§Ò ¸n chuyªn ngµnh
Lêi nãi ®Çu
Ngµy nay, trong xu thÕ chung cña thêi ®¹i _ “ khu vùc ho¸” vµ “Toµn cÇu
ho¸”; ®Ó héi nhËp vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam kh«ng ngõng ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp
ho¸_HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ vµ tÝch cùc t×m kiÕm
nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng c«ng cô kinh tÕ quan träng.
ThuÕ _ Mét trong nh÷ng c«ng cô kinh tÕ s¾c bÐn, nã lµ mét kho¶n thu ng©n
s¸ch chñ yÕu ®Ó ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu chi tiªu cho c¸c môc ®Ých ph¸t triÓn nÒn
kinh tÕ x· héi cña mét Quèc gia. §èi víi níc ta hiÖn nay vµ trong nh÷ng n¨m sau
nµy, thuÕ ph¶i tiÕp tôc trë thµnh c«ng cô tµi chÝnh quan träng gióp Nhµ níc ®iÒu
hµnh qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. Mét chÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n, thèng nhÊt sÏ ®¶m b¶o sù c¹nh tranh lµnh
m¹nh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gãp phÇn x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. MÆt
kh¸c thuÕ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ®¶m b¶o sù t¨ng trëng kinh tÕ §Êt níc còng
nh ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi.
LuËt thuÕ GTGT thay thÕ luËt thuÕ doanh thu ®· lçi thêi kh«ng cßn phï hîp víi
t×nh h×nh kinh tÕ më cöa hiÖn nay, ®îc b¾t ®Çu ¸p dông tõ ngµy 1/1/ 1999 t¹i ViÖt
Nam, ®Õn nay ®· ®îc h¬n 5 n¨m. §©y lµ mét luËt thuÕ tiªn tiÕn vµ cã nhiÒu u
®iÓm. Trªn thùc tÕ viÖc ¸p dông luËt thuÕ nµy ®· mang l¹i t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn
nÒn kinh tÕ song còng ®·_ ®ang vµ sÏ g©y ra mét sè nh÷ng x¸o trén trong nÒn kinh
tÕ, lµm ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò bÊt hîp lý trong c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ cña nhµ níc
còng nh h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ ë c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. ViÖc gian lËn thuÕ
GTGT ngµy cµng ®îc tæ chøc tinh vi, cã hÖ thèng. Sè liÖu gÇn ®©y cho thÊy viÖc
hoµn thuÕ khèng lªn ®Õn hµng tr¨m tû ®ång nh»m “rót ruét” cña ng©n s¸ch nhµ níc lµm mÊt c«ng b»ng trong nghÜa vô thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp. Nguyªn nh©n
dÉn ®Õn hµnh vi gian lËn thuÕ do LuËt thuÕ GTGT vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt cßn
nhiÒu bÊt cËp so víi t×nh h×nh thùc tÕ.
XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc trªn em m¹nh d¹n chän nghiªn cøu ®Ò tµi “Bµn vÒ thuÕ
gi¸ trÞ gia t¨ng vµ h¹ch to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë ViÖt Nam hiÖn nay”.
Do giíi h¹n vÒ mÆt thêi gian, hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan
kh¸c nªn bµi viÕt nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc
sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o.
1
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
Em ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn H÷u §ång ®· nhiÖt t×nh híng dÉn gióp
em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
2
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
Néi dung
phÇn 1. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT vµ h¹ch
to¸n thuÕ GTGT
I. lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT
1. Trªn thÕ giíi
C¸ch ®©y kho¶ng 50 n¨m, vµo n¨m 1954, níc Ph¸p ¸p dông thÝ ®iÓm mét lo¹i
thuÕ mµ ngêi Ph¸p gäi lµ La taxesur la valeur ajoutÐe,gäi lµ TVA,cßn ngêi Mü
gäi lµ Valuedaded tax (viÕt t¾t lµ VAT) gäi t¾t lµ gi¸ trÞ gia t¨ng,t¹m dÞch ra TiÕng
ViÖt lµ thuÕ trÞ gi¸ t¨ng thªm hay thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,cã ngêi cßn gäi lµ thuÕ
doanh thu cã khÊu trõ ë kh©u tríc.ChØ mét n¨m sau,TAV ®· ¸p dông chÝnh thøc
t¹i Ph¸p ®Ó thay thÕ thuÕ s¶n xuÊt vµ mét vµi s¾c thuÕ gi¸n thu kh¸c.Ngµy nay
c¸c quèc gia thuéc khèi Liªn minh ch©u ¢u(EU) vµ mét sè cêng quèc kinh tÕ
ph¸t triÓn(nh §øc,NhËt,Canada) ®· chÝnh thøc thùc thi thuÕ TVA t¹i ®Êt níc
m×nh.ThuÕ GTGT ngµy nay ®· ®îc ¸p dông ë trªn 100 quèc gia vµ vïng l·nh thæ
2. T¹i ViÖt Nam
ChuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þmh híng XHCN,§¶ng vµ Nhµ níc ta ®ang thùc hiÖn nh÷ng ®êng lèi ®æi
míichÝnh s¸ch kinh tÕ,®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc,tiÕn tíi xu
híng toµn cÇu hãa.V× thÕ thuÕ doanh thu kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ cÇn ®îc thay
thÕ b»ng mét lo¹i thuÕ míi hiÖn ®¹i ®· ®îc ¸p dông ë hÇu hÕt c¸c níc ph¸t triÓn
trªn thÕ giíi lµ thuÕ GTGT.
Ngµy 05-07-1993,theo quyÕt ®Þnh sè 486TC/Q§/BTC cña Bé tµi chÝnh,thùc
hiÖn thÝ ®iÓm thuÕ GTGT ë mét sè doanh nghiÖp quèc doanh thuéc c¸c ngµnh cã
qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng thêng xuyªn ph¶i tr¶i qua nhiÒu c«ng
®o¹n(nh s¶n xuÊt xim¨ng,s¶n xuÊt sîi,dÖt,s¶n xuÊt®êng).
Cã tÊt c¶ 11 doanh nghiÖp ®¨ng kÝ vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm.TiÕp theo,Nhµ níc liªn
tôc thùc hiÖn c¶i c¸ch thuÕ bíc 1(1990-1996) vµ c¶i c¶i c¸ch thuÕ bíc 2.
Sau mét thêi gian tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT,t¹i kú häp Quèc
héi kho¸ IX kú häp thø 11 dù th¶o luËt thuÕ GTGT ®· ®îc th«ng qua Díi sù chØ
®¹o cña chÝnh phñ, c¸ ban so¹n th¶o ®· tÝch cùc chuÈn bÞ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi
hµnh luËt thuÕ. §Õn ngµy 31-12-1998 (tríc ngµy luËt thuÕ GTGT cã hiÖu lùc thi
hµnh) vÒ c¬ b¶n ®· cã ®ñ c¸ v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn luËt thuÕ nµy. Ngµy 1-1-
3
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
1999 t¹i ViÖt Nam,luËt thuÕ GTGT chÝnh thøc ®îc ¸p dông trªn toµn quèc theo
NghÞ ®Þnh sè18/1998/N§-CP ngµy 11-5-98 vµ th«ng t sè 89/1998/TT-BTC.
II. Lý thuyÕt ¸p dông thuÕ GTGT
1. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT
1.1.VÒ vÊn ®Ò lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ
ë ViÖt Nam dïng 2 ph¬ng ph¸p, ®ã lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ
ph¬ng
ph¸p khÊu trõ thuÕ.Theo NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 158/2003/N§-CP ngµy 1012-2003 söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu luËt thuÕ GTGT sè 01/2003/QH11 ngµy 1706-2003 quy ®Þnh:
* Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng chØ ¸p dông ®èi víi c¸c ®èi tîng
sau:
- C¸ nh©n s¶n xuÊt,kinh doanh lµ ngêi ViÖt Nam vµ tæ chøc ,c¸ nh©n níc ngoµi
kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cha thùc
hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n,ho¸ ®¬n,chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ
theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
- C¬ së kinh doanh mua,b¸n vµng b¹c,®¸ quý,ngo¹i tÖ thuéc ®èi tîng ®îc ¸p
dông tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ
gia t¨ng.Trêng hîp c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ thuÕ cã ho¹t ®éng kinh doanh mua,b¸n vµng b¹c,®¸ quý,ngo¹i tÖ th× ®îc
tÝnh vµ kª khai thuÕ ph¶i ®îc nép riªng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh mua,b¸n
vµng b¹c,®¸ quý,ngo¹i tÖ theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng.
* Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh,trõ c¸c ®èi tîng ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng theo quy ®Þnh trªn.
1.2. VÒ vÊn ®Ò lùa chän sè lîng thuÕ suÊt cña thuÕ GTGT
Theo quy ®Þnh hiÖn nay,cã ba møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT ®îc ¸p
dông(0%,5%,10%).C¨n cø vµo møc thuÕ suÊt quy ®Þnh t¹i §iÒu 7 cña luËt söa ®æi,
bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ GTGT sè 07/2003/QH 11 ngµy17-06-2003, Bé
tµi chÝnh híng dÉn nguyªn t¾c x¸c ®Þnh thuÕ suÊt cña hµng ho¸, dÞch vô:
ThuÕ suÊt thuÕ GTGT ®îc ¸p dông thèng nhÊt ë c¸c kh©u: nhËp khÈu,s¶n
xuÊt,kinh doanh th¬ng m¹i. Trêng hîp thuÕ suÊt thuÕ GTGT do c¬ quan h¶i quan
tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu theo danh môc hµng ho¸ nhËp khÈu kh¸c víi
møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT quy ®Þnh t¹i Th«ng t híng dÉn thi hµnh vÒ thuÕ GTGT
th× c¬ së kinh doanh khi tiªu thô néi ®Þa ph¶i tÝnh thuÕ theo ®óng møc, thuÕ suÊt
4
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
thuÕ quy ®Þnh t¹i th«ng t ®îc x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c lo¹i trõ : hµng ho¸ kh«ng
quy ®Þnh cô thÓ trong nhãm thuÕ suÊt 5% th× ¸p dông thuÕ suÊt 10%.
1.3. VÒ vÊn ®Ò miÔn,gi¶m thuÕ GTGT
§iÒu 28 LuËt thuÕ GTGT quy ®Þnh nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt, x©y dùng,
vËn t¶i ph¶i nép thuÕ GTGT cao h¬n thuÕ doanh thu trong nh÷ng n¨m ®Çu mµ bÞ
thua lç th× ®îc xÐt gi¶m thuÕ trong tõng n¨m d¬ng lÞch.
Møc xÐt gi¶m thuÕ GTGT t¬ng øng víi lç cña n¨m xÐt gi¶m thuÕ, nhng tèi ®a
kh«ng qu¸ 50% sè thuÕ GTGT ph¶i nép.
2. Nh÷ng u ®iÓm cña thuÕ GTGT
ThuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo gi¸ trÞ t¨ng thªm cña s¶n phÈm ë tõng kh©u s¶n xuÊt
vµ lu th«ng. Nã cã khÊu trõ thuÕ ë c¸c giai ®o¹n tríc do ®ã tr¸nh ®îc tÝnh trïng
lÆp trong ho¹t ®éng thu thuÕ
ThuÕ GTGT lµ mét kho¶n thu céng thªm vµo gi¸ nªn chØ ®¸nh vµo ngêi tiªu
dïng cuèi cïng,kh«ng ®¸nh vµo tµi s¶n ®Çu t, do ®ã thËt sù khuyÕn khÝch ®Çu t,
s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
ThuÕ GTGT thËt sù khuyÕn khÝch xuÊt khÈu v× hµng ho¸ xuÊt khÈu kh«ng
nh÷ng ph¶i nép thuÕ GTGT mµ cßn ®îc hoµn tr¶ thuÕ ®Çu vµo.
ThuÕ GTGT gãp phÇn b¶o hé hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc th«ng qua ®¸nh thuÕ
vµo hµng ho¸ nhËp khÈu.
ThuÕ GTGT h¹n chÕ ®îc t×nh tr¹ng thÊt thu thuÕ v× thu tËp trung ngay tõ
®Çu,thu thuÕ ë kh©u sau vµ cßn kiÓm tra ®îc viÖc nép thuÕ ë kh©u tríc.H¬n n÷a
thuÕ GTGT cã Ýt møc thuÕ suÊt h¬n thuÕ doanh thu, nªn cã phÇn ®¬n gi¶n,râ
rµng vµ dÔ thùc hiÖn h¬n.
Th«ng qua thuÕ GTGT tÝnh d©n chñ ®· ®îc t¨ng cêng,nã gãp phÇn n©ng cao ý
thøc vµ t¹o nÒ nÕp trong viÖc më sæ s¸ch kÕ to¸n vµ lu gi÷ chøng tõ, ho¸ ®¬n
cña c¸c doanh nghiÖp.
3. Nh÷ng nguyªn t¾c cÇn qu¸n triÖt khi thiÕt kÕ thuÕ GTGT
Ph¶i cã kÕ ho¹ch cô thÓ chi tiÕt triÓn khai thuÕ GTGT , ph¶i cã ®ñ thêi gian
chuÈn bÞ triÓn khai, c«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¶i thËt tèt, lµm cho ®èi tîng nép thuÕ
hiÓu râ mét c¸ch thÊu ®¸o vÒ thuÕ nµy.
TÝnh ®¬n gi¶n, chØ nªn ¸p dông mét hoÆc hai møc thuÕ suÊt, trong ®ã cã
møc 0%.
5
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
§µo t¹o, huÊn luyÖn c¸n bé thuÕ thùc hiÖn thuÕ GTGT
Sö dông m¸y vi tÝnh.
ThiÕt kÕ, x©y dùng quy tr×nh nghiÖp vô míi,
X©y dùng sæ tay híng dÉn nghiÖp vô.
III. ThuÕ GTGT ¸p dông t¹i ViÖt Nam
Nh mét sù kiÖn lín trong lÞch sö tµi chÝnh,viÖc triÓn khai ¸p dông thuÕ GTGT
thay thuÕ doanh thu lµ mét ®iÓm mèc ®¸nh dÊu bíc ngoÆt míi trong
qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ ë ViÖt Nam. ThuÕ GTGT do cã sù t¸ch b¹ch gi÷a kh©u tríc
vµ kh©u sau trong quy tr×nh lu th«ng hµng ho¸,dÞch vô nªn kh«ng cßn xÈy ra t×nh
tr¹ng ®¸nh thuÕ trïng lÆp,thuÕ chång thuÕ.Sè thuÕ ph¸t
sinh ®éc lËp víi ®é dµi cña quy tr×nh s¶n xuÊt.§Ó thÊy râ,ta xem xÐt vÝ dô thuÕ
nµy:
Nh chóng ta ®· biÕt mét s¶n phÈm ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n tríc khi ®Õn
tay ngêi tiªu dïng,nÕu ¸p dông thuÕ doanh thu th× tæng sè thuÕ ph¶i nép sÏ qu¸
nÆng vµ v« lý v× do nhiÒu kho¶n thuÕ chång thuÕ, gi¶ sö:
Kh©u 1: Nhµ m¸y dÖt A t¹o ra mét mÐt v¶i, b¸n víi gi¸ 10.000 ®/mÐt,
thuÕ suÊt thuÕ doanh thu lµ 6%,
Kh©u 2: c«ng ty may B mua vÒ,chÕ biÕn thµnh ¸o vµ ®em b¸n cho c«ng ty th¬ng nghiÖp víi gi¸ 16.000 ® , thuÕ suÊt nghµnh may lµ 6%,
Kh©u 3: c«ng ty th¬ng nghiÖp b¸n lÎ cho ngêi tiªu dïng víi gi¸ 20.000®, thuÕ
suÊt nghµnh th¬ng nghiÖp : 6%,
ThuÕ doanh thu mµ c¸c ®¬n vÞ ph¶i nép nh sau:
- Nhµ m¸y dÖt A :
6% * 10.000®/mÐt = 600®/mÐt,
- C«ng ty may B :
6% * 16.000®/mÐt = 960®/mÐt,
- C«ng ty th¬ng nghiÖp : 6% * 20.000®/mÐt = 1.200®/mÐt,
VËy lµ qua ba giai ®o¹n, mét c¸i ¸o ®· ph¶i chÞu thuÕ lµ 2.760®,vµ nÕu cµng qua
nhiÒu giai ®o¹n th× thuÕ sÏ cßn t¨ng thªm n÷a.§Æc ®iÓm cña thuÕ doanh thu lµ nã
n»m trong gi¸ b¸n,råi thuÕ suÊt l¹i ®¸nh lªn chÝnh gi¸ b¸n ®· cã thuÕ doanh thu .
Do ®ã , 600® thuÕ cña nhµ m¸y A n»m trong 10.000®; 960® thuÕ cña c«ng ty B
n»m trong 16.000®; 1.200® thuÕ cña c«ng ty th¬ng nghiÖp n»m trong 20.000®.
Sè tiÒn thuÕ 960 ® ë kh©u may ®¸nh lªn c¶ 600® ë kh©u dÖt, råi 1.200® kh©u th¬ng
nghiÖp ®¸nh lªn c¶ 960® thuÕ ë kh©u may lÉn 600® thuÕ ë kh©u dÖt.
6
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
Nh vËy, víi c¬ chÕ tÝnh thuÕ kiÓu ®ã, thuÕ ë kh©u sau ®¸nh chång lªn thuÕ ë kh©u
tríc, lµm ph¸t sinh hiÖn tîng thuÕ chång lªn thuÕ. V× vËy thuÕ suÊt ®óng ra chØ lµ
6%, nhng qua ba giai ®o¹n, møc thuÕ suÊt ®· lªn ®Õn 13,8%
(2.760/20.000).
Ngîc l¹i, trong thuÕ GTGT, hiÖn tîng nµy ®îc kh¾c phôc bëi thuÕ nµy kh«ng
®¸nh trªn toµn bé gi¸ b¸n cña hµng ho¸, mµ chØ ®¸nh vµo nh÷ng phÇn gi¸ trÞ cha
tõng bÞ ®¸nh thuÕ. Trong vÝ dô cña chóng ta, 10.000® do nhµ m¸y dÖt t¹o ra ®· nép
600®, nªn khi chuyÓn sang kh©u may, 10.000® nµy kh«ng ph¶i chÞu thuÕ lÇn n÷a,
chØ cã phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm ngoµi nã(tøc lµ phÇn gi¸ trÞ 6.000® do c«ng ty may
t¹o ra) lµ cha chÞu thuÕ. NÕu ®¸nh vµo c«ng ty may, chØ nªn ®¸nh vµo gi¸ trÞ míi
s¸ng t¹o ra mµ th«i : 6% * 6.000® = 360® vµ khi ®Õn tay ngêi tiªu dïng, tæng sè
thuÕ ph¶i nép lµ : 6% * 20.000® = 1.200®.
Qua ph©n tÝch trªn ta cã thÓ hiÓu râ v× sao ph¶i thay thÕ thuÕ doanh thu b»ng
thuÕ GTGT , ®ã lµ mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vµ phï hîp, t¹o nªn mÆt b»ng c¹nh
tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng h¹ng víi nhau, thóc ®Èy c¸c doanh
nghiÖp tÝch cùc tæ chøc, c¬ cÊu l¹i bé m¸y qu¶n lý vµ d©y chuyÒn c«ng nghiÖp,
n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®Çu t vµ t¨ng cêng c«ng
t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n b»ng viÖc dïng biÖn ph¸p kinh tÕ ®Ó thóc ®Èy ngêi mua vµ
ngêi b¸n, thùc hiÖn tèt chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ.
1. Kh¸i niÖm thuÕ GTGT
Theo ®iÒu 1 cña luËt söa ®æi vµ bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ GTGT sè
07/2003/QH 11 ngµy 17- 06- 2003 cña níc CHXHCN ViÖt Nam cã hiÖu lùc tõ
ngµy 01- 01- 2004 cã nªu râ kh¸i niÖm vÒ thuÕ GTGT nh sau:
"ThuÕ GTGT lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t
sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,lu th«ng ®Õn ngêi tiªu dïng ".
2. §èi tîng nép thuÕ GTGT
§èi tîng nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh
doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt nghµnh
nghÒ, h×nh thøc tæ chøc kinh doanh(sau ®©y gäi lµ c¬ së kinh doanh)
vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hµng ho¸, mua dÞch vô thuéc ®èi tîng
chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tõ níc ngoµi(sau ®©y gäi lµ ngêi nhËp khÈu).
3. §èi tîng chÞu thuÕ GTGT
7
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
§èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ hµng ho¸,dÞch vô(kÓ c¶ dich vô mua cña
tæ chøc,c¸ nh©n ë níc ngoµi) dïng cho s¶n xu©t, kinh doanh va tiªu dïng ë ViÖt
Nam,trõ c¸c ®èi tîngquy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña NghÞ ®Þnh 158/2003/ N§- CP.
4. §èi tîng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT
TÊt c¶ nh÷ng ®èi tîng thuéc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 4 luËt thuÕ GTGT nh : s¶n phÈm
trång trät, ch¨n nu«i, s¶n phÈm muèi, s¶n phÈm lµ gièng vËt nu«i, gièng c©y trång,
hay dÞch vô y tÕ, d¹y häc, d¹y nghÒ.
HiÖn nay, víi nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ míi ban hµnh sè 158/2003/ N§- CP
th× ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT ®îc bæ sung ®èi víi :
- S¶n phÈm thuû, h¶i s¶n do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trùc tiÕp ®¸nh b¾t b¸n ra, cha qua
chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm kh¸c hoÆc míi qua s¬ chÕ th«ng thêng
- ThiÕt bÞ m¸y mãc,vËt t, ph¬ng tiÖn vËn t¶i thuéc lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc
cÇn nhËp khÈu ®Ó sö dông trùc tiÕp vµo nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng
nghÖ.
-DÞch vô chiÕt khÊu th¬ng phiÕu vµ giÊy tê cã gi¸; b¸n tµi s¶n ®¶m b¶o tiÒn vay ®Ó
thu håi nî cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông.
- S¸ch khoa häc-kÜ thuËt ( bao gåm c¶ s¸ch tham kh¶o dïng cho gi¸o viªn vµ häc
sinh phï hîp víi néi dung ch¬ng tr×nh gi¸o dôc) ; c¸c lo¹i s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, b¶n
tin chuyªn ngµnh, s¸ch chÝnh trÞ, s¸ch gi¸o khoa díi d¹ng d÷ liÖu ®iÖn tö.
- VËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe ®iÖn.
- DÞch vô, bu chÝnh viÔn th«ng vµ Internet phæ cËp theo ch¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ
.
- S¶n phÈm lµ bé phËn nh©n t¹o dïng ®Ó thay thÕ cho bé phËn cña ngêi bÖnh:
n¹ng, xe l¨n vµ dông cô chuyªn dïng kh¸c cho ngêi tµn tËt.
- §èi víi hµng ho¸, dÞch vô cung øng trùc tiÕp cho vËn t¶i quèc tÕ chØ bao gåm:
cung øng nhiªn liÖu, nguyªn vËt liÖu, phô tïng, níc vµ c¸c lo¹i thùc phÈm, suÊt ¨n
phôc vô hµnh kh¸ch, dÞch vô vÖ sinh cho tµu biÓn, m¸y bay, tµu ho¶ quèc tÕ
( kh«ng bao gåm dÞch vô bèc xÕp hµng ho¸ xuÊt khÈu).
- §èi víi dÞch vô vËn t¶i nÕu c¬ së lµm dÞch vô vËn t¶i kÝ hîp ®ång vËn chuyÓn
hµng ho¸ ra níc ngoµi nhng kh«ng trùc tiÕp vËn chuyÓn mµ thuª c¸c c¬ së kh¸c
vËn chuyÓn th× doanh thu dÞch vô vËn t¶i tÝnh trªn doanh thu thùc thu cña kh¸ch
hµng, kh«ng ph©n biÖt vËn t¶i cã doanh thu néi ®Þa hay vËn t¶i quèc tÕ thuéc ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT.
5. C¨n cø tÝnh thuÕ:
8
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.
5.1. Gi¸ tÝnh thuÕ:
- §èi víi hµng ho¸, dÞch vô s¶n suÊt trong níc, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT: NÕu lµ
hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ®· cã thuÕ TT§B.
- §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ nhËp khÈu (gi¸ CIF) céng víi
thuÕ nhËp khÈu.
- §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ b¸n
cña hµng ho¸ tÝnh theo gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ tõng k×.
- §èi víi ho¹t ®éng gia c«ng hµng ho¸, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ gia c«ng.
C¸c trêng hîp kh¸c nh: hµng ho¸ mang trao ®æi, tÆng biÕu, sö dông tiªu dïng
néi bé, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸ cïng lo¹i t¬ng ®èi víi
ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n, gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn thu tõng kú. Gi¸ tÝnh thuÕ
GTGT ®èi víi c¸c hµng hoµ, dÞch vô quy ®Þnh bao gåm c¶ kho¶n phô thu vµ phÝ
thu thªm mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng.
5.2. ThuÕ suÊt thuÕ GTGT.
Møc thuÕ suÊt 0% ®èi víi ; hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu, kÓ c¶ hµng gia c«ng
xuÊt khÈu, hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT xuÊt khÈu.
Møc thuÕ suÊt 5% ®èi víi c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu, hiÖn ®ang chÞu thuÕ doanh
thu víi thuÕ suÊt thÊp nh : níc, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc ch÷a bÖnh, thiÕt bÞ
vµ dông cô y tÕ, gi¸o cô ®Ó gi¶ng d¹y vµ häc tËp, ®å ch¬i trÎ em, s¶n phÈm trång
trät, ch¨n nu«i vµ mét sè hµng ho¸, dÞch vô nh : in c¸c lo¹i s¶n phÈm thuéc ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT (trõ in tiÒn); m¸y xö lý d÷ liÖu tù ®éng vµ c¸c bé phËn,
phô tïng cña m¸y, m¸y in chuyªn dïng cho m¸y vi tÝnh.
Møc thuÕ suÊt 10% ®èi víi c¸c hµng ho¸, dÞch vô: dÇu mì, khÝ ®èt, quÆng,
s¶n phÈm ®iÖn tö, s¶n phÈm ho¸ chÊt, giÊy, v¶i.
6. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT
6.1. Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép = thuÕ GTGT ®Çu ra - thuÕ GTGT ®Çu vµo
Trong ®ã:
= x
ThuÕ GTGT ®Çu vµo = tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸
dÞch vô( bao gåm c¶ tµi s¶n cè ®Þnh) dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch
vô chÞu thuÕ GTGT.
9
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
Trêng hîp hµng ho¸, dÞch vô mua vµo lµ lo¹i dïng chøng tõ ®Æc thï ghi gi¸ thanh
to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT th× tÝnh ra sè thuÕ GTGT ®Çu vµo nh sau:
=
ThuÕ GTGT = x
6.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn GTGT
* §èi tîng ¸p dông:
Lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nhá kh«ng sö dông chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng
tõ vµ c¬ së kinh doanh mua b¸n vµng b¹c ®¸ quý.
* X¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép:
= x
Trong ®ã
= §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh b¸n hµng lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh sè
b¸n víi doang sè vËt t mua vµo dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Trêng hîp c¬ së kinh doanh kh«ng h¹ch to¸n ®îc doanh sè vËt t hµng ho¸ mua
vµo t¬ng øng víi sè hµng ho¸ b¸n ra th× x¸c ®Þnh nh sau:
= + IV-H¹ch to¸n thuÕ GTGT
1.HÖ thèng chøng tõ sö dông:
Ho¸ ®¬n chøng tõ lµ b»ng chøng ghi nhËn gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ lu th«ng
trªn thÞ trêng hoÆc néi bé doanh nghiÖp. Ho¸ ®¬n chøng tõ ph¶n ¸nh ®óng lµ hå s¬
h¹ch to¸n, kÕ to¸n tin cËy ph¶n ¸nh ®óng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Ho¸ ®¬n
chøng tõ ph¶n ¸nh sai lÖch gi¸ c¶ lµm cho viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n kh«ng chÝnh x¸c,
g©y t¸c h¹i tiªu cùc cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cho ngêi tiªu dïng, lµm
thÊt thu ng©n s¸ch Nhµ níc.
§Ó thùc kÕ ho¹ch thuÕ GTGT, c¸c c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é ho¸
®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Bé tµi chÝnh. Díi ®©y lµ mét sè ho¸
®¬n, chøng tõ liªn quan:
Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng : C¸c c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT
theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô ph¶i sö dông "ho¸ ®¬n
GTGT" do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh (trõ trêng hîp ®îc dïng chøng tõ ghi gi¸ thanh
to¸n lµ cã thuÕ GTGT). Khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô c¬ së kinh doanh
10
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè quy ®Þnh vµ ghi râ: gi¸ b¸n(cha thuÕ), c¸c phô thu vµ
tÝnh ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã), thuÕ GTGT vµ tæng gi¸ thanh to¸n.
Ho¸ ®¬n b¸n hµng: Do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh, ®îc sö dông ë c¸c c¬ së kinh
doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ khi lËp ho¸ ®¬n
c¬ së kinh doanh còng ph¶i ghi ®Çy ®ñ, ®óng c¸c yÕu tè quy ®Þnh vµ ghi râ gi¸
b¸n, c¸c phô thu (nÕu cã) vµ tæng gi¸ thanh to¸n.
Ho¸ ®¬n tù in, chøng tõ ®Æc thï : C¸c hãa ®¬n nµy muèn ®îc sö dông ph¶i ®¨ng
ký víi Bé tµi chÝnh (Tæng côc thuÕ) vµ chØ ®îc sö dông sau khi ®îc chÊp nhËn
b»ng v¨n b¶n. Lo¹i ho¸ ®¬n nµycòng ph¶i ®¶m b¶o ph¸n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin
quy ®Þnh cña ho¸ ®¬n, chøng tõ.
Víi c¸c chøng tõ ®Æc thï nh tem bu ®iÖn, vÐ m¸y bay, vÐ xæ sè gi¸ trªn vÐ lµ ®·
cã thuÕ GTGT.
B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô: trêng hîp nµy ®îc ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh
doanh trùc tiÕp cung øng, dÞch vô hµng ho¸ cho ngêi tiªu dïngkh«ng thuéc diÖn
ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng th× ph¶i lËp b¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô theo mÉu
quy ®Þnh.
B¶ng kª thu mua n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt: trêng
hîp nµy ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn mua hµng ho¸ lµ c¸c mÆt
hµng n«ng, l©m, thuû s¶n cña s¶n xuÊt trùc tiÕp b¸n ra th× ph¶i lËp"B¶ng kª thu
mua hµng n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp " theo mÉu quy
®Þnh.
2. Tµi kho¶n sö dông:
*Tµi kho¶n 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, ®· khÊu
trõ vµ cßn ®îc khÊu trõ.
- KÕt cÊu: Bªn nî: + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo
Bªn cã: + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ
+ Sè thuÕ GTGT cña hµng mua ®îc hëng chiÕt khÊu th¬ng
m¹i, gi¶m gi¸ hµng mua hoÆc hµng mua tr¶ l¹i ngêi b¸n,
+ Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc hoµn l¹i.
D nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ, hoµn l¹i.
- Tµi kho¶n 133 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2:
+ Tµi kho¶n 1331: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸ , dÞch vô
11
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
+ Tµi kho¶n 1332: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña tµi s¶n cè ®Þnh.
* Tµi kho¶n 3331: ThuÕ GTGT ph¶i nép.
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®îc miªn gi¶m, sè thuÕ GTGT
ph¶i nép
- KÕt cÊu:
Bªn nî: + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ
+ Sè thuÕ GTGT ®îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ GTGT ph¶i nép
+ Sè thuÕ GTGT ®· nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc
+ Sè thuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
Bªn cã: + Sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô
+ Sè thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña hµng ho¸, dÞch vô ®Ó trao ®æi,
biÕu tÆng,sö dông néi bé.
+ Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, thu nhËp
bÊt thêng.
+ Sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng ho¸ nhËp khÈu
-Sè d bªn cã: Sè thuÕ GTGT cßn ph¶i nép cuèi kú
-Sè d bªn nî: Sè thuÕ GTGT ®· nép thõa vµo ng©n s¸ch.
Tµi kho¶n 3331 cã 2 tµi kho¶n cÊp 3:
+ Tµi kho¶n 33311: ThuÕ GTGT ®Çu ra, dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra,
sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ, sè thuÕ GTGT cña hµng ho¸ b¸n ra bÞ tr¶ l¹i, bÞ
gi¶m gi¸, sè thuÕ GTGT ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép cña hµng ho¸, s¶n phÈm,
dÞch vô tiªu dïng trong kú.
+ Tµi kho¶n 33312: ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu, dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ
GTGT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc.
12
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
3.Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ GTGT
3.1- §èi víi c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ
*H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo:
- Khi mua vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, c¨n
cø vµo ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t,
hµng ho¸ nhËp kho theo gi¸ thùc tÕ bao gåm gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT, chi phÝ
thu mua, vËn chuyÓn, bèc xÕp, thuÕ kho b·i tõ n¬i mua vÒ ®Õn doanh nghiÖp ghi:
Nî TK 152; 153; 156(611): Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL, c«ng cô, hµng ho¸ mua vµo
Nî TK 211; 213
: Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh.
Nî TK 133
: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.
Cã TK 111; 112; 311 :Tæng gi¸ thanh to¸n.
+Khi mua dÞch vô th× tuú vµo n¬i sö dông mµ ph¶n ¸nh vµo chi phÝ khu vùc ®ã, ta
ghi:
Nî TK 627; 641; 642
Nî TK 133
:ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
Cã TK 111; 112; 331:
- Khi mua vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT nhng kh«ng
t¸ch riªng ®îc, ghi:
Nî TK 152; 153; 156; 211; 213; 627; 641; 642: Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT
Nî TK 133
: ThuÕ GTGT ®Çu vµo.
: Gi¸ thanh to¸n
Cã TK 111; 112; 331
*Cuèi kú, kÕ to¸n tÝnh vµ x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ vµ kh«ng ®îc khÊu trõ trªn c¬ së ph©n bæ theo tû lÖ doanh thu. Sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ
theo tØ lÖ (%) gi÷a doanh thu chÞu thuÕ GTGT so víi tæng doanh thu trong kú:
-Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ trong kú:
Nî TK 3331 : ThuÕ GTGT ph¶i nép.
Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
-Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ trong kú: ®îc tÝnh vµo gi¸ vèn hµng
b¸n trong kú
Nî TK 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
13
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
+ NÕu sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ trong kú qu¸ lín th× ®îc ph©n
bæ dÇn: ta kÕt chuyÓn
Nî TK 142
: Chi phÝ tr¶ tríc.
Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
+§Þnh kú ph©n bæ ghi:
Nî TK 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n.
Cã TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
- Khi nhËp khÈu hµng ho¸ vËt t..kÕ to¸n ph¶n ¸nh:
Nî TK 152; 153; 156; 211; 213: Gi¸ cã thuÕ xuÊt nhËp khÈu.
Cã TK 3333
: ThuÕ xuÊt nhËp khÈu.
Cã TK111; 112; 331
:
ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu ®îc tÝnh lµ:
Nî TK 133 : tÝnh trªn gi¸ cã thuÕ xuÊt nhËp khÈu.
Cã TK 3331(TK 33312) : ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu.
+NÕu hµng ho¸ nhËp khÈu dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸
dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, ch¬ng tr×nh, dù ¸n, ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc
lîi ghi:
Nî TK 152; 156; 211 : Gi¸ mua c¶ thuÕ nhËp khÈu, thuÕ VAT
Cã TK 111; 112; 331 : Gi¸ mua ngoµi thuÕ.
Cã TK 3333 : thuÕ xuÊt, nhËp khÈu.
Cã TK 3331(TK 33312): ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu.
-Khi mua hµng ho¸ giao b¸n ngay(thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng
ph¸p khÊu trõ thuÕ) cho kh¸ch hµng kh«ng qua nhËp kho, ghi:
Nî TK 632: Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT ®Çu vµo.
Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 111; 112; 331 : Tæng gi¸ thanh to¸n.
- Khi mua vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô, kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng sù
nghiÖp, dù ¸n, ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc lîi th× gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸, dÞch vô mua
ngoµi bao gåm tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n cho ngêi tr¶(gi¸ c¶ thuÕ) vµ chi phÝ thu
mua, vËn chuyÓn ,ghi:
Nî TK 152; 153; 211 :
Gi¸ bao gåm c¶ thuÕ GTGT
Cã TK 111; 112; 331:
14
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
-Khi mua hµng ph¶i tr¶ l¹i(thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu
trõ thuÕ), c¨n cø vµo chøng tõ xuÊt hµng tr¶ l¹i cho bªn b¸n vµ c¸c chøng tõ liªn
quan, ghi :
Nî TK 111; 112; 331
:
gi¸ thanh to¸n.
Cã TK 133
: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 152; 153; 156; 211; 213 : Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT.
-Khi dÞch vô cã chøng tõ ®Æc thï th× ta tÝnh ra sè thuÕ GTGT ph¶i nép råi ghi:
Nî TK 152; 153; 211; 627; 641; 642:
Nî TK 133
Cã TK 111; 112; 331; 311 :
*H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu ra:
-Khi b¸n hµng ho¸ dÞch vô, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c tem vÐ ®Æc thï ®Ó
x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu ra:
Nî TK 111; 112; 131; 136 : Tæng gi¸ thanh to¸n.
Cã TK 3331
: ThuÕ GTGT ®Çu ra.
Cã TK 511; 512; 515; 711 : Gi¸ cha cã thuÕ GTGT.
-Trêng hîp b¸n hµng theo ph¬ng ph¸p tr¶ gãp, thuÕ GTGT lµ thuÕ GTGT tÝnh trªn
gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn, ghi:
Nî TK 111; 112 : Sè tiÒn tr¶ lÇn ®Çu.
Nî TK 131 :
Sè tiÒn tr¶ gãp.
Cã TK 3331: ThuÕ GTGT .
Cã TK 151 : Doanh thu b¸n hµng (ngoµi thuÕ).
Cã TK 3387 : L·i b¸n hµng tr¶ chËm( doanh thu cha thùc hiÖn).
- Khi b¸n hµng cho kh¸ch hµng hëng chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n
hoÆc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i th× ta ghi:
Nî TK 521; 531; 532
Nî TK 3331 : Sè thuÕ GTGT tÝnh trªn c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸
hµng b¸n hoÆc hµng b¸n bÞ tr¶.
Cã TK 111; 112; 131
- Cuèi th¸ng so s¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo víi sè thuÕ GTGT ®Çu ra, ®Ó x¸c
®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ:
Nî TK 3331 : Sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
Cã TK 133
15
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
- Khi ®îc hoµn thuÕ, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 111; 112; 3331
Cã TK 711
3.2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp,
- NÕu doanh nghiÖp mua hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
thuÕ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ cña
vËt t hµng ho¸ lµ gi¸ cã thuÕ GTGT:
Nî TK 152; 153; 155; 211 : Gi¸ cã thuÕ GTGT.
Cã TK 111; 112; 331.
- Khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô, gi¸ b¸n lµ gi¸ thanh to¸n
Nî TK 111; 112; 131
Cã TK 511; 512; 515
- Cuèi th¸ng c¨n cø vµo viÖc tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp,
ta ghi sæ:
Nî TK 511
Cã TK 3331
- Khi nép thuÕ cho nhµ níc:
Nî TK 3331
Cã TK 111; 112.
V. Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm ¸p dông thuÕ GTGT ë mét sè Níc.
T¹i mét sè níc nh Canada, Newzeland, Singapo thuÕ GTGT cßn ®îc gäi lµ thuÕ
hµng ho¸ vµ dÞch vô (GST- Goods and services tax). Sù thay thÕ c¸c lo¹i thuÕ
doanh thu b»ng thuÕ GTGT t¹i nhiÒu níc ph¶i tr¶i qua thêi gian kh¸ l©u, thêng
kho¶ng 5 n¨m trong ®ã thêi gian híng dÉn thö nghiÖm cho c¸c c¸ nh©n, doanh
nghiÖp, c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn kÐo dµi ®Õn 3 n¨m. Tµi liÖu híng dÉn ®îc in Ên
cÈn thËn, ph©n phèi réng r·i ®Ó mäi ngêi cã ®iÒu kiÖn häc tËp, mçi ®èi tîng chÞu
thuÕ ®Òu cã tµi liÖu riªng víi nhiÒu thÝ dô cô thÓ. Kinh nghiÖm t¹i nhiÒu níc cho
thÊy viÖc Ên ®Þnh thuÕ suÊt rÊt quan träng víi môc tiªu chñ yÕu lµ t¹o nguån thu
cho ng©n s¸ch. ThuÕ suÊt cµng thÊp vµ cµng Ýt l¹i cµng dÔ cho viÖc hµnh thu nh
Singapo lµ3%, Canada lµ 7%, Newzeland lµ 12,5%. TÊt c¶ mäi nghiÖp vô mua b¸n
hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Òu ph¶i chÞu thuÕ vµ c¸c c¸ nh©n doanh nghiÖp ®Òu ph¶i
®¨ng kÝ khai thuÕ nÕu doanh sè trong n¨m cao h¬n mét møc tèi thiÓu nµo ®ã (vÝ dô
lµ 30000 USD t¹i Canada). C¸ thÓ hoÆc doanh nghiÖp cã doanh thu duíi møc tèi
thiÓu kh«ng b¾t buéc ph¶i ®¨ng kÝ nhng cã quyÒn xin ®¨ng kÝ ®Ó lµm quen víi
16
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
c¸ch tÝnh thuÕ. Mçi doanh nghiÖp khi ®¨ng kÝ ®Òu cã thÓ ®îc cÊp mét sè thuÕ
GTGT vµ chi nh¸nh cña doanh nghiÖp kh«ng ®îc ®¨ng kÝ riªng, cã nghÜa lµ ph¶i
kª khai tæng hîp víi héi së chÝnh. C¸ thÓ vµ doanh nghiÖp còng ®îc chän thêi k×
khai thuÕ vµ thêi k× nµy hoµn toµn lÖ thuéc vµo doanh sè: doanh sè cµng lín, thêi
gian cµng ng¾n.
VÝ dô: t¹i Newzeland, doanh nghiÖp cã doanh sè trong n¨m cao h¬n 24 triÖu
USD th× thêi k× khai thuÕ lµ mét th¸ng, díi 250 ngh×n USD doanh nghiÖp cã thÓ
chän 1,2 hoÆc 6 th¸ng khai thuÕ mét lÇn 250000 USD ®Õn 24 triÖu USD cã thÓ
chän 1 hoÆc 2 th¸ng. Thêi gian dµi cã thÓ cã lîi vÒ mÆt kª khai nhng sÏ rÊt phøc
t¹p c¶ mét thêi gian dµi ho¹t ®éng. T¹i Canada, c¬ quan thuÕ sÏ quyÕt ®Þnh thêi k×
khai thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp còng dùa vµo doanh sè. Thêi k× khai thuÕ cã thÓ lµ
mét th¸ng ®èi víi doanh nghiÖp cã sè tiÒn trªn 6 triÖu USD vµ cã thÓ khai hµng
th¸ng hoÆc hµng quÝ. NÕu doanh sè tõ 500000 USD ®Õn 6 triÖu USD, doanh
nghiÖp cã thÓ chän hµng th¸ng, hµng quÝ hoÆc hµng n¨m. Mäi sù thay ®æi cña thêi
k× khai thuÕ ®Òu ph¶i xin b»ng v¨n b¶n vµ ph¶i cã v¨n b¶n x¸c nhËn cña c¬ quan
thuÕ.
Nãi chung sau khi ®· x¸c ®Þnh thêi k× tÝnh thuÕ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc
hiÖn nghiªm chØnh. TrÔ hÑn sÏ bÞ ph¹t theo mét tû lÖ luü tiÕn. ThuÕ ®îc thanh to¸n
b»ng sÐc chuyÓn kho¶n hoÆc tr¶ b»ng tiÒn mÆt n¬i thu thuÕ kÌm b¶ng kª khai thuÕ.
Trong viÖc ¸p dông thuÕ GTGT, mét hÖ thèng kÕ to¸n hoµn chØnh, thèng nhÊt lµ
yÕu tè quyÕt ®Þnh. Víi mét hÖ thèng kÕ to¸n nh c¸c níc Canada, Newzeland mµ
hä vÉn ph¶i lo¹i ra mét sè dÞch vô nh ng©n hµng, tµi chÝnh vµ b¶o hiÓm v× cho r»ng
c¸c lo¹i dÞch vô nµy rÊt phøc t¹p, kh«ng thÓ h¹ch to¸n ®Çy ®ñ ®îc.
MÆc dï thuÕ GTGT cã rÊt nhiÒu u ®iÓm, ®îc xem lµ mét s¾c thuÕ tiªn tiÕn nhÊt
hiÖn nay, nhng còng cã nhiÒu níc kh«ng ¸p dông, vÝ dô nh Mü, mét cêng quèc
kinh tÕ trªn thÕ giíi.
TaÞ sao Mü kh«ng ¸p dông thuÕ GTGT? §©y lµ c©u hái cña rÊt nhiÒu ngêi ®Æt ra
vµ còng lµ mét trong nh÷ng ý kiÕn chÊt vÊn cña c¸c ®¹i biÓu Quèc héi khi dù th¶o
th«ng qua luËt thuÕ nµy. Lý do cã thÓ ®îc lý gi¶i ng¾n gän nh sau: HÖ thèng qu¶n
lý thuÕ cña Mü cã 3 cÊp: Liªn bang, bang , tØnh. Ba cÊp nµy hoµn toµn ®éc lËp tõ
x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ ®Õn tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ. Mçi bang cã luËt thuÕ
doanh thu hµng b¸n lÎ riªng. ThuÕ nµy lh¸c víi doanh thu lµ chØ thu mét lÇn vµo
hµng b¸n lÎ chø kh«ng thu ë tõng kh©u b¸n. Do ®ã lo¹i trõ viÖc thu trïng. Trêng
hîp doanh nghiÖp võa b¸n bu«n võa b¸n lÎ th× ph©n biÖt thuÕ doanh thu ph¶i chÞu
17
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
thuÕ chØ b»ng c¸ch më sæ kÕ to¸n, v× trong sæ s¸ch kÕ to¸n nÕu lµ b¸n bu«n ph¶i
ghi râ ®Þa chØ ngêi mua vµ m· sè kinh doanh, cßn nÕu b¸n lÎ th× kh«ng ph¶i ghi.
MÆt kh¸c, Mü ®· ph¸t triÓn hÖ thèng m¸y vi tÝnh hoµn h¶o, nã cho phÐp ®ãi chiÕu
mét c¸ch chÝnh x¸c doanh sè b¸n bu«n ( chÝnh lµ chi phÝ mua vµo cña ®¬n vÞ kinh
doanh) vµ doanh sè b¸n lÎ (ghi trong ho¸ ®¬n b¸n lÎ cho ngêi tiªu dïng). Nh vËy,
ta kÕt luËn môc ®Ých còng lµ u ®iÓm quan träng nhÊt cña thuÕ GTGT chÝnh lµ kh¾c
phôc t×nh tr¹ng thuÕ chång thuÕ cña thuÕ doanh thu, th× thuÕ doanh thu hµng b¸n
lÎ cña Mü ®· ®¹t ®îc môc tiªu nµy.
18
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
PhÇn II- nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý vµ h¹ch to¸n thuÕ
GTGT ë viÖt nam-thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p.
I-§¸nh gi¸ qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT ë viÖt nam.
1. Nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®îc.
Thø nhÊt: So víi thuÕ doanh thu, thuÕ GTGT cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸c
doanh nghiÖp chØ thùc hiÖn mét c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tøc thóc ®Èy
chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Bëi v× tæng sè thu thuÕ GTGT kh«ng phô thuéc vµo sù
tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu tr×nh kinh tÕ, dï cho c¸c kh©u cña c«ng ®o¹n s¶n
xuÊt kinh doanh cã tËp trung ë mét sè xÝ nghiÖp hay ph©n chia cho nhiÒu xÝ
nghiÖp th× tæng sè thuÕ thu ®îc lu«n ngang b»ng víi sè thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n cho
ngêi tiªu dïng cuèi cïng. Vµ viÖc sö dông Ýt møc thuÕ suÊt cña thuÕ GTGT ®¶m
b¶o tÝnh trung lËp râ rµng dÔ qu¶n lý h¬n. Trong khi ®ã tæng sè thuÕ doanh thu phô
thuéc vµo sù tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu tr×nh kinh tÕ, ®iÒu nµy cã nghÜa lµ s¶n
phÈm hµng ho¸ cµng tr¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, lu th«ng th× ph¶i chÞu thuÕ
cµng cao. ViÖc thuÕ doanh thu cã tíi 11 møc thuÕ suÊt (dao ®éng tõ 0% ®Õn 30%)
dÉn tíi viÖc ®¸nh thuÕ trïng lÆp vµ g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý cña nhµ níc.
Doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng cuèi cïng san sÎ g¸nh n¨ng vÒ thuÕ doanh thu.
ThuÕ doanh thu lµ mét kho¶n chi phÝ cña doanh nghiÖp vµ do ®ã viÖc t¨ng gi¶m
thuÕ suÊt ®Òu lµm gi¶m kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. Cßn thuÕ GTGT, chØ
cã ngêi tiªu dïng cuèi cïng ph¶i chÞu thuÕ.
Thø hai: §èi víi bÊt kú quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng vai trß quan träng vµ
t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc. Mét khi cã ®îc ng©n s¸ch dåi dµo vµ æn
®Þnh thï nhµ níc míi cã thÓ tiÕn hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng ®Ó ph¸t triÓn
®Êt níc, t¨ng cêng víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi . Bëi v× ai còng hiÓu ®iÒu kiÖn
®Çu tiªn ®Ó thùc hiÖn ®îc mäi chÝnh s¸ch ®Ò ra lµ ph¶i cã ng©n s¸ch. Nhng thùc tÕ
chøng minh nÕu møc ®éng viªn vèn kh«ng dùa trªn kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ hay
nãi c¸ch kh¸c møc ®éng viªn vèn kh«ng hîp lý vµ tèi u sÏ dÉn ®Õn viÖc suy yÕu,
h¹n chÕ tèc ®é t¨ng tráng cña ®Êt níc víi lý do ®ã, c¸c lo¹i thuÕ kh¸c khã cã thÓ
®¸p øng ®îc yªu cÇu ®¶m b¶o nguån thu æn ®Þnh cña ng©n s¸ch nhµ níc.
Nguyªn nh©n chÝnh lµ thuÕ GTGT cã diÖn chÞu thuÕ réng, bao gåm hÇu nh toµn bé
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ. ThËt vËy nÕu chia c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ trong nÒn kinh tÕ theo tiªu thøc c¸c ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp, c¸c
ho¹t ®éng tiªu dïng sè thu nhËp ®· t¹o ra vµ c¸c ®èi tîng kh¸c th× chØ riªng thuÕ
19
§Ò ¸n chuyªn ngµnh
GTGT ®· bao qu¸t hÕt m¶ng thø 2, tiªu dïng thu nhËp ®· cã. PhÇn cßn l¹i thuéc
®èi tîng cña c¸c lo¹i thuÕ kh¸c.
Thø ba: B¶n chÊt cña thuÕ GTGT mang tÝnh trung lËp vÒ mÆt kinh tÕ. XÐt trong
néi bé nÒn kinh tÕ, thuÕ GTGT chØ ®¸nh vµo tiªu dïng cuèi cïng, kh«ng ®¸nh vµo
xuÊt. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh chØ lµ kh©u trung gian, thu thuÕ hé
Nhµ níc råi nép vµo kho b¹c Nhµ níc. ChÝnh v× vËy thuÕ GTGT kh¾c phôc nhîc
®iÓm ®¸nh trïng thuÕ. Nãi c¸ch kh¸c thuÕ GTGT kh«ng lµm t¨ng gi¸ hay l¹m
ph¸t.
Thø t: ThuÕ GTGT gãp phÇn qu¶n lý thuÕ chÆt chÏ vµ gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý
tµi chÝnh ®i dÇn vµo nÒ nÕp, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu thuÕ ®¹t hiÖu qu¶.
ViÖc khÊu trõ thuÕ GTGT ®îc thùc hiÖn c¨n cø trªn ho¸ ®¬n mua vµo ®· thóc ®Èy
ngêi mua ph¶i ®ßi hái ngêi b¸n xuÊt ho¸ ®¬n, ghi doanh thu ®óng víi ho¹t ®éng
mua b¸n, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng th«ng ®ång gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n trèn lËu
thuÕ.
Thø n¨m: ThuÕ GTGT cã t¸c dông n©ng cao tÝnh tù gi¸c trong viÖc thùc hiÖn ®Çy
®ñ nghÜa vô cña ngêi nép thuÕ. Th«ng thêng trong chÕ ®é nép thuÕ GTGT, c¬ quan
thuÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ së kinh doanh tù kiÓm tra, tù tÝnh thuÕ, tù kª khai. Tõ ®ã
t¹o ®îc t©m lý vµ c¬ së ph¸p lý cho ®¬n vÞ kinh doanh kh«ng ph¶i hiÖp th¬ng tho¶
thuËn vÒ møc doanh thu, møc thuÕ víi c¬ quan thuÕ. ViÖc kiÓm tra thuÕ GTGT
còng cã mÆt thuËn lîi v× ®· buéc ngêi mua ngêi b¸n ph¶i lËp vµ lu gi÷ chøng tõ,
ho¸ ®¬n ®Çy ®ñ, nªn viÖc thu thuÕ ®èi víi t¬ng ®èi s¸t víi thùc tÕ ho¹t ®éng kinh
doanh.
2. Nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ cña thuÕ GTGT.
Tuy ®· qua h¬n 5 n¨m ¸p dông thuÕ GTGT, víi kinh nghiÖm ®Çy m×nh nhng
còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mét sè mÆt h¹n chÕ cÇn ph¶i xem xÐt:
* §èi víi ®èi tîng chÞu thuÕ :
Theo nghÞ ®Þnh sè 158/2003/N§-CP, ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸
dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam, trõ 28 trêng hîp
qui ®Þnh t¹i ®iÒu 4 cña nghÞ ®Þnh. Quy ®Þnh qu¸ nhiÒu trêng hîp nh thÕ nµy lµ
kh«ng hîp lý bëi lÎ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng vµ dÞch vô nµy sÏ
chÞu gi¸ thµnh cao do nhËn c¸c ho¸ ®¬n GTGT nhng kh«ng nhËn ®îc quyÒn khÊu
trõ c¸c kho¶n thuÕ ®· tr¶ cho ngêi b¸n c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña m×nh. ë ViÖt Nam,
28 nhãm hµng ho¸ dÞch vô ®îc ®a vµo diÖn chÞu thuÕ víi hµm ý lµ ®Ó "®¶m b¶o
20
- Xem thêm -