Ngoài ra Công ty còn phải đối mặt với sức ép rất lớn do hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng công trình thủy điện, công trình dân dụng, bất động sản trong giai đoạn kinh tế hết sức khó khăn hiện nay. Do vậy, việc xây dựng chiến lược kinh doanh cho Công ty Cổ phần Sông Đà 7 là rất cấp thiết, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện nay. 2. Mục tiêu Xây dựng chiến lược kinh doanh cho Công ty Cổ phần Sông Đà 7: - Phân tích môi trường bên ngoài - Phân tích môi trường bên trong - Xây dựng chiến lược kinh doanh - Lựa chọn chiến lược kinh doanh - Giải pháp thực hiện chiến lược kinh doanh 3. Phạm vi nghiên cứu của luận văn Luận văn chỉ nghiên cứu chiến lược kinh doanh cho Công ty Cổ phần Sông Đà 7. 9 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu 4. Cơ sở lý luận và các phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở của lý luận về hoạch định chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, luận văn sử dụng số liệu được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau: Số liệu về tình hình kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 7 được lấy - từ các báo cáo tài chính kiểm toán, báo cáo tổng kết năm của Công ty Cổ phần Sông Đà 7. Số liệu về thực trạng và dự báo tình hình kinh doanh Tổng công ty Sông - Đà Số liệu về thực trạng và dự báo kinh doanh của các đối thủ cạnh tranh - cùng ngành từ website của Bộ Xây dựng, Tổng cục thống kê và các kênh thông tin khác. 5. Những đóng góp của luận văn Phân tích tác động của môi trường kinh doanh đến hoạt động của Công ty Cổ phần Sông Đà 7. Phân tích thực trạng hoạt động của Công ty Cổ phần Sông Đà 7. Nhận thức rõ các cơ hội và thách thức, các mặt mạnh và mặt yếu của SD7 để từ đó đề ra các biện pháp về chiến lược kinh doanh cần thiết nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho Công ty. Đề xuất một số giải pháp nhằm thực hiện các mục tiêu của các phương án chiến lược. 6. Kết cấu của luận văn Để thực hiện được mục đích của Luận văn, ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, phần nội dung chính của Luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý thuyết về chiến lược kinh doanh Chương 2. Phân tích môi trường sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 7 Chương 3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện chiến lược sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Sông Đà 7 10 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CHIẾN LƯỢC KINH DOANH 1.1. Tổng quan về chiến lược kinh doanh 1.1.1. Khái niệm về chiến lược Thuật ngữ chiến lược xuất phát từ lĩnh vực quân sự với ý nghĩa để chỉ ra các kế hoạch lớn và dài hạn trên cơ sở chắc chắn rằng cái gì đối phương có thể làm được, cái gì đối phương không thể làm được. Từ đó cùng với sự phát triển của trao đổi hàng hóa, thuật ngữ chiến lược kinh doanh ra đời, theo quan điểm truyền thống chiến lược là việc xác định những mục tiêu cơ bản dài hạn của một tổ chức để từ đó đưa ra các chương trình hành động cụ thể cùng với việc sử dụng các nguồn lực một cách hợp lý nhằm để đạt được các mục tiêu đã đề ra. Theo Giáo sư lịch sử kinh tế học Alfred Chandler, Đại học Harvard (Mỹ), “Chiến lược bao gồm những mục tiêu cơ bản dài hạn của một tổ chức, đồng thời lựa chọn cách thức hoặc tiến trình hành động, phân bổ nguồn lực thiết yếu để thực hiện các mục tiêu đó”. Theo William J’. Glueck: “Chiến lược là một kế hoạch mang tính thống nhất, tính toàn diện và tính phối hợp, được thiết kế đảm bảo rằng các mục tiêu cơ bản của tổ chức sẽ được thực hiện”. Theo Fred R. David: “Chiến lược là những phương tiện đạt tới những mục tiêu dài hạn. Chiến lược kinh doanh có thể gồm có sự phát triển về địa lý, đa dạng hóa hoạt động, sở hữu hóa, phát triển sản phẩm, thâm nhập thị trường, cắt giảm chi tiêu, thanh lý và liên doanh”. (Fred David, 2006). Theo Michael E. Porter “Chiến lược là nghệ thuật xây dựng các lợi thế cạnh tranh”. 1.1.2. Các cấp độ chiến lược Xét về cấp độ, trong bất kỳ tổ chức nào, các chiến lược có thể tồn tại ở nhiều cấp độ khác nhau: 11 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu 1.1.2.1 Chiến lược doanh nghiệp Chiến lược ở cấp doanh nghiệp liên quan đến việc lựa chọn các hoạt động kinh doanh ở đó các đơn vị kinh doanh phải cạnh tranh, đồng thời có sự phát triển và phối kết hợp giữa các đơn vị với nhau. Chiến lược cấp doanh nghiệp có các đặc điểm: - Định hướng mục tiêu chung và nhiệm vụ của doanh nghiệp: Bao gồm việc xác định các mục tiêu, các dạng hoạt động kinh doanh mà doanh nghiệp sẽ tiến hành và cách thức quản lý và phối kết hợp các hoạt động. - Định hướng cạnh tranh: Đó là việc xác định thị trường hoặc đoạn thị trường mà doanh nghiệp sẽ cạnh tranh. - Quản lý các hoạt động kinh doanh độc lập và mối quan hệ giữa chúng: Chiến lược doanh nghiệp phát triển và khai thác thông qua việc phân chia và phối kết hợp các nguồn lực giữa các đơn vị độc lập hoặc giữa các hoạt động riêng rẽ. 1.1.2.2 Chiến lược kinh doanh Một đơn vị kinh doanh chiến lược có thể là một bộ phận trong doanh nghiệp, một dòng sản phẩm hay một khu vực thị trường, chúng có thể được kế hoạch hóa một cách độc lập. Ở cấp độ đơn vị kinh doanh, vấn đề chiến lược đề cập ít hơn đến việc phối kết hợp giữa các đơn vị tác nghiệp nhưng nhấn mạnh hơn đến việc phát triển và bảo vệ lợi thế cạnh tranh cho sản phẩm và dịch vụ mà đơn vị quản lý. Chiến lược đơn vị kinh doanh liên quan đến: - Việc định vị hoạt động kinh doanh để cạnh tranh - Dự đoán những thay đổi của nhu cầu, những tiến bộ khoa học công nghệ và điều chỉnh chiến lược để thích nghi và đáp ứng những thay đổi này - Tác động và làm thay đổi tính chất của cạnh tranh thông qua các hoạt động chiến lược như là gia nhập theo chiều dọc hoặc thông qua các hoạt động chính trị. 12 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu 1.1.2.3 Chiến lược chức năng, bộ phận Cấp độ chức năng của tổ chức đề cập đến các bộ phận tác nghiệp. Chiến lược ở cấp độ này liên quan đến các quy trình tác nghiệp của các hoạt động kinh doanh và các bộ phận của chuỗi giá trị. Chiến lược ở các chức năng marketing, tài chính, nguồn nhân lực hay nghiên cứu và phát triển nhằm vào phát triển và phối kết hợp các nguồn lực mà thông qua đó các chiến lược ở cấp đơn vị kinh doanh được thực hiện một cách hiệu quả. Chiến lược bộ phận chức năng của tổ chức phụ thuộc vào chiến lược ở các cấp cao hơn. Đồng thời nó đóng vai trò như yếu tố đầu vào cho chiến lược cấp đơn vị kinh doanh và chiến lược tổng thể của doanh nghiệp. 1.1.3. Đặc trưng của chiến lược kinh doanh Tính định hướng dài hạn: Chiến lược kinh doanh đặt ra các mục tiêu và xác định hướng phát triển của doanh nghiệp trong thời kỳ dài hạn (3-5 năm) nhằm định hướng hoạt động cho doanh nghiệp trong môi trường kinh doanh đầy biến động. Tính mục tiêu: Chiến lược kinh doanh thường xác định rõ mục tiêu cơ bản, những phương hướng kinh doanh của doanh nghiệp trong từng thời kỳ và những chính sách nhằm thực hiện đúng mục tiêu đề ra. Tính phù hợp: Để xây dựng chiến lược kinh doanh tốt, doanh nghiệp phải đánh giá đúng thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Đồng thời phải thường xuyên rà soát, điều chỉnh để phù hợp với những biến đổi của môi trường. Tính liên tục: Chiến lược kinh doanh có tính liên tục, xuyên suốt từ quá trình xây dựng, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá đến hiệu chỉnh chiến lược. 1.1.4. Lợi ích của việc xây dựng chiến lược kinh doanh Một doanh nghiệp có chiến lược kinh doanh đúng đắn sẽ có nhiều thành công hơn một doanh nghiệp không xác định được cho mình một chiến lược rõ ràng, cụ thể: 13 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu Xác định được rõ ràng mục tiêu chiến lược. Từ đó có thể tập trung chính xác hơn các nguồn lực có hạn của doanh nghiệp vào mục tiêu chiến lược. Với một chiến lược rõ ràng, minh bạch, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch, thực hiện phân phối nguồn lực một cách chủ động, hợp lý nhằm đạt được hiệu quả cao nhất. Có những phản ứng kịp thời khi môi trường kinh doanh cũng như bản thân doanh nghiệp có những thay đổi. Xã hội không ngừng thay đổi, kỹ thuật không ngừng tiến bộ, thị trường luôn luôn biến động, nhu cầu của người tiêu dùng cũng luôn luôn thay đổi, những người làm việc ở doanh nghiệp không ngừng thay đổi. Trong tình hình đó, nếu doanh nghiệp dậm chân tại chỗ thì sẽ bị đào thải. Vì vậy, doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới, mà muốn đổi mới thì phải có chiến lược. Dù là đổi mới lĩnh vực kinh doanh, kỹ thuật, sản phẩm dịch vụ, quá trình sản xuất, công tác thị trường đều cần có chiến lược, dựa vào sự chỉ đạo của chiến lược. Đặc biệt để tồn tại và phát triển trong cạnh tranh quyết liệt, các doanh nghiệp có xu hướng liên hiệp, sát nhập, để tăng cường thực lực. Quá trình đó dù là chủ động hay bị động đều cần có sự chỉ đạo của chiến lược kinh doanh. Nếu không có chiến lược sẽ thất bại. Hơn nữa, hiện nay chúng ta đã tham gia tổ chức thương mại thế giới, đang đàm phán tham gia TPP, các doanh nghiệp đang đứng trước một tình thế cạnh tranh quyết liệt hơn, hàng hoá nước ngoài sẽ xâm nhập thị trường nhiều hơn. Chính vì vậy doanh nghiệp Việt Nam cần phải xây dựng chiến lược kinh doanh dài hạn cho mình để tồn tại và phát triển. Lường trước được những nguy cơ và những thách thức đồng thời có những biện pháp hạn chế khắc phục. Việc xây dựng chiến lược kinh doanh giúp doanh nghiệp hình dung cụ thể hơn nhiệm vụ của mình, xác định rõ điểm mạnh điểm yếu của bản thân và nhận biết được những nguy cơ và thách thức phải đối mặt. Từ đó có thể chủ động đưa ra những giải pháp thích hợp nhằm phát huy tối đa điểm mạnh, đồng thời giảm thiểu các điểm yếu, nguy cơ rủi ro có thể gặp phải. 14 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu 1.2. Quy trình xây dựng chiến lược kinh doanh Quy trình xây dựng chiến lược gồm 6 bước, cụ thể như sau: Hình 1.1. Quy trình xây dựng chiến lược kinh doanh (Nguồn: Garry D.Smith, Danny R.Arnold, Bobby G.Bizzell, 1997) (1) Xác định tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp: Tầm nhìn: là thông điệp cụ thể hóa sứ mệnh thành một mục tiêu tổng quát, tạo niềm tin vào tương lai của doanh nghiệp. Sứ mệnh: nêu rõ lý do tồn tại của doanh nghiệp và chỉ ra các việc cần làm Mục tiêu chiến lược: chỉ rõ những nhiệm vụ của doanh nghiệp, những gì mà doanh nghiệp hy vọng sẽ đạt được trong phạm vi dài hạn và trung hạn. (2) Phân tích môi trường bên ngoài doanh nghiệp Mục tiêu của phân tích môi trường bên ngoài là nhận thức các cơ hội và nguy cơ từ môi trường bên ngoài của tổ chức. Bao gồm việc phân tích môi trường vĩ mô và môi trường ngành mà doanh nghiệp tham gia sản xuất kinh doanh. Việc đánh giá 15 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu môi trường ngành cũng có ý nghĩa là đánh giá các tác động của toàn cầu hóa đến phạm vi của ngành, xem ngành đó cơ những lợi thế gì. (3) Phân tích môi trường bên trong doanh nghiệp Phân tích bên trong nhằm tìm ra các điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp. Chúng ta xác định cách thức công ty đạt đến lợi thế cạnh tranh, vai trò của các năng lực khác biệt, các nguồn lực và khả năng tạo dựng và duy trì bền vững lợi thế cạnh tranh cho công ty. Từ đó yêu cầu công ty phải đạt được một cách vượt trội về hiệu quả, chất lượng, cải tiến và trách nhiệm với khách hàng. (4) Xây dựng chiến lược Xây dựng chiến lược xác định các phương án chiến lược ứng với các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và mối đe dọa của doanh nghiệp. (5) Triển khai thực hiện chiến lược Triển khai thực hiện chiến lược là việc xây dựng các giải pháp, biện pháp phù hợp với từng chiến lược để thực thi và đạt được mục tiêu đề ra. Việc chiển khai thực hiện chiến lược cần phải rõ rạng có phân công công việc cụ thể và lộ trình thực hiện các công việc. (6) Kiểm tra và đánh giá kết quả thực hiện Doanh nghiệp cần phải thiết lập một hệ thống kiểm soát tất cả các khâu như tổ chức, kiểm soát đầu vào, kiểm soát đầu ra... từ đó nhận ra sớm các vần đề phù hợp và chưa phù hợp để có những cải cách điều chỉnh kịp thời làm cho chiến lược hiệu quả hơn. 1.3. Phân tích môi trường kinh doanh 1.3.1. Phân tích môi trường bên ngoài Môi trường bên ngoài chính là tất cả các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp mà các nhà quản lý không kiểm soát được nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến việc thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và khả năng sinh lợi của mỗi doanh nghiệp. Phân tích môi trường bên ngoài bao gồm phân tích môi 16 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu trường vĩ mô và môi trường ngành. Việc phân tích các yếu tố này giúp doanh nghiệp xác định được vị trí của mình và đặc thù môi trường mà mình tồn tại, định hình các ảnh hưởng của môi trường bên ngoài tới doanh nghiệp và từ đó có những quyết định phù hợp trong hoạch định chiến lược. 1.3.1.1. Phân tích môi trường vĩ mô Những thay đổi trong môi trường vĩ mô có thể có tác động trực tiếp đến bất kỳ lực lượng nào đó trong ngành, làm biến đổi sức mạnh tương đối giữa các thế lực và làm thay đổi tính hấp dẫn của một ngành. Môi trường vĩ mô bao gồm 6 yếu tố: Kinh tế, Công nghệ, Văn hóa xã hội, Nhân khẩu học, Chính trị pháp luật và Tự nhiên: Hình 1.2. Mô hình PESTN nghiên cứu môi trường vĩ mô Kinh tế Nhân khẩu học/Văn hóa xã hội Môi trường vĩ mô Chính tri/pháp luật Tự nhiên Công nghệ (Nguồn: Quản trị chiến lược, Ngô Kim Thanh và Lê Văn Tâm, 2009) (1) Môi trường chính trị - pháp luật Đây là yếu tố có tầm ảnh hưởng tới tất cả các ngành kinh doanh trên một lãnh thổ, các yếu tố chính trị, luật pháp ảnh hưởng đến khả năng tồn tại và phát triển của bất cứ ngành nào. Khi kinh doanh trên một đơn vị hành chính, các doanh nghiệp sẽ phải bắt buộc tuân theo các yếu tố chính trị luật pháp tại khu vực đó. Khi phân tích môi trường này chúng ta thường quan tâm tới các yếu tố: 17 Viện Kinh tế & Quản lý - ĐHBK Hà Nội Tống Đức Hậu - Sự bình ổn: Chúng ta sẽ xem xét sự bình ổn trong các yếu tố xung đột chính trị, ngoại giao của thể chế luật pháp. Thể chế nào có sự bình ổn cao sẽ có thể tạo điều kiện tốt cho việc hoạt động kinh doanh và ngược lại các thể chế không ổn định, xảy ra xung đột sẽ tác động xấu tới hoạt động kinh doanh trên lãnh thổ của nó. - Chính sách thuế: Chính sách thuế xuất khẩu, nhập khẩu, các thuế tiêu thụ, thuế thu nhập... sẽ ảnh hưởng tới doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp. - Các luật liên quan: Luật đầu tư, luật doanh nghiệp, luật lao động, luật chống độc quyền, chống bán phá giá ... - Chính sách: Các chính sách của nhà nước sẽ có ảnh hưởng tới doanh nghiệp, nó có thể tạo ra lợi nhuận hoặc thách thức với doanh nghiệp, đặc biệt là các chính sách về cải cách kinh tế, cải cách hành chính, thay đổi chính sách liên quan đến ngành, chính sách thuế, an toàn và bảo vệ môi trường, các chính sách điều tiết cạnh tranh, bảo vệ người tiêu dùng… Ngày nay, các doanh nghiệp càng phải chú ý hơn tới chính sách của Chính phủ về sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường tự nhiên. Giải quyết tốt vấn đề môi trường cũng tức là một điều kiện thiết yếu để giải quyết vấn đề tăng trưởng bền vững. (2) Môi trường nền kinh tế Trạng thái của môi trường kinh tế vĩ mô xác định sự lành mạnh, thịnh vượng của nền kinh tế, nó luôn gây ra những tác động với các doanh nghiệp và ngành. Môi trường kinh tế chỉ bản chất và định hướng của nền kinh tế trong đó doanh nghiệp hoạt động. Các ảnh hưởng của nền kinh tế đến một doanh nghiệp có thể làm thay đổi khả năng tạo giá trị và thu nhập của nó. Bốn nhân tố quan trọng trong kinh tế vĩ mô là: Tốc độ tăng trưởng kinh tế, lãi suất, tỷ suất hối đoái và tỷ lệ lạm phát. Thông thường các doanh nghiệp sẽ dựa trên yếu tố kinh tế để quyết định đầu tư vào các ngành, các khu vực. Các yếu tố kinh tế cần quan tâm bao gồm: - Tình trạng của nền kinh tế: Bất cứ nền kinh tế nào cũng có chu kỳ, trong mỗi giai đoạn nhất định của chu kỳ nền kinh tế, doanh nghiệp sẽ có những quyết định phù hợp cho riêng mình. 18