Tài liệu Hoàn thiện kế toán nghiệp vụ bán hàng nội địa ở công ty xuất nhập khẩu nông sản thực phẩm Hà Nội

LuËn v¨n tèt nghiÖp Lêi nãi ®Çu Tõ khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng ®· lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng h¬n víi sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i muèn tån t¹i ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ trêng ®ßi hái hµng ho¸ b¸n ra ph¶i ®îc thÞ trêng, ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn. Môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ®Ó t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc më réng thÞ phÇn trong níc còng nh níc ngoµi. §Ó b¾t kÞp xu thÕ ph¸t triÓn vµ kh«ng bÞ ®Èy ra khái “cuéc ch¬i ”, c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i tæ chøc tèt nghiÖp vô b¸n hµng, b¸n hµng lµ kh©u quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. B¸n hµng hay cßn gäi lµ tiªu thô lµ kh©u cuèi cïng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. §Ó tiªu thô ®¹t hiÖu qu¶, hµng ho¸ b¸n ra ph¶i cã chÊt lîng cao, gi¸ thµnh h¹, ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ trêng. Bëi cã tiªu thô tèt s¶n phÈm doanh nghiÖp míi ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh ®îc thêng xuyªn liªn tôc. Qua ®ã doanh nghiÖp sÏ t¨ng nhanh vßng quay vèn, cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ vµ tÝch luü vèn ®Çu t ph¸t triÓn. B¸n hµng cã ý nghÜa ®èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i, víi nÒn kinh tÕ còng nh toµn x· héi. Nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Nã cung cÊp mét lîng s¶n phÈm hµng hãa thiÕt yÕu cho nhu cÇu hµng ngµy cña ngêi d©n vµ nhu cÇu s¶n xuÊt cña c¸c nghµnh kinh tÕ kh¸c cã liªn quan. §Ó hoµn thµnh tèt kÕ ho¹ch tiªu thô hµng ho¸, mçi doanh nghiÖp ®Òu cã nh÷ng biÖn ph¸p tæ chøc vµ qu¶n lý mµ trong ®ã kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng gi÷ vai trß quan träng.ViÖc tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng lµ yªu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt kh«ng riªng víi bÊt cø doanh nghiÖp th¬ng m¹i nµo.Thùc tÕ nÒn kinh tÕ quèc d©n ®· vµ ®ang cho thÊy râ ®iÒu ®ã. Tuy nhiªn c«ng cô nµy ®· ®îc sö dông triÖt ®Ó cha l¹i lµ vÊn ®Ò cÇn ®Ò cËp ®Õn. NhËn thøc ®îc vai trß, ý nghÜa cña c«ng t¸c b¸n hµng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i kh«ng ngõng cñng cè, n©ng cao, hoµn thiÖn kÕ to¸n b¸n hµng ®Ó theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi, em nhËn thÊy viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n b¸n hµng t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng lµ mét ®Ò tµi hay gãp phÇn ®a viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc phôc 1 LuËn v¨n tèt nghiÖp vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch tiªu thô hµng ho¸ vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n lý. §îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy NguyÔn ViÕt TiÕn, c¸c c« chó anh chÞ phßng kÕ to¸n C«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ë trêng, em ®· thùc hiÖn luËn v¨n cña m×nh víi ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng néi ®Þa ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi ” Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi trªn c¬ së ph©n tÝch vÒ mÆt lý luËn kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng nãi riªng kÕt hîp víi thùc tiÔn kinh doanh vµ kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi tõ ®ã cã nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng ë c«ng ty. Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung cña luËn v¨n gåm 3 ch¬ng : Ch¬ng 1 : C¬ së lý luËn cña viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i. Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng néi ®Þa t¹i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi Ch¬ng 3 : Ph¬ng híng hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng néi ®Þa ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm Hµ Néi Do thêi gian thùc tËp cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tÕ cha cã, kh¶ n¨ng lý luËn cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn b¶n luËn v¨n nµy khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp bæ sung cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c« chó anh chÞ phßng kÕ to¸n cña c«ng ty ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n n÷a. Ch¬ng 1 C¬ së lý luËn cña viÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹I 1.1 Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ nghiÖp vô b¸n hµng 1.1.1 §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 1.1.1.1 §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng §Êt níc ta ®ang tõng bíc ph¸t triÓn theo nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× §¶ng vµ Nhµ níc ®ang tõng bíc ®æi míi vµ hoµn thiÖn mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo m« h×nh t b¶n chñ nghÜa sang mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng mang "phong c¸ch" x· héi 2 LuËn v¨n tèt nghiÖp chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ mµ ë ®ã nh÷ng khuyÕt tËt cña thÞ trêng ®îc h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt. §iÒu nµy kh«ng ph¶i dÔ bëi nã lµ bµi to¸n khã cña c¸c quèc gia anh em cã cïng mét m« h×nh nh chóng ta ®ã lµ Trung Quèc, Cu Ba vµ mét sè níc kh¸c. §Õn b©y giê theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ th× hiÖn nay chØ cã Trung Quèc lµ thµnh c«ng h¬n so víi c¸c níc kh¸c khi vËn dông m« h×nh. ChÝnh v× nh÷ng khã kh¨n trªn mµ §¶ng vµ Nhµ níc ta ph¶i lu«n cã nh÷ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch trong tõng thêi kú ,tõng giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hay nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n ®ã lµ nh÷ng néi dung ®Þnh híng XHCN nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta. §Þnh híng XHCN trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta ®ã lµ ®Þnh híng cña mét x· héi mµ ë ®ã sù hïng m¹nh cña quèc gia lµ nhê vµo sù giµu cã vµ h¹nh phóc cña d©n c. X· héi kh«ng cßn t×nh tr¹ng ngêi bãc lét ngêi mäi ngêi lµm viÖc theo n¨ng lùc hëng theo lao ®éng .TÊt nhiªn, ®©y vÉn cßn lµ íc m¬ cña Nhµ níc ta song lµ c¬ së ®Ó §¶ng vµ Nhµ níc ta x©y dùng c¸c môc tiªu mét c¸ch phï hîp. §ã lµ viÖc thùc hiÖn t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi, nÒn kinh tÕ cña níc ta cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, m«i trêng sinh th¸i ®îc b¶o vÖ, kinh tÕ nhµ níc ph¶i ph¸t huy ®îc vai trß chñ ®¹o cïng víi kinh tÕ hîp t¸c lµm nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi, Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh, kinh tÕ cña ta lµ nÒn kinh tÕ d©n téc hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. XÐt trªn gãc ®é vi m« th× doanh nghiÖp lµ "tÕ bµo" cña thùc thÓ kinh tÕ th× nã còng chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ. Mµ tríc tiªn nã sÏ chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.Nh c¸c quy luËt gi¸ trÞ, c¹nh tranh, cung cÇu vµ lu th«ng tiÒn tÖ. Nhng dï lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®êng lèi TBCN hay theo ®êng lèi XHCN th× nã còng cã nh÷ng ®Æc trng chung nhÊt ®Þnh.V× vËy tríc tiªn chóng ta ph¶i ®i t×m hiÓu vÒ c¸c ®Æc ®iÓm nµy ®Ó tõ ®ã míi dÉn d¾t theo con ®êng mµ ta lùa chän. Tríc tiªn, ta ph¶i thÊy r»ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã tÝnh tù chñ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ rÊt cao. Trong nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp th× c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng rÊt bÞ ®éng tÊt c¶ ®Òu do cÊp trªn ®a xuèng c¸c chØ tiªu ph¶i hoµn thµnh kÕ ho¹ch trong n¨m...®iÒu nµy khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nhng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i vËn ®éng ®Ó lµm sao 3 LuËn v¨n tèt nghiÖp cã thÓ bï ®¾p ®îc chi phÝ vµ kinh doanh cã l·i ®ång thêi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Trªn thÞ trêng hµng ho¸ rÊt phong phó, chÝnh do sù n¨ng ®éng cña tõng doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn mµ hä ph¶i lu«n t×m c¸ch t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao, mÉu m· ®Ñp, hµng ho¸ ph¶i cã nhiÒu chñng lo¹i ®Ó cã thÓ ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. §©y ®îc coi lµ mét u viÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng nã sÏ gióp cho x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn. Gi¸ c¶ hµng ho¸ ®îc quyÕt ®Þnh ngay trªn thÞ trêng do sù t¸c ®éng qua l¹i cña cung vµ cÇu. V× vËy, gi¸ c¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng bao giê cè ®Þnh nhng c¸i quyÕt ®Þnh vÉn lµ gi¸ trÞ. C¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu cña thÞ trêng bëi c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Òu mong muèn vµ coi môc tiªu cuèi cïng cña m×nh lµ thu ®îc lîi nhuËn. ChÝnh v× vËy, mµ khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ trêng hä ph¶i chÞu sù c¹nh tranh rÊt lín tõ c¸c ®èi thñ trong cïng mét ngµnh hoÆc kh¸c ngµnh. C¹nh tranh sÏ ®µo th¶i nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp "chiÕn th¾ng " cã ®îc nhiÒu kinh nghiÖm h¬n trªn th¬ng trêng vµ lín m¹nh h¬n vÒ tiÒm lùc kinh tÕ. Kinh tÕ thÞ trêng lµ hÖ thèng kinh tÕ më. Kinh tÕ thÞ trêng lu«n ®ßi hái sù më cöa, bëi mét nÒn kinh tÕ mµ hµng ho¸ lu«n dåi dµo th× sÏ dÉn ®Õn sù ø ®äng hµng ho¸ trong níc nÕu ta kh«ng më cöa, khiÕn dÉn ®Õn hiÖn tîng khñng ho¶ng thõa nã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng giao dÞch víi níc ngoµi ®Ó cã thÓ lµm gi¶m ®îc hµng ho¸ thõa ®ång thêi nhê cã nÒn kinh tÕ më mµ ta cã thÓ cã ®îc c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ ta cßn thiÕu hoÆc cha s¶n xuÊt ®îc. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng lín th× viÖc më cöa lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. 1.1.1.2 ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®èi víi nghiÖp vô b¸n hµng Kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp tríc hÕt ph¶i gi¶i ®¸p c¸c vÊn ®Ò: kinh doanh hµng ho¸ g×, híng tíi ®èi tîng kh¸ch hµng nµo vµ kinh doanh nh thÕ nµo. NÕu nh tríc ®©y c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ho¹t ®éng theo mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu tõ trªn xuèng díi: vèn do nhµ níc cÊp, kÕ ho¹ch mua b¸n, gi¸ c¶ ®· cã s½n chØ viÖc tu©n theo, l·i doanh nghiÖp hëng, lç nhµ níc chÞu… Khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng cßn ®îc nhµ níc bao cÊp n÷a, c¸c 4 LuËn v¨n tèt nghiÖp doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i tù t×m híng ®i cho m×nh, tù h¹ch to¸n ®éc lËp. Do vËy, mçi doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i ®Ò ra chiÕn lîc kinh doanh ®óng ®¾n ®Ó cã thÓ ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh trong cuéc c¹nh tranh ®Çy kh¾c nghiÖt nµy. Cã thÓ nãi, tiªu thô hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ qu¸ tr×nh gåm nhiÒu ho¹t ®éng: nghiªn cøu thÞ trêng, nghiªn cøu ngêi tiªu dïng, c¸c chÝnh s¸ch vµ h×nh thøc b¸n hµng…®Ó doanh nghiÖp tiÕp cËn ® îc víi kh¸ch hµng, tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Do cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nªn doanh nghiÖp ph¶i n¾m b¾t râ nhu cÇu thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng, phôc vô cho hä nh÷ng s¶n phÈm tèt nhÊt c¶ vÒ kiÓu d¸ng, chÊt lîng, gi¸ c¶ cïng c¸c dÞch vô kÌm theo. V× vËy c¸c nhµ kinh doanh cÇn t×m kiÕm nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy tiªu thô hµng ho¸ vµ tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung. Qua ho¹t ®éng b¸n hµng doanh nghiÖp tõng bíc chiÕm lÜnh thÞ trêng, thu lîi nhuËn, t¹o dùng vÞ thÕ vµ uy tÝn cña m×nh trªn th¬ng trêng. 1.1.2 §Æc ®iÓm nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i 1.1.2.1 Kh¸i niÖm b¸n hµng B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh trao ®æi th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng ho¸, dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã doanh nghiÖp chuyÓn giao s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cho kh¸ch hµng cßn kh¸ch hµng ph¶i tr¶ cho doanh nghiÖp kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ b¸n cña s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô theo gi¸ qui ®Þnh hoÆc gi¸ tho¶ thuËn. Hµng ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lµ hµng ho¸ mua vµo ®Õ b¸n ra nh»m ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt, tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. Qu¸ tr×nh b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn kinh doanh tõ vèn hµng ho¸ sang vèn b»ng tiÒn vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh. Qu¸ tr×nh b¸n hµng hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®îc chuyÓn giao cho ngêi mua vµ doanh nghiÖp ®· thu ®îc tiÒn b¸n hµng hoÆc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n. Qua ®ã, ta cã thÓ kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña qu¸ tr×nh b¸n hµng nh sau: - VÒ mÆt hµnh vi: Cã sù tho¶ thuËn trao ®æi diÔn ra gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. Ngêi b¸n ®ång ý b¸n, ngêi mua ®ång ý mua, ngêi b¸n xuÊt giao hµng cho ngêi mua, ngêi mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn. - VÒ b¶n chÊt kinh tÕ: B¸n hµng lµ qu¸ tr×nh thay ®æi quyÒn së h÷u hµng ho¸. Sau khi b¸n hµng quyÒn së h÷u hµng ho¸ chuyÓn cho ngêi mua, ngêi b¸n kh«ng cßn quyÒn së h÷u vÒ sè hµng ®· b¸n. 5 LuËn v¨n tèt nghiÖp Thùc hiÖn qu¸ tr×nh b¸n hµng, ®¬n vÞ b¸n xuÊt giao cho kh¸ch hµng mét khèi lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn hoÆc hîp ®ång ®· ký kÕt vµ sÏ nhËn l¹i tõ kh¸ch hµng mét kho¶n tiÒn t¬ng øng víi gi¸ b¸n sè hµng ho¸ ®ã. Doanh thu b¸n hµng ®îc h×nh thµnh ®ã chÝnh lµ nguån bï ®¾p chi phÝ vµ h×nh thµnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÒ nguyªn t¾c chØ khi nµo chuyÓn quyÒn së h÷u hµng ho¸ tõ ®¬n vÞ b¸n sang kh¸ch hµng vµ kh¸ch hµng thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng míi ®îc coi lµ b¸n, lóc ®ã míi ph¶n ¸nh doanh thu. Do ®ã t¹i thêi ®iÓm x¸c nhËn lµ b¸n hµng vµ ghi nhËn doanh thu cã thÓ doanh nghiÖp thu ®îc tiÒn hµng hoÆc còng cã thÓ cha thu ®îc v× ngêi mua míi chÊp nhËn tr¶. 1.1.2.2 Vai trß cña b¸n hµng B¸n hµng lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn vµ nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. Víi c¸c doanh nghiÖp, b¸n ®îc hµng th× míi cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra vµ cã l·i. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c doanh thu b¸n hµng lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu kinh tÕ –tµi chÝnh, tr×nh ®é ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ vµ thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc. §èi víi ngêi tiªu dïng c«ng t¸c b¸n hµng ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng cña kh¸ch hµng. ChØ cã th«ng qua b¸n hµng th× tÝnh h÷u Ých cña hµng ho¸ míi ®îc thùc hiÖn vµ ®îc x¸c ®Þnh vÒ mÆt sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, thêi gian, sù phï hîp víi thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng míi ®îc x¸c ®Þnh râ. Nh vËy b¸n hµng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¸i s¶n xuÊt x· héi. Qu¸ tr×nh b¸n hµng cßn ¶nh hëng ®Õn quan hÖ c©n ®èi gi÷a c¸c nghµnh, gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau, t¸c ®éng ®Õn quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng.C«ng t¸c b¸n hµng cña doanh nghiÖp mµ tæ chøc tèt, th«ng suèt sÏ t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng mua hµng, s¶n xuÊt, dù tr÷, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh kinh doanh tiÕn hµnh mét c¸ch nhanh chãng, ®ång vèn ®îc lu©n chuyÓn nhanh. Kinh doanh cã l·i th× doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng, n©ng cao nghiÖp vô, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, t¹o nguån tÝch luü quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét doanh nghiÖp ®îc coi lµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ nÕu cã tÝch luü vµ toµn bé chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®Òu ®îc bï ®¾p l¹i b»ng thu nhËp vÒ b¸n hµng. B¸n hµng lµ ®iÒu kiÖn v« cïng quan träng ®Ó doanh nghiÖp ®øng v÷ng trªn thÞ trêng. Do ®ã c«ng t¸c b¸n hµng cÇn ph¶i ®îc n¾m b¾t, theo dâi chÆt 6 LuËn v¨n tèt nghiÖp chÏ, thêng xuyªn qu¸ tr×nh b¸n hµng tõ kh©u mua hµng, dù tr÷, b¸n hµng, thanh to¸n thu nép kÞp thêi ®¶m b¶o x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ®óng tr¸nh hiÖn tîng l·i gi¶, lç thËt. 1.1.2.3 C¸c ph¬ng thøc b¸n hµng 1.1.2.3.1 Ph¬ng thøc b¸n bu«n B¸n bu«n lµ viÖc b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n (nh÷ng ngêi trung gian) ®Ó hä tiÕp tôc chuyÓn b¸n hoÆc b¸n cho ngêi s¶n xuÊt ®Ó tiÕp tôc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Hµng ho¸ sau khi b¸n vÉn cßn n»m trong lu th«ng, hoÆc trong s¶n xuÊt, cha ®Õn tay ngêi tiªu dïng cuèi cïng. B¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy thêng b¸n víi khèi lîng lín vµ cã thêi h¹n thu håi vèn nhanh. Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, b¸n bu«n hµng ho¸ thêng ¸p dông hai ph¬ng thøc:  B¸n bu«n qua kho: lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ hµng ho¸ ®îc ®a vÒ kho cña ®¬n vÞ råi míi tiÕp tôc chuyÓn b¸n. B¸n bu«n qua kho ®îc tiÕn hµnh díi hai h×nh thøc: - B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp : theo h×nh thøc nµy bªn mua cö c¸n bé nghiÖp vô trùc tiÕp ®Õn nhËn hµng trùc tiÕp t¹i kho cña bªn b¸n. Sè hµng ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn hµng vµ ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî. - B¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng : theo h×nh thøc nµy bªn b¸n xuÊt kho ®Ó giao hµng cho bªn mua t¹i ®Þa ®iÓm ngêi mua ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ gi÷a hai bªn b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i tù cã hoÆc thuª ngoµi. Khi hµng ho¸ vËn chuyÓn th× vÉn thuéc bªn b¸n. Chøng tõ göi hµng ®i lµ phiÕu göi hµng, vËn ®¬n vËn chuyÓn. Chøng tõ b¸n hµng còng lµ ho¸ ®¬n hoÆc phiÕu xuÊt kho kiªm ho¸ ®¬n. Hµng ho¸ göi ®i cha ph¶i lµ b¸n mµ vÉn thuéc quyÒn së h÷u doanh nghiÖp. Hµng göi ®i ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi bªn mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.  B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: Lµ trêng hîp hµng ho¸ b¸n cho bªn mua ®îc giao th¼ng tõ kho cña bªn cung cÊp hoÆc giao th¼ng tõ bÕn c¶ng nhµ ga chø kh«ng qua kho cña c«ng ty. B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng lµ ph¬ng thøc b¸n hµng tiÕt kiÖm nhÊt v× nã gi¶m ®îc chi phÝ lu th«ng, t¨ng nhanh sù vËn ®éng cña hµng ho¸. Nhng ph¬ng thøc nµy chØ ¸p dông trong trêng hîp cung øng hµng ho¸ cã kÕ ho¹ch, khèi lîng hµng ho¸ lín, hµng b¸n ra kh«ng cÇn chän läc, bao gãi. Ph¬ng thøc nµy cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c h×nh thøc sau: 7 LuËn v¨n tèt nghiÖp - B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao trùc tiÕp (h×nh thøc giao tay ba) : Theo h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp tiÕn hµnh bu«n b¸n víi bªn cung cÊp vÒ mua hµng ®ång thêi tiÕn hµnh thanh to¸n víi bªn mua vÒ b¸n hµng. C¶ 3 bªn cïng chøng kiÕn viÖc giao nhËn hµng ho¸. Khi bªn mua ký nhËn ®ñ hµng vµ ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. - B¸n bu«n vËn vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc vËn chuyÓn hµng :Theo h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp th¬ng m¹i sau khi mua hµng, nhËn hµng mua, b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i tù cã hoÆc thuª ngoµi chuyÓn hµng ®Õn giao cho bªn mua t¹i ®Þa ®iÓm ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ. Hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi nhËn ®îc tiÒn cña bªn mua thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cña bªn mua ®· nhËn ®îc hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n. 1.1.2.3.2 Ph¬ng thøc b¸n lÎ hµng ho¸ B¸n lÎ lµ b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu c¸ nh©n vµ tËp thÓ. Hµng ho¸ sau khi b¸n ®i vµo tiªu dïng trùc tiÕp, kÕt thóc kh©u lu th«ng. Khèi lîng hµng b¸n thêng nhá, phong phó ®a d¹ng c¶ vÒ chñng lo¹i, mÉu m·. Trong b¸n lÎ cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc sau:  H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp : §©y lµ h×nh thøc b¸n hµng mµ nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp thu tiÒn cña kh¸ch hµng vµ giao hµng cho kh¸ch. Trong h×nh thøc nµy nh©n viªn b¸n hµng lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vÒ sè hµng ®· nhËn ra quÇy ®Ó b¸n lÎ. §Ó ph¶n ¸nh râ sè lîng hµng nhËn ra vµ ®· b¸n th× nh©n viªn b¸n hµng ph¶i tiÕn hµnh h¹ch to¸n nghiÖp vô trªn c¸c thÎ hµng ë quÇy hµng. ThÎ hµng ®îc më cho tõng mÆt hµng ®Ó ghi chÐp sù biÕn ®éng cña hµng hãa trong tõng ca, tõng ngµy. Cuèi ca, ngµy nh©n viªn b¸n hµng ph¶i kiÓm tiÒn, lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng trong ca, cuèi ngµy ®Ó ghi chÐp vµo thÎ vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng. Ph¬ng thøc nµy ¸p dông phæ biÕn ë nh÷ng c«ng ty th¬ng m¹i b¸n lÎ v× tiÕt kiÖm ®îc lao ®éng, kh¸ch mua hµng thuËn tiÖn nhng nÕu kh«ng qu¶n lý chÆt chÏ dÔ x¶y ra tiªu cùc, mÊt tiÒn…  H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn tËp trung: Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ nghiÖp vô b¸n hµng vµ thu tiÒn t¸ch rêi nhau, mçi quÇy hµng cã nh©n viªn thu ng©n lµm nhiÖm vô viÕt ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª thu tiÒn cña kh¸ch mua hµng. Kh¸ch hµng sÏ cÇm ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª ®Õn nhËn hµng ë quÇy do nh©n viªn thu ng©n giao vµ tr¶ ho¸ ®¬n, tÝch kª cho nh©n viªn b¸n hµng. Cuèi ca, cuèi ngµy nh©n viªn thu ng©n kiÓm tiÒn lµm giÊy nép tiÒn b¸n hµng, cßn nh©n viªn b¸n hµng c¨n cø vµo sè hµng ®· giao theo c¸c ho¸ ®¬n vµ tÝch kª thu l¹i hoÆc kiÓm kª 8 LuËn v¨n tèt nghiÖp hµng ho¸ cßn l¹i cuèi ca, cuèi ngµy ®Ó x¸c ®Þnh hµng hãa ®· giao, lËp b¸o c¸o b¸n hµng trong ca(ngµy). §èi chiÕu sè tiÒn nép theo giÊy nép tiÒn víi doanh thu b¸n hµng theo c¸c b¸o c¸o b¸n hµng ®Ó x¸c ®Þnh thõa vµ thiÕu tiÒn hµng. Do cã viÖc t¸ch rêi gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi thu tiÒn nh vËy sÏ tr¸nh ®îc sai sãt, mÊt m¸t hµng ho¸ vµ tiÒn. Ngêi b¸n chØ giao hµng nªn tr¸nh ®îc nhÇm lÉn vÒ tiÒn hµng trong qu¸ tr×nh b¸n, mÆt kh¸c hä sÏ cã nhiÒu thêi gian ®Ó chuÈn bÞ hµng ho¸ phôc vô kh¸ch hµng tèt h¬n. Tuy vËy, h×nh thøc nµy l¹i g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng, v× thÕ chØ ¸p dông víi nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao.  H×nh thøc b¸n hµng tr¶ gãp: Lµ ph¬ng thøc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu lÇn. Ngêi mua sÏ thanh to¸n lÇn ®Çu t¹i thêi ®iÓm mua. Sè tiÒn cßn l¹i ngêi mua chÊp nhËn tr¶ dÇn ë c¸c kú tiÕp theo. Ngoµi sè tiÒn ph¶i tr¶ theo gi¸ mua hµng ho¸, ngêi mua cßn ph¶i tr¶ thªm mét kho¶n tiÒn l·i do tr¶ chËm. Theo h×nh thøc tr¶ gãp, vÒ mÆt h¹ch to¸n khi giao hµng cho ngêi mua th× lîng hµng chuyÓn giao ®îc coi lµ tiªu thô. H×nh thøc nµy gióp doanh nghiÖp më réng thÞ trêng tiªu thô, thu hót ®îc nhiÒu kh¸ch hµng.  H×nh thøc b¸n hµng tù phôc vô: H×nh thøc nµy hiÖn ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë níc ta, ®îc tæ chøc díi d¹ng cöa hµng tù chän hoÆc siªu thÞ. Kh¸ch hµng ®Õn mua hµng tù do lùa chän råi mang ra bé phËn thu tiÒn ®Ó thanh to¸n. Nh©n viªn thu ng©n tÝnh råi thu tiÒn cña kh¸ch hµng lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ cuèi ngµy nép tiÒn cho thñ quü. H×nh thøc nµy ®ßi hái vèn ®Çu t lín v× ph¶i trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i vµo viÖc b¸n hµng. 1.1.2.3.3 Ph¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý Lµ ph¬ng thøc mµ doanh nghiÖp th¬ng m¹i xuÊt hµng giao cho bªn nhËn ®¹i lý ®Ó b¸n. Bªn ®¹i lý sÏ trùctiÕp b¸n hµng, thanh to¸n tiÒn cho doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ ®îc hëng hoa hång ®¹i lý. Sè hµng göi ®¹i lý vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp vµ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô khi doanh nghiÖp nhËn ®îc tiÒn do bªn ®¹i lý thanh to¸n hoÆc nhËn giÊy b¸o chÊp nhËn thanh to¸n. 1.1.2.4 Gi¸ c¶ hµng ho¸ C¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i hiÖn nay trªn thÞ trêng ®Òu c¹nh tranh víi nhau b»ng gi¸ c¶ vµ chÊt lîng hµng ho¸. Tuy nhiªn, dï hµng ho¸ cã chÊt lîng tèt ®i ch¨ng n÷a mµ gi¸ l¹i qu¸ cao th× kh«ng thÓ thu hót ®îc kh¸ch hµng. Bëi vËy, gi¸ c¶ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè v« cïng quan träng, lµ vò khÝ chiÕn lîc cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Trong nÒn 9 LuËn v¨n tèt nghiÖp kinh tÕ thÞ trêng, lîi nhuËn ®îc coi lµ mét tiªu chÝ quan träng, lµ môc tiªu cuèi cïng mµ mçi doanh nghiÑp ®Òu híng tíi. V× thÕ, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n lµ mét c«ng viÖc rÊt khã kh¨n, mçi doanh nghiÖp ph¶i tù x¸c ®Þnh cho m×nh møc gi¸ phï hîp dùa vµo nhu cÇu thÞ trêng, ®iÒu kiÖn cña m×nh…HiÖn nay doanh nghiÖp thêng x¸c ®Þnh gi¸ b¸n theo c«ng thøc: Gi¸ b¸n = Gi¸ mua thùc tÕ + ThÆng sè th¬ng m¹i ThÆng sè th¬ng m¹i = Gi¸ mua thùc tÕ x TØ lÖ(%)thÆng sè th¬ng m¹i Tõ ®ã ta cã: Gi¸ b¸n = Gi¸ mua thùc tÕ x [ 1+TØ lÖ (%) thÆng sè th¬ng m¹i ] 1.1.2.5 C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp thêng xuyªn ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n víi c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc vµ c¸ nh©n cã liªn quan nh thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô víi ngêi cung cÊp, thanh to¸n tiÒn thuÕ víi c¬ quan thuÕ…MÆt kh¸c víi t c¸ch lµ mét nhµ cung cÊp, doanh nghiÖp còng nhËn thêng xuyªn c¸c kho¶n thanh to¸n tõ c¸c kh¸ch hµng cña m×nh. ViÖc thanh to¸n tiÒn hµng ®îc tiÕn hµnh theo nhiÒu ph¬ng thøc, cã thÓ tr¶ tiÒn tríc, tr¶ tiÒn ngay, tr¶ tiÒn sau tuú theo sù tho¶ thuËn mua b¸n gi÷a hai bªn. §ång thêi nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¶ hai bªn vµ nã gióp cho viÖc qu¶n lý tiÒn vèn trong doanh nghiÖp phï hîp víi sù vËn ®éng cña chóng. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ¸p dông 2 h×nh thøc chñ yÕu sau:  Ph¬ng thøc thanh to¸n ngay : Sau khi giao hµng cho bªn mua vµ bªn mua chÊp nhËn thanh to¸n lu«n, bªn b¸n cã thÓ thu tiÒn hµng ngay b»ng tiÒn mÆt, sÐc, hoÆc cã thÓ b»ng hµng ( nÕu b¸n hµng theo ph¬ng thøc hµng ®æi hµng ). Ph¬ng thøc nµy ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng kh«ng thêng xuyªn liªn tôc giao dÞch th× tríc khi nhËn hµng ph¶I thanh to¸n ®Çy ®ñ tiÒn hµng theo ho¸ ®¬n. NÕu muèn nî l¹I ph¶I cã tµI s¶n thÕ chÊp hay tÝn chÊp cña c«ng ty, c¸ nh©n kh¸c ®øng ra cam ®oan tr¶ ®óng h¹n theo quy ®Þnh.  Ph¬ng thøc thanh to¸n chËm tr¶ : Theo ph¬ng thøc nµy, bªn b¸n sÏ nhËn ®îc tiÒn hµng sau mét kho¶ng thêi gian mµ hai bªn tho¶ thuËn tríc. Do ®ã h×nh thµnh kho¶n c«ng nî ph¶I thu cña kh¸ch hµng. Nî ph¶I thu cÇn ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt cho tõng ®èi tîng ph¶I thu. ViÖc cho kh¸ch hµng nî hay lµ thanh to¸n sau ®èi víi doanh nghiÖp chØ h¹n chÕ trong mét thêi gian ng¾n mµ cho mét sè Ýt kh¸ch hµng mua b¸n thêng xuyªn, cã tÝn nhiÖm, lµm ¨n l©u dµi. 10 LuËn v¨n tèt nghiÖp 1.1.2.6 Ph¹m vi vµ thêi ®iÓm ghi chÐp Trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i, b¸n hµng lµ kh©u cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn c¶ qu¸ tr×nh kinh doanh. Bëi vËy, viÖc x¸c ®Þnh ®óng hµng b¸n cã ý nghÜa v« cïng quan träng, gióp cho viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c doanh thu b¸n hµng, tõ ®ã t¹o ®IÒu kiÖn cho viÖc tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng ®îc khoa häc vµ theo dâi chÆt chÏ c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng ®Ó ®«n ®èc kh¸ch hµng thanh to¸n kÞp thêi. Hµng ho¸ ®îc gäi lµ hµng b¸n khi doanh nghiÖp xuÊt giao hµng cho kh¸ch hµng ®· thu ®îc tiÒn ngay hoÆc kh¸ch hµng ®· chÊp nhËn thanh to¸n. Theo quy ®Þnh hiÖn nay, hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh lµ hµng b¸n trong c¸c trêng hîp: - Thùc hiÖn b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ ngay ( ®· thu ®îc tiÒn mÆt, sÐc, giÊy b¸o cã…) - Thùc hiÖn b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, kho¶n tiÒn nµy ®îc goi lµ kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng. Doanh thu nµy lµ doanh thu tr¶ chËm. - Kh¸ch hµng øng tríc tiÒn mua hµng cña doanh nghiÖp. Khi chuyÓn hµng tr¶ cho kh¸ch th× hµng ho¸ ®ã ®îc coi lµ hµng b¸n vµ khi ®ã doanh thu b¸n hµng còng ®îc ghi nhËn. Nh vËy, thêi ®iÓm ®Ó x¸c ®Þnh hµng b¸n kh«ng ph¶i tÝnh tõ lóc xuÊt giao hµng cho kh¸ch hµng mµ ph¶i c¨n cø vµo thêi ®iÓm thanh to¸n cña kh¸ch hµng, tøc lµ lóc doanh nghiÖp thu ®îc tiÒn vÒ nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt hoÆc nhËn giÊy b¸o cã cña ng©n hµng nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n b»ng h×nh thøc chuyÓn kho¶n qua ng©n hµng. Do ®ã, hµng ho¸ göi ®i cña doanh nghiÖp vÒ mÆt ph¸p lý vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n vÞ, chØ khi nµo kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hay chÊp nhËn thanh to¸n th× lóc ®ã sè hµng ho¸ göi ®i míi thuéc quyÒn së h÷u cña kh¸ch hµng. Khi ®ã hµng ho¸ cña doanh nghiÖp míi ®îc coi lµ hµng b¸n vµ doanh thu b¸n hµng sÏ ®îc ghi nhËn. 1.1.3 Yªu cÇu qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng NghiÖp vô b¸n hµng cã liªn quan ®Õn nhiÒu kh¸ch hµng kh¸c nhau, c¸c ph¬ng thøc b¸n hµng, c¸c thÓ thøc thanh to¸n. Qu¶n lý nghiÖp vô b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i chÝnh lµ viÖc qu¶n lý vÒ sè lîng, chÊt lîng, gi¸ c¶ hµng ho¸, vÒ viÖc thu håi tiÒn hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Yªu cÇu: - §Ó qu¶n lý vÒ sè lîng ®ßi hái ph¶i thêng xuyªn ph¶n ¸nh gi¸m ®èc t×nh h×nh sù vËn ®éng cña tõng lo¹i hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh nhËp – xuÊt – tån 11 LuËn v¨n tèt nghiÖp kho c¶ vÒ sè lîng vµ mÆt hµng, ph¸t hiÖn kÞp thêi hµng ho¸ ø ®äng ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nhanh chãng sè hµng. - VÒ mÆt chÊt lîng, ph¶i lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra, ph©n cÊp mÆt hµng vµ cã chÕ ®é b¶o qu¶n riªng ®èi víi tõng lo¹i mÆt hµng, nhÊt lµ c¸c lo¹i mÆt hµng dÔ h háng, kÞp thêi ph¸t hiÖn c¸c s¶n phÈm kÐm phÈm chÊt. Cã nh vËy míi gi÷ ®îc uy tÝn cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, kÐo dµi chu kú khai th¸c cña doanh nghiÖp. - N¾m b¾t, theo dâi chÆt chÏ tõng ph¬ng thøc b¸n hµng, tõng thÓ thøc thanh to¸n, tõng lo¹i hµng ho¸ vµ tõng kh¸ch hµng. §«n ®èc thanh to¸n, thu håi ®Çy ®ñ tiÒn hµng. - TÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ tõng lo¹i ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn nghiªm tóc c¬ chÕ ph©n phèi lîi nhuËn. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi nhµ níc theo quy ®Þnh. 1.1.4 NhiÖm vô cña kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng Môc tiªu lín nhÊt ®èi víi mçi doanh nghiÖp lµ cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ trêng vµ ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn, qua ®ã më réng thÞ phÇn nh»m kh¼ng ®Þnh chç ®øng cña m×nh. Trong c¸c doanh nghiÖp, kÕ to¸n lµ c«ng cô ®¾c lùc phôc vô cho viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh vµ lËp kÕ ho¹ch tiªu thô. §Ó ph¸t huy vai trß cña kÕ to¸n ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh, kÕ to¸n b¸n hµng cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô: 1.1.4.1 Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Çy ®ñ doanh thu b¸n hµng. 1.1.4.2 Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu vµ x¸c ®Þnh ®óng doanh thu thuÇn cña hµng ho¸ ®· tiªu thô. 1.1.4.3 TÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ ®· tiªu thô, nh»m x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. TrÞ gi¸ hµng xuÊt b¸n ®îc x¸c ®Þnh theo mét trong c¸c ph¬ng ph¸p sau:  Ph¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Theo ph¬ng ph¸p nµy, hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ theo ®¬n chiÕc hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng ( trõ trêng hîp ®iÒu chØnh ). Khi xuÊt hµng ho¸ nµo sÏ tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy thêng sö dông víi c¸c lo¹i hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao vµ cã tÝnh t¸ch biÖt.  Ph¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n: §Çu tiªn ph¶i tÝnh gi¸ mua b×nh qu©n cña hµng ho¸ lu©n chuyÓn trong kú ®èi víi tõng hµng ho¸ theo c«ng thøc: 12 LuËn v¨n tèt nghiÖp Gi¸ mua b×nh qu©n ®¬n vÞ hµng ho¸ = lu©n chuyÓn trong kú TrÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ cßn ®Çu kú TrÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ nhËp trong kú + Sè lîng hµng ho¸ cßn ®Çu kú Sè lîng hµng ho¸ + nhËp trong kú Sau ®ã tÝnh trÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ xuÊt kho trong kú cho tõng thø hµng hãa: TrÞ gi¸ mua Sè lîng hµng Gi¸ mua cña hµng ho¸ = ho¸ xuÊt kho x b×nh qu©n xuÊt kho trong kú trong kú ®¬n vÞ Cuèi kú tÝnh trÞ gi¸ mua cña sè hµng ho¸ xuÊt kho trong kú b»ng c¸ch tæng céng trÞ gi¸ mua cña tõng thø hµng ho¸ xuÊt kho.  Ph¬ng ph¸p nhËp tríc- xuÊt tríc: Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt ta ph¶I x¸c ®Þnh ®îc ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho cña tõng lÇn nhËp vµ dùa trªn gi¶ thiÕt sè hµng nµo nhËp tríc th× xuÊt kho tríc, xuÊt hÕt sè nhËp tríc míi ®Õn sè nhËp sau. Khi xuÊt b¸n lÊy trÞ gi¸ thùc tÕ cña lÇn nhËp ®ã lµm c¬ së ®Ó tÝnh trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt b¸n. C«ng thøc tÝnh: TrÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ = xuÊt kho trong kú Gi¸ mua thùc tÕ ®¬n vÞ hµng ho¸ nhËp kho theo tõng lÇn nhËp kho tríc Sè lîng hµng ho¸ xuÊt x kho trong kú thuéc sè lîng tõng lÇn nhËp kho Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong trêng hîp gi¸ c¶ gi¶m hoÆc cã xu híng gi¶m.  Ph¬ng ph¸p nhËp sau – xuÊt tríc: Theo ph¬ng ph¸p nµy còng ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®¬n gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp kho vµ gi¶ thiÕt l« hµng nµo nhËp sau th× xuÊt tríc, nhËp tríc th× tÝnh sau. Khi xuÊt b¸n c¨n cø vµo trÞ gi¸ thùc tÕ lóc nhËp ®Ó tÝnh trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng xuÊt b¸n. C«ng thøc tÝnh: TrÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ xuÊt kho trong kú = Gi¸ mua thùc tÕ ®¬n vÞ hµng ho¸ nhËp kho theo x Sè lîng hµng ho¸ xuÊt kho trong kú thuéc sè lîng 13 LuËn v¨n tèt nghiÖp tõng lÇn nhËp kho sau tõng lÇn nhËp kho Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp trong trêng hîp l¹m ph¸t. Trªn thùc tÕ t×nh h×nh kinh doanh lu«n biÕn ®éng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ph¶i biÕt thÝch øng víi sù thay ®æi nµy. Do ®ã, nhµ qu¶n lý nªn ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ mua hµng xuÊt kho cho phï hîp ®ång thêi ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi th«ng tin tõ thÞ trêng, tõ kh¸ch hµng ®Ó ®a ra møc gi¸ b¸n cho hîp lý. 1.2 KÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i 1.2.1 H¹ch to¸n ban ®Çu H¹ch to¸n ban ®Çu lµ qu¸ tr×nh theo dâi, ghi chÐp, hÖ thèng ho¸ c¸c nghiÖp vô kinh tÕ trªn chøng tõ lµm c¬ së cho h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt. §èi víi nghiÖp vô b¸n hµng thêng sö dông mét sè c¸c chøng tõ: - Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng ( doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ ) - Ho¸ ®¬n b¸n hµng ( doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ) - PhiÕu xuÊt kho - PhiÕu thu - Chøng tõ ng©n hµng ( giÊy b¸o nî, cã cña ng©n hµng ) - B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô - B¶ng kª thanh to¸n ®¹i lý - C¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan ®Õn nghiÖp vô b¸n hµng….. 1.2.2 H¹ch to¸n tæng hîp 1.2.2.1 Tµi kho¶n sö dông HÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp ®îc BTC ban hµnh ngµy 1/11/1995 theo quyÕt ®Þnh sè 1141 Q§/C§KT vµ ®îc chÝnh thøc ¸p dông trong c¶ níc tõ ngµy 1/11/1996 cïng víi viÖc ban hµnh luËt thuÕ GTGT thay luËt thuÕ doanh thu ®îc thùc hiÖn tõ ngµy 1/1/1999 th× kÕ to¸n b¸n hµng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i sö dông c¸c tµi kho¶n sau: 14 LuËn v¨n tèt nghiÖp  Tµi kho¶n 511 “ Doanh thu b¸n hµng ”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh tæng doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp trong kú h¹ch to¸n KÕt cÊu vµ néi dung TK 511 511 - C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu: - Doanh thu b¸n hµng theo gi¸ + gi¶m gi¸ hµng b¸n ghi trªn ho¸ ®¬n + doanh thu hµng bÞ tr¶ l¹i + thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép ( nÕu cã ) - KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn Tµi kho¶n nµy gåm 4 tµi kho¶n cÊp 2: + TK5111 “ Doanh thu b¸n hµng ho¸ ” + TK5112 “ Doanh thu b¸n thµnh phÈm ” + TK5113 “ Doanh thu cung cÊp dÞch vô ” + TK5114 “ Doanh thu trî cÊp gi¸ ”  Tµi kho¶n 512 “ Doanh thu b¸n hµng néi bé ”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng cho c¸c ®¬n vÞ néi bé doanh nghiÖp. KÕt cÊu vµ néi dung TK 512 : T¬ng tù nh TK 511 Tµi kho¶n nµy gåm 3 tµi kho¶n cÊp 2 + TK5121 “ Doanh thu b¸n hµng ho¸ ” + TK5122 “ Doanh thu b¸n thµnh phÈm ” + TK5123 “ Doanh thu cung cÊp dÞch vô ”  Tµi kho¶n 531 “ Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó thao dâi doanh thu cña sè hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô ®· tiªu thô nhng bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i. KÕt cÊu vµ néi dung TK 531 531 - Gi¸ b¸n cña hµng bÞ - KÕt chuyÓn gi¸ b¸n cña tr¶ l¹i theo tõng lÇn hµng bÞ tr¶ l¹i sang TK 511 ph¸t sinh ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn. 15 LuËn v¨n tèt nghiÖp  Tµi kho¶n 532 “ Gi¶m gi¸ hµng b¸n ”: Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó theo dâi doanh thu cña sè hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô ®· tiªu thô nhng bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i vµ trêng häp gi¶m gi¸ cho ngêi mua v× mua nhiÒu trong 1 lÇn. KÕt cÊu vµ néi dung TK 532: 532 - C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng - KÕt chuyÓn toµn bé sè tiÒn b¸n ®· chÊp thuËn cho gi¶m gi¸ hµng b¸n sang TK 511 ngêi mua hµng. ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn.  Tµi kho¶n 632 “ Gi¸ vèn hµng ho¸ ”: Dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ vèn cña hµng ho¸, s¶n phÈm, dÞch vô ®· xuÊt b¸n trong kú. KÕt cÊu vµ néi dung TK 632 632 -TrÞ gi¸ vèn cña hµng - KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn ho¸, thµnh phÈm, dÞch cña hµng ho¸, thµnh phÈm vô ®· b¸n ra trong kú dÞch vô ®· tiªu thô trong kú sang TK 911  Tµi kho¶n 157 “ Hµng göi ®i b¸n ”: §îc sö dông ®Ó theo dâi gi¸ trÞ cña hµng hãa, s¶n phÈm tiªu thô theo ph¬ng thøc chuyÓn hµng hoÆc nhê b¸n ®¹i lý, ký göi ®· hoµn thµnh bµn giao cho ngêi mua nhng cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. KÕt cÊu vµ néi dung TK 157 157 - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ®· chuyÓn - TrÞ gi¸ hµng ho¸, dÞch vô b¸n hoÆc giao cho c¬ së ®¹i lý ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô - Gi¸ thµnh dÞch vô ®· hoµn - TrÞ gi¸ hµng ho¸ bÞ bªn thµnh nhng cha ®îc chÊp mua tr¶ l¹i. nhËn thanh to¸n. D nî: - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ®· göi ®i cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô 16 LuËn v¨n tèt nghiÖp  Tµi kho¶n 131 “ Ph¶i thu cña kh¸ch hµng ”: Ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi ngêi mua, ngêi ®Æt hµng vÒ sè tiÒn ph¶i thu ®èi víi hµng ho¸, s¶n phÈm dÞch vô ®· tiªu thô. KÕt cÊu vµ néi dung TK 131 131 - Sè tiÒn ph¶i thu cña - Sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch kh¸ch hµng hµng - Sè tiÒn thõa ph¶i tr¶ l¹i - Sè tiÒn ®· thu cña kh¸ch hµng kh¸ch hµng D nî: - Sè tiÒn cßn ph¶i thu cña kh¸ch hµng Tµi kho¶n 131 cã thÓ cã sè d bªn cã. Sè d bªn cã TK131 ph¶n ¸nh sè tiÒn thu tríc cña ngêi mua hoÆc thu thõa cña ngêi mua. C¸c doanh nghiÖp khi vËn dông TK131 ph¶i më sæ chi tiÕt theo dâi tõng kh¸ch hµng tõ khi ph¸t sinh cho ®Õn khi thanh to¸n xong. Khi lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n kh«ng ®îc bï trõ gi÷a sè d nî vµ sè d cã cña TK131 mµ ph¶i ghi theo sè d chi tiÕt. Ngoµi ra kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng cßn sö dông c¸c tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan nh: + TK111: TiÒn mÆt + TK112: TiÒn göi ng©n hµng + TK3331: ThuÕ GTGT ®Çu ra + TK641: Chi phÝ b¸n hµng + TK642: Chi phÝ qu¶n lý ……… 1.2.2.2 Tr×nh tù kÕ to¸n Víi mçi ph¬ng thøc b¸n hµng chóng ta cã c¸ch h¹ch to¸n riªng, tuú theo doanh nghiÖp th¬ng m¹i ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p nµo. Theo quy ®Þnh th× kÕ to¸n hµng tån kho cña doanh nghiÖp ph¶I ®îc tiÕn hµnh theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX) vµ ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú (KK§K). §ång thêi tuú theo doanh nghiÖp ¸p dông thuÕ GTGT tÝnh theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ hay ph¬ng ph¸p trùc tiÕp mµ h¹ch to¸n cho phï hîp. 17 LuËn v¨n tèt nghiÖp *Trêng hîp doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p KKTX  §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ - KÕ to¸n b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp t¹i kho Theo h×nh thøc nµy, bªn mua cö ®¹i diÖn ®Õn kho cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®Ó nhËn hµng. Sau khi xuÊt kho hµng ho¸, ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn ®ñ hµng vµ ®· tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn nî th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. S¬ ®å 1 111,112,131 3331 531 511 Gi¶m VAT ®Çu ra 111,112,131 Doanh thu b¸n hµng Doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i K/c hµng bÞ tr¶ l¹i 811 ChiÕt khÊu 3331 VAT ®Çu ra 532 Gi¶m gi¸ hµng b¸n 156 632 K/c gi¶m gi¸ 156 K/c trÞ gi¸ TGV hµng vèn b¸n bÞ tr¶ l¹i 911 K/chuyÓn K/c DTT 18 LuËn v¨n tèt nghiÖp - KÕ to¸n b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng Theo h×nh thøc nµy, c¨n cø vµo hîp ®ång kinh tÕ, doanh nghiÖp th¬ng m¹i b»ng ph¬ng tiÖn vËn t¶i cña m×nh hoÆc thuª ngoµi chuyÓn hµng ®Õn cho bªn mua t¹i ®Þa ®iÓm ®· tho¶ thuËn tríc. Khi bªn b¸n nhËn ®îc tiÒn cña bªn mua thanh to¸n hoÆc giÊy b¸o cña bªn mua nhËn ®ñ hµng vµ chÊp nhËn thanh to¸n th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. Chi phÝ vËn chuyÓn nÕu bªn b¸n chÞu kÕ to¸n ghi vµo chi phÝ b¸n hµng, nÕu bªn mua chÞu coi nh bªn b¸n chi hé vµ ph¶i thu cña bªn mua. S¬ ®å 2: 156 157 632 511 X/kho h.ho¸ K/chuyÓn chuyÓn b¸n gi¸ vèn 1381 T/gi¸ hµng thiÕu 111,112,131,141 1388 Doanh thu b¸n hµng CPVC chi hé bªn mua 3331 641 VAT ®Çu ra CPVC bªn b¸n chÞu TrÞ gi¸ hµng bÞ tr¶ l¹i vÒ nhËp kho Trêng hîp b¸n hµng cã chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n vµ hµng bÞ tr¶ l¹i kÕ to¸n h¹ch to¸n t¬ng tù nh b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp t¹i kho. Cuèi kú kÕ to¸n tÝnh vµ kÕt chuyÓn doanh thu thuÇn cña sè hµng thùc tÕ trong kú: Nî 511 Doanh thu thuÇn Cã 911 - .B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp. S¬ ®å 3 19 LuËn v¨n tèt nghiÖp 511 111,112,131,311 Doanh thu b¸n K/c trÞ gi¸ vèn hµng 3331 VAT ®Çu ra 632 156 157 Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vÒ nhËp kho Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i 133 ThuÕ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ 811 ChiÕt khÊu b¸n hµng 3331 Gi¶m thuÕ VAT ®Çu ra 531 532 Doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i Doanh thu gi¶m gi¸ hµng b¸n Trêng hîp b¸n hµng cã chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng bÞ tr¶ l¹i kÕ to¸n h¹ch to¸n t¬ng tù nh b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp t¹i kho. Cuèi kú kÕ to¸n tÝnh vµ kÕt chuyÓn doanh thu thuÇn cña sè hµng thùc tÕ trong kú: Nî 511 Doanh thu thuÇn. Cã 911 - KÕ to¸n b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc chuyÓn hµng S¬ ®å 4 511 111,112,331,141 Doanh thub¸n hµng Gi¸ mua hµng ho¸ cha thuÕ 3331 157 632 K/c gi¸ vèn 133 641 VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ 20