Tài liệu Hoàn thiện cơ chế quản lý sử dụng xe công trong khu vực cơ quan hành chính sự nghiệp tỉnh sóc trăng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRẦN CÔNG HIỀN HOÀN THIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ SỬ DỤNG XE CÔNG TRONG KHU VỰC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP TỈNH SÓC TRĂNG Chuyên ngành: Quản lý Công Mã số :60340403 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN HỮU LAM Thành Phố Hồ Chí Minh 2016 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan các đoạn trích dẫn, số liệu trong luận văn đều được dẫn nguồn, có độ tin cậy trong phạm vi tôi hiểu biết. Các số liệu khảo sát, các kết quả khảo sát đưa ra trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào đã có từ trước./. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 18 tháng 7 năm 2016 Tác giả Trần Công Hiền ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn: Ban Giám hiệu, Viện Đào tạo sau Đại học, Khoa Quản lý Nhà nước cùng tất cả thầy cô tham gia giảng dạy lớp Quản lý công khóa 24 Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. Đặc biệt tôi xin trân trọng cảm ơn thầy giáo TS.Nguyễn Hữu Lam đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp tôi hoàn thành luận văn. Chân thành cảm ơn lãnh đạo và cán bộ Sở Tài chính, các sở, ban ngành tỉnh Sóc Trăng đã nhiệt tình giúp đỡ và động viên tôi trong quá trình học tập để hoàn thành luận văn này./. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN…………………………………………………………….. i LỜI CẢM ƠN………………………………………………………………… ii MỤC LỤC……………………………………………………………………. iii DANH MỤC BẢNG………………………………………………………….. vii CHƯƠNG 1: BỐI CẢNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU …………………………. 1 1.1.Tính cấp thiết của đề tài…………………………………………………… 1 1.2. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu……………………………………….. 2 1.2.1 Mục tiêu nghiên cứu……………………………………………………… 2 1.2.2 Câu hỏi nghiên cứu……………………………………………………… 2 1.2.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu……………………………………. 2 1.2.4. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………. 3 1.2.5 Kết cấu luận văn…………………………………………………………. 4 CHƯƠNG II: TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU 5 TRƯỚC………………………………………………………………………… 2.1. Khái niệm và đặc điểm tài sản công…………………………………….. 5 2.1.1 Khái niệm tài sản công ……………………………………………. 5 2.1.2 Đặc điểm tài sản công………………………………………………….. 5 2.2 Phân loại tài sản công …………………………………………………… 6 2.2.1. Phân loại theo công dụng của tài sản …………………………………. 6 2.2.2. Phân theo đối tượng sử dụng …………………………………… 6 2.3 Quá trình quản lý nhà nước đối với tài sản công trong cơ quan hành chính 7 và đơn vị sự nghiệp…………………………………………………………… 2.3.1. Khái niệm về quản lý nhà nước về tài sản công…………………… 7 2.3.2 Nội dung quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính và đơn vị 8 sự nghiệp………………………………………………………………………………... 2.4. Cơ chế quản lý nhà nước đối với tài sản công……………………………. 9 2.4.1 Sự xuất hiện của ngành quản lý công sản......................................... 9 2.4.2 Trách nhiệm của quản lý tài sản công………………………………… 10 iv 2.4.3 Mô hình quản lý công sản Malaysia ................................................. 11 2.5. So sánh với cơ chế và hệ thống quản lý tài sản của Việt Nam …………. 16 2.6. Các bài nghiên cứu trước.............................................................................. 17 2.7. Cơ sở lý thuyết về quản lý xe công……………………………………… 18 2.7.1 Phân loại xe ô tô công theo tiêu chuẩn, định mức ………………… 18 2.7.2 Phân loại xe công theo cấp quản lý………………………………… 19 2.7.3 Phân loại xe công theo đối tượng sử dụng……………………………. 19 2.8 Quá trình quản lý nhà nước đối với xe công trong cơ quan hành chính và 21 đơn vị sự nghiệp……………………………………………………………… 2.8.1 Quản lý quá trình hình thành xe công…………………………………. 21 2.8.2 Quản lý quá trình khai thác, sử dụng xe công................................... 21 2.8.3 Quản lý quá trình kết thúc sử dụng tài xe công………………………. 21 2.9 Mục tiêu quản lý xe công trong các cơ quan hành chính và đơn vị sự 22 nghiệp………………………………………………………………………… 2.9.1 Hệ thống các mục tiêu quản lý………………………………………… 22 2.9.2 Các nguyên tắc, chuẩn mực quản lý nhà nước đối với xe 22 công…….. 2.9.3 Các công cụ quản lý xe công……………………………………………. 22 2.10 Chỉ tiêu đánh giá hiệu lực cơ chế quản lý xe công……………………….. 22 2.10.1 Hiệu lực của cơ chế quản lý…………………………………………… 22 2.10.2 Độ nghiêm minh của cơ chế quản lý…………………………………. 22 2.10.3 Mức độ tự giác chấp nhận thực hiện cơ chế quản lý xe 23 công…………………………………………………………………………………… 2.11 Một số tiêu chí về hiệu quả, hiệu suất quản lý xe công……………… 23 2.11.1. Đầu vào…………………………………………………………… 23 2.11.2. Đầu ra……………………………………………………………… 24 2.11.3. Hiệu quả……………………………………………………………… 24 2.12 Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý sử dụng xe công………………… 24 v 2.12.1 Sự phù hợp của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, chính 24 sách, chế độ, quản lý xe công trong khu vực hành chính với thực tế 2.12.2.Nguồn nhân lực quản lý…………………………………………… 25 2.12.3. Đối tượng sử dụng xe công………………………………………… 25 2.12.4.Lãnh đạo các tổ chức công……………………………………………. 25 2.12.5. Trách nhiệm, trách nhiệm và trách nhiệm phối hợp công khai… 26 CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU 27 3.1. Sơ đồ nghiên cứu…………………………………………………............ 27 3.1.1 Xem xét tư liệu nguồn …………………………………………… 28 3.1.2 Nghiên cứu thử nghiệm ………………………………………………. 28 3.1.3 Câu hỏi khảo sát ……………….……………………………………… 28 CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ SỬ DỤNG XE CÔNG TẠI CƠ 31 QUAN HÀNH CHÍNH SỰ NGHIỆP TỈNH SÓC TRĂNG. 4.1. Thực trạng công tác quản lý sử dụng xe công trong cơ quan hành chính sự 31 nghiệp tỉnh Sóc Trăng …………………………………………………… 4.1.1 Cơ quan quản lý xe công………………………………………………… 31 4.1.2 Những quy định cơ chế quản lý xe công trong khu vực hành chính 32 sự nghiệp tỉnh Sóc Trăng………………………………………………… 4.1.3. Tình hình quản lý sử dụng xe công tỉnh Sóc Trăng…… 33 4.1.4. Nội dung quản lý xe công trong cơ quan hành chính sự nghiệp... 35 4.2. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý xe công…………… 39 4.3. Một số vấn đề còn tồn tại trong quản lý sử dụng xe công như sau… 39 4.3.1 Quá trình hình thành mua mới…………………..………………….. 39 4.3.2. Quá trình sử dụng ……………………………………………………. 40 4.3.3. Quá trình kết thúc thanh lý xe công……………………………….. 41 4.3.4. Nguyên nhân những hạn chế ……………………………………… 41 4.4. Kết quả khảo sát………………………………………………………. 42 4.4.1. Các loại hình tổ chức để gửi khảo sát……………………………… 43 vi 4.4.2. Mức độ nhận biết……………………………………………. 43 4.4.3. Mức độ hiểu biết về quy định quản lý sử dụng xe công hiện 46 nay….. 4.4.4. Mức độ chấp nhận……………………………………………………… 48 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………………… 54 5.1. Đề xuất giải pháp…................................................................................... 54 5.1.1. Đối với đầu vào mua sắm xe công…………………………………. 54 5.1.2 Quá trình sử dụng……………………………………………………… 56 5.1.3 Công tác thanh lý xe công……………………………………………. 58 5.1.4 Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao mức độ hiểu 58 biết về quy định quản lý xe công 5.1.5 Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát thực hiện quản lý 59 và sử dụng xe công trong khu vực hành chính sự nghiệp 5.1.6 Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong đầu tư, mua sắm, quản 59 lý, sử dụng xe công trong khu vực hành chính sự nghiệp. 5.2. Kiến nghị………………………………………………………………… 60 5.2.1 Kiến nghị trung ương…………………………………………………. 60 5.2.2 Kiến nghị đối với tỉnh Sóc Trăng…………………………………….. 61 Kết luận……………………………………………………………………….. Tài liệu tham khảo. Bảng câu hỏi khao sát. Phụ lục 1 Câu hỏi khảo sát và lý do khảo sát. Phụ lục 2 Danh sách đơn vị khảo sát. Phụ lục 3 Xe công của cơ quan hành chính sự nghiệp cấp tỉnh. Phụ lục 4 Xe chuyên dung. Phụ lục 5 Kết quả khảo sát. 62 vii DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG Stt Ký hiệu và tên bảng Trang 1 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ nghiên cứu 27 2 Bảng 4.1.3a Xe công hiện có trong cơ quan hành chính sự nghiệp 33 3 Bảng 4.1.3b: Xe công hiện có của các huyện, thị xã thành phố 34 4 Bảng 4.1.3c: Xe ô tô chuyên dùng. 34 5 Bảng 4.1.4a: Tình hình mua xe công tỉnh Sóc Trăng năm 2013-2015 36 6 Bảng 4.1.4c: Tình hình sửa chữa xe công tỉnh Sóc Trăng năm 2013- 37 2015 7 Bảng 4.1.4d: Tình hình điều chuyển xe công năm 2013-2015 38 8 Bảng 4.1.4e Tình hình thanh lý xe công tỉnh Sóc Trăng năm 2013- 39 2015 9 Bảng 4.4.1 Mô hình tổ chức khảo sát. 43 1 CHƯƠNG 1 BỐI CẢNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Tính cấp thiết của đề tài Tài sản công không còn được xem là một hoạt động cung cấp dịch vụ công, mà còn được coi là một thành phần đo lường của kế hoạch tổ chức, sẽ được cung cấp một cách hiệu quả và hiệu quả như tất cả các nguồn lực tổ chức khác (Harris, 2010). Quản lý tài sản công là một phần trong công tác quản lý tài chính công. Việc quản lý tốt, hiệu quả góp phần vào hoàn thành nhiệm vụ, mục tiêu của tổ chức. Tuy nhiên, việc quản lý sử dụng tài sản hiện nay vẫn còn bọc lộ nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra đặt biệt là quản lý, sử dụng xe công. Vấn đề này thường xuyên phản ánh trên các diễn đàn Quốc hội, báo chí và là gánh nặng của các nhà quản lý về tính hiệu quả của nó. Theo số liệu tại Cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản Nhà nước (Bộ Tài chính, 2015) cả nước có 36.897 xe ô tô công đang được sử dụng trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp (chưa bao gồm xe của các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, các doanh nghiệp Nhà nước), với tổng nguyên giá gần 20 nghìn tỷ đồng, giá trị còn lại khoảng gần 6.000 tỷ đồng. Trong đó, xe phục vụ chức danh chiếm 2,36%; xe phục vụ công tác chung chiếm 66,29%; xe chuyên dùng chiếm 31,34% tổng số xe. Theo số liệu tại cơ sở dữ liệu tài sản tỉnh Sóc Trăng (Sở Tài chính, 2015) toàn tỉnh hiện có 199 xe với tổng nguyên giá gần 132 tỷ đồng. Trong đó xe phục vụ chung 155 xe, xe chuyên dùng 44 xe. Công tác quản lý, sử dụng xe ô tô công tỉnh Sóc Trăng đã cơ bản được thực hiện nề nếp, tiết kiệm và hiệu quả đồng thời đáp ứng yêu cầu hoạt động của các cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn việc điều chuyển xe ô tô giữa các đơn vị không đúng thẩm quyền quy định; việc thỏa thuận, mua sắm xe chuyên dùng chưa được chặt chẽ; tiêu chuẩn định mức quy định chưa phù hợp với một số cơ quan, đơn vị; chi phí cho việc mua sắm, sử dụng xe khá lớn trong điều kiện ngân sách còn khó khăn; việc sử dụng xe ô tô công vào việc riêng, sử dụng xe sai đối tượng, sử dụng 2 xe đưa đón từ nơi ở đến nơi làm việc với các chức danh không đủ tiêu chuẩn định mức vẫn diễn ra. Để việc quản lý xe công ngày càng chặt chẽ, hiệu quả hơn, đảm bảo đúng tiêu chuẩn, định mức và mục đích sử dụng là vấn đề mà tỉnh Sóc Trăng hết sức quan tâm. Muốn vậy cần phải có những nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác quản lý sử dụng xe công trong thời gian qua, cũng như mức độ nhận thức, am hiểu và chấp nhận thực hiện những quy định quản lý xe công hiện nay như thế nào. Từ đó có những giải pháp để hoàn thiện việc quản lý xe công đạt hiệu quả, tránh lãng phí chi tiêu công. Với những lý do trên tôi chọn đề tài “Hoàn thiện cơ chế quản lý sử dụng xe công trong khu vực hành chính sự nghiệp tỉnh Sóc Trăng”. 1.2. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu 1: Thực trạng quản lý xe công trong khu vực hành chính sự nghiệp tỉnh Sóc Trăng. Mục tiêu 2: Nhận định những nội dung quản lý xe công và các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình quản lý, sử dụng xe công như đối tượng quản lý sử dụng thông qua mức độ nhận thức, am hiểu hiểu và chấp nhận tuân thủ thực hiện những quy định để quản lý xe công. Mục tiêu 3: Đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm quản lý xe công đạt hiệu quả nhằm tránh thất thoát lãng phí trong chi tiêu công. 1.2.2 Câu hỏi nghiên cứu a) Quản lý xe công trong khu vực hành chính sự nghiệp bao gồm những nội dung nào? b) Những nhân tố nào tác động đến việc quản lý sử dụng xe công? c) Thực trạng công tác quản lý sử dụng xe ô tô công trong khu vực hành chính sự nghiệp trong thời gian qua như thế nào? d) Cần những giải pháp nào để hoàn thiện việc quản lý sử dụng xe ô tô công trong khục vực hành chính sự nghiệp tỉnh Sóc Trăng? 1.2.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 Đối tượng nghiên cứu: Công tác quản lý sử dụng xe ô tô công đối với cơ quan hành chính sự nghiệp từ khâu hình thành đến khâu kết thúc. Phạm vi nghiên cứu: Tập trung vào quản lý sử dụng xe công các cơ quan hành chính sự nghiệp và đánh giá quản lý sử dụng xe công hiện nay nhìn từ mức độ hiểu biết và chấp nhận thực hiện. Đề tài nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng năm 2013-2015. 1.2.4. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở số liệu về tình hình quản lý sử dụng xe công của tỉnh Sóc Trăng. Sử dụng phương pháp thống kê mô tả và định tính để đánh giá nhận xét những thực trạng quản lý xe công trong thời gian qua để thấy được vấn đề còn tồn tại và có kiến nghị phù hợp. Vấn đề còn tồn tại và những kiến nghị trong thời gian tới được nghiên cứu trên cơ sở thăm dò ý kiến của các đơn vị sử dụng xe công ở các sở ban ngành cấp tỉnh về cơ chế và các nhân tố tác động đến quản lý xe công. Ý kiến dựa trên cơ chế quản lý xe công hiện hành so với thực tế của đơn vị đang sử dụng. Các thăm dò, đánh giá tài liệu xác định các yếu tố chính trong việc phát triển các bảng câu hỏi để đánh giá nhận thức và sự hiểu biết về thực hành quản lý xe công. Bảng câu hỏi được lập 48 phiếu gửi cho 24 cơ quan đơn vị trong tỉnh, mỗi cơ quan đơn vị trả lời hai phiếu. Tùy theo mức độ trả lời và số phiếu thu lại được sẽ tổng hợp phân tích a) Thu thập số liệu: Tổng số lượng xe ô tô hiện có, tăng, giảm xe ô tô công trên phần mềm đăng ký tài sản của Bộ Tài Chính- cơ sở dữ liệu quốc gia về tài sản nhà nước tỉnh Sóc Trăng (2013-2015), Báo cáo tình quản lý tài sản Sở Tài chính. b) Phương pháp xử lý thông tin: Số liệu xử lý bằng Excel trên máy. Đối với thông tin là số liệu định lượng tiến hành tính toán các chỉ tiêu cần thiết như số tuyệt đối, phần trăm và lập thành bảng để nghiên cứu. c) Phương pháp phân tích thông tin, số liệu: +Mục tiêu 1: Vận dụng những cơ chế chính sách, quản lý sử dụng xe công căn cứ làm cơ sở lý luận để phân tích đánh giá thực trạng quản lý sử dụng xe công hiện nay. 4 Phương pháp số tuyệt đối: là hiệu số hai chỉ tiêu xe thực tế (y1) và chỉ tiêu xe định mức (y0) Số tuyệt đối = y1-y0 Phương pháp số tương đối: Là kết quả so sánh giữa hai chỉ tiêu xe thực tế (y1) chỉ tiêu xe định mức (y0). Trong đó chỉ tiêu y1, y0 là mức độ cần nghiên cứu. Số tương dối=y1/y0. Số tương đối thực hiện đúng theo định mức xe ô tô=Tổng xe ô tô thực tế/tổng xe theo định mức x 100%. Sử dụng phương pháp thống kê mô tả nhằm mô về những vấn đề còn tồn tại trong quản lý sử dụng xe công. + Mục tiêu 2: Sử dụng phương pháp định tính và thống kê mô tả phân tích kết quả khảo sát đánh giá mức độ nhận biết, hiểu biết và chấp nhận thực hiện quy định quản lý xe công hiện nay. +Mục tiêu 3: Trên cơ sở nghiên cứu mục tiêu 1 và mục tiêu 2 để phân tích lựa chọn những giải pháp phù hợp để quản lý xe công hiệu quả tránh thất thoát lãng phí chi tiêu công. 1.2.5 Kết cấu luận văn Chương 1: Bối cảnh vấn đề nghiên cứu. Chương 2: Tổng quan cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước. Chương 3: Thiết kế nghiên cứu. Chương 4: Thực trạng công tác quản lý sử dụng xe công tại cơ quan hành chính sự nghiệp tỉnh Sóc Trăng. Chương 5: Giải pháp và kiến nghị. Tóm tắt chương 1: Nội dung chương một tập trung vào sự cần thiết, mục tiêu và phương pháp nghiên cứu của đề tài tính cấp thiết của đề tài. Qua đó để có cơ sở và phương pháp khoa học tiến hành nghiên cứu các chương tiếp theo. 5 CHƯƠNG 2 TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC 2.1. Khái niệm và đặc điểm tài sản công 2.1.1 Khái niệm tài sản công Tài sản công theo Hiến pháp năm 1992 được cho là: Đất đai, rừng núi, sông hồ, nguồn nước, tài nguyên trong lòng đất, nguồn lợi vùng biển, thềm lục địa và vùng trời, phần vốn do Nhà nước đầu tư vào xí nghiệp, công trình thuộc các ngành, lĩnh vực kinh tế, văn hoá xã hội, khoa học kỹ thuật, ngoại giao, quốc phòng, an ninh cùng các tài sản khác mà pháp luật quy định là của Nhà nước sở hữu. Thuật ngữ "tài sản" có thể được sử dụng để mô tả nhiều loại khác nhau của các tài sản bao gồm tài sản tài chính, tài sản cơ sở hạ tầng, nhà xưởng, máy móc, thiết bị và tài sản. Các tài sản cả hữu hình và vô hình trong đó bao gồm các tài sản tài chính như tiền bạc, tài sản trí tuệ như kiến thức và tài sản vật chất như các tòa nhà (Fernholz và Fernholz (2006) và Howarth (2006). Liên đoàn Kế toán Quốc Tế (1995) trong nghiên cứu của họ đã phân biệt tài sản sở hữu công cộng là tài sản tài chính bao gồm tiền mặt, các khoản phải thu, quyền theo hợp đồng để trao đổi cụ thể tài chính với doanh nghiệp khác dưới điều kiện thuận lợi, và các công cụ vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp khác như cổ phiếu trong Souls Private Equity Limited (DNNN), và các tài sản vật chất trong đó bao gồm hàng tồn kho, tài sản cố định lâu dài, cơ sở hạ tầng, tài sản di sản, tài sản quốc phòng, tài nguyên thiên nhiên, tài sản cộng đồng và các tài sản vô hình. Tài sản công có thể được mô tả như bất kỳ tài sản thuộc hoặc dưới sự kiểm soát của Chính phủ và phân loại tài sản di chuyển như hàng tồn kho, bất động sản như đất đai và nhà cửa, tài sản sống như thực vật động vật và tài sản trí tuệ. Đối với phạm vi nghiên cứu này, phạm vi của các tài sản được giới hạn trong việc nghiên cứu các loại xe công. 2.1.2 Đặc điểm tài sản công Thứ nhất, tài sản công được đầu tư xây dựng, mua sắm bằng tiền của ngân sách nhà nước hoặc có nguồn từ ngân sách nhà nước. 6 Thứ hai: Sự hình thành và sử dụng tài sản công phải phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, tổ chức. Tài sản công là cơ sở vật chất để phục vụ hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức. Do vậy, sự hình thành và sử dụng tài sản công tuỳ thuộc vào chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, tổ chức. Đối với cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị hành chính tài sản công là điều kiện vật chất, là phương tiện để cơ quan nhà nước, đơn vị hành chính thực hiện chức năng, nhiệm vụ đã được giao của mình. Tài sản công của các cơ quan này lớn nhất là trụ sở làm việc, các phương tiện giao thông vận tải phục vụ đi lại công tác, các trang thiết bị, máy móc và phương tiện làm việc. Đối với các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội: tài sản công chỉ đơn thuần là phương tiện để các tổ chức này thực hiện các hoạt động thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình nhằm phát huy vai trò của tổ chức này. Tài sản công của tổ chức này cũng như các cơ quan quản lý nhà nước là công sở, phương tiện giao thông vận tải phục vụ công tác và các máy móc, trang thiết bị văn phòng và các tài sản khác. Số lượng tài sản công tuỳ thuộc vào cơ cấu tổ chức bộ máy và số lượng cán bộ, công chức, viên chức trong các tổ chức. 2.2 Phân loại tài sản công 2.2.1. Phân loại theo công dụng của tài sản Theo cách phân loại này, tài sản công được chia thành ba nhóm chính: trụ sở làm việc, phương tiện đi lại, máy móc, thiết bị và các tài sản khác. Ở gốc độ đề tài nghiên cứu là phương tiện đi lại: Xe công gồm xe từ 16 chỗ ngồi trở xuống; xe chở khách; xe ô tô tải; xe ô tô chuyên dùng như: xe cứu thương, xe cứu hoả, xe chở tiền, xe phòng chống dịch, xe phòng chống lụt bão, xe hộ đê ...tàu xuồng ca nô, 2.2.2. Phân theo đối tượng sử dụng Một là, tài sản công dùng cho hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước gồm: tài sản làm việc, nhà công vụ; phương tiện đi lại; máy móc, thiết bị và các tài sản khác trực tiếp phục vụ hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước. Là cơ quan công quyền nên các cơ quan hành chính nhà nước được ngân sách nhà nước đảm bảo toàn bộ kinh phí hoạt động (gồm cả kinh phí mua sắm, sửa chữa tài 7 sản). Về nguyên tắc, các cơ quan hành chính được bình đẳng sử dụng tài sản phù hợp với chức năng nhiệm vụ được giao. Việc quản lý tài sản phải tuân thủ theo chế độ, chính sách quản lý chung của Nhà nước như: tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản, chế độ báo cáo, mua sắm, bán thanh lý tài sản... đồng thời phải chịu sự kiểm tra, giám sát của Nhà nước trong suốt quá trình sử dụng. Nhà nước quản lý toàn diện đối với tài sản do cơ quan hành chính nhà nước sử dụng, ở tất cả các khâu theo vòng đời tồn tại của tài sản gồm: đầu tư, mua sắm; bố trí sử dụng, mục đích sử dụng, báo cáo thống kê, kiểm kê, chuyển đổi công năng, thanh lý tài sản. Hai là, tài sản công dùng cho hoạt động của các đơn vị sự nghiệp: là những tài sản mà nhà nước giao cho các đơn vị sự nghiệp trực tiếp sử dụng để thực hiện các mục tiêu sự nghiệp phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ba là, tài sản công dùng cho hoạt động của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp phục vụ cho hoạt động của tổ chức, bao gồm: tài sản làm việc, phương tiện đi lại, máy móc, thiết bị và những tài sản khác. 2.2.3. Phân loại theo đặc điểm hao mòn tài sản Tài sản hao mòn: là tài sản khi qua sử dụng bị hao mòn qua thời gian như: máy móc thiết bị, phương tiện đi lại Tài sản không bị hao mòn: là tài sản khi qua sử dụng mà cơ bản vẫn giữ được hình dạng ban đầu như: đất đai, quyền sử dụng đất, cây lâu năm… 2.3 Quá trình quản lý nhà nước đối với tài sản công trong cơ quan hành chính sự nghiệp 2.3.1. Khái niệm về quản lý nhà nước về tài sản công Quản lý tài sản là quản lý quá trình hình thành tài sản cho đến khi kết thúc, nhằm bảo đảm tài sản phục vụ một cách hiệu quả đúng với mục tiêu, chiến lược của các tổ chức. a) Quản lý nhà nước đối với tài sản công có thể được định nghĩa là quá trình đưa ra quyết định và thực hiện liên quan đến việc mua, sử dụng và thanh lý tài sản (Kaganova và Mckellar, 2006). 8 b) Là một quá trình hướng dẫn sự bắt đầu, thu thập, sử dụng bảo trì và thanh lý tài sản, để tận dụng tối đa tiềm năng cung cấp dịch vụ của chúng quản lý các rủi ro liên quan và chi phí trong đời sống đầy đủ của các tài sản ( Leong, 2004). c) Là một quá trình có cấu trúc nhằm đảm bảo giá trị tốt nhất tài sản sở hữu trong việc phục vụ nhu cầu chiến lược của chính quyền địa phương (Locat Gopvermment Asset Managenment Guideline, RICS/ODPM, 2005). d) Là một cấu trúc, toàn diện và tích hợp các phương pháp tiếp cận cho việc sắp xếp và quản lý theo thời gian yêu cầu cung cấp dịch vụ và hiệu quả hoạt động của các tài sản bất động sản để đáp ứng các mục tiêu và trình điều khiển trong một tổ chức chính quyền trung ương (Đại học Leeds, 2006). e) Một chiến lược quá trình cải tiến liên tục để cải thiện sự sẵn có, an toàn, độ tin cậy và tuổi thọ của tài sản đó là các hệ thống, cơ sở vật chất, trang thiết bị và quy trình ( Davis, 2007). 2.3.2 Nội dung quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp a) Quản lý quá trình hình thành tài sản: Khi cơ quan, đơn vị được thành lập, cùng với quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế cán bộ công chức; cơ quan, đơn vị được cấp một số tài sản gồm: tài sản làm việc, phương tiện đi lại và các tài sản khác...Bên cạnh tài sản được cấp, cơ quan, đơn vị được đầu tư xây dựng mới, mua sắm tài sản từ nguồn ngân sách nhà nước hoặc các nguồn khác được phép sử dụng theo quy định của pháp luật. Hàng năm căn cứ vào nhiệm vụ được giao đơn vị lập kế hoạch bổ sung tài sản; việc bổ sung tài sản hàng năm được thực hiện như sau: Mua sắm từ nguồn ngân sách nhà nước hoặc các nguồn khác được phép sử dụng theo quy định của pháp luật; tiếp nhận tài sản từ cơ quan, đơn vị hoặc cá nhân khác hoặc thu hồi từ các dự án đã kết thúc. b) Quản lý quá trình khai thác, sử dụng tài sản: Đây là khâu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy hết vai trò của tài sản công. Quản lý khâu này là thực hiện quản lý tài sản công theo mục đích, chế độ, tiêu chuẩn, định mức; quản lý quá trình 9 thu hồi, điều chuyển, tài sản từ đơn vị này sang đơn vị khác; quản lý việc bảo dưỡng, cải tạo, sửa chữa, nâng cấp tài sản nhằm duy trì hoạt động của tài sản công, đảm bảo cho việc sử dụng tài sản công có hiệu quả, tiết kiệm, đáp ứng được nhu cầu công tác của các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp; nội dung khâu này tập trung vào một số vấn đề sau: (i) giao tài sản cho các đơn vị, cá nhân chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý, sử dụng; xây dựng và ban hành nội quy, quy chế quản lý tài sản công; (iii) mở sổ sách kế toán theo dõi tình hình biến động của tài sản công; (iv) thực hiện chế độ kê khai, đăng ký, báo cáo, kiểm kê đột xuất và định kỳ tài sản công theo quy định của pháp luật; (v) kiểm tra, thanh tra, giám sát quá trình quản lý, sử dụng tài sản công; (vi) bảo dưỡng, sửa chữa tài sản công theo yêu cầu kỹ thuật và đặc điểm sử dụng; (vii) điều chuyển, bán, chuyển đổi sở hữu tài sản công. c) Quản lý quá trình kết thúc sử dụng tài sản công: Tài sản công đưa vào sử dụng sau một thời gian nhất định đều có quá trình kết thúc để thay thế bằng tài sản khác (trừ đất đai và một số công trình có tính chất tài sản lâu bền khác). Khi tài sản công hết thời gian sử dụng, đã hao mòn hết hoặc hư hỏng không còn sử dụng được thì phải được tiến hành thanh lý để thu hồi phần giá trị có thể thu hồi được cho ngân sách nhà nước và đồng thời đó cũng là căn cứ để chuẩn bị đầu tư, mua sắm tài sản mới. 2.4. Cơ chế quản lý nhà nước đối với tài sản công 2.4.1 Sự xuất hiện của ngành quản lý công sản Quản lý tài sản của khu vực công có thể được xem như là một phong trào song song với việc quản lý tài sản bất động sản của công ty khu vực tư nhân (CREAM). Simons (1993) cùng cộng sự Kaganova và Nayyar-Stone (2000) đồng ý rằng khu vực công cần áp dụng các phương pháp và kỹ thuật quản lý tài sản của các tập đoàn bất động sản. Cooper (1993) cũng đồng ý rằng có một yêu cầu mà các tổ chức khu vực công thông qua các thực hành kinh doanh khu vực tư nhân và trách nhiệm nhiều hơn cho vai trò và hoạt động của mình bằng cách yêu cầu họ báo cáo một cách toàn diện hơn. 10 Michael (2004) chỉ ra những thách thức quản lý tài sản cho các danh mục đầu tư của chính phủ trung ương Anh trong đó bao gồm tái chế vốn từ việc bán tài sản thừa, sự cần thiết của việc phát triển các chiến lược quản lý tài sản và liên kết chúng với kế hoạch hoạt động và đảm bảo quản lý cấp cao hiểu trách nhiệm của mình đối với các bộ phận quản lý tài sản của họ. Tại Mỹ, vào đầu những năm 1980, quản lý tài sản ra đời khi các thành phố Denver, Colorado và San Diego, California đã thông qua một số phương pháp quản lý bất động sản công cộng như là một tài sản sản xuất hoặc một tài sản giá trung lập. Một số thành phố bắt đầu quản lý nhà nước sở hữu và sử dụng tài sản hiệu quả hơn và xử lý tài sản dư thừa để giảm bớt thâm hụt ngân sách. 2.4.2 Trách nhiệm của quản lý tài sản công Một thành phần quan trọng của quản lý tài sản là để có một tầm nhìn chiến lược trong đó tài sản được giữ lại tốt nhất và hiệu quả khai thác, cũng như để xác định những người cần được xử lý để tạo ra nguồn lực để tái đầu tư (Lyons, 2004). Báo cáo của Đại học Leeds (2006) cho thấy rằng tiền tiết kiệm hàng năm trong chính quyền trung ương chi phí bất động sản của hơn 150 triệu £ là có thể với hiệu quả tiết kiệm thêm lên đến 380 triệu £ mỗi năm từ các chiến lược nơi làm việc và phong cách làm việc linh hoạt. Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng các mối liên kết giữa các chiến lược và hoạch định nguồn lực tài sản, trách nhiệm quản lý tài sản rõ ràng trong các cơ quan, việc sử dụng các số liệu hiệu suất để theo dõi tiến độ và hiệu quả sử dụng nơi ăn nghỉ với việc xử lý không gian dư thừa và việc áp dụng tiết kiệm các chiến lược nơi làm việc được khuyến khích. Summerell (2005) cho thấy rằng bằng cách áp dụng các quy trình quản lý tài sản, chính quyền địa phương có thể nâng cao hiệu quả và hiệu suất cung cấp dịch vụ thông qua việc giảm và hoàn toàn có thể kiểm tra chi phí hoạt động, giảm tỷ lệ trống và cải thiện khoảng thời gian giao hàng, giá trị quản lý tốt hơn cũng như di chuyển thấp hơn chi phí. Lemer (1999) chỉ ra rằng một trong những thách thức đối với việc quản lý tốt hơn tài sản công là họ được quản lý bởi các cơ quan khác nhau và ở nhiều cấp thẩm 11 quyền. Cơ quan quản lý có liên quan đến các quy định, quy trình và chính sách của mình, mà đôi khi mâu thuẫn với nhau, bởi vì họ có những mục tiêu riêng của họ và có ít sự phối hợp giữa chúng. Priest (2006) đồng ý rằng sự thiếu phối hợp giữa các ban ngành bất động sản và các đơn vị dịch vụ công cộng có thể dẫn đến sự mất cân bằng giữa cung và cầu của các dịch vụ công cộng. NAO (2007) cũng đồng ý rằng, để nâng cao hiệu quả, điều quan trọng là một bộ phận cần phối hợp hoạt động với các phòng ban khác. Trung ương cần cung cấp hướng dẫn mạnh hơn và giúp đỡ thiết thực vào việc nâng cao hiệu quả và sở hữu danh mục đầu tư cá nhân. Các yêu cầu quan trọng để quản lý tài sản tốt hơn đã được ghi nhận là sự cam kết của các nhà quản lý cao cấp để quản lý tài sản và thay đổi phong cách làm việc, tình trạng thiếu cán bộ quản lý tài sản có kinh nghiệm, không đáng tin cậy của dữ liệu và sự vắng mặt của chia sẻ chỗ ở của công chúng các cơ quan trên ranh giới tổ chức (The Operational Effciency Review, 2009). 2.4.3 Mô hình quản lý công sản Malaysia Các tổ chức khu vực công cộng của Malaysia bao gồm các chính phủ liên bang, chính quyền bang, chính quyền địa phương, các cơ quan pháp lý. Trong bối cảnh quản lý tài sản của Malaysia, chủ yếu tập trung vào các hoạt động xây dựng có liên quan đến quản lý bảo trì, quản lý không gian hoặc sử dụng các yêu cầu về không gian và quản lý an ninh. Bên cạnh đó, cũng đảm nhận việc định giá tài sản, mua lại và xử lý mà thường tập trung vào sự phát triển của các tòa nhà mới. Theo Yusdira (2013), “The Effectiveness of Public Sector Asset Management in Malaysia” vào ngày 31 tháng ba năm 2009, Chính phủ Malaysia đã ban hành và đưa ra một chính sách quản lý tài sản của Chính phủ để vạch ra những định hướng và thực hiện các tài sản của Chính phủ. Chính sách này là sự khởi đầu của một kế hoạch quản lý tài sản tổng thể để đảm bảo rằng tài sản của chính phủ sẽ tiếp tục là niềm tự hào của dân tộc và có khả năng cung cấp các lợi ích tiếp cho các thế hệ tương lai. Các mục tiêu của chính sách quản lý tài sản của Chính phủ là phù hợp với nỗ lực của chính phủ để tạo ra văn hóa đầu tiên bảo trì lớp học, mà phù hợp với sự phát triển cơ sở hạ tầng tài sản lớp học đầu tiên mà đã, đang và sẽ được thực 12 hiện tại Malaysia. Giải thích vai trò và cam kết để đảm bảo tài sản được quản lý chiến lược và hệ thống cung cấp dịch vụ chất lượng cho quốc gia của Chính phủ. Chính sách phục vụ như một hướng dẫn để được sử dụng bởi tất cả các cơ quan Chính phủ thông qua các phương pháp tiếp cận Quản lý tài sản tổng thể để các lợi ích và hiệu quả sử dụng tài sản đạt mức tối ưu. Malaysia Total Asset Management Manual (TAMM). Nội dung của (TAMM) là những cơ chế quản lý tài sản của chính phủ quy định từ khâu hình thành, sử dụng đến quá trình kết thúc tài sản bao gồm là tài sản đất đai, tài sản xây dựng và các tài sản cơ sở hạ tầng bao gồm đường giao thông, thoát nước và hệ thống thoát nước. Tất cả các cơ quan chính phủ trung ương đang trong quá trình tích hợp các tài sản của họ vào hệ thống đăng ký quản lý tài sản duy nhất. Hệ thống đăng ký quản lý tài sản này được gọi là di chuyển có hệ thống quản lý tài sản (MySPATA). Hệ thống này được phát triển bởi Malaysia hành chính hiện đại hoá và Kế hoạch Quản lý Unit (MAMPU) và với Sở Công chính (PWD) như các chuyên gia về vấn đề và chủ sở hữu của hệ thống. Mục đích của MySPATA là tạo ra một cơ sở dữ liệu chứa toàn diện và chính xác các thông tin phi tài sản di chuyển cho quản lý và giám sát hệ thống, tích hợp và dễ tiếp cận. Chính phủ Malaysia đã cam kết sẽ cung cấp cho các công dân với các dịch vụ chất lượng bằng cách cung cấp các đặc tính quản lý đúng nơi do: - Mỗi cơ quan chịu trách nhiệm về tính chính phủ dưới sự điều khiển của nó; - Tất cả tài sản của chính phủ phải được xử lý đúng cách thông qua quản lý tài sản trong các cách tiếp cận có hệ thống và chiến lược; - Mỗi cơ quan phải thực hiện phương pháp TAMM trong việc quản lý các tài sản của chính phủ. Các mục tiêu của chính sách quản lý tài sản của Malaysia bao gồm việc tạo ra các tài sản để đáp ứng nhu cầu của các dịch vụ chính phủ, quản lý tài sản được thực hiện một cách hệ thống, toàn diện và bền vững để đạt được lợi ích tối ưu của các tài sản, tính sẵn có của các tài sản thông tin trong một hệ thống, toàn vẹn cấu trúc dễ tiếp cận và thực hành của TAMM đang được thực hiện và giám sát.