Tài liệu Hoan_thien_cong_tac_quan_ly_cac_du_an_dau_tu_tai_tong_cong_ty_khoang_san_tkv_myve1_20130325110111_15188_lcvh

1 Më §ÇU 1. Lý do chän ®Ò tµi Trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr−êng ë n−íc ta hiÖn nay, kh¸i niÖm “Dù ¸n” ®· vµ ®ang ®−îc sö dông ngµy cµng réng r·i. Kh¸i niÖm “Dù ¸n” kh«ng chØ bao gåm c¸c dù ¸n ®Çu t− trong s¶n xuÊt kinh doanh, mµ cßn gåm c¸c dù ¸n kh«ng nh»m môc tiªu lîi nhuËn vµ liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi kh¸c. Mét c¸ch ®¬n gi¶n cã thÓ hiÓu “Dù ¸n “lµ mét tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®Ó t¸c ®éng vµo c¸c nguån lùc h÷u h¹n, nh»m ®¹t ®−îc mét môc tiªu x¸c ®Þnh. §Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng nµy nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ cao nhÊt, tõ l©u trªn thÕ giíi ®· nghiªn cøu mét m«n khoa häc ®ã lµ khoa häc “Qu¶n lý dù ¸n”. B¶n chÊt cña Qu¶n lý dù ¸n n»m trong viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu trong nghiªn cøu vµ kinh nghiÖm trong thùc tiÔn ®Ó tæ chøc, ®iÒu phèi c¸c nguån lùc h÷u h¹n mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ kh«ng gian vµ thêi gian nh»m ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cña dù ¸n ®· ®−îc x¸c ®Þnh. Trong c¸c dù ¸n thuéc c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi, Dù ¸n ®Çu t− lµ lo¹i h×nh dù ¸n ®−îc x· héi quan t©m nhiÒu nhÊt, ®Æc biÖt lµ trong x· héi theo c¬ chÕ thÞ tr−êng lµ m« h×nh x· héi phæ biÕn trªn thÕ giíi hiÖn nay. ThuËt ng÷ “Dù ¸n ®Çu t−” lµ mét thuËt ng÷ ®· ®−îc sö dông tõ l©u, ngoµi ra cã thªm thuËt ng÷ “Dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh” míi ®−îc sö dông trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña ViÖt Nam trong mÊy n¨m gÇn ®©y, lµ ®Ó chØ c¸c dù ¸n ®Çu t− cã x©y dùng c«ng tr×nh. B¶n chÊt cña dù ¸n ®Çu t− lµ viÖc tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn ®Çu t− c¸c nguån lùc h÷u h¹n cña doanh nghiÖp /doanh nh©n vµo mét ®èi t−îng x¸c ®Þnh ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu lîi nhuËn. Víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t− cña ChÝnh phñ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp c¶ trong vµ ngoµi n−íc ®ang rÊt tÝch cùc trong ph¸t triÓn c¸c dù 2 ¸n ®Çu t− t¹i ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ trong bèi c¶nh ViÖt Nam ngµy cµng héi nhËp s©u h¬n víi thÕ giíi, th«ng qua viÖc gia nhËp nhiÒu tæ chøc kinh tÕ lín, trong ®ã cã Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Trong ®ã Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV còng kh«ng n»m ngoµi thùc tÕ nµy. Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng Tæng c«ng ty lín cña nhµ n−íc ViÖt Nam cã chøc n¨ng nhiÖm vô chÝnh lµ th¨m dß, khai th¸c, chÕ biÕn vµ kinh doanh c¸c lo¹i kho¸ng s¶n. Tæng c«ng ty ®−îc ®æi tªn lµ Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV sau khi Thñ t−íng ChÝnh phñ cã QuyÕt ®Þnh sè 345/2005/Q§-TTg ngµy 26 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ viÖc thµnh lËp TËp ®oµn C«ng nghiÖp Than - Kho¸ng s¶n ViÖt Nam, trªn c¬ së TËp ®oµn Than ViÖt Nam vµ Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n ViÖt Nam. §©y lµ TËp ®oµn kinh tÕ ®Çu tiªn cña ViÖt Nam ®−îc Thñ t−íng ChÝnh phñ thµnh lËp. Tr−íc khi thµnh lËp TËp ®oµn, Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n ViÖt Nam ch−a cã nh÷ng dù ¸n ®Çu t− lín, ch−a ph¸t huy ®−îc nhiÒu vÒ tiÒm n¨ng tµi nguyªn kho¸ng s¶n trong n−íc. Sau khi thµnh lËp TËp ®oµn, Tæng c«ng ty ®· cã ®−îc sù hËu thuÉn lín cña TËp ®oµn vÒ nguån vèn, vÒ qu¶n lý vµ c¸c nguån lùc kh¸c vµ ®· ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®Çu t− th«ng qua viÖc thµnh lËp nhiÒu C«ng ty míi, ®Çu t− nhiÒu dù ¸n míi vµ cã ®iÒu kiÖn ®Ó hoµn thµnh tèt c¸c dù ¸n ®ang ®Çu t− dë dang. Sù t¨ng tr−ëng trong ho¹t ®éng ®Çu t− cña Tæng c«ng ty ®¹t ®−îc lµ dùa trªn nhiÒu yÕu tè thuËn lîi nh− nguån vèn, tµi nguyªn kho¸ng s¶n, ¸p dông c«ng nghÖ míi v.v... Tuy nhiªn mét ®Æc thï cña c¸c dù ¸n ®Çu t− trong lÜnh vùc tµi nguyªn kho¸ng s¶n lµ viÖc khai th¸c, sö dông nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n – mét lo¹i tµi nguyªn thuéc së h÷u toµn d©n, do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý, mµ trong ®ã phÇn lín lµ tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o. §ång thêi víi nhiÖm vô ®−îc Nhµ n−íc giao lµ qu¶n lý vµ tæ chøc th¨m dß, khai th¸c, chÕ biÕn kho¸ng s¶n, Tæng c«ng ty cã mét tr¸ch nhiÖm tr−íc Nhµ n−íc, tr−íc nh©n d©n vÒ viÖc sö dông hîp lý tµi nguyªn kho¸ng s¶n nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ mÆt kinh tÕ x· héi cña ®Êt n−íc nãi chung vµ vÒ 3 lîi Ých cña doanh nghiÖp nãi riªng. Ngoµi ra viÖc ®Çu t− trong lÜnh vùc khai th¸c, chÕ biÕn kho¸ng s¶n cßn t¸c ®éng lín ®Õn m«i tr−êng, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho nh©n d©n, gãp phÇn vµo ®¶m b¶o an ninh n¨ng l−îng vµ dù tr÷ nguyªn liÖu chiÕn l−îc cho quèc gia, cung cÊp nguyªn liÖu vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. ChÝnh v× vËy viÖc qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− trong lÜnh vùc kho¸ng s¶n cã ý nghÜa rÊt lín, kh«ng chØ ®èi víi doanh nghiÖp mµ cßn t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt cña ®êi sèng x· héi. ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n vµ sù cÇn thiÕt hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− nãi chung vµ c¸c dù ¸n ®Çu t− t¹i Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV nãi riªng chÝnh lµ lý do ®Ó t«i chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− t¹i Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Môc ®Ých nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ tõ c¬ së lý thuyÕt vÒ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− vµ tõ ph©n tÝch thùc tr¹ng t×nh h×nh qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− t¹i Tæng c«ng ty, ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn nh÷ng ®iÓm yÕu, cßn tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− t¹i Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV. ViÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®−îc luËn v¨n nghiªn cøu, ®Ò xuÊt kh«ng chØ ë c«ng t¸c qu¶n lý t¹i c¬ quan Tæng c«ng ty, mµ cßn t¹i c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n, ®ång thêi ®Ò xuÊt ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn cña c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n sau khi hoµn thµnh nhiÖm vô, ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®èi víi hÇu hÕt c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n hiÖn nay, sau khi kÕt thóc dù ¸n bµn giao ®−a vµo s¶n xuÊt th× bé m¸y qu¶n lý dù ¸n rÊt cång kÒnh, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n lín, khã bè trÝ ®−îc c«ng viÖc cho c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n nµy. V× vËy viÖc nghiªn cøu ph−¬ng ¸n s¾p xÕp c«ng viÖc vµ tæ chøc cña c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n sau ®Çu t− còng lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt. Sau khi nghiªn cøu 2 Ban qu¶n lý dù ¸n lín cña Tæng c«ng ty cña dù ¸n ®ång vµ dù ¸n nh«m, m« h×nh tæ chøc cña c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n nµy còng ¸p dông ®−îc cho hÇu hÕt 4 c¸c dù ¸n cña Tæng c«ng ty, v× tÊt c¶ c¸c dù ¸n cã tæng møc ®Çu t− tõ 1 tû ®ång trë lªn ®Òu ph¶i thµnh lËp Ban qu¶n lý dù ¸n. 3. §èi t−îng nghiªn cøu §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ c¸c dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV. Do Tæng c«ng ty ®−îc thµnh lËp l¹i theo quyÕt ®Þnh sè 90 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ vµo n¨m 1995, trong giai ®o¹n nµy c¸c dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty hÇu hÕt cã tæng møc ®Çu t− nhá; ®Õn cuèi n¨m 2005 th× Tæng c«ng ty s¸p nhËp víi TËp ®oµn Than ViÖt Nam ®Ó thµnh lËp TËp ®oµn C«ng nghiÖp Than – Kho¸ng s¶n ViÖt Nam, giai ®o¹n nµy c¸c dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty t¨ng lªn ®¸ng kÓ, c¶ vÒ sè l−îng vµ gi¸ trÞ tæng møc ®Çu t−. V× vËy, ®èi t−îng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ hÇu hÕt c¸c dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty ®èi víi giai ®o¹n 1996 – 2005; ®èi víi giai ®o¹n 2006 – 2010, luËn v¨n chØ nghiªn cøu c¸c dù ¸n ®Çu t− chñ yÕu cña Tæng c«ng ty cã tæng møc ®Çu t− tõ 35 tû ®ång trë lªn. VÒ ®èi t−îng chñ thÓ tham gia qu¶n lý dù ¸n ®Çu t−, luËn v¨n tËp trung vµo nghiªn cøu bé m¸y c¸c phßng ban trùc tiÕp tham gia c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− x©y dùng t¹i c¬ quan Tæng c«ng ty – lµ nh÷ng ng−êi tham m−u trùc tiÕp cho L·nh ®¹o Tæng c«ng ty mµ kh«ng nghiªn cøu cÊp qu¶n lý cao h¬n. LuËn v¨n còng tËp trung vµo nghiªn cøu c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− cña c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n cña Tæng c«ng ty mµ cô thÓ lµ ë 2 Ban qu¶n lý dù ¸n ®ång Sin QuyÒn – Lµo Cai vµ Ban qu¶n lý dù ¸n nh«m L©m §ång, lµ 2 dù ¸n lín, cã tÝnh chÊt ®iÓn h×nh cña Tæng c«ng ty víi Tæng møc ®Çu t− cña hai dù ¸n nµy lµ 1300 vµ 7800 tû ®ång, chiÕm tû träng lín trong khèi l−îng ®Çu t− x©y dùng cña Tæng c«ng ty. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i ®· ¸p dông c¸c kiÕn thøc ®· ®−îc häc trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o th¹c sü qu¶n trÞ kinh doanh cña Tr−êng §¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi, cã tham kh¶o thªm c¸c tµi liÖu trong vµ ngoµi n−íc 5 trong lÜnh vùc ®Çu t− vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t−. §Ó cã sè liÖu c¬ së cho thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i ®· thu thËp c¸c sè liÖu vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV tõ n¨m 1995 ®Õn nay vµ t×m hiÓu vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty. Ngoµi ra t«i còng ®· tham kh¶o ý kiÕn cña mét sè l·nh ®¹o vµ chuyªn viªn trùc tiÕp qu¶n lý vÒ ®Çu t− cña Tæng c«ng ty vµ c¸c chuyªn gia kh¸c trong lÜnh vùc qu¶n lý ®Çu t− x©y dùng. 5. Đóng góp của luận văn Víi sù lùa chän thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, t«i ®· cè g¾ng ®−a ra vµ hy väng ng−êi ®äc sÏ thÊy ®−îc kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV g¾n liÒn víi lÞch sö ngµnh c«ng nghiÖp kho¸ng s¶n cña ViÖt Nam; kh¸i qu¸t vÒ c¸c dù ¸n ®Çu t− vµ thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty; thÊy ®−îc nh÷ng mÆt tÝch cùc trong c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n còng nh− nh÷ng h¹n chÕ vÉn cßn tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý. Tõ nh÷ng ph©n tÝch ®ã, ng−êi viÕt sÏ ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− t¹i Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV. 6. Kết cấu của luận văn §Ó thÓ hiÖn ®−îc môc tiªu cña ®Ò tµi, b¶n luËn v¨n nµy ®−îc chia thµnh 3 ch−¬ng. Ch−¬ng 1: “C¬ së lý thuyÕt vÒ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t−” tr×nh bµy nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ ®Çu t− vµ dù ¸n ®Çu t−, néi dung cña dù ¸n ®Çu t− vµ néi dung cña c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n. Ch−¬ng 2: “T×nh h×nh qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− t¹i Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV” tr×nh bµy giíi thiÖu vÒ Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV vµ ph©n tÝch hiÖn tr¹ng, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t− cña Tæng c«ng ty tõ kh©u lËp dù ¸n, chuÈn bÞ ®Çu t−, thùc hiÖn ®Çu t−, mét sè vÊn ®Ò chÝnh cßn tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− ë Tæng c«ng ty. Ch−¬ng 3: “Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý 6 c¸c dù ¸n ®Çu t− t¹i Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV” ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− trong thêi gian tíi. Nh©n dÞp nµy, t«i xin bµy tá lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi TiÕn sü Ng« TrÇn ¸nh ®· tËn t×nh gióp ®ì vµ h−íng dÉn t«i trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. T«i còng xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn c¸c thÇy c« gi¸o gi¶ng viªn Tr−êng §¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi ®· cho t«i nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u, c¸c l·nh ®¹o vµ chuyªn gia Tæng c«ng ty Kho¸ng s¶n – TKV ®· cung cÊp nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vµ cung cÊp sè liÖu cho t«i thùc hiÖn b¶n luËn v¨n nµy. 7 CH¦¥NG 1 C¥ Së Lý THUYÕT VÒ Dù ¸N §ÇU T¦ vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− Khi ®¸nh gi¸ mét dù ¸n ®Çu t− cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng nh− tæ chøc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n, tr−íc hÕt chóng ta cÇn hiÓu râ nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ dù ¸n ®Çu t− còng nh− ph−¬ng ph¸p qu¶n lý dù ¸n. Trªn c¬ së nh÷ng kh¸i niÖm ®Çu tiªn nµy, mçi dù ¸n l¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm riªng mµ ®Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña mçi dù ¸n ®ã chóng ta ph¶i dïng nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n lµm th−íc ®o ®Ó ®¸nh gi¸ b¶n chÊt cña vÊn ®Ò. Tr−íc hÕt ta h·y xem b¶n chÊt cña ®Çu t−, dù ¸n ®Çu t− vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t−. 1.1. Kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ ®Çu t− Theo LuËt §Çu t− sè 59/2005/QH11 ngµy 29 th¸ng 11 n¨m 2005 cña Quèc héi n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam: ”®Çu t− lµ viÖc nhµ ®Çu t− bá vèn b»ng c¸c lo¹i tµi s¶n h÷u h×nh hoÆc v« h×nh ®Ó h×nh thµnh tµi s¶n tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− theo quy ®Þnh cña LuËt nµy vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan”. Ng©n hµng thÕ giíi cho r»ng ” §Çu t− lµ sù bá vèn trong mét thêi gian dµi vµo mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh nµo ®ã nh»m thu lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t− vµ thu lîi Ých kinh tÕ x· héi cho ®Êt n−íc ®−îc ®Çu t−”. Tõ c¸c ®Þnh nghÜa trªn, ho¹t ®éng ®Çu t− cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh sau : - Tr−íc hÕt ph¶i cã vèn, vèn b»ng tiÒn hay b»ng c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c hay b»ng bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, ... vèn cã thÓ lµ cña nhµ n−íc, t− nh©n, cæ phÇn, vay, ... - Thêi gian thùc hiÖn t−¬ng ®èi dµi, th−êng lµ hai n¨m trë lªn. C¸c ho¹t 8 ®éng ng¾n h¹n d−íi mét n¨m tµi chÝnh th−êng kh«ng gäi lµ ®Çu t−. Do thêi gian dµi nªn ng−êi ®Çu t− vµ thÈm ®Þnh ®Çu t− cÇn cã tÇm nh×n xa. - Lîi Ých cña ®Çu t− mang l¹i biÓu hiÖn trªn hai mÆt lµ lîi nhuËn (lîi Ých tµi chÝnh) vµ lîi Ých kinh tÕ x· héi. Nhµ ®Çu t− t− nh©n muèn ®Çu t− sinh lîi nhuËn, cßn nhµ n−íc ®Çu t− th× muèn cã hoÆc lîi nhuËn hoÆc lîi Ých. C¸c h×nh thøc ®Çu t− (Theo LuËt ®Çu t− 2005) gåm cã: - §Çu t− trùc tiÕp: Lµ h×nh thøc ®Çu t− do nhµ ®Çu t− bá vèn ®Çu t− vµ tham gia qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t−. - §Çu t− gi¸n tiÕp: Lµ h×nh thøc ®Çu t− th«ng qua viÖc mua cæ phÇn, cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, c¸c giÊy tê cã gi¸ kh¸c, quü ®Çu t− chøng kho¸n vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian kh¸c mµ nhµ ®Çu t− kh«ng trùc tiÕp tham gia qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t−. Trong ®ã: Nhµ ®Çu t− theo LuËt ®Çu t− 2005, lµ tæ chøc, c¸ nh©n thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t− theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam, bao gåm: - Doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thµnh lËp theo LuËt doanh nghiÖp; - Hîp t¸c x·, liªn hiÖp hîp t¸c x· thµnh lËp theo LuËt hîp t¸c x·; - Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ®−îc thµnh lËp tr−íc khi LuËt nµy cã hiÖu lùc; - Hé kinh doanh, c¸ nh©n; - Tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi; ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi; ng−êi n−íc ngoµi th−êng tró ë ViÖt Nam; - C¸c tæ chøc kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam. Cã thÓ nãi ®Çu t− cã ®Æc ®iÓm chÝnh lµ vèn. Vèn ë ®©y cã thÓ ®−îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn, chøng kho¸n, cæ phÇn, cæ phiÕu, tr¸i phiÕu hay c¸c tµi s¶n cè ®Þnh nh− c«ng tr×nh, nhµ x−ëng, ®−êng s¸; tµi s¶n l−u ®éng nh− m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph−¬ng tiÖn giao th«ng hoÆc c¸c gi¸ trÞ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, bÝ 9 quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, quyÒn sö dông ®Êt, mÆt n−íc, mÆt biÓn, kh«ng gian… còng nh− nhiÒu nguån tµi nguyªn kh¸c. Ho¹t ®éng ®Çu t− ®−îc hiÓu nh− mét qu¸ tr×nh ®Çu t− hay mét tËp hîp c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn ®Ó thùc hiÖn ®Çu t− nh»m ®¹t ®−îc lîi Ých tµi chÝnh, kinh tÕ vµ x· héi. Theo LuËt §Çu t− 2005: Ho¹t ®éng ®Çu t− lµ ho¹t ®éng cña nhµ ®Çu t− trong qu¸ tr×nh ®Çu t− bao gåm c¸c kh©u chuÈn bÞ ®Çu t−, thùc hiÖn vµ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t−. Lîi Ých tµi chÝnh (biÓu hiÖn qua lîi nhuËn) ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña chñ ®Çu t−, cßn lîi Ých kinh tÕ x· héi ¶nh h−ëng ®Õn quyÒn lîi cña x· héi, cña céng ®ång. Ho¹t ®éng ®Çu t− trong mçi doanh nghiÖp cã ba lo¹i trao ®æi c¸c gi¸ trÞ kinh tÕ chñ yÕu. ChÝnh ba lo¹i trao ®æi nµy x¸c ®Þnh c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ®Çu t−. Ba lo¹i trao ®æi ®ã bao gåm: - Trao ®æi ®Ó huy ®éng vèn cÇn thiÕt (chøc n¨ng tµi chÝnh) - Trao ®æi ®Ó khai th¸c nguån vèn cã s½n (chøc n¨ng ®Çu t−) - Trao ®æi ®Ó ®em l¹i thu nhËp vÒ tµi chÝnh dùa trªn sè vèn ®Çu t− (chøc n¨ng s¶n xuÊt) Chøc n¨ng tµi chÝnh thÓ hiÖn ë c¸c ho¹t ®éng huy ®éng vèn tõ c¸c nhµ ®Çu t−, ng−êi cho vay vèn vµ hoµn tr¶ cho hä tõ nh÷ng nguån thu cña c«ng ty. Trªn quan ®iÓm ph©n tÝch dù ¸n, nguån vèn cña mét c«ng ty th−êng ®−îc ph©n thµnh hai lo¹i: vèn cæ phÇn vµ vèn vay. Vèn cæ phÇn ®−îc huy ®éng qua viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu. Ng−êi mua cæ phiÕu lµ ng−êi ®Çu t− vµ cã quyÒn së h÷u mét phÇn ®èi víi c«ng ty. PhÇn lîi nhuËn gi÷ l¹i trong phÇn l·i cæ phÇn ®Ó më réng ®Çu t−, còng ®−îc gäi lµ vèn cæ phÇn. 10 Vèn vay ®−îc vay tõ ng©n hµng hoÆc tõ mét c«ng ty cho vay thÕ chÊp huy ®éng qua viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ c¸c nguån kh¸c. §©y lµ nguån vèn cña nh÷ng ng−êi cho c«ng ty sö dông vèn ®Ó lÊy l·i chø kh«ng cã quyÒn së h÷u ®èi víi c«ng ty. Chøc n¨ng ®Çu t− vµ s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− vµ s¶n xuÊt cña c«ng ty. ë mçi thêi kú, c«ng ty th−êng cã mét sè c¬ héi ®Çu t−. Mçi mét c¬ héi nh− vËy ®−îc gäi lµ mét dù ¸n ®Çu t− hay ®¬n gi¶n h¬n lµ mét dù ¸n. Chøc n¨ng ®Çu t− lµ chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh vÒ c¸c dù ¸n ®Çu t− (lùa chän hoÆc g¹t bá). Muèn thÕ c«ng ty ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t−, −íc l−îng chi phÝ, thu nhËp, −íc l−îng nh÷ng tæn thÊt vµ lîi Ých cña c¸c hÖ qu¶ ®Çu t− kh«ng ®Þnh l−îng b»ng tiÒn tÖ, ph©n tÝch vµ lùa chän dù ¸n theo mét tiªu chuÈn hiÖu qu¶ nµo ®ã phï hîp víi môc tiªu cña c«ng ty. 1.2. Kh¸i niÖm vÒ Dù ¸n vµ Dù ¸n ®Çu t− 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ dù ¸n ë trªn chóng ta ®· nh¾c ®Õn kh¸i niÖm “dù ¸n”, vËy “dù ¸n” lµ g× vµ c¸c khÝa c¹nh ®a d¹ng vµ phong phó cña c«ng t¸c ®iÒu hµnh dù ¸n nh− thÕ nµo? §Ó tr¶ lêi cho c©u hái nµy, chóng ta sÏ ®−a ra kh¸i niÖm vÒ dù ¸n vµ xem xÐt c¸ch triÓn khai dù ¸n. Theo nghÜa chung nhÊt, chóng ta cã thÓ hiÓu dù ¸n lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng ®Æt thï, mét nhiÖm vô cÇn ph¶i ®−îc thùc hiÖn víi ph−¬ng ph¸p riªng, nguån lùc riªng vµ theo mét kÕ ho¹ch tiÕn ®é nh»m t¹o ra mét thùc thÓ míi. Dù ¸n kh«ng chØ lµ mét ý ®Þnh ph¸c th¶o mµ cã tÝnh cô thÓ vµ môc tiªu x¸c ®Þnh, dù ¸n kh«ng ph¶i lµ mét nghiªn cøu trõu t−îng mµ t¹o nªn mét thùc thÓ míi, lµ mét nç lùc cã thêi h¹n nh»m t¹o ra mét s¶n phÈm hoÆc dÞch vô duy nhÊt. 11 Trªn ph−¬ng diÖn qu¶n lý, cã thÓ ®Þnh nghÜa Dù ¸n lµ nh÷ng nç lùc cã thêi h¹n nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm/ dÞch vô duy nhÊt. Nç lùc cã thêi h¹n cã nghÜa lµ mäi dù ¸n ®Çu t− ®Òu cã ®iÓm b¾t ®Çu vµ kÕt thóc x¸c ®Þnh. Mét sè ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña dù ¸n nh− sau: - Dù ¸n cã môc ®Ých, kÕt qu¶ x¸c ®Þnh, cã chu kú ph¸t triÓn riªng vµ cã thêi gian tån t¹i h÷u h¹n - S¶n phÈm cña dù ¸n mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, ®éc ®¸o (míi l¹), m«i tr−êng ho¹t ®éng ”va ch¹m”, tÝnh bÊt ®Þnh vµ ®é rñi ro cao. - Dù ¸n liªn quan ®Õn nhiÒu bªn vµ cã sù t−¬ng t¸c phøc t¹p gi÷a c¸c bé phËn qu¶n lý chøc n¨ng víi qu¶n lý dù ¸n. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu cña dù ¸n, c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n cÇn ph¶i duy tr× th−êng xuyªn mèi quan hÖ víi c¸c bé phËn qu¶n lý kh¸c. Theo b¸ch khoa toµn th−, tõ “Project- dù ¸n” ®−îc ®Þnh nghÜa lµ “§iÒu ng−êi ta cã ý ®Þnh lµm” hay “§Æt kÕ ho¹ch cho mét ý ®å, qu¸ tr×nh hµnh ®éng”. §Æc ®iÓm cña dù ¸n lµ ë chç kÕt hîp mong muèn víi hiÖn thùc, ý t−ëng víi hµnh ®éng. Kh«ng cã cè g¾ng nghÞ lùc th× sÏ kh«ng ®¹t ®−îc môc ®Ých vµ dù ¸n sÏ tån t¹i ë h×nh thÓ tiÒm tµng, m¬ hå. §Ó hiÓu mét c¸ch ®óng ®¾n ý nghÜa cña tõ “dù ¸n”, ph¶i lÊy cña c¶ hai mÆt: ý t−ëng vµ hµnh ®éng. Do ®ã chóng ta cã thÓ ®Þnh nghÜa: thùc hiÖn mét dù ¸n lµ x¸c ®Þnh vµ dÉn d¾t ®Õn thµnh c«ng mét tæ hîp c¸c hµnh ®éng, quyÕt ®Þnh vµ hµng lo¹t c¸c c«ng viÖc phô thuéc lÉn nhau trong mét chuçi liªn kÕt nh»m: a) §¸p øng mét nhu cÇu ®· ®Ò ra; b) ChÞu sù rµng buéc bëi kú h¹n vµ nguån lùc; c) Thùc hiÖn trong mét bèi c¶nh kh«ng ch¾c ch¾n. Chóng ta nãi dù ¸n nh»m ®¸p øng mét nhu cÇu ®· ®Ò ra bëi v× dù ¸n ®−îc xuÊt ph¸t tõ mét ý t−ëng, ý t−ëng b¾t nguån tõ mét c¬ héi. C¬ héi nµy cã 12 thÓ trë thµnh mét hiÖn thùc hay kh«ng th× qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ph¶i ®−îc tiÕn hµnh. NÕu kh«ng cã mét nhu cÇu cô thÓ th× sÏ kh«ng cã dù ¸n. BÊt kú dù ¸n nµo còng chÞu sù rµng buéc bëi kú h¹n v× mçi môc tiªu mçi nhu cÇu ®Òu chØ xuÊt hiÖn theo tõng thêi ®iÓm. Cã thÓ trong giai ®o¹n tr−íc m¾t tån t¹i môc tiªu ®ã song nÕu dù ¸n chØ ®−îc hoµn thµnh sau thêi ®iÓm dù kiÕn th× cã thÓ môc tiªu ®ã ®· kh«ng cßn hoÆc gi¶m hiÖu qu¶ lîi Ých. BÊt kú sù trÔ h¹n nµo còng kÐo theo mét chuçi nhiÒu biÕn cè bÊt lîi nh− béi chi, khã tæ chøc l¹i nguån lùc, tiÕn ®é cung cÊp thiÕt bÞ vËt t−…kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu s¶n phÈm vµo ®óng thêi ®iÓm mµ c¬ héi xuÊt hiÖn nh− dù ¸n ban ®Çu. Dù ¸n th−êng bÞ rµng buéc vÒ nguån lùc v× khi nh¾c ®Õn dù ¸n, ng−êi ta nh×n thÊy ngay c¸c kho¶n chi phÝ: tiÒn b¹c, ph−¬ng tiÖn, dông cô, thêi gian, trÝ tuÖ… C¸c nguån lùc nµy rµng buéc chÆt chÏ víi nhau vµ t¹o nªn khu«n khæ cña dù ¸n. V× khèi l−îng chi phÝ nguån lùc cho dù ¸n lµ mét th«ng sè then chèt ph¶n ¸nh møc ®é thµnh c«ng cña dù ¸n ®èi víi nh÷ng dù ¸n cã quy m« lín. HÇu hÕt c¸c dù ¸n cã quy m« lín ®Òu ph¶i tr¶i qua nh÷ng thêi kú khã kh¨n v× bÊt kú mét quyÕt ®Þnh nµo còng bÞ rµng buéc bëi nhiÒu mèi quan hÖ: chñ ®Çu t−, nhµ t− vÊn vµ c¸c nhµ thÇu bªn c¹nh c¸c ®èi t¸c cung cÊp vèn, nh©n lùc, vËt t− vµ c¸c tæ hîp c«ng nghÖ, kü thuËt… VÊn ®Ò rµng buéc cuèi cïng cña dù ¸n lµ dù ¸n lu«n tån t¹i trong mét m«i tr−êng kh«ng ch¾c ch¾n. TÊt c¶ c¸c lo¹i dù ¸n quy m« nhá hay quy m« lín ®Òu ®−îc triÓn khai trong mét m«i tr−êng lu«n biÕn ®æi. C«ng t¸c ®iÒu hµnh dù ¸n do vËy ph¶i tÝnh ®Õn hiÖn t−îng nµy ®Ó ph©n tÝch vµ −íc l−îng c¸c rñi ro, chän lùa gi¶i ph¸p cho mét t−¬ng lai bÊt ®Þnh, ®¶m nhËn vµ dù kiÕn nh÷ng bÊt lîi cã thÓ ¶nh h−ëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn dù ¸n, theo dâi vµ cã ph¶n øng kÞp thêi ®¶m b¶o cho viÖc hoµn thµnh dù ¸n ®óng yªu cÇu. 1.2.2. Kh¸i niÖm vÒ dù ¸n ®Çu t− 13 Dù ¸n ®Çu t− lµ tËp hîp nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ viÖc bá vèn ®Ó t¹o míi, më réng hoÆc c¶i t¹o nh÷ng ®èi t−îng nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t ®−îc sù t¨ng tr−ëng vÒ sè l−îng, c¶i tiÕn hoÆc n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm/ dÞch vô nµo ®ã trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Cïng kh¸i niÖm nµy, LuËt ®Çu t− n¨m 2005 ghi ”Dù ¸n ®Çu t− lµ tËp hîp c¸c ®Ò xuÊt bá vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− trªn ®Þa bµn cô thÓ, trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh”. Hay LuËt x©y dùng ghi ” Dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh lµ tËp hîp c¸c ®Ò xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc bá vèn ®Ó x©y dùng míi, më réng hoÆc c¶i t¹o nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn, duy tr×, n©ng cao chÊt l−îng c«ng tr×nh hoÆc s¶n phÈm/ dÞch vô trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh”. Cô thÓ lµ, ph¸t hiÖn ra mét c¬ héi ®Çu t− vµ muèn bá vèn ®Çu t− vµo mét lÜnh vùc nµo ®ã, tr−íc hÕt nhµ ®Çu t− ph¶i tiÕn hµnh thu thËp, xö lý th«ng tin, x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng, x¸c ®Þnh ph−¬ng ¸n tèi −u ®Ó x©y dùng b¶n dù ¸n ®Çu t− mang tÝnh kh¶ thi ®−îc gäi t¾t lµ Dù ¸n ®Çu t− (LuËn chøng kinh tÕ kü thuËt). Theo nghÜa kh¸c, Ng©n hµng thÕ giíi cho r»ng ”Dù ¸n ®Çu t− lµ tæng thÓ c¸c chÝnh s¸ch, ho¹t ®éng vµ chi phÝ liªn quan víi nhau ®−îc ho¹ch ®Þnh nh»m ®¹t nh÷ng môc tiªu nµo ®ã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh”. Nãi mét c¸ch tæng qu¸t “dù ¸n ®Çu t−” lµ mét tËp hîp nh÷ng ®Ò xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc bá vèn ®Ó t¹o míi, më réng hoÆc c¶i t¹o nh÷ng c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh nh»m ®¹t ®−îc sù t¨ng tr−ëng vÒ sè l−îng hoÆc duy tr×, c¶i tiÕn, n©ng cao chÊt l−îng cña s¶n phÈm hoÆc dÞch vô trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh. TÝnh chung cña ®Þnh nghÜa nµy vÉn n»m trong khu«n khæ c¸c yÕu tè: môc ®Ých, nguån lùc vµ thêi gian. BÊt cø mét dù ¸n nµo cã thÓ kh¸c nhau vÒ 14 môc tiªu hay ph−¬ng tiÖn c¸ch thøc tiÕn hµnh nh−ng vÉn ®¶m b¶o tÝnh nguyªn vÑn cña b¶n chÊt dù ¸n. 1.3. Néi dung Qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− Thùc tÕ néi dung chÝnh cña qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− bao gåm c¸c c«ng viÖc h×nh thµnh vµ thùc hiÖn sau khi ®· cã dù ¸n ®Çu t− ®−îc phª duyÖt. Tuy nhiªn, ®Ó cã c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t−, chóng ta sÏ nghiªn cøu tõ qu¸ tr×nh lËp dù ¸n, thÈm ®Þnh dù ¸n vµ tæ chøc thùc hiÖn qu¶n lý dù ¸n. 1.3.1. LËp dù ¸n ®Çu t− Giai ®o¹n lËp dù ¸n chÝnh lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n hay cßn gäi lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t−, gåm hai c«ng viÖc chÝnh, ®ã lµ: Thø nhÊt: X©y dùng ý t−ëng dù ¸n: lµ viÖc x¸c ®Þnh bøc tranh toµn c¶nh vÒ môc tiªu, kÕt qu¶ cuèi cïng vµ ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn kÕt qu¶ ®ã. X©y dùng ý t−ëng dù ¸n ®−îc b¾t ®Çu ngay khi dù ¸n b¾t ®Çu h×nh thµnh, trªn c¬ së c¸c nguån lùc cña nhµ ®Çu t− vµ môc tiªu ®¹t ®−îc cuèi cïng cña dù ¸n. Thø hai: Ph¸t triÓn dù ¸n: ph¸t triÓn dù ¸n lµ giai ®o¹n chi tiÕt xem dù ¸n cÇn ®−îc thùc hiÖn nh− thÕ nµo mµ néi dung cña nã tËp trung vµo c«ng t¸c thiÕt kÕ vµ lËp kÕ ho¹ch. §©y lµ giai ®o¹n chøa ®ùng nh÷ng c«ng viÖc phøc t¹p nhÊt cña mét dù ¸n. Néi dung cña giai ®o¹n nµy bao gåm nh÷ng c«ng viÖc sau: • Thµnh lËp nhãm dù ¸n, x¸c ®Þnh cÊu tróc tæ chøc dù ¸n. • LËp kÕ ho¹ch tæng quan. • Ph©n tÝch c«ng viÖc cña dù ¸n. • LËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch. 15 • ThiÕt kÕ s¶n phÈm vµ quy tr×nh s¶n xuÊt. • LËp kÕ ho¹ch nguån lùc cÇn thiÕt. • LËp kÕ ho¹ch chi phÝ vµ dù b¸o dßng tiÒn thu. • Xin phª chuÈn thùc hiÖn. §èi víi mét dù ¸n lín, ®Ó thùc hiÖn giai ®o¹n nµy mét c¸ch ®Çy ®ñ, ®ång thêi ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh dù ¸n vµ tiÕt kiÖm nguån lùc, cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c b−íc sau: - Nghiªn cøu vµ ph¸t hiÖn c¬ héi ®Çu t− (LËp B¸o c¸o nghiªn cøu c¬ héi ®Çu t−); - Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi s¬ bé lùa chän dù ¸n (LËp B¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi); - Nghiªn cøu tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n (LËp B¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi). Trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n tõ khi chuÈn bÞ ®Çu t− ®Õn khi kÕt thóc x©y dùng ®−a dù ¸n vµo khai th¸c vËn hµnh th× giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t− lµ quan träng nhÊt, nã t¹o tiÒn ®Ò vµ quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i ë c¸c giai ®o¹n sau, ®Æc biÖt lµ ®èi víi giai ®o¹n vËn hµnh kÕt qu¶ ®Çu t−. Giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t− (tiÒn ®Çu t−) lµ giai ®o¹n quyÕt ®Þnh hµnh ®éng hay kh«ng hµnh ®éng, triÓn khai hay kh«ng triÓn khai dù ¸n. Giai ®o¹n nµy mang tÝnh chÊt nghiªn cøu vÒ mäi vÊn ®Ò kinh tÕ, kü thuËt liªn quan ®Õn h×nh thµnh dù ¸n, thùc hiÖn ®Çu t− x©y dùng, vËn hµnh dù ¸n sau khi ®−a vµo ho¹t ®éng. ChÝnh v× vËy giai ®o¹n nµy cßn ®−îc gäi lµ giai ®o¹n lËp LuËn chøng kinh tÕ kü thuËt. Tõ ý t−ëng xuÊt hiÖn do mét nhu cÇu nµo ®ã ®Õn viÖc luËn chøng vÒ mäi khÝa c¹nh ®Ó biÕn ý t−ëng thµnh thùc tÕ, hay nãi c¸ch kh¸c, giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t− b¾t ®Çu tõ khi cã ý ®å ®Çu t− cho ®Õn khi ®−îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t−. §èi víi nh÷ng dù ¸n ®Çu t− lín, giai ®o¹n nµy gi÷ vÞ trÝ then chèt. Nã ®ßi hái mét ®éi ngò chuyªn gia giái, lµm viÖc cã tr¸ch nhiÖm. 16 KÕt thóc giai ®o¹n nµy lµ ®Õn giai ®o¹n thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t−. Thµnh c«ng cña dù ¸n phô thuéc kh¸ lín vµo chÊt l−îng vµ sù chuÈn bÞ kü l−ìng cña c¸c kÕ ho¹ch trong giai ®o¹n nµy. 1.3.2. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− Trong giai ®o¹n thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t−, Chñ ®Çu t− cÇn thÈm tra, ®¸nh gi¸ l¹i toµn bé néi dung dù ¸n ®Çu t− ®· ®−îc lËp, vÒ c¶ kinh tÕ vµ kü thuËt, trong ®ã bao gåm c¶ viÖc thÈm ®Þnh tæng møc ®Çu t− vµ th«ng qua quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Qu¸ tr×nh nµy ®ßi hái sù ph©n tÝch tæng thÓ ®Ó nhËn ®Þnh c¸c ph−¬ng ¸n ®Çu t− kh¶ thi, ®¸nh gi¸ c¸c kho¶n chi phÝ ban ®Çu, x¸c ®Þnh nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña dù ¸n vµ kÕt hîp víi trùc gi¸c nh¹y c¶m nghÒ nghiÖp, chñ ®Çu t− ra quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t− ®−îc kÕt thóc b»ng quyÕt ®Þnh cuèi cïng vÒ ®Çu t− bëi c¸c nhµ ®Çu t− hoÆc c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh. Th«ng th−êng c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− do c¸c c¬ quan chuyªn m«n cña Chñ ®Çu t− thùc hiÖn hoÆc cã thÓ hîp ®ång víi mét ®¬n vÞ t− vÊn ®Ó thÈm ®Þnh dù ¸n. Ngoµi ra, theo quy ®Þnh cña LuËt §Çu t− 2005, ®èi víi c¸c dù ¸n vay vèn tÝn dông ®Çu t− ph¸t triÓn cña Nhµ n−íc ph¶i ®−îc tæ chøc cho vay thÈm ®Þnh vµ chÊp thuËn ph−¬ng ¸n tµi chÝnh, ph−¬ng ¸n tr¶ nî vèn vay tr−íc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Theo §iÒu 39 LuËt X©y dùng 2003, dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh tr−íc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t− ph¶i ®−îc thÈm ®Þnh theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. Tæ chøc, c¸ nh©n thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt vÒ kÕt qu¶ thÈm ®Þnh cña m×nh. Ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt vÒ c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh. Néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t−: 17 Theo NghÞ ®Þnh sè 112/2006/N§-CP cña ChÝnh phñ, néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh bao gåm 2 phÇn: thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− cña ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t− vµ thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së cña c¬ quan cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së. 1. Néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh cña ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t−: a) Xem xÐt c¸c yÕu tè ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n, bao gåm: sù cÇn thiÕt ®Çu t−; c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña dù ¸n; quy m«, c«ng suÊt, c«ng nghÖ, thêi gian, tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n; ph©n tÝch tµi chÝnh, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña dù ¸n; b) Xem xÐt c¸c yÕu tè ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, bao gåm: sù phï hîp víi quy ho¹ch; nhu cÇu sö dông ®Êt, tµi nguyªn (nÕu cã); kh¶ n¨ng gi¶i phãng mÆt b»ng, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ®¸p øng tiÕn ®é cña dù ¸n; kinh nghiÖm qu¶n lý cña chñ ®Çu t−; kÕt qu¶ thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së; kh¶ n¨ng hoµn tr¶ vèn vay; gi¶i ph¸p phßng, chèng ch¸y næ; c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn dù ¸n nh− quèc phßng, an ninh, m«i tr−êng trªn c¬ së ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan liªn quan vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan. 2. Néi dung thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së cña c¬ quan cã thÈm quyÒn: a) Sù phï hîp cña thiÕt kÕ c¬ së víi quy ho¹ch x©y dùng; sù kÕt nèi víi c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt ngoµi hµng rµo; b) ViÖc ¸p dông c¸c quy chuÈn, tiªu chuÈn vÒ x©y dùng, m«i tr−êng, phßng chèng ch¸y næ; c) §iÒu kiÖn n¨ng lùc ho¹t ®éng x©y dùng cña tæ chøc t− vÊn, n¨ng lùc hµnh nghÒ cña c¸ nh©n lËp thiÕt kÕ c¬ së theo quy ®Þnh. Trªn thùc tÕ, khi thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t−, c¬ quan thÈm ®Þnh cßn cÇn ph¶i thÈm ®Þnh nh÷ng néi dung cô thÓ sau: 18 - Sù phï hîp cña dù ¸n víi quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh, quy ho¹ch x©y dùng; trong tr−êng hîp ch−a cã c¸c quy ho¹ch nµy th× ph¶i cã ý kiÕn tho¶ thuËn cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ lÜnh vùc ®ã. - §èi víi c¸c dù ¸n ph¶i lËp B¸o c¸o ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh (dù ¸n lín ph¶i ®−îc Quèc héi hoÆc Thñ t−íng ChÝnh phñ cho phÐp ®Çu t−): cÇn thÈm ®Þnh sù phï hîp cña dù ¸n ®Çu t− víi B¸o c¸o ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh ®· ®−îc lËp. - Sù phï hîp cña thiÕt kÕ c¬ së vÒ quy ho¹ch x©y dùng, quy m« x©y dùng, c«ng nghÖ, c«ng suÊt thiÕt kÕ, cÊp c«ng tr×nh; c¸c sè liÖu sö dông trong thiÕt kÕ, c¸c quy chuÈn, tiªu chuÈn ¸p dông; c¸c chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt so víi yªu cÇu cña dù ¸n. - Sù phï hîp cña thiÕt kÕ c¬ së víi ph−¬ng ¸n kiÕn tróc ®· ®−îc lùa chän th«ng qua thi tuyÓn ®èi víi c¸c dù ¸n cã thi tuyÓn ph−¬ng ¸n kiÕn tróc. - Sù hîp lý cña c¸c gi¶i ph¸p thiÕt kÕ trong thiÕt kÕ c¬ së. - KiÓm tra ®iÒu kiÖn n¨ng lùc ho¹t ®éng cña tæ chøc t− vÊn, n¨ng lùc hµnh nghÒ cña c¸ nh©n lËp dù ¸n vµ lËp thiÕt kÕ c¬ së theo quy ®Þnh cña Bé X©y dùng. Ngoµi ra, néi dung vÒ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− cßn ®−îc quy ®Þnh chi tiÕt trong c¸c v¨n b¶n sau: - Th«ng t− sè : 02/2007/TT-BXD ngµy 14 th¸ng 02 n¨m 2007 cña Bé X©y dùng h−íng dÉn mét sè néi dung vÒ: lËp, thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh; giÊy phÐp x©y dùng vµ tæ chøc qu¶n lý dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 16/2005/N§-CP ngµy 07/02/2005 vµ NghÞ ®Þnh sè 112/2006/N§-CP ngµy 29/9/2006 cña ChÝnh phñ 19 - V¨n b¶n sè: 2200 /BXD-KSTK ngµy 27 th¸ng 10 n¨m 2005 cña Bé X©y dùng V/v: H−íng dÉn thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së thuéc dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh. ThÈm quyÒn thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t− theo §iÒu 9 NghÞ ®Þnh sè 112/2006/N§-CP nh− sau: 1. Ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t− cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n tr−íc khi phª duyÖt. §Çu mèi thÈm ®Þnh dù ¸n lµ ®¬n vÞ chuyªn m«n trùc thuéc ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t−. §¬n vÞ ®Çu mèi thÈm ®Þnh dù ¸n cã tr¸ch nhiÖm göi hå s¬ dù ¸n lÊy ý kiÕn thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së cña c¬ quan cã thÈm quyÒn vµ lÊy ý kiÕn c¸c c¬ quan liªn quan ®Ó thÈm ®Þnh dù ¸n. 2. Thñ t−íng ChÝnh phñ thµnh lËp Héi ®ång thÈm ®Þnh nhµ n−íc vÒ c¸c dù ¸n ®Çu t− ®Ó tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n do Thñ t−íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh ®Çu t− vµ dù ¸n kh¸c nÕu thÊy cÇn thiÕt. 3. §èi víi dù ¸n sö dông vèn ng©n s¸ch nhµ n−íc: a) C¬ quan cÊp Bé tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n do m×nh quyÕt ®Þnh ®Çu t−. §Çu mèi tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n lµ ®¬n vÞ chuyªn m«n trùc thuéc ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t−; b) ñy ban nh©n d©n cÊp tØnh tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n do m×nh quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t− lµ ®Çu mèi tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n. ñy ban nh©n d©n cÊp huyÖn, cÊp x· tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n do m×nh quyÕt ®Þnh ®Çu t−. §Çu mèi thÈm ®Þnh dù ¸n lµ ®¬n vÞ cã chøc n¨ng qu¶n lý kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trùc thuéc ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t−. 4. §èi víi dù ¸n kh¸c th× ng−êi quyÕt ®Þnh ®Çu t− tù tæ chøc thÈm ®Þnh dù ¸n. 5. §èi víi dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh ®Æc thï th× viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 71/2005/N§-CP ngµy 06 th¸ng 6 n¨m 2005 cña ChÝnh phñ. 20 Trong ®ã NghÞ ®Þnh nµy quy ®Þnh c«ng tr×nh ®Æc thï lµ c¸c c«ng tr×nh liªn quan ®Õn bÝ mËt nhµ n−íc, c«ng tr×nh x©y dùng theo lÖnh khÈn cÊp vµ c«ng tr×nh t¹m. 6. ThÈm quyÒn thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së: a) §èi víi dù ¸n quan träng quèc gia vµ dù ¸n nhãm A, kh«ng ph©n biÖt nguån vèn, viÖc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së ®−îc thùc hiÖn nh− sau: Bé C«ng nghiÖp tæ chøc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së c¸c c«ng tr×nh thuéc dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh hÇm má, dÇu khÝ, nhµ m¸y ®iÖn, ®−êng d©y t¶i ®iÖn, tr¹m biÕn ¸p, hãa chÊt, vËt liÖu næ c«ng nghiÖp, chÕ t¹o m¸y, luyÖn kim vµ c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp chuyªn ngµnh; Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n tæ chøc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së c¸c c«ng tr×nh thuéc dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi, ®ª ®iÒu; Bé Giao th«ng vËn t¶i tæ chøc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së c¸c c«ng tr×nh thuéc dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng; Bé X©y dùng tæ chøc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së c¸c c«ng tr×nh thuéc dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh d©n dông, c«ng nghiÖp vËt liÖu x©y dùng, h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ vµ c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh kh¸c do Thñ t−íng ChÝnh phñ yªu cÇu. Riªng ®èi víi dù ¸n ®Çu t− x©y dùng mét c«ng tr×nh d©n dông d−íi 20 tÇng th× Së X©y dùng tæ chøc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së. §èi víi dù ¸n bao gåm nhiÒu lo¹i c«ng tr×nh kh¸c nhau th× Bé chñ tr× tæ chøc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së lµ mét trong c¸c Bé nªu trªn cã chøc n¨ng qu¶n lý lo¹i c«ng tr×nh quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt, môc tiªu cña dù ¸n. Bé chñ tr× tæ chøc thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së cã tr¸ch nhiÖm lÊy ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cña c¸c Bé, ngµnh qu¶n lý c«ng tr×nh chuyªn ngµnh vµ c¬ quan liªn quan ®Ó thÈm ®Þnh thiÕt kÕ c¬ së.