Môc lôc
Lêi nãi ®Çu 3
Ch¬ng 1:
Vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ trêng
1.1: Vèn vµ vai trß cña vèn ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt 5
1.1.1: Kh¸i niÖm 5
1.1.2.: Ph©n lo¹i vèn
6
1.1.2.1: Ph©n lo¹i vèn theo nguån h×nh thµnh6
1.1.2.1.1: Vèn chñ së h÷u
6
1.1.2.1.2: Vèn huy ®éng cña doanh nghiÖp 7
1.1.2.2: Ph©n lo¹i vèn heo h×nh thøc chu chuyÓn 10
1.1.2.2.1: Vèn cè ®Þnh 10
1.1.2.2.2: Vèn lu ®éng 13
1.2: HiÖu qu¶ sö dông vèn
16
1.2.1: Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn 16
1.2.1.1: ChØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ sö dông hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh
20
1.2.1.2: ChØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ sö dông hiÖu qu¶ vèn lu ®éng
21
1.3: Nh©n tè ¶nh hëng tíi viÖc sö dông vèn cña doanh nghiÖp vµ ý
nghÜa cña viÖc n©ng cao hiªô qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp 24
1.3.1: Nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc sö dông vèn cña doanh nghiÖp 24
1.3.1.1: Chu kú s¶n xuÊt kinh doanh 24
1.3.1.2: Kü thuËt s¶n xuÊt
25
1.3.1.3: §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm25
1.3.1.4: T¸c ®éng cña thÞ trêng 26
1.3.1.5: Tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn 26
1.3.1.6: Ho¹t ®éng tæ chøc
27
1.3.1.7: C¸c nh©n tè t¸c ®éng vµo s¶n xuÊt kinh doanh
27
1
1.3.2: ý nghÜa cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh
nghiÖp
28
Ch¬ng 2:
Ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i c«ng ty s«ng §µ 11
2.1: Tæng quan vÒ c«ng ty S«ng §µ 1130
2.1.1: Sù h×nh thµnh vµ ph¸t tiÓn cña C«ng Ty
30
2.1.2: §Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc cña C«ng ty 32
2.1.3: Nguån nh©n lùc cña c«ng ty
38
2.1.4: ThÞ trêng vµ lÜnh vùc kinh doanh cña C«ng ty
38
2.2: Thùc tr¹ng huy ®éng vµ sö dông vèn cña c«ng ty
39
2.2.1: T×nh h×nh ho¹t ®éng SXKD cña CTy trong vµi n¨m gÇn ®©y
39
2.2.2: T×nh h×nh huy ®éng vèn 43
2.2.3: HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh 45
2.2.3.1: C¬ cÊu tµi s¶n cè ®Þnh cña C«ng ty 45
2.2.3.2: HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cña C«ng ty 48
2.2.4: HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng 50
2.2.3.2.1: C¬ cÊu tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp 50
2.2.3.2.2: HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng cña C«ng ty
52
2.3: Nh÷ng h¹n chÕ vµ vÊn ®Ò ®Æt ra 55
Ch¬ng 3: Nh÷ng ®Þnh híng cña c«ng ty trong thêi gian tíi
3.1: Hoµn c¶nh lÞch sö 58
3.2: §Þnh híng ph¸t triÓn cña C«ng ty trong thêi gian tíi 59
3.2.1: Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong thêi gian tíi
59
3.2.2: KÕ ho¹ch s¶n xuÊt KD cña c«ng ty trong thêi gian tíi
61
3.3: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vµ sö vèn cña C«ng ty
64
KÕt luËn
71
2
Lêi më ®Çu
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hay trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nµo
th× vèn lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu. Nã lµ mét thø mµ bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo
còng ph¶i cã mét lîng vèn nhÊt ®Þnh, ®ã lµ mét tiÒn ®Ò cÇn thiÕt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay th× nhu cÇu vèn ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp cµng trë nªn quan träng vµ bøc xóc h¬n mét mÆt v×; C¸c doanh nghiÖp
ph¶i ®èi mÆt trùc tiÕp víi sù biÕn ®éng cña thÞ trêng, cïng víi sù c¹nh tranh
cña c¸c doanh nghiÖp trong níc, còng nh b¹n hµng ngoµi níc nªn ®ßi hái c¸c
doanh nghiÖp ph¶i sö dông sao cho hîp lý nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¨ng thªm søc c¹nh tranh cña m×nh.
MÆt kh¸c, ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp ®Òu
ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó t¨ng cêng nguån vèn, do vËy sù c¹nh tranh ngay c¶ trªn
thÞ trêng vèn còng trë nªn gay g¾t vµ quyÕt liÖt h¬n.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ vµ nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®· ®Æt ra trªn ®©y vµ xuÊt
ph¸t tõ b¶n th©n trong viÖc t×m hiÓu vµ lµm s¸ng tá vÊn ®Ò nµy, t«i ®· chän ®Ò
tµi:
“Huy ®éng vµ sö dông vèn t¹i c«ng ty S«ng §µ 11" lµm ®Ò tµi cho luËn
v¨n tèt nghÖp cña m×nh víi hy väng gãp mét phÇn nhá bÐ vµo viÖc ph©n tÝch,
th¶o luËn vµ rót ra mét sè gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ vµ ph¬ng híng nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ huy ®éng vµ sö dông vèn t¹i C«ng Ty S«ng §µ 11.
KÕt cÊu cña ®Ò tµi nµy bao gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ
thÞ trêng
Ch¬ng 2: Ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i C«ng ty S«ng
§µ 11
Ch¬ng 3: Nh÷ng ®Þnh híng cña C«ng ty trong thêi gian tíi
§Ò tµi nµy ®îc sù hoµn thµnh vµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña cña thÇy gi¸o
-TS Lª Danh Tèn vµ c¸c thÇy c« trong khoa, cïng víi sù gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cña c¸n bé c«ng nh©n viªn c«ng ty S«ng §µ ®Æc biÖt lµ c¸c c«
chó trong phßng kÕ to¸n. Tuy nhiªn, trong khu©n khæ luËn v¨n tèt nghiÖp, víi
thêi gian h¹n hÑp vµ nhiÒu mÆt h¹n chÕ nªn nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu trong
khu©n khæ nµy kh«ng thÓ tr¸ch khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong nhËn ®îc sù
gãp ý, nhËn xÐt cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy.
3
4
Ch¬ng 1
Vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp
trong c¬ chÕ thÞ trêng
I. vèn trong hoÆt ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
1. Kh¸i niÖm
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay, vèn ®îc hiÓu vµ quan niÖm lµ toµn
bé nh÷ng gi¸ trÞ øng ra ban ®Çu vµo c¸c qu¸ tr×nh tiÕp theo cña doanh nghiÖp.
Vèn lµ mét lîng tiÒn nµo ®ã ®îc ®a vµo sö dông trong ho¹t ®éng s¶n
xu¸t kinh doanh hoÆc t¸I s¶n xuÊt x· héi víi t c¸ch lµ ph¬ng tiÖn t¹o ra gi¸ trÞ
t¨ng thªm cho c¸ nh©n vµ x· héi.
Kh¸i niÖm nµy kh«ng nh÷ng chØ ra vèn kh«ng chØ lµ mét yÕu tè ®Çu
vµo quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mµ cßn ®Ò cËp tíi sù tham
gia cña vèn trong doanh nghiÖp, trong c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh liªn
tôc trong suèt thêi gian tån t¹i cña doanh nghiÖp.
Nh vËy, vèn lµ mét yÕu tè sè mét cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh. Cã vèn c¸c doanh nghiÖp cã thÓ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, mua
s¾m c¸c trang thiÕt bÞ hay triÓn khai c¸c kÕ ho¹ch kh¸c trong t¬ng lai. VËy yªu
cÇu ®Æt ra ®èi víic¸c doanh nghiÖp lµ hä cÇn ph¶i cã sù qu¶n lý vµ sö dông cã
hiÖu qu¶ vèn cã hiÖu qu¶ nh»m b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn, ®¶m b¶o cho c¸c
doanh nghiÖp ngµy cµng ph¸t triÓn vµ v÷ng m¹nh.
C¸c ®Æc trng c¬ b¶n cña vèn
- Vèn ph¶i ®¹i diÖn cho mét lîng tµi s¶n nhÊt ®Þnh. Cã nghÜa lµ vèn ph¶i
®îc biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ tµi s¶n h÷u h×nh vµ tµi s¶n v« h×nh cña doanh
nghiÖp.
- Vèn ph¶i vËn ®éng vµ sinh lêi, ®¹t ®îc môc tiªu trong kinh doanh.
- Vèn ph¶i ®îc tÝch tô vµ tËp trung mét lîng nhÊt ®Þnh th× míicã kh¶
n¨ng ph¸t huy t¸c dông khi ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc kinh tÕ ®Æc biÖt trong lÜnh
vùc kinh doanh.
- Vèn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêigian. §iÒu nµy cã thÓ cã vai trß quan träng
khi bá vèn vµo ®Çu t vµ tÝnh hiÖu qu¶ khi sö dông ®ång vèn.
- Vèn ph¶i g¾n liÒn víi chñ së h÷u nhÊt ®Þnh, vèn sÏ kh«ng ®îc ®a ra
®Ó ®Çu t khi mµ ngêi chñ cña nã nghÜ vÒ mét sù ®Çu t kh«ng cã lîi nhuËn.
- Vèn ®îc quan niÖm nh mét thø hµng ho¸ vµ cã thÓ ®îc coi lµ thø hµng
ho¸ ®Æc biÖt v× nã cã kh¶ n¨ng ®îc mua b¸n quyÒn së h÷u trªn thÞ trêng vèn,
trªn thÞ trêng tµi chÝnh.
5
- Vèn kh«ng chØ biÓu hiÖn b»ng tiÒn hay c¸c gi¸ trÞ hiÖn vËt ( tµi s¶n cè
®Þnh cña doanh nghiÖp: m¸y mãc, trang thiÕt bÞ vËt t dïng cho ho¹t ®éng qu¶n
lý. . . ) cña c¸c tµi s¶n h÷u h×nh ( c¸c bÝ quyÕt trong kinh doanh, c¸c ph¸t
minh s¸ng chÕ,. . . )
2. Vèn vµ vai trß cña vèn ®èi víi doanh nghiÖp
§Ó tiÕn hµnh mét chu kú s¶n xuÊt, kinh doanh th× ®Òu cÇn cã vèn. VËy
vèn lµ g×? T¹i sao nã l¹i cã vai trß quan träng nh thÕ ®èi víi bÊt kú c¸c doanh
nghiÖp hay mét tæ chøc c¸ nh©n nµo. Víi tÇm quan träng nh vËy, viÖc t×m
hiÓu vµ nghiªn cøu cÇn ph¶i b¾t ®Çu tõ viÖc lµm râ kh¸i niÖm c¬ b¶n vèn lµ
g×? vai trß cña vèn ®èi víi doanh nghiÖp.
Vèn ®îc thÓ hiÖn díi h×nh th¸I vËt chÊtcña toµn bé t liÖu s¶n xuÊt
kÕt hîp víi søc lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. Do vËy, nã
lµ nh©n tè trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Vèn cè ®Þnh lµ nh©n tè quyÕt ®iÞnh ®Õn tÝnh kh¶ thi cña trang thiÕt bÞ
m¸y mãc, c¬ së vËt chÊt kü thuËt còng nh ®æi míi c«ng nghÖ,®æi míi kü thuËt
s¶n xuÊt.H¬n n÷a vèn cè ®Þnh cßn lµ nh©n tè quan träng ®¶m b¶o sù t¸I s¶n
xuÊt më réng. Vèn cè ®Þnh lµ mét nh©n tè quyÕt ®iÞnh hiÖn ®¹I ho¸ m¸y mãc
trang thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp, v× vËy gióp cho viÖc n©ng cao n¨ng xuÊt,chÊt
lîng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn
Còng nh vèn cè ®Þnh vèn lu ®éng còng cã tÝnh quyÕt ®iÞnh ®Õn kÕt
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.Nã cã vai trß chi phèi trong hoÆt ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp, nã quyÕt ®Þnh viÖc kÕt hîp gi÷a c¸c bé phËn vµ trong tõng
bé phËn s¶n xuÊt nh thÕ nµo , quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng hoÆt ®éng tµI chÝnh doanh
nghiÖp lµ tèt hay xÊu,chu chuyÓn vèn nhanh hay chËm. §Æc biÖt trong kh©u
dù tr÷ vµ lu th«ng,nÕu sö dông nguån vèn nµy mét c¸ch hîp lývµ cã hiÖu qu¶
th× nã sÏ kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh nhanh chong h¬n, ph¸t triÓn h¬n, ®¶m
b¶o cho viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lu«n ®îc tiÕn hµnh mét
c¸ch thêng xuyªn liªn tôc vµ tèi ®a c«ng xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ cã s½n
3. Ph©n lo¹i vèn
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, mçi doanh nghiÖp ®Òu cã mét ph¬ng thøc vµ h×nh thøc kinh doanh kh¸c nhau. Nhng môc tiªu cña hä vÉn lµ t¹o
ra ®îc lîi nhuËn cho m×nh. Nhng ®iÒu ®ã chØ ®¹t ®îc khi vèn cña doanh
nghiÖp ®îc qu¶n lý vµ sö dông mét c¸ch hîp lý.
Vèn ®îc ph©n ra vµ sö dông tuú thuéc vµo môc ®Ých vµ lo¹i h×nh doanh
nghiÖp.
3.1 Ph©n lo¹i vèn theo nguån h×nh thµnh
6
3.1.1 Vèn chñ së h÷u :
Vèn chñ së h÷u lµ sè vèn cña c¸c chñ së h÷u, c¸c nhµ ®Çu t gãp vèn
liªn doanh, liªn kÕt vµ th«ng qua ®ã doanh nghiÖp kh«ng ph¶i cam kÕt thanh
to¸n. Do vËy vèn chñ së h÷u kh«ng ph¶i lµ mét kho¶n nî.
* Vèn ph¸p ®Þnh:
Vèn ph¸p ®Þnh lµ sè vèn tèi thiÓu mµ doanh nghiÖp ph¶i cã khi muèn
h×nh thµnh doanh nghiÖp vµ sè vèn nµy ®îc nhµ níc quy ®Þnh tuú thuéc vµo
tõng lo¹i h×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp Nhµ Níc,
sè vèn nµy ®îc ng©n s¸ch nhµ níc cÊp.
*Vèn tù bæ xung:
Thùc chÊt lo¹i vèn nµy lµ sè lîi nhuËn cha ph©n phèi (lîi nhuËn lu tr÷)
vµ c¸c kho¶n trÝch hµng n¨m cña doanh nghiÖp nh c¸c quü xÝ nghiÖp (Quü
phóc lîi, quü ®Çu t ph¸t triÓn . . . )
*Vèn chñ së h÷u kh¸c:
§©y lµ lo¹i vèn mµ sè lîng cña nã lu«n cã sù thay ®æi bëi v× do ®¸nh
gi¸ l¹i tµi s¶n, do chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ, do ®îc ng©n s¸ch cÊp kinh phÝ, do
c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nép kinh phÝ qu¶n lý vµ vèn chuyªn dïng c¬ b¶n.
3.1.2 Vèn huy ®éng cña doanh nghiÖp:
Ngoµi c¸c h×nh thøc vèn do nhµ níc cÊp th× doanh nghiÖp cßn mét lo¹i
vèn mµ vai trß cña nã kh¸ quan träng, ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ã
lµ vèn huy ®éng. §Ó ®¹t ®îc sè vèn cÇn thiÕt cho mét dù ¸n, c«ng tr×nh hay
mét nhu cÇu thiÕt yÕu cña doanh nghiÖp mµ ®ßi hái trong mét thêi gian ng¾n
nhÊt mµ doanh nghiÖp kh«ng ®ñ sè vèn cßn l¹i trong doanh nghiÖp th× ®ßi hái
doanh nghiÖp ph¶i cã sù liªn doanh liªn kÕt, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu hay huy
®éng c¸c nguån vèn kh¸c díi h×nh thøc vay nî hay c¸c h×nh thøc kh¸c.
* Vèn vay: Doanh nghiÖp cã thÓ vay ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông,
c¸c c¸ nh©n hay c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ ®éc lËp nh»m t¹o lËp vµ t¨ng thªm nguån
vèn.
Vèn vay ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông lµ rÊt quan träng ®èi víi
doanh nghiÖp. Nguån vèn nµy ®¸p øng ®óng thêi ®iÓm c¸c kho¶n tÝn dông
ng¾n h¹n hoÆc dµi h¹n tuú theo nhu cÇu cña doanh nghiÖp trªn c¬ së hîp
®ång tÝn dông gi÷a Ng©n hµng vµ Doanh nghiÖp.
7
Vèn vay trªn thÞ trêng chøng kho¸n. T¹i c¸c nÒn kinh tÕ cã thÞ trêng
chøng kho¸n ph¸t triÓn, vay vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n lµ mét h×nh thøc
huy ®éng vèn cho doanh nghiÖp. Th«ng qua h×nh thøc nµy th× doanh nghiÖp
cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, ®©y lµ mét h×nh thøc quan träng ®Ó sö dông vµo
môc ®Ých vay dµi h¹n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp. ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng sè
vèn nhµn rçi trong x· héi ®Ó më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
m×nh.
* Vèn liªn doanh liªn kÕt:
Doanh nghiÖp cã thÓ kinh doanh liªn kÕt, hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp
kh¸c nh»m huy ®éng vµ më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ h×nh
thøc huy ®éng vèn quan träng v× ho¹t ®éng tham gia gãp vèn liªn doanh, liªn
kÕt g¾n liÒn víi viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ thiÕt bÞ gi÷a c¸c bªn tham gia
nh»m ®æi míi s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm ®iÒu nµy
còng cã nghÜa lµ uy tÝn cña c«ng ty sÏ ®îc thÞ trêng chÊp nhËn. Doanh nghiÖp
còng cã thÓ tiÕp nhËn m¸y mãc vµ thiÕt bÞ nÕu nh trong hîp ®ång liªn doanh
chÊp nhËn viÖc gãp vèn b»ng h×nh thøc nµy.
* Vèn tÝn dông th¬ng m¹i:
TÝn dông th¬ng m¹i lµ kho¶n mua chÞu tõ ngêi cung cÊp hoÆc øng tríc
cña kh¸ch hµng mµ doanh nghiÖp t¹m thêi chiÕm dông. TÝn dông th¬ng m¹i
lu«n g¾n víi mét lîng hµng ho¸ cô thÓ, g¾n víi mét hÖ thèng thanh to¸n cô
thÓ nªn nã chÞu t¸c ®éng cña hÖ thèng thanh to¸n, cu¶ chÝnh s¸ch tÝn dông
kh¸c hµng mµ doanh nghiÖp ®îc hëng. §©y lµ mét ph¬ng thøc tµi trî tiÖn lîi,
linh ho¹t trong kinh doanh vµ nã cßn t¹o kh¶ n¨ng më réng c¬ héi hîp t¸c lµm
¨n cña doanh nghiÖp trong t¬ng lai. Tuy nhiªn kho¶n tÝn dông th¬ng m¹i thêng cã thêi h¹n ng¾n nhng nÕu doanh nghiÖp biÕt qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ th× nã sÏ gãp phÇn rÊt lín vµo nhu cÇu vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp.
* Vèn tÝn dông thuª mua:
Trong ho¹t ®éng kinh doanh, tÝn dông thuª mua lµ mét ph¬ng thøc gióp
cho c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn vÉn cã ®îc tµi s¶n cÇn thiÕt sö dông vµo ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. §©y lµ ph¬ng thøc tµi trî th«ng qua hîp
®ång thuª gi÷a ngêi cho thuª vµ doanh nghiÖp. Ngêi thuª sö dông tµi s¶n vµ
ph¶i tr¶ tiÒn thuª cho ngêi thuª theo thêi h¹n mµ hai bªn ®· tho¶ thuËn, ngêi
cho thuª lµ ngêi së h÷u tµi s¶n.
TÝn dông thuª mua cã hai ph¬ng thøc giao dÞch chñ yÕu lµ thuª vËn
hµnh vµ thuª tµi chÝnh:
8
* Thuª vËn hµnh:
Ph¬ng thøc thuª vËn hµnh( thuª ho¹t ®éng) lµ ph¬ng thøc thuª ng¾n h¹n
tµi s¶n. H×nh thøc nµy cã c¸c ®Æc trng sau:
- Thêi h¹n thuª ng¾n so víi toµn bé thêi gian tån t¹i h÷u Ých cña tµi
s¶n, ®iÒu kiÖn chÊm døt hîp ®ång chØ cÇn b¸o tríc trong thêi gian ng¾n.
Ngêi thuª chØ viÖc viÖc tr¶ tiÒn theo tháa thuËn, ngêi cho thuª ph¶i ®¶m
b¶o mäi chi phÝ vËn hµnh cña tµi s¶n nh phÝ b¶o tr×, b¶o hiÓm thuÕ tµi s¶n . .
.cïng víi mäi rñi ro v« h×nh cña tµi s¶n.
- H×nh thøc nµy hoµn toµn phï hîp ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt
thêi vô vµ nã ®em l¹i cho bªn thuª lîi thÕ lµ kh«ng ph¶i ph¶n ¸nh lo¹i tµi s¶n
nµy vµo sæ s¸ch kÕ to¸n.
* Thuª tµi chÝnh:
Thuª tµi chÝnh lµ mét ph¬ng thøc tµi trî tÝn dông thong m¹i trung h¹n
vµ dµi h¹n theo hîp ®ång. Theo ph¬ng thøc nµy, ngêi cho thuª thêng mua tµi
s¶n, thiÕt bÞ mµ ngêi cÇn thuª vµ ®· th¬ng lîng tõ truíc c¸c ®iÒu kiÖn mua tµi
s¶n tõ ngêi cho thuª vµ ®· th¬ng lîng tõ tríc c¸c ®iÒu kiÖn mua tµi s¶n tõ ngêi
cho thuª. Thuª tµi chÝnh cã hai ®Æc trng sau:
Thêi h¹n thuª tµi s¶n cña bªn ph¶i chiÕm phÇn lín h÷u Ých cña tµi s¶n
vµ hiÖn gi¸ thuÇn cña toµn bé cña c¸c kho¶n tiÒn thuª ph¶i ®ñ ®Ó bï ®¾p
nh÷ng chi phÝ mua tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm b¾t ®Çu hîp ®ång.
Ngoµi kho¶n tiÒn thuª tµi s¶n ph¶i tr¶ cho bªn thuª, c¸c lo¹i chi phÝ b¶o
dìng vËn hµnh, phÝ b¶o hiÓm, thuÕ tµi s¶n, còng nh c¸c rñi ro kh¸c ®èi víi tµi
s¶n do bªn thuª ph¶i chÞu còng t¬ng tù nh tµi s¶n cña C«ng ty.
Trªn ®©y lµ c¸ch ph©n lo¹i vèn theo nguån h×nh thµnh, nã lµ tiÒn ®Ò ®Ó
cho doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän vµ sö dông hîp lý nguån tµi trî tuú theo lo¹i
h×nh së h÷u, nghµnh nghÒ kinh doanh, quy m« tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é khoa
häc kü thuËt còng nh chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ chiÕn lîc ®Çu t cña doanh nghiÖp.
Bªn c¹nh ®ã, viÖc qu¶n lý vèn ë c¸c doanh nghiÖp träng t©m cÇn ®Ò cËp ®Õn lµ
häat ®éng lu©n chuyÓn vèn, sù ¶nh hëng qua l¹i cña c¸c h×nh thøc kh¸c nhau
cña tµi s¶n vµ hiÖu qu¶ vay vßng vèn. Vèn cÇn ®îc nh×n nhËn vµ xem xÐt díi
tr¹ng th¸i ®éng víi quan ®iÓm hiÖu qu¶.
3.2 Ph©n lo¹i vèn theo h×nh thøc chu chuyÓn:
3.2.1 Vèn cè ®Þnh:
9
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, sù vËn ®éng cña nguån vèn cè
®Þnh ®îc g¾n liÒn víi h×nh th¸i biÓu hiÖn vËt chÊt cña nã lµ tµi s¶n cè ®Þnh. V×
vËy, viÖc nghiªn cøu vÒ nguån vèn cè ®Þnh tríc hÕt ph¶i dùa trªn c¬ së t×m
hiÓu vÒ tµi s¶n cè ®Þnh.
* Tµi s¶n cè ®Þnh:
C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ t¸c dông trong khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, t liÖu s¶n xuÊt ®îc chia thµnh hai bé phËn lµ ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu
lao ®éng. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña t liÖu lao ®éng lµ chóng cã thÓ tham gia mét
c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo chu kú s¶n xuÊt. Trong qóa tr×nh ®ã, mÆc dï
t liÖu lao ®éng s¶n xuÊt cã thÓ bÞ hao mßn nhng chóng vÉn gi÷ nguyªn h×nh
th¸i vÊt chÊt ban ®Çu. T liÖu s¶n xuÊt chØ cã thÓ ®îc ®em ra thay thÕ hay söa
ch÷a lín, thay thÕ khi mµ chóng bÞ h háng hoµn toµn hoÆc chóng kh«ng cßn
mang l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cho doanh nghiÖp.
Tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i lµ nh÷ng vËt phÈm thuéc quyÒn së h÷u cña doanh
nghiÖp, trong mét quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. B¶n th©n tÝnh sö dông l©u dµi vµ
chi phÝ cao vÉn cha cã thÓ lµ c¨n cø duy nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh tµi s¶n cè ®Þnh nÕu
nã kh«ng g¾n liÒn víi mét quyÒn së h÷u thuéc vÒ mét doanh nghiÖp, mét c¬
quan, hîp t¸c x·...
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× nh÷ng t liÖu lao ®éng nµo ®¶m b¶o ®¸p øng
®ñ hai ®iÒu kiÖn sau th× sÏ ®îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh:
+ Gi¸ trÞ cña chóng >= 5.000.000 ®ång
+ Thêi gian sö dông >= 1 n¨m
§Ó t¨ng cêng hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh còng nh
vèn cè ®Þnh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông chóng th× cÇn cã c¸c ph¬ng ¸n
tuyÓn chän vµ ph©n lo¹i chóng:
* Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh lµ viÖc chia tæng sè tµi s¶n cè ®Þnh ra tõng
nhãm, bé phËn kh¸c nhau dùa vµo c¸c tiªu chuÈn kh¸c nhau:
+ Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: lo¹i nµy bao
gåm tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh vµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh:
- Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Lµ nh÷ng t liÖu ®îc biÓu hiÖn b»ng h×nh th¸i
vÊt chÊt cô thÓ nh nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, vËt kiÕn
tróc...Nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh nµy cã thÓ lµ tõng ®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc
lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n cã liªn kÕt víi nhau ®Ó
thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh. Nh»m mét môc tiªu quan träng nhÊt lµ ®em l¹i lîi nhuËn cho doanh
nghiÖp.
10
- Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i
vËt chÊt nhng x¸c ®Þnh gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷, sö dông trong ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hoÆc lµ cho c¸c ®èi tîng kh¸c
thuª phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh vÝ dô nh: chi phÝ
thµnh lËp doanh nghiÖp, chi phÝ vÒ sö dông ®Êt, chi phÝ thu mua b»ng ph¸t
minh s¸ng chÕ, nh·n hiÖu th¬ng m¹i...
+ Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh quèc
phßng...
+ Tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp b¶o qu¶n vµ cÊt gi÷ hé Nhµ níc
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp thÊy ®îc vÞ trÝ quan träng
cña tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ th«ng qua ®ã
doanh nghiÖp ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý nh»m ®Çu t vµo tµi s¶n mét c¸ch
hîp lý.
C¨n cø vµo t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp mµ
chóng ®îc chia ra thµnh:
- Tµi s¶n cè ®Þnh ®ang sö dông
- Tµi s¶n cè ®Þnh cha cÇn dïng
- Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cÇn dïng chê thanh lý
C¸ch ph©n lo¹i nµy phÇn nµo gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu vµ
kiÓm so¸t dÔ dµng c¸c tµi s¶n cu¶ m×nh.
* Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp:
ViÖc ®Çu t thµnh lËp mét doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh
nh; x©y dùng nhµ ph©n xëng, nhµ lµm viÖc vµ nhµ qu¶n lý, l¾p ®Æt hÖ thèng
m¸y mãc thiÕt bÞ chÕ t¹o s¶n phÈm ...Doanh nghiÖp chØ cã thÓ ®a vµo ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh khi mµ nã ®· hoµn thµnh c¸c c«ng ®o¹n trªn. Th×
lóc nµy vèn ®Çu t ®· ®îc chuyÓn sang vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp.
Nh vËy, vèn ®Çu t cña doanh nghiÖp lµ mét bé phËn vèn ®Çu t øng tríc
cña tµi s¶n cña doanh nghiÖp; ®Æc ®iÓm cña nã ®îc lu©n chuyÓn tõng phÇn
trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ mét vßng tuÇn
hoµn cña tµi s¶n cè ®Þnh chØ kÕt thóc khi mµ nã hÕt thêi h¹n sö dông ®ång thêi
nã sÏ mang l¹i mét phÇn lîi nhuËn nhÊt ®Þnh cho doanh nghiÖp.ViÖc ®Çu t ®Ó
mang l¹i lîi nhuËn cho doanh nghiÖp phÇn nµo phô thuéc vµo quyÕt ®Þnh ®Çu
t cña doanh nghiÖp, ®ång nã còng mang l¹i mét thÕ m¹nh cho s¶n phÈm cña
doanh nghiÖp trªn thÞ trêng.
3.2.2. Vèn lu ®éng
* Tµi s¶n lu ®éng:
11
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vèn lu ®éng vµ cè ®Þnh lu«n song
hµnh trong c¶ qóa tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn tµi
s¶n lu ®éng n»m r¶i r¸c trong c¸c kh©u thuéc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh th× tµi s¶n lu ®éng thêng chiÕm
mét tû lÖ kh¸ cao thêng chiÕm kho¶ng 50% - 60% tæng tµi s¶n cña doanh
nghiÖp.
Tµi s¶n lu ®éng khi tham gia qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
thêng lµ kh«ng gi÷ ®îc gi¸ trÞ h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu. Lµ bé chñ thÓ tham
gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ th«ng qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o thµnh
thùc thÓ cña s¶n phÈm, bé phËn kh¸c cïng tham gia trong qu¸ tr×nh nµy bÞ
biÕn ®æi hay hao phÝ theo thùc thÓ ®îc h×nh thµnh. §èi tîng lao ®éng chØ tham
gia vµo mét qu¸ tr×nh, chu kú s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp do ®ã
toµn bé gi¸ trÞ cña chóng ®îc chuyÓn mét lÇn vµo s¶n phÈm vµ ®îc thùc hiÖn
khi s¶n phÈm trë hµnh hµng ho¸.
§èi tîng lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ®îc chia thanh hai phÇn:
+ Bé phËn hµng dù tr÷: §©y lµ lo¹i hµng dù tr÷ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nghiÖp kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n.
+ Bé phËn vËt t ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®Õn cho qu¸ tr×nh chÕ biÕn;
b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang, vËt t, nguyªn vËt liÖu kh¸c...chóng t¹o
thµnh c¸c tµi s¶n lu ®éng n»m trong c¸c kh©u s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
Bªn c¹nh tµi s¶n cè ®Þnh n»m trong kh©u s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp th× cßn cã mét sè lo¹i tµi s¶n kh¸c ®îc sö dông trong mét sè
kh©u kh¸c trong c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh; kh©u
lu th«ng, c¸c kho¶n hµng göi b¸n, c¸c kho¶n ph¶i thu...Do vËy, tríc khi tiÕn
hµnh s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp bao giê còng ®Ó ra mét kho¶n tiÒn
nhÊt ®Þnh dïng cho c¸c trêng hîp nµy, sè tiÒn øng tríc cho tµi s¶n ngêi ta gäi
lµ vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp.
*Vèn lu ®éng:
Cã rÊt nhiÒu h×nh th¸i mµ vèn lu ®éng cã thÓ chuyÓn ®æi nh:
T-HT/,H-T-H/. Tøc lµ nã ®îc chuyÓn ho¸ tõ tiÒn sang hµng ho¸ sau ®ã nã trë vÒ
tr¹ng th¸i ban ®Çu sau khi ®· ph¸t triÓn ®îc mét vßng tuÇn hoµn vµ qua ®ã nã
sÏ mang l¹i cho doanh nghiÖp sè l·i hay kh«ng cã lêi th× ®iÒu nµy cßn phô
thuéc vµo sù quyÕt ®o¸n trong kinh doanh cña chñ doanh nghiÖp.VËy th×, vèn
cña doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu lµ sè tiÒn øng tríc vÒ tµi s¶n lu ®éng cña doanh
nghiÖp nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n.
12
VËy vèn cÇn ®îc qu¶n lý vµ sö dông tèt ®iÒu nµy sÏ mang l¹i cho doanh
nghiÖp nhiÒu ®iÒu kiÖn trªn thÞ trêng. Mét doanh nghiÖp ®îc ®¸nh gi¸ lµ qu¶n
lý vèn lu ®éng tèt, cã hiÖu qu¶ khi mµ doang nghiÖp biÕt ph©n phèi vèn mét
c¸ch hîp lý cho c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t cña m×nh vµ qua ®ã th× nã sÏ mang l¹i
hiÖu qu¶ kinh tÕ cho doanh nghiÖp. Nhng ®Ó qu¶n lý vèn ®¹t hiÖu qu¶ th×
doanh nghiÖp ph¶i cã sù nhËn biÕt c¸c bé phËn cÊu thµnh cña vèn lu ®éng,
trªn c¬ së ®ã ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý phï hîp víi tõng lo¹i.
C¨n cø vµo vai trß cña tõng lo¹i vèn lu ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh vèn lu ®éng bao gåm:
- Vèn lu ®éng trong kh©u s¶n xuÊt: lµ bé phËn vèn trùc tiÕp phôc vô cho
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh: s¶n phÈm dë dang, chi phÝ chê ph©n bæ, b¸n thµnh
phÈm tù gia c«ng chÕ biÕn.
- Vèn lu ®éng trong kh©u dù tr÷ s¶n xuÊt: lµ bé phËn vèn dïng ®Ó mua
nguyªn vËt liÖu, phô tïng thay thÕ dù tr÷ vµ chuÈn bÞ dïng cho ho¹t ®éng s¶n
xuÊt.
- Vèn lu ®éng dïng cho qu¸ tr×nh lu th«ng: lµ bé phËn dïng cho qu¸
tr×nh lu th«ng nh: thµnh phÈm, vèn tiÒn mÆt...
C¨n cø vµo h×nh th¸i biÓu hiÖn vèn lu ®éng bao gåm:
- Vèn vËt t hµng ho¸: lµ c¸c kho¶n vèn cã h×nh th¸i biÓu hiÖn b»ng hiÖn
vËt cô thÓ nh nguyªn vËt liÖu, s¶n ph¶m dë dang, b¸n thµnh phÈm, thµnh
phÈm...
- Vèn b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c kho¶n tiÒn tÖ nh tiÒn mÆt tån quü, tiÒn
göi ng©n hµng, c¸c kho¶n thanh to¸n, c¸c kho¶n ®Çu t ng¾n h¹n.
C¸c doanh nghiÖp dï ho¹t ®éng theo m« h×nh nµo, to hay nhá th× mét
nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ã lµ vèn. Nã lµ tiÒn ®Ò
cho qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
13
VÒ mÆt ph¸p lý: Mçi doanh nghiÖp khi muèn cã giÊy phÐp ®Ó ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh th× cÇn ph¶i chøng minh ®îc mét trong c¸c yÕu tè c¬ b¶n
®ã lµ vèn ( ®iÒu nµy ®· ®îc nhµ níc quy ®Þnh cho tõng lo¹i h×nh doanh
nghiÖp) khi ®ã th× ®Þa vÞ ph¸p lý cña doanh nghiÖp míi ®îc x¸c lËp. Ngîc l¹i,
th× doanh nghiÖp sÏ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i
khi ®· cã ®îc giÊy phÐp kinh doanh th× doanh nghiÖp muèn kinh doanh nh thÕ
nµo còng ®îc mµ trong thêi gian ®ã th× doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®¸p øng ®îc
mäi nhu cÇu vÒ vèn theo quy ®Þnh nÕu kh«ng th× doanh nghiÖp thu håi giÊy
phÐp hay tuyªn bè gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, s¸t nhËp... Nh vËy cã thÓ coi vèn lµ yÕu tè
quan träng hµng ®Çu trong c¸c vÊn ®Ò cña doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o sù tån
t¹i t c¸ch ph¸p nh©n cña doanh nghiÖp tríc ph¸p luËt.
VÒ mÆt kinh tÕ: Khi c¸c doanh nghiÖp ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ vèn th×
doanh nghiÖp ®ã cã kh¶ n¨ng chñ ®éng trong c¸c h×nh thøc kinh doanh, thay
®æi c«ng nghÖ, mua s¾m trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i phôc vô cho kinh doanh, ®iÒu
nµy kh¸ quan träng v× nã sÏ gióp doanh nghiÖp h¹ ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm,
®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng trong x· héi.
Cã thÓ nhËn thÊy ®îc vai trß quan träng cña vèn ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp. Nhê cã nã mµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thay ®æi ®îc trang thiÕt bÞ, më
réng quy m« s¶n xuÊt... trong thêi gian ng¾n. Nã mang l¹i cho doanh nghiÖp
®îc nhiÒu lîi thÕ nh; c¶i tiÕn ®îc mÉu m·, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¶m ®îc
søc lao ®éng cho nh©n c«ng...mµ vÉn ®¸p øng ®îc chÊt lîng cña s¶n phÈm vµ
nhu cÇu cña thÞ trêng ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp lu«n mong muèn. Nhê ®ã mµ
c¸c doanh nghiÖp sÏ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng, n©ng cao uy tÝn cña
m×nh trªn th¬ng trêng mµ vÉn mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho c¸c nhµ ®Çu t.
II. HiÖu qu¶ sö dung vèn:
1. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn:
Trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng, ®Ó tån t¹i
vµ ph¸t triÓn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i kinh cã l·i. §Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao
nhÊt trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®a ra
ph¬ng híng môc tiªu trong ®Çu t, biÖn ph¸p sö dông c¸c ®iÒu kiÖn cã s½n vÒ
c¸c nguån nh: vèn, nguån nh©n tµi, vËt lùc... Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn
n¾m ®îc c¸c nh©n tè ¶nh hëng, møc ®é vµ xu híng t¸c ®éng cña tõng nh©n tè
®Õn kÕt qu¶ kinh doanh. §iÒu nµy chØ thùc hiÖn ®îc trªn c¬ së ph©n tÝch vµ sö
dông hîp lý c¸c nguån s½n cã trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
14
Nh chóng ta biÕt mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña
doanh nghiÖp ®Òu n»m trong thÕ liªn hoµn víi nhau. Bëi v©y, chØ cã tiÕn hµnh
ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch toµn diÖn míi cã thÓ gióp
cho c¸c nhµ doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c trong ho¹t ®éng kinh tÕ
trong tr¹ng th¸i thùc cña chóng. Trªn c¬ së ®ã, nªu lªn mét c¸ch tæng hîp vÒ
tr×nh ®é hoµn thµnh c¸c môc tiªu nã ®îc biÓu hiÖn b»ng c¸c chØ tiªu kinh tÕkü thuËt- tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. §ång thêi, ph©n tÝch s©u s¾c c¸c nguyªn
nh©n hoµn thµnh vµ kh«ng hoµn thµnh c¸c chØ tiªu ®ã trong sù t¸c ®éng lÉn
nhau gi÷a chóng. Tõ ®ã, cã thÓ ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ mÆt m¹nh, mÆt yÕu trong
c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, qua ph©n tÝch kinh doanh, gióp cho
c¸c doanh nghiÖp t×m ra c¸c biÖn ph¸p s¸t thùc ®Ó t¨ng cêng ho¹t ®éng kinh
tÕ, vµ qu¶n lý doanh nghiÖp, nh»m ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng vÒ vèn,
lao ®éng, ®Êt ®ai, ...vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Trong ®ã mét trong nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong c«ng t¸c nµy ®ã lµ
c«ng t¸c qu¶n lý vèn.
Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp muèn ho¹t ®éng vµ sö dông c¸c nguån
vèn th× ph¶i ®¶m b¶o mét sè c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Ph¶i khai th¸c c¸c nguån vèn mét c¸ch triÖt ®Ó ( tøc lµ ®ång vèn ph¶i
lu©n chuyÓn trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh nghiÖp)
- Ph¶i sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm
- Ph¶i cã ph¬ng ph¸p qu¶n lý vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶( Kh«ng ®Ó
nguån vèn bÞ chiÕm dông, sö dông sai môc ®Ých...)
Ngoµi ra doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
sö dông vèn ®Ó nhanh chãng cã biÖn ph¸p kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ vµ ph¸t
huy nh÷ng u ®iÓm cña doanh nghiÖp trong qu¶n lý vµ sö dông vµ huy ®éng
vèn. Cã hai ph¬ng ph¸p ®Ó ph©n tÝch tµi chÝnh còng nh hiÖu qu¶ sö dông vèn
cña doanh nghiÖp, ®ã lµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tû lÖ vµ ph¬ng ph¸p ph©n tÝch
so s¸nh:
* Ph¬ng ph¸p so s¸ch:
15
So s¸nh lµ mét trong hai ph¬ng ph¸p ®îc sö dông phæ biÕn trong ho¹t
®éng ph©n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh xu híng, møc ®é biÕn ®éng cña chØ tiªu ph©n tÝch.
V× vËy, ®Ó tiÕn hµnh so s¸nh vµ ph©n tÝch, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nh
x¸c ®Þnh gèc ®Ó so s¸nh, x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn so s¸nh vµ môc tiªu so s¸nh vµ
cÇn tho¶ m·n mét sè ®iÒu kiÖn nh: thèng nhÊt vÒ kh«ng gian, thêi gian, néi
dung, tÝnh chÊt vµ ®¬n vÞ tÝnh...X¸c ®Þnh gèc ®Ó so s¸nh phô thuéc vµo môc
®Ých cô thÓ cña so s¸nh tuy nhiªn gèc thêng ®îc chän ®ã lµ gèc vÒ thêi gian
hoÆc kh«ng gian, kú ph©n tÝch ®îc chän lµ kú b¸o c¸o hoÆc kÕ ho¹ch, gi¸ trÞ
so s¸ch cã thÓ ®îc lùa chän lµ sè tuyÖt ®èi, sè t¬ng ®èi hoÆc sè b×nh qu©n, néi
dung so s¸ch gåm:
- Khi so s¸nh gi÷a sè thùc hiÖn kú nµy víi víi sè thùc hiÖn kú tríc
( n¨m nay so víi n¨m tríc, th¸ng nµy so víi th¸ng tríc...) ®Ó thÊy râ ®îc xu híng ph¸t triÓn tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Nh»m ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c sù t¨ng,
gi¶m vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ cao hay thÊp ®Ó kÞp thêi ®a ra c¸c ph¬ng s¸ch kh¾c phôc.
- So s¸nh gi÷a sè thùc hiÖn vµ sè kÕ ho¹ch ®Ó thÊy ®îc sù phÊn ®Êu cña
doanh nghiÖp.
- So s¸nh sè liÖu cña doanh nghiÖp víi sè liÖu cña nghµnh, cña c¸c
doanh nghiÖp kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp m×nh.
- So s¸nh chØ tiªu däc ®Ó xem xÐt tû träng cña tõng chØ tiªu so víi tæng
thÓ, so s¸ch theo chiÒu ngang cña nhiÒu kú ®Ó thÊy ®ùoc sù biÕn ®æi c¶ vÒ sè t¬ng ®èi vµ sè tuyÖt ®èi cña mét chØ tiªu nµo ®ã qua niªn ®é kÕ to¸n liªn tiÕp.
* Ph¬ng ph¸p tû lÖ:
Ph¬ng ph¸p nµy dùa trªn ý nghÜa chuÈn mùc c¸c tû lÖ cña ®¹i lîng tµi
chÝnh. VÒ nguyªn t¾c th× ph¬ng ph¸p tû lÖ ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®îc c¸c ngìng, c¸c ®Þnh møc ®Ó nhËn xÐt, ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp, trªn c¬ së so s¸ch c¸c tû lÖ cña doanh nghiÖp víi tû lÖ tham chiÕu.
Trong ph©n tÝch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, c¸c tû lÖ tµi chÝnh ®îc ph©n
thµnh c¸c nhãm tû lÖ vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, nhãm tû lÖ vÒ c¬ cÊu vèn vµ
nguån vèn, nhãm tû lÖ vÒ n¨ng lùc ho¹t ®éng kinh doanh, nhãm tû lÖ vÒ kh¶
n¨ng sinh lêi. Mçi nhãm tû lÖ l¹i bao gåm nhiÒu nhãm tû lÖ ph¶n ¸nh riªng lÎ,
tõng ho¹t ®éng cña bé ph©n tµi chÝnh, trong mçi trêng hîp kh¸c nhau, tuú theo
gi¸c ®é ph©n tÝch, ngêi ph©n tÝch sö dông nh÷ng nhãm chØ tiªu kh¸c nhau. §Ó
phôc vô cho viÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn ngêi ta thêng sö dông mét sè
chØ tiªu thêng ®îc c¸c doanh nghiÖp sö dông.
1.2.2: C¸c chØ tiªu c¬ b¶n ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn:
16
§Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp th× c¸c nhµ ph©n
tÝch cã thÓ sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó kiÓm tra, trong ®ã mét sè chØ tiªu
tæng qu¸t nh hiÖu suÊt sö dông tæng tµi s¶n, doanh lîi vèn, doanh lîi vèn chñ
së h÷u. Trong ®ã:
HiÖu suÊt sö dông
Doanh thu
tæng tµi s¶n
=
Tæng tµi s¶n
ChØ tiªu nµy ®îc gäi lµ vßng quay cña toµn bé vèn, nã cho ta biÕt mét
®ång tµi s¶n khi mang ®i sö dông sÏ ®em l¹i bao nhiªu ®ång doanh thu. ChØ
tiªu nµy cµng lín th× cµng tèt.
Lîi nhuËn
Doanh lîi vèn =
Tæng tµi s¶n
§©y lµ chØ tiªu tæng hîp dïng ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh lêi cña mét
®ång vèn. ChØ tiªu nµy cßn ®îc gäi lµ tû lÖ hoµn vèn ®Çu t, nã cho biÕt mét
®ång vèn ®Çu t ®em l¹i bao nhiªu ®ång lîi nhuËn.
Doanh lîi vèn
Lîi nhuËn
chñ së h÷u =
Vèn chñ së h÷u
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn chñ së h÷u, kh¶ n¨ng
qu¶n lý doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò sö dông vµ mang l¹i lîi nhuËn vÒ tõ nh÷ng
®ång vèn ®· bá ra. ChØ tiªu nµy cµng lín th× doanh nghiÖp kinh doanh cµng cã
lêi.
Cã thÓ ®a ra nh÷ng nhËn xÐt kh¸i qu¸t khi mµ ta ®· ph©n tÝch vµ sö
dông ba biÖn ph¸p trªn. Nã sÏ gióp cho doanh nghiÖp cã ®îc c¸c biÖn ph¸p sö
dông thµnh c«ng vèn trong viÖc ®Çu t cho c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c nh: tµi s¶n cè
®Þnh vµ tµi s¶n lu ®éng. Do vËy, c¸c nhµ ph©n tÝch kh«ng chØ quan t©m ®Õn tíi
®o lêng hiÖu qu¶ sö dông tæng nguån vèn mµ cßn tró träng tíi viÖc sö dông cã
hiÖu qu¶ cña tõng bé phËn cÊu thµnh nguån vèn cña doanh nghiÖp ®ã lµ vèn
cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng.
1.2.2.1: ChØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh:
§Ó cã ®îc sù ®¸nh gi¸ cã hiÖu qu¶ vÒ c«ng t¸c sö dông vèn cè ®Þnh th×
ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh qua c¸c chØ tiªu sau:
17
HiÖu suÊt sö dông
tµi s¶n cè ®Þnh
Doanh thu thuÇn
=
Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh
ChØ tiªu nµy cho biÕt ®uîc mét ®ång nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè
®Þnh ®em l¹i bao nhiªu ®ång doanh thu thuÇn.
SuÊt hao phÝ
Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh
tµi s¶n cè ®Þnh
=
Doanh thu thuÇn
ChØ tiªu nµy cho ta biÕt ®îc ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu thuÇn th× cÇn
ph¶i bá ra bao nhiªu ®ång nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. HÖ sè nµy cµng nhá
cµng tèt.
Søc sinh lîi cña
Lîi nhuËn thuÇn
tµi s¶n cè ®Þnh =
Nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh
ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång nguyªn gi¸ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh cã
thÓ cho chóng ta bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng lín chøng tá
r»ng viÖc sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cã hiÖu qu¶.
Bªn c¹nh ®ã th× viÖc ®¸nh gi¸ trùc tiÕp hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh,
doanh nghiÖp cã thÓ sö dông hai chØ tiªu sau:
HiÖu suÊt sö dông
Doanh thu thuÇn
vèn cè ®Þnh
=
Vèn cè ®Þnh b×nh qu©n
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø mét ®ång vèn cè ®Þnh th× cã thÓ t¹o ra bao
nhiªu ®ång doanh thu thuÇn.
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø mét ®ång vèn cè ®Þnh b×nh qu©n th× cã thÓ t¹o
ra bao nhiªu ®ång doanh thu thuÇn.
HiÖu qu¶ sö dông
Lîi nhuËn
vèn cè ®Þnh
=
Vèn cè ®Þnh b×nh qu©n trong kú
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh cø mét ®ång vèn cè ®Þnh b×nh qu©n trong kú sÏ
t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn cè
®Þnh, chØ tiªu nµy cµng lín th× hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp cµng tèt.
1.2.2.2: ChØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng:
Trong kinh doanh th× chØ tiªu lu«n lµ mét c¬ së v÷ng ch¾c v× th«ng qua
®ã c¸c nhµ doanh nghiÖp ¸p dông vµo trong doanh nghiÖp. Còng nh vèn cè
®Þnh, vèn lu ®éng còng ®îc c¸c nhµ qu¶n lý sö dông nh mét sè chØ tiªu sau:
18
- ChØ tiªu ®¶m nhiÖm vèn lu ®éng:
HÖ sè ®¶m nhiÖm
Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú
vèn lu ®éng
=
Doanh thu thuÇn
ChØ tiªu nµy cho chóng ta biÕt cø mét ®ång vèn lu ®éng th× t¹o ra bao
nhiªu ®ång doanh thu thuÇn. HÖ sè nµy cµng nhá chøng tá hiÖu qu¶ sö dông
vèn lu ®éng cµng cao, sè vèn tiÕt kiÖm ®îc cµng nhiÒu vµ ngîc l¹i.
- ChØ tiªu søc sinh lîi cña vèn lu ®éng:
Søc sinh lîi cña
Lîi nhuËn
vèn lu ®éng =
Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú
ChØ tiªu nµy chØ ra r»ng cø mét ®ång vèn lu ®éng tham gia vµo mét chu
kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu
nµy cµng lín cµng tèt.
Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt hay trong mét chu kú kinh doanh th× ®ång
vèn cµng cã sù lu©n chuyÓn tèt ë nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau cµng chøng tá
viÖc sö dông ®ång vèn cã hiÖu qu¶ ë doanh nghiÖp. Gãp phÇn vµo viÖc n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn th× c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng sö dông
mét sè c¸c chØ tiªu c¬ b¶n nh:
Sè vßng quay cña
Doanh thu thuÇn
vèn lu ®éng =
Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú
ChØ tiªu nµy cßn chØ ra ®îc sè lu©n chuyÓn cña vßng vèn. NÕu sè lu©n
chuyÓn cµng lín th× chøng tá lîi nhuËn mµ nã t¹o ra ®îc cµng cao vµ ®ång
vèn ®ã ®îc doanh nghiÖp sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
Thêi gian cña
mét vßng lu©n chuyÓn
Thêi gian cña kú ph©n tÝch
=
Sè vßng quay vèn lu ®éng trong kú
ChØ tiªu nµy cã thÓ chØ ra mét c¸ch chi tiÕt vÒ thêi gian vßng vèn lu©n
chuyÓn, vßng lu©n chuyÓn cµng nhá th× tèc ®é lu©n chuyÓn cña vèn lu ®éng
cµng lín vµ lµm ng¾n chu kú kinh doanh, vèn quay vßng hiÖu qu¶ h¬n.
MÆt kh¸c, do vèn lu ®éng ®îc biÓu hiÖn díi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau nh:
tiÒn mÆt, c¸c kho¶n ph¶i thu,... nªn khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng
ngêi ta cã thÓ dùa vµo mét sè yÕu tè, chØ tiªu c¬ b¶n ph¶n ¸nh chÊt lîng c«ng
t¸c qu¶n lý ng©n quü vµ c¸c kho¶n ph¶i thu nh:
19
Tû xuÊt thanh to¸n
tøc thêi
=
Tæng sè vèn b»ng tiÒn
Tæng sè vèn ng¾n h¹n
Trong ho¹t ®éng kinh doanh th× tû xuÊt thanh to¸n lu«n ®îc c¸c doanh
nghiÖp quan t©m. NÕu chñ ®éng trong vÊn ®Ò nµy th× doanh nghiÖp lu«n t¹o
cho m×nh mét chç ®øng trªn th¬ng trêng. Trong thùc tÕ nÕu tû xuÊt nµy >= 0.5
th× t×nh h×nh thanh to¸n t¬ng ®èi kh¶ quan cßn ngîc l¹i nÕu = < 0.5 th× doanh
nghiÖp cã thÓ gÆp khã kh¨n trong viÖc thanh to¸n c«ng nî ®iÒu nµy sÏ g©y cho
doanh nghiÖp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Tuy nhiªn, nÕu tû xuÊt cao chøng tá doanh
nghiÖp ®ang bÞ ø ®äng vèn hay lµ doanh nghiÖp ®ang trong t×nh tr¹ng kh«ng
biÕt t¹o ra c¸c c¬ héi cho ®ång vèn cña m×nh.
Tû xuÊt thanh to¸n
Tæng sè tµi s¶n lu ®éng
ng¾n h¹n
=
Tæng sè nî ng¾n h¹n
NÕu nh kh¶ n¨ng nµy =1 th× chøng tá r»ng doanh nghiÖp rÊt chñ ®éng
trong viÖc hoµn l¹i sè vèn do vay ng¾n h¹n...vËy doanh nghiÖp cã mét nÒn tµi
chÝnh cã kh¶ quan.
Sè vßng quay c¸c
kho¶n ph¶i thu
Tæng doanh thu b¸n chÞu
=
B×nh qu©n c¸c kho¶n ph¶i thu
Møc hîp lý cña c¸c kho¶n ph¶i thu sÏ ®îc biÓu hiÖn qua nã. NÕu doanh
nghiÖp kh«ng thu håi vèn nhanh th× c¸c nguån vèn cña doanh nghiÖp ®ang bÞ
chiÕm dông dÉn ®Õn viÖc doanh nghiÖp kh«ng chñ ®éng trong c¸c vÊn ®Ò ®Çu
t hay lu©n chuyÓn vßng vèn dÉn ®Õn c¸c thiÖt thßi cho doanh nghiÖp.
Thêi gian mét vßng quay c¸c
Thêi gian kú ph©n tÝch
kho¶n ph¶i thu
=
Sè vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu
§©y lµ mét chØ tiªu kh¸ quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp v× nÕu c¸c
dßng vèn lu©n chuyÓn ®i mµ doanh nghiÖp kh«ng biÕt bao giê cã thÓ thu l¹i ®îc sè vèn nµy th× nã sÏ kh«ng cho c¸c nhµ ®Çu t cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy hÕt
kh¶ n¨ng sö dông ®ång vèn cña m×nh ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh sÏ
kh«ng ®îc duy tr×. VËy ®ßi hái c¸c nhµ doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c ph¬ng ph¸p
sö dông hîp lý ®Ó ®ång vèn cã thÓ quay l¹i tay c¸c nhµ ®Çu t trong thêi gian
ng¾n nhÊt cïng víi c¸c lîi nhuËn mµ ®ång vèn mang vÒ.
20
- Xem thêm -
.DOC 
69 
11 
53 
