Tài liệu Kh trong kt nt

TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Lêi më ®Çu ViÖt Nam _tõ mét níc cã nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu,nhiÒu n¬i cßn ®ãi kÐm nhng nhê ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc - c«ng nghÖ, lÇn ®Çu tiªn nÒn kinh tÕ vît "cöa ¶i" l¬ng thùc vµ b¾t ®Çu "cÊt c¸nh" _ s¶n lîng l¬ng thùc liªn tôc t¨ng, trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 2 trªn thÕ giíi_ Tuy nhiªn, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn bÊp bªnh do ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè nh ®iÒu kiÖn tù nhiªn, gièng c©y trång, vËt nu«i, viÖc øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµo s¶n xuÊt cña c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n cßn nhiÒu kho¶ng c¸ch... Do vËy, cÇn ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt ®Ó khoa häc thùc sù lµ ®éng lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n. ViÖc øng dông nhanh chãng c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng nghiÖp cã ý nghÜa trùc tiÕp vµ to lín trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång, n¨ng suÊt vËt nu«i vµ t¨ng søc c¹nh tranh hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ë thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn t¸c gi¶ quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi: "T¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n níc ta" . Nghiªn cøu ®Ò tµi nµy nh»m môc ®Ých lµm râ c¬ së lý luËn vÒ mèi quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt ,thùc chÊt cña mèi quan hÖ nµy ,tõ ®ã ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ ®a ra gi¶i ph¸p . Theo môc ®Ých trªn , ®Ò tµi bao gåm nh÷ng néi dung sau: - Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n - Qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n - Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, do tµi liÖu vµ tr×nh ®é nghiªn cøu cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn chØnh h¬n. Sau cïng, em xin phÐp ®îc dµnh nh÷ng lêi tr©n träng nhÊt bµy tá sù biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o Vò Duy Minh, NguyÔn §×nh Hîi ®· tËn t×nh híng dÉn gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. NguyÔn Minh §øc K39.11.08 1 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Môc lôc Lêi më ®Çu Môc Lôc Ch¬ng I-Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n 1.1.Thùc chÊt quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n 1.1.1. Kh¸i niÖm 1.1.2. Thùc chÊt cña quan hÖ liªn kÕt 1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n Ch¬ng II - Qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n 2.1. Chñ tr¬ng, quan ®iÓm ®Þnh híng 2.2. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt 2.2.1. H×nh thøc liªn kÕt vµ c¸ch thøc thùc hiÖn 2.2.2. Thµnh tùu 2.2.3. H¹n chÕ 2.2.2. Nguyªn nh©n Ch¬ng III - Gi¶i ph¸p 3.1. Quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp vµ ®Þnh híng 3.2. Gi¶i ph¸p 3.2.1. Gi¶i ph¸p tõ phÝa Nhµ níc 3.2.2. Gi¶i ph¸p tõ phÝa c¸c nhµ khoa häc 3.2.3. VÒ phÝa hé n«ng d©n KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o Trang 1 3 4 4 4 4 7 12 12 13 13 16 21 24 27 27 29 29 32 36 38 39 CH¦¥NG I Sù CÇn ThiÕt ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n 1.1 Thùc chÊt quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n NguyÔn Minh §øc K39.11.08 2 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh 1.1.1 Kh¸i niÖm Liªn kÕt kinh tÕ lµ tæ chøc phèi hîp ho¹t ®éng kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ víi nhau ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt cho mçi bªn tham gia . Chñ thÓ tham gia liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt lµ c¸c nhµ khoa häc vµ hé gia ®×nh n«ng d©n . Nhµ khoa häc gåm c¸c c¸n bé nghiªn cøu cña c¸c viÖn, c¸c trung t©m nghiªn cøu, c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng. Hé gia ®×nh n«ng d©n lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Hä chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ chi phÝ cho c¸c s¶n phÈm khoa häc ®îc øng dông vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong hîp ®ång kü thuËt víi c¸c nhµ khoa häc. Bªn c¹nh ®ã hé gia ®×nh n«ng d©n ph¶i thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh vÒ s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô còng nh c¸c cam kÕt tÝn dông víi ng©n hµng. Hé gia ®×nh n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, lµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt quy m« nhá cã hiÖu qu¶. 1.1.2 Thùc chÊt cña quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ TiÒn ®Ò cña qu¸ tr×nh liªn kÕt lµ sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ xuÊt hiÖn trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khëi thuû cña nã lµ quan hÖ kinh tÕ, quan hÖ trao ®æi, mua - b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ trªn thÞ trêng, vËn ®éng ph¸t triÓn qua nhiÒu nÊc thang tr×nh ®é cè kÕt bÒn v÷ng cña c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp diÔn ra tríc hÕt trong lu th«ng, trao ®æi s¶n phÈm. Nã ®îc ®¸nh dÊu bëi sù hîp t¸c trao ®æi s¶n phÈm gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Sù mua - b¸n trao ®æi hµng ho¸ kh«ng ph¶i diÔn ra mét c¸ch ngÉu nhiªn, nhÊt thêi gi÷a c¸c doanh nghiÖp mµ ®· trë nªn thêng xuyªn liªn tôc, cã hîp ®ång kÕ ho¹ch tõ tríc vµ æn ®Þnh b¹n hµng trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi . Nh vËy ,quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®· chuyÓn biÕn vÒ chÊt, n©ng quan hÖ lªn mét tr×nh ®é cao h¬n ,thêng xuyªn, æn ®Þnh vµ cè kÕt h¬n, cã sù tho¶ thuËn hîp t¸c l©u dµi vµ bÒn v÷ng h¬n. NguyÔn Minh §øc K39.11.08 3 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Qu¸ tr×nh ®ã ®îc ph¸t triÓn lªn mét giai ®o¹n cao h¬n ,tøc lµ sù hîp t¸c diÔn ra ngay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Giai ®o¹n nµy còng ®îc ph¸t triÓn qua nhiÒu nÊc thang cña nã. B¾t ®Çu chØ lµ tho¶ thuËn ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt s¶n phÈm, chi tiÕt, b¸n thµnh phÈm hoÆc kinh doanh tiªu thô s¶n phÈm cung øng vËt t thiÕt bÞ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau hoÆc lµ cïng gãp vèn ®Ó thùc hiÖn mét dù ¸n, mét nhiÖm vô chung cho c¸c doanh nghiÖp nh ®Çu t vµo nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ, ¸p dông tiÕn bé khoa häc-kü thuËt, t×m nguån nguyªn liÖu míi, s¶n xuÊt s¶n phÈm míi, khai th¸c thÞ trêng, nguån tµi nguyªn vµ lao ®éng dåi dµo ...Qóa tr×nh liªn kÕt kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn lªn nh÷ng giai ®o¹n cao h¬n . Trongho¹t ®éng liªn kÕt kinh tÕ cã thÓ thiÕt lËp mèi quan hÖ liªn kÕt ë tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, tõ kh©u chuÈn bÞ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Õn s¶n xuÊt vµ phôc vô s¶n xuÊt, nghiªn cøu øng dông khoa häc c«ng nghÖ, ®µo t¹o, b¶o vÖ tµi nguyªn m«i trêng, khai th¸c thÞ trêng ,thóc ®Èy qu¸ tr×nh lu th«ng tiªu thô s¶n phÈm... Ho¹t ®éng liªn kÕt kinh tÕ cã thÓ diÔn ra ë ph¹m vi kh«ng gian hÑp nh trong mét ®Þa ph¬ng, mét vïng vµ còng cã thÓ diÔn ra ë ph¹m vi kh«ng gian réng nh th«ng qua h×nh thøc hîp ®ång liªn kÕt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp còng cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua viÖc h×nh thµnh mét lo¹i h×nh tæ chøc míi, lµm nhiÖm vô ®iÒu phèi ho¹t ®éng cña c¸c bªn tham gia. Khi qu¸ tr×nh liªn kÕt ®¹t tíi viÖc s¸t nhËp h×nh thµnh nªn mét tæ chøc, mét doanh nghiÖp míi lín h¬n ®ã lµ sù biÓu hiÖn cña tËp trung s¶n xuÊt. Cã thÓ nãi thùc chÊt cña qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ nÒn s¶n xuÊt x· héi. Sù ph¸t triÓn cña liªn kÕt kinh tÕ lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ngµy cµng cao, lµm cho c¸c khu vùc kinh tÕ ngµy cµng xÝch l¹i gÇn nhau, g¾n bã, cÊu kÕt víi nhau h¬n. §éng c¬ vµ môc ®Ých chñ yÕu cña liªn kÕt kinh tÕ lµ nh»m ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a vµ æn ®Þnh, lµ nh»m t¨ng cêng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng, ngµy cµng më réng ph¹m vi. Lîi Ých kinh tÕ lµ sîi d©y ,lµ chÊt nh¹ lµm g¾n bã c¸c doanh nghiÖp, c¸c chñ thÓ liªn kÕt l¹i víi nhau. C¹nh tranh lµ nh©n tè kh¸ch quan thóc ®Èy c¸c chñ thÓ "tù nguyÖn b¾t buéc" liªn kÕt l¹i víi nhau trªn c¬ së ®¶m b¶o lîi Ých sèng cßn trªn thÞ trêng .§Ó ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a vµ æn ®Þnh gi÷a c¸c thµnh viªn, ho¹t ®éng liªn kÕt kinh tÕ lµ nh»m ph¸t triÓn, t×m kiÕm khai th¸c ngµy cµng nhiÒu nguån nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, t¨ng nhanh khèi lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm , rót ng¾n vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh lu th«ng, tiªu thô s¶n phÈm, më réng ph¸t triÓn thÞ trêng, tøc lµ n©ng cao NguyÔn Minh §øc K39.11.08 4 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh n¨ng suÊt lao ®éng, tån t¹i , ph¸t triÓn vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ ngµy cµng cao. Liªn kÕt kinh tÕ lµ mét qu¸ tr×nh vËn ®éng ph¸t triÓn tù nhiªn, tuú thuéc tr×nh ®é ph¹m vi cña ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt kinh doanh, tuú thuéc vµo qu¸ tr×nh vËn ®éng ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp, vµo lîi Ých cña c¸c bªn tham gia liªn kÕt, vµo m«i trêng c¹nh tranh. Liªn kÕt kinh tÕ cßn phô thuéc vµo mèi quan hÖ néi t¹i gi÷a c¸c doanh nghiÖp còng nh gi÷a c¸c bé phËn,c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, phô thuéc vµo sù "thö th¸ch" cña qu¸ tr×nh quan hÖ, vµo tr×nh ®é c«ng nghÖ qu¶n lý, còng nh n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý. Kh«ng thÓ ¸p dông vÒ ph¬ng diÖn tæ chøc tõ bªn ngoµi, hoÆc tõ bªn trªn bÊt kú mét h×nh thøc tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ theo ý muèn chñ quan . Nh vËy, vÒ b¶n chÊt hay thùc chÊt c¸c mèi quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ ®Òu lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ. Nhng nh÷ng quan hÖ kinh tÕ ®ã ph¶i ph¶n ¸nh sù phèi hîp mang tÝnh céng ®ång tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ liªn quan. Liªn kÕt kinh tÕ b¾t ®Çu ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ ,trao ®æi s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp. Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®ßi hái qu¸ tr×nh liªn kÕt ë ph¹m vi réng h¬n, kh«ng chØ diÔn ra trong mét doanh nghiÖp, trong mét lÜnh vùc, trong mét ngµnh mµ diÔn ra ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc vµ cã sù liªn kÕt gi÷a c¸c ngµnh víi nhau. Trong n«ng nghiÖp còng vËy, muèn t¹o ra s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng ®ßi hái ph¶i cã sù liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt . Tõ nh÷ng lý luËn trªn cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: thùc chÊt quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n lµ g¾n bã khoa häc víi s¶n xuÊt, g¾n nghiªn cøu víi øng dông. Trong ®iÒu kiÖn chuyÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n sang ph¸t triÓn hµng ho¸ th× viÖc øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt sÏ t¹o kh¶ n¨ng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ. MÆt kh¸c, øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt sÏ ®¶m b¶o sö dông triÖt ®Ó, tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n. NguyÔn Minh §øc K39.11.08 5 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh 1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n Liªn kÕt kinh tÕ trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan : - Do yªu cÇu b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi . T¸i s¶n xuÊt x· héi më réng lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt, nhng do t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ lùc lîng s¶n xuÊt lµm cho qu¸ tr×nh ®ã bÞ ph©n chia lµm nhiÒu kh©u ®éc lËp t¸ch rêi nhau. §Ó ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®ßi hái ph¶i kÕt hîp c¸c kh©u. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó thùc hiÖn sù kÕt hîp trªn, nhng sù kÕt hîp th«ng qua quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ thêng mang tÝnh chÆt chÏ vµ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n . - Do t¸c ®éng cña quy luËt c¹nh tranh vµ quy luËt tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. C¹nh tranh ®Ó dµnh u thÕ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lµ qui luËt vèn cã cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ trêng. Liªn kÕt kinh tÕ lµ ho¹t ®éng cã quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi c¹nh tranh .C¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh trong c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ. C¹nh tranh thóc ®Èy liªn kÕt kinh tÕ. Trong s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ®Òu mong ®¹t ®îc tèi ®a lîi nhuËn trong kh¶ n¨ng vèn cã cña m×nh. Ho¹t ®éng liªn kÕt kinh tÕ cã thÓ cho phÐp doanh nghiÖp bï ®¾p chç yÕu. Khai th¸c ®iÓm m¹nh lÉn nhau ®Ó thùc hiÖn nh÷ng hîp ®ång kinh doanh mµ tù m×nh kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc, hoÆc thùc hiÖn nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. - Do t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trong mÊy thËp kû gÇn ®©y, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cã bíc ph¸t triÓn míi s©u réng cha tõng cã, trùc tiÕp t¸c ®éng vµo mçi ngµnh kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng cêng liªn kÕt kinh tÕ ®Ó n¾m b¾t øng dông nhanh c¸c thµnh tùu míi cña tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ nh»m t¨ng cêng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s¶n phÈm míi ®¸p øng kÞp thêi mäi nhu cÇu kinh tÕ x· héi. Thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng cña c¸c níc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i ®Òu kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ. C¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· lµm thay ®æi vai trß bèn yÕu truyÒn thèng cña lîi thÕ c¹nh tranh. NguyÔn Minh §øc K39.11.08 6 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh HiÖn nay, yÕu tè trÝ tuÖ (kü n¨ng, c«ng nghÖ) cã tÝnh quyÕt ®Þnh nhÊt cßn c¸c yÕu tè tµi nguyªn, vèn, søc lao ®éng th× ngµy cµng gi¶m vai trß, trë thµnh thø yÕu. Kinh nghiÖm cho thÊy cã nh÷ng níc giÇu tµi nguyªn nhng kh«ng ph¸t triÓn v× kh«ng cã nguån n¨ng lùc, kh«ng cã n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc c«ng nghÖ. Tr¸i l¹i, cã nh÷ng níc kh«ng cã tµi nguyªn nhng biÕt ph¸t huy nguån nh©n lùc, vËn dông tèt c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh. Trong ®iÒu kiÖn níc ta, khoa häc c«ng nghÖ lµ néi dung then chèt trong mäi ho¹t ®éng cña tÊt c¶ c¸c ngµnh, lµ nh©n tè chñ yÕu tróc ®Èy t¨ng trëng nÒn kinh tÕ. Ngµy nay khoa häc c«ng nghÖ d· x©m nhËp vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong n«ng nghiÖp n«ng th«n néi dung khoa häc c«ng nghÖ còng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. Tuy nhiªn, nhiÖm vô chñ yÕu ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ lµ nh»m thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. Khi khoa häc c«ng nghÖ trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ ngµy cµng tiÕn bé kh«ng ngõng, th× sù liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Cuéc c¹nh tranh trªn th¬ng trêng hiÖn nay ®Æc biÖt ë thÞ trêng quèc tÕ ®ßi hái chØ cã nh÷ng s¶n phÈm cã hµm lîng khoa häc cao míi tiªu thô ®îc vµ míi thu ®îc hiÖu qu¶. Trong n«ng nghiÖp, muèn s¶n phÈm cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi, ®ßi hái sù cè g¾ng nç lùc cña qu¸ tr×nh liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chÊt lîng, chñng lo¹i, n¨ng suÊt c©y trång, mçi s¶n phÈm lµm ra ®Òu chøa ®ùng hµm lîng khoa häc ngµy cµng cao trong ®ã. ë tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô ®Òu cã sù liªn kÕt gi÷a c¬ quan khoa häc víi ngêi s¶n xuÊt kinh doanh. B¾t ®Çu tõ kh©u tuyÓn trän lai t¹o, nh©n gièng, ®Õn quy tr×nh kü thuËt gieo trång, ch¨m sãc, thu ho¹ch, chÕ biÕn, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, tiªu thô,... tÊt c¶ ®Òu cã sù liªn kÕt chÆt chÏ víi c¬ quan khoa häc, c¸c nhµ khoa häc. NÕu kh«ng sÏ kh«ng cã bÊt kú mét kg s¶n phÈm nµo tiªu thô ®îc trªn thÞ trêng thÕ giíi. MÆt kh¸c, do n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp phô thuéc rÊt lín vµo viÖc ¸p dông nh÷ng kü thuËt míi, tiªn tiÕn nhng v× nhiÒu lý do nh thiÕu vèn, thiÕu tri thøc ... Mµ kinh tÕ hé rÊt h¹n chÕ trong viÖc tiÕp nhËn kü thuËt míi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ , sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé ®Õn mét chõng mùc nµo ®ã th× tù nã sÏ cã nhu cÇu hîp t¸c, xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái tÊt yÕu cña viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Víi vai trß lµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së tiÕp nhËn khoa häc kü NguyÔn Minh §øc K39.11.08 7 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh thuËt, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®iÒu ®ã buéc c¸c hé gia ®×nh t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ c¹nh tranh th¾ng lîi. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy, mét mÆt c¸c chñ hé ph¶i sö dông hiÖu qu¶ nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt l©u ®êi, cha truyÒn con nèi, mÆt kh¸c ph¶i ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt kinh doanh. ë ®©y ®éng c¬ lîi nhuËn vµ lîi Ých kinh tÕ lµ ®éng lùc thóc ®Èy hé gia ®×nh ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. Nã lµ mét qu¸ tr×nh tù gi¸c g¾n víi lîi Ých thiÕt thùc tõng hé gia ®×nh, kh¸c víi viÖc ¸p dông kü thuËt, c«ng nghÖ trong chÕ ®é kinh tÕ cña hîp t¸c x· tríc ®©y. Th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt kinh doanh ë tõng hé còng ®ång thêi diÔn ra qu¸ tr×nh sµng läc vµ c¶i tiÕn kü thuËt lµm cho nã thùc sù thÝch øng vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao .Nh vËy, kinh tÕ hé gia ®×nh võa lµ n¬i lu gi÷ nh÷ng kinh nghiÖm truyÒn thèng, võa lµ n¬i tiÕp nhËn, ph¸t triÓn hoµn thiÖn thªm nh÷ng c«ng nghÖ míi _ lµ ®iÒu kiÖn v÷ng ch¾c ®¶m b¶o cho viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña hé gia ®×nh n«ng d©n . CÇn ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt bëi v× cã liªn kÕt chÆt chÏ míi n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh n«ng s¶n, lµm cho kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc g¾n víi thùc tiÔn. Nhµ khoa häc cÇn liªn kÕt víi n«ng d©n trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c nghiªn cøu u tiªn , chuyÓn giao c¸c kü thuËt tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt. C¸c nhµ khoa häc sÏ hç trî n«ng d©n n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Ngîc l¹i, hä sÏ cã thÞ trêng ®Ó b¸n c¸c s¶n phÈm khoa häc, c«ng nghÖ cña hä vµ ¸p dông c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu Êy vµo s¶n xuÊt. C¸c hé gia ®×nh n«ng d©n cÇn nhµ khoa häc cung cÊp gièng, kü thuËt quy tr×nh s¶n xuÊt b¶o qu¶n chÕ biÕn ®¶m b¶o s¶n xuÊt ra ®îc n«ng s¶n cã chÊt lîng, cã søc c¹ch tranh trªn thÞ trêng. Nh vËy, Nhµ n«ng lµ ngêi lµm ra s¶n phÈm, song ®Ó n©ng cao chÊt lîng, sè lîng, chñng lo¹i c¸c s¶n phÈm ph¶i dùa vµo c¸c nhµ khoa häc . Nhµ khoa häc cung cÊp gièng, kü thuËt, quy tr×nh s¶n xuÊt, b¶o qu¶n, chÕ biÕn ®¶m b¶o cho nhµ n«ng s¶n xuÊt ra ®îc n«ng s¶n cã chÊt lîng c¸c nhµ khoa häc cã vai trß rÊt lín trong viÖc gióp n«ng d©n kü thuËt tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt chÊt lîng n«ng s¶n, t¨ng gi¸ b¸n vµ t¨ng søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c do xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ë níc ta hiÖn nay, qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ øng dông kh«ng g¾n kÕt víi nhau, cã khi cßn cã kho¶ng c¸ch rÊt lín, nhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· kh«ng øng NguyÔn Minh §øc K39.11.08 8 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh dông ®îc trong thùc tiÔn hoÆc ®îc øng dông nhng kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ cao. Do ®ã ®ßi hái ph¶i t¨ng cêng quan hÖ liªn kÕt. NguyÔn Minh §øc K39.11.08 9 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Ch¬ng ii qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n 2.1 Chñ tr¬ng ,quan ®iÓm ®Þnh híng NghÞ quÕt héi nghÞ Trung ¬ng II (kho¸ VIII) kh¼ng ®Þnh :"cïng víi gi¸o dôc ®µo t¹o, khoa häc c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi" lµ "néi dung then chèt trong mäi ho¹t ®éng cña tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp, lµ nh©n tè chñ yÕu thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, cñng cè quèc phßng - an ninh ". Trong thêi ®¹i ngµy nay, muèn ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ph¶i biÕt ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh kÕt hîp tiÕp thu thµnh tùu khoa häc thÕ giíi. Tuy nhiªn, ®èi víi níc ta lµ níc ®i sau vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ th× mét mÆt ph¶i nhanh chãng ph¸t triÓn n¨ng lùc néi sinh, mÆt kh¸c ph¶i tranh thñ nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i . Ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ph¶i phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n, ph¶i thay ®æi phong tôc tËp qu¸n l¹c hËu, ph¶i nhanh chãng øng dông nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt vÒ khoa häc c«ng nghÖ, lµm dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸ cã hiÖu qu¶. Trong ®iÒu kiÖn n«ng nghiÖp , n«ng th«n níc ta hiÖn nay ph¬ng híng ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ cÇn kÕt hîp bíc ®i tuÇn tù víi ®i th¼ng vµo hiÖn ®¹i (sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn). KÕt hîp gi÷a viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña c¸ch m¹nh khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi víi kinh nghiÖm s¶n xuÊt cña n«ng d©n. T¨ng cêng ®Çu t x©y dùng c¸c c¬ së nghiªn cøu thö nghiÖm vµ s¶n xuÊt gièng míi . Bªn c¹nh ®ã cÇn x©y dùng mèi quan hÖ bÒn chÆt gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp, n«ng d©n, khoa häc, nhµ níc. §©y lµ mèi quan hÖ t¹o nªn søc m¹nh cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸: cã ®ñ vèn ®Ó s¶n xuÊt, cã c«ng nghÖ cao, cã chÊt lîng s¶n phÈm tèt gi¸ thµnh h¹ vµ cã c¬ chÕ ph¸p lý b¶o ®¶m. Mèi quan hÖ nµy ph¶i n©ng lªn b»ng c¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ mäi hµnh vi vi ph¹m ph¶i ®îc sö lý b»ng ph¸p luËt . §Ó thùc hiÖn tèt h¬n n÷a vµ ph¸t huy m¹nh mÏ h¬n vai trß cña khoa häc c«ng nghÖ th× cÇn ph¶i chó ý tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau: NguyÔn Minh §øc K39.11.08 10 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån cña ®æi míi c«ng nghÖ n«ng nghiÖp cã liªn quan, tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, ®Õn mäi lo¹i c©y trång vËt nu«i, mäi ngµnh nghÒ ë n«ng th«n. ViÖn nghiªn cøu øng dông tiÕn bé kü thuËt ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn s¶n phÈm nhiÖt ®íi ngoµi lóa g¹o nh lµ chÌ, cµ phª, cao su... §Æc biÖt lµ kh©u chÕ biÕn, b¶o qu¶n sau thu ho¹ch nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. §ång thêi, cÇn tËp trung ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp nh chän t¹o gièng vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c©y trång vËt nu«i. Gièng lµ t liÖu s¶n xuÊt cã hµm lîng chÊt x¸m cao nhÊt trong n«ng nghiÖp, do vËy quan t©m tuyÓn chän gièng tõ nguån gèc b¶n ®Þa, tiÕp tôc nghiªn cøu chän t¹o ra c¸c gièng c©y trång cã nhiÒu ®Æc tÝnh di truyÒn tèt còng nh nhËp néi gièng c©y trång vËt nu«i quý cña thÕ giíi. ViÖc lai t¹o, chän läc gièng c©y trång theo ba híng: gièng n¨ng suÊt cao chÊt lîng tèt, gièng chèng chÞu s©u bÖnh, gièng cho c¸c vïng khã kh¨n. Nghiªn cøu kü thuËt ch¨n nu«i tiªn tiÕn nhÊt lµ kü thuËt vÒ sinh s¶n, c¸c c«ng nghÖ ch¨n nu«i ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. §Ó h¹n chÕ tæn thÊt sau thu ho¹ch, n©ng cao gi¸ trÞ n«ng s¶n, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÇn ph¶i cã c«ng nghÖ b¶o qu¶n rau qu¶ t¬i, t¨ng tØ lÖ n«ng s¶n ®îc chÕ biÕn... 2.2 §¸nh gi¸ kÕt qu¶ qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt 2.2.1.H×nh thøc liªn kÕt vµ c¸ch thøc thùc hiÖn C¸c nhµ khoa häc vµ c¸c tæ chøc cã vai trß rÊt lín trong viÖc gióp n«ng d©n kü thuËt tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng n«ng s¶n, t¨ng gi¸ b¸n vµ t¨ng søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt . H×nh thøc liªn kÕt : Cã nhiÒu h×nh thøc tham gia liªn kÕt cña lùc lîng khoa häc víi n«ng d©n : Bé khoa häc trùc thuéc doanh nghiÖp híng dÉn kü thuËt cho n«ng d©n s¶n xuÊt theo hîp ®ång ®· ký kÕt víi doanh nghiÖp (nh÷ng doanh nghiÖp nh: tæng c«ng ty b«ng ViÖt Nam, c«ng ty mÝa ®êng Lam S¬n, n«ng trêng S«ng HËu...). C¸c ®¬n vÞ khoa häc t¹i ®Þa ph¬ng (së n«ng nghiÖp, trung t©m khuyÕn n«ng, chi côc b¶o vÖ thùc vËt ,chi côc thó Y ) vµ c¸c c¬ quan khoa häc Trung ¬ng (c¸c viÖn,trêng,trung t©m khuyÕn n«ng cña bé...) chuyÓn giao kü thuËt tiªn tiÕn cho n«ng d©n . NguyÔn Minh §øc K39.11.08 11 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh C¸c c¬ quan khoa häc kÕt hîp ký kÕt hîp ®ång tay ba víi doanh nghiÖp vµ n«ng d©n, chÞu tr¸ch nhiÖm híng dÉn kü thuËt cho n«ng d©n s¶n xuÊt theo hîp ®ång... C¸c hé n«ng d©n cã thÓ hîp t¸c víi c¸c trung t©m viÖn nghiªn cøu, c¸c c«ng ty dÞch vô, chÕ biÕn kinh doanh n«ng s¶n. H×nh thøc hîp t¸c nµy cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua c¸c hîp ®ång kinh tÕ hoÆc díi d¹ng c«ng ty cæ phÇn... C¸c c¸ch thøc thùc hiÖn : §Ó sö dông cã hiÖu qu¶ gièng c©y, con vµ c¸c vËt t kü thuËt n«ng nghiÖp, khoa häc cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt kh«ng chØ cã t¸c dông gióp n«ng d©n ¸p dông tiÕn bé kü thuËt trong s¶n xuÊt mµ cßn biÕt sö dông c¸c yÕu tè kü thuËt cã hiÖu qu¶, lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, t¹o ra n«ng phÈm an toµn cung cÊp cho x· héi.ThËt lµ khiÕm khuyÕt vµ kÐm hiÖu qu¶ nÕu doanh nghiÖp chØ b¸n gièng tèt, vËt t kü thuËt cho n«ng d©n theo kiÓu "mua ®øt, b¸n ®o¹n". C¸c tæ chøc khuyÕn n«ng phi lîi nhuËn cña nhµ níc, cña c¸c viÖn, trêng vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ ( héi nghÒ nghiÖp, héi n«ng d©n, ®oµn thanh niªn, héi phô n÷, héi cùu chiÕn binh ) cÇn t¹o niÒm tin ë n«ng d©n b»ng hiÖu qu¶ cña khuyÕn n«ng ®em l¹i. Nãi c¸ch kh¸c ph¶i g¾n lîi Ých kinh tÕ ®èi víi c¸c c¸n bé khoa häc c¬ së, nh÷ng ngêi hµng ngµy tiÕp cËn víi n«ng d©n. §Ó tiªu thô ®îc gièng,vËt t n«ng nghiÖp, thu håi ®îc c«ng nî vµ nhÊt lµ ®Ó t¹o nguån hµng æn ®Þnh cung cÊp n«ng s¶n nguyªn liÖu cho chÕ, biÕn - tiªu thô, ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng trong vµ ngßai níc, ®ái hßi c¸c doanh nghiÖp ph¶i liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt, b»ng c¸ch nh thùc hiÖn hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp vµ nhµ khoa häc, hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Õn tõng hé gia ®×nh n«ng d©n ... Th«ng qua c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng, héi phô n÷, c¸c tæ chøc quèc tÕ... VÝ dô : N¨m 2002, c«ng ty ViÔn Ph¸t ë thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ký hîp ®ång s¶n xuÊt g¹o an toµn víi hîp t¸c x· Phó Thä, huyÖn Phó T©n, tØnh An Giang ®· ®Çu t cho n«ng d©n ph©n bãn h÷u c¬ sinh häc vµ thuèc trõ s©u bÖnh sinh häc, c¸n bé khuyÕn n«ng cña c«ng ty ®· mua cña n«ng d©n víi gi¸ 2200® /kg, cung cÊp gÇn 200 tÊn g¹o siªu s¹ch chÊt lîng cao cho thÞ trêng, cã lîi nhuËn kho¶ng 10triÖu ®ång /ha lóa cho n«ng d©n, b»ng hai lÇn so víi quy tr×nh canh t¸c ho¸ häc tríc ®©y. HoÆc cuèi n¨m 2002, c«ng ty dÞch vô b¶o vÖ thùc vËt tØnh An giang ®· ký hîp ®ång trång rau an toµn víi 105 hé d©n ë x· T©n Quý T©y, huyÖn B×nh Ch¸nh, thµnh phè Hå ChÝ Minh. C«ng ty cö c¸n bé khuyÕn n«ng xuèng tËp huÊn cho c¸c hé n«ng d©n quy tr×nh kü thuËt trång rau NguyÔn Minh §øc K39.11.08 12 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh an toµn, cung cÊp bé thuèc thùc vËt dïng cho s¶n xuÊt rau an toµn. Nhê cã ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nªn n«ng d©n s¶n xuÊt ®îc n«ng phÈm an toµn víi gi¸ thµnh h¹, lµm t¨ng lîi nhuËn, ®ång thêi doanh nghiªp mua ®îc n«ng phÈm chÊt lîng cao, an toµn, víi khèi lîng æn ®Þnh ®Ó chÕ biÕn, tiªu thô trªn thÞ trêng. §«i bªn ®Òu cã lîi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng l©u dµi vµ hiÖu qu¶ . Cã thÓ nãi khuyÕn n«ng lµ mét qu¸ tr×nh dÞch vô th«ng tin truyÒn b¸ kiÕn thøc vµ ®µo t¹o tay nghÒ cho n«ng d©n ,gióp hä cã kh¶ n¨ng tù gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng x· héi. Trong c¬ chÕ míi hé n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, khuyÕn n«ng ®îc coi lµ biÖn ph¸p cÊp b¸ch vµ l©u dµi cã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña n«ng d©n vµ x©y dùng n«ng th«n míi. C¸c h×nh thøc khuyÕn n«ng cã thÓ lµ: x©y dùng c¸c m« h×nh tr×nh diÔn, tæ chøc cho n«ng d©n ®Õn th¨m quan , trao ®æi kinh nghiÖm víi nh÷ng n«ng d©n s¶n xuÊt giái, truyÒn b¸ kiÕn thøc míi trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng; tæ chøc c¸c héi nghÞ ®Çu bê, trong tr¹i ch¨n nu«i theo ph¬ng ch©m: "tr¨m nghe kh«ng b»ng mét thÊy"; tæ chøc c¸c c©u l¹c bé nghÒ nghiÖp vµ c©u l¹c bé n«ng d©n s¶n xuÊt giái ... Nh vËy, liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt lµ cÇu nèi hai chiÒu gi÷a thùc tÕ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n víi nghiªn cøu khoa häc, t¹o ra tiÕn bé kü thuËt cña c¸c nhµ khoa häc, cña c¸c viÖn, c¸c trêng . 2.2.2. Thµnh tùu Trong hµng chôc n¨m qua n«ng nghiÖp, n«ng th«n níc ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu quan träng trong viÖc nghiªn cøu vµ øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. C¸c viÖn nghiªn cøu khoa häc - kü thuËt n«ng nghiÖp ®· nghiªn cøu lai t¹o, thuÇn chñng nhiÒu gièng c©y trång vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao, chÊt lîng s¶n phÈm tèt vµ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng. C«ng nghÖ sinh häc ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc s¶n xuÊt c¸c lo¹i ph©n bãn, thuèc trõ s©u kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng, trong viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm chÕ biÕn, trong viÖc b¶o qu¶n s¶n phÈm. NhiÒu lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt phôc vô nhu cÇu cña n«ng d©n phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng vïng ,tõng lo¹i c©y trång, vËt nu«i. ViÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ ®· cã sù quan t©m ®óng møc tíi thÞ trêng trong níc . NguyÔn Minh §øc K39.11.08 13 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ ®· g¾n bã h¬n víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña n«ng d©n. NhiÒu tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ®· ®a vµo øng dông gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng hiÖu qu¶ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n . C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c trung t©m khoa häc vµ c«ng nghÖ ®îc t¨ng cêng mét bíc, cã nhiÒu c¶i thiÖn, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng nghiªn cøu . §éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp n«ng th«n ®· cã sù trëng thµnh vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng trong c«ng t¸c nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ. HÖ thèng c¸c trêng ®¹i häc vÒ n«ng-l©m-ng nghiÖp, c¸c viÖn nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp, c¸c trêng d¹y nghÒ ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n . MÆt kh¸c, nhê ¸p dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ mµ n¨ng suÊt c©y trång, n¨ng suÊt vËt nu«i, n¨ng suÊt lao ®éng ®· t¨ng lªn, n«ng s¶n lµm ra nhiÒu víi chÊt lîng tèt h¬n, gi¸ thµnh thÊp, gióp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh n«ng s¶n n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ . ViÖt Nam tõ mét níc cã nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu nhiÒu n¬i cßn ®ãi kÐm nhng nhê thuû lîi ho¸, ho¸ häc ho¸, c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ¸p dông c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ sinh häc, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn s¶n phÈm... LÇn ®Çu tiªn nÒn kinh tÕ vît "cöa ¶i" l¬ng thùc, sè hé n«ng d©n ®ãi nghÌo gi¶m nhanh (gi¶m h¬n 50% trong giai ®o¹n 1990-1998); NÒn kinh tÕ b¾t ®Çu "cÊt c¸nh"vµ ®· trë thµnh níc xó©t khÈu nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n nh g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu... HÖ thèng ®ª, m¬ng, cèng thãat níc phôc vô cho c«ng t¸c tíi tiªu ®îc chó träng h¬n, nhê vËy tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng kh« c»n khi ®Õn mïa h¹n còng nh tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng ngËp óng khi ®Õn mïa ma. NhiÒu gièng míi (gièng vËt nu«i,c©y trång), thuèc trõ s©u, ph©n bãn... ®îc sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt. Do vËy nÒn n«ng nghiÖp ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc . BiÓu hiÖn: tèc ®é t¨ng trëng n«ng nghiÖp hµng n¨m ®¹t 4,5%. Trªn gi¸c ®é s¶n xuÊt l¬ng thùc, tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n ®¹t 5,2%/n¨m. ViÖt Nam coi träng viÖc ph¸t triÓn nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt lóa lai cho n¨ng suÊt cao h¬n lóa thuÇn tõ 1,0-1,5 tÊn/ha. Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®· chñ tr¬ng ph¸t triÓn viÖc nghiªn cøu vµ ¸p dông trång lóa lai cña ViÖt Nam. §Õn nay diÖn tÝch trång lóa lai ®· lªn tíi 340000 ha so víi 100 ha n¨m 1991. Nhê më NguyÔn Minh §øc K39.11.08 14 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh réng lóa lai ë miÒn nói, diÖn tÝch lóa n¬ng ngµy cµng gi¶m. Trung b×nh cø trång mét ha lóa lai th× gi¶m mét ha rõng ®èt ph¸ ®Ó lµm n¬ng rÉy. Trong nh÷ng n¨m qua, hé n«ng d©n sö dông c¸c chÊt b¶o vÖ thùc vËt, ph©n ho¸ häc, thøc ¨n gia sóc vµ c¸c m¸y mãc trong s¶n xuÊt ngµy mét t¨ng. ViÖc sö dông ph©n bãn cïng víi c¸c tiÕn bé vÒ kü thuËt, gièng, kü thuËt canh t¸c... ®· lµm t¨ng s¶n lîng n«ng nghiÖp mét c¸ch ®¸ng kÓ so víi tríc ®©y, ®¶m b¶o cho nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña viÖn nghiªn cøu thæ nhìng n«ng ho¸(1998): ë ViÖt Nam trung b×nh bãn 1 kg N+P O 2 5 +K O lµm t¨ng 7,5-8,5 kg l¬ng thùc quy thãc. Møc nµy thÊp h¬n so víi trung 2 b×nh Ch©u ¸ (10 kg). Nhng cao h¬n Ch©u phi vµ Ch©u mü La-tinh (5-7 kg). Theo tû lÖ nµy sö dông ph©n bãn lµm t¨ng 9,3 triÖu tÊn l¬ng thùc chiÕm 2730,4% tæng s¶n lîng quy thãc cña c¶ níc(1997). Hµng n¨m, ViÖt Nam xuÊt khÈu lîng rau qu¶ cho thÞ trêng Trung Quèc lµ chñ yÕu chiÕm 60% s¶n lîng cña c¶ níc. Bªn c¹nh ngµnh trång trät, ngµnh ch¨n nu«i ®Æc biÖt lµ ch¨n nu«i lîn ®· cã nhiÒu ®ãng gãp ®¸ng kÓ. Giai ®o¹n 1985 - 1989 b×nh qu©n mçi n¨m ViÖt Nam xuÊt 5000 tÊn thÞt ®«ng l¹nh. Giai ®o¹n 1990-1995 mçi n¨m xuÊt h¬n 10000 tÊn vµ n¨m 2000 xuÊt kho¶ng 12200 tÊn. ViÖt Nam xuÊt khÈu thÞt lîn chñ yÕu sang NhËt B¶n, Hång K«ng, Nga , ngoµi ra c¸c níc Malaysia, Singapore, Trung Quèc ®ang lµ nh÷ng thÞ trêng cã nhiÒu høa hÑn . §¸nh gi¸ thµnh tùu s¶n xuÊt l¬ng thùc, ch¬ng tr×nh l¬ng thùc thÕ giíi (WFP) cho r»ng ViÖt Nam ®· ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc cã ®ñ l¬ng thùc cho mäi ngêi vµ trë thµnh níc xuÊt khÈu l¬ng thùc ®øng thó hai trªn thÕ giíi, cho nªn WFP ®· chÊm døt ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cøu trî ë ViÖt Nam vµo ngµy 31/12/2000 ®Ó hç trî cho c¸c níc thiÕu l¬ng thùc kh¸c. Thµnh tùu næi bËt kh¸c thu hót sù chó ý cña quèc tÕ lµ ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn thµnh c«ng c¸c n«ng s¶n ®Æc thï nhiÖt ®íi cã søc c¹nh tranh nh cµ phª, cao su, hå tiªu, ®iÒu. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n ®· chiÕm tíi 30-40%tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu c¶ níc. KÕt qu¶ næi bËt ®¸ng chó ý nhÊt vÒ øng dông c«ng nghÖ sinh häc lµ c¸c nhµ khoa häc ®· tuyÓn chän vµ lai t¹o ®îc nhiÒu gièng lu¸ míi cã n¨ng suÊt cao, ng¾n ngµy gãp phÇn vµo viÖc th©m canh t¨ng vô. C¬ cÊu mïa vô ®· chuyÓn theo híng t¨ng diÖn tÝch lóa ®«ng xu©n vµ lóa hÌ thu cã n¨ng suÊt cao, æn ®Þnh. §Õn nay c¶ níc cã h¬n 90%diÖn tÝch ®îc gieo cÊy b»ng gièng lóa míi. ë c¸c tØnh phÝa B¾c ®· t¨ng thªm vô lóa xu©n, ë c¸c tØnh phÝa nam t¨ng thªm diÖn tÝch cÊy lóa ®«ng xu©n, hÌ thu. Do vËy diÖn tÝch gieo trång vµ n¨ng NguyÔn Minh §øc K39.11.08 15 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh suÊt lóa ®· t¨ng nhanh, lµm chñ ®îc c«ng nghÖ trong lai t¹o, chän läc vµ nh©n gièng mét sè lo¹i c©y trång, vËt nu«i. §Õn n¨m 2000, ®· x©y dùng ®îc quy tr×nh s¶n xuÊt lóa lai F hÖ b¾c u vµ tæ chøc s¶n xuÊt ®îc 1350 tÊn gièng, ®¸p 1 øng ®îc kho¶ng 20%nhu cÇu gièng trong tæng diÖn tÝch 330 ngh×n ha lóa lai. Vô ®«ng xu©n 2001-2002 duy tr× vµ nh©n ®îc dßng bè mÑ ®ñ cho gieo cÊy 15 ngh×n ha ®Ó s¶n xuÊt kho¶ng 3000-4000 tÊn F . ChÝnh nhê ¸p dông cã hiÖu 1 qu¶ nh÷ng thµnh tùu míi vÒ c«ng nghÖ sinh häc, kÕt hîp hµi hoµ víi ph¬ng ph¸p chän t¹o gièng truyÒn thèng mµ trong n¨m 2002 ®· chän, t¹o ®îc 37 gièng lóa míi, 12 gièng ng«, 9 gièng l¹c, 6 gièng rau, 2 gièng hoa, 9 gièng khoai t©y, 8 gièng c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy vµ 22 gièng c©y ¨n qu¶, 12 gièng gia sóc, 3 gièng d©u t»m c«ng nhËn ®îc 51 dßng vµ xuÊt sø lµ gièng c©y l©m nghiÖp . Cïng víi gièng, nhiÒu quy tr×nh kü thuËt ®· hoµn thiÖn gãp phÇn ph¸t huy tiÒm n¨ng cña gièng: x¸c ®Þnh bé gièng lóa xuÊt khÈu cho ®ång b»ng s«ng Cöu Long (IR64, vnd 95, IR2031, OM1490 vµ MTL250); tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ®óc kÕt më réng kÕt qu¶ vÒ nghiªn cøu c¬ cÊu c©y trång ®Ó bè trÝ mïa vô hîp lý, t¨ng vô, h¹n chÕ ¶nh hëng bÊt thuËn cña thêi tiÕt, øng dông kü thuËt IPM, qu¶n lý dinh dìng tæng hîp, bãn ph©n c©n ®èi, bãn ph©n theo b¶ng so s¸nh ph©n mÇu cña lóa. NhiÒu vïng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ tËp trung g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn bíc ®Çu ®îc h×nh thµnh; s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®a d¹ng h¬n. So víi n¨m 1995, diÖn tÝch mét sè c©y c«ng nghiÖp t¨ng kh¸: cµ phª gÊp h¬n 2,7 lÇn, cao su t¨ng 46%, mÝa t¨ng kho¶ng 35%, b«ng t¨ng 8%... Mét sè lo¹i gièng c©y c«ng nghiÖp cã n¨ng suÊt cao ®· ®îc ®a vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ. Trong c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ,tiÕp tôc hoµn thiÖn c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ sÊy thãc, ng« nh sÊy thñ c«ng, sÊy tÜnh th«ng giã, b¾t ®Çu øng dông c«ng nghÖ sÊy hång ngo¹i d¶i tÇn hÑp; c«ng nghÖ b¶o qu¶n t¬i rau qu¶... Nh÷ng n¨m gÇn ®©y lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ®îc quèc héi vµ chÝnh phñ ®Æc biÖt quan t©m. §Çu t cho nghiªn cøu khoa häc t¨ng nhiÒu so víi tríc. N¨m 2002, ngµnh n«ng nghiÖp - ph¸t triÓn n«ng th«n ®îc nhµ níc ®Çu t 171.778 triÖu ®ång t¨ng 43.605 triÖu ®ång so víi n¨m 2000 vµ gÊp ba lÇn so víi n¨m 1996. Møc ®Çu t trung b×nh cho mét c¸n bé khoa häc trong ngµnh n¨m 2002 lµ 38,4 triÖu ®ång, t¨ng h¬n 5% so víi n¨m 2001 vµ gÊp 2,6 lÇn so víi n¨m 1996. Víi hÖ thèng 27 viÖn chuyªn m«n, trung t©m nghiªn cøu vµ c¸c trêng ®¹i häc, cao ®¼ng trong ngµnh. NguyÔn Minh §øc K39.11.08 16 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh NhiÒu kÕt qu¶ n¨m 2002 ®îc b¾t nguån tõ nh÷ng thÝ nghiÖm trong c¸c n¨m tríc. Trong lÜnh vùc trång trät, chän gièng c©y trång, ngµy 29/11/2002, Bé ®· cã quyÕt ®Þnh sè 5310Q§/BNN-KHCN c«ng nhËn vµ cho phæ biÕn trong s¶n xuÊt 18 gièng quèc gia,16 gièng tiÕn bé kü thuËt, 9 c©y ®Çu dßng (m¨ng côt vµ ®iÒu); 19 biÖn ph¸p kü thuËt míi ... Trong lÜnh vùc ch¨n nu«i n¨m 2002 ®îc ghi nhËn sù chuyÓn biÕn m¹nh trong viÖc chän t¹o gièng bß, ®¸nh dÊu sù thµnh c«ng cña c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp ViÖt Nam bíc ®Çu nghiªn cøu thµnh c«ng nh©n v« tÝnh b»ng ph¬ng ph¸p c¾t ph«i ®Ó t¹o ra cÆp bª song sinh hoµn toµn gièng nhau vÒ ®Æc tÝnh di truyÒn. KÕt qu¶ nh©n v« tÝnh ph«i ®· më ra triÓn väng míi kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn nhanh c¸c gièng quý vµ ®µn bß s÷a ë ViÖt Nam. Cïng víi viÖc nh©n t¹o gièng ®µn bß s÷a c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu thµnh tùu trong lÜnh vùc nghiªn cøu ®µn lîn h¹t nh©n dßng mÑ ®Ó t¹o nªn ®µn lîn lai híng n¹c vµ ®µn gµ ri thuÇn , gµ th¶ vên . Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ hé n«ng d©n ®îc phôc håi vµ ph¸t triÓn lµ phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Cã thÓ nãi kinh tÕ hé n«ng d©n ®· gãp phÇn quyÕt ®Þnh vµo nh÷ng thµnh tùu rÊt ngo¹n môc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Thùc tiÔn ®· chØ râ khi nµo kinh tÕ hé n«ng d©n ®Æt ®óng vÞ trÝ vèn cã cña nã th× khi ®ã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn . 2.2.2. H¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cßn gÆp mét sè khã kh¨n nh khã kh¨n cña n«ng d©n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm , kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng n«ng s¶n ViÖt Nam cha m¹nh, nghiªn cøu vµ øng dông cha g¾n kÕt víi nhau cã khi cßn kho¶ng c¸ch lín . PhÇn lín c¸c tiÕn bé kü thuËt trong n«ng nghiÖp ®îc triÓn khai víi chi phÝ cao, cã khi vît qu¸ n¨ng lùc ®Çu t cña n«ng d©n, trong khi ®ã l¹i kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ tøc thêi thêng lµ ph¶i sau mét hoÆc nhiÒu vô s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, c¸c tiÕn bé kü thuËt míi thêng bao hµm nh÷ng yÕu tè tù nhiªn (lôt, h¹n...) mµ con ngêi cha khèng chÕ tèi ®a ®îc. PhÇn lín c¸c hé n«ng d©n, nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, lµ ngêi quyÕt ®Þnh viÖc tiÕp thu tiÕn bé kü thuËt míi l¹i kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng khèng chÕ rñi ro. NguyÔn Minh §øc K39.11.08 17 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh Kü thuËt canh t¸c vÉn mang nÆng tÝnh truyÒn thèng. Sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn cha ®îc øng dông, hÖ thèng c«ng cô s¶n xuÊt trùc tiÕp cña c¸c kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cha cã sù thay ®æi lµm cho hÖ thèng kü thuËt canh t¸c ®· h×nh thµnh tõ l©u ®êi ®îc duy tr×, mµ hÖ canh t¸c nµy h×nh thµnh trªn c¬ së kinh nghiÖm s¶n xuÊt cña c¸c hé n«ng d©n vµ nã còng ®îc thiÕt lËp trªn c¬ së hÖ sinh th¸i, m«i trêng cña vïng mµ c¸c hé c tró. YÕu tè truyÒn thèng quy ®Þnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña n«ng hé trªn c¶ kü thuËt s¶n xuÊt lÉn tËp qu¸n kinh doanh .ë nh÷ng vïng trång lóa níc, c¸c kü thuËt canh t¸c truyÒn thèng ®îc duy tr× mét c¸ch l©u ®êi. BiÓu hiÖn râ nÐt cña thùc tr¹ng s¶n xuÊt theo tËp qu¸n vµ kinh nghiÖm lµ nhãm hé s¶n xuÊt th©m canh c©y lóa níc. Nh vËy khoa häc vµ s¶n xuÊt cha thùc hiÖn sù g¾n kÕt víi nhau cßn cã kho¶ng c¸ch. S¶n xuÊt vÉn cßn ph©n t¸n, manh món quy m« hé gia ®×nh nhá bÐ chÊt lîng s¶n phÈm kh«ng phï hîp víi ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn; s¶n phÈm d thõa, tiªu thô khã kh¨n vµ lµ mèi lo thêng xuyªn cña n«ng d©n, cha kÝch thÝch ®îc s¶n xuÊt ph¸t triÓn . §iÒu kiÖn s¶n xuÊt ë mét sè vïng cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, chÞu nhiÒu ¶nh hëng cña thêi tiÕt kh¾c nhiÖt nhng kh¶ n¨ng phßng tr¸nh cßn rÊt h¹n chÕ. Thùc tÕ gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt nhiÒu khi cßn quay lng víi nhau, do vËy s¶n phÈm s¶n xuÊt ra nhiÒu khi kh«ng b¸n ®îc do chÊt lîng s¶n phÈm kÐm, s¶n xuÊt s¶n phÈm cha s¹ch, cha ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm, v× thÕ mµ gi¸ rÎ g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho n«ng d©n, n«ng s¶n lµm ra kh«ng c¹nh tranh ®îc víi hµng nhËp ngo¹i c¶ vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng, tØ lÖ n«ng s¶n h háng cao... Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n cña n«ng d©n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, vÒ phÝa c¸c nhµ khoa häc còng gÆp mét sè h¹n chÕ nh : Tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ thÊp. C¸c viÖn nghiªn cøu vµ trêng ®¹i häc ®îc ®Çu t thÊp, phèi hîp ho¹t ®éng kÐm. Theo ®¸nh gi¸ cña ng©n hµng thÕ giíi, tæng chi phÝ cho mét c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖt Nam 1 n¨m chØ b»ng 9% suÊt ®Çu t cña Indonesia vµ Th¸i Lan ; 2,5 % suÊt ®Çu t cña Malaysia . Víi møc ®Çu t qóa Ýt cho khoa häc hiÖn nay ,th× phÇn chi l¬ng, ho¹t bé m¸y ®· chiÕm gÇn 60%tæng chi phÝ , thùc chi cho ®Ò tµi chØ cßn 37%. ThiÕt bÞ m¸y mãc, c¬ së vËt chÊt kü thuËt l¹c hËu, cò kü, th«ng tin khoa häc Ýt ái, tr×nh ®é c¸n bé thÊp dÇn vµ mÊt dÇn nh©n tµi. Nguån tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi cha ®îc thu thËp, ph©n tÝch vµ chuyÓn giao ®Çy ®ñ, kÞp thêi NguyÔn Minh §øc K39.11.08 18 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh cho ngêi s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ¸p dông thµnh tùu c¸ch m¹ng sinh häc thÊp trõ mét vµi lo¹i s¶n phÈm nh cµ phª, lóa, ng«; cßn phÇn lín c¸c c©y trång, vËt nu«i n¨ng suÊt thÊp, chÊt lîng s¶n phÈm kÐm. NhiÒu lo¹i s¶n phÈm dï ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng, nhng sù thua kÐm vÒ khoa häc kü thuËt lµm cho hµng ho¸ kÐm c¹nh tranh . Nghiªn cøu khoa häc yÕu, ®Çu t ¸p dông c«ng nghÖ míi còng rÊt kÐm. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c c¬ së vµ hé ngµnh, nghÒ ë n«ng th«n rÊt thÊp, chØ cã 18,6% cã nhµ xëng kiªn cè, 35%cã sö dông ®iÖn, 37%c«ng viÖc ®îc c¬ giíi ho¸, cßn 63% lµm b»ng tay. T×nh tr¹ng nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng ®ång bé cßn phæ biÕn. §éi ngò c¸n bé khoa häc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n cßn thiÕu nhiÒu c¸n bé ®Çu ngµnh. Sè ®«ng c¸n bé cã tr×nh ®é cao ®· lín tuæi, sè c¸n bé trÎ, sinh viªn míi ra trêng kh«ng muèn vÒ c«ng t¸c ë vïng n«ng th«n do c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp qu¸ thiÕu vµ l¹c hËu, thiÕu ®ång bé, cha ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, tôt hËu trong ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm . Trong thêi gian qua, cha ®Çu t hîp lý vµo trang thiÕt bÞ m¸y mãc cho nghiªn cøu khoa häc, cha sö dông hÕt n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé khoa häc trong c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vµ chuyÓn giao kü thuËt. C«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn cho c¸c thµnh tùu míi trong nghiªn cøu khoa häc cha ®îc quan t©m ®óng møc . Cha cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ®Þa ph¬ng trong c«ng t¸c chuyÓn giao kü thuËt, cha n¾m b¾t ®îc c¸c nhu cÇu cÊp thiÕt cña n«ng d©n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . C¸c h×nh thøc chuyÓn giao kü thuËt kh«ng ®a d¹ng, phong phó vµ cha thùc sù gÇn gòi víi ®èi tîng nhËn chuûªn giao (n«ng d©n), do vËy c«ng t¸c chuyÓn giao cha ®¹t hiÖu qu¶ cao. C¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng lÜnh vùc n¨ng ®éng: ch¨n nu«i, c©y c«ng nghiÖp, thuû s¶n; kh«ng t¬ng xøng víi tû träng t¬ng øng cña c¸c lÜnh vùc trong GDP n«ng nghiÖp. KhuyÕn n«ng thóc ®Èy viÖc tiÕp thÞ n«ng s¶n cha ®îc quan t©m... MÆt kh¸c, do ®Þa bµn chuyÓn giao lµ vïng ®åi nói cao, dèc ®øng, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cßn nhiÒu khã kh¨n, kinh tÕ - x· héi kÐm ph¸t triÓn. M¹ng líi khuyÕn n«ng cång kÒnh, c¸c c¬ quan lµm nhiÖm vô tiÕp NguyÔn Minh §øc K39.11.08 19 TiÓu luËn Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh nhËn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ë c¬ së rÊt thiÕu vµ yÕu. Néi dung chuyÓn giao dµn tr¶i kh«ng ®ång bé, chÝch s¸ch ®·i ngé ®èi víi c¸n bé chuyÓn giao cßn thÊp,®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c chuyªn gia n«ng nghiÖp ph¶i lµm viÖc xa thµnh phè,xa c¸c trung t©m v¨n ho¸ - khoa häc kü thuËt vµ víi mét m«i trêng hÕt søc khã kh¨n song ®·i ngé kh«ng h¬n g× ngêi thµnh phè nªn hä cha an t©m vµ nhiÖt t×nh c«ng t¸c. NhiÒu ch¬ng tr×nh chuyÓn giao bÞ chång chÐo mµ thiÕu sù lång ghÐp vµ phèi hîp. ViÖc chuyÓn giao vÉn cßn mang tÝnh ¸p ®Æt ,xin cho, thiÕu sù quy ho¹ch vµ lËp kÕ ho¹ch, ®«i khi cha phï hîp víi nhu cÇu cña d©n. NhiÒu m« h×nh ®ßi hái ®Çu t lín ,nªn nh÷ng hé nghÌo rÊt khã tham gia .Mét sè dù ¸n, nhÊt lµ cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®îc triÓn khai theo nguyªn t¾c cøng nh¾c, do vËy tÝnh nh©n réng vµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. C¸c m« h×nh t nh©n chuyÓn giao th× ngêi lµm c«ng t¸c chuyÓn giao thêng lµ ngêi lµm kinh doanh t nh©n, do ®ã hä thêng ®Æt yÕu tè lîi nhuËn lªn hµng ®Çu mµ quªn ®i yÕu tè g×n gi÷ m«i trêng... Ngoµi ra, cßn chÞu ¶nh hëng cña c¬ chÕ qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ chËm vÉn cha ®îc ®æi míi mét c¸ch c¨n b¶n, mÆc dï t tëng ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt sím. 2.2.4.Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n tõ phÝa nhµ níc Nguyªn nh©n cña sù yÕu kÐm vÒ khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ do c¸c cÊp uû §¶ng, c¸c cÊp chÝnh quyÒn cha thùc sù coi ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ lµ quèc s¸nh hµng ®Çu. ChÝnh s¸ch kinh tÕ cha thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®Çu t, tÝn dông, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu. §Çu t tµi chÝnh cña nhµ níc cho ho¹t ®éng khoa häc - c«ng nghÖ cßn qu¸ thÊp, nhÊt lµ ®Çu t cho ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp. Møc chi cho nghiªn cøu n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam vµo n¨m 1980 chØ b»ng 1/31 c¸c níc c«ng nghiÖp vµ b»ng 1/12 c¸c níc khu vùc Th¸i B×nh D¬ng, vµ b»ng 1/8 c¸c níc §«ng Nam ¸. Riªng chØ cho c«ng t¸c triÓn khai (khuyÕn n«ng trùc tiÕp )chØ b»ng 1/29 so víi c¸c níc §«ng Nam ¸. Theo ®¸nh gi¸ cña ng©n hµng thÕ giíi (WB) th× ViÖt Nam chi cho nghiªn cøu ®èi víi mét c¸n bé mét n¨m lµ 2200 USD; trong khi ®ã ë Th¸i Lan lµ 25000USD; Indonesia lµ 22900USD vµ Malaysia lµ 89600USD. HiÖn nay níc ta cã 32 viÖn nghiªn cøu trùc thuéc Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. C¸c viÖn nghiªn cøu tËp trung chñ yÕu ë mét sè thµnh phè lín: 22 viÖn n»m ë Hµ Néi ,ba ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ b¶y ë mét sè NguyÔn Minh §øc K39.11.08 20