Tài liệu “huy động vốn tiền gửi tiết kiệm tại nh việt nam thịnh vượng – chi nhánh vĩnh phúc

Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng LỜI CẢM ƠN Được sự hướng dẫn và giảng dạy nhiệt tình của của thầy cô trong bốn năm học qua và được sự giúp đỡ tận tình của các cô chú, anh chị tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng – Chi nhánh Vĩnh Phúc, em đã hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình. Em xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô giáo trong trường cũng như các thầy cô trong khoa Tài chính – Ngân hàng , Trường Đại Học Thương Mại. Những người đã giúp em tích lũy những kiến thức không chỉ về lý luận mà cả về thực tiễn, rèn luyện phương pháp cũng như kỹ năng chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng thương mại trong suốt bốn năm học vừa qua. Tạo tiền đề cho em không chỉ hoàn thành khóa luận tốt nghiệp mà còn phục vụ tốt cho công việc sau này. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo ThS. Nguyễn Thị Minh Thảo, người đã trực tiếp hướng dẫn em trong suốt thời gian làm khóa luận vừa qua. Nhờ sự hướng dẫn nhiệt tình, chu đáo của cô giúp em có phương pháp nghiên cứu phù hợp để hoàn thành khóa luận tốt nhất. Em cũng xin cảm ơn Ban giám đốc Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng – Chi nhánh Vĩnh Phúc, cùng các cô chú, anh chị đã nhiệt tình chỉ bảo em trong suốt thời gian thực tập tại Ngân hàng và cung cấp các số liệu đầy đủ giúp em hoàn thành khóa luận một cách đầy đủ nhất. Mặc dù có nhiều cố gắng nhưng do thời gian nghiên cứu đề tài em không có kinh nghiệm thực tiễn nên em không tránh khỏi nhiều thiếu sót và hạn chế. Kính mong được sự đóng góp ý kiến của thầy cô. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng MỤC LỤC Lời nói đầu.......................................................................................................1 1. 2. 3. 4. 5. Lý do chọn đề tài........................................................................................1 Mục đích nghiên cứu..................................................................................2 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài..................................................2 Phương pháp nghiên cứu...........................................................................3 Kết cấu khóa luận......................................................................................3 Chương I..........................................................................................................4 CƠ SỞ LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ HUY ĐỘNG VỐN TIỀN GỬI TIẾT KIỆM CỦA NHTM.........................................................................................4 1.1. Một số khái niệm liên quan tới huy động vốn của NHTM................4 1.1.1. Khái niệm về NHTM..............................................................................4 1.1.1.1. Khái niệm về NHTM..........................................................................4 1.1.1.2. Các hoạt động cơ bản của NHTM.....................................................4 1.1.2. Vốn và hoạt động huy động vốn của NHTM........................................6 1.1.2.1. Khái niệm về nguồn vốn huy động của NHTM..................................6 1.1.2.2. Phân loại nguồn vốn huy động của NHTM.......................................6 1.1.2.3. Vai trò của huy động vốn trong NHTM...........................................12 1.2. Nội dung lý thuyết liên quan đến huy động vốn TGTK của NHTM..13 1.2.1. Khái niệm về vốn TGTK của NHTM..................................................13 1.2.2. Các loại hình huy động vốn tiền gửi...................................................13 1.2.2.1. Huy động vốn qua tài khoản tiền gửi thanh toán............................13 1.2.2.2. Huy động vốn qua tài khoản tiền gửi cá nhân.................................14 1.2.2.3. Huy động vốn qua tài khoản TGTK.................................................15 1.2.3. Vai trò của vốn TGTK..........................................................................16 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn TGTK của NHTM......17 1.3.1. Nhân tố môi trường kinh doanh bên ngoài........................................17 1.3.1.1. Môi trường kinh tế...........................................................................17 1.3.1.2. Môi trường chính sách, pháp luật....................................................17 1.3.1.3. Môi trường cạnh tranh.....................................................................18 1.3.1.4. Văn hóa – xã hội, tâm lý khách hàng...............................................18 1.3.2. Nhân tố môi trường bên trong.............................................................19 1.3.2.1. Các hình thức huy động vốn mà ngân hàng sử dụng.......................19 1.3.2.2. Chiến lược kinh doanh của ngân hàng............................................19 1.3.2.3. Ảnh hưởng của lãi suất huy động....................................................20 Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng 1.3.2.4. Trình độ công nghệ của ngân hàng.................................................20 1.3.2.5. Uy tín của ngân hàng.......................................................................21 CHƯƠNG II..................................................................................................22 THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN TIỀN GỬI TIẾT KIỆM TẠI CHI NHÁNH VPBANK VĨNH PHÚC................................................................22 2.1. Giới thiệu khái quát về chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc......................22 2.1.1.Thông tin khái quát về chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc......................22 2.1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển.....................................................22 2.1.1.2. Chức năng và nhiệm vụ......................................................................22 2.1.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy....................................................................23 2.1.2. Tình hình tài sản – Nguồn vốn của chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc……........................................................................................................24 2.1.3. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của chi nhánh VPBank Vĩnh Phúcb.....................................................................................................25 2.2. 2.3. Phương pháp thu thập dữ liệu...........................................................26 Phân tích và đánh giá thực trạng huy động vốn TGTK tại Chi nhánh..............................................................................................................27 2.3.1. Phân tích dữ liệu sơ cấp.......................................................................27 2.3.1.1.Phân tích dựa vào kết quả thu thập từ phiếu điều tra trắc nghiệm.....27 2.3.1.2. Phân tích dựa vào kết quả tổng hợp ý kiến chuyên gia thong qua phỏng vấn trực tiếp.........................................................................................30 2.3.2. Phân tích dữ liệu thứ cấp.....................................................................31 Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng 2.3.2.1. Tình hình huy động vốn......................................................................31 2.3.2.2. Cơ cấu TGTK.....................................................................................33 2.3.2.3. Biến động TGTK theo thời gian gửi...................................................36 2.3.2.4. Lãi suất huy động bình quân..............................................................38 2.3.2.5. Sự tăng trưởng TGTK qua các năm...................................................39 2.3.2.6. So sánh nguồn vốn TGTK với việc sử dụng vốn.................................40 CHƯƠNG III.................................................................................................42 CÁC PHÁT HIỆN NGHIÊN CỨU VÀ HƯỚNG GIẢI QUYẾT.............42 3.1. Các kết luận và phát hiện qua nghiên cứu hiệu quả huy động TGTK tại chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc................................................................42 3.1.1. Những kết quả đã đạt được..................................................................42 3.1.2. Những hạn chế còn tồn tại..................................................................43 3.1.3. Nguyên nhân của các tồn tại...............................................................45 3.1.3.1. Nguyên nhân chủ quan.......................................................................45 3.1.3.2. Nguyên nhân khách quan...................................................................46 3.2. Các hướng giải quyết những hạn chế còn tồn tại trong công tác huy động vốn TGTK tại chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc...................................48 3.2.1. Định hướng phát triển công tác huy động vốn TGTK của chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc........................................................................................48 3.2.1.1. Bối cảnh kinh tế tỉnh Vĩnh Phúc.........................................................48 Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng 3.2.1.2. Định hướng phát triển công tác huy động vốn TGTK của chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc..........................................................................................49 3.2.2. Một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả huy động TGTK của chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc....................................................50 3.2.2.1. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động TGTK của chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc...............................................................................50 3.2.2.2. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả huy động TGTK tại chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc...............................................................................56 Kết luận..........................................................................................................60 1. Kết quả nghiên cứu..................................................................................60 2. Hạn chế của nghiên cứu và gợi ý cho các nghiên cứu tiếp theo...........60 Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Số trang Tên bảng biểu Bảng 2.1 Bảng cân đối kế toán (rút gọn) năm 2010 – 2012 của Chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc 24 Bảng 2.2 Bảng báo cáo kết quả kinh doanh năm 2010 – 2012 của Chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc 25 Bảng 2.3 Bảng tổng hợp kết quả điều tra khách hàng 28 Bảng 2.4 Tình hình huy động vốn tại Chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc (2010-2012) 32 Cơ cấuTGTK theo loại tiền, theo kỳ hạn (2010-2012) 34 Biến động TGTK theo thời gian gửi (2010-2012) 36 Lãi suất huy động TGTK bình quân (2010-2012) 38 Sự tăng trưởng TGTK qua các năm (2010-2012) 40 So sánh TGTK và cho vay vốn (2010-2012) 39 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Loại Tên sơ đồ, hình vẽ Số trang Sơ đồ Mô hình tổ chức Chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc 23 Biểu đồ Lãi suất huy động TGTK bình quân (2010-2012) 39 Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 Khóa luận tốt nghiêp Khoa Tài chính – Ngân hàng DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Diễn giải 1 KH Kỳ hạn 2 KKH Không kỳ hạn 3 NH Ngân hàng 4 NHNN Ngân hàng Nhà nước 5 TCTD Tổ chức tín dụng 6 TGTK Tiền gửi tiết kiệm 7 TMCP Thương mại cổ phần 8 USD Tiền Đôla Mỹ 9 VHĐ Vốn huy động 10 VNĐ Tiền Việt Nam Đồng Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 1 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân LỜI NÓI ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Cũng như nhiều tổ chức kinh doanh khác, nguồn vốn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng, trong đó nguồn vốn huy động có ý nghĩa quyết định, là cơ sở để ngân hàng tiến hành các hoạt động cho vay, đầu tư, dự trữ… mang lại lợi nhuận cho ngân hàng. Để có được nguồn vốn này, ngân hàng cần phải tiến hành các hoạt động huy động vốn, trong đó huy động vốn tiền gửi tiết kiệm chiếm một vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động này. Tuy nhiên việc huy động tiền gửi tiết kiệm của ngân hàng hiện nay gặp rất nhiều khó khăn như: chịu nhiều cạnh tranh từ các chủ thể khác trong nền kinh tế cũng tiến hành hoạt động huy động tiền gửi tiết kiệm: các ngân hàng khác, các công ty bảo hiểm, bưu điện… Việc nghiên cứu, tìm hiểu quá trình huy động tiền gửi tiết kiệm, tìm hiểu quá trình kinh doanh để có những phương án huy động tiền gửi tiết kiệm linh hoạt, mang tính cạnh tranh là hết sức cần thiết. Xuất phát từ thực tiễn trên và quá trình thực tập tại Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng – Chi nhánh Vĩnh Phúc. Em thấy vấn đề phân tích tình hình huy động tiền gửi tiết kiệm và đưa ra những biện pháp hay để thu hút được nhiều nguồn tiền gửi là cần thiết. Như vậy, có thể nói, hiệu quả huy động vốn TGTK tại NH Việt Nam Thịnh Vượng – Chi nhánh Vĩnh Phúc là một đề tài phù hợp với thực tiễn của doanh nghiệp và phù hợp chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng Thương mại, phù hợp với mức độ yêu cầu của khóa luận tốt nghiệp. Với nội dung môn học Quản trị tác nghiệp NHTM và sự hướng dẫn tận tình của thầy cô giáo, đây sẽ là một đề tài có tính thực tiễn cao và phù hợp với sinh viên khoa Tài chính – Ngân hàng Thương mại. Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 2 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân Để tìm hiểu sâu sắc hơn về vấn đề nêu trên em xin chọn đề tài: “Huy động vốn tiền gửi tiết kiệm tại NH Việt Nam Thịnh Vượng – Chi nhánh Vĩnh Phúc” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích nghiên cứu. - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động huy động vốn TGTK của NHTM. - Nghiên cứu và phân tích thực trạng huy động vốn TGTK tại NH Việt Nam Thịnh Vượng – chi nhánh Vĩnh Phúc. - Phân tích các nhân tố môi trường kinh doanh tác động tới huy động vốn TGTK tại NH Việt Nam Thịnh Vượng – chi nhánh Vĩnh Phúc. - Nhận dạng các thành công, các vấn đề tồn tại và nguyên nhân trong huy động vốn TGTK tại NH Việt Nam Thịnh Vượng – chi nhánh Vĩnh Phúc. - Trên cơ sở phân tích thực trạng, kết hợp với phân tích các yếu tố môi trường kinh doanh tại NH Việt Nam Thịnh Vượng – chi nhánh Vĩnh Phúc, đề xuất hướng giải quyết các vấn đề tồn tại trong huy động vốn TGTK tại NH Việt Nam Thịnh Vượng – chi nhánh Vĩnh Phúc. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài. Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Đề tài nghiên cứu về hoạt động huy động vốn, đi sâu vào hiệu quả huy động vốn TGTK dân cư, gắn với hoạt động huy động vốn đặc trưng của ngân hàng. Phạm vi nghiên cứu về không gian: đề tài nghiên cứu tại NH Việt Nam Thịnh Vượng chi nhánh Vĩnh Phúc. Phạm vi nghiên cứu về thời gian: đề tài nghiên cứu số liệu thu thập trong 3 năm 2010,2011,2012 tại phòng kinh doanh của chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc. 4. Phương pháp nghiên cứu. Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 3 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân Để nghiên cứu đề tài này em đã sử dụng kết hợp cả hai phương pháp định lượng và định tính. Để thực hiện được phương pháp này em đã sử dụng các công việc sau: - Công tác thu thập số liệu: Đề tài đã thực hiện thu thập số liệu theo các hướng: + Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua phiếu điều tra, phỏng vấn các chuyên gia, qua quan sát thực tế kinh doanh tại ngân hàng. + Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ nguồn dữ liệu nội bộ của đơn vị thực tập, dữ liệu ngoại vi (nguồn từ sách báo, tài liệu của các cơ quan nghiên cứu, thông tin thương mại, phương tiện truyền thông, thông tin từ các tổ chức, hiệp hội ngành nghề,…). - Phân tích, đánh giá, xử lý số liệu: tại đây đề tài đã sử dụng các công cụ như: thống kê, phân loại, suy diễn logic… - Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các bảng biểu, biểu đồ, các công cụ, chương trình tính được sử dụng trong phân tích định lượng, hoặc mô hình phân tích thực trạng và đánh giá tổng quát về tình hình nghiên cứu. 5. Kết cấu khóa luận. Ngoài Lời cảm ơn, Lời mở đầu, Mục lục, các Danh mục bảng biểu, sơ đồ, hình vẽ, từ viết tắt, Kết luận, các Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung chính của Khóa luận bao gồm 3 chương: Chương I: Cơ sở lý thuyết cơ bản về hiệu quả huy động vốn tiền gửi tiết kiệm của NHTM. Chương II: Thực trạng huy động vốn tiền gửi tiết kiệm tại chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc. Chương III: Các phát hiện nghiên cứu và hướng giải quyết đối với huy động vốn tiền gửi tiết kiệm tại chi nhánh VPBank Vĩnh Phúc. Chương I Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 4 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân CƠ SỞ LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ HUY ĐỘNG VỐN TIỀN GỬI TIẾT KIỆM CỦA NHTM 1.1. Một số khái niệm liên quan tới huy động vốn của NHTM. 1.1.1. Khái niệm về NHTM. 1.1.1.1. Khái niệm về NHTM. Ở Việt Nam: Theo khoản 3, điều 4, Luật các tổ chức tín dụng năm 2012 đã định nghĩa: “Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Theo khoản 1, điều 6, Luật Ngân hàng Nhà nước năm 2012 đưa ra định nghĩa: “Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán”. NHTM ra đời do yêu cầu của sự phát triển của nền kinh tế, cơ sở nền sản xuất lưu thông hàng hóa, nền kinh tế ngày càng phát triển càng cần đến hoạt động của các NHTM. 1.1.1.2. Các hoạt động cơ bản của NHTM. Ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa, cung cấp vốn cho nền kinh tế. Với sự phát triển kinh tế và công nghệ hiện nay, hoạt động ngân hàng đã có những bước tiến rất nhanh, đa dạng và phong phú hơn song ngân hàng vẫn duy trì các hoạt động cơ bản như sau: Thứ nhất: Về hoạt động huy động vốn Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 5 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân Đây là nghiệp vụ tạo vốn, tạo cho ngân hàng có khả năng hoạt động và cạnh tranh trên thị trường được. Các nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng bao gồm: - Nghiệp vụ hoạt động tiền gửi: là nghiệp vụ quan trọng nhất trong nghiệp vụ huy động vốn của ngân hàng và cũng là đối tượng chủ yếu trong hoạt động quản lý tài sản nợ của ngân hàng bao gồm tiền gửi của các tổ chức cá nhân và tiền gửi dân cư. - Nghiệp vụ huy động vốn dưới hình thức phát hành các phiếu vay nợ: mục đích nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết như việc phát hành trái phiếu, các chứng chỉ tiền gửi có thời hạn khác nhau. - Vay trên thị trường liên ngân hàng là nhân tố quyết định việc tạo lập mới vốn khả dụng cho ngân hàng, tạo điều kiện cho ngân hàng tăng khả năng sinh lời. Thứ hai: Về hoạt động sử dụng vốn Những nghiệp vụ sử dụng vốn hình thành nên tài sản của ngân hàng mà khi lên bảng cân đối kế toán nó nằm bên phía tài sản Có. Như vậy, tài sản chủ yếu của ngân hàng là các tài sản chính hay còn gọi là các hình thức trái quyền (như cổ phiếu, trái phiếu và các khoản cho vay), thay vì tài sản thực như nhà cửa, công cụ và nguyên vật liệu. Huy động vốn được rồi, NHTM phải làm thế nào để hiệu quả hóa những nguồn tài sản này. Hầu như tất cả các khoản mục bên tài sản nợ của ngân hàng đều là vốn vay, nghĩa là ngân hàng phải trả lãi suất cho nó đến từng giờ. Do đó, để khỏi bị thiệt hại, ngân hàng luôn luôn phải cho vay hoặc đầu tư ngay số tài sản ấy vào những dịch vụ sinh lãi. Từ lãi thu được, ngân hàng sẽ dùng nó để trả lãi suất cho vốn đã vay, thanh toán các chi phí trong hoạt động, phần còn lại sẽ là lợi nhuận của ngân hàng. Nói cách khác, nghiệp vụ có của Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 6 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân ngân hàng là những nghiệp vụ thực hiện sử dụng những khoản vốn đã huy động (tập trung ở nghiệp vụ nợ) nhằm mục đích sinh lời. Thứ ba: Các hoạt động khác Các hoạt động này không thể hiện trên bảng cân đối kế toán. Các hoạt đồng này ít rủi ro hay không có rủi ro nhưng mang lại cho ngân hàng thu nhập cao và tạo điều kiện cho hoạt động nhận tiền ký thác và cho vay của ngân hàng. 1.1.2. Vốn và hoạt động huy động vốn của NHTM. 1.1.2.1. Khái niệm về nguồn vốn huy động của NHTM. Nguồn vốn huy động là những khoản tiền và tài sản của các chủ sở hữu khác nhau trong xã hội mà ngân hàng được phép thu hút và sử dụng với trách nhiệm hoàn trả đầy đủ và đúng hạn cả gốc và lãi. Nguồn vốn huy động là nguồn rài nguyên to lớn nhất và bao gồm tiền gửi không kỳ hạn của đơn vị, cá nhân; TGTK không kỳ hạn; TGTK có kỳ hạn; tiền phát hành kỳ phiếuvà trái phiếu; các khoản tiền gửi khác. 1.1.2.2. Phân loại nguồn vốn huy động của NHTM.  Tiền gửi (ký thác) Muốn làm ngân hàng cần có vốn riêng. Tuy nhiên số vốn riêng chỉ là một tỷ lệ nhỏ so với số tiền mà ngân hàng cho vay. Số vốn riêng của ngân hàng thường chỉ để mua sắm, trang bị trụ sở ngân hàng. Trong thực tế, số tiền mà ngân hàng cho vay có nguồn gốc từ tiền gửi của khách hàng. Do đó, huy động vốn là hoạt động chủ yếu và thường xuyên của NHTM, là mối quan tâm của các ngân hàng. Ký thác (hay còn gọi là tiền gửi) là tiền mà ngân hàng nhận được của khách hàng bất luận dưới danh từ nào, dù phải trả lãi hay không trả lãi, với Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 7 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân quyền sử dụng tiền đó cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng với cam kết thực hiện việc hoàn trả vào thời điểm mà người gửi yêu cầu (đối với các loại ký thác không kỳ hạn hoặc vào ngày đáo hạn đối với loại ký thác có kỳ hạn. Các khái niệm về ký thác theo quy định pháp lý nêu trên có mối liên quan mật thiết với tài khoản của khách hàng tại ngân hàng). Ngày nay người gửi có nhiều hình thức ký thác khác và có thể làm cho tài sản bằng tiền sản sinh ra lãi theo các dự đoán của mình. Xã hội ngày nay phát triển rất nhanh, các nguồn ký thác ngày càng phong phú, phức tạp. Vì thế, không thể phân định một cách chính xác từng nhóm ký thác riêng biệt. Song về mặt kỹ thuật ngân hàng, các khoản tiền ký thác có thể phân loại theo các tiêu chuẩn sau đây: - Tiền gửi không kỳ hạn: Là các loại ký thác không hoàn toàn theo quy tắc khả dụng, nghĩa là người gửi có quyền rút tiền vào bất cứ lúc nào mà họ muốn. Ngân hàng sẽ sắp xếp loại tiền này vào nhóm tiền gửi không kỳ hạn, nghĩa là các khoản gửi với thời gian không xác định. Người vừa mới gửi tiền sáng nay nếu cần anh ta có thể rút ra ngay vào buổi chiều cùng ngày. Nếu không có nhu cầu sử dụng anh ta mươi ngày, nửa tháng hoặc một năm sau mới rút ra. Tính bất định về thời gian gửi, cùng với địa điểm có thể rút ra bất cứ lúc nào cần đã làm cho loại tiền gửi này còn có tên gọi theo tiếng Anh là tiền gửi theo yêu cầu (demand deposits). Tiền gửi không kỳ hạn vào mỗi thời điểm trong các tài khoản không kỳ hạn của các NHTM tạo khả năng có thể viết sec để chi tiền hoặc chuyển nhượng khi cần. Vì vậy, tiền gửi không kỳ hạn còn được gọi với tên khác là tiền trong tài khoản sec (checking accounts). Đối với loại ký thác này khách hàng không có ý định để dành và cũng không chú trọng đến tiền lãi. Khách hàng chỉ muốn đổi hình thức tiền tệ này bằng một hình thức tiền tệ và Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 8 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân thích thanh toán bằng các phương thức không dùng tiền mặt hơn là bằng tiền mặt. Ở Việt Nam, tiền gửi không kỳ hạn được hiểu là loại tiền gửi mà khách hàng có thể rút ra bất cứ lúc nào và ngân hàng phải thực hiện theo yêu cầu này. Tiền gửi không kỳ hạn bao gồm: + Tiền gửi thanh toán: Là loại tiền gửi được ký thác và ngân hàng để thực hiện các khoản chi trả trong hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng. Đây là một bộ phận tiền đang chờ thanh toán mà không phải là tiền để dành, do vậy khách hàng gửi tiền không mất quyền sử dụng số tiền này. Họ có thể rút ra, chuyển nhượng hoặc chi trả trong thanh toán bất kỳ lúc nào theo yêu cầu. + Tiền gửi không kỳ hạn (thuần túy): Đây là loại tiền gửi thẻ hiện khoản tiền tạm thời nhàn rỗi của khách hàng, họ gửi tiền vào ngân hàng không mang tính chất để thanh toán mà nhằm mục đích an toàn tài sản, khi cần khách hàng đến ngân hàng rút tiền để chi tiêu. - Tiền gửi có kỳ hạn: Là loại tiền gửi được ủy thác vào ngân hàng mà có sự thỏa thuận về thời gian rút tiền giữa khách hàng và ngân hàng. Như vậy về nguyên tắc khách hàng gửi tiền chỉ được rút tiền ra, khi đến hạn đã thỏa thuận. Nó có dạng như một khoản tiền vay của ngân hàng nhưng không thể bằng một phiếu khoán. Nó là một ngoại lệ của quy tắc khả dụng, bởi vì ngân hàng chỉ phải hoàn lại số tiền ký thác vào ngày đáo hạn ghi trên hợp đồng. Hiện nay, các NHTM Việt Nam đang áp dụng hai loại tiền gửi định kỳ: Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 9 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân + Tiền gửi định kỳ theo tài khoản. + Tiền gửi định kỳ dưới hình thức phát hành kỳ phiếu ngân hàng.  Phát hành chứng từ Đặc điểm của nguồn vốn này là lãi suất rất cao nhưng tính chất ổn định cũng khá cao, không được rút trước hạn với bất kỳ lý do nào, muốn rút vốn chỉ có thể bán lại nó trên thị trường thông qua nghiệp vụ chiết khấu mà thôi. Do vậy, nguồn vốn này chủ yếu là dùng vào đầu từ trung và dài hạn. Nên khai thác tốt nguồn này thì trước khi thu hút phải tính được hiệu quả có nghĩa là phát hành thì phải được để làm gì, cho vay ở đâu, lãi suất thế nào, có đảm bảo hòa vốn và cáo lãi không, phải hạch toán đầy đủ trước khi phát hành như kỳ hạn huy động, điều kiện phát hành, lãi suất, mối quan hệ loại tiền gửi này và TGTK, khả năng chuyển nhượng. Các loại trái phiếu ngân hàng: - Tính chất định danh: vô danh, dễ chuyển nhượng nhưng khó quản lý, ký danh và ngược lại. - Tính chất đảm bảo: trái phiếu có đảm bảo hoặc trái phiếu không có đảm bảo. - Theo đồng tiền ghi trên trái phiếu: trái phiếu ngân hàng bằng VNĐ, trái phiếu ngân hàng bằng ngoại tệ: USD,… - Theo việc bảo toàn giá trị của đồng vốn. - Theo lãi suất. - Theo phương thức trả lãi: trái phiếu trả lãi trước, trả lãi sau.  Đi vay  Vay của NHTW: Lẽ sống của NHTM là nhận ký thác và cho vay. NHTM phải cho vay tới mức mà NHTW cho phép để tối đa hóa lợi nhuận. Nhưng không phải lúc nào Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 10 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân hoạt động của ngân hàng cũng thuận lợi. Dù thận trọng bằng mấy trong việc cho vay, NHTM cũng khó tránh khỏi lúc thiếu khả năng chi trả hoặc kẹt quá tiền mặt. NHTW là ngân hàng của các ngân hàng, là cứu tinh của các ngân hàng trong những trường hợp vừa kể trên, là nguồn cho vay sau cùng (Lend of last resort). Thông thường, tất cả các ngân hàng trung gian và các tổ chức tài chính khác được NHTW cho phép thành lập đều được hưởng quyền vay tiền tại NHTW trong những tình huống thiếu hụt dự trữ hoặc quá kẹt vốn. Cho dù NHTW áp dụng mức lãi suất chiết khấu hoặc lãi suất phạt cao hay thấp thế nào đi nữa, nó vẫn phải cho các ngân hàng trung gian vay khi họ kẹt thanh khoản để tránh những khủng hoảng tài chính không đáng xảy ra. Dù vay ít hay nhiều, vay thường xuyên hay chỉ thỉnh thoảng một năm đôi ba lần, dịch vụ vay từ NHTW vẫn là một khoản mục hiển nhiên trong tài sản Nợ, vì không có ngân hàng trung gian nào mà chưa hề vay của NHTW bao giờ kể từ khi thành lập. Thời gian vay ngắn hay dài, hiệu quả của tiền vay cao hay thấp là phụ thuộc vào lãi suất chiết khấu của NHTW và mức tiền vay của các ngân hàng trung gian. Như vậy, NHTW luôn là chủ nợ của hệ thống ngân hàng. Nhưng đây cũng là vấn đề dễ bị nhầm lẫn. Vị trí chủ nợ này là cần thiết để NHTW có thể điều tiết việc mở rộng khối lượng tiền tệ và giám sát hệ thống ngân hàng trung gian. Chính vì vậy các NHTM không bao giờ được phép gửi tiền có lãi tại NHTW, vì điều đó sẽ chôn vùi vị trí chủ nợ của NHTW. Nếu các ngân hàng gửi tiền tại NHTW thì đó chỉ thuần túy là việc dự trữ không có lãi. Nếu NHTW là người nợ trực tiếp của hệ thống NHTM thì khi đó nó không còn có khả năng tác động trực tiếp vào sự gia tăng khối lượng tiền tệ bằng chính sách tiền tệ của mình, vì bất cứ lúc nào các NHTM cũng có thể rút tiền của họ. Mối Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 11 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân quan hệ hữu cơ giữa thị trường tiền tệ và thị trường tín dụng bị phá vỡ và NHTW bị mất đi khả năng điều tiết của mình. NHTW cấp tín dụng cho ngân hàng trung gian qua hai hình thức chính: - Tái chiết khấu (hoặc chiết khấu) hay còn gọi là tái cấp vốn. - Thế chấp hay ứng trước có bảo đảm hay không bảo đảm. Ở Việt Nam hiện nay, có các loại cho vay của NHNN đối với NHTM như sau: - Cho vay bổ sung nguồn vốn tín dụng ngắn hạn: là hình thức tài trợ vốn theo kế hoạch, chỉ phân phối cho các NHTM quốc doanh. - Chiết khấu và tái chiết khấu trái phiếu kho bạc, khế ước mà các ngân hàng đã cho khách hàng vay chưa đáo hạn và các thương phiếu. - Cho vay bổ sung vốn và các TCTD khác.  Vay từ các NHTM và các TCTD khác: Ngoài các loại vay đã nêu trên, các NHTM để đảm bảo vốn cho hoạt động kinh doanh còn vay vốn ở các ngân hàng khác, giữa các NHTM và các TCTD có thể cho vay lẫn nhau theo nguyên tắc: - Các ngân hàng phải hoạt động hợp pháp. - Thực hiện việc cho vay và đi theo hợp đồng tín dụng. - Vốn vay có thể được bảo đảm bằng thế chấp, cầm cố hay xin bảo lãnh của NHTW. 1.1.2.3. Vai trò của huy động vốn trong NHTM. Việc huy động vốn của NHTM có một ý nghĩa rất lớn đối với cá nhân, dân cư, tổ chức kinh tế, đối với nền kinh tế, đối với bản thân ngân hàng.  Đối với các cá nhân và tổ chức kinh tế: Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4 12 Khóa luận tốt nghiệp hàng Khoa Tài chính – Ngân Đáp ứng được nhu cầu bảo quản an toàn tài sản, tích lũy những món tiền nhỏ lẻ thành một món tiền lớn thỏa mãn một số nhu cầu sản xuất kinh doanh, ngoài ra việc gửi tiền vào ngân hàng sẽ được hưởng một khoản lợi tức.  Đối với nền kinh tế: Việc huy động vốn sẽ tích tụ, tập trung vốn từ nhiều nguồn nhỏ lẻ, nhàn rỗi từ dân cư, tổ chức kinh tế đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy quá trình luân chuyển vốn nhanh chóng.  Đối với bản thân NHTM và hệ thống ngân hàng. Nguồn vốn huy động là nguồn vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn của NHTM, nguồn vốn huy động này chủ yếu được sử dụng để cho vay mà hoạt động cho vay đem lại lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng, điều đó chứng tỏ nguồn vốn huy động có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với từng NHTM, đồng thời nếu quy mô của nguồn vốn huy động của NHTM lớn sẽ tạo điều kiện để mở rộng hoạt động kinh doanh của ngân hàng, tăng khả năng cạnh tranh cho ngân hàng. Ngoài ra việc huy động vốn sẽ kiểm soát được khối lượng tiền gửi vào ngân hàng góp phần ổn định tiền tệ. Vì vậy, tăng cường huy động vốn có một ý nghĩa quan trọng trong sự phát triển của các ngân hàng hiện này. 1.2. Nội dung lý thuyết liên quan đến huy động vốn TGTK của NHTM. 1.2.1. Khái niệm về vốn TGTK của NHTM. Vốn tiền gửi trong NHTM chiếm tỷ trọng cao thường lớn hơn 50% tổng nguồn vốn. Trong đó vốn TGTK là nguồn vốn các ngân hàng luôn tìm mọi cách thu hút bởi đây là nguồn vốn lớn trong dân cư và khá ổn định. Sinh viên: Đỗ Văn Cường MSV: 09D180246 Lớp: K45-H4