Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Môc lôc
Lêi më ®Çu..................................................................................................................2
Tãm t¾t néi dung...................................................................................................4
PhÇn A: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ........................5
I. C¬ së lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:.............................................
1. Kh¸i niÖm:.........................................................................................
2. C¬ së cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:.............................................................
3. HÖ thèng ®iÒu tiÕt vÜ m« cña NHTW.................................................
4. Con ®êng dÉn truyÒn t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:....................23
5. Hçn hîp chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh:.......................26
II. Kinh nghiÖm ë mét sè níc:..................................................................27
1. Kinh nghiÖm cña quü dù tr÷ Liªn bang Mü (Fed)...........................28
2. Kinh nghiÖm cña NHTW §øc.........................................................29
3. Kinh nghiÖm cña NHTW NhËt........................................................32
PhÇn B: Thùc tiÔn thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam.......34
I. Thùc tiÔn thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña VN trong thËp kØ 90.........34
1. NhËn ®Þnh chung.............................................................................34
2. Néi dung cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ......................................................36
3. §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam..........................................55
4. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ViÖt Nam.
.................................................................................................58
II. Néi dung ®Þnh híng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Õn n¨m 2005......................60
1. VÒ môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ..................................................61
2. VÒ viÖc ®iÒu hµnh khèi lîng tiÒn cung øng.....................................62
3. VÒ chÝnh s¸ch tÝn dông....................................................................64
4. VÒ chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi vµ tû gi¸:.....................................66
5. VÒ tÝn dông ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc:.........................................67
6. VÒ viÖc xö lý l·i suÊt:......................................................................67
7. C¸c biÖn ph¸p hç trî:.......................................................................68
KÕt luËn....................................................................................................................70
Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................................................71
Lêi më ®Çu
Tõ sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, qua bao th¨ng trÇm vµ biÕn ®æi, ®êng lèi ®æi míi cña ViÖt Nam ®· thùc sù ®i vµo thùc thi. Cã thÓ nãi, chÝnh
s¸ch ®æi míi vÒ kinh tÕ ®· thµnh c«ng trong viÖc gióp nÒn kinh tÕ níc ta vît
qua thêi kú l¹m ph¸t kh«ng kiÒm chÕ ®îc vµ kh«i phôc c©n b»ng kinh tÕ vÜ
m«. KÓ tõ ®ã, ChÝnh phñ ®· chuyÓn dÞch nh÷ng u tiªn hµng ®Çu cña m×nh
-1-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vµo ®iÒu chØnh c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt, x©y dùng vµ thùc hiÖn cã hiÖu
qu¶ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia, t¨ng cêng qu¶n lý Nhµ níc vÒ tiÒn tÖ vµ
ho¹t ®éng Ng©n hµng, gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng lµ mét chñ tr¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ níc ta.
C¸ch qu¶n lý kinh tÕ vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng b»ng c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung sÏ ®îc thay thÕ dÇn b»ng sù vËn hµnh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ linh ho¹t
dùa trªn nÒn t¶ng mét thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn tèt chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ, chóng ta cÇn nghiªn cøu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trªn c¬ së mét lo¹t
c¸c vÊn ®Ò vÒ lý luËn chung, vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, kinh nghiÖm chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ mét sè níc, thùc tr¹ng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam. Do ®ã bµi tiÓu
luËn nµy víi nh÷ng nghiªn cøu ban ®Çu vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ xin ®îc ®a ra
nh÷ng tæng kÕt ban ®Çu vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ ®¸nh gi¸ vÒ viÖc thùc thi
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
Bµi tiÓu luËn cã hai phÇn:
PhÇn A: Lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. PhÇn nµy nghiªn cøu s¬
qua vÒ c¬ së, kh¸i niÖm, môc tiªu, c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®ång thêi
còng nªu kh¸i qu¸t c¸c con ®êng t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, sù phèi
hîp chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh. §Æc biÖt, phÇn nµy còng tæng kÕt kinh
nghiÖm vÒ viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë mét sè níc.
PhÇn B: Thùc tiÔn thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam. PhÇn nµy sÏ
kh¸i qu¸t nh÷ng ®Æc ®iÓm cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, môc tiªu chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ ë ViÖt Nam trong thËp kû 90. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu, tån t¹i cña
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Þnh híng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
trong thêi gian tíi.
Bµi viÕt cña em cßn nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu sãt do thêi gian kh«ng
nhiÒu vµ tµi liÖu tham kh¶o cßn h¹n chÕ. VËy em rÊt mong ®îc sù híng dÉn
vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy c« trong bé m«n tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ sù híng dÉn cña
c« T« Kim Ngäc ®Ó bµi viÕt cña em ®îc hoµn chØnh h¬n, s©u s¾c h¬n.
Cuèi cïng em xin bµy tá lßng biÕt ¬n c¸c thÇy c« ®· tËn t×nh gi¶ng
d¹y trong thêi gian võa qua còng nh sù gióp ®ì tËn t©m cña c« gi¸o híng
dÉn.
-2-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tãm t¾t néi dung
Chóng ta biÕt r»ng, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ b¾t ®Çu th©m nhËp vµo ViÖt
Nam vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90. Do ®ã, nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ lý
luËn vµ thùc tiÔn vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vÉn cßn nhiÒu míi mÎ.
Bµi tiÓu luËn nµy nghiªn cøu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ vµ thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam. Trªn tinh thÇn ®ã, néi
dung c¬ b¶n cña ®Ò tµi nghiªn cøu ®îc tãm t¾t nh sau:
Tríc hÕt, ta bµn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ChÝnh
s¸ch tiÒn tÖ lµ mét bé phËn hîp thµnh cña toµn bé chÝnh s¸ch kinh tÕ bao
gåm c¶ chÝnh s¸ch ng©n s¸ch, chÝnh s¸ch thu nhËp, gi¸ c¶ vµ nh÷ng chÝnh
s¸ch c¬ cÊu.
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc, nã lµ
tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ mµ NHTW th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó
t¸c ®éng ®Õn khèi lîng tiÒn trong lu th«ng nh»m phôc vô cho viÖc thùc hiÖn
c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. ViÖc t¸c ®éng
nµy ®îc thùc hiÖn qua 3 kªnh: Gi¸ c¶, tµi s¶n, tÝn dông. MÆc dï vËy, ®Ó
thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ngêi ta thêng kÕt hîp chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®Ó t¹o sù phèi hîp hµi hoµ, ®¹t ®îc hiÖu qu¶
nhÊt. Bªn c¹nh ®ã, trong bµi tiÓu luËn nµy còng ®Ò cËp ®Õn viÖc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hiÖu qu¶ ®îc ®óc kÕt tõ c¸c níc cã hÖ thèng Ng©n hµng
vµ thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn.
Thø hai, thùc tiÔn ViÖt Nam: ViÖt Nam chóng ta ®ang trªn con ®êng
®æi míi kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¶i c¸ch hÖ thèng Ng©n hµng. Do ®ã, viÖc thùc
thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®ãng vai trß quan träng cïng víi c«ng cô trùc tiÕp h¹n
møc tÝn dông, trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu tró
träng nhiÒu h¬n ®Õn viÖc sö dông c«ng cô gi¸n tiÕp nh: Dù tr÷ b¾t buéc, l·i
suÊt t¸i chiÕt khÊu. NghiÖp vô thÞ trêng më còng võa míi ra ®êi. ViÖt Nam
M2- lµm môc tiªu trung gian. Qua c¸c c«ng cô cña m×nh, ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam ®iÒu tiÕt nh»m æn ®Þnh ®ång tiÒn vµ b¶o ®¶m an toµn hÖ thèng
ng©n hµng. Víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh trªn, bíc ®Çu ViÖt Nam ®· h¹n chÕ ®îc møc cung tiÒn, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ c¶. MÆc dï vËy chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam cßn tån t¹i ®ã lµ viÖc cha x¸c ®Þnh râ rµng mèi liªn
hÖ gi÷a môc tiªu trung gian (M2) vµ môc tiªu l·i suÊt, chÝnh s¸ch vÒ l·i suÊt
cßn nhiÒu bÊt cËp, c«ng cô cßn mang nÆng tÝnh hµnh chÝnh cha thùc tÕ cho
l¾m. NghiÖp vô thÞ trêng më ra ®êi cha ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ m¹nh mÏ.
-3-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trong thêi gian cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®éc lËp, t¬ng ®èi cña ng©n
hµng Nhµ níc, chó träng ph¸t triÓn thÞ trêng tµi chÝnh.
Trong bµi tiÓu luËn nµy em xin ®a ra mét sè néi dung vÒ ®Ò xuÊt gi¶i
ph¸p vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam, ®Þnh híng tíi n¨m 2005.
PhÇn A: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
I. C¬ së lý luËn chung vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
1. Kh¸i niÖm:
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, mµ
trong ®ã NHTW th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t
khèi lîng tiÒn cung øng nh»m ®¹t c¸c môc tiªu vÒ gi¸ c¶ vµ viÖc lµm. ChÝnh
s¸ch tiÒn tÖ suy cho cïng lµ híng ®Õn môc tiªu ®· ®Þnh ra cña mét nÒn kinh
tÕ. V× vËy, ®Ó hiÓu râ t¹i sao khi NHTW ®iÒu tiÕt møc cung tiÒn tÖ nã thùc
sù ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«.
2. C¬ së cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
C¬ së khoa häc vÒ mèi liªn hÖ s¶n lîng, thu nhËp vµ s¶n lîng cung
øng ®· ®îc nhµ kinh tÕ häc Milton Friedman rót ra tõ thùc tiÔn kh¶o s¸t h¬n
80 n¨m cña kinh tÕ Hoa Kú. Milton ®· kh¼ng ®Þnh: “Sù thay ®æi cung øng
tiÒn cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn s¶n lîng, thu nhËp vµ gi¸ c¶ trong kho¶ng
thêi gian dµi hµng n¨m. Vµ nã ®· t¸c ®éng nhanh chãng ®Õn l·i suÊt, tæng
cÇu (AD) vµ s¶n lîng trong thêi gian ng¾n 1 n¨m trë l¹i”.
Qua ®å thÞ a, ta thÊy ®êng cung (AS) cña NHTW lµ MSo t¬ng øng
víi nhu cÇu tiÒn lµ ®êng MDo. T¹i ®iÓm c©n b»ng Eo cña thÞ trêng tiÒn tÖ,
ta cã møc cung tiÒn lµ Mo, øng víi l·i suÊt lµ i o. Møc l·i suÊt io, ta cã ®îc
møc ®Çu t Io, tæng cÇu ADo trªn c¸c ®å thÞ sau:
i
MS1
i1
i
MS0
i1
MDo
I0
0
I0
M1
M0
M
0
AD
P
-4-
I1
I0
I
AS
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
AD1
AD0
P1
P0
0
Y0
Y1
Y
0
E1
E0
AD1
AD0
Y0 Y1
Y
b1
b2
Ch¼ng h¹n, ®Ó h¹n chÕ l¹m ph¸t, NHTW quyÕt ®Þnh h¹n chÕ møc
cung tiÒn. §êng MSo sÏ dÞch chuyÓn sang tr¸i ®Õn MS 1. Trong khi ®ã MD0
hÇu nh kh«ng thay ®æi trong thêi gian ng¾n. §iÒu ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng
cung tiÒn nhá h¬n cÇu tiÒn, tiÒn tÖ khan hiÕm, l·i suÊt t¨ng vµ hÖ qu¶ tÊt yÕu
cña l·i suÊt t¨ng sÏ lµ ®Çu t gi¶m do chi phÝ cho viÖc ®Çu t qu¸ cao. H¬n thÕ
n÷a, ®Çu t l¹i lµ mét thµnh phÇn cña tæng cÇu.
AD = C + I + G + Nx
Do ®ã AD gi¶m, kÐo theo s¶n lîng gi¶m, s¶n xuÊt cã chiÒu híng bÞ
thu hÑp l¹i, thÊt nghiÖp t¨ng, gi¸ c¶ gi¶m xuèng, nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh
tr¹ng suy tho¸i.
Ngîc l¹i, khi NHTW thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng lµm cho
ngêi tiªu dïng vµ nhµ s¶n xuÊt cã nhiÒu tiÒn hoÆc kh«ng mÊy khã kh¨n tèn
kÐm ®Ó cã tiÒn. §iÒu nµy sÏ kÝch thÝch hä tiªu dïng cho ®Çu t. Sù gia t¨ng
tiªu dïng vµ ®Çu t lµm cho s¶n xuÊt liªn tôc ®îc më réng. Nh vËy, viÖc cung
øng tiÒn lµ mét søc m¹nh ®Çy quyÒn lùc cña NHTW. §iÒu tiÕt møc cung
tiÒn ®ã cã nghÜa lµ NHTW ®· b¾t ®Çu ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch t¹o ra
sù biÕn ®éng vÒ tiÒn tÖ më réng hay thu hÑp c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ t¸c ®éng
gi¸n tiÕp ®Õn c¸c môc tiªu kinh tÕ vµ híng dÉn nhu cÇu tiÒn tÖ cña nÒn kinh
tÕ. §ã chÝnh lµ b¶n chÊt cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
3. HÖ thèng ®iÒu tiÕt vÜ m« cña NHTW
C¸c NHTW cña mçi quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ho¹t ®éng víi mét
môc tiªu gièng nhau trong viÖc ®iÒu tiÕt kinh tÕ vµ møc cung tiÒn tÖ. HÖ
thèng mèi quan hÖ gi÷a c¸c môc tiªu vµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã
sÏ ®îc cô thÓ ho¸ b»ng s¬ ®å díi ®©y
Céng cô ®iÒu
Môc tiªu ho¹t
Môc tiªu
Môc tiªu cuèi
tiÕt NHTW
®éng:
trung gian:
cïng:
- NghiÖp vô
- Tæng lîng
- Møc cung
- S¶n lîng
thÞ trêng
dù tr÷
tiÒn
- Gi¸ c¶
më
- L·i
suÊt
- L·i suÊt
- C«ng
¨n
- ChÝnh s¸ch
liªn ng©n
viÖc lµm
t¸i
chiÕt
hµng
khÊu
-5-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Dù tr÷ b¾t
buéc
Môc tiªu
Trung gian
Ho¹t ®éng ®iÒu tiÕt
Môc tiªu
ho¹t ®éng
3.1. C«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ :
3.1a) C«ng cô trùc tiÕp
NÕu nh c«ng cô gi¸n tiÕp t¸c ®éng tríc hÕt vµo môc tiªu ho¹t ®éng
cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th× c«ng cô trùc tiÕp t¸c ®éng trùc tiÕp vµo khèi lîng
tiÒn trong lu th«ng - mét trong nh÷ng môc tiªu trung gian cña NHTW, cô
thÓ lµ c«ng cô h¹n møc tÝn dông. C«ng cô nµy ®îc ¸p dông ë nhiÒu NHTW
cho ®Õn nay nh NH NhËt b¶n, Ph¸p , Hµn quèc..
Kh¸i niÖm: H¹n møc tÝn dông lµ møc d nî tèi ®a mµ c¸c ng©n hµng
buéc c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i t«n träng khi cÊp tÝn dông cho nÒn kinh tÕ.
Møc d nî quy ®Þnh cho tõng ng©n hµng ®Þnh híng c¬ cÊu kinh tÕ tæng thÓ,
nhu cÇu tµi trî c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch vµ ph¶i n»m trong giíi h¹n cña tæng
d nî tÝn dông dù tÝnh cña toµn bé nÒn kinh tÕ trong mét kho¶ng thêi gian
nhÊt ®Þnh. Cã thÓ nãi, trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt, c«ng cô trùc tiÕp nµy
cã gi¸ trÞ h÷u Ých.
Thø nhÊt, trong mét nÒn kinh tÕ cã l¹m ph¸t cao, NHTW sÏ kiÓm
so¸t c¸c kho¶n vay lín cña NHTG, h¹n chÕ cho vay tiªu dïng, cho vay tr¶
chËm hoÆc cho vay cÇm cè. Nh vËy, th«ng qua h¹n møc tÝn dông, NHTW sÏ
khèng chÕ trùc tiÕp vµ ngay lËp tøc lîng tÝn dông cung øng.
Thø hai, trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cã thÞ trêng tiÒn tÖ cha ph¸t triÓn
hoÆc do møc cÇu tiÒn tÖ kh«ng nh¹y c¶m víi sù biÕn ®éng, víi l·i suÊt
hayNHTW kh«ng cã kh¶ n¨ng khèng chÕ vµ kiÓm so¸t lîng vèn kh¶ dông
cña hÖ thèng NHTM th× h¹n møc tÝn dông sÏ lµ cøu c¸nh cho NHTW trong
viÖc ®iÒu tiÕt møc cung tiÒn.
Bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ; hiÖu qña cña c«ng cô nµy kh«ng
cao bëi v× nã thiÕu linh ho¹t vµ ®«i khi ®i ngîc l¹i víi sù biÕn ®éng cña thÞ
trêng tÝn dông. C«ng cô h¹n møc tÝn dông cã thÓ ®Èy l·i suÊt lªn qóa cao
hoÆc lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña NHTM. Sö dông nguån vèn trong
trêng hîp NHTW cÊp vèn theo mét ®Þnh híng nµo ®ã, kh«ng biÕt cho cô
thÓ ai vay, chØ cho vay, ai ®îc vay. Do vËy kh«ng tèt ®èi víi Doanh nghiÖp
võa vµ nhá.
3.1.b) C«ng cô gi¸n tiÕp:
-6-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C«ng cô gi¸n tiÕp hÇu nh ®îc sö dông nhiÒu h¬n c«ng cô h¹n møc tÝn
dông. §©y lµ nhãm c¸c c«ng cô t¸c ®éng tríc hÕt vµo môc tiªu ho¹t ®éng
cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Th«ng qua c¬ chÕ thÞ trêng mµ t¸c ®éng nµy ®îc
truyÒn ®Õn c¸c môc tiªu trung gian lµ møc cung tiÒn vµ l·i suÊt.
b1) Dù tr÷ b¾t buéc (DTBB)
- Kh¸i niÖm: Dù tr÷ b¾t buéc lµ sè tiÒn mµ c¸c NHTW buéc c¸c
NHTM gi÷ kh«ng l·i ë NHTW tÝnh theo sè d tiÒn göi.
(§iÒu 9 luËt NHNN ViÖt Nam , dù tr÷ b¾t buéc lµ sè tiÒn mµ c¸c tæ
chøc tÝn dông göi t¹i NHNN ®Ó tæng hîp chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia).
+ C¬ chÕ t¸c ®éng: dù tr÷ b¾t buéc t¸c ®éng trùc tiÕp bëi tØ lÖ dù tr÷
b¾t buéc theo quy ®Þnh cña NHTW. NÕu NHTW t¨ng dù tr÷ b¾t buéc, lµm
gi¶m kh¶ n¨ng cho vay cña NHTM, cung tiÒn gi¶m (MS)
Thø hai, v× tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc lµ mét thµnh phÇn cña mÉu sè cña
c«ng thøc t¹o tiÒn. V× thÕ, sù t¨ng lªn cña tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc sÏ lµm gi¶m
®i sè nh©n t¹o tiÒn vµ kh¶ n¨ng t¹o ra tiÒn göi cña hÖ thèng ng©n hµng.
MS = m.MB
NÕu cho vay víi l·i suÊt cò - kh«ng thu ®îc lîi nhuËn.
NÕu cho vay víi l·i suÊt cao th× kh«ng hÊp dÉn kh¸ch hµng
Do ®ã h¹n chÕ cho vay, h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cho nªn MS
+ Nguyªn nh©n t¸c ®éng: dù tr÷ b¾t buéc tu©n theo nguyªn t¾c b×nh
qu©n. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ møc dù tr÷ yªu cÇu cho mét thêi kú nµo ®ã - thêi
kú duy tr× ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo tû lÖ % quy ®Þnh trªn sè d tiÒn göi b×nh
qu©n ngµy giao dÞch trong thêi kú tríc. Thêi kú x¸c ®Þnh vµ thêi kú duy tr×
cã thÓ nèi tiÕp nhau cã thÓ trïng ë mét giai ®o¹n nµo ®ã hoÆc trïng khíp
nhau.
+ ¦u ®iÓm: Cã thÓ nãi, ®iÓm lîi cña dù tr÷ b¾t buéc lµ nã cã thÓ t¸c
®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c Ng©n hµng nh nhau t¹o ra sù biÕn ®æi ®èi víi c¸c Ng©n
hµng vµ cã t¸c dông quyÒn lùc ®èi víi møc cung tiÒn. Sù t¸c ®éng nµy lµm
NHTM kh«ng cã kh¶ n¨ng chèng ®ì ®îc vµ môc tiªu NHTW ®¹t ®îc. Bëi
lÏ chØ cÇn mét phÇn tr¨m thay ®æi cña tû lÖ dù tr÷ sÏ thay ®æi ®¸ng kÓ vµ
dÉn ®Õn sù thay ®æi theo cÊp sè nh©n cña khèi lîng tiÒn cung øng. KiÓm
so¸t NHTM ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng tÝn dông cña NHTM.
+ H¹n chÕ: ChÝnh t¸c ®éng ®Çy quyÒn lùc cña c«ng cô dù tr÷ b¾t
buéc ®Õn møc cung tiÒn lµm cho ho¹t ®éng Ng©n hµng bÊt æn ®Þnh, chi phÝ
-7-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cho sù ®iÒu chØnh ®Ó thÝch øng víi tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc míi lµ rÊt tèn kÐm.
NÕu chØ muèn cã sù thay ®æi nhá trong cung øng tiÒn tÖ mµ sö dông c«ng
cô dù tr÷ b¾t buéc th× ch¼ng kh¸c nµo dïng “C¸i bóa t¹ ®Ó ®¸nh con chuét
nhá”. V¶ l¹i, viÖc sö dông dù tr÷ b¾t buéc g©y ¶nh hëng ®Õn lîng vèn kh¶
dông cña hÖ thèng Ng©n hµng. Nh vËy vÊn ®Ò thanh kho¶n cña Ng©n hµng
gÆp khã kh¨n h¬n. Do ®ã, ngµy nay c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc thêng Ýt ®îc sö
dông vµ nÕu cã ch¨ng thêng ph¶i ®îc sö dông víi c«ng cô kh¸c. TÝch luü ®îc sö dông víi c«ng cô t¸i cÊp vèn. ChÝnh s¸ch t¸i cÊp vèn lµ chÝnh s¸ch mµ
NHTW thùc hiÖn khi cho vay t¸i cÊp vèn ®èi víi c¸c NHTM.
b2. T¸i chiÕt khÊu:
- Kh¸i niÖm: §©y lµ mét trong nh÷ng c«ng cô chñ yÕu cña NHTW.
ChÝnh s¸ch t¸i chiÕt khÊu lµ chÝnh s¸ch mµ NHTW cho vay ng¾n h¹n trªn
c¬ së chiÕt khÊu c¸c chøng tõ cã gi¸ ng¾n h¹n, chñ yÕu lµ tÝn phiÕu kho b¹c
vµ th¬ng phiÕu. Trong c«ng cô nµy NHTW sÏ Ên ®Þnh møc l·i suÊt t¸i chiÕt
khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu gi¸. L·i suÊt cho vay chiÕt khÊu ®îc NHTW quyÕt
®Þnh trong 2 trêng hîp:
1. Cho vay b×nh thêng ®èi víi ký quü khi Ng©n hµng trung gian
thanh to¸n.
2. Cho vay díi h×nh thøc cøu c¸nh.
- C¬ chÕ t¸c ®éng:
ChÝnh s¸ch t¸i chiÕt khÊu t¸c ®éng vµo môc tiªu trung gian cña chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ. ThÓ hiÖn ë 3 mÆt sau:
XÐt vÒ sù t¸c ®éng vÒ mÆt lîng: Do NHTW quy ®Þnh h¹n møc,
®iÒu kiÖn cña c¸c chøng tõ cã gi¸, do vËy trong trêng hîp h¹n møc tÝn dông
t¨ng th× lîng tiÒn t¸i chiÕt khÊu sÏ t¨ng. Theo ®ã, kh¶ n¨ng cho vay cña
NHTW sÏ t¨ng lªn. Nh vËy sÏ thóc ®Èy kh¶ n¨ng më réng tiÒn cña hÖ thèng
NHTM, vµ mét khi vèn kh¶ dông thay ®æi, nã lµm cho quan hÖ cung - cÇu
vèn vµ do ®ã l·i suÊt thÞ trêng liªn ng©n hµng thay ®æi. CÊp vèn lµ l·i suÊt
mµ NHTW ¸p dông ®Ó cho vay t¸i cÊp vèn ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông.
Sù t¸c ®éng cña l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu: SÏ cã 2 trêng hîp khi
NHTW t¨ng l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu. NHTG kh«ng thÓ vay cña NHTW nhiÒu
vµ dÔ dµng nh tríc. NHTG sÏ ph¶i gi¶m bít cho vay ®Ó ®¶m b¶o dù tr÷ trë
l¹i. Nh vËy l·i suÊt cho vay cña NHTG t¨ng, ®Çu t gi¶m, tæng cÇu vµ s¶n lîng gi¶m theo. Thªm vµo ®ã, viÖc t¨ng l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu lµm cho
NHTG biÕt r»ng trong trêng hîp vay khÈn cÊp NHTW, NHTG ph¶i tr¶ l·i
suÊt rÊt cao.
-8-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
XÐt vÒ sù t¸c ®éng hiÖu øng th«ng b¸o, sù thay ®æi l·i suÊt chiÕt
khÊu ®îc coi nh lµ dÊu hiÖu ®Þnh híng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHTW.
C¸c tuyªn bè cña NHTW vÒ sù biÕn ®éng cña l·i suÊt t¨ng lªn hoÆc gi¶m
xuèng cho ta biÕt NHTW ®ang muèn më réng hay th¾t chÆt chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ. Nhê vËy, chÝnh s¸ch t¸i chiÕt khÊu cã t¸c dông híng dÉn hµnh vi thÞ trêng theo ®Þnh híng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Tuy nhiªn, hiÖu øng th«ng b¸o
chØ cã hiÖu qu¶ khi l·i suÊt chiÕt khÊu phï hîp víi l·i suÊt thÞ trêng. Trong
trêng hîp l·i suÊt chiÕt khÊu cao h¬n hoÆc thÊp h¬n møc l·i suÊt thÞ trêng,
sù thay ®æi l·i suÊt thùc chÊt lµ sù “§iÒu chØnh kü thuËt” nh»m phï hîp víi
l·i suÊt thÞ trêng.
- ¦u ®iÓm:
1. C«ng cô t¸i chiÕt khÊu mang tÝnh chÊt linh ho¹t trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn nhÊt ®Þnh. §©y lµ chÝnh s¸ch cho vay cña NHTW, NHTG nµo cã nhu
cÇu vµ ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ khèi lîng còng nh gi¸ tr¸i phiÕu ®Òu cã thÓ xin vay.
2. C«ng cô nµy kh«ng bãp mÐo tÝnh c¹nh tranh cña hÖ thèng Ng©n
hµng.
3. §Æc biÖt nhÊt lµ c«ng cô t¸i chiÕt khÊu, NHTW thÓ hiÖn râ lµ ngêi
cho vay cuèi cïng, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña hÖ thèng Ng©n hµng khi cã rñi
ro thanh kho¶n hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n kh¸c.
- H¹n chÕ:
1. C«ng cô t¸i chiÕt khÊu vÉn cßn mang tÝnh thiÕu chñ ®éng, bëi lÏ
viÖc vay NHTW hay kh«ng cßn phô thuéc vµo nhu cÇu vay cña NHTG. L·i
suÊt t¸i chiÕt khÊu cã gi¶m nhiÒu ®Ó thu hót sù vay tiÒn cña NHTG mµ
NHTG kh«ng cã nhu cÇu vay th× c«ng cô nµy ®µnh bÊt lùc. §iÒu nµy cã
nghÜa lµ ý ®Þnh thay ®æi lîng tiÒn vµ ph¹m vi tÝn dông cña NHTW kh«ng
thùc hiÖn ®îc.
2. Khi NHTW muèn thu hÑp møc cung tiÒn, hä chØ cã thÓ thùc hiÖn
khi NHTG tr¶ nî.
3. Khi NHTW thay ®æi l·i suÊt hoÆc l·i suÊt chiÕt khÊu cã thÓ g©y
nªn sù suy diÔn trong dù ®o¸n cña c¸c tæ chøc tÝn dông lµm sai lÖch ý ®Þnh
thay ®æi lîng tiÒn cña NHTW.
- Nh÷ng ®Ò nghÞ c¶i c¸ch l¹i:
Víi nh÷ng ®iÓm ®ã kh«ng ®îc thuËn lîi, c¸c nhµ kinh tÕ ®· cã ®Ò
nghÞ c¶i c¸ch chÝnh s¸ch chiÕt khÊu b»ng c¸ch rµng buéc l·i suÊt chiÕt khÊu
víi l·i suÊt thÞ trêng.
Thø nhÊt: NHTW cã thÓ ®iÒu tiÕt l·i suÊt chiÕt khÊu ®Ó thùc hiÖn vai
trß cña ngêi cho vay cuèi cïng cña m×nh.
-9-
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thø hai: ®¹i bé phËn c¸c biÕn ®éng trong kho¶ng c¸ch gi÷a l·i suÊt
chiÕt khÊu vµ l·i suÊt thÞ trêng sÏ bÞ lo¹i trõ, lµm tan ®i mét nguån chÝnh
g©y ra biÕn ®éng trong khèi lîng c¸c kho¶n vay chiÕt khÊu.
Thø ba: nÕu l·i suÊt trõng ph¹t ®îc sö dông th× viÖc qu¶n lÝ cöa sæ
chiÕt khÊu sÏ gi¶n ®¬n rÊt nhiÒu v× c¸c Ng©n hµng kh«ng tù ®i vay tõ cöa sæ
chiÕt khÊu ®Ó thu lîi.
Thø t: v× l·i suÊt chiÕt khÊu cã thÓ tù ®éng thay ®æi nªn kh«ng cã
nh÷ng dÊu hiÖu sai lÇm vÒ ý ®Þnh cña NHTW vµ t¸c dông th«ng b¸o sÏ mÊt
®i.
b3: NghiÖp vô thÞ trêng më:
- Kh¸i niÖm: C«ng cô nghiÖp vô thÞ trêng më lµ c«ng cô h÷u hiÖu
nhÊt cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. NghiÖp vô thÞ trêng më thÓ hiÖn ho¹t ®éng cña
NHTW trªn thÞ trêng më nh»m can thiÖp vµo dù tr÷ cña NHTM. Ho¹t ®éng
chñ yÕu lµ mua b¸n c¸c chøng tõ gi¸, ho¸n ®æi ngo¹i tÖ, huy ®éng tiÒn göi
víi l·i suÊt cè ®Þnh ph¸t hµnh chøng chØ nî cña NHTW.
- C¬ chÕ t¸c ®éng: th«ng qua 3 con ®êng:
Thø nhÊt: Khi NHTW b¸n (mua) c¸c chøng kho¸n cña NHTM dï nã
tr¶ b»ng sÐc hay tiÒn mÆt, dù tr÷ cña NHTM gi¶m ®i, khi dù tr÷ cña NHTM
gi¶m mét lÇn n÷a nã lµm gi¶m kh¶ n¨ng cÊp ph¸t tÝn dông cña c¸c Ng©n
hµng vµ nh thÕ cung øng tiÒn trong nÒn kinh tÕ cµng bÞ th¾t chÆt h¬n n÷a.
Thø hai (l·i suÊt): Khi vèn kh¶ dông cña tõng Ng©n hµng c¸ nh©n
gi¶m (t¨ng) do t¸c ®éng ho¹t ®éng nghiÖp vô thÞ trêng më møc cung vèn
trªn thÞ trêng tiÒn tÖ liªn Ng©n hµng gi¶m (t¨ng) víi ®iÒu kiÖn c¸c yÕu tè
liªn quan kh«ng thay ®æi, l·i suÊt thÞ trêng liªn Ng©n hµng t¨ng (gi¶m).
Th«ng qua gi¶ thuyÕt dù tÝnh vÒ cÊu tróc cña l·i suÊt, ¶nh hëng nµy ®îc
truyÒn ®Õn c¸c møc l·i suÊt cña c¸c c«ng cô cña thÞ trêng më vµ l·i suÊt tr¸i
phiÕu. KÕt qu¶ lµ chi phÝ c¬ héi cho ngêi cã vèn d thõa vµ gi¸ vèn ®Çu t ®èi
víi ngêi thiÕu vèn t¨ng (gi¶m) lµm gi¶m nhu cÇu ®Çu t cña x· héi mµ do ®ã
mµ gi¶m s¶n lîng, gi¸ c¶ vµ c«ng ¨n viÖc lµm.
Thø ba: ho¹t ®éng nghiÖp vô thÞ trêng më cßn ¶nh hëng ®Õn cung cÇu vµ do ®ã gi¸ c¸c chøng kho¸n thuéc ph¹m vi can thiÖp chñ yÕu lµ tÝn
phiÕu kho b¹c, khi NHTW b¸n chøng kho¸n ®Ó thu tiÒn vÒ, lîng chøng
kho¸n tu«n ra thÞ trêng trë lªn lín. Chøng kho¸n d thõa lµm cho gi¸ cña nã
h¹. Nªn l·i suÊt chiÕt khÊu t¨ng buéc l·i suÊt Ng©n hµng t¨ng lªn theo ®Ó
tr¸nh t×nh tr¹ng “ Phi trung gian ho¸” tøc lµ t×nh tr¹ng nh©n d©n vµ nhµ ®Çu
t rót tiÒn ra khái Ng©n hµng ®Çu t vµo chøng kho¸n. L·i suÊt t¨ng lµm khan
hiÕm lîng tiÒn trong lu th«ng vµ mét khi lîng tiÒn khan hiÕm lµm gi¶m tû
gi¸ vµ gi¸ c¶ hµng ho¸.
- ¦u ®iÓm:
NghiÖp vô thÞ trêng më lµ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt c¸c môc tiªu trung
gian cã hiÖu qu¶.
- 10 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1. NHTW cã thÓ chñ ®éng ®iÒu tiÕt vÒ thêi gian, khèi lîng, gi¸ c¶,
chñng lo¹i.
2. MÆc dï nghiÖp vô thÞ trêng më ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c tù
nguyÖn, nh÷ng ngêi kinh doanh chøng kho¸n kh«ng bÞ mua hoÆc b¸n chøng
kho¸n theo mét gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh, nhng NHTW cã thÓ thùc hiÖn ®îc yªu cÇu
cña m×nh b»ng viÖc ®iÒu chÝnh gi¸ sao cho hÊp dÉn víi ®èi t¸c.
3. NghiÖp vô thÞ trêng më cã thÓ sö dông ë bÊt cø møc ®é nµo. Dï
NHTW mong muèn møc thay ®æi dù tr÷ hoÆc c¬ sè tiÒn tÖ nhá ®Õn nh thÕ
nµo kh«ng thµnh vÊn ®Ò. NghiÖp vô thÞ trêng më cã thÓ thùc hiÖn ®iÒu
mong muèn ®ã b»ng mua hoÆc b¸n Ýt chøng kho¸n vµ ngîc l¹i. §Æc biÖt lµ
mét khi cã sai lÇm trong khi sö dông c«ng cô nµy, NHTW cã thÓ ®¶o ngîc
viÖc sö dông c«ng cô ®ã. NÕu NHTW thÊy r»ng cung øng tiÒn tÖ t¨ng qu¸
nhanh, do nã mua trªn thÞ trêng tù do qu¸ nhiÒu th× nã cã thÓ s÷a ch÷a ngay
lËp tøc b»ng c¸ch tiÕn hµnh nghiÖp vô b¸n trªn thÞ trêng më.
- H¹n chÕ:
1. NghiÖp vô thÞ trêng më cã tÝnh hiÖu qu¶ cao nhng kh«ng thÓ sö
dông ë mét sè níc mµ thÞ trêng tµi chÝnh cha thùc sù ph¸t triÓn. C¸c chøng
kho¸n ®îc mua b¸n trong nghiÖp vô nµy lµ c¸c chøng kho¸n ®· ®îc ph¸t
hµnh vµ ®ang lu th«ng trªn thÞ trêng thø cÊp. NÕu thÞ trêng tiÒn tÖ nãi riªng,
thÞ trêng thø cÊp nãi chung cha ph¸t triÓn th× c«ng cô nµy kh«ng cã tÝnh kh¶
thi.
2. Ngoµi ra c«ng cô nµy ®ßi hái NHTW ph¶i cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t
sù biÕn ®éng vµ dù ®o¸n sù biÕn ®éng cña lîng vèn kh¶ dông cña hÖ thèng
Ng©n hµng: (M« h×nh sau)
3. Kh«ng ph¶i lóc nµo Ng©n hµng mua, b¸n còng thùc hiÖn ®îc môc
®Ých cña m×nh.
ThËt vËy, khi MB cã thÓ triÖt tiªu nhau th× kh«ng ¶nh hëng.
Võa mua vµ b¸n kh«ng thÓ t¸c ®éng ®Õn dù tr÷. Khi NHTW mua chøng
kho¸n th× l·i suÊt gi¶m, t¸c ®éng ®Õn ®Çu t.
¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng hÊp thô vèn.
Rñi ro trong kinh doanh.
Xu híng:
- C¸c quèc gia sÏ hoµn thiÖn thÞ trêng.
- Hµng ho¸ ®a d¹ng, phong phó chñng lo¹i.
- ThÞ trêng tµi chÝnh, thÞ trêng kh¸c tèt h¬n.
- §é rñi ro trªn thÞ trêng gi¶m xuèng.
- 11 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§iÒu chØnh tØ lÖ dù
tr÷ b¾t buéc
T¨ng gi¶m dù tr÷
b¾t buéc
T¨ng gi¶m møc
cung tiÒn
NghiÖp vô
thÞ trêng
më
AS
P
E
AD
0
Q
T¨ng, gi¶m S, I
T¨ng, gi¶m i thÞ tr
êng
Thay ®æi i
chiÕt khÊu
- 12 -
KiÓm so¸t
tÝn dông
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
3.2. Môc tiªu cña NHTW:
NHTW ®· sö dông nh÷ng c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó kiÓm
so¸t møc cung tiÒn tÖ nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ®iÒu tiÕt cña m×nh, trong ®ã
®Ých cuèi cïng lµ ®¹t ®îc c¸c vÊn ®Ò vÒ s¶n lîng gi¸ c¶, c«ng ¨n viÖc lµm
cña nÒn kinh tÕ. Nhng ë ®©y, NHTW kh«ng thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp vµ ngay
lËp tøc ®Õn c¸c môc tiªu cuèi cïng mµ ¶nh hëng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ chØ
xuÊt hiÖn sau mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh tõ 6 th¸ng ®Õn 2 n¨m. SÏ lµ
qu¸ muén nÕu NHTW ®îi c¸c dÊu hiÖu vÒ gi¸ c¶, tû gi¸, thÊt nghiÖp ®Ó ®iÒu
chØnh c¸c c«ng cô. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy NHTW thêng x¸c ®Þnh c¸c
môc tiªu cÇn ®¹t ®îc tríc khi ®¹t ®îc môc tiªu cuèi cïng.
3.2.1. Môc tiªu ho¹t ®éng:
- Kh¸i niÖm: Môc tiªu ho¹t ®éng lµ c¸c chØ tiªu cã ¶nh hëng trùc tiÕp
®Õn c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
- C¸c lo¹i môc tiªu ho¹t ®éng: Bao gåm:
+ Tæng dù tr÷ cña NHTM.
+ L·i suÊt ng¾n h¹n trªn thÞ trêng liªn Ng©n hµng.
Khi ta sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ sÏ ¶nh hëng ngay
®Õn tæng dù tr÷ cña NHTM hoÆc l·i suÊt liªn Ng©n hµng. Cô thÓ lµ khi tû lÖ
dù tr÷ b¾t buéc t¨ng lªn, lµm cho vèn cña NHTW trªn thÞ trêng liªn Ng©n
hµng thu hÑp, tõ ®ã mµ l·i suÊt Ng©n hµng t¨ng lªn. NÕu NHTW t¨ng l·i
suÊt chiÕt khÊu, NHTG ph¶i tù n©ng l·i suÊt lªn ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng “Phi
trung gian ho¸”. Còng nh tr¸nh thiÖt h¹i khi vay NHTW. §èi víi nghiÖp vô
thÞ trêng më, khi NHTW b¸n chøng kho¸n, dù tr÷ cña NHTM gi¶m ®i, kh¶
n¨ng cÊp ph¸t tÝn dông cña Ng©n hµng còng gi¶m theo vµ nh thÕ cung øng
tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ bÞ th¾t chÆt. Do ®ã c¸c chØ tiªu bÞ ¶nh hëng trùc
tiÕp bëi c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ tæng dù tr÷ cña NHTM vµ l·i suÊt liªn
Ng©n hµng.
- §iÒu kiÖn chän môc tiªu ho¹t ®éng:
+ Thø nhÊt: C¸c chØ tiªu ph¶i ®o lêng ®îc.
+ Thø hai: C¸c chØ tiªu ph¶i ®îc kiÓm so¸t.
+ Thø ba: ChØ tiªu nµy bÞ ¶nh hëng trùc tiÕp bëi c«ng cô cña chÝnh
s¸ch tiÒn tÖ. Khi NHTW ®iÒu chØnh nh÷ng c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
th× môc tiªu ho¹t ®éng ngay lËp tøc bÞ thay ®æi. Sù ph¶n øng nhanh chãng
chÝnh x¸c cña c¸c chØ tiªu ho¹t ®éng mçi khi NHTW ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch
- 13 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tiÒn tÖ gióp cho NHTW cã thÓ kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c quyÕt ®Þnh
trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hµng ngµy.
+ Thø t, c¸c chØ tiªu ho¹t ®éng ph¶i cã ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn c¸c
môc tiªu trung gian. V× thÕ, sù lùa chän môc tiªu ho¹t ®éng phô thuéc vµo
viÖc NHTW chän chØ tiªu nµo lµm môc tiªu trung gian: L·i suÊt hay tæng lîng tiÒn.
Nh vËy, môc tiªu ho¹t ®éng cã ý nghÜa to lín trong viÖc thùc hiÖn
chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. B»ng viÖc ®¹t ®îc c¸c môc tiªu nµy, NHTW cã thÓ ®¹t ®îc môc tiªu trung gian vµ do ®ã môc tiªu cuèi cïng sau mét kho¶ng thêi
gian nhÊt ®Þnh.
3.2.2. Môc tiªu trung gian:
- Kh¸i niÖm: Môc tiªu trung gian lµ chØ tiªu ®îc NHTW lùa chän ®Ó
®¹t ®îc môc ®Ých cuèi cïng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Môc tiªu trung gian lµ
nh÷ng biÕn sè kh«ng ph¶i lµ nh÷ng c«ng cô thùc sù, còng kh«ng ph¶i lµ
môc tiªu cuèi cïng cña NHTW, nhng nã lµ trung gian trong d©y chuyÒn
nh©n qu¶ cña c«ng cô chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn môc tiªu cuèi cïng.
C¸c lo¹i môc tiªu trung gian: Gåm møc cung tiÒn, l·i suÊt thÞ trêng,
tû gi¸, khèi lîng tÝn dông. Nhng cã lÏ môc tiªu phæ biÕn nhÊt lµ møc cung
tiÒn vµ l·i suÊt.
* §iÒu kiÖn lùa chän môc tiªu trung gian:
Thø nhÊt: tÝnh cã thÓ ®o lêng ®îc. ViÖc ®o nhanh vµ ®óng mét biÕn
sè cña chØ tiªu trung gian lµ cÇn thiÕt bëi lÏ c¸c chØ tiªu nµy thËt sù cÇn thiÕt
khi nã ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nhanh h¬n môc tiªu cuèi
cïng. LiÖu cã lîi g× khi ®Æt kÕ ho¹ch ®¹t tû lÖ t¨ng trëng 5% cña M2 nÕu
NHTW kh«ng cã c¸ch nµo ®Ó ®o lêng mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c
M2. MÆt kh¸c tiªu chuÈn nµy cho thÊy NHTW nªn chän chØ tiªu cô thÓ nµo
tæng lîng tiÒn cung øng vµ l·i suÊt.
Thø hai: TÝnh cã thÓ kiÓm so¸t ®îc cña NHTW. NHTW chØ cã kh¶
n¨ng kiÓm so¸t thËt sù mét biÕn sè nÕu nh biÕn sè ®ã ho¹t ®éng nh mét chØ
tiªu h÷u Ých. Cô thÓ sù tr«ng ®îi cña c¸c nhµ kinh doanh sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn
tæng ®Çu t vµ do ®ã GDP, nhng nÕu chän chØ tiªu nµy lµm môc tiªu trung
gian th× ¶nh hëng cña NHTW ®Õn môc tiªu nµy rÊt Ýt. NÕu NHTW chän
môc tiªu trung gian mµ NHTW cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t th× kh«ng nh÷ng ¶nh
hëng ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ mµ cßn l·ng phÝ nh÷ng chi tiªu cÇn thiÕt ®Ó ®¹t
®îc môc tiªu nµy.
- 14 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thø ba: môc tiªu trung gian ph¶i cã sù liªn hÖ chÆt chÏ víi môc tiªu
cuèi cïng. §©y lµ tiªu chuÈn quan träng nhÊt cña môc tiªu trung gian. Kh¶
n¨ng cã thÓ ®o lêng chÝnh x¸c hoÆc kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña NHTW sÏ trë
nªn v« nghÜa nÕu c¸c chØ tiªu ®îc chän kh«ng cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn s¶n
lîng hoÆc gi¸ c¶. Do ®ã, møc cung tiÒn hay l·i suÊt ®Òu cã liªn quan chÆt
chÏ víi møc t¨ng trëng kinh tÕ.
* C¸c chØ tiªu trung gian:
+ ChØ tiªu møc cung tiÒn: C¶ hai chØ tiªu møc cung tiÒn vµ l·i suÊt
®Òu tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn trªn nhng NHTW kh«ng thÓ chän hai chØ tiªu
lµm môc tiªu trung gian mµ chØ ®îc chän mét trong hai chØ tiªu ®ã c¨n cø
vµo mèi liªn hÖ cña c¸c môc tiªu nµy ®Õn môc tiªu cuèi cïng. Bëi lÏ, nÕu
®¹t ®îc c¸c môc tiªu vÒ tæng lîng tiÒn cung øng th× ph¶i chÊp nhËn sù biÕn
®éng l·i suÊt vµ ngîc l¹i. Ch¼ng h¹n NHTW chän møc cung tiÒn lµm môc
tiªu trung gian víi tû lÖ t¨ng tù ®Þnh lµ x%, l·i suÊt t¬ng øng lµ i0. Tuy vËy,
nÕu MD kh«ng Ên ®Þnh mµ dao ®éng gi÷a MD 1 vµ MD2 th× l·i suÊt sÏ biÕn
®éng tõ i1 ®Õn i2. T¹i ®©y c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn nhu cÇu n¾m gi÷ tiÒn tÖ
cña c«ng chóng lµm cho nhu cÇu tiÒn tÖ t¨ng lªn hoÆc xuèng lµ tÊt yÕu.
- 15 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trong ®iÒu kiÖn cè ®Þnh møc cung tiÒn, sù biÕn ®éng l·i suÊt lµ hiÓn
nhiªn:
i
MS
i2
MD2
i0
MD0
i1
MD1
0
M0
M
* §¸nh gi¸ môc tiªu møc cung tiÒn:
Mçi Ng©n hµng ®îc quy ®Þnh mét chÝnh s¸ch riªng biÖt, lÊy møc
cung tiÒn hoÆc lÊy l·i suÊt lµm môc tiªu trung gian. V× vËy nÕu NHTW
chän møc cung tiÒn lµm c¨n cø ®Ó ®¹t ®îc cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th× lóc ®ã
l·i suÊt sÏ biÕn ®éng phï hîp víi tiªu dïng vµ ®Çu t, v× vËy lµm gi¶m ®i sù
biÕn ®éng bÊt ngê cña tæng cÇu. Cô thÓ lµ trong mét nÒn kinh tÕ mµ tæng
cÇu biÕn ®éng m¹nh, nhu cÇu tiÒn tÖ lu«n thay ®æi th× viÖc cè ®Þnh møc
cung tiÒn sÏ lµm cho l·i suÊt thay ®æi, ®iÒu chØnh ®Çu t vµ tiªu dïng ®Ó tæng
cÇu biÕn ®éng phï hîp víi nÒn kinh tÕ. §iÒu h¹n chÕ thÓ hiÖn ë chç møc
cung tiÒn lµ môc tiªu dµi h¹n cña NHTW cho nªn ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy
cÇn thêi gian tõ 6 th¸ng ®Õn 2 n¨m. Do vËy môc tiªu cung øng tiÒn tÖ kh«ng
cã t¸c dông ®iÒu chØnh ngay lËp tøc môc tiªu cuèi cïng cña nÒn kinh tÕ.
* ChØ tiªu l·i suÊt:
Ch¼ng h¹n, víi tèc ®é t¨ng lµ y%, NHTW chän l·i suÊt lµ môc tiªu
trung gian, møc cÇu tiÒn tÖ t¬ng øng sÏ lµ MD0. Trong thùc tÕ, møc cÇu tiÒn
sÏ dao ®éng tõ MD1 ®Õn MD2. §Ó ®¹t ®îc møc l·i suÊt t¹i i0, Ng©n hµng
buéc ph¶i thay ®æi møc cung tiÒn tõ MS1 ®Õn MS2 nh»m ng¨n c¶n sù t¨ng
lªn hoÆc gi¶m xuèng cña l·i suÊt so víi i0. Nh vËy, ®Ó duy tr× môc tiªu l·i
suÊt, møc cung tiÒn vµ tiÒn c¬ së sÏ biÕn ®éng.
- 16 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
i
MS2
MS0
MS1
E0
i0
MS2
0
* §¸nh gi¸ chØ tiªu l·i suÊt:
M0
MD0
MD1
M
Chóng ta biÕt r»ng, l·i suÊt cã ¶nh hëng quan träng nhÊt ®èi víi nhu
cÇu tiªu dïng vµ ®Çu t.
NÕu l·i suÊt ®îc chän lµm môc tiªu trung gian vµ ®îc gi÷ cho æn
®Þnh, nã sÏ lo¹i trõ ¶nh hëng cña møc cÇu tiÒn ®Õn nÒn kinh tÕ. Nh vËy, ®èi
víi nÒn kinh tÕ cã møc cÇu tiÒn biÕn ®éng m¹nh, viÖc chän l·i suÊt lµm cho
môc tiªu trung gian th× thuËn tiÖn. Tuy nhiªn, môc tiªu l·i suÊt còng cã
nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh.
Thø nhÊt, môc tiªu l·i suÊt cÇn ph¶i ®îc sö dông trong mét m«i trêng
mµ ë ®ã thÞ trêng tµi chÝnh ph¸t triÓn së dÜ vËy lµ v× mét chØ tiªu l·i suÊt,
NHTW sÏ ng¨n kh«ng cho l·i suÊt gi¶m b»ng c¸ch b¸n tr¸i kho¸n ®Ó lµm
cho gi¸ tr¸i kho¸n gi¶m xuèng vµ l·i suÊt l¹i t¨ng lªn møc tríc ®ã.Do ®ã
víi c«ng cô cña thÞ trêng më, môc tiªu l·i suÊt míi thËt sù hiÖu qu¶. Víi sù
biÕn ®æi nhu cÇu tiªu dïng ®Çu t cã thÓ do nhiÒu lý do kh¸c (thuÕ, kú väng)
nªn l·i suÊt æn ®Þnh cã thÓ lµm t¨ng thªm sù biÕn ®éng cña møc cÇu tiÒn vµ
tæng cÇu.
+ Thø hai, môc tiªu l·i suÊt kh«ng thÓ duy tr× dµi h¹n ®îc
i danh nghÜa = i thùc tÕ + tû lÖ l¹m ph¸t dù kiÕn( theo Fisher)
ChØ khi tû lÖ l¹m ph¸t æn ®Þnh, l·i suÊt kh«ng chÞu ¶nh hëng cña c¸c
yÕu tè cña nÒn kinh tÕ th× míi duy tr× dµi h¹n.
ChØ tiªu tû gi¸; ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng tiÒn tÖ ViÖt Nam trong giai
®o¹n hiÖn nay vµ trong tæng ph¬ng tiÖn thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ, ®ång
ngo¹i tÖ cßn chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ do ®ã, tuy c¸c níc hÇu hÕt ®Òu chó
träng ®Õn hai môc tiªu trung gian chñ yÕu lµ l·i suÊt vµ møc cung tiÒn, nhng ta h·y thö xem sù t¸c ®éng cña tû gi¸ ®èi víi møc cung tiÒn vµ vai trß
cña tû gi¸ trong viÖc ®Þnh híng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.
- 17 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tû gi¸ hèi ®o¸i: lµ sù so s¸nh gi¸ cña mét ®ång tiÒn nµy gi¸ cña mét
®ång tiÒn kh¸c.
T¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i víi nÒn kinh tÕ:
XÐt vÒ mÆt ng¾n h¹n : tû gi¸ hèi ®o¸i bÞ ¶nh hëng bëi cung tiÒn cña
NHTW. B»ng viÖc thay ®æi cung øng tiÒn, NHTW cã thÓ lµm thay ®æi gi¸
®ång tiÒn néi ®Þa so víi níc ngoµi. Hay nãi c¸ch kh¸c, chØ cÇn Ýt tiÒn níc
ngoµi h¬n ®Ó ®æi lÊy mét ®¬n vÞ tiÒn néi ®Þa. Cho nªn gi¸ trÞ ®ång tiÒn trong
níc gi¶m ®i sù khan hiÕm cña ngo¹i tÖ víi gi¸ cao lµm cho xuÊt khÈu trë
nªn ®¾t h¬n. Nhng yÕu tè nµy lµm gi¶m nhu cÇu vÒ hµng nhËp khÈu vµ t¨ng
nhu cÇu vÒ hµng xuÊt khÈu. Ngîc l¹i khi NHTW th¾t chÆt tiÒn tÖ ®ång tiÒn
trong níc trë nªn khan hiÕm h¬n, v× thÕ cÇn ph¶i cã nhiÒu ngo¹i tÖ ®Ó trao
®æi mét ®¬n vÞ tiÒn trong níc. Nh vËy, ®ång tiÒn trong níc t¨ng gi¸. Nhng
hËu qu¶ lµ h¹n chÕ xuÊt khÈu kÝch thÝch nhËp khÈu. Mét khi NHTW can
thiÖp vµo tû gi¸ b»ng c¸ch ®iÒu tiÕt cung øng tiÒn, nã t¸c ®éng m¹nh mÏ
®Õn gia c¶, nh cÇu xuÊt nhËp khÈu vµ do vËy ®iÒu tiÕt tæng cÇu vµ s¶n lîng
quèc gia.
XÐt vÒ mÆt dµi h¹n: tû gi¸ ®îc quyÕt ®Þnh bëi tiÒm lùc kinh tÕ cña
mçi níc. Do vËy vÒ mÆt dµi h¹n khi nÒn kinh tÕ cña mét níc t¨ng trëng
nhanh, nhiÒu hµng ho¸ chÊt lîng cao ®îc s¶n xuÊt víi gi¸ rÎ h¬n tríc,
chøng tá ®ång tiÒn cña níc ®ã lªn gi¸ so víi ®ång tiÒn cña níc kh¸c.
3.2.3. Môc tiªu cuèi cïng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hÇu nh thèng nhÊt ë c¸c níc. Sù ®iÒu
chØnh tiÒn cung øng nh»m môc tiªu tríc hÕt lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ tiÒn tÖ. Trªn
c¬ së ®ã gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng ¨n viÖc lµm.
+ Môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶: Lµ môc tiªu hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ (môc tiªu dµi h¹n).
1. Nh÷ng b»ng chøng thùc tÕ ®· nãi lªn r»ng sù ph¸t triÓn gi¸ c¶ lµ
cã thÓ dù ®o¸n ®îc khi mµ tû lÖ l¹m ph¸t thÊp. Tr¹ng th¸i l¹m ph¸t thÊp
còng cho phÐp c¸c gia ®×nh vµ c«ng ty tiÕn hµnh c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ víi
th«ng tin ®¸ng tin cËy h¬n. Gi¸ c¶ æn ®Þnh lµ ®éng lùc gãp phÇn ph©n phèi
c¸c nguån lùc x· héi mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
2. §©y lµ lîi Ých cã tÇm quan träng sèng cßn ®èi víi sù thÞnh vîng
kinh tÕ x· héi trong thêi gian dµi h¹n, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thÞ trêng tµi
chÝnh ho¹t ®éng mét c¸ch tr¬n tru trong viÖc dÉn vèn ë khu vùc cã nguån
vèn nhµn rçi ®Õn n¬i s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶.
- 18 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
3. L·i suÊt thùc gi¶m xuèng, ®iÒu nµy khuyÕn khÝch ngêi vay tiÒn
®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. Tr¹ng th¸i æn ®Þnh gióp ®îc ngêi vay tr¸nh ®îc rñi
ro so víi trêng hîp mÆt b»ng gi¸ gi¶m liªn tôc kh«ng dù tÝnh tríc, bëi v× khi
mÆt b»ng gi¸ gi¶m th× gi¸ trÞ thùc cña c¸c c«ng cô nî t¨ng lªn, trong khi l·i
suÊt cña chóng ®· ®îc Ên ®Þnh cè ®Þnh tríc, ®iÒu nµy lµm t¨ng g¸nh nÆng
cña nÒn kinh tÕ, bëi v× th«ng thêng thêng ngêi vay tiÒn lµ ngêi g¾n liÒn víi
s¶n xuÊt h¬n lµ ngêi cho vay tiÒn. VËy æn ®Þnh gi¸ c¶ lµ lîi Ých cña “sù cè
kÕt chÝnh trÞ cña x· héi”. §©y lµ ph¬ng ch©m hµng ®Çu cña chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ.
+ Môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ:
ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña GDP thùc tÕ. §ã lµ
tû lÖ t¨ng trëng cã ®îc sau khi trõ ®i tû lÖ t¨ng gi¸ c¶ cïng thêi kú. Sù t¨ng
trëng ph¶i ®îc c¶ vÒ khèi lîng, c¶ vÒ chÊt lîng. ChÊt lîng t¨ng trëng ®îc
thÓ hiÖn ë mét c¬ cÊu kinh tÕ c©n ®èi vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸
trong níc t¨ng lªn. T¨ng trëng kinh tÕ còng lµ ®ång nghÜa víi c¸c môc tiªu
kinh tÕ kh¸c cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ: gi¶m thÊt nghiÖp, t¨ng GNP, chèng suy
tho¸i.
- Môc tiªu c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i quan
t©m ®Õn kh¶ n¨ng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m ®i ¸p lùc x· héi cña thÊt
nghiÖp. C«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ ph¶n ¸nh sù thÞnh vîng cña x· héi, sö
dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc x· héi, gi¶m ®i Stress (C¨ng th¼ng) cho c¸
nh©n vµ gia ®×nh hä, gi¶m tÖ n¹n x· héi. MÆt kh¸c, viÖc t¨ng viÖc lµm cho
ngêi lao ®éng, gióp cho ChÝnh phñ gi¶m ®i mét kho¶n trî cÊp kh«ng ®¸ng
cã cña ng©n s¸ch Nhµ níc.
- Môc tiªu t¹o cho nÒn kinh tÕ mét nÒn t¶ng tµi chÝnh æn ®Þnh: NÒn
t¶ng tµi chÝnh æn ®Þnh sÏ lµ c¬ së ®Ó hÖ thèng Ng©n hµng vµ tæ chøc tÝn
dông cã thÓ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ hç trî mét c¸ch tèt nhÊt cho t¨ng trëng
kinh tÕ cao. Ngoµi ra, th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, NHTW ®Þnh híng ho¹t
®éng cña hÖ thèng tµi chÝnh t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña nã, ng¨n ngõa rñi ro
cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh, cho nªn vai trß cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ phôc vô
tèt nhÊt cho nÒn kinh tÕ mµ kh«ng lµm tæn thÊt hay h¹n chÕ kh¶ n¨ng ph¸t
triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh.
4. Con ®êng dÉn truyÒn t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ:
Mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã ®óng ®¾n vµ thiÕt thùc thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a
nhng nÕu kh«ng cã mét c¬ chÕ dÉn truyÒn hoµn h¶o th× cã lÏ chÝnh s¸ch ®ã
sÏ kh«ng mang hiÖu qu¶ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Trong mét hÖ thèng Ng©n
hµng hiÖn ®¹i, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ¶nh hëng ®èi víi c¸c biÕn sè kinh tÕ qua 3
- 19 -
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
con ®êng: L·i suÊt, gi¸ tµi s¶n vµ ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng. Kªnh dÉn
truyÒn ®ã ®îc cô thÓ ho¸ qua s¬ ®å vµ chó thÝch sau (S¬ ®å 1).
- 20 -
.DOC 
61 
66 
84 
