Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Kết nối mạng lưới xã hội của người việt trên facebook...

Tài liệu Kết nối mạng lưới xã hội của người việt trên facebook

.PDF
98
508
61

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN PHƯƠNG THẢO KẾT NỐI MẠNG LƯỚI XÃ HỘI CỦA NGƯỜI VIỆT TRÊN FACEBOOK LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HOÁ HỌC HÀ NỘI, 2017 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN PHƯƠNG THẢO KẾT NỐI MẠNG LƯỚI XÃ HỘI CỦA NGƯỜI VIỆT TRÊN FACEBOOK Chuyên ngành: Văn hóa Học Mã số: 60 31 06 40 LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HOÁ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS NGUYỄN THỊ PHƯƠNG CHÂM HÀ NỘI, 2017 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo khoa Văn hóa học, Viện nghiên cứu văn hóa, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã tạo điều kiện, giúp đỡ chúng tôi hoàn thành luận văn này. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Phương Châm, cô đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Chúng tôi cũng xin cảm ơn các quản trị viên và thành viên của 3 hội/ nhóm Facebook: Nấu ăn – Chơi hoa – Handmade, Phượt Hà Nội và Thế giới LGBT Miền Bắc – Thế giới tình yêu muôn sắc màu đã tạo điều kiện cho tôi điều tra, khảo sát và phỏng vấn để hoàn thành tư liệu cho luận văn. Dù đã cố gắng rất nhiều nhưng chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế, kính mong quý thầy cô, các nhà khoa học, các bạn học viên và những ai đang quan tâm, đóng góp ý kiến để tôi có thể sửa chữa trước khi nộp thư viện và làm tốt hơn trong những nghiên cứu về lĩnh vực này trong thời gian tới. Trân trọng cảm ơn. Tác giả NGUYỄN PHƯƠNG THẢO LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của tôi. Các số liệu và nội dung trích dẫn trong luận văn đều dựa vào nguồn thông tin đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Có gì sai sót, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả NGUYỄN PHƯƠNG THẢO MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 Chương 1: TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ VIỆC SỬ DỤNG FACEBOOK CỦA NGƯỜI VIỆT HIỆN NAY................................................................................. 12 1.1. Những khái niệm sử dụng trong luận văn ............................................................... 12 1.2. Khái quát về sự hình thành và đặc điểm của mạng xã hội ...................................... 16 1.3. Đặc điểm các mạng xã hội tại Việt Nam ................................................................ 20 1.4. Khái quát tình hình sử dụng Facebook tại Việt Nam .............................................. 22 Chương 2: THỰC TRẠNG KẾT NỐI MẠNG LƯỚI XÃ HỘI CỦA NGƯỜI VIỆT TRÊN FACEBOOK .......................................................................................... 26 2.1. Sự hình thành mạng lưới xã hội trên Facebook của người Việt ............................. 26 2.2 Các hoạt động trong mạng lưới xã hội trên Facebook ............................................. 38 2.3 Không gian tương tác trực tuyến Facebook đối với người dùng Việt ..................... 55 Chương 3: TRẢI NGHIỆM KẾT NỐI MẠNG LƯỚI XÃ HỘI CỦA FACEBOOK ĐỐI VỚI NGƯỜI DÙNG VIỆT ................................................................................. 60 3.1. Trải nghiệm về sự thay đổi của kết nối mạng lưới xã hội trực tuyến trên facebook ........................................................................................................................................ 60 3.2 Tác động của kết nối mạng lưới xã hội trên Facebook đối với người dùng Facebook tại Việt Nam ................................................................................................................... 72 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 78 PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 81 DANH MỤC VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CTTNHH&DVVT Công ty trách nhiệm hữu hạn và dịch vụ vận tải. LGBT tên viết tắt của Cộng đồng những người đồng tính luyến ái nữ (Lesbian), đồng tính luyến ái nam (Gay), song tính luyến ái (Bisexual) và Hoán tính hay còn gọi là Người chuyển giới (Transgender). LGBT thể hiện sự đa dạng của các nền văn hoá nhân loại dựa trên thiên hướng tình dục và bản dạng giới MXH Mạng xã hội NXB Nhà xuất bản TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1 Hình thức kết bạn........................................................................................... 32 Bảng 3.1 Thời gian sử dụng Facebook trong ngày ........................................................ 64 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt khi Internet ra đời đã tạo tiền đề cho các hình thức giao tiếp mới trong một không gian mà chúng ta gọi là “Thế giới phẳng”. Trước khi có những không gian ảo, con người trong xã hội kết nối với nhau thành một mạng lưới chủ yếu dựa trên những phương thức giao tiếp truyền thống. Các cá nhân trong xã hội kết nối với nhau qua nhiều dạng liên kết khác nhau, như liên kết theo lợi ích, liên kết theo quan hệ huyết thống, liên kết theo địa bàn cư trú…Để duy trì các mạng lưới xã hội này thì các cá nhân trong mạng lưới sẽ cần tới môi trường giao tiếp cộng đồng, các sinh hoạt văn hóa, sự giao tiếp trực tiếp, sự có đi có lại, sự tin cậy lẫn nhau… Việc kết nối mạng lưới xã hội truyền thống vẫn được duy trì như một phương thức quan trọng góp phần hình thành, điều hòa các quan hệ xã hội, củng cố niềm tin vào mạng lưới xã hội mà các cá nhân tham gia song đã xuất hiện một hình thức kết nối khác là kết nối mạng lưới xã hội trong thế giới ảo, thế giới của Internet. Sự kết nối mạng lưới xã hội này không cần gặp mặt trực tiếp, không cần đến môi trường giao tiếp cộng đồng hay các sinh hoạt văn hóa…Khoảng cách về không gian và thời gian được xóa nhòa hơn bao giờ hết. Các cá nhân trong không gian trực tuyến vẫn có thể kết nối với nhau, hình thành các mạng lưới xã hội tùy theo mục đích mà cá nhân đó hướng tới. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, con người đã gần như hoàn toàn được đáp ứng về nhu cầu tìm kiếm, cập nhập kho thông tin và tri thức của nhân loại… Bên cạnh đó thì nhu cầu về đa chiều kết nối của con người cũng ngày càng mạnh mẽ hơn thể hiện qua sự hình thành và phát triển của các dịch vụ MXH trên internet. Ban đầu chỉ là các ứng dụng internet nhằm đáp ứng nhu cầu gửi tin nhắn, trò chuyện trực tuyến, trao đổi thông tin... sau đó dần dần hình thành các MXH tích hợp các ứng dụng để con 1 người có thể kết nối với nhau, chia sẻ với nhau và giải trí trong không gian ảo như các MXH chúng ta đang được trải nghiệm. Hiện nay, trên thế giới có hàng nghìn MXH khác nhau. Trong đó, Facebook nổi lên như một MXH toàn cầu sở hữu số lượng người dùng đông đảo, với hơn 500 triệu người dùng, hỗ trợ 75 ngôn ngữ, tiêu tốn 8 tỷ phút mỗi ngày của người dùng toàn cầu. Tại Việt Nam, Facebook đã trở thành MXH nước ngoài được yêu thích và sử dụng nhiều nhất. Số lượng người dùng MXH này ở Việt Nam lên tới 35 triệu, đồng nghĩa với việc hơn 1/3 dân số Việt Nam sở hữu tài khoản Facebook. Việt Nam là quốc gia có lượng người dùng facebook lớn thứ ba trong khu vực Đông Nam Á, sau Indonesia và Thái Lan. Facebook đã trở thành một công cụ kết nối con người với nhau đúng như khẩu hiệu của MXH này: “Conecting people” (Kết nối mọi người). Cùng với sự ra tăng của các tài khoản cá nhân trên Facebook thì các hội/ nhóm trên Facebook cũng ngày càng phát triển và trở thành một hình thái kết nối nói riêng trong mạng lưới kết nối của Facebook nói chung. Các hội/ nhóm này không ngừng kết nối những người dùng có nhu cầu chia sẻ cảm xúc, sở thích, thông tin, kiến thức… và các vấn đề trong cuộc sống. Đây cũng là một trong những dạng thức kết nối những người dùng trong thế giới ảo tạo ra những hiệu ứng và trải nghiệm thế giới của internet đã hình thành những phương thức liên kết tạo dựng mạng lưới xã hội mới, góp phần tạo nên không gian tương tác trực tuyến muôn màu. MXH đã trở thành công cụ kết nối có sức hấp dẫn bởi các các trải nghiệm hoàn toàn miễn phí nhưng mang lại nhiều tiện ích cho người tham gia. Mỗi cá nhân khi tham gia vào Facebook có thể kết bạn với những người dùng khác là bạn ngoài đời thật hay những người không quen biết nhưng có chung đam mê, sở thích…Việc tạo lập những hội/ nhóm gồm các cá nhân đồng sở thích đã trở thành một xu thế đáp ứng nhu cầu mở rộng kết nối trên Internet. Trong không 2 gian ảo của Facebook mà trong đó có cả các hội/ nhóm luôn luôn phát triển và thay đổi khiến cho việc nghiên cứu về không gian kết nối mới này đòi hỏi sự cập nhập không ngừng. Là một học viên của khoa Văn hóa học và cũng đã sử dụng MXH Facebook từ khi MXH này mới hoạt động tại Việt Nam. Nhận thấy sự thay đổi từng ngày từng giờ của Facebook nói chung và sự tương tác giữa các cá nhân trong mạng lưới xã hội của Facebook nói riêng, chúng tôi mong muốn tìm hiểu về vấn đề này. Có nhiều câu hỏi khiến chúng tôi băn khoăn đó là: Tại sao trong một thế giới ảo như Facebook lại có thể hình thành được những mạng lưới xã hội liên kết các cá nhân ít có sự ràng buộc hay quen biết lẫn nhau? Hình thức kết nối mạng lưới xã hội trong thế giới ảo đã chi phối cuộc sống trong thế giới thực như thế nào? Xuất phát từ những băn khoăn vừa nêu, chúng tôi đã chọn đề tài “Kết nối mạng lưới xã hội của người Việt trên Facebook”. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Nghiên cứu về internet nói chung từ lâu đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều học giả, các nhà nghiên cứu. Đặc biệt trong bối cảnh có sự bùng nổ của các trang MXH như hiện nay và MXH được xem như một kênh truyền thông mới có sức hút và quyền lực lớn cũng đã có nhiều học giả quan tâm nghiên cứu về đề tài này như: Đề tài “Young and old use social media for surprisingly different reason” (Giới trẻ và người già sử dụng truyền thông xã hội với những lý do đáng ngạc nhiên khác nhau),[8] của nhà nghiên cứu Isak Ladegaard. Nghiên cứu này cho chúng ta biết lý do mà con người ở những độ tuổi khác nhau tham gia và sử dụng MXH như thế nào, MXH đã thay đổi cuộc sống của họ ra sao và trong tương lai chúng ta sẽ sử dụng MXH như thế nào. Một nghiên cứu khác của nhà nghiên cứu Sophie Tan - Ehrhardt là “Social networks and Internet usage by the young generations” (Mạng xã hội và thói quen sử dụng mạng xã hội của thế hệ trẻ),[19] vào năm 2013. Nghiên cứu này đã 3 chỉ ra thói quen sử dụng MXH và Internet của giới trẻ, so sánh những thói quen này với những hành vi trong cuộc sống thực. Nghiên cứu cũng đưa ra quan điểm của giới trẻ về Internet nói chung và MXH nói riêng và vai trò quan trọng của Internet cũng như mạng xã hội trong cuộc sống hiện đại. Công trình của Nguyễn Thị Phương Châm “Internet: Mạng lưới xã hội và sự thể hiện bản sắc”,[2] đã tiếp cận vấn đề từ trải nghiệm của những người trong cuộc, tác giả đã tìm hiểu cách thức mà giới trẻ Việt Nam kết nối mạng lưới xã hội và tạo dựng bản sắc cá nhân trong thế giới Internet. Những thay đổi chính ở giới trẻ do tác động của Internet về trải nghiệm thời gian, trải nghiệm không gian, trải nghiệm giao tiếp xã hội, những vấn đề về nhu cầu, cách thức thể hiện bản sắc cá nhân trên mạng Internet được chỉ ra dựa vào các dữ liệu khảo sát của những người sử dụng Internet ở độ tuổi từ 16 đến 30 thuộc 3 nhóm xã hội là học sinh trung học phổ thông, sinh viên và thanh niên đã đi làm. Năm 2013, Viện Nghiên cứu phát triển thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học “Mạng xã hội với lối sống của giới trẻ thành phố Hồ Chí Minh”, và các bài trình bày tại hội thảo này được biên tập xuất bản thành cuốn sách “Mạng xã hội với giới trẻ thành phố Hồ Chí Minh” [5] do tác giả Nguyễn Thị Hậu chủ biên. Các bài nghiên cứu tập hợp trong cuốn sách cho chúng ta thấy thời đại công nghệ thông tin phát triển đã tạo điều kiện cho con người giao lưu, liên kết và chia sẻ sở thích, suy nghĩ… bằng những phương tiện truyền thông hiện đại trong đó có các MXH. Sự tích hợp đa dạng các tính năng của các MXH và nguồn thông tin chia sẻ vô cùng phong phú cho phép người dùng tiếp nhận, chia sẻ và chọn lọc thông tin bỏ qua giới hạn về không gian và thời gian. Qua đó cho thấy vai trò của MXH trong việc tạo lập và duy trì các mối quan hệ và hình thành những biểu hiện mới trong lối sống và văn hóa của một bộ phận không nhỏ giới trẻ thành phố Hồ Chí Minh. 4 Trong cuốn sách “Mạng xã hội với sinh viên”, nhóm tác giả đã nhận định: “Các trang MXH còn giúp người sử dụng hình thành những mối liên hệ cá nhân mới thông qua việc kết nối với những người mới và tạo thành một cộng đồng chia sẻ các mục đích khác nhau” và “việc gia tăng các mối liên hệ mới này được xem như nguồn tăng vốn xã hội của cá nhân sử dụng mạng – những người có khả năng nhận được sự giúp đỡ từ các thành viên trong mạng lưới nhiều hơn so với những người không sử dụng MXH”, [12, tr.204]. Trong công trình nghiên cứu của mình nhóm tác giả đã tập trung làm rõ một số vấn đề liên quan đến cách thức sử dụng MXH, việc công khai và bảo mật thông tin cá nhân trên MXH, việc tự đánh giá bản thân của sinh viên sử dụng và những áp lực tâm lý từ việc sử dụng MXH. Từ đó, các tác giả chỉ ra những vấn đề còn tồn tại trong quản lý việc sử dụng MXH và trình bày một số kinh nghiệm quản lý của nước ngoài để việc sử dụng mạng của giới trẻ thực sự mang lại lợi ích và giúp họ tránh được những rủi ro không mong muốn khi tham gia vào MXH. Cũng dưới góc nhìn văn hóa học, Bài nghiên cứu “Mạng xã hội từ góc nhìn văn hóa và tâm lý”, [10] của Nguyễn Hoàng Long đã nghiên cứu MXH ở Việt Nam qua khảo sát MXH Zingme và cho thấy tuy MXH là một thế giới ảo nhưng nó như một xã hội tồn tại song song với đời sống thực. Tính cộng đồng thể hiện rất rõ trong các hoạt động tương tác giữa các thành viên trong hội/ nhóm trên MXH và nó đã trở thành một trong các hình thức kết nối trong cuộc sống hiện đại. Liên quan đến vấn đề quản lý MXH hiện nay, Nguyễn Thị Quyên và Vũ Thùy Dung đã có bài viết “Mạng xã hội và những vấn đề đặt ra đối với công tác quản lý Nhà nước, [18]. Bài viết đã cho thấy vai trò không thể phủ nhận của MXH trong cuộc sống hiện đại. Các tác giả đã khẳng đinh: “Mạng xã hội là sản phẩm của Internet, cho đến nay, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể 5 thiếu trong cuộc sống con người, giúp đơn giản hóa các phương thức tương tác và kết nối con người với nhau.”, [18]. Tất cả các nghiên cứu trên cho thấy vị trí của không gian ảo nói chung và các MXH trong đó có Facebook nói riêng có ảnh hưởng không nhỏ trong việc con người trong xã hội đương đại kết nối với nhau. Thông qua việc điểm lại một số nghiên cứu về Internet và MXH trong vô vàn các nghiên cứ về lĩnh vực này chúng tôi nhận thấy rằng việc nghiên cứu cụ thể về một MXH, một nhóm người dùng cụ thể tại Việt Nam qua góc nhìn văn hóa học vẫn còn là một khoảng trống cần được tiếp tục nghiên cứu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn hướng đến mục đích làm rõ cách thức kết nối mạng lưới xã hội trong không gian trực tuyến của Facebook. Bàn luận về sự thay đổi phương thức giao tiếp của con người trong không gian này để nhìn ra những thay đổi xã hội, thay đổi nhu cầu và thay đổi cả các mối quan hệ tương tác giữa con người trong cuộc sống hiện đại. Thông qua việc tìm hiểu những trải nghiệm của người dùng Facebook để thấy được vị trí của MXH này trong văn hóa đương đại. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Khái quát về mạng xã hội và tình hình sử dụng Facebook ở Việt Nam - Nêu rõ thực trạng việc kết nối mạng lưới xã hội của người dùng Việt trên Facebook -Thông qua việc tìm hiểu những trải nghiệm của người trong cuộc để thấy được phần nào các chiều cạnh biến đổi của việc kết nối mạng lưới xã hội trên Facebook và bàn luận về một số vấn đề đặt ra từ đó. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Trong đề tài này, chúng tôi tập trung tìm hiểu, nghiên cứu mạng lưới xã hội được hình thành bởi các cá nhân kết nối với nhau thông qua những điểm 6 chung về đam mê, sở thích, tâm tư, tình cảm hay các mục đích hướng tới trong thế giới ảo của Facebook. Trong khuôn khổ của luận văn, chúng tôi tập chung nghiên cứu, khảo sát sự kết nối mạng lưới xã hội của một số hội/ nhóm người Việt trên mạng xã hội Facebook, cụ thể là 3 hội/ nhóm: - Hội/ nhóm cùng sở thích nấu ăn: nhóm “Nấu ăn – Chơi hoa – Handmade” - Hội/ nhóm LGBT (LGBT là tên viết tắt của Cộng đồng những người đồng tính luyến ái nữ (Lesbian), đồng tính luyến ái nam (Gay), song tính luyến ái (Bisexual) và Hoán tính hay còn gọi là Người chuyển giới(Transgender). LGBT thể hiện sự đa dạng của các nền văn hoá nhân loại dựa trên thiên hướng tình dục và bản dạng giới): “Thế giới LGBT miền Bắc - Thế giới tình yêu muôn màu sắc” Hội/ nhóm những người đam mê du lịch phượt một loại hình du lịch thiên về khám phá trải nghiệm với phương tiện cá nhân tự túc, “Phượt Hà Nội” Qua đó, giúp cho chúng tôi có một cái nhìn khái quát về vấn đề kết nối trong không gian ảo của người dùng Facebook tại Việt Nam: Cách các thành viên trong hội/ nhóm tạo dựng và duy trì mạng lưới xã hội cũng như cách họ thể hiện mình trong hai thế giới thực và ảo, những trải nghiệm của người trong cuộc. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Đề tài luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu trong không gian của MXH Facebook mà cụ thể ở đây là 3 trường hợp hội/ nhóm như đã lựa chọn. Ngoài ra, việc phân tích các tài liệu liên quan đã được xuất bản cũng được tác giả thực hiện. Với công việc điền dã dân tộc học, tác giả đã thực hiện như sau: -Về quan sát tham gia: Nghiên cứu trong không gian ảo của Facebook chiếm một phần không nhỏ việc nghiên cứu của tác giả, việc quan sát, tham gia và trải nghiệm trực tiếp trên Facebook cũng giúp tác giả ghi lại được rất nhiều vấn đề phục vụ cho nghiên cứu 7 của mình như sự tương tác online hay cách các cá nhân thể hiện mình ra sao. Tham gia là một thành viên, một mắt xích trong mạng lưới xã hội của các hội/ nhóm đã chọn đã giúp chúng tôi có được sự quan sát và trải nghiệm thực tế về vấn đề liên kết trong không gian của Facebook. Trong 3 hội/ nhóm là nhóm Nấu ăn – Chơi hoa – Handmade, nhóm Phượt Hà Nội, nhóm Thế giới LGBT Miền Bắc – Thế giới tình yêu muôn màu sắc thì trước thời điểm tiến hành nghiên cứu chúng tôi đã là thành viên của nhóm Nấu ăn – Chơi hoa – Handmade. Hai hội/ nhóm còn lại chúng tôi bắt đầu tham gia từ thời điểm bắt đầu thực hiện đề tài. Hai hội/ nhóm Phượt Hà Nội và nhóm Thế giới LGBT Miền Bắc – Thế giới tình yêu muôn màu sắc là nhóm kín nên chúng tôi phải mất thời gian chờ được duyệt vào nhóm do admin hoặc các thành viên trong nhóm phê duyệt. Nhóm Phượt Hà Nội đã duyệt cho chúng tôi tham gia ngay sau khi tác giả đăng ký tham gia nhóm. Nhóm Thế giới LGBT Miền Bắc – Thế giới tình yêu muôn màu sắc mất thời gian duyệt lâu hơn, sau khi chờ 3 ngày chưa được duyệt tham gia nên chúng tôi đã đề nghị một bạn thành viên của nhóm mà chúng tôi biết ngoài đời thực giúp chúng tôi được duyệt nhanh để tham gia nhóm. Sau khi đã tham gia vào các hội/ nhóm được chọn nghiên cứu chúng tôi đã tiến hành quan sát, tìm hiểu tình hình hoạt động của nhóm và các tài khoản Facebook nào là admin đang quản lý nhóm. Sau đó, tác giả đã liên lạc với các admin để xin phép được tìm hiểu các hoạt động của các hội/ nhóm để thực hiện luận văn của mình. Các hình thức liên lạc với admin có gặp mặt trực tiếp, gọi điện thoại và trao đổi qua ứng dụng messenger (nhắn tin trực tuyến) của Facebook. Đối với Nhóm Nấu ăn - Chơi hoa- Handmade do nhóm có 9 admin nên chúng tôi đã gặp mặt một admin ở Hà Nội để xin phép nghiên cứu và các admin còn lại ở một số tỉnh, thành phố khác như: Hải Dương, Đồng Nai… chúng tôi đã liên lạc qua ứng dụng nhắn tin messenger của Facebook để trao đổi và phỏng vấn qua điện thoại. 8 Riêng có một admin của Nhóm Nấu ăn - Chơi hoa- Handmade vốn là người sáng lập ra nhóm và do mới chuyển sang định cư tại Pháp nên tác giả cũng trao đổi phỏng vấn qua ứng dụng messenger của Facebook như đã trình bày ở trên. Đối với nhóm Phượt Hà Nội, nhóm hiện có 4 admin và hầu hết các admin đều ở Hà Nội, một admin tại Phú Thọ. Chúng tôi cũng đã tiến hành liên lạc, trao đổi với các addmin để xin phép nghiên cứu nhóm. Chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn các quản trị viên của nhóm qua gặp mặt trực tiếp, qua điện thoại và qua Facebook. Đối với nhóm Thế giới LGBT Miền Bắc – Thế giới tình yêu muôn sắc màu sắc, nhóm có 6 admin, các admin ở các tỉnh, thành phố khác nhau: Bắc Giang, Thái Nguyên…Chúng tôi cũng đã tiến hành liên lạc, trao đổi với các admin để xin phép nghiên cứu nhóm. Chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn các quản trị viên của nhóm qua điện thoại và Facebook là chủ yếu. Vai trò của các quản trị viên trong hội/ nhóm rất quan trọng, nhờ các admin mà chúng tôi nắm được tình hình hoạt động của nhóm, giúp chúng tôi kết nối được với các thành viên của hội/ nhóm, đặc biệt là các thành viên tích cực. Qua đó, thu thập được nhiều thông tin cho quá trình nghiên cứu. -Về phỏng vấn sâu: Chúng tôi đã có nhiều cuộc trò chuyện và phỏng vấn sâu với các đối tượng nghiên cứu khác nhau như quản trị viên các hội/ nhóm, thành viên các hội/ nhóm trên Facebook. Nội dung phỏng vấn của chúng tôi chủ yếu xoay quanh việc những người dùng Facebook kết nối và duy trì các mạng lưới quan hệ xã hội trong không gian ảo như thế nào và những trải nghiệm thực tế của họ khi tham gia vào mạng lưới xã hội của Facebook. Trước mỗi cuộc phỏng vấn chúng tôi luôn chuẩn bị một số câu hỏi dẫn dắt người được phỏng vấn vào chủ đề nghiên cứu. Tuy nhiên do đối tượng phỏng vấn không phải lúc nào cũng sẵn sàng chia sẻ đặc biệt là hình thức phỏng vấn trực tuyến những thành viên nhóm mà chúng tôi chưa quen biết và cũng chưa 9 được gặp mặt ngoài đời thực. Khi có người lạ gửi tin nhắn xin phỏng vấn họ khá e dè vì trên mạng có rất nhiều trường hợp lừa đảo đã xảy ra. Sau khi được admin thông báo trước với các thành viên được tác giả chọn phỏng vấn thì các thành viên này có sự tin tưởng hơn và sẵn sàng trả lời các câu hỏi của chúng tôi. Thường các cuộc phỏng vấn online qua Facebook hay bị ngắt quãng vì nhưng người tham gia phỏng vấn sẽ rảnh lúc nào thì trả lời các câu hỏi. Đối với các cuộc phỏng vấn trực tiếp thì các buổi phỏng vấn diễn ra tại nhiều địa điểm khác nhau: nhà riêng, quán cà phê hay nơi làm việc của người được phỏng vấn…Đặc biệt khi phỏng vấn các bạn thuộc nhóm Thế giới LGBT miền Bắc, ban đầu các bạn khá e dè nhưng sau đó các bạn lại rất nhiệt tình chia sẻ trong cuộc phỏng vấn. Có những cuộc phỏng vấn kéo dài từ 6 giờ chiều đến 10h30 tối như trường hợp phỏng vấn bạn T.L thành viên nhóm Thế giới LGBT miền Bắc - Thế giới tình yêu muôn màu sắc. Quá trình phỏng vấn, khảo sát 3 hội/ nhóm (Nhóm Nấu ăn - Chơi hoaHandmade, nhóm Phượt Hà Nội và nhóm Thế giới LGBT Miền Bắc - Thế Giới Tình yêu muôn màu sắc) đã được thực hiện như sau: Chúng tôi đã phỏng vấn trực tiếp được 10 người, phỏng vấn qua điện thoại 5 người và phỏng vấn online qua Facebook 15 người. Riêng phần khảo sát bằng bảng hỏi được mở rộng hơn về số lượng là 150 người, trong đó có 30 bảng hỏi được phát trực tiếp cho người tham gia khảo sát và 120 bảng hỏi còn lại được thực hiện bằng hình thức gửi phiếu khảo sát qua mail qua ứng dụng google biểu mẫu. - Về thảo luận nhóm Có 3 cuộc thảo luận nhóm đã được chúng tôi tiến hành. Mỗi hội/ nhóm tác giả đều tiến hành một cuộc thảo luận nhóm riêng. Cuộc thảo luận đầu tiên tác giả đã xin phép addmin nhóm Phượt Hà Nội cho tác giả được lồng ghép cuộc thảo luận nhóm vào cuộc họp chuẩn bị trước khi nhóm lên đường đi Chùa Hương. Cuộc thảo luận kéo dài trong 45 phút và thu được khá nhiều ý kiến. 10 Cuộc thảo luận nhóm thứ 2 đối với Nhóm Nấu ăn - Chơi hoa- Handmade cũng được tiến hành lồng ghép với lớp học làm bánh trung thu miễn phí được một trong các admin của nhóm là chị T.T.H tổ chức. Chúng tôi đã tranh thủ thời gian các thành viên nướng bánh và chờ bánh nguội để thảo luận. Cuộc thảo luận kéo dài 60 phút và thu được rất nhiều chia sẻ của các thành viên nhóm. Cuộc thảo luận nhóm thứ 3 được tác giả tổ chức tại một quán cà phê nhỏ do một bạn trong nhóm mở. Cuộc thảo luận kéo dài 60 phút và các bạn thành viên trong nhóm đã bàn luận rất sôi nổi các vấn đề mà chúng tôi đưa ra. Nhìn chung các phương pháp mà chúng tôi đã chọn đã phát huy hiệu quả trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Đề tài luận văn đã góp phần tìm hiểu phương thức kết nối mạng lưới xã hội trong thế giới trực tuyến của MXH toàn cầu Facebook đối với người dùng tại Việt Nam. Những sự thay đổi trong văn hóa đại chúng khi mà thế giới ảo của Internet nói chung và Facebook nói riêng đang tồn tại song song với thế giới thực và có vị trí không hề nhỏ trong cuộc sống đương đại. Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể trở thành tài liệu tham khảo đối với các cá nhân, cơ quan cũng như các đơn vị trong ban nghành liên quan. 7. Cơ cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tham khảo, nội dung chính của luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan cơ sở lý luận và việc sử dụng facebook của người Việt hiện nay Chương 2: Thực trạng kết nối mạng lưới xã hội của người Việt trên Facebook Chương 3: Trải nghiệm kết nối mạng lưới xã hội của Facebook đối với người dùng Việt. 11 Chương 1 TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ VIỆC SỬ DỤNG FACEBOOK CỦA NGƯỜI VIỆT HIỆN NAY 1.1. Những khái niệm sử dụng trong luận văn 1.1.1 Thế giới ảo Trang Wikipedia định nghĩa về Thế giới ảo như sau: “ Thế giới ảo hay thế giới trực tuyến là môi trường nhân tạo mô phỏng thế giới thực hoặc thế giới tưởng tượng và được sử dụng trên máy tính có nối mạng Internet. Trong thế giới ảo người tham gia có thể tương tác với nhau và trải nghiệm thế giới ảo bẳng 2 giác quan là: thị giác và thính giác (qua hình ảnh và âm thanh)”, [25]. Theo cách định nghĩa này có thể thấy các trang MXH hay các trò chơi nhập vai…chính là nơi người dùng kết nối với nhau và trải nghiệm thế giới ảo. 1.1.2.Mạng xã hội Trang Wikipedia định nghĩa về MXH như sau: “Mạng xã hội hay còn gọi là mạng xã hội ảo (social network) là dịch vụ kết nối các thành viên cùng sở thích trên Internet lại với nhau với nhiều mục đích khác nhau không phân biệt không gian và thời gian”, [24]. Theo cách định nghĩa này thì có thể hiểu là MXH hình thành nên bởi hai thành phần: thế giới ảo và người dùng Internet (cư dân mạng) Trong cuốn “Báo chí và mạng xã hội” của Đỗ Chí Nghĩa và Đinh Thu Hằng, các tác giả đã đưa ra thêm một cách hiểu về MXH hiện nay: “Đó là dịch vụ kết nối các thành viên cùng sở thích trên internet lại với nhau với nhiều mục đích khác nhau không phân biệt không gian và thời gian. Mạng xã hội có các tính năng như chat, e-mail, phim ảnh, voice chat, chia sẻ tệp, blog và xã hội”, [14, tr.7]. Theo định nghĩa này có thể ngầm hiểu MXH là một thế giới ảo (xã hội ảo) với các thành viên là cư dân mạng liên kết với nhau có thể dựa trên các nhóm 12 (group), dựa trên các thông tin cá nhân hoặc lĩnh vực quan tâm. Khái niệm này gây ra rất nhiều tranh luận vì khái niệm tập trung vào vấn đề coi MXH là sự kết nối những con người có chung sở thích, mục tiêu và họ là những người kiến tạo nội dung MXH. Quan điểm đó khiến có ý kiến cho rằng nên đổi thành thuật ngữ là “mạng giao lưu” cho đúng ý nghĩa và mục đích của social network. Cuốn sách cũng đưa ra một quan điểm khác về khái niệm MXH và nhấn mạnh tới sự phân biệt hai khái niệm Social Media (truyền thông công chúng) và Social Network (mạng xã hội) đó là: “Nếu mạng xã hội đề cập tới một tập hợp các phần tử (thành viên), thì truyền thông công chúng đề cập tới hình thức sản xuất và phân phối nội dung. Như vậy có thể hiểu mạng xã hội đó là một mạng xã hội ảo với hai thành tố chính tạo nên đó là các thành viên và liên kết giữa các thành viên đó. Mạng xã hội là dịch vụ internet cho phép kết nối các thành viên cùng sở thích không phân biệt không gian và thời gian.”, [14, tr.8]. Có thể nhận thấy MXH cho phép người dùng kết nối với nhau và chia sẻ thông tin một cách có hiệu quả, xoá nhoà các rào cản về không gian và thời gian. Cá nhân tham gia vào MXH có thể nâng cao vai trò của mình trong việc tạo lập mối quan hệ và tự tổ chức xoay quanh những mối quan tâm chung trong những cộng đồng nhằm thúc đẩy sự liên kết các tổ chức xã hội. MXH đã đổi mới hoàn toàn cách cư dân mạng liên kết với nhau và trở thành một phần tất yếu mỗi ngày của hàng trăm triệu thành viên khắp thế giới. Như vậy, có thể hiểu MXH là một xã hội ảo được hình thành bởi thế giới ảo và người dùng Internet (cư dân mạng), nó cho phép kết nối các thành viên cùng sở thích không phân biệt không gian và thời gian. 1.1.3.Mạng lưới xã hội Về lý thuyết và phương pháp tiếp cận mạng lưới xã hội, tác giả Lê Ngọc Hùng cho rằng: “Người phương Đông từ lâu rất quen thuộc với hình ảnh vĩ mô về cái “lưới trời lồng lộng” bao bọc lấy con người, quy định danh phận con 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan