Tài liệu Luận văn áp dụng chứng khoán phái sinh cho thị trường chứng khoán việt nam

ÁP DỤNG CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH CHO THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN Ơ IỊT NAM Nguyễn Hoàng Phương Anh, Nguyễn Thi ớp 06TTD,, hho My Lnh TàL chinh Ngânn hàng TÓM TẮT Chứng khoán pháL sLnh là công cụ tàL chinh được sử dụng phổ bLến trên thế gLớL. Trong đề tàL, nhó nghLên cứu nhấn ́ạnh và nêu bật lên được chức năng phòng ngừ rủL ro củ chứng khoán pháL sLnh, tinh tất yếu củ vLệc áp dụng chứng khoán pháL sLnh cho thi trường chứng khoán ơ VLệt N ́. Thông qu nghLên cứu các sàn gL o dich chứng khoán pháL sLnh trên thế gLớL, nhó nghLên cứu đư r được ́ột lộ trình áp dụng, kè́ theo những gLảL pháp cụ thể để áp dụng chứng khoán pháL sLnh cho thi trường chứng khoán ơ VLệt N ́. QUÁ TRINH NGHIIN CỨU ̀ KÊT QUU 1. Bài học kinh nghiệm đối với iệt Nam Từ các cơ cấu tổ chức, cơ chế giao dịch, qui trình thanh toán và giám sát của Các sàn giao dịch công cụ phái sinh trên, điển hình là Sàn giao dịch quyền chọn Chicago (CBOE), Sàn giao dịch giao sau OneChicago, Sàn giao dịch Singapore, nhóm nghiên cứu chúng tôi rút ra những nhận xét của các sàn giao dịch mà Việt Nam cần tìm hiểu và áp dụng chọn lọc như sau: Thứ nhất, đối với Sàn giao dịch quyền chọn Chicago (CBOE) và Sàn giao dịch giao sau OneChicago, việc thanh toán qua công ty thanh toán bù trừ giúp cho việc kiểm soát dễ dàng và thuận lợi hơn. Mô hình quản lí và cơ chế giám sát chặt chẽ, qui trình giao dịch linh hoạt và hình thức đăng kí giao dịch dân chủ. Tuy nhiên, để có một qui mô giao dịch, quản 1 lí và giám sát như vậy, sàn giao dịch cần phải có một cơ sở hạ tầng kỹ thuật hiện đại, một hệ thống cơ chế pháp lí hoàn chỉnh. Đây được xem là điểm yếu lớn nhất của Việt Nam. Việt Nam sẽ phải tốn rất nhiều thời gian, chi phí để có thể dựng nên một sàn giao dịch quy mô như vậy. Bên cạnh đó, vai trò của nhà tạo lập thị trường được xem là thành viên chính thức và hợp pháp tại CBOE. Nhà tạo lập thị trường thường là các tổ chức tài chính lớn, có thể là các tổ chức môi giới để giúp cho thị trường luôn ở trạng thái cân bằng và ổn định; đồng thời chịu sự giám sát theo các qui định của Ủy ban chứng khoán và Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ. Trong khi đó, nhà tạo lập thị trường tại Việt Nam thường là các cá nhân, tổ chức hoạt động tự phát, rất dễ gây ra tình trạng tiêu cực và lũng đoạn thị trường. Ngoài ra, sàn giao dịch quyền chọn Chicago và sàn giao dịch giao sau One Chicago có một hệ thống lệnh vô cùng đa dạng, đáp ứng được nhu cầu của các nhà đầu tư. Thứ hai, tài sản cơ sở của hợp đồng giao sau và hợp đồng quyền chọn không chỉ là cổ phiếu mà còn là các chỉ số chứng khoán (chứng khoán chỉ mục), đặc biệt sàn giao dịch chứng khoán Singapore nổi bật về giao dịch các chỉ số chứng khoán Châu Á. Ví dụ như chỉ số Nikkei 225 – chỉ số đo lường giá chứng khoán của 225 đơn vị niêm yết phát hành đầu tiên trên sở giao dịch chứng khoán Tokyo – được sử dụng trên toàn thế giới như là chỉ số đại diện cho thị trường chứng khoán Nhật Bản, bằng giao dịch quyền chọn SGX Nikkei 225, nhà đầu tư có thể theo dõi sự biến động của thị trường chứng khoán Tokyo. Tương tự, Việt Nam cũng có thể thực hiện giao dịch hợp đồng quyền chọn dựa trên tài sản cơ sở là chỉ số VNIndex, đưa ra những tiêu chuẩn cho một hợp đồng quyền chọn chỉ số chứng khoán sao cho thích hợp với tình hình kinh tế thị trường ở Việt Nam. Thứ ba, mô hình giao dịch của sàn Singapore là sự kết hợp vừa là sàn giao dịch chứng khoán vừa là sàn giao dịch chứng khoán phái sinh. Mô hình này là hướng mà nhóm nghiên cứu muốn chọn để xây dựng sàn giao dịch chứng khoán phái sinh kết hợp với sàn chứng khoán hiê ̣n nay ở Viê ̣t Nam. 2 2. Khảo sat nhu câu cua nhà đâu tư trong viênc̣ á dung chứng khoan ́hai sinh trênn TTCK Nhóm nghiên cứu đã phát ra 100 bảng câu hỏi khảo sát về sự hiểu biết và nhu cầu của nhà đầu tư trong việc áp dụng chứng khoán phái sinh cho thị trường chứng khoán ở Việt Nam. 3. Kết q́uả Hình 1 Hình 2 Hình 3 Hình 1: Sự hiểu biết về chứng khoán phái sinh của nhà đầu tư Hình 2: Kinh nghiê ̣m sử dụng công cụ phái sinh của nhà đầu tư Hình 3: Nhu cầu sử dụng chứng khoán phái sinh của nhà đầu tư Trọng tâm của bài khảo sát là xem xét nhu cầu của các nhà đầu tư trên TTCK đối với chứng khoán phái sinh. Kết quả cho thấy: nhu cầu sử dụng chứng khoán phái sinh của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán là 100%, trong đó 24% nhà đầu tư cho rằng cần được sử dụng ngay và 76% nhà đầu tư cho rằng cần phải hoàn thiện khung pháp lý và cơ sở hạ tầng, khi thị trường đã lộ rõ những yếu tố rủi ro thì nhu cầu đối với những công cụ tài chính phòng ngừa rủi ro là tất yếu. Áp dụng chứng khoán phái sinh là cần thiết. 4. Những thuận lợi và khó khăn khi á dung chứng khoan ́hai sinh cho thị trường chứng khoan iệt Nam: Những thuận lợi mà thị trường chứng khoán Việt Nam có được là thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng phát triển, song song với sự phát triển đó là sức cung và sức cầu của thị trường chứng khoán ngày càng cao. 3 Tuy nhiên, những khó khăn mà thị trường chứng khoán Việt Nam gặp phải cũng không nhỏ: - Chưa có hệ thống pháp lý về giao dịch chứng khoán phái sinh - Sự hiểu biết của nhà đầu tư về chứng khoán phái sinh còn hạn chế - Tiến trình cổ phần hóa và niêm yết tại TTCKViệt Nam diễn ra còn chậm - Chính sách quản lý, giám sát thị trường chưa chặt chẽ 5. Giải ́há ứng dung chứng khoan ́hai sinh cho thị trường chứng khoan ở N Xây dựng hoàn thiện cơ sở pháp lý, trong đó Luật chứng khoán phái sinh là điều kiện cần để chứng khoán phái sinh được hình thành. Ngoài ra, việc hình thành các hợp đồng được tiêu chuẩn hóa, quy định về vốn và ký quỹ, quy định về sự rõ ràng trong đăng ký, báo cáo, minh bạch thông tin và đẩy mạnh hợp tác quốc tế với các tổ chức tài chính trong khu vực và thế giới...là các điều kiện đủ để chứng khoán phái sinh áp dụng cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Xây dựng hệ thống cơ sở vât chất kỹ thuật theo tiêu chuẩn quốc tế Hoàn thiện thị trường chứng khoán với những yêu cầu cần được thực hiện như: thực hiện tốt vai trò hội nhập, hình thành trung tâm thông tin, thiết lập các tổ chức định mức tín nhiệm.. Những yếu tố trên được xem như là nguồn cung về chứng khoán phái sinh cho thị trường, việc tạo nền tảng kiến thức cho nhà đầu tư và nâng cao kiến thức về chứng khoán phái sinh cho các nhà điều hành được xem như nguồn cầu về chứng khoán phái sinh cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Đề tài tâ ̣p trung vào hai loại hợp đồng phái sinh chủ yếu là hợp đồng quyền chọn và hợp đồng giao sau để áp dụng giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh. Xây dựng sàn giao dịch các hợp đồng phái sinh như là mô ̣t bô ̣ phâ ̣n của thị trường chứng khoán, và đưa ra quy trình giao dịch như sau: 4 Hình 4: Quy trình giao dịch quyền chọn và giao sau trên sở giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh Cơ chế vận hành là: Các hợp đồng quyền chọn và giao sau qua Trung tâm xử lý phải tuân theo nguyên tắc đấu giá thị trường, trong đó yếu tố giá và thời gian đặt lệnh được ưu tiên. Có 2 cách xác định giá giao dịch: Cách 1 là cách xác định giá đóng cửa và mở cửa của các phiên giao dịch, ghi nhận tập trung các lệnh giao dịch, từ đó xác định mức giá hợp lý nhất. Cách 2 là cách được sử dụng trong suốt các phiên giao dịch theo nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian đặt lệnh. Nếu không có lệnh mua bán nào được khớp, Trung tâm sẽ đề nghị các mức giá cho các bên tham gia giao dịch. Hợp đồng quyền chọn và giao sau được thực hiện trên Trung tâm xử lý thông tin thông qua các thành viên môi giới. Tất cả các lệnh và tiến trình giao dịch điều được thực hiện trên hệ thống tự động. KÊT LUẬN Qua việc nghiên cứu lý luận về chứng khoán phái sinh, những kinh nghiệm từ thị trường chứng khoán các nước trên thế giới trong việc phát triển chứng khoán phái sinh và bài học cho thị trường chứng khoán Việt Nam, phân tích tình hình thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay và mức độ cần thiết của chứng khoán phái sinh, đề tài đã đưa ra những 5 giải pháp để chứng khoán phái sinh có thể được sử dụng cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Việc hình thành và phát triển chứng khoán phái sinh cho thị trường chứng khoán là bước đi tất yếu phải trải qua, để phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam lên một cung bậc mới, từng bước tiến tới một thị trường chứng khoán phát triển ổn định, vững chắc. Để thúc đẩy việc xây dựng chứng khoán phái sinh cho thị trường chứng khoán Việt Nam, các cơ quan quản lý Nhà nước và các chủ thể tham gia trên thị trường chứng khoán cần phối hợp đồng bộ các giải pháp, theo một lộ trình nhất định với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, để hạn chế những sai sót. Và nếu có phát sinh những khiếm khuyết thì cần đưa ra những biện pháp giải quyết một cách triệt để. Với những giải pháp và đề xuất đối với việc “xây dựng chứng khoán phái sinh cho thị trường chứng khoán Việt Nam” được nêu trên, nhóm nghiên cứu chúng tôi tin rằng sẽ giúp ích phần nào trong lộ trình xây dựng các công cụ phái sinh cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, đây là một lĩnh vực mới và phức tạp, nên đề tài chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Nhóm nghiên cứu rất mong nhận được sự đóng góp và ủng hộ để đề tài được phát triển sâu rộng hơn trong thực tế. T̀I LIỊU THAM KHUO [1]. PGS.TS Nguyễn Thị Ngọc Trang – Quản trị rủi ro tài chính – NXB Thống Kê, năm 2007 [2]. John C. Hull – Options, Futures, and Other Derivatives (sixth edition) [3]. Sàn giao dịch Chicago: www.cboe.com [4]. Sàn giao dịch One Chicago: www.onechicago.com [5]. Sàn chứng khoán Singapore : www.sgx.com ... 6