Lêi më ®Çu
XuÊt ph¸t tõ vai trß cña con ngêi trong lùc lîng s¶n xuÊt còng nh trong
c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc”. T tëng chØ ®¹o xuyªn xuèt c¸c chñ tr¬ng, chÝnh
s¸ch cña §¶ng, Nhµ níc vÒ c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ lµ ch¨m sãc båi dìng vµ ph¸t
huy nh©n tè con ngêi, víi t c¸ch võa lµ ®éng lùc, võa lµ môc tiªu c¸ch m¹ng”.
Lao ®éng víi vai trß lµ mét nguån lùc lín vµ quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt níc trong ®ã viÖc ®µo
t¹o, bè trÝ vµ sö dông lao ®éng ®ãng vai trß trung t©m. Nhng thùc tÕ trong
nh÷ng n¨m võa qua vµ cho tíi thêi ®iÓm nµy vÊn ®Ò lao ®éng cßn nhiÒu bÊt
cËp vµ h¹n chÕ, viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp cña ngêi lao ®éng ®îc §¶ng, buéc
§¶ng vµ Nhµ níc cã nhiÒu quan t©m. Nh÷ng h¹n chÕ nµy mét phÇn ®· k×m
h·m sù ph¸t huy cña c¸c nguån lùc phôc vô cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸
vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu sè lîng vµ chÊt lîng lao
®éng còng nh c¬ cÊu lao ®éng theo híng c«ng nghiÖp ho¸ cha theo kÞp yªu
cÇu cña sù ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt viÖc lµm vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng vµ
bøc xóc hiÖn nay ë c¶ khu vùc thµnh thÞ vµ khu vùc n«ng th«n ®ßi hái nhµ níc, c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vµ b¶n th©n ngêi lao ®éng ph¶i gi¶i quyÕt. Gi¶i quyÕt
viÖc lµm lµ mét nhiÖm vô c¬ b¶n vµ cÊp b¸ch hiÖn nay. Nhng gi¶i quyÕt viÖc
lµm kh«ng thÓ chØ hoµn thµnh trong thêi gian ng¾n mµ nã ®ßi hái gi¶i quyÕt
liªn tôc trong kho¶ng thêi gian dµi víi sù ®Þnh híng vµ chØ ®¹o cña chiÕn lîc,
quy ho¹ch vµ c¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm. §Ò ¸n víi ®Ò tµi “NhiÖm vô vµ
c¸c gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 ë ViÖt
Nam “. Xin tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ viÖc lµm hiÖn nay vµ c¸c môc
tiªu, c¸c gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 2001-2005.
§Ò tµi gåm 3 phÇn:
Ch¬ng I: KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch viÖc lµm ë ViÖt
Nam.
Ch¬ng III: môc tiªu vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch
2001-2005.
Do ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ nªn bµi viÕt cßn thiÕu xãt, v× vËy rÊt
mong thÇy c« vµ b¹n bÒ cã ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó bµi viÕt hoµn thiÖn h¬n. Em xin
ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy c« gi¸o ®· tËn t×nh híng dÉn em hoµn thµnh bµi viÕt.
1
2
Ch¬ng I: KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ
thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
1.KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
KÕ ho¹ch ho¸ vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ ph¬ng thøc qu¶n lÝ nÒn
kinh tÕ cña nhµ níc theo môc tiªu. Nã thÓ hiÖn b»ng nh÷ng môc tiªu ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ph¶i ®¹t ®îc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh cña mét quèc gia vµ nh÷ng gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch,nh÷ng c©n ®èi vÜ m«
cÇn thiÕt nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®Æt ra mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
KÕ ho¹ch ho¸ kh«ng chØ lµ viÖc lËp kÕ ho¹ch mµ cßn lµ qu¸ tr×nh tæ
chøc thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng kÕ
ho¹ch ho¸ thÓ hiÖn nh÷ng cè g¾ng cã ý thøc cña chÝnh phñ ®Ó ®¹t ®îc t¨ng trëng kinh tÕ nhanh víi møc viÖc lµm cao, æn ®Þnh gi¸ c¶. KÕ ho¹ch ho¸ sÏ gióp
chÝnh phñ ng¨n chÆn ®îc sù mÊt æn ®Þnh kinh tÕ trong khi vÉn ®¶m b¶o kÝch
thÝch t¨ng trëng nhanh.
KÕ ho¹ch ph¸t triÓn lµ mét bé phËn trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi, lµ mét c«ng cô qu¶n lÝ ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc
d©n, nã lµ sù cô thÓ ho¸ c¸c môc tiªu ®Þnh híng cña chiÕn lîc ph¸t triÓn theo
tõng thêi k× b»ng hÖ thèng c¸c chØ tiªu môc tiªu vµ chØ tiªu biÖn ph¸p ®Þnh híng ph¸t triÓn vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ¸p dông trong thêi k× kÕ ho¹ch.
HÖ thèng chØ tiªu trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®îc biÓu hiÖn lµ thíc ®o cô
thÓ nhiÖm vô cÇn ®¹t ®îc cña thêi k× kÕ ho¹ch. C¸c sè ®o nµy chØ thÓ hiÖn c¶
vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Nã cho phÐp x¸c ®Þnh néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi c¸c bé phËn cÊu thµnh cô thÓ cña nã vµ ®îc nhµ níc
sö dông ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.
HÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mét quèc gia bao gåm:
*HÖ thèng c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi: KÕ ho¹c t¨ng trëng, kÕ
ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vïng, kÕ ho¹ch n©ng cao
chÊt lîng phóc lîi x· héi.
*HÖ thèng c¸c kÕ hoach biÖn ph¸p vµ c¸c c©n ®èi vÜ m« chñ yÕu: KÕ
ho¹ch c¸c nguån lùc, c©n ®èi vèn ®Çu t, c©n ®èi ng©n s¸ch, c©n ®èi th¬ng m¹i,
c©n ®èi thanh to¸n quèc tÕ.
*HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn.
2.KÕ ho¹ch nguån nh©n lùc trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi.
3
a. C¸c kh¸i niÖm liªn quan ®Õn vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm.
- Nguån nh©n lùc lµ mét bé phËn cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng vµ
cã kh¶ n¨ng lao ®éng.
D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng gåm 2 bé phËn:
*D©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ cßn gäi lµ d©n sè nguån lao ®éng hay lùc lîng lao ®éng lµ nh÷ng ngêi trong ®é tuæi lao ®éng, ®ang lµm viÖc hoÆc kh«ng
cã viÖc lµm nhng cã nhu cÇu lµm viÖc. Nh vËy lùc lîng lao ®éng trong ®é tuæi
lao ®éng bao gåm sè ngêi cã viÖc lµm vµ sè ngêi thÊt nghiÖp.
*D©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ngêi kh¸c trong
®é tuæi lao ®éng kh«ng thuéc nhãm cã viÖc hoÆc thÊt nghiÖp. Bé phËn nµy bao
gåm: nh÷ng ngêi kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm viÖc do bÖnh tËt èm ®au, mÊt søc
kÐo dµi; nh÷ng ngêi chØ lµm viÖc néi trî chÝnh gia ®×nh m×nh vµ ®îc tr¶ c«ng;
häc sinh viªn trong ®é tuæi lao ®éng; nh÷ng ngêi kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ v×
nh÷ng lÝ do kh¸c nhau.
- Nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp lµ nh÷ng ngêi kh«ng cã viÖc lµm nhng cã nhu
cÇu lµm viÖc. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp:
+ ë khu vùc thµnh thÞ ngêi ta ding thíc ®o: % thÊt nghiÖp h÷u h×nh.
+ ë khu vùc n«ng th«n ngêi ta dïng thíc ®o: % thêi gian kh«ng lµm viÖc.
ThÊt nghiÖp ®îc coi lµ mét hiÖn tîng x· héi nã tån t¹i trong mäi x· héi
vµ díi nhiÒu h×nh thøc: thÊt nghiÖp h÷u h×nh, thÊt nghiÖp v« h×nh, thÊt nghiÖp
chu k×, thÊt nghiÖp tù nguyÖn vµ thÊt nghiÖp kh«ng tù nguyÖn. Nhng cho dï
tån t¹i díi h×nh thøc nµo th× nã ®Òu g©y ra nh÷ng ¶nh h¬áng tiªu cùc ®Õn nÒn
kinh tÕ nh sù gi¶m sót cña tæng thu nhËp quèc d©n, ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn
møc sèng cña ngêi lao ®éng, lµm n¶y sinh c¸c hiÖn tîng tiªu cùc trong x· héi.
V× vËy viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÊt nghiÖp lu«n ®îc ®Æt ra víi mäi quèc gia ®Æc
biÖt lµ níc ta.
- ViÖc lµm lµ nh÷ng ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp vµ ®îc x· héi thõa nhËn (
bao gåm c¶ nh÷ng ngêi kh«ng cã thu nhËp nhng t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi kh¸c
cã thu nhËp). ViÖc lµm lµ ho¹t ®éng s¸ng t¹o cã ý thøc, cã môc ®Ých cña con
ngêi v× sù h¹nh phóc vµ tån t¹i cña chÝnh b¶n th©n m×nh. ViÖc lµm tríc hÕt
®em l¹i thu nhËp cho b¶n th©n ngêi lao ®éng ®ång thêi ®ãng gãp t¹o nªn sù
ph¸t triÓn chung nÒn kinh tÕ x· héi. Do vËy t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng lµ
®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi
cña mäi quèc gia.
- Gi¶i quyÕt viÖc lµm:
4
Môc ®Ých cuèi cïng cña nghiªn cøu vÊn ®Ò viÖc lµm lµ ®Ò xuÊt ra c¸c
gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm. Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ n©ng cao chÊt lîng
viÖc lµm vµ t¹o viÖc lµm thu hót ngêi lao ®éng vµo guång m¸y s¶n xuÊt cña
nÒn kinh tÕ. Gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng chØ nh»m t¹o thªm vÒ sè viÖc lµm mµ
cßn ph¶i n©ng cao chÊt lîng viÖc lµm.
Do nhiÒu lÝ do kh¸c nhau nªn sè lîng viÖc lµm lu«n bÞ h¹n chÕ. Trong
x· héi thêng cã sè lîng nhÊt ®Þnh ngêi kh«ng cã viÖc lµm, ®iÒu nµy g©y ¶nh hëng kh«ng chØ ®Õn b¶n th©n ngêi kh«ng cã viÖc lµm mµ c¶ ®Õn x· héi. Hä
kh«ng nh÷ng kh«ng cã ®ãng gãp cho x· héi mµ cßn buéc nhµ níc trî cÊp.
T×nh tr¹ng kh«ng cã viÖc lµm cßn t¹o ra sù c¨ng th¼ng vÒ mÆt x· héi, mét
trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm n¶y sinh c¸c tÖ n¹n x· héi. ChÝnh v× vËy
gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ mét nhiÖm vô hÕt søc quan träng kh«ng chØ ®ßi hái nhµ
níc gi¶i quyÕt mµ ®ßi hái toµn x· héi ®øng ra gi¶i quyÕt.
Trong thêi k× tËp trung bao cÊp nhµ níc x©y dùng kÕ ho¹ch vµ ph©n bæ
hÇu nh toµn bé c¸c nguån lùc s¶n xuÊt quèc gia trong ®ã cã viÖc ph©n bæ
nguån lao ®éng. C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kh«ng cã quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh
doanh mµ chØ thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña nhµ níc giao, cßn ngêi lao ®éng vÒ
nguyªn t¾c lµ kh«ng ph¶i lo t×m viÖc lµm. Nghi· lµ trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung mäi ngêi ®Õn tuæi lao ®éng ®Òu ®îc s¾p xÕp vaß nh÷ng c«ng
viÖc theo chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Þnh. Dêng nh trong x· héi kh«ng cã hiÖn tîng
thÊt nghiÖp, chÝnh nguyªn lÝ x· héi chñ nghÜa kh«ng cã thÊt nghiÖp ®· dÉn ®Õn
t×nh tr¹ng “chia viÖc lµm” bÊt chÊp nguyªn t¾c hiÖu qu¶. V× vËy vÊn ®Ò gi¶i
quyÕt viÖc lµm thêng rÊt gi¶n ®¬n vµ chØ do nhµ níc ®øng ra gi¶i quyÕt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× viÖc lµm ®îc tù do t¹o lËp theo c¸c
nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c¬ chÕ thi trêng, ngêi lao ®éng kh«ng bÞ rµng buéc vµ
thô ®éng tr«ng chê vµo sù s¾p xÕp cña nhµ níc, hîp t¸c x·. Hä ®îc tù chñ
®Þnh ®o¹t viÖc sö dông søc lao ®éng cña m×nh, ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o
theo kh¶ n¨ng , së trêng cña m×nh. T¹o viÖc lµm, gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng
cßn lµ quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm duy nhÊt cña nhµ níc vµ hîp t¸c x·. TÊt c¶ c¸c
tæ chøc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n ®Òu cã quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm
trong viÖc t¹o vµ t×m viÖc lµm. Toµn x· héi tham gia t¹o viÖc lµm, gi¶i quyÕt
viÖc lµm, cïng tham gia ®ãng gãp vµo sù nghiÖp chung.
Víi t tëng xuyªn suèt cña §¶ng th× sù nghiÖp ph¸t triÓn lµ do d©n, v×
d©n, ph¸t triÓn ®i lªn x· héi chñ nghÜa lÊy ph¸t triÓn con ngêi lµm vÞ trÝ trung
t©m. V× vËy mµ viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng chØ lµ ®a ra c¸c ph¬ng ¸n sö
dông tèi u nguån lao ®éng mµ nã cßn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®µo t¹o, ch¨m sãc
5
vµ c¸c yÕu tè vÒ v¨n ho¸ tinh thÇn cña ngêi lao ®éng. Gi¶i quyÕt viÖc lµm liªn
quan mËt thiÕt ®Õn c«ng b»ng x· héi do ®ã quan ®iÓm míi cña nhµ níc vÒ vÊn
®Ò “viÖc lµm hîp lÝ” kh«ng chØ tÝnh vÒ mÆt sè lîng mµ cßn xÐt vÒ chÊt lîng,
hiÖu qu¶, nguyÖn väng n¨ng khiÕu ngêi lao ®éng, phï hîp vÒ mÆt sè lîng vµ
chÊt lîng c¸c yÕu tè con ngêi víi vËt chÊt s¶n xuÊt.
b. KÕ ho¹ch viÖc lµm trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
- KÕ ho¹ch viÖc lµm vµ vÞ trÝ kÕ ho¹ch viÖc lµm.
KÕ ho¹ch ho¸ lùc lîng lao ®éng lµ mét bé phËn trong hÖ thèng kÕ ho¹ch
ho¸ ph¸t triÓn nh»m x¸c ®Þnh qui m« c¬ cÊu, chÊt lîng cña bé phËn d©n sè
tham gia ho¹t ®äng kinh tÕ cÇn huy ®éng cho môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ, c¸c
chØ tiªu vÒ nhu cÇu viÖc lµm míi, nhiÖm vô gi¶i quyÕt viÖc lµm trong k× kÕ
ho¹ch ®ång thêi ®a ra c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p quan träng nh»m thu hót sö
dông hiÖu qu¶ lùc lîng lao ®éng x· héi.
Trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch ho¸ lùc lîng lao ®éng
cã ý nghÜa ®Æc biÖt nã bao hµm c¶ ý nghÜa cña kÕ ho¹ch biÖn ph¸p vµ kÕ
ho¹ch môc tiªu:
+ NÕu xÐt lao ®éng lµ yÕu tè nguån lùc th× kÕ ho¹ch nguån lao ®éng
mang tÝnh biÖn ph¸p, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn lùc lîng lao ®éng nh»m vµo môc tiªu
cña kÕ ho¹ch t¨ng trëng, kÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, kÕ ho¹ch ph¸t
triÓn vïng t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn vÒ lao ®éng ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch nµy.
+ NÕu xÐt lao ®éng lµ yÕu tè hëng lîi Ých th× kÕ ho¹ch nguån nh©n lùc
mang tÝnh môc tiªu v× kÕ ho¹ch ph¸t triÓn lao ®éng bao hµm mét sè c¸c chØ
tiªu n»m trong hÖ thèng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn x· héi nh: gi¶i quyÕt lao ®éng,
khèng chÕ thÊt nghiÖp hay c¸c chØ tiªu gi¸o dôc søc khoÎ cña ngêi lao ®éng.
Quan ®iÓm trªn cã ý nghÜa rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dung vµ
triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch vÒ lao ®éng. Mét mÆt kÕ ho¹ch lao ®éng ®îc x©y
dung dùa trªn c¬ së c¸c yÕu tè cÇu do c¸c kÕ ho¹ch vÒ t¨ng trëng chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ ®Æt ra ®ång thêi kÕ ho¹ch lao ®éng cßn t×m ra c¸c c¬ chÕ chÝnh
s¸ch ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch môc tiªu do chÝnh kÕ ho¹ch lao ®éng ®Æt ra.
- Néi dung chÝnh cña kÕ ho¹ch ngån nh©n lùc:
X¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng x· héi cÇn cã k× kÕ ho¹ch: lµ nhu cÇu thu
hót vµ gi¶i quyÕt nguån lao ®éng trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi cña k× kÕ
ho¹ch: §o b»ng tØ sè viÖc lµm míi mµ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi cã kh¶ n¨ng
gi¶i quyÕt.
X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp nguån lùc lîng lao ®éng k× kÕ ho¹ch: tæng
sè bé phËn d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ k× kÕ
ho¹ch.
6
C©n ®èi gi÷a nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tõ ®ã da ra nhiÖm vô gi¶i quyÕt viÖc
lµm.
C¸c gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch nh»m khai th¸c huy ®éng vµ sö dông cã
hiÖu qu¶ nguån lao ®éng.
7
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ
ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam.
1.Ph¬ng híng thùc hiÖn môc tiªu kÕ ho¹ch viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m
1996-2000.
a.NhiÖm vô vµ môc tiªu cô thÓ vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm trong kÕ
ho¹ch 1996-2000.
“Giai ®o¹n 1996-2000 lµ bíc tiÕn quan träng cña thêi k× ph¸t triÓn míi®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc”. §Î ®¹t ®îc nhiÖm vô tæng
qu¸t trªn th× môc tiªu c¬ b¶n cña gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi k× 1996-2000
lµ nh»m t¹o viÖc lµm míi vµ ®¶m b¶o viÖc lµm cho ngêi cã kh¶ n¨ng lao ®éng,
cã yªu cÇu viÖc lµm: Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p trî gióp ngêi lao ®éng nhanh
chãng cã ®îc viÖc lµm, cã viÖc lµm ®Çy ®ñ, cã viÖc lµm cã hiÖu qu¶ h¬n.
Th«ng qua ®ã gi¶i quyÕt hîp lÝ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i
quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng vµ tiÕn bé x·
héi.
Môc tiªu cô thÓ: M«i n¨m thu hót thªm 1.3-1.4 triÖu ngêi cã chç viÖc
lµm, giamt tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng 5% vµ n©ng tØ lÖ sö dông thêi
gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 75% vµo n¨m 2000. Trong 5 n¨m ph¶i gi¶i
quyÕt viÖc lµm cho 6.5-7 triÖu ngêi, ®µo t¹o l¹i nghÒ cho 4.5 triÖu ngêi, n©ng tØ
lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o trong lùc lîng lao ®éng lªn 22-25% vµo n¨m 2000. Tæ
chøc d¹y nghÒ g¾n víi viÖc lµm cho 1 triÖu ngêi, cho vay vèn ®Ó gi¶i quyÕt
viÖc lµm cho 925000 ngêi.
b. Ph¬ng híng c¬ b¶n vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm thêi k× 1996-2000.
Ph¬ng híng chung lµ nhµ níc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t ph¸t triÓn, thùc
hiÖn tèt kÕ ho¹ch vµ c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh
phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n, mäi nhµ ®Çu t më mang ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng. Mäi c«ng d©n ®Òu ®îc tù do hµnh nghÒ, thuª mín nh©n
c«ng theo ph¸p luËt. Ph¸t triÓn dÞch vô viÖc lµm. TiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c vµ
lùc lîng lao ®éng trªn ®Þa bµn c¶ níc, t¨ng d©n c trªn c¸c ®Þa bµn cã tÝnh chiÕn
lîc vÒ kinh tÕ, an ning quèc phßng. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu lao ®éng. Gi¶m ®¸ng kÓ tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë
n«ng th«n.
Gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Õn n¨m 2000 ®îc triÓn khai trªn 3 híng c¬ b¶n:
+Ban hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chñ ch¬ng
chÝnh s¸ch ®ång bé nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu ph¸t triÓn
bÒn v÷ng. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm.
8
+Duy tr× vµ b¶o ®¶m viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, chèng sa th¶i nh©n
c«ng hµng lo¹t. Tõng bíc x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm thÊt
nghiÖp.
+T¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho
ngêi thÊt nghiÖp, ngêi thiÕu viÖc lµm vµ nh÷ng ®èi tîng yÕu thÕ trong thÞ trêng
lao ®éng. T¹o lËp c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ c¸c quÜ quèc gia hç trî viÖc
lµm. Nguån tµi chÝnh quÜ hç trî viÖc lµm ®îc b¶o ®¶m b¨ng nguån ng©n s¸ch
(c¶ trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng) vµ nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó thùc hiÖn kÕ
ho¹ch kinh tÕ x· héi.
Gi¶i quyÕt viÖc lµm ë khu vùc thµnh thÞ thêi k× 1996-2000 theo híng:
Ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp qui m« lín liªn doanh víi níc ngoµi t¹o viÖc lµm cã
kÜ thuËt cao, cã gi¸ trÞ søc lao ®éng cao nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng
cã tay nghÒ. Ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, khu
vùc kinh tÕ kh«ng kÕt cÊu trong lÜnh vùc kinh doanh vµ dÞch vô. Ph¸t triÓn c¸c
h×nh thøc gia c«ng hµng xuÊt khÈu, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng ®Æc biÖt c¸c
hµng ho¸ cã c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng nh may mÆc, giÇy da, gèm sø,
l¾p r¸p c¸c mÆt hµng ®iÖn tö xe g¾n m¸y. Khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ ven
thµnh phè thÞ x·, liªn kÕt kinh tÕ néi vµ ngo¹i thµnh h×nh thµnh vµnh ®ai cung
cÊp vµ tiªu thô s¶n phÈm gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. H×nh thøc c¸c trung t©m
d¹y nghÒ vµ dÞch vô viÖc lµm tËp trung ë c¸c ®« thÞ nh»m ®µo t¹o tay nghÒ cã
kÜ thuËt cao, cung øng dÞch vô cho c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc.
Lao ®éng n«ng th«n lµ nguån lùc quan träng nhÊt ë níc ta, lùc lîng nµy
ph©n bæ trªn ®Þa bµn réng lín vµ chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng- l©mng nghiÖp víi tr×nh ®é lao ®éng, kÜ thuËt lao ®éng l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng
rÊt thÊp v× vËy gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n cã ý
nghÜa rÊt quan träng. Trong kÕ ho¹ch 1996-2000 ph¬ng híng gi¶i quyÕt lao
®éng ë khu vùc n«ng th«n trªn c¸c híng c¬ b¶n: viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ë
n«ng th«n ph¶i cã sù nghiªn cøu theo ®Þnh híng nhÊt ®Þnh. Tríc m¾t ph¶i tËn
dông ®îc lîi thÕ vÒ lao ®éng, vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó t¹o viÖc lµm, ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ thÝch hîp víi nhu cÇu ®a d¹ng vµ chÊt lîng ngµy cµng cao
cña thÞ trêng. Nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®iÒu tiÕt, t¨ng cêng c¬
së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt, t¹o thÞ trêng khai th«ng bu«n b¸n, khuyÕn khÝch hîp
t¸c s¶n xuÊt tiªu thô cung øng. ViÖc ®µo t¹o v¨n ho¸, tr×nh ®é häc vÊn vµ n©ng
cao d©n trÝ cho ngêi lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n ®ãng vai trß tÝch cùc vµ
quan träng trong viÖc t¹o vµ t×m viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
9
2. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000 vµ thùc
tr¹ng viÖc lµm ë níc ta.
a. T×nh h×nh thùc hiÖn môc tiªu viÖc lµm kÕ ho¹ch 1996-2000.
KÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 ®îc x©y dùng trong bèi c¶nh cã nhiÒu
thuËn lîi, hÇu hÕt c¸c chØ tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991-1995 ®Òu ®¹t vµ vît
møc kÕ ho¹ch ®Æt ra, ®Êt níc ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi vµ chuyÓn
sang thêi k× míi, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiªn ®¹i ho¸. V× vËy môc tiªu kÕ
ho¹ch ®Æt ra víi møc phÊn ®Êu cao, thùc hiÖn ®ång thêi 3 môc tiªu. Trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch nhÊt lµ tõ gi÷a n¨m 1997 ®Õn 1999 do t¸c ®éng tiªu
cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh kinh tÕ khu vùc cïng víi thiªn tai nghiªm
träng liªn tiÕp x¶y ra ®· ®Æt nÒn kinh tÕ níc ta tríc nh÷ng th¸ch thøc quyÕt
liÖt. Trong bèi c¶nh ®ã toµn §¶ng toµn d©n ta ®· nç lùc phÊn ®Êu vît qua khã
kh¨n th¸ch thøc duy tr× ®îc nhÞp ®é t¨ng trëng tæng s¶n phÈm trong níc
7%/n¨m, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tiÕp tôc ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu
quan träng. Víi hoµn c¶nh kinh tÕ, c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ x· héi ®· cã bíc ph¸t
triÓn kh¸ thÓ hiÖn sù nç lùc rÊt lín cña toµn §¶ng toµn d©n, trong ®ã nh÷ng
kÕt qu¶ mµ c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm ®¹t ®îc còng rÊt ®¸ng khÝch lÖ. ChÝnh
phñ ®· ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ chÝnh s¸ch thóc ®Èy ®Çu t ph¸t triÓn më réng
s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ bá
vèn ®Çu t thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi cña ddÊt níc ®· t¹o thªm
nhiÒu chç viÖc lµm míi gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
M¹ng líi c¸c trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, trung t©m d¹y nghÒ, híng nghiÖp
cña c¸c ngµnh c¸c cÊp c¸c doanh nghiÖp vµ ®oµn thÓ quÇn chóng ®· gãp phÇn
tÝch cùc trong viÖc t¹o c¬ héi ®Ó ngêi lao ®éng cã thÓ tiÕp cËn viÖc lµm hoÆc tù
t¹o viÖc lµm, kÕt hîp víi sù hç trî cña nhµ níc vµ céng ®ång.
Trong 5 n¨m thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®· cã thªm 6.1 triÖu lao ®éng ®îc thu
hót vµo lµm viÖc vµ t¹o thªm viÖc lµm trong c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi, b×nh
qu©n mçi n¨m thu hót kho¶ng h¬n 1.2 triÖu ngêi trong ®ã khu vùc kinh tÕ t
nh©n, kinh tÕ hîp t¸c x· ®ãng gãp phÇn ®¸ng kÓ t¹o ra nhiÒu chç viÖc lµm
míi. TØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ n¨m 2000 lµ 6.4% trong khi kÕ ho¹ch ®Æt ra
lµ gi¶m xuèng díi 5%, thêi gian sö dông lao ®éng thùc tÕ lµ 73.8% vµ tØ lÖ lao
®éng qua ®µo t¹o trong lùc lîng lao ®éng ë møc 20% so víi môc tiªu kÕ
ho¹ch t¬ng øng ®Æt ra lµ 75% vµ 22-25% vµo n¨m 2000. VÒ c«ng t¸c d©n sè,
kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®¹t ®îc nh÷ng thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh. TØ lÖ sinh b×nh qu©n
mçi n¨m gi¶m 0.078% (môc tiªu ®Ò ra lµ 0.06%). TØ lÖ t¨ng d©n sè n¨m 1995
lµ 1.7% ®Õn n¨m2000 chØ cßn 1.4%. C¬ së vËt chÊt phôc vô cho c«ng t¸c d©n
10
sè, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®îc t¨ng cêng ®¸ng kÓ. Víi nh÷ng tiÕn bé kÓ trªn
n¨m 1999 ViÖt Nam ®· ®îc liªn hîp quèc tÆng gi¶i thëng vÒ c«ng t¸c d©n sè.
b. Thùc tr¹ng lao ®éng vµ viÖc lµm ë níc ta hiÖn nay:
Níc ta hiÖn nay lµ mét níc n«ng nghiÖp nghÌo, cã d©n sè ®«ng víi tèc
®é t¨ng b×nh qu©n cao, nguån lao ®éng dåi dµo n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, cung
lao ®éng lu«n lu«n trong t×nh tr¹ng lín h¬n cÇu lao ®éng bëi vËy trong nÒn
kinh tÕ lu«n lu«n duy tr× lùc lîng lao ®éng d thõa díi nhiÒu h×nh thøc, t×nh
tr¹ng thiÕu viÖc lµm lµ phæ biÕn. N¨m 2000 tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ lµ
6.42% cßn ë n«ng th«n tØ lÖ thêi gian lao ®éng ®îc sö dông cña lùc lîng lao
®éng trong ®é tuæi lao ®éng lµ 76.58% . §©y lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch kh«ng chØ tríc m¾t mµ cßn cã nguy c¬ k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«Þ l©u dµi. Tríc
hÕt chóng ta xem xÐt hiÖn tr¹ng vµ xu híng thay ®æi viÖc lµm trong nh÷ng
n¨m gÇn ®©y qua b¶ng biÓu sau:
C¸c tiªu chÝ
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Tæng sè
33978
34352
34801
35679
36205
37677
Theo N«ng l©m ng
nhãm nghiÖp
dùng,
ngµnh X©y
c«ng nghiÖp
DÞch vô
Theo Nhµ níc
thµnh Ngoµi nhµ níc
Cã vèn ®Çu t nphÇn
íc ngoµi
kinh tÕ
23431
22589
23018
22861
22670
22813
3698
4170
4049
4435
4744
5428
6849
2973
31005
7593
3049
31128
130
7734
3533
31083
184
8382
3606
31884
190
8791
3644
32343
218
8426
3769
33554
354
Ph©n tÝch sè liÖu biÓu trªn ta thÊy r»ng sè ngêi cã viÖc lµm thêng xuyªn
t¨ng lªn liªn tôc trong thêi k× 1996-2000, mçi n¨m trung b×nh t¨ng gÇn 740
ngh×n ngêi, trong ®ã n¨m t¨ng nhiÒu nhÊt lµ n¨m 2001 so víi n¨m 2000 víi sè
tuyÖt ®èi lµ 1472 ngh×n vµ n¨m t¨ng nhÊt lµ n¨m 1998 so víi 1997 víi sè ngêi
lµ 449 ngh×n. Xu híng thay ®æi trªn phÇn nµo ®îc ph¶n ¸nh qua sù thay ®æi c¬
cÊu lµm viÖc theo 2 nhãm tiªu chÝ ph©n lo¹i ë biÓu trªn. Tríc hÕt sè viÖc lµm
trong n«ng l©m ng nghiÖp trong thêi k× nµy nãi chung lµ kh«ng thay ®æi nhiÒu
cã xu híng gi¶m nhÑ nhng kh«ng ®Òu. So s¸nh n¨m 2001 víi n¨m 1996 sè
viÖc lµm trong n«ng l©m ng nghiÖp gi¶m ®i 618 ngh×n (trong khi d©n sè,
nguån lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n thêi k× nµy kh«ng hÒ gi¶m ®i vÒ sè tuyÖt
11
®èi. §èi víi nhãm ngµnh x©y dùng c«ng nghiÖp xu híng thay ®æi lµ tÝch cùc,
sè viÖc lµm ®· t¨ng lªn liªn tôc trung b×nh mçi n¨m t¨ng 346 ngh×n viÖc lµm.
§èi víi nhãm ngµnh dÞch vô xu híng thay ®æi còng tÝch cùc t¬ng tù nh trong
x©y dùng c«ng nghiÖp, sè tuyÖt ®èi viÖc lµm t¨ng trung b×nh mçi n¨m kho¶ng
230 ngh×n ngêi. XÐt vÒ tæng thÓ c¬ cÊu viÖc lµm trong thêi k× nµy, n¨m 1996
tæng sè viÖc lµm lµ 100% th× c¸c nhãm ngµnh sÏ lµ : n«ng l©m ng nghiÖp 69%,
x©y dùng c«ng nghiÖp chiÕm 10.9% vµ dÞch vô 20.1%. N¨m 2001 sè % t¬ng
øng lµ 60.5-14.4-25.1% . Nh vËy tØ träng viÖc lµm trong n«ng l©m ng nghiÖp
®· gi¶m ®i kho¶ng 9% t¬ng øng lµ sè viÖc lµm t¨ng thªm trong x©y dùng c«ng
nghiÖp vµ dÞch vô trong thêi k× 5 n¨m 1996-2000.
§èi víi c¬ cÊu viÖc lµm theo thµnh phÇn kinh tÕ chóng ta thÊy xu híng
t¨ng trong c¶ 3 nhãm: nhµ níc, ngoµi nhµ níc vµ cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Trung b×nh mçi n¨m khu vùc nhµ níc t¨ng thªm 159 ngh×n, ngoµi nhµ níc
t¨ng 510 ngh×n vµ khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi lµ 56 ngh×n viÖc lµm. NÕu
so s¸nh vÒ tèc ®é t¨ng viÖc lµm trung b×nh n¨m th× thø tù lµ thµnh phÇn kinh tÕ
cã vèn ®Çu t níc ngoµi nhanh nhÊt 43% sau ®ã ®Õn khu vùc nhµ níc 5.35% vµ
khu vùc ngoµi nhµ níc 1.64%.
VÒ cung lao ®éng: Níc ta lµ mét níc cã d©n sè ®«ng víi c¬ cÊu d©n sè
trÎ v× vËy mµ lùc lîng lao ®éng lµ rÊt dåi dµo hµng n¨m t¨ng tõ 3.3-3.5% t¬ng
øng mçi n¨m cã 1.5 triÖu ngêi bíc vµo tuæi lao ®éng. Sè ngêi ra khái tuæi lao
®éng gÇn 0.5 triÖu ngêi vËy mçi n¨m trung b×nh ViÖt Nam t¨ng h¬n 1 triÖu lao
®éng. D©n sè vµ lao ®éng ë níc ta l¹i chñ yÕu tËp trung ë khu vùc n«ng th«n
víi viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu trong khi ®ã diÖn tÝch canh t¸c cho
mét nh©n khÈu ®ang cã xu híng gi¶m dÇn, t©ta yÕu sÏ dÉn ®Õn hiÖn tîng thÊt
nghiÖp ra t¨ng ¶nh hëng xÊu ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. ë thµnh phè ngoµi
thÊt nghiÖp t¹m thêi, thÊt nghiÖp c¬ cÊu cßn tån t¹i thÊt nghiÖp do chuyÓn ®æi
c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ, do bè trÝ s¾p xÕp l¹i lao ®éng nªn tØ lÖ thÊt nghiÖp trong
c¸c n¨m qua t¬ng ®èi cao vµ cã xu híng gia t¨ng (1996: 5.88% , 1997:
6.01% , 1998: 6.85% , 1999: 7.4%) .ë khu vùc n«ng th«n cïng víi chuyÓn
giao sö dông ®Êt ®Õn hé n«ng d©n vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt, t¹o
thªm viÖc lµm nhng sè ngêi thiÕu viÖc lµm vÉn chiÕm mét tØ lÖ lín (1996:
27.65% , 1997: 25.47% ,1998: 27.65% , 1999 kho¶ng 29%).
VÒ chÊt lîng nguån lao ®éng, trong n¨m 2000 lao ®éng níc ta ®· qua
®µo t¹o gÇn 6 triÖu ngêi chiÕm 15.52% so víi tæng sè lao ®éng t¨ng 1.65% so
víi n¨m1999. MiÒn §«ng Nam Bé cã tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o cao nhÊt lµ
21% tiÕp ®Õn lµ §ång b»ng s«ng Hång 20.9%. C¬ cÊu lao ®éng ®· cã sù thay
12
®æi: nhãm ngµnh x©y dùng t¨ng 0.7%; dÞch vô t¨ng 0.35% vµ tØ lÖ lao ®éng
thÊt nghiÖp chung c¶ níc gi¶m 0.3% so víi n¨m 1999. ChuÈn hé nghÌo theo
møc trung b×nh thu nhËp ®Çu ngêi trong tõng hé gia ®×nh, tõng vïng còng ®îc
n©ng cao h¬n tríc ®©y víi møc 80000 ®ång/th¸ng cho vïng n«ng th«n miÒn
nói h¶i ®¶o, 100000 ®ång/th¸ng cho vïng n«ng th«n ®ång b»ng vµ 150000
®ång/th¸ng cho vïng thµnh thÞ.
Thµnh tÝch ®¹t ®îc trªn lµ ®¸ng khÝch lÖ nhng so víi yªu cÇu cßn
kho¶ng c¸ch kh¸ xa vµ ®ßi hái sù nç lùc vµ phÊn ®Êu rÊt lín. Lao ®éng ®îc
®µo t¹o ë níc ta vÉn lµ qu¸ Ýt (15.52%) trong khi ®ã c¸c níc trong khu vùc tØ
lÖ nµy chiÕm 40-50%. Chóng ta l¹i thiÕu c«ng nh©n cã tay nghÒ cao phï hîp
víi yªu cÇu c«ng nghÖ s¶n xuÊt míi sè c«ng nh©n bËc cao (5,6,7) n÷ míi
chiÕm 18.32%, nam 29.4% so víi tæng sè c«ng nh©n kÜ thuËt. C¬ cÊu ®µo t¹o
gi÷a bËc ®¹i häc, trung häc, c«ng nh©n hiÖn nay cha hîp lÝ víi tØ lÖ 1-1.3-1,
trong khi c¸c níc trong khu vùc tØ lÖ nµy b×nh qu©n nµy lµ 1-4-10.
Trong cuéc ®iÒu tra t¹i 84 doanh nghiÖp thuéc c¸c khu chÕ xuÊt, khu
c«ng nghÖ ë 8 ®Þa ph¬ng träng ®iÓm do Tæng Liªn doµn Lao §éng ViÖt Nam
tæ chøc, kÕt qu¶ cho thÊy 3% c«ng nh©n cã tr×nh ®é v¨n ho¸ tiÓu häc, 34.1%
trung häc c¬ së, 61.5% phæ th«ng trung häc, 1.4% cã tr×nh ®é trung häc
chuyªn nghiÖp vµ ®¹i häc. Nhng sè liÖu trªn phÇn nµo ®· ph¶n ¸nh ®îc thùc
tr¹ng vÒ chÊt lîng lao ®éng ë níc ta hiÖn nay.
c. Thùc tr¹ng trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm ë níc ta.
§¶ng vµ nhµ níc lu«n x¸c ®Þnh con ngêi lµ vÞ trÝ trung t©m cña sù
nghiÖp ph¸t triÓn, ph¸t triÓn con ngêi, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ yÕu tè quan
träng hµng ®Çu cÊu thµnh lªn sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc. §ång thêi tiÕn
tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi buéc c«ng t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
ph¶i ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu ®Ó cã thÓ theo kÞp vµ n¾m b¾t c¸c c¬ héi mµ tiÕn
tr×nh héi nhËp mang ®Õn. NhËn thøc ®îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng, c«ng t¸c
kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nhiÒu cè g¾ng, nç
lùc vµ bíc ®Çu ®· thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan. B»ng nhiÒu h×nh thøc thóc
®Èy ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t
triÓn kÕt hîp víi c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia t¹o viÖc lµm ®· t¹o míi nhiÒu viÖc
lµm cho ngêi lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m qua ®· t¹o ra trung b×nh mçi n¨m
1.2 triÖu chç lµm viÖc míi ®¸p øng phÇn nµo nguån cung lao ®éng ngµy cµng
t¨ng. Cïng víi viÖc t¹o ra chç lµm viÖc míi th× nhµ níc còng ®Æc biÖt quan
t©m ®Õn ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lao ®éng, tõng bíc n©ng cao chÊt lîng lao ®éng
®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®aÞ ho¸ ®¸t níc. Tuy
c«ng t¸c kÕ ho¹ch viÖc lµm ®· ®¹t ®îc nhiÒu bíc tiÕn nhng vÉn cßn mét sè tån
13
t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc: C¸c chØ tiªu thùc tÕ vÒ viÖc lµm ®· kh«ng ®¹t ®îc so
víi møc chØ tiªu ®Æt ra. T×nh h×nh thÊt nghiÖp cßn ®¸ng lo ng¹i n¨m 2000 tØ lÖ
nµy lµ 6.44% trong khi kÕ ho¹ch ®Æt ra chØ lµ 5%, thêi gian sö dông lao ®éng ë
n«ng th«n lµ 73.8% so víi 75% cña môc tiªu kÕ ho¹ch. §Æc biÖt chÊt lîng lao
®éng cña níc ta hiÖn nay lµ rÊt thÊp so víi khu vùc vµ thÕ giíi nhÊt lµ trong
khu vùc n«ng th«n, ph©n bè vµ c¬ cÊu lao ®éng bÊt hîp lÝ phÇn nµo ®· g©y nªn
t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp ngµy cµng gia t¨ng trong vµi n¨m gÇn
®©y (1996-1999).
d. Nh÷ng tån t¹i cña vÊn ®Ò viÖc lµm nh÷ng khã kh¨m trong c«ng t¸c
gi¶i quyÕt viÖc lµm trong nh÷ng n¨m qua do c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n sau:
PhÇn lín lao ®éng n»m ë khu vùc n«ng th«n. Tuy nhiªn do diÖn tÝch
canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp chËm, tiÓu
thñ c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn, møc ®Çu t cho n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ, cho
nªn t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm trÇm träng, biÓu hiÖn cô thÓ lµ tØ lÖ thêi gian lao
®éng kh«ng cao n¨m 2000 chØ ®¹t 74.14%.
Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ hé gia ®×nh vµ
c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu viÖc lµm v× nh÷ng u
thÕ vÒ qui m« vµ chi phÝ thÊp ®Ó t¹o ra mét chç lµm viÖc, tÝnh n¨ng ®éng vµ lîi
Ých trùc tiÕp cña lao ®éng, phï hîp víi chÊt lîng lao ®éng vµ tr×nh ®é qu¶n lÝ.
Tuy nhiªn khu vùc nµy còng ®ang ®èi ®Çu víi nh÷ng khã kh¨n trong ®iÒu kiÖn
më cöa vµ héi nhËp, s¶n phÈm kÐm tÝnh c¹nh tranh do chÊt lîng kh«ng cao,
ngoµi ra m«i trêng kinh doanh cha æn ®Þnh cßn nhiÒu rñi ro, thiÕu th«ng tin
thiÕu sù hç trî, h¹n chÕ vÒ vèn.
Khu vùc nhµ níc ®ang gÆp th¸ch thøc kh«ng nhá. NhiÖm vô vµ yªu cÇu
c¶i c¸ch bé m¸y qu¶n lÝ vµ thñ tôc hµnh chÝnh ®ßi hái ph¶i tinh gi¶n biªn chÕ
s¾p xÕp l¹i sè biªn chÕ hiÖn cã, h¹n chÕ nhËn thªm lao ®éng míi. C¸c doanh
nghiÖp nhµ níc mÆc dï cã nhiÒu kho¶n ®Çu t vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî còng
gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh, tríc yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶, n¨ng
lùc c¹nh tranh, chèng ®éc quyÒn do ®ã c¬ héi t¹o thªm viÖc lµm lµ rÊt h¹n
hÑp.
Khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi tuy cã tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh
hµng n¨m kh¸ cao kho¶ng 17% tuy nhiªn tØ träng trong GDP cßn thÊp, h¬n
n÷a phÇn lín tËp chung vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, dÇu khÝ, bÊt ®éng
s¶n ®ã lµ nh÷ng ngµnh cÇn nhiÒu vèn, cã hÖ sè b¶o hé cao, bëi vËy kh¶ n¨ng
thu hót lao ®éng kh«ng nhiÒu.
Huy ®éng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c¬ së vµ ®µo t¹o tay nghÒ cho ngêi lao
®éng cha g¾n víi yªu cÇu thùc tÕ cho nªn dÉn ®Õn chÊt lîng lao ®éng ë níc ta
14
cßn yÕu kÐm, tr×nh ®é tay nghÒ thÊp, c¬ cÊu ngµnh nghÒ kh«ng phï hîp víi
yªu cÇu, tØ lÖ lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cßn rÊt cao ®Æc
biÖt ë khu vùc n«ng th«n vµ vïng s©u vïng xa.
ViÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cßn nhiÒu h¹n chÕ
kh«ng cã sù ®ång bé gi· ®µo t¹o vµ nhu cÇu sö dông. Cha cã sù thèng nhÊt
hîp lÝ gi÷a trung ¬ng vµ c¸c ®Þa ph¬ng, gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng víi nhau
trong gi¶i quyÕt vµ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm. Cha
thùc hiÖn ®îc viÖc x· héi ho¸ trong viÖc t×m vµ t¹o viÖc lµm.
ThÞ trêng lao ®éng ®îc coi lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó
gi¶i quyÕt viÖc lµm, th× ë níc ta hiÖn nay thÞ trêng nµy cßn rÊt s¬ khai vµ kÐm
ph¸t triÓn ®îc thÓ hiÖn th«ng qua hÖ sè lao ®éng tham gia vµo thÞ trêng lao
®éng lµ rÊt thÊp.
Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n ®Én ®Õn thùc tr¹ng lao ®éng vµ
viÖc lµm ë níc ta hiÖn nay.
15
Ch¬ng III: Môc tiªu vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt viÖc
lµm trong kÕ ho¹ch 2001- 2005.
1.Quan ®iÓm vµ chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ viÖc lµm vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm:
Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t huy nh©n tè con ngêi, æn
®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ, lµm lµnh m¹nh x· héi, ®¸p øng nhu cÇu chÝnh ®¸ng vµ
yªu cÇu bøc xóc cña nh©n d©n. §Õn n¨m 2010 níc ta cã 56.8 triÖu ngêi ë ®é
tuæi lao ®éng t¨ng gÇn 11 triÖu ngêi so víi n¨m 2000. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, ph¶i t¹o m«i trêng, ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t ph¸t triÓn réng r·i c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh,t¹o nhiÒu viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng x· héi phï hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ. Chó träng b¶o
®¶m an toµn x· héi.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. X©y dùng vµ thùc hiÖn ®ång bé vµ chÆt
chÏ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o nguån lao ®éng, ®a lao ®éng ra níc ngoµi,
b¶o vÖ quyÒn lîi vµ t¨ng uy tÝn cña lao ®éng ViÖt Nam ë níc ngoµi.
TiÕp tôc gi¶m tèc ®é, gi¶m d©n sè, æn ®Þnh quy m« d©n sè ë møc hîp lÝ,
gi¶i quyÕt ®ång bé, tõng bíc vµ cã träng ®iÓm chÊt lîng d©n sè, c¬ cÊu d©n sè
vµ ph©n bè d©n c. B»ng nguån lùc cña nhµ níc vµ toµn x· héi, t¨ng ®Çu t x©y
dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, cho vay vèn, trî gióp ®µo t¹o nghÒ, cung cÊp th«ng tin,
chuyÓn giao c«ng nghÖ, gióp ®ì tiªu thô s¶n phÈm. Chñ ®éng di dêi mét bé
phËn nh©n d©n kh«ng cã ®Êt canh t¸c vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®Õn lËp nghiÖp á
nh÷ng vïng cßn tiÒm n¨ng. Nhµ níc t¹o m«i trêng thuËn lîi, khuÕn khÝch mäi
ngêi d©n vît lªn lµm giµu chÝnh ®¸ng vµ gióp ®ì ngêi nghÌo. Thùc hiÖn trî
cÊp x· héi ®èi víi nh÷ng ngêi cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt kh«ng thÓ tù lao ®éng,
kh«ng cã ngêi b¶o trî nu«i dìng.
2. Môc tiªu vµ ph¬ng híng gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch 5 n¨m
2001- 2005.
a. Môc tiªu cña §¶ng vµ nhµ níc vÒ viÖc lµm.
Môc tiªu c¬ b¶n l©u dµi: T¹o viÖc lµm míi vµ b¶o ®¶m viÖc lµm cho ngêi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng cã yªu cÇu viÖc lµm. Thùc hiÖn c¸c biÖn
ph¸p ®Ó trî gióp ngêi thÊt nghiÖp nhanh chãng cã ®îc viÖc lµm, ngêi thiÕu
viÖc lµm cã ®ñ viÖc lµm, ®Æc biÖt cã chÝnh s¸ch trî gióp cô thÓ c¸c ®èi tîng
yÕu thÕ trong thÞ trêng lao ®éng. Th«ng qua ®ã gi¶i quyÕt hîp lÝ mèi quan hÖ
gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ víi gi¶i quyÕt viÖc lµm cho
ngêi lao ®éng nh»m tõng bíc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng thu nhËp vµ
c¶i thiÖn chÊt lîng cuéc sèng cña nh©n d©n.
16
Môc tiªu cô thÓ: Mçi n¨m t¹o thªm 1.3-1.4 triÖu lao ®éng chç lµm míi,
gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng 5% vµ n©ng tØ lÖ sö dông thêi gian lao
®éng ë n«nh th«n lªn 80% vµo n¨m 2005. TËp chung ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi,
duy tr× tØ lÖ t¨ng GDP hµng n¨m kh«ng díi 7% ®Ó t¹o ra 5-5.5 chç viÖc lµm
míi. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo híng gi¶m dÇn tØ träng n«ng nghiÖp
xuèng 55%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 21%, dÞch vô 24% vµo n¨m 2005. §µo
t¹o ®µo t¹o l¹i nghÒ cho 5-5.5 triÖu ngêi. N©ng tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o trong
lùc lîng lao ®éng lªn 30% vµo n¨m 2005. Tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x·
héi ®¹t 4-5%/n¨m. Trong ®ã c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp cña ch¬ng tr×nh
viÖc lµm sÏ tæ chøc d¹y nghÒ vµ bæ tóc nghÒ g¾n víi viÖc lµm cho 1 triÖu ngêi,
cho vay vèn hç trî gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1.5-1.6 triÖu lao ®éng. §æi míi c¬
chÕ ho¹t ®éng, n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c trung t©m dÞch vô viÖc
lµm ë c¸c tØnh thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng vµ hÖ thèng c¬ së vÖ tinh ®Ó
cung cÊp dÞch vô t vÊn, giíi thiÖu, ch¾p nèi viÖc lµm cho ngêi thÊt nghiÖp, ngêi thiÕu viÖc lµm ®· ®¨ng kÝ t¹i trung t©m víi ngêi sö dông lao ®éng.
b. C¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k×
2001-2005:
C¸c ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm
2001-2005 ®îc tiÕn hµnh trªn 3 lÜnh vùc: ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹o míi viÖc
lµm; ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ chuyªn gia; t¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc
tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi thÊt nghiÖp, ngêi thiÕu viÖc lµm vµ c¸c
®èi tîng yÕu thÕ trong thÞ trêng lao ®éng cã nhu cÇu viÖc lµm. Trong ®ã ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi t¹o më viÖc lµm lµ lÜnh vùc c¬ b¶n cã ¶nh hëng quyÕt
®Þnh®Õn viÖc lµm t¨ng hoÆc gi¶m chç viÖc lµm æn ®Þnh còng nh c¬ cÊu lao
®éng cña lùc lîng lao ®éng x· héi trong mèi quan hÖ nh©n qu¶ cã tÝnh h÷u c¬
gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch kinh tÕ víi ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh viÖc lµm,
chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
níc. Theo tÝnh to¸n tõ c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu cho thÊy:
C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n phÊn ®Êu ®a tèc ®é
t¨ng trëng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng ngµnh n«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m
giai ®o¹n 2001-2005 ®¹t trªn 4% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót thªm ®îc 1.3-1.4
triÖu lao ®éng.
C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ x©y dùng phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é
t¨ng trëng gi¸ trÞ tænh s¶n lîng c«ng nghiÖp x©y dùng t¨ng b×nh qu©n hµng
n¨m trªn 12% vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®îc thªm 2.4-2.5 triÖu lao ®éng.
C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn th¬ng m¹i, dÞch vô phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng
trëng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng khu vùc dÞch vô t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m trªn 7%
17
vµ ®Õn n¨m 2005 thu hót ®îc thªm 1.8-1.9 triÖu lao ®éng. Nh vËy th«ng qua
c¸c ch¬ng tr×nh ®Çu t ph¸t triÓn ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng trëng gi¸ trÞ tæng s¶n lîng cña mçi khu vùc kinh tÕ nãi riªng vµ tæng GDP c¶ níc nãi chung sÏ cã
kho¶ng 40075000 cã viÖc lµm thêng xuyªn, c¬ cÊu lao ®éng x· héi sÏ lµ
60.04-17.98-21.98 . Sè lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm thêng xuyªn ®Õn n¨m
2005 vµo kho¶ng 2 triÖu 657.5 ngµn ngêi.
Theo tÝnh cña c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ viÖc lµm 20012005, trong 5 n¨m phÊn ®Êu xuÊt khÈu ®îc 30 v¹n lao ®éng vµ chuyªn gia gi¶i
quyÕt viÖc lµm (bao gåm c¶ t¹o viÖc lµm míi vµ cã thªm viÖc lµm) cho 1 triÖu
550 ngµn lao ®éng lµ ®èi tîng thÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm. Ngoµi ra c¸c ch¬ng
tr×nh kinh tÕ x· héi kh¸c ®Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ch¬ng tr×nh quèc gia cho vay vèn hç trî viÖc lµm, ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo, ch¬ng tr×nh 135 cña chÝnh phñ còng cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé, bè trÝ
møc ®Çu t hîp lÝ ®óng ®èi tîng ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu chung cã hiÖu qu¶.
b. Ph¬ng híng c¬ b¶n gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi k× 2001- 2005.
Thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiÕn bé, tÝch cùc víi
nh÷ng nÐt ®Æc trng sau:
T¨ng tØ träng cña c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô, gi¶m
tØ träng khu vùc n«ng nghiÖp nh»m t¹o c¬ cÊu mét nÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¹o
nhiÒu viÖc lµm míi vµ thu hót ngµy cµng nhiÒu lùc lîng lao ®éng.
Thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n«ng th«n lµm c¬ së cho viÖc ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n c«ng lao ®éng ë khu vùc n«ng
th«n. Nhµ níc kÝch thÝch qu¸ tr×nh nµy b»ng c¸ch hç trî x©y dùng c¸c c«ng
tr×nh cÊu tróc h¹ tÇng nh cÊp ®iÓm, giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c, c¸c trung
t©m th¬ng m¹i dÞch vô … khuyÕn khÝch d©n c n«ng th«n tù t¹o viÖc lµm ngay
t¹i quª h¬ng m×nh víi ph¬ng ch©m “li n«ng bÊt li h¬ng” “vµo xëng kh«ng vµo
thµnh”.
C¶i tiÕn vµ ®æi míi c¬ chÕ huy ®éng vèn, sö dông vµ qu¶n lÝ nguån
®Çu t theo híng sau:
§a d¹ng ho¸ h×nh thøc huy ®éng vèn vµ thêng xuyªn ®iÒu chØnh l·i suÊt
còng nh viÖc thuËn lîi ho¸ nh÷ng thñ tôc göi tiÒn, rót tiÒn tiÕt kiÖm nh»m huy
®éng ngµy cµng nhiÒu vèn nhµn rçi trong d©n.
§Èy nhanh viÖc cæ phÇn ho¸, h×nh thµnh thÞ trêng vèn vµ vËn hµnh tèt
lo¹i thÞ trêng nµy nh»m nhanh chãng huy ®éng vèn vµ di chuyÓn vèn dÔ dµng
gi÷a c¸c khu vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ.
18
C¶i tiÕn c¬ cÊu sö dông nguån vèn ®Çu t cña nhµ níc theo híng chñ yÕu
dµnh ®Ó x©y dùng cÊu tróc h¹ tÇng nh»m t¹o diÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ kh¸c ®Çu t ph¸t triÓn vµo c¸c khu vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ cã kh¶
n¨ng t¹o thªm ®îc nhiÒu chç viÖc lµm h¬n, kh¶ n¨ng sinh lêi vµ quay vßng
vèn nhanh h¬n.
T¨ng nguån vèn trung h¹n vµ dµi h¹n hç trî cho nh©n d©n trong qu¸
tr×nh t¹o viÖc lµm vµ chuyÓn ®«Ø c¬ cÊu kinh tÕ.
N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, chuÈn bÞ tèt ®iÒu kiÖn héi
nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc kÕt hîp víi ®æi míi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
cëi më th«ng tho¸ng. TËp trung vµo ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao kÜ n¨ng lao
®éng, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸c ngµnh chÕ biÕn nh»m t¨ng qui m«
vµ tØ träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn, gi¶m xuÊt khÈu nguyªn
liÖu th«. §a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu, tuy nhuªn tríc m¾t cÇn tËp chung
vµo nh÷ng s¶n phÈm cã dung lîng lao ®éng lao ®éng lín nh dÖt may, dµy dÐp,
chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm, gia c«ng c¬ khÝ ®iÖn tö, ®å gç, ho¸ chÊt tiªu
dïng vµ thñ c«ng mü nghÖ. T×m kiÕm vµ më réng thÞ trêng ®ång thêi lµm tèt
c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ®Ó ®a ®îc nhiÒu lao ®éng ®i lµm viÖc ë níc ngoµi.
H×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c vïng c¸c khu
vùc, c¸c ngµnh nghÒ cña thÞ trêng lao ®éng. ThÞ trêng lao ®éng ®· vµ ®ang
h×nh thµnh tuy nhiªn hiÖn nay ph¹m vi vµ qui m« ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ nhng
sÏ ngµy cµng phæ biÕn réng r·i. Qu¶n lÝ tèt thÞ trêng nµy cã ý nghÜa quan träng
trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp viÖc lµm, gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp vµ thóc ®Èy tÝnh c¬
®éng, linh ho¹t cña lùc lîng lao ®éng còng nh ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc nhiÒu
hËu qu¶ kinh tÕ x· héi kh¸c. §Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ khai th¸c
nh÷ng u ®iÓm cña thÞ trêng lao ®éng cÇn nhanh chãng xóc tiÕn nh÷ng c«ng
viÖc sau:
So¹n th¶o vµ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n díi luËt nh»m cô thÓ ho¸ nh÷ng
®iÒu kho¶n vµ híng dÉn thi hµnh bé luËt lao ®éng.
H×nh thµnh vµ vËn hµnh tèt m¹ng líi nh÷ng c«ng cô cña thÞ trêng lao
®éng nh c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm, ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin vÒ cung
vµ cÇu lao ®éng ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ cÇu søc lao ®éng. KhuyÕn khÝch
nh÷ng ho¹t ®éng giao dÞch vÒ viÖc lµm th«ng qua hÖ thèng trung t©m, v¨n
phßng giíi thiÖu vµ s¾p xÕp viÖc lµm.
Trong nh÷ng n¨m tíi, mét trong nh÷ng dÆc ®iÓm ë níc ta lµ sè lao
®éng tham gia vµo thÞ trêng lao ®éng sÏ tiÕp tôc t¨ng vµ thÞ trêng lao ®éng
ngµy cµng ®îc ®a d¹ng h¬n. V× vËy cÇn cã nh÷ng qui ®Þnh nh»m híng dÉn vµ
19
®iÒu tiÕt c¸c lo¹i h×nh thÞ trêng lao ®éng kh¸c nhau ®Î ®¹t ®îc môc tiªu ®iÒu
tiÕt kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ gi÷a cung vµ cÇu søc lao ®éng còng nh b¶o vÖ quyÒn
lîi x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng bªn tham gia vµo thÞ trêng lao ®éng.
3. Gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi k× 1996-2000.
a. Gi¶i ph¸p vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ.
T¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cã mèi quan hÖ qua l¹i vµ qiui
®Þnh lÉn nhau. XÐt vÒ mét mÆt nµo ®ã t¨ng trëng kinh tÕ sÏ t¹o cÇu viÖc lµm,
lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch viÖc lµm. Cßn viÖc lµm lµ nh©n tè c¬ b¶n ®Ó t¹o
lªn t¨ng trëng kinh tÕ. V× thÕ t¨ng trëng kinh tÕ sÏ gãp phÇn lµm t¨ng viÖc lµm
x· héi cho ngêi lao ®éng.
Gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ lµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng cÇu lao ®éng, lµ gi¶i
ph¸p c¬ b¶n vµ cã hiÖu qu¶ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë níc ta hiÖn nay còng nh
trong thêi gian tíi. Gi¶i ph¸p nµy víi môc ®Ých híng vµo t¨ng trëng kinh tÕ,
t¨ng cÇu lao ®éng tõ ®ã dÉn ®Õn t¨ng viÖc lµm. §©y lµ mét híng tÝch cùc, tuy
nhiªn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè vµ sù lùa chän chiÕn lîc gi¶i ph¸p trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn d©n sè, kinh tÕ x· héi cô thÓ. Dùa vµo chiÕn lîc, kÕ ho¹ch
ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi 2001-2005 cïng víi t×nh h×nh cña níc ta, nh÷ng gi¶i
ph¸p chñ yÕu cã thÓ nh sau:
* Ph¸t triÓn toµn diÖn khu vùc n«ng th«n: C¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn
khu vùc n«ng th«n cÇn ph¶i ®îc khuyÕn khÝch tËp trung vµo viÖc t¹o thu nhËp
cho khu vùc n«ng th«n, t¨ng sè c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn c¸c dÞch vô y tÕ vµ
gi¸o dôc, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng (®iÖn, ®êng, tr¬ng, tr¹m) ®ång thêi cung cÊp
c¸c tiÖn nghi kh¸c cho n«ng th«n. Thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy sÏ cã t¸c dông 2
mÆt: mét mÆt sÏ cã t¸c ®éng lµm gi¶m cung lao ®éng vÒ l©u dµi, mÆt kh¸c sÏ
t¨ng cÇu t¹i chç, h¹n chÕ di c å ¹t tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ, dÇn n©ng cao chÊt
lîng nguån nh©n lùc n«ng th«n. §¶ng vµ nhµ níc ta lu«n coi n«ng nghiÖp,
n«ng th«n lµ mÆt trËn hµng ®Çu kh«ng chØ bëi ý nghÜa kinh tÕ mµ cßn lµ tÇm
quan träng x· héi, chÝnh trÞ. NhiÒu chÝnh s¸ch ®îc ban hµnh, gÇn ®©y nhÊt lµ
nghÞ quyÕt héi nghÞ trung ¬ng 5 kho¸ 9 vÒ c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp vµ n«ng th«n ®ang kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña vÊn ®Ò. NhiÒu ch¬ng
tr×nh ph¸t triÓn, nhiÒu nguån vèn trong vµ ngoµi níc ®îc huy ®éng nh»m môc
tiªu nµy. §¬n cö, chÝnh phñ ViÖt Nam tÝch cùc hîp t¸c trùc tiÕp víi ng©n hµng
thÕ giíi kÕt qu¶ lµ ®Çu t cña ng©n hµng thÕ giíi cho ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt
Nam ®· t¨ng tõ 27% tæng c¸c dù ¸n ®Çu t trong giai ®o¹n 1994-1998 lªn 38%
trong giai ®o¹n 1999-2000 víi tæng sè vèn gÇn 12 tØ USD cho c¸c dù ¸n phôc
20
- Xem thêm -
.DOC 
29 
256 
56 
