Tài liệu Hoàn thiện công tác kế toán tài sản cố định với việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định tại Công ty Hoá chất mỏ (Micco)

LuËn v¨n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp Lêi më ®Çu Lµ mét trong ba yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n (TSC§; nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô; lao ®éng sèng), TSC§ ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. C¸c lo¹i TSC§ ®Òu cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bëi vËy, ®ßi hái c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n TSC§ t¹i doanh nghiÖp ph¶i hÕt søc khoa häc: TSC§ ph¶i ®îc ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n; viÖc theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng vµ söa ch÷a TSC§ ph¶i ®îc ghi chÐp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi; viÖc tÝnh khÊu hao ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm riªng cña doanh nghiÖp. H¬n thÕ n÷a, mét thùc tÕ ®Æt ra cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay lµ muèn tån t¹i, ph¸t triÓn vµ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng th× ®ßi hái mçi ®¬n vÞ ph¶i biÕt tæ chøc tèt c¸c nguån lùc s¶n xuÊt cña m×nh vµ sö dông chóng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Lµ mét doanh nghiÖp lín dÉn ®Çu c¶ níc vÒ lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ cung øng vËt liÖu næ c«ng nghiÖp còng nh c¸c dÞch vô næ cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp quan träng cña ®Êt níc nh ngµnh than, ®iÖn, xi m¨ng, dÇu khÝ, C«ng ty Ho¸ chÊt má cã mét khèi lîng TSC§ rÊt lín. §ång thêi do cã nhiÒu ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty n»m ph©n t¸n trªn c¶ níc nªn ®ßi hái c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ t¹i c«ng ty cµng ®Æt ra yªu cÇu cao h¬n cho kÕ to¸n vµ ®©y lµ mét trong nh÷ng phÇn hµnh quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Ho¸ chÊt má, víi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy gi¸o NguyÔn H÷u §ång, c¸c c¸n bé phßng KÕ to¸n tµi chÝnh vµ ban l·nh ®¹o c«ng ty, em ®îc t×m hiÓu thùc tÕ c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i c«ng ty nãi chung vµ c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n tõng phÇn hµnh nãi riªng trong ®ã cã phÇn hµnh kÕ to¸n TSC§. XuÊt ph¸t tõ vÞ trÝ quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ còng nh tõ thùc tÕ tæ chøc phÇn hµnh nµy t¹i c«ng ty bao gåm: viÖc tæ chøc vËn dông chÕ ®é kÕ to¸n, nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng næi bËt, u nhîc ®iÓm trong h¹ch to¸n TSC§ t¹i doanh nghiÖp lµ nh÷ng lý do mµ em chän ®Ò tµi “Hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh t¹i C«ng ty Ho¸ chÊt má (Micco)” trong bµi LuËn v¨n tèt nghiÖp nµy. KÕt cÊu cña luËn v¨n ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn gåm cã ba phÇn sau: NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp PhÇn I : C¬ së lý luËn vÒ tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§. PhÇn II : Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ t¹i C«ng ty Ho¸ chÊt má. PhÇn III : Mét sè kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n TSC§ t¹i C«ng ty Ho¸ chÊt má. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 1 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 2 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp  Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn.  Lîi thÕ th¬ng m¹i.  TSC§ v« h×nh kh¸c. I.2.1.2. Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u Theo c¸ch nµy, TSC§ trong doanh nghiÖp ®îc chia lµm hai lo¹i:  TSC§ tù cã: lµ nh÷ng TSC§ thuéc quyÒn së h÷u, sö dông vµ quyÒn ®Þnh ®o¹t cña doanh nghiÖp. C¸c TSC§ nµy cã thÓ ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh ng©n s¸ch cÊp, vèn tù bæ sung, vèn vay, liªn doanh, liªn kÕt…  TSC§ ®i thuª: víi nh÷ng tµi s¶n nµy doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông mµ kh«ng cã quyÒn së h÷u hay ®Þnh ®o¹t trong suèt thêi gian ®i thuª. TSC§ ®i thuª bao gåm hai lo¹i:  TSC§ thuª tµi chÝnh: lµ nh÷ng TSC§ mµ doanh nghiÖp thuª cña C«ng ty cho thuª tµi chÝnh nÕu hîp ®ång thuª tho¶ m·n Ýt nhÊt 1 trong 4 ®iÒu kiÖn sau:  Khi kÕt thóc thêi h¹n cho thuª theo hîp ®ång, bªn thuª ®îc chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®îc tiÕp tôc thuª theo tho¶ thuËn cña hai bªn.  Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®îc lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm mua l¹i.  Thêi h¹n thuª mét lo¹i tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n thuª.  Tæng sè tiÒn thuª tµi s¶n quy ®Þnh t¹i hîp ®ång thuª Ýt nhÊt ph¶i t¬ng ®¬ng víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã trªn thÞ trêng vµo thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång.  TSC§ thuª ho¹t ®éng: lµ nh÷ng tµi s¶n ®i thuª kh«ng tho¶ m·n bÊt kú mét ®iÒu kiÖn nµo trong c¸c ®iÒu kiÖn cña thuª tµi chÝnh. I.2.1.3. Ph©n lo¹i TSC§ theo nguån h×nh thµnh  TSC§ do vèn Ng©n s¸ch (hoÆc cÊp trªn) cÊp.  TSC§ ®îc trang bÞ b»ng nguån vèn tù bæ sung.  TSC§ ®îc trang bÞ b»ng nguån vèn vay.  TSC§ ®îc trang bÞ b»ng c¸c nguån kh¸c nh nhËn gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c… I.2.1.4. Ph©n lo¹i TSC§ theo c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông  TSC§ dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 3 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp  TSC§ sö dông cho nhu cÇu phóc lîi, cho ho¹t ®éng hµnh chÝnh sù nghiÖp  TSC§ chê xö lý: lµ nh÷ng TSC§ bÞ h háng, ®ang tranh chÊp… .2.2. §¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh §¸nh gi¸ TSC§ lµ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. Gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§ ®îc thÓ hiÖn qua 3 chØ tiªu: I.2.2.1. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh  Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh (thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp):  TSC§ lo¹i mua s¾m (c¶ cò vµ míi): nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ thùc tÕ ph¶i tr¶, l·i tiÒn vay ®Çu t cho TSC§ khi cha ®a TSC§ vµo sö dông; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; c¸c chi phÝ söa ch÷a t©n trang, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö tríc khi ®a TSC§ vµo sö dông vµ thuÕ, lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã)…  TSC§ ®îc cÊp ph¸t ®iÒu chuyÓn ®Õn: nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ cßn l¹i ghi sæ ë ®¬n vÞ cÊp (hoÆc gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn) céng víi c¸c phÝ tæn míi tríc khi sö dông mµ bªn nhËn ph¶i chi ra (chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö…). Riªng trêng hîp ®iÒu chuyÓn TSC§ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc th× c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, hao mßn luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n ®îc ghi theo sæ cña ®¬n vÞ cÊp. C¸c chi phÝ tríc khi sö dông ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú.  TSC§ do bé phËn x©y dùng c¬ b¶n tù lµm bµn giao: nguyªn gi¸ lµ gi¸ thùc tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng cïng c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan vµ lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã).  TSC§ ®Çu t theo ph¬ng thøc giao thÇu: nguyªn gi¸ lµ gi¸ ph¶i tr¶ cho bªn nhËn thÇu céng víi c¸c kho¶n phÝ tæn míi tríc khi sö dông (ch¹y thö, thuÕ tríc b¹…) trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m gi¸.  Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh thuéc së h÷u doanh nghiÖp: lµ c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¶i tr¶ khi thùc hiÖn nh phÝ tæn thµnh lËp doanh nghiÖp, chi phÝ cho c«ng t¸c nghiªn cøu, ph¸t triÓn…  Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh: ®îc ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª nh ®¬n vÞ chñ së h÷u tµi s¶n bao gåm: gi¸ mua thùc tÕ, c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, c¸c chi phÝ söa ch÷a t©n trang tríc khi sö dông, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, thuÕ vµ lÖ phÝ tríc b¹ (nÕu cã)… I.2.2.2. Gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 4 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp Hao mßn TSC§ lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ cña TSC§ do tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, do bµo mßn cña tù nhiªn, do tiÕn bé kü thuËt…trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña TSC§. §Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ®Ó t¸i s¶n xuÊt l¹i TSC§, ngêi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n ®ã vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm t¹o ra hoÆc vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú. Hao mßn lµ mét hiÖn tîng kh¸ch quan, cßn khÊu hao l¹i lµ viÖc tÝnh to¸n vµ ph©n bæ cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh qua thêi gian sö dông cña TSC§. I.2.2.3. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh Gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña TSC§: ®îc x¸c ®Þnh b»ng hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ ®ã tÝnh ®Õn thêi ®iÓm x¸c ®Þnh. ChØ tiªu nµy thÓ hiÖn phÇn gi¸ trÞ TSC§ cha ®îc chuyÓn dÞch vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm s¸ng t¹o ra hoÆc vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc ®¸nh gi¸ ®óng gi¸ trÞ cña TSC§ (trªn c¶ 3 chØ tiªu) lµ rÊt quan träng v× nÕu ®¸nh gi¸ TSC§ mét c¸ch ®óng ®¾n sÏ ph¶n ¸nh ®óng ®îc gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã cña doanh nghiÖp trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn (trong ®ã cã hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh) cña doanh nghiÖp vµ gióp cho nhµ qu¶n lý cã c¨n cø thùc tÕ ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn TSC§ (nh ®Çu t, ®æi míi TSC§) mét c¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c. Vµ ®©y còng lµ mét trong nh÷ng néi dung cña c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ t¹i doanh nghiÖp. .II Tæ chøc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh .1 Tæ chøc chøng tõ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh .1.1. Chøng tõ sö dông C¸c chøng tõ kÕ to¸n lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó kÕ to¸n h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. §Ó h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn TSC§, kÕ to¸n dùa vµo c¸c chøng tõ sau:  Chøng tõ t¨ng, gi¶m: lµ c¸c quyÕt ®Þnh t¨ng, gi¶m TSC§ cña chñ së h÷u.  Chøng tõ TSC§: theo quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh 1141-TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé Tµi chÝnh, cã 5 lo¹i chøng tõ TSC§:  Biªn b¶n giao nhËn TSC§ (MÉu sè 01-TSC§/BB).  ThÎ TSC§ (MÉu sè 02-TSC§/BB).  Biªn b¶n thanh lý TSC§ (MÉu sè 03-TSC§/BB). NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 5 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp  Biªn b¶n giao nhËn TSC§ söa ch÷a lín hoµn thµnh (MÉu sè 04TSC§/HD).  Biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ (MÉu sè 05-TSC§/HD).  Chøng tõ khÊu hao TSC§: lµ b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§. .1.2. Quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ Chñ së h÷u NghiÖp vô TSC§ (1) Ban giao nhËn (ban thanh lý) (2) QuyÕt ®Þnh t¨ng, gi¶m TSC§ Giao nhËn (hoÆc thanh lý) TSC§ vµ lËp biªn b¶n KÕ to¸n TSC§ (3) (4) Lu hå s¬ kÕ to¸n LËp hoÆc huû thÎ TSC§, ghi sæ chi tiÕt, tæng hîp S¬ ®å 1: Quy tr×nh tæ chøc chøng tõ TSC§ Khi cã nhu cÇu ®Çu t ®æi míi hoÆc thanh lý, nhîng b¸n còng nh c¸c nghiÖp vô kh¸c liªn quan ®Õn TSC§, chñ së h÷u sÏ ra c¸c quyÕt ®Þnh t¨ng, gi¶m, ®¸nh gi¸ l¹i TSC§... Khi ®ã doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp ban giao nhËn TSC§ víi trêng hîp t¨ng tµi s¶n (hoÆc ban thanh lý víi trêng hîp gi¶m TSC§, ban kiÓm nghiÖm kü thuËt c¸c c«ng tr×nh söa ch÷a lín). Ban nµy cã nhiÖm vô nghiÖm thu, giao nhËn (hoÆc tiÕn hµnh thanh lý) TSC§ vµ lËp biªn b¶n giao nhËn (hoÆc biªn b¶n thanh lý, biªn b¶n giao nhËn TSC§ söa ch÷a lín hoµn thµnh) tuú tõng trêng hîp c«ng viÖc cô thÓ. Lóc nµy, kÕ to¸n míi tiÕn hµnh lËp thÎ TSC§ (nÕu mua s¾m, ®Çu t míi TSC§), ghi sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp, tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao, lËp kÕ ho¹ch vµ theo dâi qu¸ tr×nh söa ch÷a TSC§… Cuèi cïng lµ b¶o qu¶n vµ lu chøng tõ theo quy ®Þnh. .2 H¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh Khi ph¸t sinh nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ TSC§ (®îc lu trong hå s¬ cña tõng TSC§), kÕ to¸n tiÕn hµnh lËp thÎ TSC§ (trêng hîp t¨ng) hoÆc huû thÎ TSC§ (trêng hîp gi¶m TSC§) vµ ph¶n ¸nh vµo c¸c sæ chi tiÕt TSC§. Sæ chi tiÕt TSC§ trong doanh nghiÖp dïng ®Ó theo dâi tõng lo¹i, tõng nhãm TSC§ vµ theo tõng ®¬n vÞ sö dông trªn c¶ hai chØ tiªu hiÖn vËt vµ chØ tiªu gi¸ trÞ. Bé Tµi chÝnh ®· ®a ra hai mÉu sæ chi tiÕt TSC§ bao gåm:  MÉu 1: sæ TSC§ (dïng chung cho toµn doanh nghiÖp). Sæ ®îc më cho c¶ n¨m vµ ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin chñ yÕu nh c¸c chØ tiªu chung, c¸c chØ tiªu t¨ng nguyªn gi¸, khÊu hao vµ chØ tiªu gi¶m nguyªn gi¸ TSC§. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 6 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp  MÉu 2: Sæ tµi s¶n theo ®¬n vÞ sö dông. Sæ nµy dïng ®Ó theo dâi TSC§ vµ c«ng cô lao ®éng nhá cña tõng bé phËn, tõng ®¬n vÞ trong doanh nghiÖp. Chøng tõ tµi s¶n cè ®Þnh LËp hoÆc huû thÎ tµi s¶n cè ®Þnh Sæ kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ B¶ng tæng hîp chi tiÕt t¨ng gi¶m TSC§ B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi hµng ngµy Ghi cuèiS¬ kú®å 2: Quy tr×nh h¹ch to¸n chi tiÕt TSC§ Tõ c¸c sæ chi tiÕt TSC§, cuèi kú kÕ to¸n sÏ c¨n cø vµo ®©y ®Ó lËp b¶ng tæng hîp chi tiÕt t¨ng gi¶m TSC§. Vµ dùa vµo b¶ng tæng hîp chi tiÕt t¨ng gi¶m TSC§ nµy, kÕ to¸n lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. .3 H¹ch to¸n tæng hîp tµi s¶n cè ®Þnh .3.1. H¹ch to¸n biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh II.3.1.1. Tµi kho¶n sö dông  TK 211 “Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh”: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp theo chØ tiªu nguyªn gi¸. KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh sau: Bªn Nî: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh t¨ng trong kú. Bªn Cã: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh gi¶m trong kú. D Nî : ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã. TK 211 ®îc chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 2: TK 2112- Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc. TK 2113- M¸y mãc, thiÕt bÞ. TK 2114- Ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn. TK 2115- ThiÕt bÞ dông cô qu¶n lý. TK 2116- C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm. TK 2118- TSC§ h÷u h×nh kh¸c.  TK 212 “TSC§ thuª tµi chÝnh” dïng ®Ó theo dâi t×nh h×nh ®i thuª TSC§ dµi h¹n. KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh sau: Bªn Nî: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh t¨ng trong kú. Bªn Cã: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh gi¶m trong kú. D Nî : nguyªn gi¸ TSC§ ®ang thuª dµi h¹n. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 7 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp  TK 213 “TSC§ v« h×nh” ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§ v« h×nh thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp theo chØ tiªu nguyªn gi¸. Bªn Nî: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng trong kú. Bªn Cã: ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh gi¶m trong kú. D Nî : ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh hiÖn cã. TK 213 ®îc chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 2: TK 2131: QuyÒn sö dông ®Êt. TK 2132: Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp. TK 2133: B»ng ph¸t minh s¸ng chÕ. TK 2134: Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn. TK 2135: Chi phÝ vÒ lîi thÕ th¬ng m¹i. TK 2138: TSC§ v« h×nh kh¸c. II.3.1.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh  H¹ch to¸n biÕn ®éng TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh. TK 111,112,341… TK 411 TK 211,213 Nguyªn Tr¶ vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§ gi¸ TK 412 TSC§ TK 133 gi¶m ThuÕ GTGT Chªnh lÖch Chªnh lÖch TK128,222 trong gi¶m t¨ng (ph¬ng ph¸p kú do khÊu trõ) c¸c Gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§ TK 241 nguyªn (ghi theo gi¸ trÞ ®îc ®¸nh gi¸) nh©n: TSC§ x©y dùng hoÆc qua l¾p TK 1381,1388 thanh ®Æt hoµn thµnh bµn giao lý, nh TSC§ thiÕu chê xö lý (ghi îng TK 411 theo gi¸ trÞ cßn l¹i) b¸n, TK 142,627,641,642 NhËn gãp vèn, ®îc cÊp, ®îc gãp vèn tÆng biÕu TSC§ liªn ChuyÓn TSC§ ®· qua sö doanh, TK 128, 222 dông thµnh c«ng cô dông cô do TK 821 thiÕu NhËn l¹i TSC§ gãp vèn liªn mÊt… doanh ng¾n vµ dµi h¹n Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ thanh lý hoÆc nhîng b¸n Nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng do mua s¾m TK 338 TK 214 Gi¸ trÞ cßn l¹i TK 214 Ph¸t hiÖn TSC§ thõa trong kiÓm kª Hao mßn luü kÕ cña TSC§ gi¶m trong kú TK 153 ChuyÓn TSC§ cha sö dông thµnh hao mßn Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41c«ng NguyÔnGi¸ ThÞtrÞ Thu H¬ng(1999cô 2003) dông cô LuËn v¨n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp 8 S¬ ®å 3: H¹ch to¸n biÕn ®éng TSC§ (trong doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ)  Ghi chó: trong trêng hîp t¨ng TSC§ do mua s¾m, ®ång thêi víi bót to¸n ghi t¨ng TSC§ th× kÕ to¸n cßn ph¶i ghi c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn nguån.  §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× trong nguyªn gi¸ TSC§ mua s¾m, ®Çu t bao gåm cña thuÕ GTGT ®Çu vµo; c¸c kho¶n thu nhËp tõ thanh lý, nhîng b¸n bao gåm c¶ thuÕ GTGT ph¶i nép.  H¹ch to¸n TSC§ ®i thuª vµ cho thuª  H¹ch to¸n TSC§ thuª tµi chÝnh TK 111,112 TK 342 TK 133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (1b) TK 3331 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ hµng kú (2) TK 212 TK 315 Thanh to¸n tiÒn thuª trong kú (4) TiÒn gèc ph¶i tr¶ trong kú (3b) TK627,641,642 Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh (1a) Tr¶ l¹i Gi¸ trÞ cßn l¹i tµi s¶n cña TSC§ (7a) khi kÕt TK 2142 thóc hîp TrÝch TK 811 ®ång (7) KhÊu hao ®· trÝch lËp KHTSC§ (7b) trong kú (6) PhÝ cam kÕt sö dông TK 2141,2143 vèn (5) Kc gi¸ trÞ hao mßn (8b) L·i tiÒn thuª ph¶i tr¶ trong kú (3a) TK 211,213 S¬ ®å 4: H¹ch to¸n TSC§ thuª quyÒn tµi chÝnh ChuyÓn së h÷u khi kÕt thóc hîp  H¹ch to¸n TSC§ thuª ho¹t ®éng ®ång (8a)  H¹ch to¸n TSC§ t¹i ®¬n vÞ ®i thuª TiÒn tr¶ thªm ®Ó mua l¹i TSC§ (8c) TK 111,112,331 TK 142 (1421) Tr¶ tríc tiÒn thuª cho nhiÒu kú TK 241,627,641,642 Ph©n bæ tiÒn thuª vµo chi phÝ SXKD trong kú TK 133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Tr¶ tiÒn thuª theo tõng kú NguyÔn ThÞ Thu H¬ngKÕ to¸n C- Kho¸ 41®i(1999S¬ ®åLíp 5: H¹ch to¸n TSC§ thuª2003) ho¹t ®éng LuËn v¨n tèt nghiÖp 9 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp §ång thêi, khi nhËn TSC§ thuª ho¹t ®éng, kÕ to¸n ghi ®¬n: Nî TK 001: gi¸ trÞ TSC§ thuª ho¹t ®éng  H¹ch to¸n TSC§ thuª ho¹t ®éng t¹i ®¬n vÞ cho thuª (trêng hîp doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ ®¬n vÞ chuyªn kinh doanh ®Ó cho thuª). TK 214 TK 111,112,131 TK 811 TK 911 TK 711 KÕt chuyÓn chi phÝ cuèi kú Chi phÝ khÊu hao cña TSC§ cho thuª TK 152,111,334… Chi phÝ kh¸c trong qu¸ tr×nh cho thuª KÕt chuyÓn thu nhËp cuèi kú TK 3331 TiÒn thu tõ cho thuª tµi s¶n (nÕu tiÒn nhËn tõng kú) TK 3387 Ph©n bæ dÇn TiÒn thuª tiÒn thuª vµo thu nhËn cho nhËp trong kú nhiÒu kú ThuÕ GTGT ph¶i nép S¬ ®å 6: H¹ch to¸n TSC§ thuª ho¹t(ph ®éng t¹i ®¬n vÞ cho thuª ¬ng ph¸p khÊu trõ ) .3.2. H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh II.3.2.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao Nh ®· tr×nh bµy, trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh gi¸ trÞ cña TSC§ bÞ gi¶m dÇn do sù hao mßn, bao gåm:  Hao mßn h÷u h×nh: lµ hao mßn vÒ mÆt vËt chÊt do TSC§ phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ do tù nhiªn lµm gi¶m gi¸ trÞ sö dông.  Hao mßn v« h×nh: lµ sù gi¶m gi¸ trÞ TSC§ do sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt lµm TSC§ cña doanh nghiÖp trë nªn l¹c hËu. §Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ®Ó t¸i s¶n xuÊt l¹i TSC§, ngêi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n ®ã vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm t¹o ra hoÆc vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú. QuyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-btc quy ®Þnh khÊu hao TSC§ ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng. Theo ph¬ng ph¸p nµy, sè khÊu hao hµng n¨m kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n. Møc khÊu hao ph¶i trÝch b×nh qu©n n¨m = Møc khÊu hao ph¶i trÝch b×nh qu©n th¸ng Nguyªn gi¸ cña TSC§ Thêi gian sö dông (n¨m) Møc khÊu hao b×nh qu©n n¨m = 12 th¸ng NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp 10 KhÊu hao ®îc tÝnh theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, v× vËy nh÷ng TSC§ t¨ng, gi¶m trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tiÕn hµnh trÝch hoÆc th«i trÝch khÊu hao. Theo ®ã, h¸ng th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch khÊu hao nh sau: Sè khÊu hao ph¶i trÝch = th¸ng nµy Sè khÊu hao ®· trÝch trong th¸ng tríc + Sè khÊu hao cña nh÷ng TSC§ t¨ng thªm th¸ng tríc Sè khÊu hao cña  nh÷ng TSC§ gi¶m ®i trong th¸ng tríc Trêng hîp thêi gian sö dông hoÆc nguyªn gi¸ TSC§ thay ®æi, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao trung b×nh cña TSC§ b»ng c¸ch lÊy gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n chia (:) cho thêi gian sö dông x¸c ®Þnh l¹i hoÆc thêi gian sö dông cßn l¹i (®îc x¸c ®Þnh lµ chªnh lÖch gi÷a thêi gian sö dông ®· ®¨ng ký trõ thêi gian ®· sö dông) cña TSC§. II.3.2.2. H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh  Tµi kho¶n sö dông §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông TK 214 “Hao mßn TSC§”. KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh sau: Bªn Nî: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ gi¶m trong kú. Bªn Cã: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ t¨ng trong kú. D Cã : ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn TSC§ hiÖn cã. TK 214 ®îc chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp 2: 2141- Hao mßn TSC§ h÷u h×nh 2142- Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh 2143- Hao mßn TSC§ v« h×nh Ngoµi ra, ®Ó theo dâi t×nh h×nh h×nh thµnh, sö dông vèn khÊu hao c¬ b¶n TSC§, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n TKTK009 c¬627,641,642 b¶n”: TK 211,213 214“Nguån vèn khÊu haoTK Bªn Nî: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ cña TSC§ §Þnh kú trÝch khÊu hao TSC§ tÝnh Bªn Cã:doph¶n c¸c vô gi¶m vènxuÊt khÊu hao c¬ b¶n gi¶m thanh¸nh lý, nh îngnghiÖp b¸n, ®iÒu vµo nguån chi phÝ s¶n kinh doanh chuyÓn thµnh dông cô… D Nî: ph¶n ¸nhc«ng sè cô khÊu hao c¬ b¶n hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp. TK 4313, 466  TKPh¬ng 212 ph¸p h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ cña TSC§ thuª tµi chÝnh (tr¶ l¹i tµi s¶n thuª khi hÕt h¹n hîp ®ång) TK 412 §iÒu chØnh gi¶m gi¸ trÞ hao mßn §iÒu chØnh t¨ng gi¸ trÞ hao mßn TK 111,112,336 Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ dïng cho phóc lîi, sù nghiÖp, dù ¸n (ghi vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n) TK 211,213 Hao mßn luü kÕ cña TSC§ nhËn ®iÒu chuyÓn (h¹ch to¸n phô thuéc) TK 136 §îc hoµn tr¶ NépH¬ngvèn KHCB lªnto¸n cÊp C- Kho¸ 41 (1999- 2003) NguyÔn ThÞ Thu Líp KÕ trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c néi bé Kh«ng ®îc hoµn tr¶ TK 411 LuËn v¨n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp 11 S¬ ®å 7: H¹ch to¸n khÊu hao TSC§  Ghi chó: ®ång thêi víi bót to¸n trÝch khÊu hao TSC§, kÕ to¸n ghi ®¬n: Nî TK 009: sè khÊu hao trÝch trong kú Trêng hîp sö dông vèn KHCB, nép vèn KHCB lªn cÊp trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn néi bé… kÕ to¸n ghi ®¬n: Cã TK 009: sè khÊu hao c¬ b¶n gi¶m. .3.3. H¹ch to¸n söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh Söa ch÷a TSC§ lµ mét c«ng viÖc hÕt søc cÇn thiÕt bëi trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ sÏ bÞ hao mßn vµ h háng. Tuú theo quy m«, tÝnh chÊt cña c«ng viÖc söa ch÷a, kÕ to¸n sÏ ph¶n ¸nh vµo c¸c tµi kho¶n thÝch hîp.  Söa ch÷a nhá mang tÝnh b¶o dìng: ®©y lµ c«ng viÖc mang tÝnh duy tu, b¶o dìng thêng xuyªn. Khèi lîng söa ch÷a kh«ng nhiÒu, v× vËy c¸c chi phÝ söa ch÷a ®îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.  Söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm cã hai lo¹i:  Söa ch÷a lín mang tÝnh phôc håi: lµ ho¹t ®éng nh»m thay thÕ nh÷ng bé phËn h háng trong qu¸ tr×nh sö dông ®Ó ®¶m b¶o cho tµi s¶n ®îc ho¹t ®éng vµ ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh thêng. Chi phÝ söa ch÷a lµ kh¸ lín, thêi gian söa TK 627 TK 111,112,152 641,642 ch÷a kÐo dµi vµ thêng ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ söa ch÷a. Chi phÝ vÒ söa ch÷a 214,334,331… TSC§ ®îc theoChi dâiphÝriªng trªnthTK Khingoµi c«nghoÆc viÖctùhoµn söa ch÷a êng 241 xuyªn(2413). TSC§ (thuª lµm) thµnh, chi phÝ söa ch÷a nµy ®îc kÕt chuyÓn vÒTK TK2413 142 ®èi víi c«ng viÖc söa ch÷a ngoµi TK 335 kÕ ho¹ch hoÆc TK 335 víi c«ng viÖc söa ch÷a trong kÕ ho¹ch. KÕt TÝnh vµo CP TrÝch tríc  N©ng cÊp TSC§: lµ ho¹t ®éng nh»mchuyÓn kÐo dµiph¶i thêitr¶ gian sö dông, n©ng cao TK 133 nÕu theo kÕ CP n¨ng suÊt,ThuÕ tÝnhGTGT n¨ng,(trt¸c nhsöa c¶i t¹o, x©y lín l¾p, trangho¹ch bÞ bæ sung söa ch÷a êng dông hîp cña TSC§ ch÷a theo kÕ ho¹ch ngoµi)Trong hoÆc cña vËt hîp nµy, c¸c lín,chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thªm chothuª TSC§. trêng n©ng liÖu, dÞch vô mua ngoµi n©ng cÊp TSC§ còng ®îc tËp hîp qua cÊp TKkhi 241 (2413), khi c«ng viÖc hoµn dïng cho söa ch÷a TK 142 c«ng thµnh th× tÊt c¶ c¸c chi phÝ n©ng cÊp ®îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. TËp hîp chi phÝ söa ch÷a lín, n©ng cÊp TSC§ viÖc TÝnh vµo CP Ph©n bæ dÇn hoµn tr¶ tríc nÕu söa CP söa ch÷a thµnh bµn ch÷a lín ngoµi TK 211 kÕ ho¹ch giao Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) nÕu söa ch÷a n©ng cÊp S¬ ®å 8: H¹ch to¸n söa ch÷a TSC§ LuËn v¨n tèt nghiÖp 12 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp .3.4. Tæ chøc sæ kÕ to¸n tæng hîp C¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp sö dông trong h¹ch to¸n TSC§ tuú theo h×nh thøc tæ chøc sæ mµ doanh nghiÖp hiÖn ®ang ¸p dông, bao gåm:  H×nh thøc NhËt ký- sæ c¸i  H×nh thøc NhËt ký chung.  H×nh thøc Chøng tõ ghi sæ.  H×nh thøc NhËt ký- chøng tõ: ®îc vËn dông trong c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín, lo¹i h×nh kinh doanh phøc t¹p, cã tr×nh ®é qu¶n lý vµ tr×nh ®é kÕ to¸n cao, doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n thñ c«ng. Trong bµi LuËn v¨n tèt nghiÖp nµy, t«i xin tr×nh bµy cô thÓ vÒ h×nh thøc NhËt ký- chøng tõ (mµ C«ng ty Ho¸ chÊt má hiÖn ®ang ¸p dông). Sau ®©y lµ quy tr×nh tæ chøc sæ kÕ to¸n: Chøng tõ t¨ng, gi¶m vµ khÊu hao TSC§ NKCT 1,2,4,5,10 NKCT sè 9 B¶ng kª 4, 5, 6 NKCT sè 7 Sæ chi tiÕt TSC§ B¶ng tæng hîp chi tiÕt t¨ng gi¶m TSC§ Sæ c¸i TK 211, 212, 213, 214 Ghi hµng ngµy §èi chiÕu, kiÓm tra Ghi ®Þnh kú ThÎ TSC§ B¸o c¸o tµi chÝnh Theo h×nh thøc nµy, trong h¹ch to¸n TSC§, kÕ to¸n sö dông c¸c sæ sau: S¬ ®å 9: Tæ chøc sæ kÕ to¸n TSC§ theo h×nh thøc NhËt ký- chøng tõ NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 13 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp  C¸c b¶ng kª sè 4, 5, 6: c¸c b¶ng kª nµy ®îc ghi dùa trªn chøng tõ khÊu hao TSC§. C¸c b¶ng kª nµy dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Chi phÝ khÊu hao ®îc tËp hîp tõ cét ghi Cã TK 214, ®èi øng Nî víi c¸c TK chi phÝ nh 627, 641, 642, 241…  NhËt ký chøng tõ:  Ghi t¨ng TSC§: c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Cã c¸c TK thuéc c¸c NKCT sè 1, 2, 4, 5, 10… ®èi øng víi bªn Nî c¸c TK 211, 212, 213.  Ghi gi¶m TSC§: ®îc ph¶n ¸nh t¹i NKCT sè 9.  KhÊu hao TSC§: phÇn khÊu hao t¨ng ®îc ph¶n ¸nh t¹i NKCT sè 7. C¬ së ®Ó ghi NKCT sè 7 lµ c¸c b¶ng kª 4, 5, 6. PhÇn khÊu hao gi¶m ® îc ph¶n ¸nh t¹i NKCT sè 9 (cét ghi Cã TK 211, 212, 213 ®èi øng víi bªn Nî TK 214).  Sæ c¸i TK 211, 212, 213, 214: ®îc më cho c¶ n¨m vµ riªng cho tõng tµi kho¶n. Sæ c¸i ®îc ghi tõ sè liÖu tæng hîp th¸ng trªn c¸c NKCT liªn quan. Sau khi kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu tæng hîp víi b¶ng tæng hîp chi tiÕt t¨ng gi¶m TSC§, sè liÖu trªn c¸c sæ nµy ®îc dïng lµm c¬ së ®Ó lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. .III Mét sè thay ®æi vÒ kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh khi bé tµi chÝnh c«ng bè c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n Trong thêi gian võa qua, Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh vµ c«ng bè 10 chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam t¹i c¸c v¨n b¶n sau:  QuyÕt ®Þnh 149/2001/Q§-BTC ngµy 31/12/2001 vÒ viÖc ban hµnh vµ c«ng bè bèn (04) chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (®ît 1). §ång thêi ban hµnh Th«ng t 89/2002/TT-BTC ngµy 9/10/2002 vÒ viÖc híng dÉn kÕ to¸n thùc hiÖn bèn (04) chuÈn mùc kÕ to¸n ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§-BTC, ngµy 31/12/2001 cña Bé trëng Bé Tµi chÝnh.  QuyÕt ®Þnh 165/2002/Q§-BTC ngµy 31/12/2002 vÒ viÖc ban hµnh vµ c«ng bè s¸u (06) chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (®ît 2). So víi c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông, trÝch khÊu hao còng nh viÖc h¹ch to¸n TSC§ tríc ®©y, c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n míi ®· cã mét sè ®iÓm bæ sung, söa ®æi nh sau: .1 Tiªu chuÈn ghi nhËn vµ c¸ch ph©n lo¹i TSC§ Theo quyÕt ®Þnh 149/2001/Q§-BTC, tiªu chuÈn ghi nhËn mét tµi s¶n lµ:  TSC§ h÷u h×nh: tµi s¶n ph¶i tháa m·n ®ång thêi tÊt c¶ bèn tiªu chuÈn ghi nhËn sau:  Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ ë t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 14 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp  Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy.  Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m.  Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.  TSC§ v« h×nh: lµ tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷, sö dông trong s¶n xuÊt, kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hoÆc cho c¸c ®èi tîng kh¸c thuª phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ v« h×nh (lµ 4 tiªu chuÈn gièng víi quy ®Þnh vÒ TSC§ h÷u h×nh). TSC§ v« h×nh bao gåm c¸c nhãm tµi s¶n:  QuyÒn sö dông ®Êt.  QuyÒn ph¸t hµnh.  B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ.  Nh·n hiÖu hµng ho¸.  PhÇn mÒm m¸y tÝnh.  GiÊy phÐp vµ giÊy phÐp nhîng quyÒn.  TSC§ v« h×nh kh¸c. Lîi thÕ th¬ng m¹i, nh·n hiÖu hµng hãa, quyÒn ph¸t hµnh, danh s¸ch kh¸ch hµng vµ c¸c kho¶n môc t¬ng tù ®îc h×nh thµnh trong néi bé doanh nghiÖp, chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp kh«ng ®îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh mµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. .2 X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh .2.1. Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh  Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh tù x©y dùng hoÆc tù chÕ lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña TSC§ tù x©y dùng, hoÆc tù chÕ céng (+) chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö. Trêng hîp doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt ra ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ th× nguyªn gi¸ lµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã céng (+) c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. Khi tÝnh nguyªn gi¸, ph¶i lo¹i trõ c¸c kho¶n l·i néi bé, c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lý, c¸c kho¶n chi phÝ vît qu¸ møc b×nh thêng…  Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh mua s¾m ®îc thanh to¸n theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp: ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm mua. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 15 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp .2.2. Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh  Trêng hîp TSC§ v« h×nh mua s¾m ®îc thanh to¸n theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp: ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ mua tr¶ ngay t¹i thêi ®iÓm mua.  TSC§ v« h×nh h×nh thµnh tõ viÖc trao ®æi, thanh to¸n b»ng chøng tõ liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u vèn cña ®¬n vÞ, nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh lµ gi¸ trÞ hîp lý cña c¸c chøng tõ ®îc ph¸t hµnh liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u vèn cña ®¬n vÞ.  Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh lµ quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n: lµ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt khi ®îc giao ®Êt hoÆc sè tiÒn ph¶i tr¶ khi nhËn chuyÓn nhîng quyÒn sö dông ®Êt hîp ph¸p tõ ngêi kh¸c, hoÆc gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt nhËn gãp vèn liªn doanh. .3 Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô liªn quan ®Õn tµi s¶n cè ®Þnh Th«ng t 89/2002/TT-BTC ®· söa ®æi ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ liªn quan ®Õn TSC§. §ång thêi do cã sù thay ®æi, bæ sung mét sè tµi kho¶n còng ®· ¶nh hëng tíi viÖc h¹ch to¸n TSC§ (mÆc dï b¶n chÊt nghiÖp vô kinh tÕ lµ kh«ng thay ®æi). Sau ®©y lµ mét sè thay ®æi cô thÓ: .3.1. H¹ch to¸n biÕn ®éng TSC§  Trêng hîp mua TSC§ theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, tr¶ gãp: TK 111,112 TK 331 Sè ph¶i tr¶ ®Þnh kú (gåm c¶ gèc vµ l·i tr¶ chËm, tr¶ gãp) TK 211,213 Tæng Nguyªn gi¸ TSC§ (ghi gi¸ theo gi¸ mua tr¶ tiÒn ngay) thanh to¸n TK 242 TK 635 ph¶i tr¶ PhÇn l·i tr¶ chËm tÝnh vµo TÝnh vµo chi phÝ theo cho ng chi phÝ tr¶ tríc dµi h¹n sè l·i tr¶ chËm êi b¸n TK 133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (nÕu cã) S¬ ®å 10: H¹ch to¸n TSC§ mua theo ph¬ng thøc tr¶ chËm  TSC§ h÷u h×nh t¨ng do tù chÕ (sö dông s¶n phÈm do doanh nghiÖp tù chÕ t¹o ®Ó chuyÓn thµnh TSC§ h÷u h×nh sö dôngTK cho512 ho¹t ®éng sxkd): TK 211 TK 155 TK 632 Gi¸ trÞ thµnh phÈm (nÕu xuÊt kho ra sö dông) TK 154 Chi phÝ SXKD dë dang (SX xong ®a ra sö dông ngay) Chi phÝ kh«ng ®îc TK 241 Gi¸ vèn hµng b¸n TÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n Doanh thu néi bé Nguyªn (lµ gi¸ thµnh thùc gi¸ tÕ s¶n phÈm) TSC§ h÷u TK 111,112,331 h×nh tù Chi phÝ l¾p ®Æt, chÕ ch¹y thö liªn quan ®Õn TSC§ TK 111,138,334 NguyÔn ThÞtÝnh Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) vµo nguyªn gi¸ TSC§ PhÇn båi thêng cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc LuËn v¨n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp 16 S¬ ®å 11: H¹ch to¸n TSC§ t¨ng do tù chÕ  TSC§ ®îc tµi trî, biÕu tÆng: TK 211,213 TK 711 Nguyªn gi¸ TSC§ tÝnh vµo thu nhËp kh¸c TK 111,112... C¸c chi phÝ kh¸c tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§ S¬ ®å 12: H¹ch to¸nvµTSC§ ®îc mua tµi trî,  Trêng hîp TSC§ (h÷u h×nh v« h×nh) díibiÕu h×nhtÆng thøc trao ®æi (gi¶ sö TSC§ ®em ®i trao ®æi lµ A, TSC§ nhËn ®îc do trao ®æi lµ B). TK 711 TK 131 Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ ®em ®i ®æi TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép (nÕu cã) TK 111,112 TK 211,213-B Tæng Gi¸ trÞ hîp lý cña gi¸ TSC§ nhËn ®îc thanh to¸n TK 211,213-A TK 133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (nÕu cã) TiÒn tr¶ thªm TK 811 Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ ®em trao ®æi TK 214 KH luü kÕ cña TSC§ ®em trao ®æi TiÒn thu thªm khi gi¸ trÞ TSC§ ®em ®æi*lín h¬nTSC§ gi¸ trÞ trao TSC§®æi nhËn NÕu víivÒmét TSC§ kh¸c t¬ng tù th× kÕ to¸n ghi: Nî TK 211:S¬nguyªn TSC§ vÒ (mua ghi theo trÞ cßn l¹i trao cña TSC§ ®å 13:gi¸ H¹ch to¸nnhËn TSC§ díigi¸ h×nh thøc ®æi ®a ®i ®æi) Nî TK 214: gi¸ trÞ ®· khÊu hao cña TSC§ ®em trao ®æi. Cã TK 211: nguyªn gi¸ TSC§ ®a ®i trao ®æi.  Trêng hîp thanh lý, nhîng b¸n TSC§: ®îc h¹ch to¸n gièng nh c¸c quy ®Þnh tríc ®©y. Riªng c¸c kho¶n chi phÝ bÊt thêng (gåm gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§, c¸c chi phÝ thanh lý, nhîng b¸n) vµ c¸c kho¶n thu bÊt thêng tõ thanh lý, nhîng b¸n ®îc ph¶n ¸nh lÇn lît trªn c¸c TK 811,711 thay v× c¸c TK 821,721 nh tríc. .3.2. H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh Theo quy ®Þnh t¹i chuÈn mùc kÕ to¸n míi ban hµnh, ngoµi ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ theo ®êng th¼ng, doanh nghiÖp cßn cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn vµ khÊu hao theo sè lîng s¶n phÈm. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 17 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp §èi víi TSC§ v« h×nh, vµo cuèi n¨m tµi chÝnh, nÕu doanh nghiÖp xem xÐt l¹i thêi gian trÝch khÊu hao, ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao, nÕu cã chªnh lÖch møc khÊu hao th× kÕ to¸n cÇn ph¶i ®iÒu chØnh sè khÊu hao ghi trªn sæ nh sau: TK 214 (2143) TK 627,641,642 NÕu chªnh lÖch khÊu hao t¨ng NÕu chªnh lÖch khÊu hao gi¶m S¬ ®å 14: H¹ch to¸n chªnh lÖch møc khÊu hao .IV C¸c vÊn ®Ò vÒ Tµi s¶n cè ®Þnh trong chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ chÕ ®é kÕ to¸n mét sè níc .1 ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ Nh×n chung c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vÒ TSC§ míi ban hµnh ®· cã nhiÒu thay ®æi theo híng hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n TSC§ cho phï hîp víi th«ng lÖ chung cña quèc tÕ vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm riªng cña níc ta. §iÒu ®ã thÓ hiÖn râ nhÊt qua c¸c tiªu chuÈn vµ c¸ch x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ mµ ®Æc biÖt lµ TSC§ v« h×nh.  Trong sè 4 tiªu chuÈn ®Ó ghi nhËn mét tµi s¶n lµ TSC§ h÷u h×nh (hoÆc v« h×nh), ta thÊy hai tiªu chuÈn ®Çu ®îc kÕ thõa tõ quan ®iÓm cña ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ “Nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ” (ISA 16) vµ chuÈn mùc vÒ “TSC§ v« h×nh” (ISA 38). Cßn hai tiªu chuÈn vÒ thêi gian sö dông vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n ®îc quy ®Þnh chi tiÕt riªng cho phï hîp víi kÕ to¸n ViÖt Nam.  Quy ®Þnh toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong giai ®o¹n nghiªn cøu; c¸c nh·n hiÖu hµng hãa, quyÒn ph¸t hµnh, danh s¸ch kh¸ch hµng vµ c¸c kho¶n môc t¬ng tù ®îc h×nh thµnh trong néi bé doanh nghiÖp kh«ng ®îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh gièng víi quan ®iÓm cña ISA 38. Riªng ®iÒu kiÖn ®Ó ghi nhËn chi phÝ trong giai ®o¹n triÓn khai lµ TSC§ v« h×nh, chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam quy ®Þnh cã 7 tiªu chuÈn, trong ®ã 6 tiªu chuÈn ®Çu ®îc kÕ thõa tõ quan ®iÓm cña ISA 38. Cßn tiªu chuÈn vÒ thêi gian sö dông vµ gi¸ trÞ ®îc quy ®Þnh chi tiÕt riªng cho phï hîp víi kÕ to¸n níc ta.  Trong trêng hîp s¸p nhËp doanh nghiÖp, c¶ chuÈn mùc sè 04 cña ViÖt Nam vµ ISA 38 ®Òu cã chung quan ®iÓm: chi phÝ cho mét TSC§ v« h×nh kh«ng ®¸p øng c¶ tiªu chÝ x¸c ®Þnh lÉn tiªu chÝ ghi nhËn cho mét TSC§ v« h×nh sÏ ®îc tÝnh vµo lîi thÕ th¬ng m¹i.  ISA 16 quy ®Þnh: c¸c ph¬ng ph¸p cã thÓ sö dông trong viÖc tÝnh to¸n khÊu hao TSC§ lµ ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng, sè d gi¶m dÇn, tæng ®¬n vÞ s¶n phÈm. Ba ph¬ng ph¸p ®· ®îc kÕ thõa trong chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003) LuËn v¨n tèt nghiÖp 18 Chuyªn ngµnh KÕ to¸n tæng hîp Ngoµi ra, cßn cã rÊt nhiÒu nh÷ng quy ®Þnh trong hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam míi ban hµnh ®îc kÕ thõa tõ quan ®iÓm cña hÖ thèng ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. Song mét ®iÒu ®¸ng quan t©m ë ®©y lµ chóng ta ®· biÕt vËn dông mét c¸ch linh ho¹t nh÷ng quan ®iÓm Êy cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm riªng cña ViÖt Nam. .2 KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong hÖ thèng kÕ to¸n Ph¸p Cïng trªn quan ®iÓm kÕ thõa nh÷ng quy ®Þnh cña hÖ thèng ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ nªn gi÷a hai hÖ thèng kÕ to¸n cña ViÖt Nam vµ Ph¸p cã mét sè nÐt t¬ng ®ång. Song do sù vËn dông mét linh ho¹t cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm riªng cña tõng quèc gia mµ c¸c quy ®Þnh (trong ®ã cã c¸c vÊn ®Ò vÒ TSC§) còng cã nh÷ng nÐt kh¸c biÖt. VÝ dô:  Theo quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n Ph¸p, ®Êt ®ai ®îc xÕp vµo nhãm thuéc TSC§ h÷u h×nh, vµ nã thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp mét c¸ch l©u dµi. Song t¹i ViÖt Nam, doanh nghiÖp kh«ng cã quyÒn së h÷u “®Êt ®ai” mµ chØ së h÷u “quyÒn sö dông ®Êt” cã thêi h¹n. QuyÒn sö dông ®Êt ®îc xÕp vµo nhãm thuéc TSC§ v« h×nh.  T¹i Ph¸p quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p khÊu hao theo ®êng th¼ng hoÆc khÊu hao gi¶m dÇn. Kh¸c víi quy ®Þnh cña níc ta lµ khÊu hao theo ph¬ng ph¸p ®êng th¼ng ®îc tÝnh theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, kÕ to¸n Ph¸p quy ®Þnh khÊu hao ®îc tÝnh theo ngµy vµ kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c lo¹i bÊt ®éng s¶n ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao mÆc dï tµi s¶n ®ã tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh nh ®Êt ®ai (trõ ®Êt ®ai cã hÇm má), nh·n hiÖu hµng ho¸…§ång thêi chÕ ®é kÕ to¸n Ph¸p l¹i cho phÐp lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®èi víi mét sè bÊt ®éng s¶n cã kh¶ n¨ng gi¶m gi¸ cho dï c¸c tµi s¶n nµy ®· ®îc trÝch khÊu hao. §iÒu nµy sÏ gióp doanh nghiÖp ®îc san sÎ bít rñi ro. .V Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh .1 Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh §Ó ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§ cña doanh nghiÖp trong kú, kÕ to¸n sö dông c¸c chØ tiªu sau: (1) HÖ sè t¨ng (gi¶m) TSC§ = Gi¸ trÞ TSC§ t¨ng (gi¶m) trong kú Gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n dïng vµo SXKD trong kú HÖ sè t¨ng (gi¶m) TSC§ ph¶n ¸nh møc ®é t¨ng (gi¶m) thuÇn tuý vÒ quy m« TSC§. NÕu hÖ sè nµy mµ lín chøng tá gi¸ trÞ TSC§ cña doanh nghiÖp trong kú cã sù biÕn ®éng lín vµ ngîc l¹i. NguyÔn ThÞ Thu H¬ng- Líp KÕ to¸n C- Kho¸ 41 (1999- 2003)