Tài liệu Hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường mỹ tại công ty cổ phần may bắc giang

Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô giáo trong khoa Thương Mại Quốc Tế, Trường đại học Thương Mại Hà Nội đã tận tình giảng dạy và cung cấp cho em những kiến thức chuyên môn cần thiêt trong quá trình học tập tại trường, tạo nên tảng lý luận vững chắc giúp em định hướng đề tài và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn tới thày giáo ThS. Bùi Đức Dũng đã chỉ bảo, hướng dẫn em tận tình trong suốt quá trình hoàn thiện khóa luận tốt nghiệp. Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn đến các cô, các chú, các anh, các chị cán bộ,công nhân viên ở Công ty Cổ phần May Bắc Giang đã nhiệt tình giúp đỡ em trong thời gian thực tập tại công ty, cũng như cung cấp cho em các tài liệu cần thiết để hoàn thành khóa luận một cách tốt nhất. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Lê Thị Phúc Lê Thị Phúc K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế MỤC LỤC Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU................................................1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.................................................................1 1.2. Tổng quan đề tài nghiên cứu.............................................................................2 1.3. Các mục tiêu nghiên cứu...................................................................................3 1.4. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................3 1.5. Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................4 1.6. Phương pháp ngiên cứu....................................................................................4 1.7. Kết cấu của khóa luận.......................................................................................4 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUY TRÌNH THỰC HIỆN HỢP ĐỒNG GIA CÔNG QUỐC TẾ.................................................................................5 2.1. Khái quát chung về gia công quốc tế................................................................5 2.1.1. Khái niệm về gia công quốc tế........................................................................5 2.1.2. Đặc điểm của gia công quốc tế.......................................................................5 2.1.3. Vai trò của hoạt động gia công quốc tế...........................................................6 2.1.4. Các hình thức gia công quốc tế.......................................................................7 2.2. Hợp đồng gia công quốc tế...............................................................................9 2.2.1. Khái niệm hợp đồng gia công quốc tế.............................................................9 2.2.2. Chủ thể của hợp đồng gia công quốc tế........................................................10 2.2.3. Phương thức ký hợp đồng.............................................................................10 2.2.4. Các điều khoản quy định trong hợp đồng.....................................................10 2.3. Quy trình thực hiện hợp đồng gia công quốc tế..............................................12 2.3.1. Đăng kí với cơ quan hải quan làm thủ tục nhập nguyên vật liệu...................12 2.3.2. Tổ chức sản xuất hàng gia công xuất khẩu...................................................13 2.3.3. Làm thủ tục hải quan xuất khẩu thành phẩm................................................14 2.3.4. Giao nhận hàng hóa với tàu hoặc đại lý vận tải............................................15 2.3.5. Làm thủ tục thanh toán.................................................................................15 2.3.6. Thanh khoản hợp đồng gia công...................................................................16 2.3.7. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại..................................................................16 Lê Thị Phúc K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế Chương 3: THỰC TRẠNG VỀ QUY TRÌNH THỰC HIỆN HỢP ĐỒNG GIA CÔNG XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY BẮC GIANG....................................................................................................................17 3.1. Giới thiệu về công ty cổ phần may Bắc Giang................................................17 3.1.1. Khái quát quá trình hình thành và phát triển của Công ty Cổ phần May Bắc Giang .......................................................................................................................17 3.1.2. Cơ cấu tổ chức của Công ty Cổ phần May Bắc Giang..................................18 3.1.3. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần may Bắc Giang .......................................................................................................................18 3.2. Ảnh hưởng của nhân tố môi trường đến quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường Mỹ tại công ty cổ phần may Bắc Giang.....20 3.2.1. Các nhân tố bên trong công ty......................................................................20 3.2.2. Các nhân tố bên ngoài công ty......................................................................21 3.3.1. Khâu đăng ký với cơ quan hải quan làm thủ tục nhận nguyên vật liệu.........24 3.3.2. Khâu tổ chức hàng gia công xuất khẩu.........................................................25 3.3.3. Làm thủ tục hải quan xuất khẩu hàng hóa.....................................................26 3.3.4. Giao hàng hóa cho phương tiện vận tải.........................................................26 3.3.5. Khâu làm thủ tục thanh toán.........................................................................27 3.3.6. Thanh khoản hợp đồng.................................................................................27 3.3.7. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại..................................................................28 3.4. Kết quả đạt được và tồn tại của vấn đề nghiên cứu.........................................29 3.4.1. Kết quả đạt được trong hoạt động gia công xuất khẩu hàng dệt may tại công ty cổ phần may Bắc Giang.......................................................................................29 3.4.2. Những hạn chế trong việc thực hiện hợp đồng gia công quốc tế hàng may mặc tại công ty cổ phần may Bắc Giang..................................................................30 Chương 4: GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUY TRÌNH TỔ CHỨC THỰC HIỆN HỢP ĐỒNG GIA CÔNG XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY VÀO THỊ TRƯỜNG MỸ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN MAY BẮC GIANG............................33 4.1. Định hướng phát triển trong các năm tới........................................................33 4.1.1. Định hướng phát triển ngành dệt may trong các năm tới..............................33 4.1.2. Định hướng phát triển của công ty cổ phần may Bắc Giang.........................35 Lê Thị Phúc K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế 4.2. Hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng gia công quốc tế hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường Mỹ tại công ty cổ phần may Bắc Giang...................................36 4.2.1. Hoàn thiện khâu nhập khẩu nguyên phụ liệu................................................36 4.2.2. Hoàn thiện khâu sản xuất hàng gia công.......................................................36 4.2.3. Hoàn thiện khâu làm thủ tục hải quan xuất khẩu thành phẩm.......................37 4.2.4. Hoàn thành nghiệp vụ thanh toán.................................................................37 4.2.5. Các giải pháp khác........................................................................................38 4.3. Kiến nghị với ngành dệt may và Nhà nước.....................................................39 4.3.1. Kiến nghị với ngành dệt may........................................................................40 4.3.2. Một số kiến nghị với chính phủ....................................................................41 Lê Thị Phúc K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Sơ đồ 3.1 Bảng 3.2 Sơ đồ bộ máy quản lý của Công ty Cổ phần May Bắc Giang Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty giai đoạn 2010- Bảng 3.3 Biểu đồ 3.4 2012 Doanh thu từ các thị trường khác nhau từ năm 2010-2012 Cơ cấu các thị trường xuất khẩu của công ty năm 2012 Bảng 4.1 Các chỉ tiêu chủ yếu trong chiến lược phát triển ngành Dệt May Việt Bảng 4.2 Nam đến năm 2015, định hướng 2020 Mục tiêu của ngành dẹt may Việt Nam giai đoạn 2011-2020 Lê Thị Phúc K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TIẾNG ANH B/L CIF CIP CMP Bill of Lading – vận đơn đường biển Cost, Insurance and Freight - giá, bảo hiểm, cước vận chuyển Carriage and Insurance Paid to - cước và bảo hiểm tới điểm đến Cutting, Making, Packing - pha cắt, chế tạo, đóng gói sản phẩm. D/ACuttin Documents against Acceptance - bộ chứng từ chấp nhận thanh toán g, Making, Trimming - pha cắt, chế tạo và chỉnh trang sản phẩm CMT D/O D/P EU Document - phí chứng từ Document against Payment - bộ chứng từ thanh toán The Europ ean Union liên minh châu ÂU FCA FOB FTA L/C WTO Free Carrier - giao cho người chuyên chở Free On Board - giao lên tàu Free trade agreement - hiệp định thương mại tự do Letter of Credit - thanh toán bằng thư tín dụng The World Trade Organization - tổ chức thương mại thế giới Lê Thị Phúc K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Lê Thị Phúc Thương Mại Quốc Tế K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Hiện nay, xu thế toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng diễn ra mạnh mẽ và bối cảnh chung giao thương quốc tế đang tạo điều kiện rất lớn cho các doanh nghiệp có tích tụ vốn và năng lực sản xuất lớn, có khả năng đáp ứng các đơn hàng lớn – thời gian giao hàng nhanh. Xét về lợi thế so sánh thì Việt Nam hiện là quốc gia có nguồn lao động dồi dào, giá rẻ, phù hợp với việc phát triển công nghiệp dệt may, với lý do là một trong những đặc tính của sản phẩm may mặc là tính thủ công, chi phí nhân công chiếm tỷ trọng cao trong giá thành sản phẩm. Chính vì vậy, sự cạnh tranh của hàng dệt may Việt Nam là rất mạnh trong khu vực và thế giới. Trong đó, gia công xuất khẩu chiếm một tỷ trọng tương đối lớn, nó phát triển nhanh chóng và ngày càng phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên thứ 150 của WTO vào ngày 07/11/2006. Điều này đã mở ra cho ngành may mặc nói chung và hoạt động gia công xuất khẩu nói riêng những cơ hội lớn để thâm nhập thị trường quốc tế. Nhưng đổi lại, Viêt Nam phải cam kết mở cửa thị trường, giảm thuế và các hàng rào bảo hộ khác, minh bạch hóa chính sách. Và thực tế đó đã khiến cho các doanh nghiệp dệt may trong nước gặp không ít khó khăn. Không chỉ có vậy mà đối với các doanh nghiệp may mặc trong nước ngoài lợi ích mà họ nhân được từ hoạt động gia công xuất khẩu thì nó vẫn con tồn tại nhiều hạn chế như: quy trình thực hiện hợp đồng còn nhiều vướng mắc, giá nhân công chưa cao, hiệu quả thu được chưa đáng kể… Trong thời gian thực tập tại công ty tại công ty cổ phần may Bắc Giang, em đã nhận ra được những mặt còn hạn chế trong hoạt động gia công xuất khẩu hàng dệt may của công ty sang thị trường Mỹ và cần có biện pháp khắc phục. Vì vậy, việc tìm hiểu, nghiên cứu và giải quyết vấn đề này tại công ty là rất ý nghĩa để thúc đẩy hoạt động gia công xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam nói chung và của công ty cổ phần may Bắc Giang nói riêng trong thời gian tới. Từ đó em xác định tên đề tài nghiên cứu là: “Hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường Mỹ tại công ty cổ phần may Bắc Giang”. Lê Thị Phúc 1 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế 1.2. Tổng quan đề tài nghiên cứu Hiện nay, công ty cổ phần may Bắc Giang đang từng bước hoàn thiện quá trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu vào các thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản. Tuy nhiên, với điều kiện về nhân lực, khoa học công nghệ, cơ sở vật chất hiện nay ở công ty cổ phần may Bắc Giang thì quá trình thực hiện hợp đồng còn nhiều khó khăn. Đặc biệt quá trình đàm phán ký kết và thực hiện hợp đồng gia công với các đối tác lớn từ EU, Mỹ. Có rất nhiều nghiên cứu khoa học nhằm mục đích giải quyết vấn đề này như: Tác giả Nguyễn Thị Nguyên (2011), Hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường EU tại công ty cổ phần may Bắc Giang, luận văn tốt nghiệp, khoa Thương Mại Quốc Tế, đại học Thương Mại. Đề tài này tác giả đã phân tích đánh giá đúng đắn thực trạng quy trình gia công hàng may mặc xuất khẩu sang thị trường EU của công ty, từ đó tìm ra được những hạn chế trong hoạt động này và nguyên nhân của nó từ đó đề ra các giải pháp nhằm góp phần thúc đẩy sư phát triển của hoạt động gia công hàng may mặc sang EU. Tuy nhiên, công ty không thể áp dụng quy trình này để tiến hành quy trình đám phán gia công xuất khẩu với các đối tác từ thị trường Mỹ. Bởi vì mỗi thị trường có những hệ thống pháp luật, chính trị, văn hóa khác nhau. Khi đó quy trình gia công hàng may mặc xuất khẩu vào thị trường Mỹ sẽ gặp nhiều khó khăn, thách thức. Tác giả Hà Minh Phương (2009), giải pháp đẩy mạnh hàng may mặc xuất khẩu vào thị trường Mỹ của công ty may Bắc Giang, Luận văn tốt nghiệp, khoa Kinh Tế Quốc Tế, Đại học Kinh Tế Quốc Dân. Đề tài này, tác giả mới chỉ đưa ra được thực trạng xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường Mỹ, đặc điểm của thị trường Mỹ, các chính sách ảnh hưởng đến dệt may từ đó đưa ra các giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may của công ty sang thị trường Mỹ. Tuy nhiên, đề tài này mới chỉ nghiên cứu chung chung các giải pháp, chưa đưa ra được giải pháp cụ thể để nâng cao quy trình gia công hàng may mặc của công ty may Bắc Giang vào thị trường Mỹ, chưa giải quyết được vấn đề hoàn thiện quy trình gia công xuất khẩu nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường Mỹ của công ty. Trong quá trình thực tập ở công ty may Bắc Giang, em nhận thấy hoạt động kinh doanh quốc tế chủ yếu của công ty là gia công xuất khẩu và thị trường trọng điểm của công ty trong những năm gấn đây là thị trường Mỹ. Vì thế em tiến hàng Lê Thị Phúc 2 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường Mỹ tại công ty cổ phần may Bắc Giang” để nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty trên thị trường Mỹ. Đề tài của em đi nghiên cứu sâu thực trạng quy trình gia công hàng may mặc xuất khẩu sang thị trường Mỹ của công ty may Bắc Giang, từ đó tìm ra được những hạn chế trong hoạt động này và nguyên nhân của nó từ đó đề ra các giải pháp nhằm góp phần thúc đẩy sư phát triển của hoạt động gia công hàng may mặc sang Mỹ 1.3. Các mục tiêu nghiên cứu Những mục tiêu nghiên cứu mà khóa luận của em mong muốn đạt được đó là: - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may: Lý thuyết về gia công xuất khẩu, định nghĩa, đặc điểm, vai trò của gia công xuất khẩu… - Tìm hiểu thực tế về hoạt động gia công quốc tế hàng dệt may tại công ty cổ phần may Bắc Giang, đi sâu và làm rõ hơn các mực tiêu khảo sát điều tra và phân tích các dữ liệu sơ cấp, thứ cấp, những yếu tố thuộc môi trường vĩ mô và vi mô có tác động tới hoạt động gia công hàng dệt may xuất khẩu tại công ty. Để từ đó tìm ra vấn đề còn tồn tại của công ty cổ phần may Bắc Giang trong hoạt động gia công xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường Mỹ. - Đề xuất các giải pháp kiến nghị đối với công ty cũng như ngành liên quan để từ đó nhằm hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may tại công ty cổ phần may Bắc Giang nói chung và xuất khẩu vào thị trường Mỹ nói riêng. 1.4. Đối tượng nghiên cứu Trong khuôn khổ của khóa luận tốt nghiệp, đối tượng nghiên cứu cụ thể là công ty cổ phần may Bắc Giang, bên cạnh đó là các lý luận cơ bản về hợp đồng gia công xuất khẩu hàng may mặc. 1.5. Phạm vi nghiên cứu Trong khuôn khổ của khóa luận tốt nghiệp, để có thể trình bày rõ ràng hơn nội dung của đề tài thì phạm vi nghiên cứu của đề tài cụ thể như sau: Lê Thị Phúc 3 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế - Phạm vi nghiên cứu về không gian: Nghiên cứu tại công ty may Bắc Giang. - Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Hoạt động gia công xuất khẩu hàng dệt may vào thị trường Mỹ của công ty cổ phần may Bắc Giang trong 3 năm gần đây ( 2010, 2011, 2012). - Giới hạn đối tượng nghiên cứu: Hoạt động gia công hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường Mỹ của công ty cố phần may Bắc Giang. 1.6. Phương pháp ngiên cứu - Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp Trong quá trình điều tra, dữ liệu thứ cấp được em thu thập qua các thông tin thu thập từ mẫu phiếu điều tra trắc nghiệm. Phiếu được phát cho phó phòng và các nhân viên trong phòng kế hoạch – xuất nhập khẩu của công ty cổ phần may Bắc Giang. - Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp Dữ liệu thứ cấp em thu thập được từ tài liệu nội bộ của công ty cổ phần may Bắc Giang như: báo cáo tài chính của công ty qua các năm, hồ sơ quản lý đơn hàng, báo cáo của các phòng ban: phòng kế toán, phòng xuất nhập khẩu…Bên cạnh đó, em còn thu thập được các dữ liệu từ sách báo, tạp chí kinh tế, khoa học, giáo trình quản trị tác nghiệp thương mại quốc tế…Ngoài ra, các thông tin còn được thu thập từ các website như: www.dddn.com, www.gov.vn... Qua đó chúng ta có thể thấy tình hình xuất nhập khẩu của công ty cổ phần may Bắc Giang 1.7. Kết cấu của khóa luận Khóa luận được chia làm 4 chương như sau: Chương 1: Tổng quan vấn đề nghiên cứu Chương 2: Lý luận cơ bản về quy trình thực hiện hợp đồng gia công quốc tế Chương 3: Thực trạng về quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may tại công ty cổ phần may Bắc Giang vào thị trường Mỹ. Chương 4: Các kết luận và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiệ quy trình thực hiện hợp đồng gia công xuất khẩu hàng dệt may của công ty cổ phần may Bắc Giang vào thị trường Mỹ. Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUY TRÌNH THỰC HIỆN HỢP ĐỒNG GIA CÔNG QUỐC TẾ 2.1. Khái quát chung về gia công quốc tế Lê Thị Phúc 4 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế 2.1.1. Khái niệm về gia công quốc tế Gia công quốc tế là một phương thức giao dịch trong đó người đặt gia công cung cấp nguyên liệu, định mức , tiêu chuẩn kỹ thuật, bên nhận gia công tổ chức sản xuất sau đó giao lại sản phẩm và được nhận một khoản tiền công tương đương với lượng lao động hao phí để làm ra sản phẩm đó, gọi là phí gia công. Gia công quốc tế là hoạt động xuất nhập khẩu gắn liền với sản xuất. 2.1.2. Đặc điểm của gia công quốc tế Trong quá trình gia công, người nhận gia công trong nước bỏ ra lao động, tiền phí gia công lao thù lao sức lao động. Do đó, có thể nói gia công quốc tế là một hình thức mậu dịch lao động, hình thức xuất khẩu lao động tại chỗ qua hàng hóa. Gia công quốc tế là một phương thức buôn bán gia công “ Hai đầu ở ngoài”, nghĩa là thị trường nước ngoài là nơi cung cấp nguyên vật liệu, đồng thời cũng là thị trường tiêu thụ sản phẩm đó. Mối quan hệ giữa bên đặt gia công và bên nhận gia công được xác định trong hợp đồng gia công. Trong quan hệ hộp đồng gia công, bên nhận gia công chịu mọi chi phí và rủi ro của quá trình sản xuất gia công. Nghiệp vụ gia công quốc tế khác với nghiệp vụ nhập khẩu nguyên vật liệu để gia công và xuất khẩu thành phẩm ( mua đứt bán đoạn ). Tuy nó cùng thuộc về phương thức buôn bán gia công “ Hai đầu ở ngoài” nhưng nó có điểm khác biệt rõ rệt với gia công quốc tế ở chỗ: Thứ nhất: Nghiệp vụ gia công quốc tế, nhập nguyên vật liệu vào và xuất thành phẩm đi không có chuyển dịch quyền sở hữu, hoặc nếu có sự chuyển sịch quyền sở hữu trong nhập nguyên vật liệu nhưng chúng đều thuộc một cuộc giao dịch, quyền sở hữu trong nhập nguyên liệu nhưng chúng đều thuộc một cuộc giao dịch, các việc có liên quan đều được quy định trong cùng một hợp đồng. Vì nghiệp vụ gia công quốc tế thuộc về ủy thác gia công, do đó, người cung ứng nguyên vật liệu lại chính là người tiếp nhận thành phẩm. Thứ hai: Nghiệp vụ gia công quốc tế, vì thành phẩm giao cho hàng nước ngoài tự tiêu thụ, nhà máy trong nước không phải chịu rủi ro, nhưng phần nhận được cũng chỉ là thù lao sức lao động, còn giá trị tăng thêm lớn như thế nào thì không cần biết, Lê Thị Phúc 5 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế do đó, lợi nhuận thu được của nghiệp vụ gia công quốc tế tường thấp hơn nhiều so với nhập khẩu nguyên vật liệu gia công. Trong khi đó với hoạt động nhập khẩu nguyên liệu gia công và xuất khẩu thành phẩm thì đều có xảy ra chuyển dịch quyền sở hữu, người cung ứng nguyên liệu và người mua thành phẩm không có liên hệ chắc chắn nào. Không những vậy mà nghiệp vụ nhập khẩu nguyên liệu gia công và xuất khẩu thành phẩm, nhà máy trong nước mua từ nước ngoài, kiếm giá chênh lệch từ nguyên liệu tới thành phẩm, nhà máy trong nước phải chịu rủi ro khi tiêu thụ sản phẩm treent hị trường. 2.1.3. Vai trò của hoạt động gia công quốc tế Đối với Việt Nam thì gia công quốc tế là hình thức phổ biến trong hoạt động thương mại quốc tế. Hoạt động này đem lại lợi ích cho cả hai bên đặt gia công và nhận gia công, gia công quốc tế có những vai trò sau: - Vai trò đối với nền kinh tế quốc dân Ngành dệt may Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong những năm vừa qua đặc biệt là trong vài năm gần đây. Xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam cũng đạt được những kết quả tăng trưởng khá ấn tượng. Để có được kết quả như vậy là có sự góp sức không nhỏ của hoạt động gia công xuất khẩu hàng dệt may, cụ thể nó đem lại các lợi ích như sau:  Tận dụng nguồn lao động dồi dào trong nước.  Góp phần tăng doanh thu ngoại tệ phục vụ cho quá trình phát triển đất nước  Giải quyết công ăn việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân.  Thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. - Vai trò đối với doanh nghiệp: Hiện nay, hoạt động gia công xuất khẩu là hoạt động chủ yếu trong tất cả các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu hàng may mặc. Hoạt động này đem lại lợi ích cho các doanh nghiệp như:  Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh  Tạo điều kiện mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Lê Thị Phúc 6 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế  Bồi dưỡng tay nghề cho đội ngũ cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp cả về kiến thức và kinh nghiệm khi tham gia vào môi trường kinh doanh quốc tế với kinh nghiệm quản lý hiện đại. 2.1.4. Các hình thức gia công quốc tế Có nhiều cách và nhiều tiêu thức để phân loại gia công quốc tế thành các loại khác nhau nhưng chủ yếu người ta phân loại theo 3 cách chủ yếu là: theo quyền sở hữu nguyên liệu, theo giá cả gia công hoặc theo các bên tham gia quan hệ gia công. a. Xét về quyền sở hữu nguyên liệu - Phương thức giao nhận nguyên liệu, giao thành phẩm Đây là phương thức sơ khai của hoạt động gia công xuất khẩu. Trong phương thức này bên đặt gia công giao nguyên liệu hoặc bán thành phẩm cho bên nhận gia công và sau thời gian sản xuất, chế tạo, sẽ thu hồi thành phẩm và tra phí gia công. Trong thời gian chế tạo thì quyền sở hữu nguyên liệu thuộc về bên đặt gia công. Ở nước ta hầu hết là đang áp dụng phương thức này, do cơ sỏ vật chất chưa phát triển, máy móc, công nghệ lạc hậu, chưa đủ trình độ để thiết kế mẫu mã, tự cung cấp nguyên vật liệu để sản xuất trực tiếp… nên vẫn phụ thuộc vào nước ngoài là điều không thể tránh khỏi của hoạt động gia công xuất khẩu. - Phương thức mua đứt bán đoạn Trong phương thức này, bên đặt gia công dựa trên hợp đồng mua bán, bán đứt nguyên vật liệu cho bên gia công với điều kiện sau khi sản xuất bên nhận gia công phải bán lại toàn bộ sản phẩm cho bên đặt gia công. Chính vì vậy mà ở phương thức này có sự dịch chuyển quyền sở hữu nguyên vật liệu từ phía đặt gia công sang phía nhận gia công trong quá trình sản xuất và định giá sản phẩm gia công. Không những vậy, việc tự cung cấp một phần nguyên liệu phụ của bên nhận gia công đã làm gia tăng giá trị xuất khẩu cho hàng hóa xuất khẩu, nâng cao hiệu quả kinh tế của hoạt động gia công - Phương thức kết hợp Đây là phương thức phát triển nhất của hoạt động gia công xuất khẩu, được áp dụng trình độ khoa học kỹ thuật, thiết kế mẫu mã phát triển cao. Khi đó bên đặt gia công chỉ giao mẫu mã và các thông số kỹ thuật của sản phẩm, còn bên nhận gia công tự lo nguyên vật liệu, tự tổ chức quá trình sản xuất gia công theo yêu cầu của Lê Thị Phúc 7 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế bên đặt gia công. Trong phương thức này, bên nhận gia công hầu như là chủ động hoàn toàn trong quá trình gia công sản phẩm, phát huy được lợi thế về nhân công, công nghệ sản xuất, nguyên vật liệu trong nước. Phương thức này là cơ sở cho sự phát triển của nền công nghiệp sản xuất hàng dệt may xuất khẩu trực tiếp. b. Xét về mặt giá cả gia công - Hợp đồng thực thi thực thanh Trong phương thức này người ta quy định bên nhận gia công thanh toán với bên đặt gia công toàn bộ những chi phí thực tế của mình cộng với tiền thù lao gia công. Đây là phương thức gia công mà người nhận gia công có quyền chủ động trong việc tìm kiếm các nhà cung cấp nguyên phụ liệu cho mình. - Hợp đồng khoán Trong phương thức này người ta xác định một giá định mức cho mỗi sản phẩm, bao gồn chi phí định mức và thù lao định mức. Dù chi phí thực tế của bên nhận gia công là bao nhiêu đi chăng nữa, hai bên vẫn thanh toán với nhau theo giá định mức đó. Đây là phương thức gia công mà bên nhận gia công phải tính toán một cách chi tiết các chi phí sản xuất về nguyên phụ liệu nếu không sẽ dẫn đến thua lỗ. c. Xét về số bên tham gia quan hệ gia công - Gia công hai bên tham gia Ở phương thức này thì hoạt động gia công chỉ bao gồm bên đặt gia công và bên nhận gia công. Mọi công việc liên quan đến hoạt động sản xuất đều do bên nhận gia công làm, còn bên đặt gia công có nghĩa vụ thanh toán toàn bộ chi phí gia công cho bên nhận gia công. - Gia công nhiều bên tham gia Phương thức này còn gọi là phương thức gia công chuyển tiếp, trong đó bên nhận gia công là một doanh nghiệp mà sản phẩm gia công của đơn vị trước là đối tượng gia công của đơn vị sau, còn bên đặt gia công vẫn chỉ là một. Phương thức này chỉ thích hợp với trường hợp gia công mà sản phẩm phải trải qua nhiều công đoạn. Đây là phương thức gia công tương đối phức tạp mà các bên nhận gia công phải có sự phối hợp chặt chẽ với nhau thì mới đảm bảo được tiến độ mà các bên đã thỏa thuận trong hợp đồng gia công. Lê Thị Phúc 8 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế 2.2. Hợp đồng gia công quốc tế 2.2.1. Khái niệm hợp đồng gia công quốc tế Mối quan hệ giữa bên đặt gia công và bên nhận gia công được xác định trong hợp đồng gia công. Trong quan hệ hợp đồng gia công, bên nhận gia công chịu mọi chi phí và rủi ro của quá trình sản xuất gia công. Hợp đồng gia công quốc tế có những đặc điểm sau: - Hợp đông gia công quốc tế có thể ký trực tiếp hoặc thông qua điện tín. - Trong trường hợp, một bên nhận nguyên liệu của bên kia để tạo ra sản phẩm mới, trong quá trình làm việc bên nhận gia công phải tự mình tổ thức thực hiện công việc, hoàn thành công việc và giao thành phẩm cho bên đặt gia công. Bên đặt gia công không kiểm soát quá trình thực hiện nghĩa vụ của bên nhận gia công mà chỉ quan tâm tới lợi ích của mình là sản phẩm mới tạo ra có đúng thời gian, số lượng, chất lượng và chủng loại như trong hợp đồng hay không. - Không những vậy mà hợp đồng gia công quốc tế còn có nhiều điểm khác biệt thể hiện ở chỗ:  Chủ thể của hợp đồng gia công xuất khẩu có thể là thương nhân hoặc pháp nhân có trụ sở kinh doanh ở các quốc gia khác nhau, vì thế mà các bên tham gia quan hệ hợp đồng sẽ chọn sự điều chỉnh của hệ thống pháp luật khác căn cứ vào nơi đăng ký kinh doanh.  Đối tượng của hợp đồng gia công xuất khẩu là nguyên vật liệu, bán thành phẩm, các sản phẩm đã gia công được chuyển dịch qua biên giới nên các đối tượng này phải chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan hải quan nước sở tại ở cửa khẩu, phải thực hiện các nghĩa vụ về thuế xuất nhập khẩu và tuân thủ những quy định của điều ước quốc tế về quyền và nghĩa vụ giao hàng.  Đồng tiền thanh toán trong hợp đồng gia công quốc tế luôn là ngoại tệ đối với một trong hai nước.  Nguồn luật điều chỉnh của hợp đồng gia công xuất khẩu là hệ thống pháp luật quốc gia, hệ thống pháp luật quốc tế bao gồm các công ước, hiệp định song phương, đa phương, các tập quán thương mại quốc tế. - Đặc biệt trong hợp đồng này đó là quan hệ làm thuê để nhận thù lao mà ở đây hàng hóa là sức lao động. Lê Thị Phúc 9 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế 2.2.2. Chủ thể của hợp đồng gia công quốc tế Chủ thể của hợp đồng gia công quốc tế là cá nhân, tổ chức, pháp nhân có đầy đủ năng lực pháp lý. Năng lực này được xác định bằng luật quốc gia mà chủ thể mang quốc tịch. Căn cứ vào phạm vi chủ thể được quy định trong quy chế gia công cho nước ngoài đối với các doanh nghiệp Việt Nam thì có hai nhóm chủ thể: - Đối với các doanh nghiệp không có giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu, trong quá trình thực hiện họ phải thông qua các doanh nghiệp khác có giấy phép đăng kí kinh doanh xuất nhập khẩu. - Đối với các doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu, được phép độc lập thực hiện các hoạt động xuất nhập khẩu. Ngoài ra, hoạt động gia công xuất khẩu còn có sự tham gia của các doanh nghiệp liên doanh hay 100% vốn nước ngoài, họ được phép tiến hành các hoạt động xuất nhập khẩu mà không cần giấy phép kinh doanh do Bộ công thương cấp. 2.2.3. Phương thức ký hợp đồng Có nhiều phương thức để ký được một hợp đồng quốc tế như: - Công ty trực tiếp ký hợp đồng với nước ngoài, tự trả tất cả các khoản phí và nhận nguyên vật liệu trực tiếp từ nước ngoài, sau đó trực tiếp xuất thành phẩm cho phía nước ngoài. - Các công ty xuất nhập khẩu độc lập trực tiếp ký hợp đồng. - Các công ty kinh doanh nhập khẩu ký hợp đồng thông qua dịch vụ ký hợp đồng thuê của các công ty kinh doanh dịch vụ ký hợp đồng thuê. 2.2.4. Các điều khoản quy định trong hợp đồng Các nội dung sau đây trong hợp đồng được quy định một cách cụ thể: - Xét về nguyên liệu Trong trường hợp quy định rõ hai loại nguyên vật liệu:  Nguyên vật liệu chính: là những nguyên vật liệu chính để làm nên thành phẩm. Nguyên liệu này thường do bên đặt gia công cung cấp.  Nguyên vật liệu phụ: là những nguyên vật liệu có chức năng bổ sung tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh và thường do bên nhận gia công cung cấp. Ngoài ra, trong hợp đồng gia công còn phải quy định rõ số lượng, chất lượng của nguyên vật liệu sử dụng và định mức tiêu hao của từng nguyên vật liệu cụ thể. Lê Thị Phúc 10 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế - Về thành phẩm Hợp đồng xác định cụ thể về từng tên hàng, số lượng, phẩm chất và đóng gói đối với các sản phẩm được sản xuất ra. - Về giá cả gia công Các yếu tố cấu thành giá cả gia công như tiền thù lao gia công, chi phí nguyên vật liệu, chi phí mà bên đặt gia công phải ứng trước trong quá trình tiếp nhận nguyên vật liệu và sản xuất, gia công hàng hóa. Thù lao gia công người ta có thể xác định như sau:  CMT ( Cutting, Making, Trimming ) nếu bên nhận gia công làm các công việc pha cắt, chế tạo và chỉnh trang sản phẩm.  CMP ( Cutting, Making, Packing) nếu bên nhận gia công nhận làm các công việc pha cắt, chế tạo, đóng gói sản phẩm.  CMTQ với hàm ý Q là quota ( hạn ngạch ).  CMPQ với hàm ý Q là quota ( hạn ngạch ).  CMTthQ với hàm ý Q là quota ( hạn ngạch ). - Về nghiệm thu Trong hợp đồng phải ghi rõ về địa điểm nghiệm thu, phương pháp kiểm tra hàng, thời gian tiến hành nghiệm thu và chi phí. - Về thanh toán Đồng tiền thanh toán được sử dụng có thể là đồng tiền của nước nhận gia công hoặc của nước đặt gia công hoặc của nước thứ ba. Gia công xuất khẩu có thể áp dụng nhiều phương thức thanh toán:  Phương thức trả tiền mặt.  Phương thức chuyển tiền.  Phương thức thanh toán nhờ thu.  Phương thức tín dụng chứng từ. - Về việc giao hàng Trong hợp đồng người ta quy định thời gian, địa điểm, phương thức giao của nguyên vật liệu và thành phẩm. Ngoài ra, trong hợp đồng gia công xuất khẩu còn có Lê Thị Phúc 11 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế các quy định khác như: Việc cung ứng máy móc, thiết bị cho bên nhận gia công, đào tạo tay nghề cho công nhân, thưởng phạt và giải quyết tranh chấp… 2.3. Quy trình thực hiện hợp đồng gia công quốc tế 2.3.1. Đăng kí với cơ quan hải quan làm thủ tục nhập nguyên vật liệu Trước khi làm thủ tục nhập khẩu lô hàng đầu tiên cho hợp đồng thì chậm nhất là 3 ngày làm việc doanh nghiệp phải xuất trình hồ sơ để cơ quan hải quan làm thủ tục tiếp nhận hợp đồng. Trong trường hợp có lý do thì trưởng đơn vị hải quan làm thủ tục có thể chấp nhậ rút ngắn thời gian trên. Bộ hồ sơ làm thủ tục hải quan bao gồm các giấy tờ sau:  Tờ khai hải quan  Hóa đơn thương mại  Hợp đồng gia công  Các giấy tờ có liên quan khác. Hiện tại, theo thông tư 74/2010/TT – BTC ngày 14/05/2010 của Bộ Tài Chính hướng dẫn thủ tục hải quan đối với hàng hóa gia công cho thương nhân nước ngoài được quy định như sau: Làm thủ tục nhận hàng với cảng: Hiện nay, đa số các hàng xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp nhận gia công đều được vận chuyển qua đường biên với phương thức mua với giá CIF và bán với giá FOB. Trường hợp vận chuyển qua đường hàng không chỉ được vận dụng khi thật cần thiết do chi phí vận chuyển quá lớn. Với trường hợp nhận hàng bằng đường biển thì khi có thông báo hàng đến doanh nghiệp phải tiến hành các bước sau: - Đối với hàng phải lưu kho bãi Mang giấy giới thiệu cơ quan, vận đơn gốc ( B/L ) đến cảng đổi lấy lệnh giao hàng ( D/O ) 3 bản, nộp lệ phí lưu kho bãi, xếp dỡ… Xuất trình biên lai nộp lệ phí, D/O, Invoice, Parking list tại văn phòng cảng để ký xác nhận. Cảng lưu giữ 1 bản D/O. Xuất trình 2 bản D/O tại kho vận để làm phiếu xuất kho. Hoàn thiện nốt các thủ tục hải quan để lấy hàng khỏi cảng. - Đối với hàng không phải lưu bãi Lê Thị Phúc 12 K45E4 Khóa luận tốt nghiệp Thương Mại Quốc Tế Hoàn thành các thủ tục hải quan trước khi dỡ hàng. Trao cho cảng B/L, B/O, nộp lệ phí bốc xếp và lấy lệnh giao thẳng, nhậ hàng từ máy bay, ký bản tổng kết giao nhận và xác nhận số lượng hàng hóa thực giao nhận với cảng. - Đối với hàng chuyên chở bằng Container Hàng nguyên container, đến bãi container yard ( CY ) làm thủ tục hải quan bao gồm: Kiểm tra niêm phong, kẹp chì và kiểm định hàng hóa. Làm tiếp các thủ tục nhận hàng như phần trên để nhận hàng về. Nếu hàng lẻ thì đến trạm container ( CFS ) nhận hàng làm các thủ tục hải quan với cảng như trên. Khi nguyên vật liệu được chuyển bằng đường hàng không ( rất ít ),doanh ngiệp phải mang bộ chứng từ đến bộ phận giao hàng không, làm các thủ tục hải quan cho phương tiện vận tải chuyên chở nguyên vật liệu về doanh nghiệp. - Kiểm tra nguyên vật liệu nhập khẩu Tùy theo thỏa thuận giữa hai bên về thành phần nhân sự và địa điểm kiểm tra. Nội dung của kiểm tra hàng nguyên vật liệu:  Kiểm tra số lượng: Đủ, thừa, thiếu, đổ vỡ, xác định nguyên nhân thiệt hại…  Kiểm tra chất lượng: Chủng loại, quy cách, nhãn hiệu, kích thước, .. Nếu trong quá trình kiểm tra phát hiện các sai sót không đúng với yêu cầu thỏa thuận trong hợp đồng thì phải lập biên bản với hãng tàu, cảng hoặc mời cơ quan giám định đến kiểm tra làm thủ tục giám định nhưng phải thông báo cho phía cung cấp nguyên vật liệu biết trước khi tiến hành kiểm tra. 2.3.2. Tổ chức sản xuất hàng gia công xuất khẩu Đây là khâu khá quan trọng trong quy trình vì nó quyết định đến chất lượng của sản phẩm gia công. Tổ chức gia công và chuẩn bị hàng để giao gồm các bước sau:  Tiến hành gia công thử để định mức nguyên vật liệu chính, nguyên vật liệu phụ, lao động.  Giao nguyên vật liệu cho các đơn vị trực tiếp thực hiện để các đơn vị đó tiến hành từng công đoạn gia công sản phẩm.  Gia công sản phẩm bao gồm 5 công đoạn chính là giáp mẫu, cắt vải, rải truyền, hoàn thành sản phẩm và đóng gói. Lê Thị Phúc 13 K45E4