Tài liệu Luận văn khoa quản trị doanh nghiệp giải pháp phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền bắc.doc

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI MẶT HÀNG PHỤ TÙNG ÔTÔ TRÊN THỊ TRƯỜNG MIỀN BẮC 1.1 Tính cấp thiết của việc nghiên cứu Cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái thế giới bắt nguồn từ sự sụp đổ của thị trường bất động sản, của hệ thống tài chính ngân hàng…dẫn đến khủng hoảng trong lĩnh vực sản xuất ôtô. Nhưng hiện nay nền kinh tế thế giới đã thoát khỏi giai đoạn khó khăn nhất của cuộc khủng hoảng, đang bước đầu hồi phục với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân là 4,2%, kéo ngành công nghiệp xe hơi thế giới sôi động trở lại. Theo nhận định của các nhà phân tích thị trường ôtô của nhiều nước: ngành công nghiệp xe hơi thế giới đang khởi sắc trở lại, sức tiêu thụ ôtô trên toàn cầu tăng mạnh, tình hình sản xuất của các hãng xe hơi đang hoạt động tích cực nhằm đáp ứng nhu cầu đó. Trước tình hình đó các nhà sản xuất linh kiện phụ tùng ôtô đã tăng công suất để đáp ứng nhu cầu lớn của không những cho các nhà sản xuất xe hơi mà còn cho cả những người tiêu dùng. Cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới, kể từ năm 2004 Việt Nam đã đề ra chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô đến năm 2010 và tầm nhìn 2020, một thị trường nhiều hứa hẹn cho ngành công nghiệp ôtô Việt Nam phát triển. Bên cạnh đó là đời sống và thu nhập của người dân Việt Nam ngày một nâng cao. Xu hướng tiêu dùng đang bắt nhịp theo xu hướng của thế giới, hướng tới những sản phẩm đắt tiền với sự an toàn và sang trọng. Lượng tiêu thụ ôtô trên thị trường nội địa ngày càng gia tăng. Nhưng để sản xuất và lắp ráp ôtô đáp ứng nhu cầu nội địa thì phía sau ngành công nghiệp ôtô Việt Nam là vai trò rất quan trọng của thương mại ngành sản xuất, kinh doanh phụ tùng ôtô. Thương mại ngành này mới chỉ phát triển mạnh kể từ năm 2004 khi có quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam. Chính vì thế các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phụ tùng ôtô còn đang gặp nhiều khó khăn. Thể hiện ở thị trường nguồn cung chưa dồi dào, tuy số lượng các sản xuất, kinh doanh là 505 doanh nghiệp nhưng năm 2004 số doanh nghiệp sản xuất chỉ mới chiếm khoảng 40 doanh nghiệp, năm 2010 tăng lên 70 doanh nghiệp (trong đó doanh nghiệp FDI chiếm khoảng 40, doanh nghiệp trong nước là 30), ngoài ra tốc độ tiêu thụ mặt hàng phụ tùng ôtô tăng không đều và còn chậm, các doanh nghiệp chưa có sự liên kết với nhau, cũng như chưa biết liên kết với các nhà sản xuất lắp ráp ôtô để chuẩn bị cho chiến lược kinh doanh của mình. Thương mại ngành chậm phát triển không thể không tính đến vai trò của nhà nước trong vấn đề như phát triển hạ tầng, chính sách đầu tư, chính sách ưu tiên. Ngoài ra nhà nước chưa có định hướng rõ ràng về các dòng xe chiến lược để các doanh nghiệp tập trung kinh doanh và sản xuất mặt hàng phụ tùng -1- ôtô chủ chốt, bên cạnh đó chính sách thuế thường xuyên thay đổi gây rất nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp. Tuy vậy nhưng vai trò của ngành đã đóng góp đáng kể vào ngân sách của nhà nước và đã đóng góp rất lớn trong vấn đề giải quyết công ăn việc làm, giúp cho ngành sản xuất và lắp ráp ôtô nước nhà ngày càng phát triển. Hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường Việt Nam đang được nhà nước chú trọng, và sẽ hứa hẹn nhiều tiềm năng phát triển. Qua khảo sát thực tế tại Công ty TNHH Nhâm Tuấn, nhận thấy tình hình chung của hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô còn gặp rất nhiều khó khăn. Bên cạnh yếu tố bên trong doanh nghiệp như về nguồn lực lao động, về công nghệ sử dụng cho hoạt động thương mại thì ngay cả trong định hướng phát triển thương mại của công ty cũng có nhiều vấn đề. Qua điều tra cho thấy tốc độ tiêu thụ mặt hàng phụ tùng ôtô tại Công ty có tăng nhưng số lượng còn hạn chế, dẫn tới ảnh hưởng tới doanh thu tiêu thụ mặt hàng phụ tùng ôtô tại công ty. Kết quả đó một phần là do yếu tố nội tại của công ty, nhưng phần lớn chịu ảnh hưởng nhiều từ những yếu kém trong cơ sở hạ tầng thương mại cũng như trong cơ chế chính sách ban hành của nhà nước. Vấn đề đặt ra cho Công ty TNHH Nhâm Tuấn cũng như các Công ty kinh doanh khác trong ngành là phải có một cái nhìn tổng thể về thực trạng phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường thế giới, trên thị trường Việt Nam cụ thể ở thị trường miền Bắc, từ đó đề ra những hướng đi riêng cho Công ty và có những đề xuất kiến nghị với nhà nước trong phát triển hoạt động thương mại mặt hàng này. Xuất phát từ những lý do trên mà em lựa chọn đi sâu nghiên cứu đề tài: “Giải pháp phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc”. Lấy đơn vị nghiên cứu điển hình là Công ty TNHH Nhâm Tuấn. 1.2 Xác lập và tuyên bố vấn đề trong đề tài Với sự cần thiết đã chỉ ra ở phần trên luận văn “Giải pháp phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc” tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn của phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu trên, luận văn tập trung trả lời các câu hỏi sau: - Bản chất phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô là gì? - Thực trạng phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô như thế nào? - Những thành công và tồn tại trong phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô? - Ảnh hưởng của chính sách vĩ mô đến phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô như thế nào? - Giải pháp giúp phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trong thời gian tới? -2- 1.3 Các mục tiêu nghiên cứu Đề tài hướng tới giải quyết 3 mục tiêu: - Làm rõ những vấn đề lý luận về phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. - Nghiên cứu thực trạng thương mại và phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc, từ đó thấy được những thành công và tồn tại trong phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. - Từ những phát hiện qua nghiên cứu đề ra những giải pháp cho công ty và các doanh nghiệp khác cũng như có những kiến nghị với Nhà nước trong phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. 1.4 Phạm vi nghiên cứu đề tài Về nội dung nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu phát triển thương mại theo quy mô, chất lượng và hiệu quả phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô của Công ty TNHH Nhâm Tuấn trên thị trường miền Bắc. Nhưng dưới góc độ kinh tế thương mại, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu các chỉ tiêu về quy mô và chất lượng của hoạt động phát triển thương mại. Về không gian: Tập trung nghiên cứu điển hình ở Công ty TNHH Nhâm Tuấn. Với phạm vi thị trường được giới hạn trên thị trường miền Bắc. Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô, số liệu nghiên cứu thu thập từ các báo cáo kết quả kinh doanh của Công ty TNHH Nhâm Tuấn trong giai đoạn từ đầu năm 2007 tới năm 2010. Đồng thời, các dự báo, kiến nghị và đề xuất về giải pháp phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô được áp dụng cho doanh nghiệp nghiên cứu và các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng phụ tùng ôtô trong khoảng thời gian từ 2010 – 20120. 1.5 Kết cấu luận văn tốt nghiệp Ngoài phần tóm lược, lời cảm ơn, danh mục bảng biểu, danh mục từ viết tắt, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan nghiên cứu về phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. Chương 2: Cơ sở lý luận cơ bản về phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. Chương 3: Phương pháp nghiên cứu và kết quả phân tích thực trạng phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô của Công ty TNHH Nhâm Tuấn trên thị trường miền Bắc. Chương 4: Các kết luận và đề xuất giải pháp về việc phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. -3- CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI MẶT HÀNG PHỤ TÙNG ÔTÔ TRÊN THỊ TRƯỜNG MIỀN BẮC 2.1 Một số định nghĩa, khái niệm cơ bản 2.1.1 Mô tả mặt hàng phụ tùng ôtô Từ điển Tiếng Việt do Nhà xuất bản Thanh niên, xuất bản năm 2008, trang 471 có đưa ra định nghĩa: Phụ tùng là bộ phận nhỏ của một vật, có thể thay thế được khi hỏng hóc hay hao mòn. Như vậy phụ tùng ôtô được hiểu là bộ phận có thể thay thế cho những thành phần, bộ phận cấu tạo nên chiếc xe ôtô. Thông thường cấu tạo của một xe ôtô gồm động cơ, hệ thống truyền lực, gầm xe, điện động cơ, điện thân xe, thân vỏ. Chính vì thế, phụ tùng đi kèm cơ bản gồm các loại như sau: 1. Phụ tùng động cơ: mục đích của phụ tùng động cơ ôtô (thường sử dụng nhiên liệu xăng hoặc dầu diesel - tạm gọi là động cơ) là chuyển đổi năng lượng sinh ra từ quá trình đốt cháy xăng, dầu thành năng lượng cơ học để chiếc xe có thể chuyển động được. Các phụ tùng trong động cơ gồm:  Trục cơ  Bơm dầu  Xilanh  Bộ lọc nhiên liệu  Gioăng mặt  …… 2. Phụ tùng hộp số: nhằm thay đổi tỷ số truyền và moment xoắn từ động cơ đến các bánh xe chủ động phù hợp với moment cản luôn thay đổi và nhằm tận dụng tối đa công suất động cơ.  Bánh răng hộp số  Bầu lọc dầu  Cảm biến tốc độ  Bộ phanh  Van điều khiển  Trục  Bị rọ hộp số  …… 3. Phụ tùng phần gầm: quản lý các chức năng lái xe, quay vòng và dừng xe.  Cáp phanh tay -4-  Bộ vi sai  Vành chậu quả dứa  Bơm trợ lực lái  Bộ giảm sóc  Lò xo  ….. Ngoài những phụ tùng cơ bản trên còn có các phụ tùng khác như: phụ tùng cho thân vỏ, nội thất ôtô, điện điều hoà trong ôtô, các loại ống xả… Minh hoạ một số hình ảnh của phụ tùng như sau: Tên hàng: Bánh răng số 3; 32R Loại xe: HYUNDAI 15T Hãng sản xuất: SAMSUNG Xuất xứ: Hàn Quốc Loại hàng: Vành chậu quả dứa Loại xe: SAMSUNG 15T Hãng sản xuất: SAMGUNG Xuất xứ: Hàn Quốc -5- 2.1.2 Khái niệm phát triển thương mại 2.1.2.1 Phát triển thương mại Hiện nay chưa có một định nghĩa chính thống về phát triển thương mại. Do đó, chúng ta dựa trên quan điểm phát triển kinh tế để đưa ra cách hiểu chính xác hơn về phát triển thương mại. Theo Giáo trình Kinh tế phát triển, trường đại học KTQD, nhà xuất bản lao động – xã hội trang 14 “Phát triển kinh tế là một quá trình lớn lên hay biến đổi về mọi mặt của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định. Trong đó bao gồm sự tăng lên về quy mô sản lượng cùng với sự thay đổi về chất của nền kinh tế (như phúc lợi xã hội, tuổi thọ,…) và những thay đổi về cơ cấu kinh tế. Phát triển kinh tế là một quá trình hoàn thiện về mọi mặt của nền kinh tế bao gồm kinh tế, xã hội, môi trường, thể chế...”. Như vậy, khái niệm phát triển kinh tế bao hàm các vấn đề cơ bản sau:  Mức độ gia tăng của sản lượng quốc gia và sự tăng trưởng của sản xuất trong một thời kỳ.  Mức độ biến đổi cơ cấu kinh tế của quốc gia thể hiện ở tỷ trọng của công nghiệp, dịch vụ trong tổng sản phẩm quốc dân.  Sự tiến bộ xã hội thể hiện ở đời sống dân cư, xóa bỏ nghèo đói, tăng công ăn việc làm và công bằng xã hội. Dựa vào nội hàm phát triển kinh tế có thể hiểu: Phát triển thương mại là sự phát triển về cả chiều rộng cũng như chiều sâu của các hoạt động thương mại trong nền kinh tế. Đó là sự nỗ lực cải thiện về quy mô, chất lượng các hoạt động thương mại trên thị trường nhằm tối đa hóa tiêu thụ và hiệu quả của các hoạt động thương mại, hướng tới sự bền vững trong phát triển thương mại. Như vậy phát triển thương mại thể hiện trên cả ba nội dung: qui mô, tốc độ phát triển thương mại; chất lượng trong phát triển thương mại; tính tối ưu và hiệu quả trong phát triển thương mại Đối với một doanh nghiệp phát triển thương mại mặt hàng là: Sự mở rộng về quy mô thương mại (Tăng sản lượng bán ra, mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng sự đa dạng của người bán và người mua trên thị trường), thay đổi về chất lượng thương mại (Thể hiện ở sự dịch chuyển cơ cấu hàng hóa, sự tăng lên của các hàng hóa, dịch vụ có chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, sang trọng, sự thay đổi phương thức kinh doanh và phân phối từ truyền thống sang hiện đại…nhằm mục tiêu thâm nhập và khai thác tốt hơn thị trường cũ), nâng cao hiệu quả hoạt động thương mại (Thể hiện qua quan hệ so sánh giữa kết quả đạt được và chi phí bỏ ra để có được kết quả đó), và phát triển thương mại hướng tới mục tiêu bền vững (Đảm bảo hài hoà các mục tiêu kinh tế - xã hội môi trường) -6- 2.1.2.2 Phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô Phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô bao gồm các hoạt động như sự mở rộng quy mô thương mại, tăng tốc độ tăng trưởng, nâng cao hiệu quả hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô và mục tiêu hướng tới phát triển bền vững thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Để phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô có thể phát triển theo hai hướng là phát triển thương mại theo chiều rộng hoặc chiều sâu: Phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô theo chiều rộng chính là sự mở rộng về quy mô thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô, gia tăng thị phần mặt hàng phụ tùng ôtô của doanh nghiệp trên thị trường, gia tăng số lượng doanh nghiệp tham gia thị trường cũng như gia tăng nhu cầu đối với mặt hàng phụ tùng ôtô. Phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô theo chiều sâu có nghĩa thay đổi về mặt chất lượng của hoạt động thương mại, phát triển thương mại theo hướng sự tăng trưởng thương mại một cách đều đặn, ổn định, thay đổi cơ cấu mặt hàng cũng như thị trường hợp lý, sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho phát triển thương mại cùng với áp dụng phương thức kinh doanh thích hợp. Phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc theo hướng nâng cao chất lượng hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô có nghĩa không những cần gia tăng khuyến khích các doanh nghiệp tham gia thị trường nhiều hơn nữa mà còn định hướng cho các doanh nghiệp đó sản xuất, kinh doanh những mặt hàng đang chiếm lợi thế, tăng những mặt hàng sản xuất kinh doanh có chất lượng tốt, có uy tín thương hiệu trên thị trường. Đối với các doanh nghiệp tham gia sản xuất linh kiện, phụ tùng ôtô thì không những sản xuất những linh kiện phụ tùng ôtô có quy trình sản xuất đơn giản mà còn phải tăng trong các sản phẩm có mức độ công nghệ cao, và cần đảm bảo yêu cầu về an toàn, chính xác, độ bền và đạt tiêu chuẩn quốc tế. Ngoài ra, cần quan tâm đến việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực như nguồn lực lao động, nguồn lực về vốn, nguồn lực công nghệ… cho phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô; Quan tâm đổi mới hình thức sản xuất kinh doanh từ hình thức chỉ hình thành các nhà máy, cửa hàng nhỏ lẻ, riêng biệt phát triển thành cụm công nghiệp sản xuất, chuỗi các cửa hàng kinh doanh phụ tùng ôtô có mối quan hệ mật thiết với nhau, hình thành các trung tâm lớn mua bán phụ tùng ôtô với phương thức kinh doanh đa dạng như bán hàng và tư vấn trực tuyến cho khách hàng, cho phép khách hàng đặt hàng qua mạng cung cấp đầy đủ số lượng, mẫu mã, giá cả cho khách hàng. Tích cực thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh linh kiện, phụ tùng ôtô, nâng cao hiệu quả hoạt động các doanh nghiệp này. -7- Với những vấn đề lý thuyết đã phân tích ở trên có thể thấy để phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô cần giải quyết ba vấn đề cơ bản là phát triển thị trường để phát triển thương mại, phát triển nguồn hàng để phát triển thương mại, và tạo lập môi trường thuận lợi để phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Thứ nhất: Phát triển thị trường để phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Nhân tố thị trường - thị trường đầu ra của mặt hàng phụ tùng ôtô - có ảnh hưởng rất lớn chi phối toàn bộ hoạt động phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. Do đó, phát triển thị trường mặt hàng phụ tùng ôtô thực chất là xem xét về dung lượng thị trường, về phía cầu mặt hàng. Mặt hàng phụ tùng ôtô là hàng hoá đặc biệt, nó là linh kiện phụ tùng đi kèm với xe ôtô, phải thoả mãn tiêu chuẩn của nhà sản xuất lắp ráp ôtô nên khó thay đổi như các mặt hàng khác, bởi có những quy định chung về thiết kế, tiêu chuẩn kích thước, quy trình sản xuất đòi hỏi ứng dụng những công nghệ máy móc hiện đại phức tạp, vốn đầu tư lớn, không thể thay đổi thường xuyên. Dung lượng thị trường mặt hàng phụ tùng ôtô được xem xét qua cầu về ôtô. Nếu lượng tiêu thụ ôtô sản xuất trong nước lớn chứng tỏ số lượng linh kiện phụ tùng ôtô cần thiết để sản xuất là lớn. Vậy xác định những tồn tại trong phát triển thị trường để phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phụ tùng ôtô cần điều tra, nghiên cứu, tìm hiểu thị trường thường xuyên để nắm bắt xu hướng các dòng xe đang được tiêu thụ mạnh, dòng xe sẽ được tiêu thụ mạnh, xu hướng sản xuất của các nhà sản xuất lắp ráp ôtô cũng như thị hiếu tiêu dùng của người mua xe. Từ đó khai thác, đáp ứng nhu cầu trên thị trường; có phướng hướng kinh doanh mặt hàng phù hợp, cũng như sản xuất các linh kiện, phụ tùng đáp ứng kịp thời cho thị trường; Bên cạnh đó các doanh nghiệp cần quan tâm tới các chính sách xúc tiến, dịch vụ hỗ trợ, xây dựng thương hiệu công ty… Thứ hai: Phát triển nguồn hàng để phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Nguồn hàng được hiểu là nguồn tạo ra hàng hoá để cung ứng trên thị trường. Xem xét nguồn hàng trên các góc độ về quy mô nguồn, cơ cấu nguồn, chất lượng nguồn và sự ổn định của nguồn cung. Với mặt hàng phụ tùng ôtô thì số lượng các doanh nghiệp cung ứng trên thị trường miền Bắc còn rất nhỏ so với nhu cầu mặt hàng này trên thị trường. Nguồn hàng trong phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô được nhập khẩu chủ yếu từ bên ngoài chiếm tới 90%, chỉ có 10% là do các doanh nghiệp trong nước sản xuất. Vậy yếu kém ở đây chính là số lượng nguồn cung hàng trong nước quá thấp, phải phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài quá nhiều. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ tới sự ổn định nguồn cung, cũng như phát sinh chi phí cao trong quá trình vận chuyển. Vai trò nhà nước trong phát triển nguồn cung rất quan -8- trọng. Nhà Nước cần tạo lập một môi trường thuận lợi khuyến khích các doanh nghiệp tham gia sản xuất linh kiện, phụ tùng nhiều hơn nữa, đưa ra các chính sách ưu đãi về lãi suất, về thuế…để số lượng doanh nghiệp tham gia sản xuất trong lĩnh vực này nhiều hơn, với quy mô rộng hơn. Do đó cùng với sự hỗ trợ từ phía nhà nước để ổn định thị trường nguồn cung, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phụ tùng ôtô cần liên kết, hợp tác với nhau, mạnh dạn tham gia đầu tư sản xuất giữ thế chủ động trong việc cung ứng, đề phòng những rủi ro không thể kiểm soát từ những nguồn cung bên ngoài. Thứ ba: Tạo lập môi trường thuận lợi để phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Môi trường cho hoạt động phát triển thương mại bao gồm môi trường kinh tế, chính trị, môi trường pháp luật nhà nước, cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật thương mại….các yếu tố này tác động tới cả thị trường và nguồn hàng. Đối với người tiêu dùng ôtô, khi chỉ số giá tiêu dùng tăng, giá các mặt hàng thiết yếu tăng tác động mạnh tới chi tiêu của người dân đặc biệt với mặt hàng phụ tùng ôtô. Bên cạnh đó các chính sách của chính phủ như gói kích cầu năm 2009 gồm giảm 50% thuế VAT và lệ phí trước bạ, cũng như hỗ trợ lãi suất ngân hàng 4%; lãi suất cho vay để mua xe, hay tỷ giá hối đoái ngân hàng điều chỉnh…đã tác động tích cực đến thị trường tiêu thụ xe trong nước, giúp các nhà sản xuất ôtô tăng công suất thiết kế, và số lượng tiêu thụ linh kiện phụ tùng ôtô cũng tăng lên đáng kể. Vấn đề cơ sở hạ tầng giao thông ở Việt Nam vẫn xảy ra nhiều tình trạng ùn tắc giao thông, đường sá chật hẹp cũng ảnh hưởng nhiều đến tâm lý ngần ngại mua xe, làm cho lượng tiêu thụ giảm, giảm lượng xe bán ra và giảm lượng phụ tùng cung cấp cho xe. Ngoài ra tệ nạn hàng giả, hàng nhái phụ tùng ôtô tràn lan trên thị trường làm ảnh hưởng tới lòng tin của khách hàng tới sản phẩm, cũng như ảnh hưởng tới uy tín của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh chân chính. Từ những vấn đề trên để hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô phát triển thuận lợi, cần hoàn thiện, thống nhất, chặt chẽ hệ thống luật pháp, tạo môi trường ổn định về chính trị và kinh tế vĩ mô, cải cách các thủ tục hành chính, minh bạch, ổn định các chính sách, tăng cường giám sát thị trường. Ngoài ra nhà nước cần tăng cường tính hiệu quả làm việc của bộ máy tổ chức và hiệu suất làm việc của đội ngũ cán bộ công chức, tăng tính năng động, mở cửa, cạnh tranh của nền kinh tế trong nước. Nhà nước cần có những biện pháp khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phụ tùng ôtô như hỗ trợ về điều kiện vay vốn, ưu đãi về thuế suất,…ngoài ra nhà nước cần đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng thương mại về giao thông, thông tin liên lạc,…Hệ thống này đảm bảo việc lưu thông nhanh chóng, kịp thời, đảm bảo -9- cung cấp nguồn hàng một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí lưu thông cho doanh nghiệp. 2.2 Một số lý thuyết về phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên miền Bắc 2.2.1 Tiêu chí và hệ thống chỉ tiêu đánh giá 2.2.1.1. Tiêu chí đánh giá sự phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô Tiêu chí là một trong những cơ sở xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển thương mại sản phẩm. Có nhiều tiêu chí khác nhau đánh giá sự phát triển thương mại sản phẩm, tuy nhiên với nội hàm của phát triển thương mại đã nêu thì đánh giá sự phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô cần dựa các tiêu chí như: Sự gia tăng về quy mô Sự thay đổi về chất lượng của hoạt động thương mại Sự hài hoà về các mục tiêu phát triển thương mại 2.2.1.2 Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô Dựa trên ba tiêu chí nêu trên, luận văn sẽ xác định các chỉ tiêu đánh giá phát triển thương mại theo chiều rộng và chiều sâu sẽ được sử dụng trong chương ba. 1. Nhóm các chỉ tiêu đánh giá theo chiều rộng a. Doanh thu tiêu thụ: Theo sách kinh tế học vi mô xuất bản năm 2008 của GS.TS Ngô Đình Giao: “doanh thu là thu nhập mà doanh nghiệp nhận được từ việc bán hàng hoá, dịch vụ mà doanh nghiệp bán được trên thị trường”. Trong kinh tế học, doanh thu được tính bằng giá thị trường của hàng hoá nhân với lượng hàng hoá bán ra. Nếu doanh thu tiêu thụ của doanh nghiệp lớn chứng tỏ quy mô hoạt động thương mại của doanh nghiệp lớn. Nếu ngành hàng có doanh thu tiêu thụ trên thị trường lớn chứng tỏ quy mô hoạt động thương mại mặt hàng trên thị trường sẽ lớn. Đây là chỉ tiêu phản ánh rõ nét nhất về phát triển thương mại mặt hàng. n TR =  Pi * Qi i 1 Trong đó: TR là tổng doanh thu Qi là giá bán một đơn vị mặt hàng i trên thị trường Qi là số lượng mặt hàng i bán ra b. Sản lượng tiêu thụ: Trong doanh nghiệp, sản lượng tiêu thụ là khối lượng mặt hàng bán ra của doanh nghiệp trên thị trường. Sản lượng tiêu thụ trên thị trường càng lớn chứng tỏ quy mô của doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp có sức ảnh hưởng chi phối đến thị trường. Trên tầm vĩ mô, sản lượng tiêu thụ của toàn ngành là khối lượng mặt hàng mà tất cả các doanh nghiệp kinh doanh về mặt hàng bán ra. Nếu mặt hàng tiêu thụ tăng chứng - 10 - tỏ quy mô thương mại mặt hàng tăng lên, mặt hàng đang ngày càng thâm nhập sâu vào thị trường, mặt hàng đang đi nhanh vào khâu lưu thông và tiêu dùng, đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Để đo lường sự tăng lên của sản lượng bán, luận văn sử dụng chỉ tiêu sau: Số lượng tăng tuyệt đối của sản lượng bán cho biết sự gia tăng tuyệt đối của sản lượng bán kỳ sau so với kỳ trước: ∆Q = Q1 – Q0 Trong đó: ∆Q là số lượng tăng tuyệt đối của sản lượng tiêu thụ kỳ hiện tại so với kỳ gốc Q1 là số lượng bán kỳ hiện tại Q0 là số lượng bán kỳ gốc ∆Q > 0 có nghĩa là quy mô doanh nghiệp hay quy mô ngành đang được mở rộng, đây là dấu hiệu tích cực đối với phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Tốc độ tăng sản lượng bán hay chính là tốc độ tăng trưởng mặt hàng, được tính bằng thương số giữa số lượng tăng tuyệt đối của sản lượng bán năm nay so với số lượng bán năm trước. Công thức: Q g = Q 100% 0 2. Chỉ tiêu đánh giá phát triển thương mặt hàng phụ tùng ôtô về chiều sâu Chiều sâu của phát triển thương mại sản phẩm nói chung và phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô nói riêng trước hết được biểu hiện bời chất lượng của phát triển thương mại. Để đo lường chất lượng của phát triển thương mại, chúng ta có thể dựa vào các chỉ tiêu sau đây:  Tốc độ tăng trưởng bình quân: Chỉ tiêu này dùng để tính tốc độ tăng trưởng trung bình trong một giai đoạn. Công thức: T  n 1 t2 .t3 .tn T : tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm t2 .t3 .tn : tốc độ tăng trưởng hàng năm  Tính ổn định, đều đặn của tăng trưởng: Được đánh giá dựa vào tốc độ tăng trưởng hàng năm và tốc độ tăng trưởng bình quân. Độ lệch này càng nhỏ thì tăng trưởng càng ổn định. Công thức:  �(t  2 i  t) n  : Tính ổn định của tăng trưởng ti : Tốc độ tăng trưởng hàng năm (i= 1,n) - 11 -  t : Tốc độ tăng trưởng bình quân n : Số năm + Sự chuyển dịch cơ cấu mặt hàng thương mại: Cơ cấu mặt hàng phản ánh tỷ trọng của một nhóm hàng, một sản phẩm nào đó trong tổng giá trị (khối lượng thương mại). Tỷ trọng này càng lớn chứng tỏ thương mại mặt hàng đó ngày càng được mở rộng và có cơ hội phát triển. Tuy nhiên, khi nói chất lượng của phát triển thương mại mặt hàng, người ta quan tâm tới một sự chuyển dịch cơ cấu mặt hàng theo hướng hợp lý hay không? Phát triển thương mại mặt hàng về mặt chất lượng khi sự phát triển này kéo theo sự chuyển dịch cơ cấu mặt hàng thương mại theo hướng gia tăng các mặt hàng có chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, có giá trị gia tăng cao, có hàm lượng chất xám cao, sử dụng tiết kiệm các tài nguyên thiên nhiên cũng như các nguồn lực thương mại khác. + Sự chuyển dịch cơ cấu thị trường thường mại: Thương mại phát triển về mặt chất lượng đòi hỏi thị trường mặt hàng không chỉ được mở rộng tại các thị trường thành phố, khu vực trung tâm mà những sản phẩm tốt, đẹp phải đến được với cả những thị trường nông thôn, miền núi, giúp thoả mãn nhu cầu của người dân, nâng cao mức sống, chất lượng cuộc sống của nhân dân vùng nông thôn, vùng sâu. + Sự chuyển dịch cơ cấu phương thức, loại hình kinh doanh, phân phối sản phẩm: Trong thương mại, có nhiều phương thức kinh doanh, mà các doanh nghiệp có thể lựa chọn được những phương thức phù hợp nhất với điều kiện kinh doanh của mình. Mỗi loại hình kinh doanh có những ưu điểm cũng như hạn chế riêng và phù hợp với điều kiện của từng vùng, mặt hàng nhất định. Tuy nhiên, nhìn trên bình diện chung của cả ngành thương mại mặt hàng thì sự phát triển thương mại đòi hỏi phải có sự phát triển các loại hình kinh doanh từ các cửa hàng nhỏ lẻ, buôn bán rời rạc hình thành nên những khu phố chuyên cung cấp mặt hàng, hình thành những showroom quảng cáo rộng, liên kết mở ra những siêu thị, trung tâm mua bán lớn. Sự chuyển dịch đối với các hình thức phân phối trong thương mại cũng diễn ra với xu hướng như vậy. Tức là sự xuất hiện và ngày càng trở nên phổ biến của các hình thức phân phối sản phẩm hiện đại như bán hàng online, marketing trực tiếp sẽ dần thay thế cho các hình thức phân phối truyền thống. + Sự chuyển dịch cơ cấu các doanh nghiệp tham gia hoạt động thương mại: Để hoạt động thương mại sản phẩm phát triển một cách toàn diện, cần có sự chuyển dịch cơ cấu các loại hình doanh nghiệp tham gia hoạt động thương mại mặt hàng. Cùng với sự phát triển thương mại mặt hàng sẽ có sự tham gia của các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế khác nhau vào hoạt động thương mại từ các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp - 12 - tư nhân đến các doanh nghiệp nước ngoài. Điều này sẽ tạo sự cạnh tranh, tạo động lực cho sự phát triển thương mại. Đồng thời, cùng với tiến trình phát triển thương mại, sẽ có ngày càng nhiều các công ty thương mại tập đoàn, tổng công ty thương mại, công ty cổ phần, còn các doanh nghiệp nhà nước được đổi mới và hoạt động hiệu quả hơn. + Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận: Lợi nhuận là phần chênh lệch giữa tổng doanh thu và tổng chí phí. Nó vừa là mục tiêu hoạt động, vừa phản ảnh hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong thời kỳ nhất định. Lợi nhuận được tính theo công thức: Trong đó: : Là lợi nhuận : Là tổng doanh thu : Là tổng chi phí Lợi nhuận càng cao chứng tỏ doanh nghiệp hoạt động càng có hiệu quả. Tuy nhiên, để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp một cách chính xác hơn, người ta sử dụng chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu hoặc tỷ suất lợi nhuận trên chi phí. Nó phản ánh doanh nghiệp thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận trên một đồng doanh thu, chi phí. Công thức tính: = hoặc = Tỷ suất lợi nhuận càng cao chứng tỏ hiệu quả kinh tế của doanh nghiệp càng cao Phát triển thương mại tạo ra được bao nhiêu việc làm, có đóng góp như thế nào đối với vấn đề xoá đói giảm nghèo, công bằng trong xã hội, có tác động như thế nào tới môi trường và bảo vệ môi trường sinh thái… + Hiệu quả sử dụng lao động thương mại được đánh giá bằng chỉ tiêu: W= Trong đó: W: Là năng suất lao động : Là số lao động thương mại bình quân trong kỳ + Hiệu quả sử dụng vốn: HV = - 13 - Trong đó: HV : là hiệu quả sử dụng vốn V : Là tổng số vốn đầu tư. Chỉ tiêu này phản ánh: Để có được 1 đồng lợi nhuận, doanh nghiệp phải bỏ ra bao nhiều đồng vốn. Hv càng cao chứng tỏ doanh nghiệp sử dụng vốn càng hiệu quả. - 14 - 2.2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô a. Các nhân tố thuộc về thị trường mặt hàng phụ tùng ôtô  Thứ nhất về cầu thị trường Theo kinh tế vi mô “cầu là số lượng hàng hoá hay dịch vụ mà người mua có khả năng và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời gian nhất định”. Cầu thị trường là tổng hợp cầu của các cá nhân. Đây là một nhân tố quan trọng là động lực thúc đẩy phát triển thương mại. Cầu thị trường chịu ảnh hưởng mạnh bởi các yếu tố liên quan tới dân số như quy mô dân số, sự phân bố dân số…quy mô dân số ảnh hưởng tới quy mô thị trường còn sự phân bố dân số ảnh hưởng tới cơ cấu thị trường. Ngoài ra yếu tố thu nhập của người tiêu dùng sẽ ảnh hưởng đến sức mua của thị trường. Thu nhập tăng có nghĩa sức mua của thị trường càng tăng, tạo điều kiện cho thương mại sản phẩm phát triển thuận lợi. Cầu thị trường mặt hàng phụ tùng ôtô ảnh hưởng gián tiếp thông qua cầu thị trường ôtô. Cầu thị trường mặt hàng phụ tùng ôtô hướng tới hai khách hàng mục tiêu chính là những nhà sản xuất, lắp ráp xe ôtô và cả những người tiêu dùng xe ôtô. Nên cầu phụ tùng ôtô được xem xét bởi hai người tiêu dùng này. Nếu trên thị trường số lượng nhà sản xuất lắp ráp xe lớn thì nhu cầu về phụ tùng ôtô sẽ lớn, ngoài ra sự phân bố về vị trí của những nhà sản xuất sẽ chi phối tới sự phân bố thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Đối với người tiêu dùng xe ôtô, nếu người dân có thu nhập cao sẽ gia tăng nhu cầu về xe ôtô từ đó tăng nhu cầu bảo dưỡng sửa chữa, thay thế, làm gia tăng thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Yếu tố về lượng cầu quyết định tới sự hấp dẫn của thị trường, trong đó lượng xe ôtô được tiêu dùng là yếu tố quan trọng. Với sự phân bố về nhu cầu của thị trường của người tiêu dùng sẽ ảnh hưởng tới sự phân bố thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Với những vị trí có dân số tập trung đông ảnh hưởng tới khả năng tiêu thụ ôtô, và trực tiếp và gián tiếp ảnh hưởng tới sự phân bố mạng lưới thương mại phụ tùng ôtô.  Thứ hai về cung thị trường Nguồn cung mặt hàng phụ tùng ôtô gồm tất cả các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Quy mô của cung phụ thuộc vào quy mô, số lượng các doanh nghiệp hoạt động trên thị trường. Nếu có nhiều doanh nghiệp với quy mô kinh doanh mặt hàng phụ tùng ôtô lớn thì khả năng cung ứng mặt hàng phụ tùng ôtô ra thị trường lớn. Cung mặt hàng tăng làm tăng quy mô thương mại mặt hàng trên thị trường. Nhưng nếu lượng cung lớn hơn hoặc nhỏ hơn so với lượng cầu, sẽ làm cho thị trường mất cân bằng. Và trong thực tế đối với mặt hàng phụ tùng ôtô hiện nay, cung về mặt hàng phụ tùng ôtô còn rất nhỏ so với nhu cầu hiện tại, chính phủ cần có những chính sách ưu đãi khuyến khích sự gia tăng của các doanh nghiệp trong nước cũng như - 15 - ngoài nước tham gia vào cung ứng phụ tùng ôtô. Nguồn cung mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường sao cho đảm bảo nguồn cung luôn đáp ứng đủ cầu trên thị trường, để luôn giữ thị trường ở trạng thái cân bằng, ổn định, đây là điều kiện ổn định nhằm phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường.  Thứ ba về giá cả thị trường Sự cân bằng trên thị trường cung cầu xác định giá cả thị trường. Sự biến động giá cả hàng hoá trên thị trường ảnh hưởng mạnh mẽ tới cả cung và cầu thị trường. Giá mặt hàng phụ tùng ôtô tăng lên trong điều kiện các yếu tố khác không đổi sẽ làm gia tăng lợi nhuận thu được và khuyến khích những doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên giá tăng đó làm cho các nhà sản xuất lắp ráp ôtô sẽ tăng giá bán xe, dẫn tới nhu cầu của người tiêu dùng giảm, từ đó tác động đến số lượng xe bán ra, ảnh hưởng đến nhà sản xuất xe, dẫn tới nhu cầu về phụ tùng ôtô ở phía nhà sản xuất lắp ráp ôtô cùng với người tiêu dùng ôtô giảm, và làm giảm nhu cầu phụ tùng ôtô, ảnh hưởng tới phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Còn nếu giá cả mặt hàng phụ tùng ôtô thấp thì dẫn tới tình huống ngược lại. Vậy giá cả thị trường mặt hàng phụ tùng ôtô nếu phản ánh chính xác cung và cầu mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường thì hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô mới giữ được trạng thái bình ổn. b. Các nhân tố thuộc về năng lực của ngành Năng lực của ngành là thể hiện thực lực của ngành bao gồm cả điểm mạnh và điểm yếu của ngành. Đánh giá năng lực của ngành thông qua các chỉ tiêu định tính, định lượng như vốn, công nghệ, lao động của ngành, thương hiệu và mạng lưới phân phối mặt hàng phụ tùng ôtô của ngành…  Vốn Vốn là điều kiện không thể thiếu được để thành lập doanh nghiệp, đảm bảo cho hoạt động của doanh nghiệp được tiến hành thuận lợi theo mục đích đã định. Khi có vốn doanh nghiệp có thể sử dụng để thuê lao động, mua tài nguyên và công nghệ. Việc thực hành tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô, nâng cao hiệu quả của hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Vốn đầu tư trong ngành sản xuất phụ tùng ôtô rất lớn vì đó là ngành cơ khí cần đầu tư lớn về máy móc thiết bị có kỹ thuật cao, cần chế tạo ra các chi tiết với độ chính xác cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế. còn đối với những nhà kinh doanh thì lượng vốn phải lớn thì các mặt hàng cung ứng cho trường mới đảm bảo đa dạng. Đối với những doanh nghiệp có nguồn lực vốn mạnh có điều kiện mở rộng nguồn hàng cung ứng thị trường, luôn chủ động mở rộng hoạt động thương mại của doanh nghiệp trên thị trường, sẽ có ưu thế so với những doanh nghiệp nguồn lực vốn yếu. - 16 -  Lao động của ngành Lao động trong ngành gồm cả những người trực tiếp sản xuất linh kiện phụ tùng ôtô, gồm cả những người trong khâu lưu thông, cả những người trực tiếp điều hành hoạt động kinh doanh mặt hàng này trên thị trường. Con người luôn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động phát triển thương mại vì chính con người là người chỉ đạo và thực hiện để phát triển thương mại. Tuy nhiên số lượng lao động trong ngành là chưa đủ mà lao động trong ngành còn đòi hỏi phải có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao, phải am hiểu nắm rõ thị trường, phải là những người lao động được đào tạo, có tính sáng tạo, nghiêm túc, giữ kỷ luật…thì mới thúc đẩy thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô phát triển nhanh và vững chắc được.  Khoa học công nghệ Ngày nay công nghệ thực sự trở thành nguồn lực của sản xuất kinh doanh. Nhờ có công nghệ mà những nhà sản xuất linh kiện phụ tùng ôtô áp dụng để cho ra các sản phẩm đạt tiêu chuẩn với độ chính xác cao, nhờ có công nghệ mà năng suất sản xuất sản phẩm cao, tiết kiệm thời gian tăng năng suất dẫn tới hạ giá thành sản phẩm. Cũng nhờ có công nghệ mà những doanh nghiệp kinh doanh phụ tùng ôtô áp dụng trong quá trình tìm kiếm khách hàng, thực hiện các giao dịch mua bán, thanh toán nhanh, thuận tiện,… Do đó, trình độ công nghệ đóng vai trò quan trọng đối với phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô, với sự phát triển công nghệ sẽ giúp cho hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô có hiệu quả hơn. c. Các nhân tố thuộc về năng lực của những ngành có liên quan Ngành có liên quan bao gồm ngành thuộc kết cấu hạ tầng nền kinh tế, ngành công nghiệp ôtô, … đây là những ngành cung cấp các yếu tố đầu vào cho hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô và quyết định đầu ra của mặt hàng này. Các ngành có liên quan hoạt động hiệu quả, đảm bảo cung ứng đầu vào liên tục, chất lượng thì hiệu quả hoạt động thương mại sẽ hiệu quả hơn. Đối với ngành thuộc kết cấu hạ tầng nền kinh tế như ngành giao thông vận tải, ngành thông tin quảng cáo, ngành giáo dục, ngân hàng, ngành cơ khí…nếu các ngành này phát triển tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại phụ tùng ôtô phát triển theo. Nếu giao thông thuận tiện sẽ giúp cho các doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng tiết kiệm chi phí lưu thông, tiết kiệm thời gian trong quá trình kinh doanh. Hơn nữa nếu giao thông thuận tiện, có quy hoạch, không bị ùn tắc sẽ kích thích nhu cầu tiêu dùng ôtô từ đó ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới nhu cầu linh kiện phụ tùng ôtô trên thị trường. Nếu ngành thông tin quảng cáo phát triển giúp cho mặt hàng phụ tùng ôtô tiếp cận với người tiêu dùng một cách nhanh chóng, giúp cho người tiêu dùng có thể dễ dàng lựa chọn những mặt hàng phụ tùng ôtô đúng với nhu cầu. Ngoài ra ngành ngân - 17 - hàng phát triển tạo cơ hội cho các doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn dễ dàng, tạo sự chuyên nghiệp, nhanh chóng, tiết kiệm chi phí, thời gian trong quá trình thanh toán giữa người bán lẫn người mua. Ngành giáo dục, ngành cơ khí phát triển giúp đào tạo nguồn nhân lực cho doanh nghiệp nâng cao về kỹ năng, giúp liên kết với các doanh nghiệp nước ngoài trong việc sản xuất ra những linh kiện phụ tùng ôtô có kỹ thuật phức tạp… Đối với ngành công nghiệp ôtô, đây là ngành liên quan trực tiếp tới hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Bởi nếu trên thị trường hình thành nhiều nhà sản xuất lắp ráp ôtô thì nhu cầu về linh kiện phụ tùng ôtô lớn, dẫn tới cầu thị trường lớn, kích thích những doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phụ tùng ôtô tham gia thị trường cung ứng. Nếu sản lượng tiêu thụ ôtô lớn, nảy sinh nhiều nhu cầu về bảo dưỡng sửa chữa thay thế dẫn tới hình thành các trung tâm dịch vụ sửa chữa, bảo hành xe ôtô, hình thành nhu cầu về mặt hàng phụ tùng ôtô từ các trung tâm này, làm cầu trên thị trường tăng, thúc đẩy hoạt động thương mại phụ tùng ôtô sôi động hơn. d. Các nhân tố thuộc về luật pháp Bất kể doanh nghiệp nào tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh đều phải nằm trong giới hạn luật pháp cho phép. Hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô chủ yếu được nhập khẩu từ bên ngoài nên không những chịu sự tác động từ phía luật pháp trong nước mà còn chịu sự tác động từ luật pháp quốc tế. Trong nước, hoạt động thương mại chịu sự quản lý của nhà nước về hoạt động sản xuất, phân phối, quảng cáo trong kinh doanh nhằm bảo về lợi ích cho người tiêu dùng. Luật pháp nhà nước có vai trò trong việc tạo lập trật tự thị trường, khắc phục tình trạng buôn lậu, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng không đảm bảo sức khoẻ cho người tiêu dùng, cũng như bảo vệ cho những doanh nghiệp kinh doanh chân chính. Ngoài ra, các thủ tục pháp lý liên quan đến nhập khẩu mặt hàng phụ tùng ôtô, các quy định về thuế nhập khẩu… ảnh hưởng lớn tới phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. Nếu các thủ tục hành chính rườm rà, chậm chạp sẽ làm tiêu tốn thời gian, nguồn lực của doanh nghiệp một cách không cần thiết, gây chậm trễ trong việc đưa mặt hàng tới thị trường tiêu thụ. Nhà nước có xây dựng hệ thống luật pháp đồng bộ, tạo hành lang pháp lý thông thoáng thì hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô mới có điều kiện phát triển thuận lợi. e. Các chính sách vĩ mô của nhà nước Chính sách vĩ mô của nhà nước gồm chính sách tài khoá và chính sách tiền tệ, chính sách tài khoá sử dụng chi tiêu và thuế, còn chính sách tiền tệ sử dụng lãi suất ngân hàng để điều chỉnh hoạt động kinh tế trên thị trường, ổn định giá cả, cung cầu hàng hoá. - 18 - Các chính sách vĩ mô của nhà nước điều chỉnh hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô gồm các chính sách ưu đãi về lãi suất vay ngân hàng , ưu đãi về thuế nhập khẩu công nghệ phục vụ cho quá trình sản xuất mặt hàng phụ tùng ôtô, các ưu đãi về điều kiện vay vốn... Đây là một ngành phụ trợ của ngành công nghiệp ôtô nên được nhà nước rất ưu tiên về những điều kiện trên, nên các nhà sản xuất kinh doanh phụ tùng ôtô gặp rất nhiều thuận lợi trong hoạt động kinh doanh của mình, tạo thuận lợi rất nhiều cho hoạt động thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô phát triển. Chính sách tác động đến cung (chính sách tiền lương, chính sách giá…), các chính sách hỗ trợ cho hoạt động thương mại như: chính sách hạ tầng thương mại giao thông vận tải, ngân hàng, bưu chính viễn thông…nếu nhà nước ưu tiên đầu tư cho các ngành này tạo rất nhiều thuận lợi cho hoạt động thương mại phụ tùng ôtô diễn ra thông suốt. f. Các nhân tố khác Ngoài ra còn có các nhân tố khác ảnh hưởng đến sự phát triển của mặt hàng phụ tùng ôtô: sự ổn định và phát triển của nền kinh tế, sự ổn định chính trị của quốc gia, nền văn hoá… 2.3 Tổng quan tình hình khách thể nghiên cứu của những công trình năm trước Mặc dù chưa có đề tài nào nghiên cứu trực tiếp vai trò phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô, nhưng trong quá trình hoàn thiện bài viết, em đã thu thập và tìm hiểu được nhiều nghiên cứu có liên quan đến đề tài của mình. Qua tham khảo các nghiên cứu đó giúp em nhìn nhận vấn đề dưới nhiều góc độ và nắm bắt hoạt động thương mại phụ tùng ôtô một cách sâu sắc hơn. Cụ thể: Thứ nhất, Nguyễn Thị Son (2010) với đề tài “Phát triển thương mại mặt hàng ô tô Honda trên thị trường miền Bắc tại công ty TNHH Motor N.A Việt Nam”, LVTN khoa Kinh tế thương mại - đại học Thương Mại. Luận văn đưa ra cách nhìn khái quát về thị trường ôtô và thực trạng tiêu thụ ôtô trên thị trường miền Bắc. Luận văn có sử dụng các phương pháp điều tra, thu thập các dữ liệu thứ cấp để nghiên cứu, điều tra nhu cầu thị trường miền Bắc về mặt hàng ôtô, từ đó đưa ra các giải pháp phát triển cho phát triển thương mại ôtô Honda trên thị trường miền Bắc. Tuy nhiên, luận văn chưa làm rõ được thực trạng và những vấn đề tồn tại trong phát triển thương mại ngành sản xuất - kinh doanh ôtô vì chỉ đi nghiên cứu riêng doanh nghiệp. các vấn đề tồn tại được chỉ ra ở luận văn cũng chỉ tập trung ở tồn tại trong phát triển thị trường ôtô Honda trên thị trường miền Bắc. Luận văn chưa nghiên cứu về hạn chế trong phát triển nguồn hàng ôtô cũng như chưa tìm ra nguyên nhân của hạn chế nguồn hàng nên vẫn còn thiếu sót khi đưa ra các giải pháp nhằm phát triển thương mại mặt hàng ôtô trên thị trường miền Bắc. - 19 - Thứ hai, Phạm Thị Mỵ (2008) với đề tài “Giải pháp phát triển dịch vụ sửa chữa và cung cấp thiết bị phụ tùng ôtô suzuki trên thị trường miền Bắc”, LVTN – khoa Kinh tế thương mại - đại học Thương Mại. Luận văn nghiên cứu tập trung về nhu cầu dịch vụ sửa chữa và cung cấp thiết bị phụ tùng ôtô Suzuki, và các giải pháp phát triển dịch vụ sửa chữa và cung cấp thiết bị phụ tùng ôtô suzuki chỉ tập trung ở giải pháp thị trường. Luận văn đề cập đến phạm vi rất nhỏ về thực trạng cung cấp thiết bị phụ tùng ôtô Suzuki. Luận văn chưa nghiên cứu về thực trạng cung cấp toàn ngành thiết bị phụ tùng ôtô, cũng như chưa đưa ra các giải pháp phát triển dịch vụ liên quan đến nguồn cung hàng. Ngoài những công trình nghiên cứu ở trên còn có những bài báo và một số bài viết về thực trạng tình hình buôn bán phụ tùng ôtô nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ; các vấn đề quản lý thị trường đối với buôn bán phụ tùng ôtô, các quy định của nhà nước về chính sách thuế nhập khẩu linh kiện, phụ tùng ôtô; ngoài ra còn có một số bài báo viết nhận định về lượng tiêu thụ phụ tùng ôtô trên thị trường, hay một số khó khăn mà các công ty kinh doanh phụ tùng ôtô đang gặp phải…tất cả các bài báo chỉ tập trung vào từng khía cạnh rất nhỏ trong vấn đề phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô, chưa có bài báo nào nghiên cứu tổng thể nhu cầu tiêu thụ phụ tùng ôtô cũng như chưa có sự đánh giá tổng quát về thực trạng phát triển toàn ngành cung cấp phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc. Khác với các đề tài nêu trên, đề tài phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc có sự khác biệt ở cả đối tượng và nội dung nghiên cứu. về đối tượng: đề tài nghiên cứu mặt hàng phụ tùng ôtô. Về nội dung: Đề tài nghiên cứu phát triển thương mại cả ngành hàng. Từ đó đề tài đưa ra hướng giải pháp cho phát triển thương mại không những đề cập đến phát triển thị trường để phát triển thương mại, phát triển nguồn hàng để phát triển thương mại mà còn cả những giải pháp kiến nghị với cơ quan nhà nước trong vấn đề phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô. 2.4 Phân định nội dung nghiên cứu của đề tài Đề tài “Giải pháp phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc” là đề tài mang tính cấp thiết cao xuất phát từ những vấn đề đặt ra trong phát triển thương mại mặt hàng phụ tùng ôtô trên thị trường miền Bắc cũng như đơn vị nghiên cứu. Qua tổng quan đề tài nghiên cứu ở chương 1 và đối sánh với các công trình năm trước, đề tài tập trung nghiên cứu cụ thể vấn đề sau: Về mặt lý luận 1. Phân định đối tượng nghiên cứu: Mặt hàng phụ tùng ôtô. - 20 -