Tài liệu Kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ cth

TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƢƠNG KHOA KINH TẾ & QTKD VI THỊ ÁNH HỒNG KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GỐM SỨ CTH KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Kế toán PHÚ THỌ, 2017 TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƢƠNG KHOA KINH TẾ & QTKD VI THỊ ÁNH HỒNG KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GỐM SỨ CTH KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Ngành: Kế toán GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN : Th.S PHẠM THỊ NHỊ AN PHÚ THỌ, 2017 MỤC LỤC A.MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1 2. Lịch sử nghiên cứu của đề tài............................................................................ 2 3. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 3 3.1. Mục tiêu chung ............................................................................................... 4 3.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................... 4 4. Đối tƣợng nghiên cứu........................................................................................ 4 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu..................................................................................... 4 4.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 4 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 4 5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận.................................................................... 4 5.2. Phƣơng pháp thống kê kinh tế........................................................................ 5 5.3. Phƣơng pháp phân tích, so sánh ..................................................................... 5 5.4. Phƣơng pháp kế toán ...................................................................................... 5 5.5. Phƣơng pháp chuyên gia ................................................................................ 6 6. Kết cấu đề tài ..................................................................................................... 6 B. NỘI DUNG....................................................................................................... 7 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TRONG CÁC DOANH NGHIÊP SẢN XUẤT .................................................................. 7 1.1. Nguyên vật liệu và vai trò của nguyên vật liệu trong sản xuất kinh doanh ... 7 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm nguyên vật liệu. ......................................................... 7 1.1.2 .Phân loại nguyên vật liệu............................................................................. 7 1.1.3. Đánh giá nguyên vật liệu............................................................................. 9 1.1.4. Vai trò của nguyên vật liệu ....................................................................... 14 1.2. Vai trò và nhiệm vụ kế toán nguyên vật liệu trong doanh nghiệp ............... 15 1.2.1. Vai trò của kế toán nguyên vật liệu trong doanh nghiệp .......................... 15 1.2.2. Nhiệm vụ của kế toán nguyên vật liệu. ..................................................... 15 1.3. Kế toán nguyên vật liệu trong doanh nghiệp sản xuất ................................ 17 1.3.1. Kế toán chi tiết nguyên vật liệu................................................................. 17 1.3.2. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu ............................................................. 21 1.4. Kế toán kiểm kê nguyên vật liệu .................................................................. 25 1.5. Kế toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho .................................................... 26 1.5.1. Nội dung kế toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho .................................. 26 1.5.2. Tài khoản sử dụng ..................................................................................... 27 1.5.3. Phƣơng pháp hạch toán dự phòng giảm giá vật tƣ tồn kho ...................... 27 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GỐM SỨ CTH ........................................................................... 30 2.1. Khái quát chung về công ty cổ phần gốm sứ CTH ...................................... 30 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển công ty cổ phần gốm sứ CTH ............ 30 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ kinh doanh của công ty .......................................... 32 2.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý của công ty ........................................................ 32 2.1.4. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần gốm sứ CTH ................................................................................................................ 36 2.1.5. Tình hình lao động của công ty cổ phần gốm sứ CTH ............................. 39 2.1.6. Tình hình tài tài sản, nguồn vốn của công ty cổ phần gốm sứ CTH......... 39 2.1.7. Tình hình kết quả sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần gốn sứ CTH 42 2.1.8. Tổ chức công tác kế toán tại công ty cổ phần gốm sứ CTH ..................... 44 2.2. Thực trạng công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ CTH ..................................................................................................................... 49 2.2.1. Đặc điểm và tổ chức quản lý nguyên vật liệu ........................................... 49 2.2.2. Đánh giá nguyên vật liệu........................................................................... 51 2.2.3. Thủ tục mua và nhập kho nguyên vật liệu ................................................ 55 2.2.4. Thủ tục xuất kho nguyên vật liệu .............................................................. 59 2.2.5. Kế toán chi tiết nguyên vật liệu................................................................. 62 2.2.6. Kế toán tổng hợp nguyên vật liệu ............................................................. 67 2.2.7. Kế toán kiểm kê nguyên vật liệu ............................................................... 94 2.2.8. Kế toán dự phòng giảm giá nguyên vật liệu ............................................. 95 2.3. Đánh giá công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ CTH ............................................................................................................................. 95 2.3.1. Ƣu điểm ..................................................................................................... 95 2.3.2. Hạn chế ...................................................................................................... 99 2.3.3. Nguyên nhân ........................................................................................... 100 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GÓP PHẦN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GỐM SỨ CTH .................................................................................................. 102 3.1. Đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ CTH ............................................................... 102 3.1.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu phát triển của công ty trong thời gian tới ....... 102 3.1.2. Một số giải pháp chủ yếu nhằm góp phần hoàn thiện công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ CTH ............................................. 103 3.1.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp ........................................................... 108 C. KẾT LUẬN .................................................................................................. 109 D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 110 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Ý nghĩa Từ viết tắt BCTC Báo cáo tài chính GTGT Giá trị gia tăng HTK Hàng tồn kho KKĐK Kiểm kê định kỳ KKTX Kê khai thƣờng xuyên NVL Nguyên vật liệu TK Tài khoản TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ Tài sản cố định SX Sản xuất XNK Xuất nhập kho DANH MỤC BẢNG, BIỂU Bảng 2.1: Tình hình lao động của công ty năm 2014 – 2016 ............................. 37 Bảng 2.2: Tình hình tài sản, nguồn vốn của công ty 2014 – 2016...................... 39 Bảng 2.3: Kết quả sản xuất kinh doanh của công ty năm 2014-2016................. 42 Biểu 2.1: Phiếu nhập kho mùn cƣa ép................................................................. 52 Bảng 2.4: Bảng nhập xuất kho men gốm sứ FT 242 của kho nguyên liệu men . 54 Biểu 2.5: Phiếu nhập kho men gốm sứ FT 242 ................................................... 69 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Trình tự hạch toánkế toán tổng hợp NVL theo Phƣơng pháp KKTX23 Sơ đồ 1.2: Trình tự hạch toán kế toán tổng hợp theo phƣơng pháp KKĐK ....... 25 Sơ đồ 2.1. Mô hình tổ chức bộ máy quản lý Công ty cổ phần gốm sứ CTH...... 33 Sơ đồ 2.2 : Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm tại công ty cổ phần gốm sứ CTH ..................................................................................................................... 38 Sơ đồ 2.3. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán của công ty cổ phần gốm sứ CTH 45 DANH MỤC GIAO DIỆN Giao diện 2.1: Giao diện phần mềm Misa .......................................................... 49 Giao diện 2.2: Danh mục kho nguyên vật liệu.................................................... 50 Giao diện 2.3: Cập nhật giá xuất kho .................................................................. 53 Biểu 2.2: Biên bản kiểm nghiệm củi mùn cƣa ép ............................................... 57 Biểu 2.3: Phiếu nhập kho củi mùn cƣa ép........................................................... 58 Giao diện 2.4: Giao diện nhập liệu phiếu xuất kho mùn cƣa ép ......................... 60 Giao diện 2.5 : Giao diện nhập liệu hoá đơn bán men gốm sứ FT 242 .............. 62 Biểu 2.4: Thẻ kho men gốm sứ FT242 ............................................................... 65 Giao diện 2.6 : Sổ chi tiết tài khoản 152 ............................................................. 66 Giao diện 2.7: Phân hệ mua hàng........................................................................ 70 Giao diện 2.8: Nhập liệu hoá đơn mua hàng men gốm sứ FT 242 ..................... 71 Giao diện 2.9: Sổ chi tiết tài khoản 152 .............................................................. 73 Giao diện 2.10: Sổ chi tiết TK 331 ..................................................................... 74 Giao diện 2.11: Sổ chi tiết men gốm sứ FT 242 ................................................. 75 Giao diện 2.12: Báo cáo nhập – xuất – tồn kho .................................................. 76 Giao diện 2.13: Giao diện nhập liệu hoá đơn mua củi mùn cƣa ép .................... 78 Giao diện 2.14: Sổ chi tiết tài khoản 152 ............................................................ 80 Giao diện 2.15: Sổ cái tài khoản 152 .................................................................. 82 Giao diện 2.16 : Sổ nhật ký chung ...................................................................... 84 Giao diện 2.17: Giao diện nhập liệu phiếu xuất kho củi mùn cƣa ép ................. 86 Giao diện 2.18: Sổ cái tài khoản 621 .................................................................. 88 Giao diện 2.19: Sổ chi tiết vật tƣ hàng hoá ......................................................... 89 Giao diện 2.20: Báo cáo giá trị tồn kho .............................................................. 90 Giao diện 2.21: Giao diện nhập liệu hoá đơn bán men gốm sứ FT 242 ............. 91 Giao diện 2.22: Sổ cái tài khoản 511 .................................................................. 92 Giao diện 2.23: Báo cáo giá trị tồn kho Frit 242................................................. 93 A. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế hội nhập với quy mô toàn cầu hiện nay. Những vấn đề cạnh tranh trong nền kinh tế thị trƣờng ngày càng khốc liệt và phức tạp, không chỉ đơn thuần là cạnh tranh về chất lƣợng mẫu mã sản phẩm mà còn là cạnh tranh về giá cả nhằm tạo ra những sản phẩm, dịch vụ mới cung cấp cho thị trƣờng với mức chi phí hợp lý để đạt đƣợc lợi nhuận tối đa cho doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp sản xuất thì chi phí về nguyên vật liệu chiếm một tỷ trọng lớn trong giá thành. Chỉ cần một biến động nhỏ về chi phí nguyên vật liệu cũng làm ảnh hƣởng tới giá thành sản phẩm, ảnh hƣởng tới lợi nhuận của doanh nghiệp. Do vậy, tiết kiệm và hạ chi phí nguyên vật liệu mà vẫn đảm bảo chất lƣợng sản phẩm là giảm một phần đáng kể chi phí sản xuất. Mặt khác, trong các doanh nghiệp sản xuất nguyên vật liệu gồm nhiều chủng loại, đƣợc cung cấp từ nhiều nguồn khác nhau thƣờng xuyên biến động về số lƣợng cũng nhƣ giá cả. Do đó, cần phải có biện pháp theo dõi quản lý từ khâu thu mua nguyên vật liệu đến khâu sử dụng cho sản xuất đảm bảo cho quá trình sản xuất diễn ra bình thƣờng. Thông qua công tác hạch toán nguyên vật liệu giúp doanh nghiệp sử dụng nguyên vật liệu một cách tốt nhất, tránh lãng phí, từ đó giảm chi phí nguyên vật liệu, hạ giá thành sản phẩm. Vì vậy, tổ chức công tác kế toán nguyên vật liệu cũng là một trong các vấn đề đáng đƣợc các doanh nghiệp quan tâm hiện nay. Doanh nghiệp cần phải giám sát từ khâu đầu tiên cho đến khâu cuối cùng của quá trình sản xuất, từ khi tìm đƣợc nguồn thu mua nguyên vật liệu cho đến khi tìm đƣợc thị trƣờng tiêu thụ sản phẩm để đảm bảo sử dụng vốn lƣu động hiệu quả, tăng nhanh tốc độ chu chuyển vốn, thực hiện nghĩa vụ đối với ngân sách nhà nƣớc, cải thiện đời sống ngƣời lao động, mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần phải thực hiện công tác quản lý các yếu tố liên quan đến sản xuất đồng bộ, xuyên xuốt toàn doanh nghiệp. Vì vậy, hạch toán kế toán 1 là công cụ quan trọng không thể thiếu đƣợc để tiến hành quản lý các hoạt động kinh tế, việc sử dụng vật tƣ, tài sản của doanh nghiệp nhằm đảm bảo tính hiệu quả trong sản xuất kinh doanh. Một trong các phần hành kế toán quan trọng trong doanh nghiệp sản xuất, đó là kế toán nguyên vật liệu. Đối với Công ty cổ phần gốm sứ CTH, nguyên vật liệu đóng vai trò chính trong quá trình sản xuất. Do đó, tổ chức tốt công tác hạch toán nguyên vật liệu là một việc làm cần thiết và quan trọng để thúc đẩy quá trình sản xuất hiệu quả. Xuất phát từ vai trò và tầm quan trọng của nguyên vật liệu đối với các doanh nghiệp sản xuất nói chung và đối với Công ty cổ phần gốm sứ CTH nói riêng, và qua thời gian thực tập tại công ty cổ phần gốm sứ CTH em đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: "Kế toán nguyên vật liệu tại Công ty cổ phần gốm sứ CTH". 2. Lịch sử nghiên cứu của đề tài Trong thời gian từ 2014-2016 có các công trình nghiên cứu về nội dụng kế toán nguyên vật liệu của giảng viên, sinh viên trƣờng đại học Hùng Vƣơng đã phản ánh thực trạng và đƣa ra giải pháp hoàn thiện với cách tiếp cận khác nhau và đƣa ra những quan điểm khác nhau. Trong quá trình nghiên cứu đề tài em đã rút ra đƣợc một số ƣu điểm và hạn chế của các đề tài nhƣ sau: - Khoá luận tốt nghiệp, (2012) Kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Licogi 14 của tác giả Trần Lệ Quyên - sinh viên k6 Đại học kế toán. Đề tài đã hệ thống hoá cơ sở lý luận về kế toán nguyên vật liệu trong các doanh nghiệp xây lắp, trên cơ sở đó đề tài phản ánh thực trạng công tác kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Licogi 14. Qua đề tài này, tác giả đã chỉ ra những hạn chế trong công tác kế toán tại Công ty Cổ phần Licogi 14 đó là: hạch toán nguyên vật liệu đã xuất dùng nhƣng cuối kỳ chƣa sử dụng hết tiếp tục sử dụng cho kỳ sau, làm chi phí phát sinh trong kỳ nâng lên ảnh hƣởng đến tính chính xác của chỉ tiêu tính giá thành công trình. Tác giả đã tìm ra nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế và từ nguyên nhân đƣa rra giải pháp, kiến nghị để hoàn thiện kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Licogi 14. 2 - Khoá luận tốt nghiệp, (2014) Kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần vật liệu xây dựng Bồ Sao của tác giả Trần Thị Hồng Nhung - sinh viên k8 Đại học kế toán. Đề tài đã hệ thống hoá cơ sở lý luận về kế toán nguyên vật liệu. Trên cơ sở đó tác giả đã phản ánh, đánh giá thực trạng kế toán nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần vật liệu xâu dựng Bồ Sao, tìm ra một số hạn chế trong công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty nhƣ: Trong công tác quản lý nguyên vật liệu công ty còn hạn chế về phƣơng tiện quản lý kho đó là chƣa sử dụng phần mềm quản lý kho mà mọi việc nhập xuất kho đề ghi chép bằng tay. Từ hạn chế này tác giả đã nghiên cứu một số phần mềm quản lý kho và tìm ra phần mềm quản lý kho SSE Inventory 2012 là phù hợp với công ty, đồng thời đƣa ra hƣớng dẫn về sử dụng phần mềm này. - Khoá luận tốt nghiệp, (2016) Kế toán nguyên vật liệu tại công ty TNHH Chè Hoài Trung của tác giả Nguyên Công Anh - sinh viên k10 Đại học kế toán. Đề tài đã hệ thống hoá cơ sở lý luận về kế toán nguyên vật liệu tại Công ty TNHH chè Hoài Trung và phản ánh và đánh giá thực trạng kế toán nguyên vật liệu tại đơn vị, đánh giá đƣợc ƣu nhƣợc điểm từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kế toán. Đề tài đã cập nhật thông tƣ 200/2014/TT-BTC thay thế quyết định số 15/2006/QĐ-BTC. Tuy nhiên đề tài chƣa phân tích sâu làm rõ vấn đề khi có sự chênh lệch giữa giá dự toán và thực tế. Do các đề tài nghiên cứu trƣớc đây chƣa cập nhật đƣợc thƣc trạng công tác kế toán nguyên vật liệu theo chế độ kế toán mới và có những đề tài đã cập nhật đƣợc theo chế độ kế toán mới nhƣng vẫn còn chung chung chƣa đi sâu nghiên cứu làm rõ vấn đề. Do đó em chọn đề tài: "Kế toán nguyên vật liệu tại Công ty cổ phần gốm sứ CTH" để đánh giá và phản ánh thực trạng công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty theo chế độ kế toán mới trong doanh nghiệp sản xuất với quy mô lớn là một đề tài không bị trùng lặp với các đề tài trong thời gian nghiên cứu từ năm 2014 đến 2016. 3. Mục tiêu nghiên cứu 3 3.1. Mục tiêu chung Hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán nguyên vật liệu trong doanh nghiệp, phản ánh và đánh giá thực trạng kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ CTH.Từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu góp phần hoàn thiện kế toán nguyên vật liệu tại Công ty cổ phần gốm sứ CTH. 3.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán nguyên vật liệu tại doanh nghiệp sản xuất. - Phản ánh và đánh giá thực trạng kế toán nguyên vật liệu tại Công ty cổ phần gốm sứ CTH. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác kế toán nguyên vật liệu tại Công ty cổ phần gốm sứ CTH. 4. Đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng công tác kế toán nguyên vật liệu tại Công ty cổ phần gốm sứ CTH. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Kế toán nguyên vật liệu trong Công ty cổ phần gốm sứ CTH. - Phạm vi không gian: Công ty cổ phần gốm sứ CTH, Khu 6, Phƣờng Thanh Vinh, Thị xã Phú Thọ, Tỉnh Phú Thọ. - Phạm vi thời gian: số liệu sử dụng nghiên cứu từ năm 2014 đến năm 2016, trong đó tập trung vào tháng 8 năm 2016. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phƣơng pháp biên chứng duy vật và phƣơng pháp duy vật lịch sử nhằm tìm ra mối liên hệ kinh tế trong công tác kế toán nguyên vật liệu 4 5.2. Phương pháp thống kê kinh tế Là phƣơng pháp sử dụng phổ biến trong phân tích để xác định mức độ, xu thế biến động của các chỉ tiêu phân tích. 5.3. Phương pháp phân tích, so sánh 5.3.1 Phương pháp so sánh Là phƣơng pháp phân tích đƣợc thực hiện thông qua đối chiếu các sự vật, hiện tƣợng với nhau để thấy đƣợc điểm giống và khác nhau. Trong quá trình nghiên cứu kế toán nguyên vật liệu, nội dung này đƣợc cụ thể hoá bằng việc đối chiếu lý luận với thực tế tổ chức công tác kế toán nguyên vật liệu tại đơn vị, đối chiếu chứng từ gốc với các sổ kế toán liên quan, đối chiếu số liệu cuối kì giữa sổ cái và các bảng tổng hợp chi tiết để có kết quả chính xác khi lên báo cáo tài chính. 5.3.2 Phương pháp phân tích Là phƣơng pháp đánh giá tổng hợp, kết hợp với hệ thống hoá để có thể nhận định đầy đủ về tình hình hoạt động chung và nêu ra các điểm mạnh, điểm yếu trong công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty. 5.4. Phương pháp kế toán - Phương pháp tài khoản kế toán: Là phƣơng pháp kế toán đƣợc sử dụng để phân loại đối tƣợng kế toán (từ đối tƣợng chung của kế toán thành các đối tƣợng kế toán cụ thể); ghi chép, phản ánh, kiểm tra một cách thƣờng xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình hiện có và sự vận động của từng đối tƣợng kế toán cụ thể nhằm cung cấp thông tin về các hoạt động kinh tế, tài chính ở các đơn vị . - Phương pháp chứng từ kế toán: Là phƣơng pháp kế toán đƣợc sử dụng để phản ánh các hoạt động (nghiệp vụ) kinh tế chính phát sinh và thực sự hoàn thành theo thời gian, địa điểm phát sinh hoạt động đó vào bản chứng từ kế toán phục vụ cho công tác kế toán, công tác quản lý. - Phương pháp tính giá: 5 Là phƣơng pháp kế toán sử dụng thƣớc đo tiền tệ để xác định giá trị thực tế của tài sản theo những nguyên tắc nhất định - Phương pháp tổng hợp - cân đối kế toán: Là phƣơng pháp kế toán đƣợc sử dụng để tổng hợp số liệu từ các sổ kế toán theo các mối quan hệ cân đối vốn có của đối tƣợng kế toán nhằm cung cấp các chỉ tiêu kinh tế tài chính dành cho các đối tƣợng sử dụng thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý các hoạt động kinh tế tài chính trong đơn vị. 5.5. Phương pháp chuyên gia Là phƣơng pháp điều tra qua đánh giá của các chuyên gia có trình độ cao để xem xét, nhận định về một vấn đề, một sự kiện khoa học để tìm ra giải pháp tối ƣu cho vấn đề sự kiện đó. 6. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu và phần kết luận đề tài gồm 02 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về kế toán nguyên vật liệu trong các doanh nghiệp sản xuất. Chƣơng 2: Thực trạng về kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ CTH. Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện công tác kế toán nguyên vật liệu tại công ty cổ phần gốm sứ CTH. 6 B. NỘI DUNG CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN NGUYÊN VẬT LIỆU TRONG CÁC DOANH NGHIÊP SẢN XUẤT 1.1. Nguyên vật liệu và vai trò của nguyên vật liệu trong sản xuất kinh doanh 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm nguyên vật liệu. - Khái niệm nguyên vật liệu: Nguyên vật liệu là những đối tƣợng lao động đã đƣợc thay đổi do lao động có ích tác động vào nó. Nguyên vật liệu là đối tƣợng lao động nhƣng không phải bất cứ một đối tƣợng lao động nào cũng là nguyên vật liệu mà chỉ trong điều kiện đối tƣợng lao động mà do lao động làm ra thì mới hình thành nguyên vật liệu. Nguyên vật liệu là một trong ba yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất kinh doanh giá trị nguyên vật liệu tiêu hao trong quá trình sản xuất kinh doanh tạo nên giá trị của sản phẩm dịch vụ tuỳ thuộc vào từng loại hình doanh nghiệp.Đối với các doanh nghiệp sản xuất thì giá trị nguyên vật liệu chiếm tỉ trọng lớn và chủ yếu trong giá trị sản phẩm. [TS. Võ văn Nhị, (2010), Kế toán tài chính, NXB tài chính, Hà Nội;Trang 66] - Đặc điểm của nguyên vật liệu: + Khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh, vật liệu bị tiêu hao toàn bộ, không giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu mà chuyển toàn bộ giá trị một lần vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ. + Nguyên vật liệu thƣờng chiếm tỉ trọng lớn trong toàn bộ chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Do vậy tăng cƣờng công tác quản lý và hạch toán nguyên vật liệu tốt sẽ đảm bảo sử dụng có hiệu quả tiết kiệm nguyên vật liệu nhằm hạ thấp chi phí sản xuất kinh doanh và hạ giá thành sản phẩm. [9; 67] 1.1.2 .Phân loại nguyên vật liệu. a. Phân loại theo nội nội dung kinh tế và vai vai trò của nguyên vật liệu trong 7 quá trình sản xuất kinh doanh: - Nguyên liệu, vật liệu chính: Là những loại nguyên liệu và vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất thì cấu thành thực thể vật chất, thực thể chính của sản phẩm. Vì vậy khái niệm nguyên liệu, vật liệu chính gắn liền với với từng doanh nghiệp sản xuất cụ thể.Trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, thƣơng mại...không đặt ra khái niệm vật liệu chính, vật liệu phụ.Nguyên liệu, vật liệu chính cũng bao gồm cả nửa thành phẩm mua ngoài với mục đích tiếp tục quá trình sản xuất, chế tạo ra thành phẩm. - Vật liệu phụ: Là những loại vật liệukhi tham gia vào quá trình sản xuất, không cấu thành thực thể chính của sảm phẩm nhƣng có thể kết hợp với vật liệu chính làm thay đổi màu sắc, mùi vị, hình dáng bề ngoài, tăng thêm chất lƣợng của sản phẩm hoặc tạo điều kiện cho quá tình chế tạo sản phẩm diễn ra bình thƣờng, hoặc phục vụ cho nhu cầu công nghệ, kỹ thuật, bảo quản đóng gói, phục vụ cho quá trình lao động. - Nhiên liệu: Là những thứ có tác dụng cung cấp nhiệt lƣợng trong quá trình sản xuất, kinh doanh tạo điều kiện cho quá trình chế tạo sản phẩm diễn ra bình thƣờng. Nhiên liệu có thể tồn tại ở thể lỏng, thể rắn và thể khí. - Vật tư thay thế: Là những vật tƣ dùng để thay thế, sửa chữa máy móc thiết bị, phƣơng tiện vận tải, công cụ, dụng cụ sản xuất... - Vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản: Là những vật liệu và thiết bị đƣợc sử dụng cho công việc xây dựng cơ bản. Đối với thiết bị xây dựng cơ bản bao gồm cả thiết bị cần lắp, không cần lắp, công cụ, khí cụ và vật kết cấu dùng để lắp đặt vào công trình xây dƣng cơ bản. [2; 83] b. Phân loại theo mục đích sử dụng, nguyên liệu trong công nghiệp: - Nguyên vật liệu trực tiếp dùng cho sản xuất, chế tạo sản phẩm. 8 - Nguyên vật liệu dùng cho các nhu cầu khác: nguyên vật liệu dùng cho quản lý sản xuất, nguyên vật liệu dùng cho quản lý doanh nghiệp, dùng cho khâu bán hàng. [2;83] c. Phân loại theo nguồn gốc hình thành: - Nguyên vật liệu mua ngoài - Nguyên vật liệu loại thuê ngoài gia công chế biến - Nguyên vật liệu loại tự gia công chế biến. [2; 83] 1.1.3. Đánh giá nguyên vật liệu. Đánh giá nguyên vật liệu là dùng thƣớc đo tiền tệ để biểu hiện giá trị của vật liệu theo những nguyên tắc nhất định. Khi đánh giá nguyên vật liệu cần tuân thủ các nguyên tắc sâu đây: - Nguyên tắc giá gốc: Nguyên vật liệu phải đƣợc đánh giá theo gốc. Giá gốc hay còn gọi là giá trị vốn thực tế của nguyên vật liệu là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra để có đƣợc những nguyên vật liệu đó ở địa điểm và trạng thái hiện tại. - Nguyên tắc thận trọng: Nguyên vật liệu đƣợc đánh giá theo giá gốc nhƣng trƣờng hợp giá trị thuần có thể thực hiện đƣợc thấp hơn giá gốc thì tính theo giá trị thuần có thể thực hiện đƣợc. Giá trị thuần có thể thực hiện đƣợc là giá trị bán ƣớc tính của hàng tồn kho trong kỳ sản xuất trừ đi chi phí ƣớc tính để hoàn thành sản phẩm và chi phí ƣớc tính cần thiết cho việc tiêu thụ sản phẩm. Thực hiện theo nguyên tắc thận trọng bằng cách lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho, kế toán đã ghi sổ theo giá gốc và phản ánh khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho. Do đó, trên báo cáo tài chính trình bày thông qua hai chỉ tiêu: + Trị giá vốn thực tế nguyên vật liệu hàng hoá + Dự phòng giảm giá hàng tồn kho. 9 - Nguyên tắc nhất quán: Các phƣơng pháp kế toán áp dụng trong đánh giá nguyên vật liệu phải đảm bảo tính nhất quán. Tức là kế toán đã chọn phƣơng pháp làm thì phải áp dụng phƣơng pháp đó nhát quán trong suốt niên độ quyết toán doanh nghiệp có thể thay đổi phƣơng pháp kế toán đã chọn nhƣng phải đảm bảo phƣơng pháp thay thế cho phép trình bày thông tin kế toán một cách trung thực và hợp lý hơn, đồng thời phải giải thích đƣợc ảnh hƣởng của sự thay thế đó. [2; 86] a) Đánh giá nguyên vật liệu nhập kho Trị giá vốn thực tế nhập kho đƣợc xác định theo từng nguồn nhập: - Đối với nguyên vật liệu mua ngoài, trị giá vốn thực tế bao gồm: Giá ghi trên hoá đơn (cả thuế nhập khẩu nếu có) cộng với các chi phí mua thực tế. Chi phí mua thực tế bao gồm chi phí vận chuyển, bốc xếp, bảo quản, chi phí phân loại, bảo hiểm, công tác phí cán bộ mua hàng, chi phí của bộ phận mua hàng độc lập và khoản hao hụt tự nhiên theo định mức thuộc quá trình mua nguyên vật liệu. + Nếu nguyên vật liệu mua ngoài dùng vào sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT theo phƣơng pháp khấu trừ thì giá trị nguyên vật liệu đƣợc phản ánh ở tài khoản nguyên vật liệu (TK 152) theo giá mua chƣa có thuế GTGT. Thuế GTGT đƣợc khấu trừ phản ánh ở TK 133- thuế GTGT đƣợc khấu trừ. + Nếu nguyên vật liệu mua ngoài dùng vào sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT theo phƣơng pháp tsrực tiếp hoặc không chịu thuế GTGT hoặc dùng cho hoạt động sự nghiệp, phúc lợi, dự án thì giá trị nguyên vật liệu mua vào đƣợc phản ánh trên tài khoản nguyên vật liệu ( TK 152) theo tổng giá thanh toán. - Đối với nguyên vật liệu tự chế biến, trị giá vốn thực tế bao gồm giá thực tế giá thực tế của nguyên vật liệu xuất chế biến cộng chi phí chế biến. - Đối với nguyên vật liệu thuê ngoài gia công, trị giá vốn thực tế bao gồm giá thực tế của nguyên vật liệu xuất thuê ngoài chế biến, chi phí vận chuyển từ doanh nghiệp đến nơi chế biến và ngƣợc lại, chi phí thuê gia công chế biến. 10 - Đối với nguyên vật liệu nhận góp vốn liên doanh, vốn góp cổ phần, trị giá vốn thực tế là giá đƣợc các bên tham gia liên doanh, góp vốn chấp thuận. [2;86] b) Đánh giá nguyên vật liệu xuất kho Việc tính giá nguyên vật liệu trong kỳ là cơ sở để xác định chi phí nguyên nguyên vật liệu trực tiếp, một bộ phận của chi phí sản xuất của doanh nghiệp trong kỳ đó. Do đó, nó cũng là cơ sở để kế toán tính giá thành sản phẩm và ghi giá vốn hàng bán. Với mọi doanh nghiệp việc tính giá nguyên vật liệu đều phải đảm bảo sự cân bằng sau: NVL tồn đầu kỳ +NVL nhập trong kỳ = NVL tồn cuối kỳ + NVL xuất trong kỳ Nguyên vật liệu đƣợc thu mua và nhập kho từ nhiều nguồn khác nhau. Do vậy giá vốn thực tế của từng lần, từng đợt nhập kho là khác nhau. Vì vậy, khi xuất kho vật tƣ tuỳ thuộc vào đặc điểm của từng doanh nghiệp mà mỗi doanh nghiệp sẽ lựa chọn một trong 3 phƣơng pháp thích hợp để xác định trị giá vốn thực tế của vật tƣ xuất kho. 1. Phƣơng pháp thực tế đích danh 2. Phƣơng pháp bình quân gia quyền 3. Phƣơng pháp nhập trƣớc xuất trƣớc (FIFO-first in first out). [12;62] * Phương pháp thực tế đích danh Theo phƣơng pháp này nguyên vật liệu đƣợc xác định theo từng loại hay từng lô hàng và đƣợc giữ nguyên từ lúc mua vào cho tới lúc xuất kho. Vật tƣ thuộc lô nào, theo giá nào thì xuất sẽ tính theo giá đó. Có thể nói đây là phƣơng pháp lý tƣởng nhất, giá trị nguyên vật liệu tồn kho đƣợc phản ánh đúng theo giá trị thực tế của nó, đồng thời phƣơng pháp này tuân thủ theo nguyên tắc phù hợp của hạch toán kế toán: chi phí thực tế phù hợp với doanh thu thực tế. Giá trị của nguyên vật liệu xuất dùng cho sản xuất phù 11 hợp với giá trị của thành phẩm mà nó tạo ra (do đó phù hợp với doanh thu từ việc tiêu thụ thành phẩm này). Hơn nữa, giá trị nguyên vật liệu tồn kho đƣợc phản ánh đúng theo giá trị thực tế của nó. Mặc dù vậy đây là phƣơng pháp đòi hỏi những điều kiện rất khắt khe trong việc quản lý và phân lô sản phẩm. Chính vì vậy mà các doanh nghiệp rất khó có thể phƣơng pháp này nếu nhƣ không có một bộ máy quản lý tốt. Phƣơng pháp này thƣờng đƣợc áp dụng ở các doanh nghiệp có ít chủng loại nguyên vật liệu, giá trị của mỗi loại lớn, để phân biệt giữa các chủng loại với nhau. Khi áp dụng phƣơng pháp này thì vấn đề bảo quản, phân lô, bố trí từng mặt hàng, từng lô ở đâu thì doanh nghiệp phải theo dõi thƣờng xuyên, đầy đủ. Bên cạnh đó doanh nghiệp phải chấp hành nghiêm chỉnh và theo dõi thời hạn bảo quản. * Phương pháp bình quân gia quyền Theo phƣơng pháp này giá trị nguyên vật liệu xuất đƣợc xác định trên cơ sở bình quân giá trị của tất cả nguyên vật liệu nhập kho trong kỳ và tồn đầu kỳ. Phƣơng pháp này đƣợc áp dụng theo từng danh điểm hoặc cho nhiều danh điểm. Khi áp dụng cho từng danh điểm có 3 kiểu bình quân: - Bình quân cuối kỳ trƣớc - Bình quân cả kỳ dự trữ - Bình quân sau mỗi lần nhập Khi áp dụng cho nhiều danh điểm: Phƣơng pháp bình quân chính là phƣơng pháp hệ số giá cả (giá hạch toán). Cách tính của phƣơng pháp này cụ thể nhƣ sau: Phƣơng pháp giá hạch toán thực chất phƣơng pháp giá thực tế bình quân cả kỳ dự trữ. Bao giờ hai phƣơng pháp này cũng phải cho một kết quả tính toán giống nhau. Trừ trƣờng hợp để đơn giản doanh nghiệp thƣờng tính hệ số giá chung cho nhiều chủng loại vật tƣ thuộc cùng một nhóm, loại vật tƣ. Trong khi đó, giá thực tế bình quân cả kỳ dự trữ thƣờng tính riêng cho từng loại vật tƣ. Các 12