Tài liệu Hoạch định chiến lƣợc kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tƣ xây dựng và thƣơng mại an mỹ

i LỜI CẢM ƠN Trước hết, em xin chân thành cảm ơn thầy cô Trường Đại học Thương Mại. Đặc biệt là các Thầy, Cô khoa quản trị kinh doanh đã truyền đạt kiến thức cho em trong thời gian em còn ngồi trên ghế nhà trường, em cũng xin gửi lời cảm ơn đến cô Nguyễn Thị Vân đã chỉ dẫn em để em viết báo cáo và hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này. Trong suốt thời gian thực tập tại công ty em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của anh Nguyễn Kim Tuấn (GĐ công ty An Mỹ), các Anh, Chị trong tại Công ty đã tạo điều kiện cho em thực tập, tìm hiểu tại công ty, và đã dành thời gian quý báu của mình để tận tình chỉ dẫn em viết báo cáo trong thời gian em thực tập tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ. Tuy đề tài này đã hoàn thành, nhưng không thể tránh khỏi những sai sót, mong quý Thầy Cô thông cảm và cho nhận xét để em rút kinh nghiệm cho công việc sau này. SVTH : Nguyễn Thị Thảo ii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN...............................................................................................................i MỤC LỤC.................................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................iv DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒ......................................................................v PHẦN MỞ ĐẦU..........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài..........................................................................................1 2.Xác lập mục tiêu nghiên cứu....................................................................................2 3.Mục tiêu nghiên cứu của đề tài................................................................................2 4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................2 5. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................2 6. Kết cấu đề tài............................................................................................................ 3 CHƯƠNG I: MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP...................................................................4 1.1. Các khái niệm và lý thuyết liên quan................................................................4 1.1.1. Các khái niệm cơ bản.........................................................................................4 1.1.2. Các lý thuyết có liên quan...................................................................................6 1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu..........................................................................8 1.2.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới....................................................................8 1.2.2. Tình hình nghiên cứu đề tài trong nước............................................................8 1.3. Mô hình, nội dung của vấn đề nghiên cứu..........................................................9 1.3.1. Mô hình nghiên cứu...........................................................................................9 1.3.2. Nội dung nghiên cứu........................................................................................10 CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG VÀ THƯƠNG MẠI AN MỸ TRONG GIAI ĐOẠN 2013- 2015. .24 2.1. Giới thiệu khái quát về doanh nghiệp..............................................................24 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển..................................................................24 2.1.2. Ngành nghề kinh doanh...................................................................................24 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2013- 2015......................................25 2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................26 2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu..........................................................................26 iii 2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu...............................................................................26 2.3. Phân tích, đánh giá thực trạng hoạch định chiến lược kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ.....................................................27 2.3.1. Thực trạng sáng tạo tầm nhìn chiến lược, hoạch định sứ mạng kinh doanh và thiết lập mục tiêu chiến lược......................................................................................29 2.3.2. Thực trạng phân tích tình thế chiến lược kinh doanh.....................................31 2.2.3. Trạng lựa chọn chiến lược kinh doanh của công ty........................................33 2.2.4. Thực trạng phương án chiến lược kinh doanh của công ty............................34 2.3. Các kết luận thực trạng triển khai chiến lược phát triển thị trường của Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ.................................................40 2.3.1. Những thành công đạt được.............................................................................40 2.3.2. Những hạn chế còn tồn tại...............................................................................40 2.3.3. Nguyên nhân còn tồn tại hạn chế.....................................................................41 CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ XÂY DỰNG AN MỸ.................................................................................................43 3.1. Dự báo triển vọng và quan điểm phát triển của công ty trong thời gian tới........43 3.1.1. Dự báo những thay đổi mang tính chiến lược của ngành trong thời gian tới......43 3.1.2. Định hướng phát triển của công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ.......................................................................................................................... 43 3.2. Các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạch định chiến lược kinh doanh của công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ.................................................44 3.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện, sáng tạo, tầm nhìn chiến lược, hoạch định sứ mạng kinh doanh và thiết lập các mục tiêu chiến lược.............................................44 3.2.2. Giải pháp hoàn thiện và phân tích tình thế chiến lược kinh doanh...............46 3.2.3. Giải pháp lựa chọn chiến lược kinh doanh....................................................48 3.2.4. Nhóm giải pháp hoàn thiện nội dung chiến lược kinh doanh của công ty.....51 3.2.5. Một số đề xuất, kiến nghị với các cơ quan chức năng khác............................53 KẾT LUẬN................................................................................................................55 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT TÊN Cty CB-CNV XN NM BHXH SX & TM BHLĐ KD CLKD XNK GDP Công ty Cán bộ công nhân viên Xí nghiệp Nhà máy Bảo hiểm xã hội Sản xuất và Thương mại Bảo Hộ Lao Động Kinh doanh Chiến lược kinh doanh Xuất nhập khẩu (Gross Domestic Product) AFTA Tổng sản phẩm quốc nội ( ASEAN Free Trade Area) WTO Khu vực mậu dịch tự do ASEAN ( World trade Organization ) KHTN NVL TBKHKT VNĐ Tổ chức thương mại quốc tế Khoa học tự nhiên Nguyên vật liệu Thiết bị khoa học kỹ thuật Việt Nam đồng v DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒ Loại Tên Hình 1.1 Mô hình hoạch định chiến lược kinh doanh của Fred R.David (Theo 1.2 2.1 vbest.com.vn) Mô hình nghiên cứu hoạch định chiến lược kinh doanh Đánh giá tầm quan trọng của công tác hoạch định chiến lược kinh doanh của 2.2 công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ Đánh giá mức độ thường xuyên phân tích môi trường kinh doanh tại công ty cổ 2.3 phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ Khả năng sử dụng các công cụ hỗ trợ phân tích môi trường kinh doanh tại công 2.4 2.5 ty công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ Đánh giá các nhân tố môi trường bên ngoài doanh nghiệp Đánh giá các nhân tố môi trường bên trong tại công ty công ty cổ phần đầu tư 2.6 2.4 Bảng 1.1 2.1 2.2 3.1 3.2 3.3 xây dựng và thương mại An Mỹ Mức độ thực hiện các hình thức xúc tiến thương mại của công ty. Mức độ thực hiện các hình thức xúc tiến thương mại của công ty. Mô thức TOWS Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty từ năm 2013- 2015 Biểu đồ đánh giá mức độ hiệu quả của chính sách nhân lực Mô thức IFAS Mô thức EFAS Mô thức TOWS 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Khi nói đến sản xuất kinh doanh thì cho dù dưới hình thức nào vấn đề được nêu ra trước tiên cũng là hiệu quả. Hiệu quả sản xuất kinh doanh là mục tiêu phấn đấu của một nền sản xuất, là thước đo về mọi mặt của nền kinh tế quốc dân cũng như từng đơn vị sản xuất. Lợi nhuận kinh doanh trong nền kinh tế thị trường là mục tiêu lớn nhất của mọi doanh nghiệp. Để đạt được điều đó mà vẫn đảm bảo chất lượng tốt, giá thành hợp lý, doanh nghiệp vẫn vững vàng trong cạnh tranh thì các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao trình độ sản xuất kinh doanh, trong đó hoạch định chiến lược kinh doanh là vấn đề quan trọng có ý nghĩa quyết định đến kết quả và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ là một doanh nghiệp trẻ hiện nay đứng trước sự vận động của nền kinh tế và sự cạnh tranh gay gắt của ngành. Công ty cũng đang cố gắng tìm tòi sáng tạo cho mình một chiến lược phát triển kinh doanh tương đối bền vững trên cơ sở vận dụng lý luận khoa học quản trị chiến lược vào điều kiện thực tiễn của công ty nhằm tạo ra cho mình một chiến lược kinh doanh trong định hướng 5-10 năm tới hoặc dài hơn nữa. Tuy nhiên môi trường kinh doanh luôn thay đổi và việc hoạch định chiến lược kinh doanh cũng phải điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh mới và cũng có thể nói không thể đề ra một chiến lược được xem là hoàn hảo nhất.Chính vì vậy trong quá trình thực tập tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ trên cơ sở hệ thống lý thuyết đã được trang bị ở nhà trường và căn cứ vào thực tế của công ty, em đã chủ động lựa chọn đề tài: "Hoạch định chiến lược kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ" làm nội dung nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp của mình. Nội dung nghiên cứu là vận dụng các vấn đề lý luận cơ bản về công tác hoạch định chiến lược kinh doanh nói chung, để từ đó xem xét vấn đề sử dụng hiệu quả chiến lược của công tycổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ, trên cơ sở đó đưa ra các ý kiến nhằm hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược kinh doanh của Công ty trong thời gian tới. 2 2.Xác lập mục tiêu nghiên cứu Đề tài đặt ra và trả lời câu hỏi nghiên cứu sau: - Chiến lược kinh doanh là gì? Hoạch định chiến lược kinh doanh là gì? Khái niệm, mục tiêu, nội dung của hoạch định chiến lược kinh doanh trong doanh nghiệp. - DN có công tác hoạch định chiến lược kinh doanh không? Thực trạng công tác hoạch định chiến lược kinh doanh trong doanh nghiệp như thế nào ?Thành công và hạn chế? - Giải pháp nào để DN hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược kinh doanh. 3.Mục tiêu nghiên cứu của đề tài - Một là, tổng hợp khung lý thuyết về hoạch định chiến lược kinh doanh hoạch định chiến lược kinh doanh - Hai là, đánh giá thực trạng công tác hoạch định chiến lược kinh doanh của DN - Ba là, đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác hoạch định chiến lược kinh doanh của công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ 4.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Các nhân tố, điều kiện, lực lượng, mô hình, nội dung ảnh hưởng tới hoạch định chiến lược kinh doanh của công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ sản phẩm là nhôm, kính,.. * Phạm vi nghiên cứu: - Về thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác hoạch định chiến lược của công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ từ năm 2013-2015. Định hướng phát triển sản xuất kinh doanh của công ty tới năm 2020 - Về không gian: + Thị trường mục tiêu: các dự án, công trình, biệt thự,… trên toàn quốc +Nghiên cứu CLKD các sản phẩm thuộc thị trường nhôm, kính tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ từ năm 2013-2015. 5. Phương pháp nghiên cứu - Sử dụng phương pháp định tính: sau khi đã thu thập được dữ liệu và các thông tin liên quan cần thiết, tác giả đã tiến hành tổng hợp, thống kê và phân tích các thông tin đó, so sánh các chỉ tiêu cơ sở đối với các số liệu kết quả kinh doanh qua các năm tài chính liên tiếp, phương pháp tính toán, quy mô và điều kiện kinh doanh. 3 - Sử dụng phương pháp định lượng: tiến hành thống kê tìm ra xu hướng hay đặc điểm chung của các yếu tố phân tích rồi sau đó khái quát lại vấn đề. Sử dụng phần mềm chuyên dụng Excel, Work, ứng dụng văn phòng để phân tích và tính toán các kết quả ra dưới dạng con số cụ thể, từ đó đưa ra các kết luận dưới dạng tổng quát đối với vấn đề đang nghiên cứu. 6. Kết cấu đề tài Luận văn tốt nghiệp gồm 3 phần: -Phần 1: Một số cơ sở lý luận về hoạch định chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp -Phần 2: Thực trạng hoạch định chiến lược kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ -Phần 3: Một số giải pháp nhằm hoạch định chiến lược kinh doanh tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại An Mỹ 4 CHƯƠNG I: MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP 1.1. Các khái niệm và lý thuyết liên quan 1.1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Chiến lược và các cấp chiến lược Chiến lược Chiến lược là khâu đầu tiên của chu trình quản trị doanh nghiệp và là cơ sở để tiến hành các hoạt động quản trị khác. Trên thế giới nói chung và cả Việt Nam nói riêng thì hiện nay có rất nhiều khái niệm khác nhau về chiến lược, theo Johnson & Scholes(1999): “ Chiến lược là định hướng phạm vi của một tổ chức về dài hạn nhằm giành lợi thế cạnh tranh cho tổ chức thông qua việc định dạng các nguồn lực của nó trong môi trường thay đổi, để đáp ứng nhu cầu thị trường và thỏa mãn mong đợi của các bên liên quan” [Nguồn: Bộ môn Quản trị chiến lược – Đại học Thương Mại, bài giảng quản trị chiến lược, 2012]. Chiến lược của một doanh nghiệp bao gồm những mục tiêu phải đạt tới trong dài hạn, những đảm bảo về nguồn lực để đạt được những mục tiêu này và đồng thời những cách thức. tiến trình hành động trong khi sử dụng những nguồn lực này. Do đó, chiến lược được hiểu là một kế hoạch hoặc sơ đồ tác nghiệp tổng quát định hướng sự phát triển và tạo lợi thế canh tranh cho doanh nghiệp. Thông thường có 3 cấp chiến lược cơ bản: Chiến lược cấp công ty: Chiến lược cấp công ty bao hàm định hướng chung của doanh nghiệp về vấn đề tăng trưởng quản lý các thành viên, phân bổ nguồn lực tài chính và các nguồn lực khác giữa những đơn vị thành viên này; Xác định một cơ cấu mong muốn của sản phẩm, dịch vụ, của các lĩnh vực kinh doanh mà doanh nghiệp tham gia kinh doanh; xác định ngành kinh doanh (hoặc các ngành kinh doanh) mà doanh nghiệp đang hoặc sẽ phải tiến hành mỗi ngành cần được kinh doanh như thế nào ( thí dụ: liên kết với các chi nhánh khác của công ty hoặc kinh doanh độc lập...) Chiến lược cấp đơn vị: Chiến lược cấp đơn vị tập trung vào việc cải thiện vị thế cạnh tranh của các sản phẩm dịch vụ của Doanh nghiệp trong ngành kinh doanh hoặc là một kết hợp sản phẩm thị trường mà Doanh nghiệp tham gia kinh doanh. Chiến lược 5 cấp đơn vị kinh doanh bao gồm chủ đề cạnh tranh mà doanh nghiệp lựa chọn để nhấn mạnh, các thức mà nó tự định vị vào thị trường để đạt lợi thế cạnh tranh và các chiến lược định vị khác nhau có thể sử dụng trong bối cảnh khác nhau của mỗi ngành. Chiến lược cấp chức năng: Tập trung vào việc quản lý và sử dụng một cách có hiệu quả nhất các nguồn lực của doanh nghiệp và của mỗi đơn vị thành viên. Các chiến lược chức năng được phát triển nhằm thực hiện thành công chiến lược cấp đơn vị kinh doanh và từ đó thực hiện thành công chiến lược cấp doanh nghiệp. 1.1.1.2. Chiến lược kinh doanh Theo cách tiếp cận truyền thống, chiến lược kinh doanh được xem như tổng thể dài hạn của một tổ chức nhằm đạt tới mục tiêu lâu dài, hạn chế của cách tiếp cận này là chiến lược khó thích ứng linh hoạt với sự thay đổi của môi trường kinh doanh. Bruce Henderson kết nối chiến lược với lợi thế cạnh tranh:“Chiến lược là sự tìm kiếm thận trọng một kế hoạch hành động để phát triển và kết hợp lợi thế cạnh tranh của tổ chức. Những điều khác biệt giữa bạn và đối thủ cạnh tranh là cơ sở cho lợi thế của bạn”. Chúng ta có thể đi theo một khái niệm khá tổng quát và đầy đủ của Alan Rowe: “Chiến lược kinh doanh là chiến lược cạnh tranh (chiến lược định vị), là các công cụ, giải pháp nguồn lực để xác lập vị thế chiến lược nhằm đạt tới mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp” Bản chất của chiến lược kinh doanh chính là việc làm thế nào một doanh nghiệp có thể cạnh tranh thành công trên một thị trường hoặc đoạn thị trường cụ thể. Chiến lược kinh doanh phải chỉ ra được cách thức doanh nghiệp cạnh tranh trong các ngành kinh doanh khác nhau, xác định vị trí cạnh tranh cho các SBU và làm thế nào để phân bổ các nguồn lực hiệu quả. Nội dung chiến lược kinh doanh bao gồm các quyết định chiến lược về không gian thị trường mục tiêu, xác định giá trị gia tăng, cường độ đầu tư, quy hoạch nguồn lực cho SBU và các chiến lược chức năng. Các loại hình chiến lược kinh doanh gồm: Chiến lược tích hợp, chiến lược đa dạng hoá, chiến lược thâm nhập thị trường, chiến lược M&A, chiến lược đổi mới và loại bỏ SBU, liên minh chiến lược, sáp nhập và mua lại….Những loại chiến lược cơ bản này vừa thích hợp với những công ty kinh doanh nhiều ngành nghề, nhiều loại sản phẩm dịch vụ, vừa thích hợp với những công ty, xí nghiệp chỉ tham gia một ngành hay sản phẩm dịch vụ. Tùy theo mục tiêu tăng trưởng nhanh hay tăng trưởng ổn định mà quyết định theo đuổi chiến lược nào. 6 1.1.1.3. Hoạch định chiến lược kinh doanh Hiện nay tồn tại nhiều định nghĩa khác nhau về công tác hoạch định chiến lược kinh doanh trong doanh nghiệp của các tác giả như: Theo Anthony: “Hoạch định chiến lược là một quá trình quyết định các mục tiêu của doanh nghiệp,về những thay đổi trong các mục tiêu,về sử dụng các nguồn lực để đạt được các mục tiêu, các chính sách để quản lý thành quả hiện tại, sử dụng và sắp xếp các nguồn lực.” (Quản trị chiến lược - Tác giả Phạm Lan Anh- NXB Khoa học và Kỹ thuật) Theo Denning: “Hoạch định chiến lược là xác định tình thế kinh doanh trong tương lai có liên quan đặc biệt tới tình trạng sản phẩm-thị trường,khả năng sinh lợi, quy mô, tốc độ đổi mới, mối quan hệ với lãnh đạo, người lao động và công việc kinh doanh.” (Quản trị chiến lược - Tác giả Nguyễn Ngọc Tiến- NXB Lao động) Tuy các tác giả có cách diễn đạt quan diểm của mình khác nhau nhưng xét trên mục đích thống nhất của hoạch định chiến lược thì ý nghĩa chỉ là một. Và nó được hiểu một cách đơn giản như sau: Hoạch định chiến lược kinh doanh là việc xác định các mục tiêu của doanh nghiệp và các phương pháp được sử dụng để thực hiên các mục tiêu đó. 1.1.2. Các lý thuyết có liên quan 1.1.2.1. Lý thuyết về hoạch định chiến lược * Quy trình hoạch định chiến lược kinh doanh Hình thành chiến lược là giai đoạn đầu của quản trị chiến lược. Các giai đoạn của quá trình quản trị chiến lược có liên quan mật thiết và bổ sung cho nhau Thiết lập mục tiêu Đánh giá thực trạng Chuẩn bị và thực hiện kế hoạch chiến lược Đánh giá và kiểm soát chất lượng Đánh giá và kiểm soát kế hoạch Hình 1.1. Mô hình hoạch định chiến lược kinh doanh của Fred R.David (Theo vbest.com.vn) 7 * Mục đích của công tác hoạch định chiến lược kinh doanh - Mục đích dài hạn Bất kỳ một doanh nghiệp nào khi tiến hành hoạt dộng kinh doanh luôn nghĩ tới một tương lai tồn tại và phát triển lâu dài.Vì điều đó sẽ tạo cho doanh nghiệp thu được những lợi ích lớn dần theo thời gian.Công tác hoạch định chiến lược kinh doanh sẽ đảm bảo cho doanh nghiệp có một tương lai phát triển lâu dài và bền vững.Các phân tích và đánh giá về môi trường kinh doanh,về các nguồn lực khi xây dựng một chiến lược kinh doanh luôn được tính đến trong một khoảng thời gian dài hạn cho phép(ít nhất là 5 năm).Đó là khoảng thời gian mà doanh nghiệp có đủ điều kiện để sử dụng hiệu quả các nguồn lực của mình cũng như khai thác các yếu tố có lợi từ môi trường. Lợi ích có được khi thực hiện chiến lược kinh doanh phải có sự tăng trưởng dần dần để có sự tích luỹ đủ về lượng rồi sau đó mới có sự nhảy vọt về chất. Hoạch định chiến lược kinh doanh luôn hướng những mục tiêu cuối cùng ở những điều kiện tốt nhất để doanh nghiệp để doanh nghiệp đạt được với hiệu quả cao nhất.Có điều kiện tốt thì các bước thực hiện mới tốt,làm nền móng cho sợ phát triển tiếp theo. -Mục đích ngắn hạn: Hoạch dịnh chiến lược kinh doanh sẽ cho phép các bộ phận chức năng cùng phối hợp hành động vơí nhau để hướng vào mục tiêu chung của doanh nghiệp.Hơn nữa mục tiêu chung không phải là một bước đơn thuần mà là tập hợp các bước,các giai đoạn.Yêu cầu của chiến lược kinh doanh là giải quyết tốt từng bước,từng giai đoạn dựa trên sự nỗ lực đóng góp của các bộ phận chức năng này. Do vậy mục đích ngắn hạn của hoạch định chiến lược kinh doanh là tạo ra những kết quả tốt đẹp ở từng giai đoạn trên cơ sở giải quyết các nhiệm vụ của từng giai đoạn đó. 1.1.2.2. Vai trò của hoạch định chiến lược kinh doanh Trên cơ sở các công trình của các nhà nghiên cứu và xuất phát từ bản chất của hoạch định chiến lược kinh doanh, có thể rút ra các vai trò chủ yếu của nó như sau: Thứ nhất, tạo lập chiến lược để giành lợi thế cơ bản trong kinh doanh. Sản phẩm chủ yếu của hoạch định chiến lược kinh doanh là chiến lược kinh doanh. Chính nhờ có chiến lược mà doanh nghiệp có thể lường trước các tình huống kinh doanh, tính toán phương án kinh doanh, từ đó chủ động hơn trong môi trường kinh doanh đầy biến động, tận dụng các cơ hội kinh doanh, tăng thế lực và lợi thế cạnh tranh để đạt được hiệu quả kinh doanh một cách chủ động. 8 Thứ hai, nhờ có chiến lược kinh doanh mà doanh nghiệp có thể thực hiện quản trị một cách hiệu quả hơn. Bởi trong quá trình hoạch định chiến lược, doanh nghiệp sẽ phải phân tích môi trường bên ngoài, môi trường bên trong, để tìm ra điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ, thách thức trong hiện tại và tương lai, từ đó cân đối tài nguyên, và nguồn lực của doanh nghiệp với cơ hội thị trường nhằm đảm bảo tốt mục tiêu đề ra, và có thể ứng phó một cách chủ động với những biến đổi của môi trường kinh doanh. Thứ ba, phát triển niềm tin và ý chí cho các thành viên của doanh nghiệp luôn giữ vững hướng đi chung của công ty. Người lao động, chủ sở hữu, nhà quản lý sẽ có được niềm tin vào tương lai của doanh nghiệp khi họ biết rằng tương lai đó đã được cân nhắc và tính toán kỹ lưỡng. Thậm chí họ sẽ hứng khởi làm việc hơn khi chính họ được tham gia vào quá trình hoạch định chiến lược kinh doanh cho doanh nghiệp mình, bản thân họ không còn thấy bị gò bó bởi phải thực hiện những quyết định cứng nhắc mang tính chỉ tiêu như trước. 1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.2.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới Hoạch định chiến lược và quản trị chiến lược từ lâu đã không còn là vấn đề nghiên cứu mới trên Thế Giới, đã có rất nhiều những công trình nghiên cức về vấn đề này từ trước đến nay, trong đó có một số công trình tiêu biểu như: [1] Fred R.David (2000), Khái luận về quản trị chiến lược,NXB Thống kê,Hà Nội là một cuốn sách trình bày những kiến thức cơ bản về quản trị chiến lược. Cuốn sách trình bày một cách có hệ thống những khái nieemjc hunh cho đến phân tích từng vấn đề cụ thể về chiến lược. Cuốn sách này cũng phân tích rõ giai đoạn hoạch định chiến lược gồm ba hoạt động cơ bản là tiến hành nghiên cứu, hòa hợp trực giác và phân tích, đưa ra quyết định. [2] Gary D.Smith “ Chiến lược và sách lược kinh doanh”. Cuốn sách này chỉ ra cách thức hoạch định chiến lược, sách lược kinh doanh cho các tập đoàn kinh tế lớn và ở các cấp doanh nghiệp thành viên, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giasvieecj thực hiện chiến lược, sách lược kinh doanh đó. 1.2.2. Tình hình nghiên cứu đề tài trong nước Trên thế giới hoạch định chiến lược và quản trị chiến lược là một đề tài không phải là mới nhưng ở Việt Nam thì đây vẫn được coi là một đề tài nóng và có một số công trình tiêu biểu. 9 [1] “Quản trị chiến lược”, PGS Lê Thế Giới, TS. NGuyễn Thanh Nghiêm, NXB Thống kê. Cuốn sách đã đưa ra cái nhìn tổng quát nhất về chiến lược, quản trị chiến lược và quy trình hoạch định chiến lược, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạch định chiến lược. [2] “Chiến lược kinh doanh quốc tế” – Đại học Thương Mại, GS.TS Nguyễn Bách Khoa đưa ra các khái niệm về chiến lược và quản trị chiến lược, các phương thức cạnh tranh về thị trường quốc tế, các phương thức thâm nhập thị trường quốc tế như thị trường châu Âu, châu Á. [3] “Slide bài giảng quản trị chiến lược” – Đại học Thương Mại, Bộ môn quản trị chiến lược tổng hợp một cách kahsi quát nhất về các kiến thức cơ bản về quản trị chiến lược, các lý thuyết liên quan đến quản trị chiến lược, quy trình hoạch định chiến lược và quy trình hoạch định chiến lược phát triển thị trường. [4] Luận văn “ Hoạch định chiến kinh doanh tại Công ty Cổ phần Thương mại và Kỹ thuật điện Hà Nội”. Luận văn đề cập và tập trung phân tích tình hình hoạch định chiến lược kinh doanh của công ty, đưa ra những nhận định và giải pháp hoàn thiện góp phần đẩy mạnh hoạt động kinh doanh của công ty. 1.3. Mô hình, nội dung của vấn đề nghiên cứu 1.3.1. Mô hình nghiên cứu Hình 1.2: Mô hình nghiên cứu hoạch định chiến lược kinh doanh ( Nguồn: Giáo trình “Quản trị chiến lược”) 10 1.3.2. Nội dung nghiên cứu 1.3.2.1. Sáng tạo tầm nhìn chiến lược, hoạch định sứ mạng kinh doanh và thiết lập các mục tiêu chiến lược Sáng tạo tầm nhìn chiến lược. Tầm nhìn chiến lược thể hiện các mong muốn, khát vọng cao nhất, khái quát nhất mà doanh nghiệp muốn đạt được.Tầm nhìn chiến lược là “tấm bản đồ chỉ đường” thể hiện đích đến trong tương lai và con đường doanh nghiệp phải đi. Nếu doanh nghiệp xem nhẹ vai trò của tầm nhìn chiến lược, doanh nghiệp đã tự cho phép những yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng tới thành công chung. Bằng cách sáng tạo ra tầm nhìn chiến lược, doanh nghiệp sẽ kiểm soát được ngành kinh doanh của mình, chấp nhận trách nhiệm cho mỗi quyết định đưa ra.  Khi đã có một tầm nhìn cho tương lai, trách nhiệm của nhà lãnh đạo là phải truyền tải tầm nhìn này đến mọi thành viên của tổ chức, biến nó thành một tầm nhìn chung được chia sẻ bởi tất cả mọi người. Tầm nhìn phải đạt được các tiêu chuẩn: –Thống nhất một mục tiêu xuyên suốt của công ty ở mọi cấp – Tạo sự nhất quán trong việc lãnh đạo –Động viên tinh thần nhân viên và quản lý –Định hướng sử dụng nguồn tài nguyên – Tạo tiền đề cho việc xây dựng mục tiêu và chỉ tiêu trong cùng một định hướng. Hoạch định sứ mạng kinh doanh Sứ mạng kinh doanh của một doanh nghiệp được định nghĩa như là mục đích hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Sứ mệnh kinh doanh trả lời câu hỏi: “Doanh nghiệp tồn tại và thực hiện những hoạt động kinh doanh trên thị trường để làm gì?”. Nói về khía cạnh thực tiễn thì sứ mệnh kinh doanh của doanh nghiệp cần được thể hiện thành văn bản. Tùy thuộc vào mỗi doanh nghiệp, sứ mệnh kinh doanh có thể khác nhau về độ dài, nội dung, kích cỡ, nét đặc trưng riêng biệt. Tuy nhiên, vẫn có một cấu trúc khuôn mẫu để làm rõ hơn cơ sở cho doanh nghiệp dựa vào đó để viết bản sứ mệnh kinh doanh cho mình. Theo Fred David một bản tuyên bố nhiệm vụ gồm 9 nội dung sau: - Khách hàng: ai là người tiêu thụ sản phẩm của công ty? - Sản phẩm/dịch vụ: của công ty là gì? - Thị trường: của công ty ở đâu? 11 - Công nghệ: công ty sử dụng công nghệ gì và công nghệ có là mối quan tâm hàng đầu của công ty không? - Quan tâm tới vấn đề sống còn, phát triển và khả năng sinh lời: công ty có quá ràng buộc với những mục tiêu kinh tế hay không? - Triết lý: đâu là niềm tin cơ bản, giá trị, nguyện vọng và các ưu tiên triết lý của công ty? - Từ đánh giá: năng lực đặc biệt hay ưu thế cạnh tranh của công ty là gì? - Quan tâm đối với hình ảnh cộng đồng: đây có phải mối quan tâm chủ yếu của công ty không? Quan tâm đối với nhân viên: thái độ của công ty đối với nhân viên như thế nào? Thiết lập mục tiêu chiến lược. Điểm mấu chốt của quá trình hoạch định chiến lược kinh doanh là doanh nghiệp phải xác định được những kết quả trong dài hạn mà doanh nghiệp mong muốn đạt được thông qua việc hoạch định và triển khai chiến lược kinh doanh, đó được gọi là mục tiêu chiến lược kinh doanh. Mục tiêu chiến lược kinh doanh là những trạng thái, cột mốc và tiêu thức mang tính cụ thể mà doanh nghiệp muốn đạt được trong khoảng thời gian dài hạn. Hàm ý dài hạn có thể hiểu là khoảng thời gian lớn hơn hoặc bằng ba năm. Yêu cầu quan trọng trong việc xác định mục tiêu chiến lược là đảm bảo các mục tiêu phải xác đáng. Việc xác lập mục tiêu chiến lược kinh doanh cần đảm bảo tính khả thi đi kèm thách thức nhằm tạo động lực phát triển doanh nghiệp, ngoài ra mục tiêu cần có thể đo lường được, và cũng phải linh hoạt điều chỉnh theo các biến động thị trường. Tiếp theo cần phải xác định một danh mục nhất định các mục tiêu chủ chốt có nghĩa nhất. Đồng thời cần sắp xếp chúng theo thứ tự ưu tiên nào đó, chứ không phải đưa ra một danh mục không có thức tự các mục đích.Một số loại hình mục tiêu cơ bản như: mục tiêu lợi nhuận, vị thế cạnh tranh, phát triển nhân sự, đổi mới công nghệ, trách nhiệm xã hội. 1.3.2.2. Phân tích tình thế chiến lược kinh doanh a. Môi trường bên trong Trong từng lĩnh vực hoạt động mỗi tổ chức đều có những điểm mạnh, điểm yếu của riêng mình. Những khả năng đặc biệt – Những điểm mạnh của một tổ chức mà các đối thủ khác không thể dễ dàng sao chép được, làm được. Để xây dựng lợi thế cạnh tranh cần phải tận dụng được những khả năng đặc biệt. Một trong những mục tiêu 12 quan trọng của thiết lập các chiến lược là cải thiện những điểm yếu của tổ chức, biến chúng thành điểm mạnh và nếu có thể thì trở thành các khả năng đặc biệt. Phân tích môi trường bên trong là một bộ phận quan trọng, không thể thiếu của quản trị chiến lược. Nếu không phân tích tốt môi trường bên trong, không nhận diện được đúng những điểm mạnh, điểm yếu của tổ chức thì sẽ không thể thiết lập được chiến lược hoàn hảo. Các phân tích môi trường bên trong là đánh giá toàn diện về tiềm năng thế mạnh và điểm yếu của môi trường bên trong. Các yếu tố được đánh giá như: Văn hóa doanh nghiệp Trong một doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có quy mô lớn, là một tập hợp những con người khác nhau về trình độ chuyên môn, trình độ văn hóa, mức độ nhận thức, quan hệ xã hội, vùng miền địa lý, tư tưởng văn hóa… chính sự khác nhau này tạo ra một môi trường làm việc đa dạng và phức tạp. Bên cạnh đó, với sự cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế thị trường và xu hướng toàn cầu hóa, buộc các doanh nghiệp để tồn tại và phát triển phải liên tục tìm tòi những cái mới, sáng tạo và thay đổi cho phù hợp với thực tế. Vậy làm thế nào để doanh nghiệp trở thành nơi tập hợp, phát huy mọi nguồn lực con người, làm gia tăng nhiều lần giá trị của từng nguồn lực con người đơn lẻ, góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng và duy trì một nề nếp văn hóa đặc thù phát huy được năng lực và thúc đẩy sự đóng góp của tất cả mọi người vào việc đạt được mục tiêu chung của tổ chức – đó là Văn hóa doanh nghiệp (VHDN). Mặt khác xây dựng VHDN còn là một yêu cầu tất yếu của chính sách phát triển thương hiệu vì thông qua hình ảnh văn hóa doanh nghiệp sẽ góp phần quảng bá thương hiệu của doanh nghiệp. VHDN chính là tài sản vô hình của mỗi doanh nghiệp. Nguồn tài chính: Quyết định đến việc thực hiện hay không thực hiện bất cứ một hoạt động đầu tư, mua sắm hay phân phối của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có tiềm lực về tài chính sẽ có nhiều điều kiện thuận lợi trong việc đổi mới công nghệ, đầu tư trang thiết bị, đảm bảo nâng cao chất lượng, hạ giá thành nhằm duy trì và nâng cao sức mạnh cạnh tranh, củng cố vị trí của mình trên thị trường. Máy móc thiết bị và công nghệ: Tình trạng máy móc thiết bị và công nghệ có ảnh hưởng một cách sâu sắc đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Nó là yếu tố vật chất quan trọng bậc nhất thể 13 hiện năng lực sản xuất của mỗi doanh nghiệp và tác động trực tiếp đến chất lượng sản phẩm, đến giá thành và giá bán sản phẩm. Có thể khẳng định rằng một doanh nghiệp với một hệ thống máy móc thiết bị và công nghệ tiên tiến cộng với khả năng quản lý tốt sẽ làm ra sản phẩm có chất lượng cao, giá thành hạ từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh. Ngược lại không một doanh nghiệp nào mà được coi là có khả năng cạnh tranh cao trong khi trong tay họ là cả một hệ thống máy móc thiết bị cũ kỹ với công nghệ sản xuất lạc hậu. Ngày nay việc trang bị máy móc thiết bị công nghệ có thể được thực hiện dễ dàng, tuy nhiên doanh nghiệp cần phải biết sử dụng với quy mô hợp lý mới đem lại hiệu quả cao. Hệ thống mạng lưới phân phối của doanh nghiệp Mạng lưới phân phối của doanh nghiệp được tổ chức, quản lý và điều hành một cách hợp lý thì nó sẽ là một phương tiện có hiệu quả để tiếp cận khách hàng. Doanh nghiệp thu hút khách hàng bằng cách trinh phục (hình thức mua bán, thanh toán, vận chuyển) hợp lý nhất. - Đánh giá khả năng khai thác các nhân tố môi trường bên trong dong nghiệp ( mô thức IFAS) Sau khi phân tích môi trường bên trong và tiến hành phân loại các điểm mạnh và điểm yếu, doanh nghiệp tiến hành đánh giá khai thác các điểm mạnh và khắc phục các điểm yếu thông qua mô thức IFAS. Để xây dựng thành công mô thức này, doanh nghiệp tiến hàng các bước sau : Bước 1: Liệt kê các điểm mạnh/điểm yếu cơ bản của doanh nghiệp Bước 2: Ấn định tầm quan trọng bằng cách phân loại từ 0,0 (không quan trọng) đến 1,0 (không quan trọng nhất) cho từng yếu tố. Tầm quan trọng được ấn định cho mỗi yếu tố cho thấy tầm quan trọng tương đối chủ yếu của yếu tố đó đối với sự thành công của doanh nghiệp. Bước 3: Xếp loại cho từng nhân tố từ 1(thấp nhất) đến 4 (cao nhât) căn cứ vào đặc điểm hiện tại của doanh nghiệp đối với nhân tố đó. Việc phân loại ở bước này căn cứ vào đặc thù của DN trong khi tầm quan trọng ở bước 2 căn cứ vào ngành hàng. Bước 4: Nhân mức quan trọng của mỗi nhân tố với điểm xếp loại của nó nhằm xác định điểm quan trọng cho từng biến số. Bước 5: Xác định tổng số điểm quan trọng của doanh nghiệp bằng cách cộng điểm quan trọng của từng biến số. Tổng số điểm quan trọng nằm từ 4.0 (tốt) đến 1.0 (kém) và 2.5 là giá trị trung bình. 14 b. Phân tích các yếu tố môi trường bên ngoài Môi trường bên ngoài bao gồm các lực lượng rộng lớn có ảnh hưởng đến các quyết định chiến lược trong dài hạn của doanh nghiệp. Các nhân tố cơ bản thuộc môi trường bên ngoài bao gồm: môi trường kinh tế, môi trường chính trị - pháp luật, môi trường văn hóa xã hội, môi trường công nghệ, môi trường tự nhiên,...Khi các nhân tố trên có sự biến động sẽ có những tác động đến công tác triển khai chiến lược kinh doanh của công ty. Một kế hoạch chiến lược được hoạch định dựa trên nhưng tình hình cụ thể của môi trường bên ngoài, tuy nhiên khi đi vào hoạt động, triển khai môi trường có sự biến động khác so với những dự định, do đó, hoạt động triển khai chiến lược kinh doanh cũng cần có sự tính toán, thực hiện khác phù hợp với tình hình thực tế hiện tại. Ví dụ, khi lạm phát lên cao kéo theo rất nhiều tác động tới hoạt động triển khai chiến lược, cụ thể đó là phân bổ ngân sách. Lạm phát tăng cao, đòi hỏi ngân sách phân bổ cho thực hiện chiến lược cũng tăng lên, các hoạt động khác trong triển khai chiến lược phải cân đối lại, có như vậy công tác triển khai chiến lược kinh doanh của công ty mới được thực hiện hiệu quả. * Môi trường vĩ mô Môi trường vĩ mô ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Mức độ và tính chất tác động khác nhau do đó doanh nghiệp khó kiểm soát được môi trường này. Môi trường vĩ mô gồm nhiều yếu tố như : Yếu tố kinh tế, yếu tố chính trị - pháp luật, yếu tố văn hóa xã hội,…Cụ thể : Môi trường kinh tế : Bao gồm các hoạt động, các chỉ tiêu kinh tế của mỗi quốc gia trong từng thời kỳ, chúng có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Các chỉ tiêu như : Tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm, các yếu tố lạm phát, tỷ giá hối đoái, chính sách tiền tệ ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp thương mại từ đó làm thay đổi chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Môi trường chính trị-pháp luật : Lực lượng chính trị-pháp luật cũng tạo ra những tác động đáng kể trong những ngàng kinh doanh đặc thù như khách sạn du lịch, tuy nhiên nó cũng tác động tới các ngành nghề kinh doanh khác thông qua các yếu tố : chính sách hỗ trợ/hạn chế trong các ngành kinh tế mũi nhọn, các chinh sách về thuế xuất nhập khẩu/tiêu thụ đặc biệt, sự ổn định chính trị, thái độ của chính phủ với kinh doanh quốc tế. 15 Môi trường văn hóa – xã hội : Những sự thay đổi về tỷ lệ tăng dân số và cơ cấu tuổi tác ; sức khỏe , trình độ học vấn, tính năng động của dân cư, cơ cấu ngành nghề ; phong cách và quan điểm sống ; quan điểm của báo chí, ý kiến công chúng, những điều kỳ thị trong xã hội… sẽ làm ảnh hưởng chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Vì thế, các daonh nghiệp cần phải thường xuyên phân tích, nắm bắt được những xu hướng mới của xã hội để tận dụng cơ hội, né tránh thách thức đang đến với doanh nghiệp trong tương lai. Môi trường công nghệ : sự phát triển như vũ bão của công nghệ - kỹ thuật và việc áp dụng công nghệ kĩ thuật ngày càng nhiều để phục vụ hoạt động thương mại trong những thập niên gần đây đã tạo ra nhiều cơ hội cũng như không ít nguy cơ cho tất cả các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại. Ngày nay, doanh nghiệp nào biết áp dụng các thành tựu của khoa học – công nghệ một cách đúng đắn thì sẽ có nhiều lợi thế trong quản lý cũng như kinh doanh, từ đó nâng cáo sức cạnh tranh của mình. * Môi trường ngành kinh doanh Ngành được định nghĩa là một tập hợp các doanh nghiệp cùng chào bán một loại sản phẩm hoặc một lớp sản phẩm có khả năng thay thế hoàn toàn. Từ khái niệm cho thấy trọng tâm của phân tích ngành là sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp đang tồn tại trong nghành đó, tuy nhiên M.Porter cho rằng phân tích môi trường ngành nên mở rộng hơn và chú trọng tới năm lực lượng cơ bản sau được gọi là năm lực lượng điều tiết cạnh trạnh trong ngành : Sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp hiện tại : Sự cạnh tranh giữa các chủ thể này chịu sự chi phối của : các rào cản rút lui khỏi ngành đó, số lượng các doanh nghiệp ở trong ngành, mức độ tăng trưởng trong ngành, hay tính đa dạng của các đối thủ cạnh tranh. Đe dọa từ các gia nhập mới : gia nhập mới là những doanh nghiệp hiện tại không tham gia vào ngành nhưng có thể gia nhập trong tương lai nên các doanh nghiệp này được gọi là các đối thủ tiềm năng. Đe dọa từ các gia nhập mới chịu sự chi phối của rào cản gia nhập, rafoc ản cao thì đe dọa gia nhập thấy và ngược lại. Một số laoij hình rào cản gồm : rafoc ản về chi phí đàu tư, rào cản về tính kinh tế theo quy mô, rào cản gia nhập kênh phân phối, rào cản từ chính sách của Chính phủ,… Đe dọa từ các sản phẩm thay thế : Doanh nghiệp sẽ phải đánh giá nguy cơ đe dọa thay thế từ các yếu tố : giá cả và chất lượng sản phẩm thay thế, xu hướng thay thế, chi phí chuyển đổi sang sản phẩm thay thế… để từ đó tạo ra sự khác biệt lớn, tạo ra những đặc tính mới mà sản phẩm thay thế không có thì mới có cơ hội nâng giá tăng lợi nhuận.