Tài liệu Khóa luận nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường mỹ của tổng công ty cổ phần dệt may hà nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI KHOA KINH TẾ & KINH DOANH QUỐC TẾ ------------------ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU MẶT HÀNG MAY MẶC SANG THỊ TRƯỜNG MỸ CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN DỆT MAY HÀ NỘI Giáo viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện TS. LÊ QUỐC CƯỜNG LÊ THỊ ANH Lớp: K54EK1 Mã sinh viên: 18D260001 HÀ NỘI – 2022 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦNGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc KHOA KINH TẾ & KINH DOANH QUỐC TẾ BẢN CAM ĐOAN Tên em là: Lê Thị Anh Mã sinh viên: 18D260001 Sinh viên lớp: K54EK1 Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế Em xin cam đoan: Khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội” là công trình nghiên cứu của cá nhân em, không sao chép của bất cứ ai. Em xin chịu mọi trách nhiệm về công trình nghiên cứu của riêng mình! Hà Nội, ngày 15 tháng 4 năm 2022 Người cam đoan Anh Lê Thị Anh 1 LỜI CẢM ƠN Kết thúc quá trình học tập và rèn luyện tại trường Đại học Thương Mại, lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn toàn thể Ban giám hiệu nhà trường, các thầy cô đã dạy dỗ chúng em trong suốt bốn năm học vừa qua. Nhờ có thầy cô, em đã trang bị cho mình được những kiến thức bổ ích phục vụ cho cuộc sống. Trong quá trình thực tập tại Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội, em đã học hỏi và thu được rất nhiều kiến thức thực tế và nhận được sự giúp đỡ tận tình của thầy cô giáo, em đã hoàn thành khóa luận với đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội”. Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới T.S Lê Quốc Cường - giảng viên trường Đại học Thương Mại, đã trực tiếp hướng dẫn tận tình, chỉ bảo và giúp đỡ em trong suốt quá trình hoàn thành khóa luận. Cuối cùng em xin cảm ơn Ban lãnh đạo cùng các anh/chị phòng Xuất - Nhập Khẩu của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội đã giúp em hoàn thành tốt khóa luận này. Do kiến thức còn hạn hẹp và thời gian nghiên cứu có hạn nên khóa luận của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của Tổng công ty cũng như giáo viên hướng dẫn để khóa luận của em hoàn thiện hơn. Em xin chân trọng cảm ơn! 2 MỤC LỤC BẢN CAM ĐOAN .....................................................................................................1 LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................2 MỤC LỤC ..................................................................................................................3 DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ .....................................................6 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT....................................................................................8 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGIÊN CỨU......................................9 1.1 Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu ...............................................................9 1.2 Tổng quan về vấn đề cần nghiên cứu .............................................................10 1.3 Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................12 1.4 Đối tượng nghiên cứu .....................................................................................13 1.5 Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................13 1.6 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................14 1.6.1 Phương pháp thu thập dữ liệu ..................................................................14 1.6.2 Phương pháp xử lý số liệu .......................................................................14 1.7 Kết cấu nghiên cứu .........................................................................................15 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP ..........................................16 2.1 Một số khái niệm cơ bản .................................................................................16 2.1.1 Khái niệm xuất khẩu ................................................................................16 2.1.2 Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh .........................................16 2.1.3 Khái niệm năng lực cạnh tranh của sản phẩm .........................................19 2.1.4 Khái niệm năng lực cạnh tranh xuất khẩu của sản phẩm ........................20 2.2 Một số lí thuyết về nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm của doanh nghiệp ....................................................................................................................20 2.2.1 Vai trò nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm của doanh nghiệp ..........................................................................................................................20 2.2.2 Nội dung nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm của doanh nghiệp ...............................................................................................................21 2.3 Các nhân tố tác động đến năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm của doanh nghiệp ....................................................................................................................26 2.3.1 Các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp.......................................................26 2.3.2 Các nhân tố bên trong doanh nghiệp .......................................................28 3 2.3.3 Các nhân tố trong nội bộ ngành ...............................................................30 2.4 Chiến lực nâng cao cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp ..........................32 2.5 Phân định nội dung nghiên cứu ......................................................................33 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU MẶT HÀNG MAY MẶC SANG THỊ TRƯỜNG MỸ CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN DỆT MAY HÀ NỘI .........................................................34 3.1 Tổng quan về Tổng công ty Cổ phần Dệt May Hà Nội ..................................34 3.1.1 Khái quát quá trình hình và phát triển của Tổng công ty ........................34 3.1.2 Khái quát hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng công ty ..................35 3.1.3 Quy mô và cơ cấu mặt hàng may mặc xuất khẩu của Tổng công ty .......38 3.2 Hoạt động xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội ..............................................................................................41 3.2.1 Khái quát thị trường Mỹ ..........................................................................41 3.2.2 Quy mô và tốc độ tăng trưởng của hoạt động xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty ..............................................................43 3.3 Đánh giá năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc của Tổng công ty sang thị trường Mỹ ................................................................................................45 3.3.1 Chất lượng sản phẩm ...............................................................................45 3.3.2 Danh tiếng và thương hiệu của doanh nghiệp .........................................52 3.3.3 Thị phần xuất khẩu may mặc sang Mỹ của doanh nghiệp ......................56 3.4 Các nhân tố tác động đến nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc của Tổng công ty ...................................................................................60 3.4.1 Các nhân tố bên ngoài của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội...............60 3.4.2 Các nhân tố bên trong của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội ...............64 3.5 Thực trạng về chiến lực nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc của Tổng công ty ...........................................................................................68 3.6 Đánh giá thành công, tồn tại hạn chế và nguyên nhân ...................................69 3.6.1 Thành tựu đạt được ..................................................................................69 3.6.2 Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân .............................................................70 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU MẶT HÀNG MAY MẶC SANG THỊ TRƯỜNG MỸ CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN DỆT MAY HÀ NỘI .........................................................72 4.1 Định hướng phát triển của vấn đề nghiên cứu ................................................72 4.1.1 Quan điểm nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu may mặc của Việt Nam ..................................................................................................................72 4 4.1.2 Định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu của Tổng công ty 73 4.2 Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty. ..........................................................73 4.3 Một số kiến nghị .............................................................................................77 4.3.1 Đối với các Hiệp hội, Phòng Thương mại Việt Nam ..............................77 4.3.2 Đối với chính phủ, các bộ ngành liên quan .............................................78 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................80 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ......................................................81 5 DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Mô hình 2.1: Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter Bảng 3.1: Bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Tổng công ty Cổ phần Dệt May Hà Nội giai đoạn 2018 – 2021 Bảng 3.2: Cơ cấu các mặt hàng may mặc xuất khẩu của Tổng công ty giai đoạn 2018 – 2021 Bảng 3.3: Kim ngạch xuất khẩu ngành may của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội giai đoạn 2018 – 2021 Bảng 3.4: Giá trị và thị phần nhập khẩu hàng dệt may vào Mỹ từ năm 2015 đến T6.2021 Bảng 3.5: Kim ngạch xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty giai đoạn 2018 – 2021 Bảng 3.6: Chi phí nguyên vật liệu đầu vào bình quân trên 1 ĐVSP của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội giai đoạn 2019 – 2021 Bảng 3.7: Chi phí thuê máy móc thiết bị của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội giai đoạn 2019 – 2021 Bảng 3.8: Giá trị sản phẩm may mặc xuất khẩu sang Mỹ bị trả lại của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội giai đoạn 2019 – 2021 Bảng 3.9: Số lượng sản phẩm may mặc được sản xuất của Tổng công ty giai đoạn 2018 – 2021 Bảng 3.10: Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội trong giai đoạn 2018 – 2021 Bảng 3.11: Thị phần may mặc xuất khẩu sang Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội giai đoạn 2019 – 2021 6 Bảng 3.12: Số lượng cán bộ, nhân viên của Tổng Công ty Cổ phần Dệt May Hà Nội (tính tới thời điểm 31/12/2021) Bảng 3.13: Năng lực tài chính của Tổng công ty Cổ phần Dệt May Hà Nội 7 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Ý nghĩa STT Từ viết tắt 1 CBCNV 2 CP 3 ĐVSP 4 ISO 9001 5 FOB Giao hàng trên tàu (Free on board) 6 FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Cán bộ công nhân viên Cổ phần Đơn vị sản phẩm Chứng chỉ quản lí chất lượng direct investment) 7 KNXK Kim ngạch xuất khẩu 8 LAB Phòng thí nghiệm (laboratory) 9 LĐPT Lao động phổ thông 10 LNST Lợi nhuận sau thuế 11 NLCT Năng lực cạnh tranh 12 NLCT XKSP 13 TCT 14 TSLN 15 TNHH - MTV Năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm Tổng công ty Tỷ suất lợi nhuận Tự nhiên hữu hạn một thành viên 8 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGIÊN CỨU 1.1 Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu Cùng với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế diễn ra ngày càng nhanh và trở thành xu thế lớn của thế giới hiện đại, việc tham gia vào các tổ chức kinh tế lớn của Việt Nam đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng hóa ra các thị trường quốc tế cũng như tạo nên lợi thế cạnh tranh cho các mặt hàng của nước ta. Có thể thấy rằng, dệt may là một trong những ngành công nghiệp mũi nhọn của Việt Nam trong nhiều năm nay khi chiếm tỉ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Dệt may Việt Nam, tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2021 của ngành dệt may ước đạt 39 tỷ USD, tăng 11,2% so với năm 2020, tăng 0,3% so với năm 2019. Việt Nam gia nhập WTO và ký kết hàng loạt các hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương đã mang lại nhiều cơ hội và lợi thế cho hàng dệt may xuất khẩu trong việc thâm nhập thị trường thế giới vì được các nước biết đến và quan tâm nhiều hơn. Bên cạnh đó, sự ưu đãi hơn về thuế quan, xuất xứ hàng hoá, hàng rào phi thuế quan và những lợi ích về đối xử công bằng, bình đẳng đã tạo điều kiện để hàng dệt may Việt Nam có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, trong tiến trình toàn cầu hoá, hội nhập và cạnh tranh luôn là hai mặt song hành. Có thể thấy hội nhập kinh tế quốc tế tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh hơn cho doanh nghiệp nhưng khi hội nhập càng sâu thì mức độ cạnh tranh càng gay gắt. Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội với lĩnh vực kinh doanh chủ yếu đó là sản xuất kinh doanh, xuất khẩu các sản phẩm sợi, may mặc sang thị trường nước ngoài. Hiện nay, các mặt hàng may mặt của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội đã có mặt tại nhiều vùng quốc gia và lãnh thổ như EU, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản,…Trong đó, Mỹ là thị trường chính và trọng yếu của Tổng công ty. Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam, Mỹ là thị trường đứng đầu với 15,9 tỷ USD, tăng 12 % so với năm 2020, gấp gần 4 lần so với vị trí thứ hai là Trung Quốc trong tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may của nước ta. Thông qua các nghiên cứu về nhu cầu tiêu thụ cũng như nhập khẩu mặt hàng may mặc, nhận thấy thị trường Mỹ là một thị trường tiềm năng và quan trọng đối với Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội. Sau hơn 30 năm hoạt động, có thể thấy cơ cấu của 9 Tổng công ty tại thị trường Mỹ có sự chuyển dịch tích cực hơn và ngày càng được mở rộng. Tuy nhiên một trong những vấn đề cấp bách đặt ra là các doanh nghiệp xuất khẩu may mặc của Việt Nam không ngừng lớn mạnh nhưng vẫn còn nhiều điểm yếu, đặc biệt là về việc nâng cao năng lực cạnh tranh. Tổng Công ty CP Dệt May Hà Nội cũng không phải là ngoại lệ khi đứng trước áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt không chỉ tại thị trường trong nước mà còn cả thị trường quốc tế. Tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ của Tổng công ty có xu hướng tăng nhưng không cao trong giai đoạn 2020 – 2021 (tăng 0,8%) so với giai đoạn 2018 – 2019 (tăng 5,1%) và giai đoạn 2019 – 2020 (tăng 3,1%). Mặt khác, với lợi thế đông dân cư, thị hiếu đa dạng và nhu cầu tiêu dùng may mặc cao, Mỹ cũng là mục tiêu của các doanh nghiệp may mặc của nhiều quốc gia nhắm tới. Khi tình hình dịch Covid 19 ngày càng căng thẳng và sự xuất hiện của các đối thủ cạnh tranh cả trong nước và ngoài nước sẽ là mối đe doạ lớn cho Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội để cạnh tranh xuất khẩu tại thị trường Mỹ. Đồng thời, Tổng công ty vẫn còn tồn tại các vấn đề trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và nếu những vấn đề này không được cải thiện sẽ tác động lớn đến hoạt động kinh doanh cũng như thị phần của công ty không chỉ tại thị trường Mỹ mà còn cả trên thị trường quốc tế. Xuất phát từ thực tiễn, em xin đề xuất đề tài nghiên cứu “Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty Cổ phần Dệt May Hà Nội” với mục đích đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm giải quyết những vấn về còn tồn tại và nâng cao năng lực cạnh tranh trong hoạt động xuất khẩu sản phẩm của Tổng công ty. 1.2 Tổng quan về vấn đề cần nghiên cứu Dưới góc độ lý thuyết, năng lực cạnh tranh sản phẩm luôn là mối quan tâm hàng đầu đối với các doanh nghiệp. Cho đến hiện tại, đã có không ít nghiên cứu về năng lực cạnh tranh nói chung và năng lực cạnh tranh sản phẩm xuất khẩu nói riêng. Tuy nhiên, mỗi nghiên cứu đều có cách nhìn nhận khác nhau thông qua cách tiếp cận về phương pháp, nội dung và tiêu chí đánh giá. Mặc dù vẫn chưa có một khung lý thuyết tiếp cận toàn diện và thống nhất về vấn đề này nhưng có rất nhiều công trình, luận văn nghiên cứu có liên quan đến đề tài như sau: 10 Luận văn “Nâng cao năng lực cạnh tranh mặt hàng may mặc của Việt Nam” của tác giả Vũ Ngọc Lân, chuyên ngành quản trị kinh doanh. Luận văn tập trung vào phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của mặt hàng may mặc Việt Nam thông qua các chỉ tiêu đánh giá, từ đó phát hiện những vấn đề cần đặt ra cho hàng may mặc Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời, tác giả cũng đề cập đến các rào cản ảnh hưởng đến nâng cao năng lực cạnh tranh may mặc của Việt Nam, bên cạnh một số lợi thế cạnh tranh nhất định so với các quốc gia trên thế giới. Luận văn “Những giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế” của tác giả Nguyễn Quốc Thịnh. Luận văn nghiên cứu các vấn đề lý luận về cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua việc sử dụng phương pháp thống kê và so sánh để đánh giá các tiêu chí đo lường NLCT. Kết quả cho thấy, NLCT của các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam còn nhiều hạn chế. Đồng thời, nghiên cứu đã chỉ ra những rào cản chủ yếu làm hạn chế NLCT của các doanh nghiệp là năng lực sản xuất thấp, tỷ lệ hao phí nguyên liệu cao, chất lượng sản phẩm chưa cao, chất lượng nhân lực yếu, thiếu nguyên liệu, công tác xúc tiến thương mại chưa được đầu tư. Nhưng hạn chế của nghiên cứu là các chỉ tiêu đánh giá NLCT được sử dụng trong nghiên cứu này là các chỉ tiêu định tính. Vì vậy, kết quả nhận được chưa phản ánh đầy đủ NLCT của doanh nghiệp. Luận văn “Nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng công ty thương mại Hà Nội trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” của tác giả Đoàn Mạnh Thịnh (2010). Trên cơ sở hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về cạnh tranh, trên cơ sở phân tích thực tiễn và xu hướng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt nam nói chung và tổng công ty thương mại Hà Nội nói riêng. Tác giả tập chung nghiên cứu, phân tích năng lực cạnh tranh của Tổng công ty thương mại Hà nội trong điều kiện hội nhập kinh tế từ đó đưa ra những giải pháp, đề xuất để nâng cao NLCT. Luận văn đã đề cập đến những hạn chế nhưng vẫn chưa đưa ra những giải pháp thiết thực định hướng cho công ty. Luận văn thạc sĩ kinh tế “Một số yếu tố nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp hàng may mặc xuất khẩu trên địa bàn tỉnh Bình Dương” của tác giả 11 Huỳnh Thiện Thảo Nguyên (2013). Trong đó, tác giả trình bày thực trạng hàng may mặc tại Bình Dương, qua đó đánh giá năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp gia công may mặc xuất khẩu trên địa bàn tỉnh đồng thời thực hiện nghiên cứu định tính và định lượng nhằm đưa ra các yếu tố tác động đến năng lực cạnh tranh hàng may mặc tại tỉnh Bình Dương. Kết quả cho thấy hình thức kinh doanh hàng may mặc tỉnh Bình Dương đa phần dựa vào hình thức gia công xuất khẩu, với hình thức sản xuất xuất khẩu thì nguyên vật liệu đầu vào chủ yếu phải nhập khẩu từ nước ngoài nên giá trị gia tăng trên sản phẩm và lợi nhuận thu về không cao. Luận văn cũng nhấn mạnh 6 nhân tố tác động chủ yếu đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp gia công xuất khẩu tỉnh Bình Dương, tuy nhiên chưa đưa ra được giải pháp rõ ràng giải quyết các vấn đề đặt ra. Luận văn “Nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty cổ phần thương mại và dịch vụ làm sạch Công Nghiệp Việt ” tác gỉả Nguyễn Thị Thúy Nga (2019), chuyên ngành Quản trị kinh doanh. Đây là một đề tài phản ánh đầy đủ về năng lực cạnh tranh, phân tích rõ thực trạng của công ty cổ phần thương mại và dịch vụ làm sạch Công Nghiệp Việt và cũng đưa ra các giải pháp thiết thực cho hoạt động kinh doanh của công ty. Tuy nhiên luận văn vẫn gặp phải những hạn chế khi chỉ phân tích thực trạng và giải pháp trong hoạt đông kinh doanh của công ty chứ không đi sâu vào phân tích năng lực cạnh tranh của công ty. Trong các bài luận văn trên, vấn đề cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh đã được đề cập cho một số ngành nghề và quốc gia, bên cạnh đó, còn có các công trình đi sâu vào nghiên cứu thực tiễn và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các đơn vị sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty Cổ phần Dệt May Hà Nội” chưa có một cá nhân hay tổ chức nào thực hiện, em đã kế thừa và chọn lọc những ý tưởng liên quan đến đề tài để phân tích tình hình thực tiễn và tìm một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh mặt hàng may mặc cho Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội sang thị trường Mỹ. 1.3 Mục tiêu nghiên cứu * Mục tiêu chung 12 Dựa trên việc hệ thống lý thuyết và nghiên cứu đánh giá thực trạng nâng cao năng lực cạnh tranh của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội. Qua đó luận văn đưa ra giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội trong thời gian tới. * Mục tiêu cụ thể + Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm. Từ những lý thuyết đó làm cơ sở định hướng cho đề tài. + Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm và các yếu tố ảnh hưởng đến việc nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội. Thông qua đó để đưa ra cái nhìn tổng quát về điểm mạnh, điểm yếu tồn tại của doanh nghiệp trong giai đoạn 2018-2020. + Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội. 1.4 Đối tượng nghiên cứu Năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội vào thị trường Mỹ 1.5 Phạm vi nghiên cứu + Nội dung nghiên cứu: Nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội + Phạm vi nghiên cứu về không gian: Nghiên cứu hoạt động kinh doanh của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội trên thị trường Mỹ + Phạm vi nghiên cứu về mặt hàng: May mặc + Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Đánh giá hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội thông qua số liệu trong giai đoạn 2018 - 2021 13 1.6 Phương pháp nghiên cứu 1.6.1 Phương pháp thu thập dữ liệu + Thu thập thông tin về số liệu kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may Việt Nam thông qua Bộ Công Thương và Tổng cục thống kê. + Thu thập những thông tin quan trọng phục vụ bài khóa luận về Tổng công ty Cổ phần Dệt May Hà Nội như các mặt hàng xuất khẩu chủ lực, KNXK may mặc nói chung và XK sang Mỹ nói riêng,… thông qua trang web Hanosimex cũng như các báo cáo thường niên, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong giai đoạn 2018 – 2021 của Tổng công ty. + Tham khảo một số công trình của các tác giả trong nước có liên quan đến đề tài để làm tổng quan về vấn đề nghiên cứu. Ngoài ra, tham khảo giáo trình Quản trị chiến lược toàn cầu của Trường Đại học Thương Mại để nghiên cứu mô hình 5 áp lực cạnh tranh cũng như đưa ra các chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sang thị trường Mỹ của Tổng công ty đồng thời tham khảo giáo trình Kinh doanh quốc tế để tìm hiểu về các nhân tố bên ngoài tác động đến năng lực cạnh tranh xuất khẩu. 1.6.2 Phương pháp xử lý số liệu + Phương pháp thống kê, phân tích: các dữ liệu được thống kê trong giai đoạn 2018 – 2021 để phục vụ cho quá trình phân tích tình hình KNXK ngành may của Tổng công ty nói chung và tỷ trọng, kim ngạch và các mặt hàng may mặc xuất khẩu sang thị trường Mỹ nói riêng. + Phương pháp tổng hợp: Đây là phương pháp trọng tâm được sử dụng để thu thập thông tin, số liệu về hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng Công ty. Cụ thể, các bảng số liệu trong bài khóa luận đa số đều được tổng hợp từ các nguồn uy tín như tài liệu nội bộ của Tổng công ty, các trang Tổng cục thống kê, Worldbank, Tổ chức Thương mại thế giới WTO,… + Phương pháp so sánh: Việc phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc của Tổng công ty sang thị trường Mỹ thông qua một số chỉ tiêu như năng lực tài chính, KNXK, nguồn nhân lực trong giai đoạn 2018 – 2021, cụ thể 14 là so sánh số liệu giữa các năm sẽ cho ta cái nhìn khái quát về tình hình kinh doanh không khả quan, ổn định hay phát triển của Tổng công ty, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của TCT. 1.7 Kết cấu nghiên cứu Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục sơ đồ bảng biểu, danh mục từ viết tắt và tài liệu tham khảo thì bài khóa luận có kết cấu gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan vấn đề nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý luận về nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu sản phẩm của doanh nghiệp Chương 3: Thực trạng nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội Chương 4: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu mặt hàng may mặc sang thị trường Mỹ của Tổng công ty CP Dệt May Hà Nội 15 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH XUẤT KHẨU SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP 2.1 Một số khái niệm cơ bản 2.1.1 Khái niệm xuất khẩu Theo Luật thương mại Việt Nam năm 2019 quy định: “Xuất khẩu là việc hàng hóa được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc đưa vào khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật”. Nhìn chung, xuất khẩu là việc bán hàng hóa (hàng hóa có thể là hữu hình hoặc vô hình) cho một nước khác trên cơ sở dùng tiền tệ làm đồng tiền thanh toán. Tiền tệ có thể là tiền của một trong hai nước hoặc là tiền của một nước thứ ba (đồng tiền dùng thanh toán quốc tế). 2.1.2 Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh 2.1.2.1 Khái niệm cạnh tranh Hiện nay, ta có thể thấy "Cạnh tranh" được sử dụng rất phổ biến trong nhiều lĩnh vực như kinh tế, thương mại, luật, chính trị,…Do vậy, đã không ít quan điểm về thuật ngữ này được đưa ra. Theo nhà kinh tế học người Mỹ Michael Porter: “Cạnh tranh (kinh tế) là giành lấy thị phần. Bản chất của cạnh tranh là tìm kiếm lợi nhuận, là khoản lợi nhuận cao hơn mức lợi nhuận trung bình mà doanh nghiệp đang có”. Từ điển kinh doanh của Anh (xuất bản năm 1992) cho rằng: “Cạnh tranh được xem là sự ganh đua, sự kình địch giữa các nhà kinh doanh trên thị trường nhằm tranh giành cùng một loại tài nguyên sản xuất hoặc cùng một loại khách hàng về phía mình”. Theo từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam: “Cạnh tranh là hoạt động tranh đua giữa những người sản xuất hàng hoá, giữa các thương nhân, các nhà kinh doanh trong nền kinh tế thị trường, bị chi phối bởi quan hệ cung - cầu, nhằm giành các điều kiện sản xuất, tiêu thụ và thị trường có lợi nhất”. 16 Như vậy qua các khái niệm đã nêu ở trên, ta có thể hiểu một cách đầy đủ: “Cạnh tranh là quá trình kinh tế mà trong đó các chủ thể kinh tế ganh đua nhau để chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng và các điều kiện thuận lợi trong các hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Thực chất của cạnh tranh là sự tranh giành về lợi ích kinh tế giữa các chủ thể khi tham gia thị trường”. 2.1.2.2 Khái niệm năng lực cạnh tranh Theo Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), năng lực cạnh tranh là khả năng của doanh nghiệp, ngành, quốc gia, khu vực trong việc tạo ra việc làm và thu nhập cao hơn trong điều kiện kinh tế quốc tế. Theo từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam: “Năng lực cạnh tranh là khả năng của một mặt hàng, một đơn vị kinh doanh, hoặc một nước giành thắng lợi (kể cả giành lại một phần hay toàn bộ thị phần) trong cuộc cạnh tranh trên thị trường tiêu thụ”. Theo Michael Poter, năng lực cạnh tranh của công ty có thể hiểu là khả năng chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ các sản phẩm cùng loại (hay sản phẩm thay thế) của công ty đó. Năng lực giành giật và chiếm lĩnh thị trường tiêu thụ cao thì doanh nghiệp đó có năng lực cạnh tranh cao. Michael Porter không bó hẹp ở các đối thủ cạnh tranh trực tiếp mà ông mở rộng ra cả các đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn và các sản phẩm thay thế. Như vậy, những định nghĩa trên cho thấy, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp dựa trên nhiều yếu tố như: giá trị sử dụng, chất lượng sản phẩm, điều kiện sản xuất ổn định do sản xuất chủ yếu trên cơ sở kĩ thuật hiện đại, công nghệ tiên tiến, quy mô sản xuất lớn và nhờ đó giá thành và giá cả sản phẩm hạ xuống. Các yếu tố xã hội như giữ được chữ tín trên thị trường, việc tuyên truyền, hướng dân tiêu dùng, quảng cáo cũng có ảnh hưởng quan trọng. Bên cạnh đó, có thể thấy năng lực cạnh tranh là một thuật ngữ có tính đa chiều, nếu nghiên cứu theo những góc độ tiếp cận khác nhau sẽ dẫn đến những quan niệm khác nhau. Tuy nhiên, chúng ta có thể xem xét năng lực cạnh tranh ở 3 cấp độ khác nhau như: quốc gia, doanh nghiệp và sản phẩm. 17 * Năng lực cạnh tranh quốc gia Theo nhận định của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) năm 1997: “Năng lực cạnh tranh quốc gia là năng lực của nền kinh tế quốc gia nhằm đạt được và duy trì mức tăng trưởng cao trên cơ sở các chính sách, thể chế bền vững tương đối và đặc trưng kinh tế khác”. Năng lực cạnh tranh quốc gia phụ thuộc vào hiệu quả sử dụng nguồn lực con người, tài nguyên về vốn của một quốc gia, bởi vì chính năng suất xác định mức sống bền vững thể hiện qua mức lương, tỷ suất lợi nhuận từ vốn bỏ ra, tỷ suất lợi nhuận thu được từ tài nguyên thiên nhiên. Theo Asia Development Outlook 2003, năng lực cạnh tranh quốc gia là khả năng cạnh tranh của một nước để sản xuất các hàng hóa và dịch vụ đáp ứng được thử thách của thị trường quốc tế. Đồng thời, duy trì và mở rộng được thu nhập thực tế của công dân nước đó. Mặt khác, năng lực cạnh tranh quốc gia phản ánh khả năng của một nước để tạo ra việc sản xuất sản phẩm, phân phối sản phẩm và dịch vụ trong thương mại quốc tế, trong khi kiếm được thu nhập tăng lên từ nguồn lực của nó. Nhìn chung, ta có thể hiểu năng lực cạnh tranh quốc gia là tổng hợp các thể chế, chính sách và nhân tố quyết định mức độ hiệu quả và tính năng suất của một quốc gia. Một nền kinh tế có năng suất, hiệu quả là nền kinh tế có năng lực sử dụng, khai thác tốt các nguồn lực có hạn. * Năng lực cạnh tranh doanh nghiệp Theo quan điểm của Michael Porter (1990), năng lực cạnh tranh đề cập đến khả năng tạo dựng, duy trì, sử dụng và sáng tạo mới các lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp để tạo ra sản phẩm chất lượng và năng suất vượt trội hơn so với đối thủ cạnh tranh. Đồng thời, doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh sẽ chiếm lĩnh được thị phần lớn hơn cũng như khả năng phát triển bền vững cho tổ chức và tạo ra thu nhập cao cho người lao động. Michael Porter cũng nhận định, năng suất lao động là thước đo duy nhất để đo lường năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Theo Aldington Report (1985): “Doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh là doanh nghiệp có thể sản xuất sản phẩm và dịch vụ với chất lượng vượt trội và giá cả thấp 18 hơn các đối thủ khác trong nước và quốc tế. Khả năng cạnh tranh đồng nghĩa với việc đạt được lợi ích lâu dài của doanh nghiệp và khả năng bảo đảm thu nhập cho người lao động và chủ doanh nghiệp”. Theo Bộ thương mại và Công nghiệp Anh (1998): “Đối với doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh là khả năng sản xuất đúng sản phẩm, xác định đúng giá cả và vào đúng thời điểm. Điều đó có nghĩa là đáp ứng nhu cầu khách hàng với hiệu suất và hiệu quả hơn các doanh nghiệp khác”. Từ những quan điểm trên, ta có thể kết luận về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là khả năng khai thác, quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để tạo ra năng suất và chất lượng cao hơn đồng thời xác lập lợi thế cạnh tranh so với đối thủ cạnh tranh. Từ đó chiếm lĩnh thị phần lớn trên thị trường, tạo ra thu nhập và lợi nhuận cao đảm bảo cho sự tồn tại, tăng trưởng và phát triển bền vững của doanh nghiệp kể cả trong điều kiện môi trường kinh doanh thay đổi. 2.1.3 Khái niệm năng lực cạnh tranh của sản phẩm Cho đến nay, các nhà nghiên cứu kinh tế vẫn chưa đưa ra được một định nghĩa thống nhất. Các khái niệm đưa ra đều dựa trên khái niệm về năng lực cạnh tranh của quốc gia và của doanh nghiệp. Theo hai tác giả Keinosuke Ono và Tatsuyuki Negoro nhận định: “Sản phẩm cạnh tranh tốt là sản phẩm hội tụ đủ các yếu tố chất lượng, giá cả, thời gian giao hàng, dịch vụ trong đó yếu tố cơ bản nhất là chất lượng sản phẩm. Sản phẩm cạnh tranh là sản phẩm đem lại môt giá trị gia tăng cao hơn hoặc mới lạ hơn để khách hàng lựa chọn mình chứ không phải lựa chọn sản phẩm của đối thủ cạnh tranh”. Một số tác giả khác cho rằng năng lực cạnh tranh của sản phẩm là sự vượt trội về các tiêu chí so với sản phẩm cùng loại do đối thủ khác cung cấp trên cùng một thị trường. Khái niệm này cho thấy, việc xác định sản phẩm có năng lực cạnh tranh hay không trên thị trường là xác định mức độ tin cậy của người tiêu dùng đối với sản phẩm về số lượng, chất lượng, bao bì, mẫu mã, về giá cả, đổi mới công nghệ, dịch vụ sau bán hàng,...so với sản phẩm cùng loại mà các đối thủ khác cung cấp trên cùng một thị trường. 19