Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Më ®Çu
Mèi quan hÖ thanh to¸n gi÷a doanh nghiÖp víi ngêi mua, ngêi b¸n, víi ng©n s¸ch
ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thêng xuyªn ph¸t sinh c¸c nghiÖp
vô thanh to¸n. V× vËy, ngêi qu¶n lý kh«ng chØ quan t©m tíi doanh thu, chi phÝ, lîi
nhuËn, c¸i mµ hä ph¶i thêng thêng xuyªn n¾m b¾t chÝnh lµ t×nh h×nh thanh to¸n. T×nh
h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh viÖc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ hay kh«ng cña
doanh nghiÖp.Ph¶i xem xÐt tµi chÝnh ®Ó cã thÓ tham gia ký kÕt c¸c hîp ®ång ®ñ kh¶
n¨ng thanh to¸n ®¶m b¶o an toµn vµ hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp.NghiÖp vô thanh to¸n
x¶y ra ë c¶ trong qu¸ tr×nh mua hµng vµ qu¸ tr×nh tiªu thô, nã cã liªn quan mËt thiÕt
víi c¸c nghiÖp vô quü vµ nghiÖp vô t¹o vèn. Nh vËy, cã thÓ nãi c¸c nghiÖp vô thanh
to¸n cã mét ý nghÜa v« cïng quan träng trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nã gãp
phÇn duy tr× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
§Ó qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ tèt nhÊt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp nãi riªng, dï lµ SX-kinh doanh hay dÞch vô vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n cña 1 níc
nãi chung ®Òu cÇn ph¶i sö dông c¸c c«ng cô kh¸c qu¶n lý kh¸c nhau trong ®ã cã kÕ
to¸n.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hßa cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi ®i nªn cña ®Êt níc,
c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n còng ®· cã sù ®æi míi t¬ng øng ®Ó cã sù phï hîp kÞp thêi
víi c¸c yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc kÕ
to¸n quèc tÕ, ®ång thêi phï hîp víi ®Æc ®iÓm, yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ ë níc
ta. Sau nhiÒu lÇn ®îc söa ®æi, ®Õn ngµy 01-11-1995 theo quyÕt ®Þnh sè 1141
TC/Q§/C§KT cña Bé trëng Bé tµi chÝnh, ®· chÝnh thøc ban hµnh chÕ ®é kÕ to¸n
DN.§©y lµ mét bíc ®æi míi ®¸nh dÊu sù thay ®æi míi ®¸nh dÊu sù thay ®æi toµn diÖn,
triÖt ®Ó hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam.
Sau qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu ë trêng ®Ó trang bÞ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vµ
®Æc biÖt lµ sau qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i phßng kÕ to¸n cña c«ng ty cæ phÇn ®Çu t vµ ph¸t
triÓn c«ng nghÖ EAST-ASIAN, t«i ®· chän ®Ò tµi “H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh
to¸n víi ngêi b¸n, kh¸ch hµng vµ Nhµ níc víi viÖc t¨ng cêng qu¶n lý tµi chÝnh t¹i
c«ng ty cæ phÇn ®Çu t vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ §«ng ¸”. Trong ®Ò tµi nµy t«i muèn
t×m hiÓu s©u h¬n vÒ c¸c nghiÖp vô thanh to¸n, so s¸nh thùc tÕ h¹ch to¸n t¹i c«ng ty
víi lý thuyÕt ®îc häc, víi chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam ®ång thêi t×m hiÓu
thªm vÒ h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n theo chÕ ®é kÕ to¸n quèc tÕ. Tham väng
cña t«i ®Æt ra lµ th«ng qua c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ®Ó cã c¸i nh×n tæng qu¸t nhÊt vÒ
c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty, ®iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm tæ chøc kÕ to¸n t¹i c«ng
ty ASIAN. Tuy nhiªn do ®iÒu kiÖn kh«ng cho phÐp nªn t«i chØ ®i s©u t×m hiÓu mét sè
0
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
nghiÖp vô thanh to¸n ®· nªu trong tªn ®Ò tµi. Nh vËy chuyªn ®Ò thùc tËp nµy t«i sÏ tËp
chung vµo bèn khÝa c¹nh lµ :
- H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi nhµ cung cÊp (ngêi b¸n).
- H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi mua.
- H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi Nhµ níc.
- T¨ng cêng qu¶n lý tµi chÝnh t¹i c«ng ty EAST-ASIAN.
§Ó thùc hiÖn môc tiªu ®Æt ra, bµi viÕt cña t«i chia lµm ba phÇn chÝnh :
PhÇn I : C¬ së lý luËn cña h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n,
kh¸ch hµng, nhµ níc trong doanh nghiÖp.
PhÇn II : Thùc tr¹ng h¹ch to¸n nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n, víi kh¸ch
hµng vµ nhµ níc ë c«ng ty EAST-ASIAN.
PhÇn III : Ph¬ng híng hoµn thiÖn h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi
b¸n, kh¸ch hµng vµ nhµ níc ë c«ng ty EAST-ASIAN.
phÇn I
C¬ së lý luËn cña h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi
ngêi b¸n, kh¸ch hµng, nhµ níc trong doanh nghiÖp.
I- Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ c¸c nghiÖp vô thanh to¸n.
1- Kh¸i niÖm :
Quan hÖ thanh to¸n ®îc hiÓu lµ mét quan hÖ kinh doanh x¶y ra khi doanh nghiÖp cã
quan hÖ mua b¸n vµ cã sù trao ®æi vÒ mét kho¶n vay nî tiÒn vèn cho kinh doanh. Mäi
quan hÖ thanh to¸n ®Òu tån t¹i trong sù cam kÕt vay nî gi÷a chñ nî vµ con nî vÒ mét
kho¶n tiÒn theo ®iÒu kho¶n ®· qui ®Þnh cã hiÖu lùc trong thêi h¹n cho vay, nî.
Theo ®ã c¸c nghiÖp vô thanh to¸n cã thÓ chia lµm 2 lo¹i :
Mét lµ, c¸c nghiÖp vô dïng tiÒn, hiÖn vËt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nghiÖp vô c«ng nî ph¸t
sinh.
Hai lµ, c¸c nghiÖp vô bï trõ c«ng nî.
2- §Æc ®iÓm cña c¸c nghiÖp vô thanh to¸n.
- C¸c nghiÖp vô thanh to¸n cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng.
- C¸c nghiÖp vô nµy ph¸t sinh nhiÒu, thêng xuyªn vµ yªu cÇu ph¶i theo dâi chi tiÕt
theo tõng ®èi tîng thanh to¸n.
1
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- ViÖc thanh to¸n ¶nh hëng lín tíi t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nªn thêng
cã c¸c quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ trong thanh to¸n, v× vËy cÇn cã sù gi¸m s¸t, qu¶n lý
thêng xuyªn ®Ó c¸c quy t¾c ®îc t«n träng.
- C¸c nghiÖp vô thanh to¸n ph¸t sinh ë c¶ qu¸ tr×nh mua vËt t, hµng ho¸ ®Çu vµo vµ
qu¸ tr×nh tiªu thô. §èi víi doanh nghiÖp kinh doanh th¬ng m¹i th× nã tham gia vµo
toµn bé qu¸ tr×nh kinh doanh (mua hµng vµ b¸n hµng).
3- Quan hÖ thanh to¸n víi c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh.
Quan hÖ thanh to¸n liªn hÖ mËt thiÕt víi dßng tiÒn vµo, ra trong kú kinh doanh,
do ®ã nã cã ¶nh hëng lín tíi t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ. V× vËy, tæ chøc qu¶n lý tèt
quan hÖ thanh to¸n còng cã nghÜa lµ lµm tèt c«ng t¸c tµi chÝnh t¹i doanh nghiÖp. ViÖc
®¶m b¶o cho ho¹t ®éng thanh to¸n ®îc thùc hiÖn mét c¸ch linh ho¹t, hîp lý vµ ®¹t
hiÖu qu¶ cao sÏ gãp phÇn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cho doanh nghiÖp, ®ång thêi
tËn dông ®îc nguån tµi trî vèn kh¸c nhau. Do ®ã, cÇn ph¶i kiÓm so¸t c¸c quan hÖ
kinh tÕ nµy.
Víi chøc n¨ng th«ng tin vµ kiÓm tra, h¹ch to¸n kÕ to¸n gióp cho doanh nghiÖp
cã ®îc c¸c th«ng tin cô thÓ vÒ sè nî, thêi gian nî vµ t×nh h×nh thanh to¸n víi tõng ®èi
tîng trong tõng kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶. H¬n thÕ n÷a, víi c¸c sè liÖu kÕ to¸n, nhµ
qu¶n lý sÏ biÕt ®îc kh¶ n¨ng thanh to¸n ®èi víi c¸c kho¶n ph¶i tr¶ còng nh kh¶ n¨ng
thu håi c¸c kho¶n ph¶i thu. Tõ ®ã doanh nghiÖp sÏ cã nh÷ng ®èi s¸ch thu nî, tr¶ nî
kÞp thêi nh»m ®¶m b¶o c¸c kho¶n c«ng nî sÏ ®îc thanh to¸n ®Çy ®ñ, gãp phÇn duy tr×
vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ kinh doanh tèt víi b¹n hµng, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶
qu¶n lý tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
Bªn c¹nh ®ã còng cã thÓ kh¼ng ®Þnh thªm r»ng h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ c«ng cô
qu¶n lý duy nhÊt ®èi víi c¸c nghÞªp vô thanh to¸n. Bëi v×, kh¸c víi mét sè phÇn hµnh
nh tiÒn mÆt, vËt t, hµng ho¸ - hiÖn h÷u trong kÐt, trong kho cña doanh nghiÖp, sù tån
t¹i cña c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ph¸t sinh chØ ®îc biÓu hiÖn duy nhÊt trªn chøng tõ,
sæ s¸ch.
4- Ph©n lo¹i c¸c nghiÖp vô thanh to¸n :
Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c nghiÖp vô thanh to¸n theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau nh :
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng thanh to¸n, c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ®îc
chia lµm hai lo¹i :
+ Thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu
+ Thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶
2
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Theo quan hÖ ®èi víi doanh nghiÖp : thanh to¸n bªn trong doanh nghiÖp
(thanh to¸n t¹m øng, thanh to¸n l¬ng…) vµ thanh to¸n víi bªn ngoµi (thanh to¸n víi
nhµ cung cÊp, víi kh¸ch hµng…).
Theo thêi gian : thanh to¸n thêng xuyªn hoÆc ®Þnh kú.
Nhng th«ng thêng ngêi ta thêng ph©n lo¹i c¸c nghiÖp vô thanh to¸n theo ®èi tîng, theo tiªu thøc nµy th× cã c¸c nghiÖp vô thanh to¸n sau :
-Thanh to¸n víi ngêi b¸n
-Thanh to¸n víi kh¸ch hµng
-Thanh to¸n t¹m øng
- Thanh to¸n víi nhµ níc
C¸c nghiÖp vô thÕ chÊp, ký cîc, ký quü
C¸c nghiÖp vô thanh to¸n kh¸c
Trong ph¹m vi chuyªn ®Ò nµy, t«i sÏ tr×nh bµy c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n, víi kh¸ch hµng vµ víi Nhµ níc.
5- Mét sè ph¬ng thøc thanh to¸n phæ biÕn ë ViÖt Nam hiÖn nay.
* Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt.
Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt bao gåm c¸c lo¹i h×nh thanh to¸n nh : thanh to¸n
b»ng tiÒn ViÖt Nam, tr¸i phiÕu ng©n hµng, b»ng ngo¹i tÖ c¸c lo¹i vµ c¸c lo¹i giÊy tê cã
gi¸ trÞ nh tiÒn. Khi nhËn ®îc vËt t, hµng ho¸, dÞch vô th× bªn mua xuÊt tiÒn mÆt ë quü
®Ó tr¶ trùc tiÕp cho ngêi b¸n. H×nh thøc thanh to¸n nµy trªn thùc tÕ chØ phï hîp c¸c
lo¹i h×nh giao dÞch víi sè lîng nhá vµ ®¬n gi¶n, bëi v× víi c¸c kho¶n mua cã gi¸ trÞ
lín viÖc thanh to¸n trë nªn phøc t¹p vµ kÐm an toµn. Th«ng thêng h×nh thøc nµy ®îc
¸p dông trong thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn, víi c¸c nhµ cung cÊp nhá, lÎ…
* Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt.
§©y lµ h×nh thøc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch tÝnh chuyÓn tµi kho¶n
hoÆc thanh to¸n bï trõ qua c¸c ®¬n vÞ trung gian lµ ng©n hµng. C¸c h×nh thøc cô thÓ
bao gåm :
Thanh to¸n b»ng SÐc.
SÐc lµ chøng tõ thanh to¸n do chñ tµi kho¶n lËp trªn mÉu in s½n ®Æc biÖt cña
ng©n hµng, yªu cÇu ng©n hµng tÝnh tiÒn tõ tµi kho¶n cña m×nh tr¶ cho ®¬n vÞ ®îc hëng
cã tªn trªn sÐc. §¬n vÞ ph¸t hµnh sÐc hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc sö dông sÐc.
SÐc chØ ph¸t hµnh khi tµi kho¶n ë ng©n hµng cã sè d.
SÐc thanh to¸n gåm cã sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi ,sÐc tiÒn mÆt vµ sÐc ®Þnh
møc.
3
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- SÐc chuyÓn kho¶n : Dïng ®Ó thanh to¸n vµ mua b¸n hµng ho¸ gi÷a c¸c ®¬n vÞ
trong cïng mét ®Þa ph¬ng. SÐc cã t¸c dông ®Ó thanh to¸n chuyÓn kho¶n kh«ng cã
gi¸ trÞ ®Ó lÜnh tiÒn mÆt, sÐc ph¸t hµnh chØ cã gi¸ trÞ trong thêi h¹n quy ®Þnh.
- SÐc ®Þnh møc : Lµ lo¹i sÐc chuyÓn kho¶n nhng chØ ®îc ng©n hµng ®¶m b¶o chi
tæng sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong c¶ quyÓn sÐc. Sæ sÐc ®Þnh møc cã thÓ dïng ®Ó thanh
to¸n trong cïng ®Þa ph¬ng hoÆc kh¸c ®Þa ph¬ng. Khi ph¸t hµnh, ®¬n vÞ chØ ®îc
ph¸t hµnh trong ph¹m vi ng©n hµng ®¶m b¶o chi. Mçi lÇn ph¸t hµnh ph¶i ghi sè
h¹n møc cßn l¹i vµo mÆt sau cña tê sÐc. §¬n vÞ b¸n khi nhËn sÐc ph¶i kiÓm tra h¹n
møc cßn l¹i cña quyÓn sÐc.
-
SÐc chuyÓn tiÒn cÇm tay : Lµ lo¹i sÐc chuyÓn kho¶n cÇm tay, ®îc ng©n hµng
®¶m b¶o thanh to¸n.
- SÐc b¶o chi : Lµ sÐc chuyÓn kho¶n ®îc ng©n hµng ®¶m b¶o chi sè tiÒn ghi trªn
tõng tê sÐc ®ã. Khi ph¸t hµnh sÐc ®¬n vÞ ph¸t hµnh ®a ®Õn ng©n hµng ®Ó ®ãng dÊu
®¶m b¶o chi cho tê sÐc ®ã. SÐc nµy dïng ®Ó thanh to¸n chñ yÕu gi÷a c¸c ®¬n vÞ
mua b¸n vËt t, hµng ho¸… trong cïng mét ®Þa ph¬ng nhng cha tÝn nhiÖm lÉn nhau.
Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu.
Uû nhiÖm thu lµ h×nh thøc mµ chñ tµi kho¶n uû nhiÖm cho ng©n hµng thu hé
mét sè tiÒn nµo ®ã tõ kh¸ch hµng hoÆc c¸c ®èi tîng kh¸c.
Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi.
Uû nhiÖm chi lµ giÊy uû nhiÖm cña chñ tµi kho¶n nhê ng©n hµng phôc vô m×nh
chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó tr¶ cho nhµ cung cÊp, nép ng©n s¸ch Nhµ níc ,vµ
mét sè thanh to¸n kh¸c…
Thanh to¸n bï trõ.
¸p dông trong ®iÒu kiÖn hai tæ chøc cã quan hÖ mua vµ b¸n hµng ho¸ hoÆc
cung øng dÞch vô lÉn nhau. Theo h×nh thøc thanh to¸n nµy, ®Þnh kú hai bªn ph¶i ®èi
chiÕu gi÷a sè tiÒn ®îc thanh to¸n vµ sè tiÒn ph¶i thanh to¸n víi nhau do bï trõ lÉn
nhau. C¸c bªn tham gia thanh to¸n chØ cÇn ph¶i chi tr¶ sè chªnh lÖch sau khi ®· bï
trõ. ViÖc thanh to¸n gi÷a hai bªn ph¶i trªn c¬ së tho¶ thuËn råi lËp thµnh v¨n b¶n ®Ó
lµm c¨n cø ghi sæ vµ theo dâi.
Thanh to¸n b»ng th tÝn dông - L/C
Theo h×nh thøc nµy khi mua hµng, bªn mua ph¶i lËp mét kho¶n tÝn dông t¹i
ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n tiÒn hµng cho bªn b¸n. Khi giao hµng
xong ng©n hµng cña bªn mua sÏ ph¶i chuyÓn sè tiÒn ph¶i thanh to¸n cho ng©n hµng
4
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
cña bªn b¸n. h×nh thøc nµy ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c ®Þa ph¬ng, kh«ng tÝn nhiÖm
lÉn nhau.
Trong thùc tÕ, h×nh thøc nµy Ýt ®îc sö dông trong thanh to¸n néi ®Þa nhng l¹i ph¸t huy
t¸c dông vµ ®îc sö dông phæ biÕn trong thanh to¸n Quèc tÕ, víi ®ång tiÒn thanh to¸n
chñ yÕu lµ ngo¹i tÖ.
Thanh to¸n b»ng thÎ tÝn dông
H×nh thøc nµy ®îc sö dông chñ yÕu cho c¸c kho¶n thanh to¸n nhá.
6- Yªu cÇu qu¶n lý, nguyªn t¾c vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n.
6.1. Yªu cÇu qu¶n lý c¸c nghiÖp vô thanh to¸n
a) §èi víi nghiÖp vô thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu :
- Nî ph¶i thu ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng ®èi tîng ph¶i thu, theo tõng néi dung
ph¶i thu vµ ghi chÐp theo tõng lÇn thanh to¸n. §èi tîng ph¶i thu lµ c¸c kh¸ch hµng
cã quan hÖ thanh to¸n víi doanh nghiÖp vÒ s¶n phÈm, hµng ho¸, nhËn cung cÊp
dÞch vô, …
- Kh«ng ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸, cung cÊp dich vô thu tiÒn
ngay (tiÒn mÆt, sÐc, hoÆc ®· thu qua ng©n hµng)
- H¹ch to¸n chi tiÕt, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî : nî trong h¹n,
nî khã ®ßi hoÆc nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi ®Ó cã c¨n cø x¸c ®Þnh sè trÝch lËp
dù phßng ph¶i thu khã ®ßi hoÆc cã biÖn ph¸p xö lý ®èi víi kho¶n nî ph¶i thu
kh«ng ®ßi ®îc.
b) §èi víi nghiÖp vô thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ :
- Nî ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n, ngêi cung cÊp dÞch vô cÇn ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt tõng
®èi tîng ph¶i tr¶. §èi tîng ph¶i tr¶ ngêi b¸n, ngêi cung cÊp, ngêi nhËn thÇu vÒ
XDCB cã quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu ®èi víi doanh nghiÖp vÒ b¸n vËt t, hµng ho¸,
cung cÊp dÞch vô. Trong chi tiÕt tõng ®èi tîng ph¶i tr¶, tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh c¶
sè tiÒn øng tríc cho ngêi b¸n, ngêi cung cÊp, ngêi nhËn thÇu XDCB nhng cha nhËn
hµng ho¸, lao vô.
- Kh«ng ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô mua vËt t, hµng ho¸, dich vô tr¶ tiÒn ngay (tiÒn
mÆt, sÐc)
- Nh÷ng vËt t, hµng ho¸, dÞch vô ®· nhËn, nhËp kho nhng cha ®Õn cuèi th¸ng cha cã
ho¸ ®¬n th× sö dông gi¸ t¹m tÝnh dÓ ghi sæ vµ ph¶i ®iÒu chØnh vÒ gi¸ thùc tÕ khi
nhËn ®îc ho¸ ®¬n hoÆc th«ng b¸o gi¸ chÝnh thøc cña ngêi b¸n.
6.2. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n.
5
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§Ó theo dâi chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c nghiÖp vô thanh to¸n, kÕ to¸n cÇn qu¸n triÖt
c¸c nguyªn t¾c sau :
- §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i thu, ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ, cÇn theo dâi c¶ vÒ nguyªn
tÖ trªn c¸c tµi kho¶n chi tiÕt vµ quy ®æi theo ®ång tiÒn ViÖt Nam. Cuèi kú ph¶i
®iÒu chØnh sè d theo tû gi¸ thùc tÕ.
- §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶, ph¶i thu b»ng vµng, b¹c, ®¸ quÝ, cÇn chi tiÕt theo c¶
chØ tiªu gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt. Cuèi k× ®iÒu chØnh sè d theo gi¸ thùc tÕ.
- Kh«ng bï trõ c«ng nî gi÷a c¸c nhµ cung cÊp, gi÷a c¸c kh¸ch hµng mµ ph¶i c¨n cø
trªn sæ chi tiÕt ®Ó lÊy sè liÖu lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cuèi k×.
- Theo dâi chi tiÕt tõng kho¶n nî ph¶i thu, ph¶i tr¶ theo tõng ®èi tîng; thêng xuyªn
tiÕn hµnh ®èi chiÕu, kiÓm tra, ®«n ®èc ®Ó viÖc thanh to¸n ®îc kÞp thêi.
- §èi víi c¸c ®èi tîng cã quan hÖ giao dÞch, mua b¸n thêng xuyªn, cã sè d nî lín
th× ®Þnh kú hoÆc cuèi th¸ng kÕ to¸n cÇn kiÓm tra ®èi chiÕu tõng kho¶n nî ph¸t
sinh, sè ®· thanh to¸n vµ sè cßn ph¶i thanh to¸n, cã x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n.
6.3. NhiÖm vô h¹ch to¸n :
C«ng t¸c kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm
vô c¬ b¶n sau :
- Ghi chÐp ®Çy ®ñ kÞp thêi trªn hÖ thèng chøng tõ, sæ s¸ch chi tiÕt vµ tæng hîp cña
phÇn hµnh c¸c kho¶n nî ph¶i thu, ph¶i tr¶.
- Thùc hiÖn gi¸m s¸t chÕ ®é thanh to¸n c«ng nî vµ tÝnh chÊp hµnh c¸c kû luËt thanh
to¸n tµi chÝnh, tÝn dông.
- Ghi chÐp ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c râ rµng c¸c kho¶n nî ph¶i thu, ph¶i
tr¶ theo tõng ®èi tîng ph¶i thu, ph¶i tr¶ theo tõng kho¶n vµ thêi gian thanh to¸n.
- Tæng hîp vµ xö lý nhanh th«ng tin vÒ t×nh h×nh c«ng nî trong h¹n, ®Õn h¹n, qu¸
h¹n vµ ph¶i thu khã ®ßi ®Ó qu¶n lý tèt c«ng nî tr¸nh d©y da c«ng nî vµ gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
II - H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n, víi
kh¸ch hµng vµ víi nhµ níc.
1- H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n.
NghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n thêng x¶y ra trong quan hÖ mua b¸n vËt t,
hµng ho¸, dÞch vô… gi÷a doanh nghiÖp víi ng êi b¸n, nghiÖp vô nµy ph¸t sinh khi
doanh nghiÖp mua hµng theo ph¬ng thøc thanh to¸n tr¶ chËm hoÆc tr¶ tríc tiÒn hµng,
6
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
nghÜa lµ cã quan hÖ nî nÇn gi÷a doanh nghiÖp vµ ngêi b¸n. Khi doanh nghiÖp mua
chÞu th× sÏ ph¸t sinh nî ph¶i tr¶, khi doanh nghiÖp øng tríc sÏ xuÊt hiÖn mét kho¶n
ph¶i thu cña ngêi b¸n.
1.1 Néi dung nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n :
- Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ph¸t sinh sau khi mua hµng vµ ph¶i thu do øng tríc
tiÒn mua hµng víi tõng nhµ cung cÊp.
- Tµi kho¶n nµy kh«ng theo dâi c¸c nghiÖp vô mua hµng tr¶ tiÒn ngay trùc tiÕp t¹i
thêi ®iÓm giao hµng.
- Khi mua hµng ®· nhËp, ®· nhËn hµng nhng cuèi kú cha nhËn ®îc chøng tõ mua
hµng th× sè nî t¹m ghi theo gi¸ t¹m tÝnh cña hµng nhËn. Khi nhËn ®îc chøng tõ sÏ
®iÒu chØnh theo gi¸ thùc tÕ tho¶ thuËn.
- Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ ph¸t sinh ®îc ngêi b¸n chÊp thuËn
lµm thay ®æi sè nî sÏ thanh to¸n.
Chøng tõ sö dông :
- C¸c chøng tõ vÒ mua hµng : hîp ®ång mua b¸n, ho¸ ®¬n b¸n hµng (hoÆc ho¸ ®¬n
VAT ) do ngêi b¸n lËp, biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t, s¶n phÈm, hµng ho¸; phiÕu
nhËp kho, biªn b¶n giao nhËn TSC§. . .
- Chøng tõ øng tríc tiÒn : phiÕu thu (do ngêi b¸n lËp)
- C¸c chøng tõ thanh to¸n tiÒn hµng mua : phiÕu chi, giÊy b¸o Nî, uû nhiÖm chi
,sÐc…
Tuú theo quy m«, ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tr×nh ®é tæ chøc
qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ lùa chän sè lîng, lo¹i chøng tõ sao cho phï hîp. Trong
trêng hîp doanh nghiÖp muèn sö dông lo¹i chøng tõ kh«ng cã trong quy ®Þnh nh»m
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c«ng t¸c thanh to¸n th× cµn cã v¨n b¶n cho phÐp cña
Nhµ níc.
1.2 Tµi kho¶n sö dông :
Tµi kho¶n 331 - Ph¶i tr¶ ngêi b¸n
7
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
KÕt cÊu cña TK 331
Tµi kho¶n 331 “ Ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n”
- Sè ph¶i tr¶ ngêi b¸n ®· tr¶
- Sè nî ph¶i tr¶ ph¸t sinh khi
mua hµng
- Sè nî ®îc gi¶m do ngêi b¸n chÊp nhËn
- TrÞ gi¸ hµng nhËn theo sè tiÒn
gi¶m gi¸, chiÕt khÊu
®· øng
- Sè nî ®îc gi¶m do hµng mua tr¶ l¹i ngêi
- Sè nî t¨ng do tû gi¸ ngo¹i tÖ
b¸n
t¨ng
- Sè tiÒn øng tríc cho ngêi b¸n ®Ó mua
hµng
- Xö lý nî kh«ng cã chñ
Sè D Nî : sè tiÒn øng tríc cho ngêi b¸n Sè D Cã : sè tiÒn cßn ph¶i tr¶ cho
hoÆc sè tiÒn tr¶ thõa cho ngêi b¸n.
ngêi b¸n.
Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ngêi b¸n.
1.3 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n.
1.3.1- H¹ch to¸n chi tiÕt.
ViÖc h¹ch to¸n chi tiÕt ®îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau :
Chøng tõ
gèc
(1)
Sæ chi tiÕt
TK 331
(2)
B¶ng tæng hîp
chi tiÕt TK 331
2.
C¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc vÒ thanh to¸n víi ngêi b¸n, kÕ to¸n chi tiÕt ghi vµo
sæ chi tiÕt TK 331 ®îc më riªng cho tõng nhµ cung cÊp. MÉu sæ chi tiÕt TK 331 ®· ®îc bé tµi chÝnh ban hµnh vµ híng dÉn c¸ch ghi chÐp. Theo quy ®Þnh chung, ®èi víi tÊt
c¶ c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ ph¶i cã sæ chi tiÕt riªng theo tõng ®èi
tîng thanh to¸n vµ theo tõng lo¹i ngo¹i tÖ.
3.
Cuèi kú, kÕ to¸n lËp b¶ng tæng hîp chi tiÕt vÒ viÖc thanh to¸n ®èi víi ngêi b¸n.
B¶ng tæng hîp nµy sÏ lµ c¨n cø ®Ó ®èi chiÕu víi sæ c¸i TK 331.
1.3.2 - H¹ch to¸n tæng hîp.
a)
Trêng hîp mua chÞu :
Mua vËt t, TSC§ : C¨n cø vµo chøng tõ, ho¸ ®¬n, biªn b¶n giao nhËn… kÕ to¸n ghi :
Nî TK 152, 153,156 : Nguyªn liÖu, c«ng cô, dông cô thùc nhËp (ph¬ng ph¸p KKTX)
Nî TK 611
: Mua hµng ( ph¬ng ph¸p KK§K)
Nî TK 211, 213 : TSC§ ®· ®a vµo sö dông
Nî TK 133
: ThuÕ VAT (VAT ) ®îc khÊu trõ
8
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Cã TK 331 : Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Mua chÞu vËt t, dÞch vô sö dông ngay :
Nî TK 627, 641, 642, 241, 142…
Nî TK 133
: VAT ®îc khÊu trõ
Cã TK 331 : Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Khi tr¶ nî cho ngêi b¸n, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 331
: Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Cã TK 111
: Tr¶ b»ng tiÒn mÆt
Cã TK 112
: Tr¶ b»ng tiÒn göi Ng©n hµng
Cã TK 311, 341 : Tr¶ b»ng tiÒn vay
Khi ®îc nhµ cung cÊp chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ vµ chÊp nhËn gi¶m nî hoÆc nhËn nî víi
doanh nghiÖp, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 331
: Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Cã TK 152, 153 : Ph¬ng ph¸p KKTX
Cã TK 611
: Ph¬ng ph¸p KK§K
Cã TK 711
: sè tiÒn chiÕt khÊu thanh to¸n ®îc hëng
Khi tr¶ l¹i vËt t cho ngêi b¸n vµ ®îc ngêi b¸n xo¸ nî hoÆc ghi nhËn nî víi
doanh nghiÖp, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 331
: Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Cã TK 152, 153 : Ph¬ng ph¸p KKTX
Cã TK 611
: Ph¬ng ph¸p KK§K
Cã TK 133
: VAT ®îc khÊu trõ
b)
Trêng hîp øng tríc tiÒn mua hµng
Khi øng tiÒn cho ngêi b¸n ®Ó mua hµng :
Nî TK 331 : Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Cã TK 111, 112
Khi nhËn hµng mua theo sè tiÒn øng tríc :
Nî TK 152, 153, 156…nhËp hµng theo ph¬ng ph¸p KKTX
Nî TK 611 : nhËp hµng theo ph¬ng ph¸p KK§K
Nî TK 211, 213 : mua TSC§
Nî TK
133 : VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
Cã TK 331 : Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Thanh to¸n chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ hµng nhËp víi sè tiÒn øng tríc :
+ NÕu øng tríc < trÞ gi¸ hµng mua ®· nhËp vµ doanh nghiÖp tr¶ sè tiÒn cßn thiÕu :
9
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Nî TK 331 : tr¶ nî nhµ cung cÊp sè thiÕu
Cã TK 111, 112
+ NÕu øng tríc > trÞ gi¸ hµng nhËp th× ph¶i thu, khi thu ghi :
Nî TK 111, 112
Cã TK 331 : Ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp
Trêng hîp nî ph¶i tr¶ ngêi b¸n kh«ng ai ®ßi, kÕ to¸n ghi t¨ng thu nhËp bÊt thêng.
Nî TK 331 : kÕt chuyÓn xo¸ nî v¾ng chñ.
Cã TK 721 : thu nhËp bÊt thêng.
NÕu doanh nghiÖp tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp th× kh«ng sö dông
TK133- VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ. Khi ®ã gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸ mua vµo vµ gi¸ trÞ
hµng mua tr¶ l¹i lµ gi¸ bao gåm c¶ VAT .
c)
Trêng hîp thanh to¸n víi ngêi b¸n b»ng ngo¹i tÖ :
NÕu doanh nghiÖp dïng tû gi¸ thùc tÕ :
Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n c«ng nî ®èi víi ngêi b¸n th× ph¶i theo dâi c¶ sè nguyªn tÖ
ph¸t sinh.
Nî TK 152, 153, 156, 211 : tû gi¸ thùc tÕ
Nî TK 133 : VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ
Cã TK 331 : ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
- Khi thanh to¸n :
+ Nî TK 331 : tû gi¸ thùc tÕ lóc ghi sæ
Nî TK 635 : nÕu lç vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
Cã TK111, 112… : sè tiÒn ®· tr¶ theo tû gi¸ thùc tÕ thanh to¸n.
+ Nî TK 331 : tû gi¸ thùc tÕ lóc ghi sæ
Cã TK 111,112… : sè tiÒn ®· tr¶ theo tû gi¸ thùc tÕ thanh to¸n.
Cã TK 515 : nÕu l·i vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i.
§ång thêi ghi ®¬n bªn Cã TK007
- NÕu doanh nghiÖp sö dông tû gi¸ h¹ch to¸n :
Nî TK 152, 153, 156, 211 : tû gi¸ thùc tÕ
Nî TK 133 : VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ
Nî TK 635 :nÕu lç vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
Cã TK 331 : ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
Cã TK 515 : nÕu l·i vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
Khi thanh to¸n :
Nî TK 331 : tû gi¸ h¹ch to¸n
Cã TK 111, 112… sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n
10
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
§ång thêi ghi ®¬n bªn Cã TK 007
Cuèi kú ®èi víi c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ ngêi b¸n cã gèc ngo¹i tÖ th× ph¶i
tiÕn hµnh ®iÒu chØnh theo tû gi¸ thùc tÕ cuèi kú, sè chªnh lÖch l·i ghi vµo TK 515, nÕu
lç ghi vµo TK 635, ®Çu kú kÕ to¸n tiÕp theo sÏ ghi ngîc l¹i xo¸ sè d trªn TK 635 vµ
TK 515 :
- NÕu tû gi¸ t¨ng :
Nî TK 635 : nÕu lç vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
Cã TK 331 : ph¶i tr¶ ngêi b¸n
- NÕu tû gi¸ gi¶m :
Nî TK 331 : ph¶i tr¶ ngêi b¸n
Cã TK 515 : nÕu l·i vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
§Çu kú kÕ to¸n sau ghi ngîc l¹i.
d)
Trêng hîp bï trõ c«ng nî :
Khi mét tæ chøc, c¸ nh©n (VD : c«ng ty X) võa lµ kh¸ch hµng, võa lµ nhµ cung
cÊp cña doanh nghiÖp, nÕu cã sù ®ång ý cña c¶ hai bªn th× cã thÓ bï trõ c«ng nî.
C¨n cø vµo c¸c chøng tõ mua hµng vµ b¸n hµng cho C«ng ty X vµ sæ chi tiÕt ph¶i thu
kh¸ch hµng - C«ng ty X, ph¶i tr¶ ngêi b¸n- C«ng ty X ®Ó x¸c ®Þnh sè tiÒn ph¶i thu,
ph¶i tr¶.
- Trêng hîp sè ph¶i thu > sè ph¶i tr¶
Nî TK 331- c«ng ty X : sè tiÒn ghi theo sèph¶i tr¶
Cã TK 131- c«ng ty X
- Trêng hîp sè ph¶i thu < sè ph¶i tr¶
Nî TK 331- c«ng ty X : sè tiÒn ghi theo sè ph¶i thu
Cã TK 131- c«ng ty X
Trêng hîp Y lµ nhµ cung cÊp, Z lµ kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp nÕu nh Y vµ Z
®ång ý, doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh bï trõ c«ng nî. Trong trêng hîp nµy cÇn ph¶i
cã biªn b¶n x¸c nhËn vÒ viÖc bï trõ c«ng nî, cã ch÷ ký cña c¸c bªn tham gia. C¨n cø
vµo biªn b¶n, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 331- Y
Cã TK 131- Z
S¬ ®å h¹ch to¸n nghiÖp vô thanh to¸n víi ngêi b¸n :
11
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Tr¶ l¹i tiÒn thõa (nÕu cã)
TK 111, 112
TK 331
- TT cho NCC b»ng tiÒn
- øng tríc tiÒn cho NCC
- Thanh to¸n thªm nÕu thiÕu.
- §· tr¶ theo tû gi¸ h¹ch to¸n
hoÆc thùc tÕ
- Mua chÞu hµng
- NhËn hµng ®· øng tríc
tiÒn
TK 133
TK 311, 341
TT b»ng tiÒn vay
TK 152, 611, 211, 627…
VAT ®îc
khÊu trõ
TK 152, 611
TK 152,153,156,211…
Gi¶m gi¸, tr¶ l¹i hµng
- tû gi¸ thùc tÕ
TK 133
- tû gi¸ h¹ch to¸n
TK 413
Chªnh lÖc tû gi¸
TK 515
ChiÕt khÊu mua hµng
TK 711
Nî v¾ng chñ
2- H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi kh¸ch hµng.
Quan hÖ thanh to¸n víi kh¸ch hµng n¶y sinh khi doanh nghiÖp b¸n vËt t, hµng
ho¸, tµi s¶n, dÞch vô cña m×nh theo ph¬ng thøc tr¶ tríc.. th«ng thêng viÖc b¸n hµng
theo ph¬ng thøc nªu trªn chØ x¸y ra trong c¸c nghiÖp vô b¸n bu«n hµng ho¸ hoÆc b¸n
hµng cña c¸c ®¹i lý cña doanh nghiÖp.
2.1. Néi dung :
12
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
C¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi kh¸ch hµng ph¸t sinh khi doanh nghiÖp b¸n s¶n
phÈm, hµng ho¸, dÞch vô theo ph¬ng thøc b¸n chÞu hoÆc trong trêng hîp ngêi mua tr¶
tríc tiÒn hµng.
- Kh«ng theo dâi kho¶n tiÒn b¸n hµng ®· thu trùc tiÕp t¹i thêi ®iÓm x¶y ra nghiÖp
vô b¸n hµng.
- Ph¶n ¸nh sè tiÒn doanh nghiÖp chÊp nhËn gi¶m gi¸, bít gi¸, chiÕt khÊu cho
kh¸ch hµng hoÆc sè ph¶i tr¶ kh¸ch hµng khi kh¸ch hµng tr¶ l¹i hµng mua.
- Ph¶n ¸nh tæng sè ph¶i thu cña kh¸ch hµng (bao gåm sè nî gçc vµ l·i tr¶ chËm
ph¶i thu) ®«Ý víi trêng hîp b¸n tr¶ gãp.
- Ph¶n ¸nh sè nî ph¶i thu hoÆc sè tiÒn øng tríc ph¶i tr¶ cña tÊt c¶ c¸c kh¸ch
hµng cã quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu víi doanh nghiÖp vÒ mua s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch
vô vµ tµi s¶n b¸n thanh lý kh¸c.
C¸c chøng tõ thêng gåm :
- Ho¸ ®¬n b¸n hµng (hoÆc ho¸ ®¬n VAT ) do doanh nghiÖp lËp
- GiÊy nhËn nî hoÆc lÖnh phiÕu do kh¸ch hµng lËp
- Chøng tõ thu tiÒn : phiÕu thu, giÊy b¸o Cã…
2.2. Tµi kho¶n sö dông :
TK 131- Ph¶i thu kh¸ch hµng.
KÕt cÊu cña tµi kho¶n 131 :
Tµi kho¶n 131 “ Ph¶i thu cña kh¸ch hµng”
- Sè tiÒn ph¶i thu tõ kh¸ch hµng mua - Sè nî ph¶i thu tõ kh¸ch hµng ®· thu ®îc
chÞu vËt t, hµng ho¸, dÞch vô cña - Sè nî ph¶i thu gi¶m do chÊp nhËn gi¶m
doanh nghiÖp
gi¸, chiÕt khÊu, hoÆc do kh¸ch hµng tr¶ l¹i
- Sè tiÒn thu thõa cña kh¸ch ®· tr¶ l¹i hµng ®· b¸n
- Nî ph¶i thu tõ kh¸ch hµng t¨ng do - Sè tiÒn kh¸ch hµng øng tríc ®Ó mua
tû gi¸ ngo¹i tÖ t¨ng
hµng
- Nî ph¶i thu tõ kh¸ch hµng gi¶m do tû
gi¸ ngo¹i tÖ gi¶m
Sè D Nî : sè tiÒn cßn ph¶i thu tõ Sè D Cã : sè tiÒn doanh nghiÖp cßn nî
kh¸ch hµng
kh¸ch hµng
(Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng kh¸ch hµng. Khi lËp b¶ng c©n ®èi kÕ
to¸n, ph¶i lÊy sè d chi tiÕt cña tõng ®èi tîng ®Ó ghi c¶ hai chØ tiªu bªn tµi s¶n vµ
nguån vèn. Tµi kho¶n nµy còng ®îc më chi tiÕt theo thêi h¹n thanh to¸n ®Ó x¸c ®Þnh
nî ph¶i thu khã ®ßi, lµm c¨n cø lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi).
2.3. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n :
13
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
2.3.1 - H¹ch to¸n chi tiÕt.
ViÖc h¹ch to¸n chi tiÕt ®îc thùc hiÖn theo s¬ ®å sau :
Chøng tõ
gèc
(1)
Sæ chi tiÕt
TK 131
(2)
B¶ng tæng hîp
chi tiÕt TK 131
(1)
C¨n cø vµo chøng tõ gèc kÕ to¸n chi tiÕt tiÕn hµnh ghi vµo sæ chi tiÕt cho tõng
kh¸ch hµng.
(2)
Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh lËp b¶ng tæng hîp thanh to¸n víi kh¸ch hµng, b¶ng
nµy sÏ dïng ®Ó ®èi chiÕu víi sæ c¸i TK 131.
2.3.2 - H¹ch to¸n tæng hîp.
- Trêng hîp doanh nghiÖp tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
* Trêng hîp b¸n chÞu cho kh¸ch hµng :
- Khi b¸n chÞu vËt t, hµng ho¸ cho kh¸ch hµng, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n VAT , kÕ to¸n ghi
doanh thu b¸n chÞu ph¶i thu :
Nî TK 131 : sè ph¶i thu cña kh¸ch hµng
Cã TK 511 : doanh thu b¸n hµng
Cã TK 3331 : VAT cña hµng b¸n ra
- Khi b¸n chÞu TSC§ kÕ to¸n ghi :
Nî TK 131 : ph¶i thu kh¸ch hµng
Cã TK 711 : thu nhËp bÊt thêng
Cã TK 3331 : VAT cña hµng b¸n ra
- Khi chÊp nhËn gi¶m gi¸ trõ nî hoÆc nhËn nî víi kh¸ch hµng, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 532 : gi¶m gi¸ hµng b¸n
Nî TK 3331 : VAT cña hµng b¸n ra
Cã TK 131 : ph¶i thu kh¸ch hµng
- Khi chÊp nhËn chiÕt khÊu cho kh¸ch hµng, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 635 : chiÕt khÊu thanh to¸n cho kh¸ch hµng
Cã TK 131 : ph¶i thu kh¸ch hµng
- C¨n cø chøng tõ thanh to¸n, kÕ to¸n ghi sè nî ®· thu :
Nî TK 111, 112 : thu tiÒn nî cña kh¸ch hµng
Nî TK 311 : thu nî vµ thanh to¸n tiÒn vay ng¾n h¹n
Cã TK 131 : ghi gi¶m sè ph¶i thu cña kh¸ch hµng
- Khi chÊp nhËn cho kh¸ch hµng tr¶ l¹i hµng vµ trõ nî hoÆc ghi nhËn nî víi kh¸ch
hµng, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 531 : doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
14
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Nî TK 3331 : VAT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
Cã TK 131 : ghi gi¶m sè nî ph¶i thu cña kh¸ch hµng
* Trêng hîp kh¸ch hµng øng tríc tiÒn mua hµng.
- Khi doanh nghiÖp nhËn tiÒn øng tríc cña kh¸ch hµng, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 111, 112 : sè tiÒn kh¸ch hµng øng tríc
Cã TK 131 : ph¶i thu kh¸ch hµng
- Khi giao nhËn hµng cho kh¸ch hµng theo sè tiÒn øng tríc, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n b¸n
hµng, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 131 : tæng sè tiÒn hµng kh¸ch hµng ph¶i thanh to¸n
Cã TK 511 : doanh thu b¸n hµng
Cã TK 3331 : VAT cña hµng b¸n ra
- Chªnh lÖch gi÷a sè tiÒn øng tríc vµ gi¸ trÞ hµng b¸n theo th¬ng vô sÏ ®îc theo dâi
thanh quyÕt to¸n trªn TK 131.
* Trêng hîp b¸n hµng tr¶ gãp
Theo ph¬ng thøc nµy, kh¸ch hµng thanh to¸n tríc mét phÇn tiÒn, phÇn cßn l¹i
cha tr¶ vµ ph¶i chÞu l·i, sè l·i ®ã ®îc coi lµ thu nhËp tµi chÝnh. Doanh thu b¸n hµng ®îc x¸c ®Þnh nh trong trêng hîp b¸n hµng mét lÇn, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 111, 112 : sè tiÒn tr¶ ngay
Nî TK 131
: sè nî tr¶ gãp
Cã TK 511 : doanh thu b¸n hµng
Cã TK 3331 : VAT cña hµng b¸n (tÝnh trªn doanh thu b¸n hµng)
Cã TK 3387 : l·i do b¸n tr¶ gãp.
* Trêng hîp hµng ®æi hµng
Hµng xuÊt kho mang ®i ®æi ®îc coi nh tiªu thô, hµng nhËn vÒ do ®æi coi nh mua.
- Khi xuÊt hµng ®em ®i ®æi :
Nî TK 131 : ph¶i thu kh¸ch hµng
Cã TK 511 : doanh thu b¸n hµng
Cã TK 3331 : VAT cña hµng b¸n ra.
- Khi nhËn hµng do ®æi hµng :
Nî TK 152, 153, 211, 611
Nî TK 133 : VAT ®îc khÊu trõ
Cã TK 131 : ph¶i thu kh¸ch hµng
Sè tiÒn thõa, thiÕu do ®æi hµng ®îc xö lý trªn TK 131
* Trêng hîp ®Æc biÖt nî ph¶i thu khã ®ßi
15
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
C¨n cø ®Ó ®îc ghi nhËn lµ kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi lµ nî ph¶i thu ®· qu¸ h¹n thanh
to¸n tõ 2 n¨m trë lªn. Trong trêng hîp ®Æc biÖt, tuy thêi h¹n cha tíi 2 n¨m, nhng ®¬n
vÞ nî ®ang trong thêi gian xem xÐt gi¶i thÓ, ph¸ s¶n hoÆc ngêi nî cã dÊu hiÖu kh¸c
nh bá trèn …còng ®îc ghi nhËn lµ kho¶n nî khã ®ßi.
Ph¬ng ph¸p lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi :
Cuèi niªn ®é kÕ to¸n, tÝnh sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cho n¨m nay :
Nî TK 642- 6426
Cã TK 139 : dù phßng ph¶i thu khã ®ßi
Sang n¨m sau, tÝnh ra sè dù phßng ph¶i lËp trong n¨m vµ so s¸nh víi sè dù phßng n¨m
tríc ®· lËp :
+ NÕu kh«ng thay ®æi th× kh«ng lËp thªm dù phßng
+ NÕu sè sè dù phßng ph¶i lËp n¨m nay lín h¬n sè dù phßng ®· lËp n¨m tríc th× tiÕn
hµnh lËp thªm theo sè chªnh lÖch.
Nî TK 642- 6426 : sè chªnh lÖch
Cã TK 139 : dù phßng ph¶i thu khã ®ßi
+ NÕu sè sè dù phßng ph¶i lËp n¨m nay nhá h¬n sè dù phßng ®· lËp n¨m tríc th× hoµn
nhËp dù phßng theo sè chªnh lÖch.
Nî TK 139 : sè chªnh lÖch
Cã TK 642- chi phÝ qu¶n lý DN
Trêng hîp cã dÊu hiÖu ch¾c ch¾n kh«ng ®ßi ®îc, kÕ to¸n ghi :
Nî TK 642- 6426
Cã TK 131 : sè thùc tÕ mÊt
§ång thêi ghi Nî TK 004- chi tiÕt cho tõng ®èi tîng : sè nî ®· xo¸ sæ.
TK 131
Trêng hîp sè nî ®· xo¸ sæ nhng l¹i ®ßi th× cho vµo thu nhËp bÊtTK
thêng
532 :
TK 511
Nî TK 111, 112…
Gi¶m gi¸ hµng b¸n
Doanh thu b¸n hµng
Cã
TK 711 : thu nhËp bÊt thêng
TK 3331
TK 531
§ång thêi ghi ®¬n bªn Cã TK 004
Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
S¬ TK
®å h¹ch
to¸n
thanh
to¸n
víi
kh¸ch
hµng
:
642
TK333
1
Doanh thu b¸n TSC§
TK 139
Hoµn nhËp dù
Phßng ®· lËp n¨m
tríc (theo sè
chªnh lÖch)
.
LËp dù phßng
cho n¨m sau
TK 811
ChiÕt khÊu b¸n hµng
Thu tiÒn & tr¶ tiÒn vay
TK 111, 112
ng¾n h¹n
Sè thùc thu
TK 6426
(theo sè
chªnh lÖch)
Nî ph¶i thu ®· thu
vµ thÊt thu thùc tÕ
TK 311
Sè nî thÊt thu
TK 642
- Thu tiÒn cña ngêi mua
- Ngêi mua ®Æt tríc tiÒn
hµng
16
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Trêng hîp doanh nghiÖp tÝnh VAT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp :
C¸c kho¶n doanh thu, thu nhËp, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i hay gi¶m gi¸ hµng b¸n
®Òu bao gåm c¶ VAT , VAT cña hµng b¸n ra kh«ng ®îc h¹ch to¸n riªng.
3 - H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô thanh to¸n víi nhµ níc.
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 3 LuËt thuÕ GTGT vµ §iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§CP ngµy 29/12/2000 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt thuÕ GTGT th× tÊt
c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ
GTGT ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ, h×nh thøc, tæ chøc kinh doanh (gäi
chung lµ cë së kinh doanh) vµ tæ chøc, c¸ nh©n cã nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ
GTGT (gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu) ®Òu lµ ®èi tîng nép thuÕ GTGT.
3.1 Néi dung nghiÖp vô thanh to¸n víi Nhµ níc :
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸,
dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt lu th«ng ®Õn tiªu dïng.
C¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch, trong kú kÕ to¸n, c¸c doanh nghiÖp thêng ph¶i cã
nghÜa vô thanh to¸n víi Nhµ níc vÒ c¸c kho¶n nép tµi chÝnh b¾t buéc :
- C¸c lo¹i thuÕ trùc thu vµ thuÕ gi¸n thu.
- KhÊu hao c¬ b¶n tµi s¶n cè ®Þnh thuéc vèn ng©n s¸ch.
- C¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c ph¸t sinh theo chÕ ®é quy ®Þnh.
17
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Ngoµi ra mét sè doanh nghiÖp c«ng Ých, khi s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng b¸n
theo gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ níc mµ kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ th× ®îc Nhµ níc trî cÊp, trî
gi¸.
3.2 NhiÖm vô h¹ch to¸n
H¹ch to¸n thanh to¸n víi Nhµ níc ph¶i thùc hiÖn ®îc c¸c nhiÖm vô h¹ch to¸n sau :
- Gi¸m ®èc n¾m t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ níc ®Ó ®¶m b¶o nép ®óng,
nép ®ñ, nép kÞp thêi c¸c kho¶n ph¶i nép.
- Kª khai chÝnh x¸c khèi lîng s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi tîng trî cÊp,
trî gi¸ cña Nhµ níc.
- Trêng hîp nép c¸c kho¶n b»ng ngo¹i tÖ, th× viÖc ghi sæ tiÕn hµnh trªn c¬ së quy
®æi ngo¹i tÖ thµnh VN§ theo tû gi¸ thùc tÕ ë thêi ®iÓm nép.
- TÝnh, kª khai ®óng c¸c kho¶n thuÕ, c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c cho Nhµ níc theo
®óng chÕ ®é quy ®Þnh.
- Ph¶n ¸nh kÞp thêi sè tiÒn cña c¸c kho¶n ph¶i nép t¹m thêi theo kª khai hoÆc sè
chÝnh thøc theo møc duyÖt cña c¬ quan thuÕ, tµi chÝnh trªn hÖ thèng b¶ng kª khai, sæ
chi tiÕt, sæ tæng hîp.
3.3 Tµi kho¶n sö dông
TK 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ níc.
Néi dung vµ kÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh sau :
Tµi kho¶n 333 - ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ níc”
- Nép thuÕ, phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n kh¸c nép - ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n kh¸c
cho Nhµ níc.
ph¶i nép Nhµ níc.
- Sè thuÕ ®îc Nhµ níc miÔn gi¶m hoÆc bï trõ. - Sè tiÒn trî cÊp, trî gi¸ cña Nhµ níc
- Sè tiÒn trî cÊp trî gi¸ cña Nhµ níc cha nhËn ®îc. ®· nhËn ®îc.
Sè D Nî : Sè tiÒn doanh nghiÖp cßn nî Nhµ níc Sè D Cã : Sè tiÒn nép thõa cho Nhµ
níc hoÆc sè tiÒn trî cÊp trî gi¸ cña
Nhµ níc cha nhËn ®îc.
Tµi kho¶n nµy ®îc chi tiÕt thµnh c¸c tµi kho¶n cÊp hai :
TK 3331- VAT ph¶i nép.
- - 33311 : VAT ®Çu ra
- - 33312 : VAT cña hµng nhËp khÈu
TK 3332- ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
TK 3333- ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu.
TK 3334- ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
18
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
TK 3335- Thu trªn vèn.
TK 3336- ThuÕ tµi nguyªn.
TK 3337- ThuÕ nhµ ®Êt.
TK 3338- C¸c lo¹i thuÕ kh¸c (thuÕ thu nhËp, thuÕ m«n bµi, thuÕ tríc b¹…)
TK 3339- PhÝ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c (lÖ phÝ giao th«ng, phÝ cÇu phµ, phÝ
x¨ng dÇu, khÊu hao c¬ b¶n ph¶i nép, trî gi¸…)
3.4- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
3.4.1- H¹ch to¸n chi tiÕt thanh to¸n víi Nhµ níc.
Chøng tõ sö dông :
- - B¶ng kª khai thuÕ cña doanh nghiÖp
- - Th«ng b¸o thuÕ cña c¸c c¬ quan thuÕ
- - PhiÕu chi, giÊy b¸o Nî cña Ng©n hµng,b¶ng kª nép tiÒn vµo ng©n s¸ch Nhµ níc
…
Sæ chi tiÕt sö dông :
Sæ chi tiÕt cu¶ TK 333 “ thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ níc ”. Sæ chi tiÕt nµy dïng
®Ó theo dâi chi tiÕt tõng kho¶n thanh to¸n víi ng©n s¸ch.
S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt thanh to¸n víi Nhµ níc :
Chøng tõ gèc
( th«ng b¸o thuÕ, b¶ng
khai thuÕ, phiÕu chi, giÊy
b¸o Nî …)
1
Sæ chi tiÕt theo dâi
thanh to¸n víi
ng©n s¸ch
2
Tæng hîp chi
tiÕt
(1) C¨n cø vµo c¸c chøng tõ thanh to¸n víi ng©n s¸ch, kÕ to¸n chi tiÕt tiÕn hµnh ghi
sæ c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh.
(2) Cuèi kú, kÕ to¸n lËp b¶ng tæng hîp c¸c kho¶n thanh to¸n víi Nhµ níc ®Ó lµm c¬
së ®èi chiÕu víi sæ c¸i TK 333 vµ lµ c¨n cø ®Ó lËp B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh :
- - PhÇn II : T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ níc
- - PhÇn III : VAT ®îc khÊu trõ, ®îc hoµn l¹i, ®îc miÔn gi¶m.
3.4. 2- H¹ch to¸n tæng hîp thanh to¸n víi Nhµ níc
3.4.2.1 - H¹ch to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT ) lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸,
dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng.
19
- Xem thêm -
.DOC 
111 
20719 
105 
