Tài liệu Giáo trình quản lý dự án phần mềm ( www.sites.google.com/site/thuvientailieuvip )

Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm 1 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Môc lôc Lêi nãi ®Çu Ch-¬ng 1. NhËp m«n vÒ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm NhËp m«n 1.1. Nhu cÇu ®ang gia t¨ng vÒ phÇn mÒm 1.2. Vai trß cña viÖc qu¶n lý trong ph¸t triÓn phÇn mÒm 1.3. Mét thÝ dô 1.4. Giµnh sù chÊp nhËn c¸c thñ tôc ph¸t triÓn míi 1.5. Tãm t¾t Ch-¬ng 2. Nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t triÓn phÇn mÒm Mét chót phßng xa 2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n 2.1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c yªu cÇu cña dù ¸n 2.1.2. Nh÷ng thay ®æi th-êng xuyªn 2.1.3. Dù to¸n vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan 2.1.4. Nguån lùc bªn ngoµi 2.1.5. KÕt thóc mét dù ¸n phÇn mÒm 2.1.6. TuyÓn dông nh©n viªn vµ thuyªn chuyÓn 2.1.7. Theo dâi vµ gi¸m s¸t 2.2. Ph©n tÝch rñi ro 2.2.1. Dù kiÕn nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt 2.2.2. Pha ph©n tÝch 2.2.3. Thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ®èi phã bÊt ngê 2.3. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 3. Ph¸t triÓn phÇn mÒm theo hîp ®ång Quan hÖ kh¸ch hµng - nhµ ph¸t triÓn 3.1. Chi phÝ céng thªm ®èi l¹i víi gi¸ cè ®Þnh 3.1.1. Hîp ®ång phÝ céng thªm 3.1.2. Hîp ®ång gi¸ cè ®Þnh 3.2. C¸c mèi quan hÖ kh¸c gi-· kh¸ch hµng - nhµ ph¸t triÓn 3.3. Yªu cÇu ®èi víi mét ®Ò xuÊt (RFP) 3.3.1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n 3.3.2. ChuÈn bÞ cña RFP 3.3.3. Ph¸t yªu cÇu ®Ò xuÊt RFP 3.4. §Ò xuÊt 3.4.1. §Ò xuÊt kh«ng do yªu cÇu 3.4.2. §Ò xuÊt khi cã yªu cÇu 3.4.3. §éi ngò chuÈn bÞ ®Ò xuÊt 3.4.4. Khu©n d¹ng ®Ò xuÊt 3.4.5. Kh¼ng ®Þnh c«ng viÖc (SOW) 3.5. DuyÖt xÐt ®Ò xuÊt vµ qu¸ tr×nh lùa chän 3.5.1. Ban tuyÓn chän ®Ò xuÊt 6 10 10 11 13 15 17 19 19 20 21 21 22 23 24 25 25 26 27 29 31 32 33 33 34 36 37 38 39 39 42 43 43 44 44 45 48 49 49 2 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm 3.5.2. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Ò xuÊt 3.6. Mét sè nhËn ®Þnh bæ sung vÒ ®Ò xuÊt 3.6.1. Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn kh¸ch hµng 3.6.2. Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ng-êi ®Ò nghÞ 3.7. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 4. Chu tr×nh ph¸t triÓn phÇn mÒm C¸c biÓu th¸i vÒ chñ ®Ò th¸c n-íc 4.1. Pha quan niÖm 4.1.1. Bµu kh«ng khÝ trong pha quan niÖm 4.1.2. Nh÷ng vÊn ®Ò trong pha quan niÖm 4.2. Pha yªu cÇu phÇn mÒm 4.2.1. Bµu kh«ng khÝ trong qu¸ tr×nh pha yªu cÇu 4.2.2. C¸c vÊn ®Ò trong pha yªu cÇu 4.3. Pha thiÕt kÕ 4.3.1. Bµu kh«ng khÝ trong pha thiÕt kÕ 4.3.2. Nh÷ng vÊn ®Ò trong pha thiÕt kÕ 4.4. Pha thùc hiÖn 4.4.1. Bµu kh«ng khÝ trong pha thùc hiÖn 4.4.2. Nh÷ng vÊn ®Ò trong pha thùc hiÖn 4.5. Pha tÝch hîp vµ thö nghiÖm 4.5.1. Bµu kh«ng khÝ trong pha tÝch hîp vµ thö nghiÖm 4.5.2. Nh÷ng vÊn ®Ò trong pha tÝch hîp vµ thö nghiÖm 4.6. Pha b¶o tr× 4.6.1. Bµu kh«ng khÝ trong pha b¶o tr× 4.6.2. Nh÷ng vÊn ®Ò trong pha b¶o tr× 4.7. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 5. Nguyªn t¾c qu¶n lý c¸c kü s- phÇn mÒm Hä cã thùc cã g× kh¸c nhau kh«ng ? 5.1. C¬ cÊu tæ chøc dù ¸n phÇn mÒm 5.2. C¬ cÊu ®éi ngò 5.2.1. L·nh ®¹o ®éi 5.2.2. C¸c ®éi d©n chñ 5.2.3. C¸c ®éi kü s- tr-ëng 5.2.4. C¸c ®éi chuyªn gia 5.3. C¸c kü thuËt b¸o c¸o c¬ b¶n 5.3.1. B¸o c¸o t×nh h×nh 5.3.2. C¸c cuéc häp vÒ t×nh h×nh dù ¸n 5.4. Nh÷ng ®-êng lèi chung trong qu¶n lý c¸c kü s- phÇn mÒm 5.5. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 6. Chia ®Ó trÞ c¸c dù ¸n lín thÕ nµo: ph©n chia vµ chiÕm lÜnh. 50 52 52 53 54 55 57 60 61 62 62 63 63 65 66 67 68 70 70 71 73 74 75 76 77 78 79 80 81 85 85 87 87 88 89 90 91 92 94 95 3 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Nhu cÇu lín kh«ng cã nghÜa khã 6.1. Tinh chÕ tõng b-íc mét 6.1.1. Ph©n gi¶i chøc n¨ng 6.1.2. Ph©n gi¶i thiÕt kÕ 6.2. C¬ cÊu ph©n tÝch c«ng viÖc 6.2.1. Ph©n gi¶i dù ¸n 6.2.2. WBS lµm c«ng cô qu¶n lý dù ¸n 6.3. Xö lý nh÷ng dù ¸n lín 6.3.1. C¸c hÖ thèng phô 6.3.2. §-êng lèi ph©n gi¶i chøc n¨ng 6.3.3. §-êng lèi ph©n gi¶i thiÕt kÕ 6.3.4. §-êng lèi ph©n gi¶i nhiÖm vô c«ng viÖc 6.4. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 7. C¸c chøc n¨ng hç trî dù ¸n Hç trî qu¶n lý dù ¸n 7.1. KiÓm tra cÊu h×nh phÇn mÒm (SCC) 7.1.1. ThuËt ng÷ kiÓm tra cÊu h×nh 7.1.2. Nguån lùc kiÓm tra cÊu h×nh 7.1.3. KÕ ho¹ch qu¶n lý cÊu h×nh phÇn mÒm 7.1.4. Mét sè ®-êng lèi chung 7.2. B¶o ®¶m chÊt l-îng phÇn mÒm (SQA) 7.2.1. Cung cÊp phÇn mÒm cã chÊt l-îng 7.2.2. Nguån lùc kiÓm tra chÊt l-îng 7.2.3. KÕ ho¹ch b¶o ®¶m chÊt l-îng phÇm mÒm 7.2.4. §é ®o chÊt l-îng phÇn mÒm 7.2.5. Mét sè ®-êng lèi chung 7.3. Thö nghiÖm phÇn mÒm 7.3.1. C¸c lo¹i thö nghiÖm phÇn mÒm 7.3.2. C¸c thñ tôc thö nghiÖm chÝnh thøc 7.3.3. Mét sè ®-êng lèi chung 7.4. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 8. Tiªu chuÈn ph¸t triÓn phÇn mÒm Tiªu chuÈn ph¸t triÓn: tai h¹i cÇn thiÕt 8.1. Tæng quan c¸c tiªu chuÈn ph¸t triÓn phÇn mÒm 8.2. Tiªu chuÈn US DOD 2167 8.2.1. Tæng quan tiªu chuÈn 2167 8.2.2. Rµ so¸t vµ kiÓm to¸n 8.2.3. M« t¶ h¹ng môc d÷ liÖu (DIDS) 8.2.4. LÊy kÝch th-íc tiªu chuÈn 8.2.5. Lîi vµ bÊt lîi cña tiªu chuÈn 2167 8.3. C¸c tiªu chuÈn c«ng nghÖ phÇn mÒm IEEE 8.3.1. Tæng quan tiªu chuÈn IEEE 8.3.2. Ph©n lo¹i IEEE vÒ c¸c tiªu chuÈn c«ng nghÖ phÇn 96 96 98 99 102 103 105 106 106 108 109 110 111 112 115 116 118 119 121 123 126 126 128 130 132 133 134 135 137 138 139 140 142 142 145 146 148 148 154 156 156 157 4 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm mÒm 8.3.3. Lîi vµ bÊt lîi cña tiªu chuÈn IEEE 8.3.4. So s¸nh c¸c tiªu chuÈn IEEE vµ DOD 8.4. C¸c tiªu chuÈn Ada 8.4.1. M«i tr-êng Ada 8.4.2. Tiªu chuÈn IEEE cho c¸c Ada PDL 8.5. C¸c tiªu chuÈn ph¸t triÓn phÇn mÒm kh¸c 8.6. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 9. LËp tr×nh dù ¸n LËp tr×nh: vÊn ®Ò 9.1. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn dù ¸n 9.2. C¸c ho¹t ®éng theo lËp tr×nh vµ mèc 9.2.1. Danh môc ho¹t ®éng theo lËp tr×nh 9.2.2. C¸c cét mèc vµ ®-êng mèc chñ yÕu 9.3. C¸c biÓu ®å Gantt 9.4. C¸c biÓu ®å PERT vµ con ®-êng tíi h¹n 9.4.1. §-êng tíi h¹n 9.4.2. C¸c khèi ch-¬ng tr×nh PERT vµ viÖc t¨ng c-êng 9.5. Nh©n sù lËp tr×nh 9.5.1. Qui m« ®éi ngò ph¸t triÓn 9.5.2. Kü n¨ng vµ kinh nghiÖm 9.5.3. Th¸ng cña con ng-êi bÊt ngh× 9.6. LËp lÞch c¸c nguån lùc 9.6.1. LËp lÞch kh«ng gian lµm viÖc 9.6.2. ThiÕt bÞ lËp tr×nh 9.6.3. Chñ b¸n c¸c nhµ thÇu phô 9.7. KiÓm chøng vµ cËp nhËt ch-¬ng tr×nh 9.7.1. B¸o c¸o ®Þnh kú 9.7.2. C¸c ho¹t ®éng kiÓm chøng kh¸c 9.7.3. CËp nhËt ch-¬ng tr×nh 9.8. Mét sè ®-êng lèi chung cho viÖc lËp tr×nh vµ qui ho¹ch 9.8.1. Tinh läc danh môc ho¹t ®éng ban ®Çu 9.8.2. Giµnh ®-îc phª chuÈn ch-¬ng tr×nh 9.8.3. Mèi quan hÖ gi÷a ch-¬ng tr×nh, tµi nguyªn, chÊt l-îng vµ tÝnh chøc n¨ng 9.9. Tãm t¾t Bµi tËp Ch-¬ng 10. ChuÈn bÞ dù to¸n: ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt Dù to¸n: vÊn ®Ò 10.1. Dù to¸n dù ¸n 10.2. Dù to¸n tõng b-íc 10.2.1. Nh÷ng thµnh phÇn ®-a khái gi¸ 10.2.2. Nh÷ng thµnh phÇn d- thõa kinh nghiÖm 10.2.3. Nh÷ng thµnh phÇn cã mét phÇn kinh nghiÖm 159 159 164 164 165 165 166 167 168 170 171 173 174 176 177 180 182 182 183 184 187 188 189 189 190 191 192 192 193 193 194 194 195 197 198 199 200 201 202 203 203 205 5 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm 10.2.4. Ph¸t triÓn míi 10.2.5. Ph©n tÝch chi tiÕt dù ¸n ë møc rñi ro 10.3. Uíc ®Þnh ph¸t triÓn míi 10.3.1. Nh÷ng ph-¬ng ph¸p kiÓu ®Çu (nguyªn mÉu) 10.3.2. Nh÷ng ph-¬ng ph¸p thèng kª 10.4. M« h×nh chi phÝ x©y dùng (Cocomo) 10.4.1. Møc nh©n sù 10.4.2. Møc ®é phøc t¹p 10.4.3. YÕu tè ®é tin cËy 10.4.4. M«i tr-êng ph¸t triÓn 10.4.5. C¸c thø hÖ 10.4.6. ThuËt to¸n dù to¸n phÝ 10.5. Chøc n¨ng ph©n tÝch ®iÓm 10.5.1. Nh÷ng b-íc FPA c¬ b¶n 10.5.2. øng dông cña FPA 10.6. Dù to¸n lµ mét lÜnh vùc 10.7. Dù to¸n tµi nguyªn phÇn cøng 10.7.1.T¶i träng CPU 10.7.2. L-u tr÷ dù liÖu 10.7.3. Tèc ®é 10.8. Tæng phÝ kh«ng ph¸t triÓn 10.9. Tãm t¾t Bµi tËp Tham kh¶o Tµi liÖu ®äc thªm 206 206 207 207 209 210 210 213 215 216 218 219 221 221 224 225 229 229 233 236 238 239 241 243 Lêi nãi ®Çu 6 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm §©y lµ cuèn s¸ch vÒ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm; nã kh«ng ph¶i lµ mét cuèn s¸ch tiÕp n÷a vÒ c«ng tr×nh phÇn mÒm. §· cã nhiÒu cuèn s¸ch tham kh¶o vÒ c«ng tr×nh phÇn mÒm (coi danh môc tham kh¶o ë cuèi cuèn s¸ch nµy). Môc tiªu cña s¸ch nµy lµ tr×nh bµy c«ng viÖc ph¸t triÓn phÇn mÒm theo quan ®iÓm cña nhµ qu¶n lý chø kh«ng ph¶i theo quan ®iÓm cña nhµ ph¸t triÓn. Cuèn s¸ch tËp trung, trong mét cuèn duy nhÊt nhiÒu thùc tiÔn vµ kü thuËt qu¶n lý phÇn mÒm hiÖn ®¹i ®· ®-îc ph¸t triÓn vµ tinh läc trong suèt thËp kû qua. Qu¶n lý dù ¸n ®-îc tr×nh bµy nh- lµ mét kü n¨ng lÜnh héi ®-îc vµ chø kh«ng ph¶i nh- lµ cña trêi cho. Ch¾c ch¾n, viÖc qu¶n lý dù ¸n ®ßi hái tµi n¨ng qu¶n lý, nh-ng b¶n th©n tµi n¨ng kh«ng ®-îc h÷u hiÖu. ViÖc vËn dông thiÕt thùc c¸c thñ tôc ph¸t triÓn phÇn mÒm hiÖn ®¹i ®ßi hái cã c¸c nhµ qu¶n lý chuyªn nghiÖp. V× ®©y lµ cuèn s¸ch thùc hµnh (chø kh«ng ph¶i lµ mét c«ng tr×nh lý thuyÕt) nªn nhiÒu ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt ®-îc m« t¶ kh«ng cã c¬ së lý thuyÕt cho riªng nã. Tuy nhiªn nh÷ng tham kh¶o sÏ ®-îc cung cÊp suèt cuèn s¸ch dµnh cho nh÷ng ai quan t©m ®Õn c¬ së lý thuyÕt. Danh môc kÌm c¸c tham kh¶o vµ tµi liÖu ®Ó ®äc ®-îc gîi ý cã ë cuèi cuèn s¸ch nµy. NhÊt thêi, ®éc gi¶ cã thÓ thÊy mét sè ®o¹n ®-îc nh¾c l¹i trong cuèn s¸ch nµy. Së dÜ cã ®iÒu nµy lµ ®Ó gi¶i quyÕt c¸i th-êng ®-îc gäi lµ t×nh huèng n¨m ngãn tay. §iÒu nµy x¶y ra khi mçi n¨m ngãn tay cña ®éc gi¶ cÇn ®-îc cµi vµo cuèn s¸ch ®Ó ®¸nh dÊu trong khi ®éc gi¶ l-ìng lù gi÷a c¸c ch-¬ng nh»m bao qu¸t ®-îc mét chñ ®Ò ®Æc biÖt. Cuèn s¸ch nµy cã gi¶m nhu cÇu ph¶i ®¸nh dÊu b»ng c¸ch lÆp l¹i c¸i gi¶i thÝch v¾n t¾t bÊt cø chñ ®Ò chñ yÕu nµo ®-îc tham chiÕu ngay dï chñ ®Ò ®· ®-îc th¶o luËn chi tiÕt ë ®©u ®ã. Suèt cuèn s¸ch nh÷ng h¹ng môc th¸ng c«ng vµ n¨m c«ng ®· ®-îc sö dông thay cho c¸c h¹ng môc cò th¸ng ng-êi vµ n¨m ng-êi. Nh÷ng tõ nµy ®-îc th¶o luËn chi tiÕt ë phÇn 9.5.3. §èi t-îng ®äc ®-îc chñ ®Þnh. Qu¶n lý d÷ ¸n phÇn mÒm: Mét tiÕp cËn cho ng-êi thùc hµnh ®-îc chñ ®Þnh cho ®èi t-îng ®a d¹ng. Tr-íc hÕt vµ chñ yÕu s¸ch ®-äc chñ ®Þnh lµm nguån tham kh¶o cho c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm ®ang thùc thi nhiÖm vô qu¶n lý vµ trªn c¬ së ®ã nã ®-îc s¾p xÕp sao cho ®Ò tµi chñ yÕu bao qu¸t ë mçi ch-¬ng (trõ ch-¬ng 1). §iÒu nµy ®-îc th¶o luËn thªm trong gi¶i thÝch sau vÒ viÖc bè trÝ néi dung s¸ch. Cuèi cïng, cuèn s¸ch cã thÓ dïng lµm tham kh¶o cho c¸c kü s- phÇn mÒm muèn më réng kiÕn thøc cña minh sang nh÷ng lÜnh vùc qu¶n lý dù ¸n kü thuËt. Bè trÝ cña cuèn s¸ch 7 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Nãi chung, m-êi ch-¬ng cña cuèn s¸ch xuÊt hiÖn theo tr×nh tù l«gÝc vµ cung cÊp cho viÖc ®i ®Çu vµo lÜnh vùc qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm. Tham kh¶o nhanh ®Æt ë cuèi mçi ch-¬ng cã d¹ng tãm t¾t më réng. Tãm t¾t nµy nh»m ®-îc sö dông nh- lµ ®Ó ghi nhí lÇn n÷a hay nh- lµ mét nguån th«ng tin ban ®Çu. Ng-êi ®äc ®-îc yªu cÇu t×m c¸ch lµm mét sè bµi tËp ë cuèi mçi ch-¬ng. C¸c bµi tËp nµy sÏ gióp ng-êi ®äc hiÓu ®-îc nhiÒu ý t-ëng vµ kü thuËt tr×nh bµy trong ch-¬ng ®ã. Ch-¬ng 1 ®Ò cËp quan niÖm qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm. Ch-¬ng nµy còng tham luËn nhiÒu khã kh¨n mµ c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n gÆp trong viÖc giµnh hç trî cña bé phËn qu¶n lý cÊp trªn ®Ó tr×nh ra nh÷ng thñ tôc ph¸t triÓn míi. Ch-¬ng 2 tãm t¾t v¾n t¾t nhiÒu vÊn ®Ò ph¸t triÓn phÇn mÒm chung nhÊt (sau nµy ®-îc x©y dùng trong suèt cuèn s¸ch). Ch-¬ng nµy ®-îc chia lµm 2 phÇn. PhÇn ®Çu giµnh cho ®éc gi¶ kh«ng quen víi nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ qu¶n lý phÇn mÒm. PhÇn hai giµnh cho nh÷ng ngµnh ®ang qu¶n lý dù ¸n c¶ míi vµ c¶ ®· cã kinh nghiÖm. PhÇn nµy th¶o luËn ph-¬ng ph¸p ®Êu tranh víi nh÷ng vÊn ®Ò ®· th¶o luËn tr-íc ®©y, gäi lµ ph©n tÝch rñi ro. C¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n cã kinh nghiÖm cã thÓ bá qua ch-¬ng 1 vµ phÇn ®Çu cña ch-¬ng 2. Ch-¬ng 3 th¶o luËn viÖc ph¸t triÓn phÇn mÒm theo hîp ®ång. Ch-¬ng nµy m« t¶ c¸c hîp ®ång dù ¸n phÇn mÒm ®-îc tiÕn hµnh nh- thÓ nµo, c¸c ®Ò nghÞ ra sao. Mét v¨n b¶n ®Ò nghÞ nªn ®-îc x©y dùng thÓ nµo vµ nªn thiÕt lËp thÕ nµo vµ nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a kh¸ch hµng vµ nhµ s¶n xuÊt. Ch-¬ng nµy còng m« t¶ c¸c yªu cÇu vÒ v¨n b¶n ®Ò nghÞ (RFP) vµ qu¸ tr×nh lùa chän sau khi c¸c ®Ò nghÞ ®· ®-îc ®Ö tr×nh. Ch-¬ng 4 m« t¶ chu tr×nh c¬ b¶n ph¸t triÓn phÇn mÒm, nhÊn m¹nh ®Õn viÖc tiÕp cËn theo giai ®o¹n, ph¸t triÓn phÇn mÒm. Nh÷ng ph-¬ng ph¸p luËn kh¸c còng ®-îc th¶o luËn (nh- lµ t¹o mÉu nhanh vµ m« h×nh xo¾n èc - Spiral). Nh÷ng giai ®o¹n c¬ b¶n ®-îc m« t¶ theo quan ®iÓm cña ng-êi qu¶n lý dù ¸n nhÊn m¹nh ®Õn kh«ng khÝ vµ nh÷ng vÊn ®Ì cña mçi giai ®o¹n. Ch-¬ng 5 tr×nh bµy mét sè nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc qu¶n lý con ng-êi. Ch-¬ng nµy lùa ra mét sè nh÷ng mÆt ®Æc thï liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý c¸c kü s- phÇn mÒm, ch¼ng h¹n nh- sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ vÒ n¨ng suÊt gi÷a c¸c kü s- phÇn mÒm vµ tÝnh khÝ phong ®é cña c¸c nhµ lËp tr×nh nãi chung. Ch-¬ng 6 ®Ò cËp mét trong nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n nhÊt cña ph¸t triÓn phÇn mÒm: lµm sao qu¶n lý ®-îc nh÷ng dù ¸n phÇn mÒm lín. Ch-¬ng nµy gi¶i thÝch nh÷ng dù ¸n lín cã thÓ ®-îc phÇn chia thµnh nh÷ng bé phËn nhá dÔ qu¶n lý nh- thÕ nµo theo ph-¬ng ch©m chia ra chÕ ngù. 8 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Ch-¬ng 7 m« t¶ ba trong nh÷ng chøc n¨ng hç trî qu¶n lý c¬ b¶n: kiÓm tra cÊu h×nh ®¶m b¶o chÊt l-îng vµ thö nghiÖm phÇn mÒm. Ch-¬ng nµy còng th¶o luËn mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng chøc n¨ng ®ã. Ch-¬ng 8 tr×nh bµy tæng quan vÒ c¸c chuÈn ph¸t triÓn phÇn mÒm. §Æc biÖt hai chuÈn ®-îc th¶o luËn chi tiÕt: chuÈn 2167 cña Bé Quèc phßng Hoa Kú (DOD) vµ chuÈn IEEE vÒ ph¸t triÓn phÇn mÒm. Nh÷ng chuÈn kh¸c, nh- chuÈn ph¸t triÓn phÇn mÒm cña Anh vµ Ch©u ¢u, còng ®-îc nh¾c tíi vµ so s¸nh. Ch-¬ng 9 th¶o luËn viÖc lËp lÞch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dù ¸n (PDP) vµ kü thuËt lËp lÞch vµ lËp kÕ ho¹ch ®-îc m« t¶, kÓ c¶ ph¸c ®å Gantt vµ PERR cæ ®iÓn vµ cÊu tróc ph¸ hñy c«ng viÖc (WBS). Ch-¬ng 10 chøa mét m« t¶ t¨ng c-êng vµ chi tiÕt cña mét vµi ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt chuÈn bÞ dù to¸n. Ch-¬ng nµy gåm nh÷ng ph-¬ng ph¸p dù tÝnh qui m« cña dù ¸n vµ lÞch ph¸t triÓn dù ¸n còng nh- dù to¸n kü thuËt, ch¼ng h¹n nh- c¸c yªu cÇu vÒ ®Üa vµ vÒ bé nhí. Ch-¬ng nµy còng gi¶i thÝch kinh nghiÖm cã thÓ ®-îc sö dông thÕ nµo ®Ó c¶i tiÕn dù to¸n vµ m« t¶ c¸c dù to¸n cã thÓ ®-îc hoµn thiÖn thÕ nµo trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n tiÕn triÓn. Tri ©n C¸c tiªu chuÈn DOD-STD 2167a vµ DOD-STD 2168 vµ c¸c m« t¶ h¹ng môc dù liÖu liªn quan cña Bé Quèc phßng Hoa Kú ®· ®-îc tham chiÕu vµ trÝch dÉn ®-îc phÐp cña Bé Quèc phßng Hoa Kú, Bé chØ huy c¸c hÖ thèng chiÕn tranh kh«ng gian vµ trªn biÓn. C¸c tiªu chuÈn c«ng nghÖ phÇn mÒm IEEE ®· ®-îc tham chiÕu vµ nh÷ng tµi liÖu sau ®©y ®· ®-îc trÝch dÉn ®-îc phÐp cña ViÖn tËp ®oµn kü s- ®iÖn vµ ®iÖn tö (IEEE). PhÇn nhËp m«n cña F.Buckley cho b¶n in 1984 cña IEEE vÒ tiÓu chuÈn c«ng nghÖ phÇn mÒm IEEE. PhÇn nhËp m«n cña J.Horch cho b¶n in 1987 cña IEEE vÒ tiÓu chuÈn c«ng nghÖ phÇn mÒm. IEEE stel 729 - 1983 IEEE stel 1022 - 1987 IEEE stel 830 - 1984 IEEE stel 990 - 1986 Gi÷ b¶n quyÒn mäi mÆt @ ViÖn tËp ®oµn kü s- ®iÖn vµ ®iÖn tö. T«i xin c¶m ¬n vÒ sù gióp ®ì to lín cña Amir trong viÖc duyÖt vµ tËp hîp v¨n b¶n. T«i còng biÕt ¬n vÒ nhiÒu gîi ý cã Ých cña ¤ng. T«i còng xin c¶m ¬n Sharon vµ Talya ®· kh«ng x¸o trén b¶n th¶o v¨n b¶n. Cuèi còng vµ quan träng nhÊt, t«i xin hÕt søc c¶m ¬n ®éng viªn cña Iril, nÕu kh«ng v¨n b¶n ®· ch¼ng bao giê ®-îc viÕt ra. Nh·n hiÖu th-¬ng m¹i Ada lµ nh·n hiÖu ®· ®¨ng ký cña ChÝnh phñ Hoa Kú, Ada AJPO UNIX lµ th-¬ng nh·n cña tËp ®oµn ®iÖn tho¹i vµ ®iÖn b¸o Mü VMS lµ th-¬ng nh·n cña tËp ®oµn thiÕt bÞ sè 9 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm MS-DOS lµ th-¬ng nh·n cña tËp ®oµn Microsoft PC-DOS lµ th-¬ng nh·n cña tËp ®oµn m¸y mãc kinh doanh quèc tÕ BYB lµ th-¬ng nh·n cña nhãm Gordon. 10 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Ch-¬ng mét NhËp m«n vÒ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm NhËp m«n “PhÇn mÒm lµ n¬i trång c¸c giÊc m¬ vµ thu h¸i ¸c méng ... mét thÕ giíi nh÷ng ng-êi hãa sãi vµ nh÷ng viªn ®¹n b»ng b¹c“ TrÝch dÉn nµy tõ Brad cox (cox 1990) nhÊn m¹nh nh÷ng quan t©m cña c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm h«m nay. Lµm sao cã thÓ kiÓm tra ®-îc con ng-êi hãa sãi nµy d-íi chi tiÕt c«ng nghÖ phÇn mÒm ®©y ? LiÖu viÖc ph¸t triÓn phÇn mÒm cã thËt sù lµ mét bé phËn c«ng tr×nh kh«ng ? ViÖc ph¸t triÓn phÇn mÒm cã thÓ kiÓm tra ®-îc. Cã nh÷ng ph-¬ng ph¸p nh÷ng kü thuËt nh-ng chuÈn vµ nh÷ng c«ng cô khi ®-îc vËn dông ®óng ®¾n chóng sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn th¾ng lîi cña dù ¸n phÇn mÒm. §ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng viªn ®¹n b»ng b¹c xuyªn qua tr¸i tim cña ng-êi hãa sãi: ch¼ng cã g× gi÷ thËt ë trong c¶. Nh÷ng ph-¬ng ph¸p nµy cung cÊp mét c¸ch tiÕp cËn cã hÖ thèng tíi sù ph¸t triÓn phÇn mÒm b¾t ®Çu lµ nh÷ng giai ®o¹n qui ho¹ch ban ®Çu vµ kÕt thóc lµ viÖc cung cÊp s¶n phÈm phÇn mÒm cuèi cïng. Cuèn s¸ch nµy ®Ò cËp ®Õn viÖc vËn dông nh÷ng ph-¬ng ph¸p hiÖn ®¹i ®Ó qu¶n lý c¸c dù ¸n phÇn mÒm. S¸ch tr×nh bµy tiÕp cËn thùc hµnh “lµm thÕ nµo ®©y” h¬n lµ tiÕp cËn lý thuyÕt mÆc dï cã nh÷ng tham kh¶o réng r·i cho nh÷ng ai quan t©m ®Õn viÖc m« t¶ lý thuyÕt ®»ng sau c¸c ph-¬ng ph¸p. Môc tiªu chñ yÕu lµ tËp trung, trong chØ mét cuèn s¸ch, m« t¶ biÕt bao c«ng cô vµ qui tr×nh dÝnh lÝu ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n lý phÇn mÒm nh-:  Dù to¸n chi tiÕt dù ¸n  ChuÈn bÞ c¸c lÞch tr×nh ph¸t triÓn  VËn dông c¸c tiªu chuÈn ph¸t triªn thiÕt thùc  ChuÈn bÞ vµ ®¸nh gi¸ c¸c ®Ò nghÞ Nhµ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm theo thÕ ®-îc cung cÊp c¸c ph-¬ng ph¸p vµ qui t×nh cÇn thiÕt khiÕn cho viÖc ph¸t triÓn phÇn mÒm cã hiÖu qu¶ h¬n víi ba môc tiªu næi tiÕng trong t©m t-ëng: ph¸t triÓn phÇn mÒm 1. theo ch-¬ng tr×nh 2. trong ph¹m vi ng©n s¸ch 3. theo yªu cÇu 1.1. Nhu cÇu ®ang gia t¨ng vÒ phÇn mÒm ThËt cã Ýt lÜnh vùc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i l¹i kh«ng chøa phÇn mÒm. §iÒu nµy bao gåm xe h¬i, hµng kh«ng vµ vÖ tinh còng nh- thang m¸y, m¸y fax, truyÒn h×nh vµ c¸c c¬ quan ®iÖn tö. PhÇn mÒm vËn hµnh hÖ thèng an ninh x· héi, hÖ thèng chi l-¬ng tËp ®oµn, vµ tr¸i cña nÒn kinh tÕ ph-¬ng 11 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm T©y - HÖ thèng thÎ tÝn dông. PhÇn mÒm ®-îc sö dông réng r·i ®Ó viÕt vµ in s¸ch. ViÖc gia t¨ng nhu cÇu vÒ phÇn mÒm ®· trë nªn mét vÊn ®Ò gay cÊn. Nã ®· g©y ra viÖc gia t¨ng nhu cÇu vÒ kü s- phÇn mÒm. V-ît rÊt xa møc ®é c¸c nhµ chuyªn nghiÖp phÇn mÒm tèt nghiÖp ë c¸c tr-êng ®¹i häc. Do ®Êy sù ph¸t triÓn phÇn mÒm ®-îc yªu cÇu cã n¨ng suÊt cao lîi h¬n, tin cËy h¬n vµ nãi chung thµnh c«ng h¬n. Nh÷ng yªu cÇu míi ®ã cã thÓ kh«ng ®-îc ®¸p øng ë nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn th« thiÓn cña nh÷ng ngµy ®Çu cña m¸y vi tÝnh. Nh÷ng ph-¬ng ph¸p míi ®· ®-îc ®Ò xuÊt c¶i tiÕn ®¸ng kÓ con ®-êng mµ phÇn mÒm ®-îc ph¸t triÓn. TÝnh nghiªm träng cña vÊn ®Ò ®· ®-îc thõa nhËn trong kh¾p céng ®ång c«ng nghÖ phÇn mÒm. Mét sè c¸c liªn c«ng ti vµ c«ng xoexiom quèc tÕ ®· ®-îc thµnh lËp ë Hoa Kú, NhËt B¶n vµ Ch©u ¢u víi nh÷ng ng©n s¸ch to lín dµnh cho viÖc t×m kiÕm nh÷ng ph-¬ng ph¸p gi¶m nhÑ (nÕu kh«ng ph¶i lµ lo¹i trõ) vÊn ®Ò (coi Bennatan 1987). Cox (1990), trong mét ph©n tÝch ph-¬ng h-íng c«ng tr×nh phÇn mÒm sÏ tiÕn hµnh cho thÊy râ mét cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp phÇn mÒm lý thó, «ng ®· tiªn ®o¸n ngµy mµ c¸c nhµ lËp tr×nh sÏ th«i kh«ng m· hãa mäi thø khi xãa vµ sÏ ghÐp c¸c øng dông trõ nh÷ng catal« l-u tr÷ tèt cña c¸c thµnh phÇn phÇn mÒm sö dông l¹i ®-îc. Quan niÖm nµy vµ nh÷ng quan niÖm c¸ch m¹ng kh¸c nh- ph¸t triÓn phÇn mÒm tù ®éng (coi Frankel 1985) vÉn cßn ph¶i mÊt qu·ng ®-êng dµi tr-íc khi trë thµnh nh÷ng ph-¬ng tiÖn thiÕt thùc cña ph¸t triÓn phÇn mÒm. Xu h-íng tiÕn tíi c«ng tr×nh phÇn mÒm cã m¸y tÝnh hç trî (CASE) ®· t¹o nªn nhiÒu c«ng cô ph¸t triÓn tù ®éng nh-ng ch¼ng may thay nh÷ng c«ng cô ®ã1 th-êng mÊt nhiÒu thêi gian kh«ng xøng víi chóng, ë nh÷ng lÜnh vùc kh¸c cña c«ng nghÖ c¸c hÖ CAD/CAM2 tù ®éng ®· ®ang ®-îc sö dông ®Ó thiÕt kÕ vµ x©y dùng c¸c thµnh phÇn ®iÖn tö nh-ng ph¸t triÓn phÇn mÒm vÉn cßn hoµn toµn lµ mét cè g¾ng thñ c«ng. Cho ®Õn lóc mµ phÇn mÒm sö dông l¹i vµ ph¸t triÓn phÇn mÒm t¸i t¹o vµ tù ®éng b¾t ®Çu thay thÕ ®-îc c¸c kü s- phÇn mÒm th× phÇn mÒm vÉn cßn tiÕp tôc do con ng-êi ph¸t triÓn. Trong khi chê ®îi viÖc gia t¨ng theo yªu cÇu vÒ n¨ng suÊt vµ thuÇn thôc tay nghÒ vµ th¾ng lîi chung cña ph¸t triÓn phÇn mÒm ph¶i duy tr× tr¸ch nhiÖm vÉn ph¶i lµ ë nhµ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm. 1.2. Vai trß cña viÖc qu¶n lý trong ph¸t triÓn phÇn mÒm. ViÖc qu¶n lý dù ¸n cã hiÖu qu¶ ®ßi hái nhiÒu tµi n¨ng vµ kü x¶o. Tiªu chuÈn IEEE (IEEE 1987a) cho dÞch nghÜa sau vÒ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm. 1 2 Xem Tahvanainen vµ Smolander ‘An annotated CASE Bibliography (1990)’ CAD vµ CAM lµ thiÕt kÕ cã m¸y tÝnh trî gióp vµ chÕ t¹o cã m¸y tÝnh trî gióp. 12 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm lµ qu¸ tr×nh qui ho¹ch, tæ chøc, nh©n sù ®iÒu khiÓn, kiÓm tra vµ l·nh ®¹o dù ¸n phÇn mÒm. Râ rµng ®Ó trë thµnh nhµ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm tèt th× lµ nhµ ph¸t triÓn phÇn mÒm tèt kh«ng cßn ®ñ n÷a. Cã nh÷ng kü x¶o qu¶n lý ®Æc biÖt ®-îc yªu cÈu- dông ngay tõ nh÷ng giai ®o¹n ®Çu cña dù ¸n, ch»ng h¹n nh- ë c¸c lÜnh vùc nh-: - Gi¸m s¸t vµ kiÓm tra §iÒu nµy bao gåm viÖc qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c thµnh viªn ®éi ngò ph¸t triÓn vµ ®ßi hái ý thøc th-êng xuyªn vÒ t×nh tr¹ng thùc cña c«ng viÖc cña hä vÒ dù ¸n. - Qui ho¹ch Qui ho¹ch lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n lý quan träng nhÊt vµ bao gåm viÖc chuÈn bÞ dù to¸n tèt, duy tr× lÞch tr×nh ph¸t triÓn vµ bè trÝ nh©n sù hiÖu qu¶. - Quan hÖ kh¸ch hµng Trong mét sè dù ¸n, viÖc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng lµ ho¹t ®éng qu¶n lý chñ yÕu. §iÒu nµy bao gåm viÕt tµi liÖu vÒ yªu cÇu cña kh¸ch hµng, khèng chÕ nh÷ng thay ®æi do kh¸ch hµng, sö lý viÖc tham gia cña kh¸ch hµng vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, cung cÊp b¸o c¸o vµ tæ chøc xÐt duyÖt cïng tr×nh diÔn s¶n phÈm. - Vai trß l·nh ®¹o kü thuËt L·nh ®¹o kü thuËt tèt th-êng lµ mét phÈm chÊt ao -íc trong viÖc qu¶n lý phÇn mÒm cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy th-êng ®ßi hái kh¶ n¨ng cung cÊp chØ ®¹o trong gi¶i ph¸p cña c¸c vÊn ®Ò kü thuËt ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n. §iÒu nµy kh«ng cÇn thiÕt cã nghÜa lµ dù tr÷ chung b¶n th©n mét gi¶i ph¸p ®Ých thùc. Nh÷ng lÜnh vùc qu¶n lý nµy lµ vËn dông ®-îc cho mäi thÓ lo¹i dù ¸n C«ng nghÖ cao. Dï sao viÖc qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm l¹i khã kh¨n h¬n do sù thÓ lµ ph¸t triÓn phÇn mÒm Ýt cã tÝnh x¸c ®Þnh h¬n c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ kh¸c. §iÒu nµy lµ do nh÷ng dù ¸n phÇn mÒm Ýt ®o l-êng ®-îc khã dù to¸n h¬n vµ phô thuéc nhiÒu h¬n vµo nh÷ng nh©n tè chñ quan cña con ng-êi. LÞch sö ph¸t triÓn phÇn mÒm ®Çy rÉy nh÷ng tr-êng hîp mµ møc ®é nguån lùc ®-îc yªu cÇu ®· ®-îc qui ho¹ch vµ dù to¸n tèt. Ph¸t triÓn phÇn mÒm ®· tõ l©u ®-îc nhËn ®Þnh lµ doanh nghiÖp ®Çy rñi ro. §· cã nhiÒu tr-êng hîp c¸c dù ¸n phÇn mÒm v-ît qu¸ ng©n s¸ch ban ®Çu cña chóng tíi hai, ba hay thËm chÝ bån tr¨m phÇn tr¨m. Mét sè ®· ph¶i bá bÔ sau khi ®· chi hÕt vèn c¬ b¶n khi thÊy râ lµ dù to¸n ng©n s¸ch ban ®Çu kh«ng chç nµo s¸t víi chi phÝ ph¸t triÓn thùc sù. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· cã ý ®å tiªu chuÈn ho¸ qui tr×nh ph¸t triÓn phÇn mÒm vµ t¹o ra m«i tr-êng ph¸t triÓn nghiªm ngÆt trong ®ã c¸c dù ¸n phÇn mÒm dÔ dù to¸n vµ kiÓm tra h¬n. Dï sao, ®iÒu nµy ®· dÉn ®Õn mét vÊn ®Ò míi c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· phµn nµn ph¶i mÊt qu¸ nhiÒu thêi gian vµo viÖc thiÕt lËp t- liÖu vµ qu¸ Ýt cho xu h-íng ph¸t triÓn hiÖn nay. Râ rµng lµ cÇn t×m ®-îc ®Þa bµn trung ®é gi÷a hai th¸i cùc trong dù ¸n kh«ng cã thÓ lËp tr×nh vµ dù to¸n vµ dù ¸n tiªu chañan qu¸ møc, thu thËp 13 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm t- liÖu qu¸ møc trong ®ã chi c«ng søc qu¸ ®¸ng vµo tæng phÝ vµ c«ng viÖc giÊy tê. Khi ph¸t triÓn phÇn mÒm b¾t ®Çu dÜnh d¸ng ®Õn mét bé m«in c«ng tr×nh th× nh÷ng ph-¬ng ph¸p luËn ph¸t triÓn mét c¸ch cã hÖ thèng míi còng b¾t ®Çu xuÊt hiÖn3. Môc ®Ých cña nh÷ng ph-¬ng ph¸p luËn míi ®ã lµ lµm cho sù ph¸t triÓn phÇn mÒm thµnh c«ng h¬n. NÕu th¾ng lîi ®-îc do theo møc ®é cña ba môc tiªu nãi tr-íc ®©y (theo lÞch tr×nh, trong ph¹m vi ng©n s¸ch, theo yªu cÇu) th× sù thÊt b¹i h¼n cã nghÜa lµ trong viÖc hoµn thµnh thËm chÝ mét trong nh÷ng môc tiªu ®ã. Dï sao, thµnh c«ng vµ thÊt b¹i kh«ng ph¶i lµ c¸i ®iÒu ®-îc ®Þnh nghÜa mét c¸ch dÔ dµng. §· cã nhiÒu nghiªn cøu cho thÊy lµ thÊt b¹i cña dù ¸n còng lµ mét vÊn ®Ò cña nhËn thøc (cos Linto vµ mantel 1990). Mét dù ¸n cã thÓ ®-îc nhËn ®Þnh lµ thÊt b¹i ë mét m«i tr-êng trong khi ë m«i tr-êng kh¸c dù ¸n l¹i cã thÓ ®-îc nhËn ®Þnh lµ th¾ng lîi. Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n, mét kh¸ch hµng cã thÓ hµi lßng víi ®Çu ra cña mét dù ¸n trong khi ng-êi kh¸ch kh¸c l¹i kh«ng. Theo thÕ thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mét dù ¸n kh«ng chØ liªn quan ®Õn ba môc tiªu ph¸t triÓn c¬ b¶n mµ c¶ ®Õn kú väng cña kh¸ch hµng. Sù kh«ng râ rµng cña quan niÖm thÊt b¹i cña dù ¸n ch¾c ch½n cã thÓ tr¸nh ®-îc nÕu chØ ®Æt ra mét ®Ých duy nhÊt. §©y lµ ®Ých mµ kh¸ch hµng ®Æt ra chø kh«ng ph¶i ®éi ngò ph¸t triÓn ®Æt ra. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ: Thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mét dù ¸n ®-îc tèi hËu x¸c ®Þnh ë sù hµi lßng cña bªn yªu cÇu ph¸t triÓn (nghÜa lµ kh¸ch hµng) Nh÷ng quan niÖm ®ã ®-îc chøng minh trong thÝ dô sau: 1.3. Mét thÝ dô: ThÝ dô nµy cho thÊy vµi sai lÇm qu¶n lý th«ng th-êng mµ nã cã thÓ cuèi cïng dÉn ®Õn thÊt b¹i cña mét dù ¸n phÇn mÒm. Dù ¸n khëi sù víi vµi quyÕt ®Þnh sai lÇm c¬ b¶n liªn quan ®Õn viÖc khëi hµnh dù ¸n, ®Õn l-ît nã, nã l¹i dÉn ®Õn nhiÒu quyÕt ®Þnh sai lÇm h¬n khi dù ¸n tiÕn triÓn. C«ng ty liªn kÕt c«ng nghÖ (TAI) lµ mét c«ng ty chuyªn m«n hãa trong viÖc ph¸t triÓn vµ chÕ t¹o thiÕt bÞ truyÒn th«ng. TAI lµ mét ban phÇn mÒm lín chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸t triÓn phÇn mÒm cho thiÕt bÞ truyÒn th«ng. Ng-êi qu¶n lý ban phÇn mÒm ®· ®-îc biÕt lµ qu¶n lý c«ng ty ®ang t×m kiÕm mét c«ng ty phÇn mÒm bÒn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn mét hÖ thèng b¶o d-ìng vµ thêi gian cho TAI. Ban phÇn mÒm cña TAI ®· chñ ®éng n¾m b¾t ý kiÕn, chuÈn bÞ mét ®Ò nghÞ ph¸t triÓn hÖ thèng vµ ®Ö tr×nh qu¶n lý c«ng ty. C¨n cø ë ®Ò nghÞ nµy hai th¸ng ®-îc giµnh tham kh¶o ý kiÕn cña ban nh©n sù, ban tµi chÝnh vµ tr-ëng ban ®Ó x¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu cña hÖ thèng. §éi ngò ph¸t triÓn sau ®ã ph¸t triÓn hÖ thèng trong 6 th¸ng sau ®ã (toµn bé thêi gian ph¸t triÓn 3 Xem Shaw (1990) vÒ mét th¶o luËn ®Çy ®ñ trªn vÊn ®Ò tiÕn ho¸ cña phÇn mÒm trong bé m«n c«ng tr×nh häc. 14 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm kÓ ra ph¶i lµ 8 th¸ng). Ban phÇn mÒm dù tÝnh cÇn ®éi ngò 4 ng-êi ®Ó cung cÊp c¸c yªu cÇu vµ ph¸t triÓn hÖ thèng. ý kiÕn sö dông mét c«ng ty phÇn mÒm bªn ngoµi ®-îc g¸c l¹i vµ ®Ò nghÞ cña ban phÇn mÒm ®-îc qu¶n lý c«ng ty chÊp nhËn. Ng©n s¸ch ph¸t triÓn ®-îc th«ng qua ®Ó ®¸p øng 2 n¨m r-ìi nh©n c«ng hay 4 ng-êi trong 8 th¸ng. Ban phÇn mÒm tiÕn hµnh lËp ®éi ngò dù ¸n vµ chän mét ng-êi qu¶n lý dù ¸n, trong sè c¸c ng-êi qu¶n lý dù ¸n truyÒn th«ng ®Ó l·nh ®¹o ®éi ngò nµy. Khi cuèi ®ît hai th¸ng ban ®Çu gÇn kÒ, nhµ qu¶n lý dù ¸n thÊy râ lµ ph¶i cÇn nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó x¸c ®Þnh vµ viÕt t- liÖu vÒ c¸c yªu cÇu. Ph-¬ng ¸n chän lùa cña nhµ qu¶n lý dù ¸n lµ: 1. HoÆc lµ yªu cÇu nãi réng thêi gian vµ bæ sung ng©n s¸ch ph¸t triÓn 2. HoÆc lµ sö dông mét phÇn nh÷ng yªu cÇu hiÖn cã. Ng-êi qu¶n lý ban muèn chøng minh lµ ban cña m×nh cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¶ c¸c hÖ th«ng tin vµ phÇn mÒm truyÒn th«ng ®-îc lång vµo. Do ®ã ng-êi qu¶n lý dù ¸n vµ ®éi ngò ®· thóc chän ph-¬ng ¸n 2. §iÒu nµy dùa trªn tiÒn ®Ò lµ nÕu dù ¸n bÞ chËm vµ v-ît qu¸ ng©n s¸ch th× dù ¸n ph¶i bÞ coi lµ thÊt b¹i vµ c¸c hÖ thèng th«ng tin sau nµy h¼n sÏ ph¶i ®-îc hîp ®ång víi mét c«ng ty phÇn mÒm bÒn ngoµi. TÊt c¶ c¸c ban kh¸c thÊy cã nhiÒu vÊn ®Ò chñ yÕu cña hÖ thèng. Nãi tãm l¹i hÖ thèng thiÕu c¸i mµ c«ng ty cÇn. Ban phÇn mÒm ®Ò nghÞ söa ch÷a c¸c sai sãt vµ yªu cÇu ng©n s¸ch cho viÖc ph¸t triÓn mét version c¶i tiÕn míi. Dï sao, sù bÊt b×nh ®· ®Õn møc mµ qu¶n lý c«ng ty quyÕt ®Þnh ®-a viÖc ph¸t triÓn mét hÖ thèng hßan toµn míi cho mét c«ng ty phÇn mÒm bÒn ngoµi. C«ng ty phÇn mÒm ®-îc lùa chän ph¸t triÓn thµnh c«ng hÖ thèng. Ng¹c nhiªn lµ lÇn nµy kinh phÝ l¹i Ýt h¬n lµ ng©n s¸ch mµ ban phÇn mÒm TAI yeue cÇu ®Ó söa ch÷a c¸c sai sãt trong hÖ thèng ban ®Çu. ThÝ dô (cã thËt) nµy thuyÕt minh mét sè sai lÇm chñ yÕu trong qu¶n lý dù ¸n. - Kinh nghiÖm trong mét lÜnh vùc phÇn mÒm (c¸c hÖ viÔn th«ng ®-îc lång vao) khong ®ñ cho viÖc ph¸t triÓn thµnh c«ng phÇn mÒm ë mét lÜnh vùc hoµn toµn kh¸c (hÖ th«ng tin). - Nhµ qu¶n lý dù ¸n nªu tr¸ch nhiÖm cam kÕt vµo lÞch tr×nh ph¸t triÓn hay ng©n s¸ch tr-íc khi dù ¸n ®-îc x¸c ®Þnh ®ñ. Trong phÇn lín tr-êng hîp cam kÕt cña c«ng ty chØ cã thÓ cã khi c¸c yªu cÇu ®· ®-îc kÕt luËn. - NÕu yªu cÇu cña mét dù ¸n kh«ng ®-îc ®¸p øng th× viÖc tham gia vµo lÞch tr×nh vµ ng©n s¸ch trë lªn v« nghÜa. - Kh¸ch hµng hay ng-êi dïng sÏ kh«ng ph¶i bao giê còng cung cÊp ®-îc nh÷ng yªu cÇu ®óng (thÝ dô chñ yÕu giao liªn ban). Th-êng lµ tr¸ch nhiÖm cña ng-êi s¶n xuÊt ph¶i hái nh÷ng c©u hái thÝch ®¸ng nh»m thu thËp th«ng tin cÇn thiÕt. - §«i khi tèt nhÊt lµ nªn ph¸t triÓn mét hÖ thèng míi b»ng viÖc xãa bá cßn h¬n lµ t×m c¸ch cøu v·n mét hÖ thèng ®· ®-îc ph¸t triÓn tåi. 15 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm 1.4. Giµnh sù chÊp nhËn c¸c thñ tôc ph¸t triÓn míi. Mét trong nh÷ng trë ng¹i mµ c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n th-êng ph¶i kh¾c phôc lµ t×nh tr¹ng thiÕu hç trî ë qu¶n lý cÊp cao h¬n ®èi víi nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn hiÖn ®¹i. VËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p luËn hiÖu qu¶ kh«ng dÔ khi qu¶n lý cÊp cao h¬n cßn tranh luËn vÒ nhu cÇu cña hä. §iÒu nµy dÉn ®Õn c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n ®Õn mét t×nh tr¹ng tiÕn tho¸i l-ìng nam, lµm sao chÊp nhËn ®-îc c¸i mµ hä tin lµ tèt nhÊt trong khi vÉn gi÷ ®-îc c-¬ng vÞ nhµ qu¶n lý dù ¸n. Râ rµng lµ nhiÒu ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt ®-îc m« t¶ trong cuèn s¸ch nµy chØ cã hiÖu lùc khi chóng ®-îc sö dông. Môc tiªu cña phÇn nµy lµ gióp nhµ qu¶n lý dù ¸n giµnh ®-îc sù chÊp nhËn ë qu¶n lý cÊp cao h¬n trong viÖc øng dông nh÷ng ph-¬ng ph¸p míi. Qu¶n lý cÊp cao h¬n (vµ ®«i khi lµ c¸c kü s- phÇn mÒm kh¸c) cã khi dïng nh÷ng lËp luËn sau chèng l¹i viÖc sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p luËn ph¸t triÓn phÇn mÒm hiÖn ®¹i. 1. Nh÷ng ph-¬ng ph¸p míi nµy ®Òu lµ lý thuyÕt trong “thÕ giíi thùc” sù viÖc diÔn ra kh¸c. 2. Nh÷ng nhµ qu¶n lý dù ¸n qu¸ h×nh thøc chñ nghÜa; hä ®ßi hái mäi thø b»ng v¨n b¶n vµ kh«ng ®ång ý vÒ mäi thay ®æi nhá. 3. Chóng ta kh«ng cã th× giê cho mäi c«ng viÖc giÊy tê ®ã. 4. Chóng ta kh«ng thÓ mÊt c«ng søc vÒ sù xa phÝ trong mäi qui tr×nh dµi dÆc ®ã. Chóng ta vÉn lu«n ph¸t triÓn ®-îc phÇn mÒm mµ ch¼ng cÇn nh÷ng tæng phÝ ®ã. 5. §©y lµ kinh doanh chø kh«ng ph¶i tr-êng ®¹i häc. Chóng ta mÊt tiÒn vµ mÊt kh¸ch nÒu chóng ta b¾t ®Çu víi viÖc l·ng phÝ thêi gian vµo mäi ph-¬ng ph¸p ®ã. 6. Ph-¬ng ph¸p lµ tèt, nh-ng bÊt h¹nh lµ b©y giê kh«ng ph¶i lóc thùc hiÖn chóng. Chóng ta mong r»ng cã thÓ sö dông chóng mét ngµy nµo ®ã nh-ng kh«ng ph¶i ®óng lóc nµy. 7. kh«ng cã kü s- nµo cña chóng ta quen víi nh÷ng ph-¬ng ph¸p míi nµy. Nh- thÕ sÏ mÊt nhiÒu thêi gian vµ mÊt nhiÒu kinh phÝ ®Ó b¾t ®Çu ®µo t¹o l¹i hä. Sau ®©y lµ mét sè tr¶ lêi gîi ý cho nh÷ng lËp luËn trªn. 1. Hå s¬ ph¸t triÓn phÇn mÒm trong thÕ giíi thùc ch-a ph¶i lµ qu¸ tèt. Trªn thùc tÕ, c¸c ph-¬ng ph¸p cæ th-êng chØ dÉn ®Õn th¶m häa. Cã thµnh c«ng ®Êy nh-ng tû sè thµnh c«ng so víi thÊt b¹i l¹i qu¸ thÊp. BÊt cø ph-¬ng ph¸p thiÕt thùc nµo ®Òu cã ®«i chót lý thuyÕt ®óng nhnh÷ng ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn phÇn mÒm ®ã nh÷ng ph-¬ng ph¸p ®ã ®· ®-îc c¸c c«ng ty t-¬ng tù kh¸c vËn dông thµnh c«ng vµ ®· gi¶m m¹nh kinh phÝ ph¸t triÓn phÇn mÒm vµ t¨ng ®¸ng kÓ chÊt l-îng phÇn mÒm. 2.ViÖc duy tr× nÒ nÕp hå s¬ viÕt lµ cã lîi cho mäi ng-êi cho ®éi ngò ph¸t triÓn cho kh¸ch hµng vµ cho qu¶n lý cÊp cao. Nã ®¶m b¶o lµ nh÷ng 16 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm giao tiÕp miÖng ®-îc hiÓu ®óng ®¾n. NÕu nh÷ng thay ®æi hay c¸c h-íng dÉn kh¸c kh«ng ghi thµnh v¨n b¶n vµ kh«ng ®-îc chÊp nhËn, th× sù ph¸t triÓn cã thÓ tiÕn hµnh theo h-íng sai kh«ng ai cã thÓ ch¾c ch¾n lµ mäi thay ®æi, c¶ lín vµ nhá, sau nµy sÏ ®-îc nhí l¹i khi dù ¸n hoµn thµnh. Danh môc thµnh v¨n b¶n c¸c thay ®æi ®-îc chÊp nhËn gióp kh¶ n¨ng theo dâi vµ h¹ch to¸n. 3. §©y cã thÓ lµ khiÕu l¹i ®¸ng l-u ý; c«ng viÖc giÊy tê ph¶i ®-îc duy tr× ë møc tæi thiÓu (cã khi nã qu¸ møc). Dï sao, ®¸ng ng¹c nhiªn lµ c«ng viÖc giÊy tê cã møc ®é hiÖn nay thùc sù l¹i tiÕt kiÖm thêi gian vµ kh«ng g©y l·ng phÝ. Ch¼ng h¹n nh÷ng quyÕt ®Þnh kh«ng ghi thµnh v¨n b¶n th-êng khi cÇn ®-îc lÆp ®i lÆp l¹i vµ nh÷ng ®Æc t¶ nãi miÖng dÉn ®Õn nh÷ng lý gi¶i g©y tranh c·i. ViÖc thiÕu t- liÖu th-êng mÊt nhiÒu thêi gian nhÊt trong c¸c pha thÝch hîp vµ thö nghiÖm khi b¶n thiÕt kÕ hÖ thèng chØ ®-îc l-u trong trÝ nhí cña ng-êi. Còng vËy, mét dù ¸n kh«ng thµnh v¨n b¶n lµ mét ¸c méng trong viÖc duy tu. Sau khi hoµn thµnh dù ¸n, khi c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· ph©n t¸n ®i, tÊt c¶ nh÷ng g× cßn l¹i lµ s¶n phÈm vµ t- liÖu. Kh«ng cã t- liÖu s¶n phÈm kh«ng g× h¬n lµ mét bÝ mËt. 4. Mét c©u hái cÇn ph¶n ¶nh lµ: liÖu vµ ®óng vËy liÖu ph¸t triÓn phÇn mÒm cña chóng ta ®· thùc sù thµnh c«ng thÕ nµo? LËp luËn nµy ®-îc thö th¸ch tèt nhÊt víi bé hå s¬ t- liÖu ®-îc chuÈn bÞ cho biÕt nh÷ng vÊn ®Ò mµ c«ng ty ®· cã kinh nghiÖm ë nh÷ng dù ¸n tr-íc. Môc tiªu lµ chøng minh tiÕp cËn míi víi ph¸t triÓn phÇn mÒm ®©u ph¶i lµ xa xØ mµ lµ cÇn thiÕt. 5. Nh÷ng lËp luËn khã ®-¬ng ®Çu nhÊt khi cã yÕu tè sù thùc trong chóng, ®Æc biÖt khi c«ng ty cã ®Þnh ý ph¸t triÓn ph-¬ng ph¸p luËn míi cña chÝnh hä. Mæc dï nhiÒu c«ng ty cã tiÕn hµnh nghiªn cøu trong c«ng tr×nh phÇn mÒm ®iÒu nµy thËt khã lµ cÇn thiÕt ë mäi c«ng ty ®· cã nh÷ng ph-¬ng ph¸p luËn nh÷ng tiªu chuÈn vµ nh÷ng h-íng dÉn ®-îc ghi thµnh v¨n b¶n tháa ®¸ng (coi IEEE 1987b) ®Ó cho chóng cã thÓ ®-îc vËn dông dÔ dµng ë mäi c«ng ty mµ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn chóng l¹i. MÊt kh¸ch hµng kh«ng chØ do lÞch tr×nh ph¸t triÓn kÐo dµi mµ cßn do chÊt l-îng kÐm vµ nhu cÇu kü thuËt kh«ng ®-îc tháa m·n. Cµng cÇn nghiªm lÖnh h¼n vÒ phÝa lÞch tr×nh ph¸t triÓn l©u h¬n chø kh«ng ph¶i vÒ phÝa s¶n phÈm phÇn mÒm tèt h¬n. Nh- vËy, lÞch tr×nh ph¸t triÓn ng¾n th-êng dÔ bÞ l¹c lèi do thêi gian bæ sung ®ßi hái ®Ó bæ chÝnh s¶n phÈm phÇn mÒm kÐm cái, sau khi ®· tung nã ra lÇn ®Çu (coi thÝ dô ë phÇn 1.3). 6. T¹i sao l¹i ch-a lµm ngay? LiÖu cã c¬ së thùc sù nµo cho viÖc kªu ca lµ thêi gian thÝch hîp h¬n sÏ xuÊt hiÖn sau nµy? Tr¸i l¹i cµng thªm thêi gian vµ c«ng søc ®Çu t- vµo nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn nghÌo nµn th× l¹i cµng khã mµ thay ®æi ®-îc. C¸i c¸ch tèt nhÊt tr¶ lêi cho lËp luËn nµy lµ cung cÊp nh÷ng lý do kinh doanh ®Ó gi¶i thÝch v× sao nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn míi l¹i nªu ®-îc chÊp nhËn cµng nhanh cµng tèt. Bé hå s¬ ®· chuÈn bÞ, nªu trong tr¶ lêi cho lËp luËn 4, sÏ cã Ých cïng víi th«ng 17 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm tin thu thËp tõ c¸c c«ng ty kh¸c. Môc tiªu lµ bµy tá r»ng nh÷ng qui t×nh ph¸t triÓn cã thø tù sÏ lµm t¨ng chÊt l-îng s¶n phÈm phÇn mÒm cña c«ng ty trong khi gi¶m chi phÝ ph¸t triÓn. 7. TÇm quan träng cña viÖc ®Çu t- trong ®µo t¹o Ýt khi cÇn ®-îc nªu: ®©y lµ mét quan niÖm ®-îc chÊp nhËn réng r·i. LËp luËn nµy khã cã thÓ b¸c bá khi c¸c ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn míi ®-îc ®-a ra coi nh- mét thay ®æi chñ yÕu vÒ ph-¬ng h-íng. C©u tr¶ lêi tèt nhÊt tïy thuéc ë t×nh h×nh thùc tÕ. NÕu nh÷ng ph-¬ng ph¸p míi thùc sù tiªu biÓu cho thay ®æi chñ yÕu lµ ph-¬ng h-íng th× ch¾c ch¾n lµ c«ng ty ®· cã thÝ nghiÖm nhiÒu vÊn ®Ò ph¸t triÓn phÇn mÒm. Nh- thÕ c©u tr¶ lêi cho c¸c lËp luËn 4 vµ 5 lµ thÝch ®¸ng. NÕu nh÷ng ph-¬ng ph¸p míi kh«ng thùc sù tiªu biÓu thay ®æi chñ yÕu vÒ ph-¬ng h-íng th× ®iÒu nµy nªu ®-îc chøng minh cã sö dông d÷ liÖu cña c¸c dù ¸n tr-íc ®©y. T- t-ëng c¬ b¶n lµ chøng minh r¾ng mÆc dï nhiÒu qui tr×nh ph¸t triÓn hiÖn nay lµ tinh vi, viÖc c¶i tiÕn ®¸ng kÓ cã thÓ ®-îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc giíi thiÖu mét sè ph-¬ng ph¸p míi. Mäi lËp luËn chèng l¹i c¸c ph-¬ng ph¸p luËn ph¸t triÓn míi chØ cã thÓ b¸c bá ®-îc sau khi cã chuÈn bÞ ®Çy ®ñ. §iÒu nµy th-êng nghÜa lµ: - S-u tËp d÷ liÖu vÒ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn phÇn mÒm tr-íc ®©y trong ph¹m vi v«ng ty. - S-u tËp dù liÖu vÒ c¸c c«ng ty t-¬ng tù ®· chÊp nhËn ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn míi. - S-u tËp c¸c b¸o c¸o cã dÉn t- liÖu, v¨n b¶n vµ c¸c chøng cí kh¸c thµnh v¨n (cÇn ®Ò phßng qu¸ lý thuyÕt). - Cã ®-îc hç trî cña c¸c chuyªn gia ph¸t triÓn phÇn mÒm kh¸c hoÆc ë trong ph¹m vi c«ng ty hoÆc ë ngoµi. Mäi d÷ liÖu cÊn ®-îc nghiªn cøu vµ c¸c ghi chó ®-îc chuÈn bÞ chøng minh nhu cÇu cña c¸c ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn míi. Dßng cuèi ph¶i lµ viÖc vËn dông nh÷ng qui t×nh míi, thiÕt thùc ph¸t triÓn phÇn mÒm lµ v× lîi Ých cña c«ng ty. §· giµnh ®-îc sù phª chuÈn cÇn thiÕt cña qu¶n lý cÊp trªn, nh÷ng nhµ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm cã thÓ chuyÓn sang vËn dông c¸c ph-¬ng ph¸p m« t¶ trong c¸c ch-¬ng sau. B-íc ®Çu trong viÖc t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong viÖc ph¸t triÓn phÇn mÒm ®-îc th¶o luËn ë ch-¬ng 2. 1.5. Tãm t¾t. ViÖc ph¸t triÓn phÇn mÒm cã thÓ khèng chÕ ®-îc. Cã nh÷ng ph-¬ng ph¸p, nh÷ng kü thuËt, nh÷ng tiªu chuÈn vµ c¸c c«ng cô khi ®-îc vËn dông ®óng th× chóng thóc ®Èy viÖc ph¸t triÓn th¾ng lîi dù ¸n phÇn mÒm víi ba môc tiªu trø danh trong trÝ ãc ®Ó ph¸t triÓn phÇn mÒm. 1. Theo ®óng lÞch tr×nh. 2. Trong ph¹m vi ng©n s¸ch. 3. Theo yªu cÇu. 18 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Th¾ng lîi hay thÊt b¹i cña dù ¸n kh«ng chØ liªn quan ®Õn ba môc tiªu ph¸t triÓn c¬ b¶n ®ã nh-ng còng c¶ ®Õn kú väng cña kh¸ch hµng: mét kh¸ch hµng cã thÓ hµi lßng víi ®Çu ra cña mét dù ¸n trong khi kh¸ch hµng kh¸c l¹i cã thÓ kh«ng. Do ®Êy, thµnh c«ng cña dù ¸n ®-îc x¸c ®Þnh tèi hËu ë sù hµi lßng cña kh¸ch hµng. Mét trong nh÷ng trë ng¹i mµ c¸c nhµ qu¶n lý dù ¸n th-êng ph¶i kh¾c phôc lµ thiÕu hç trî cña qu¶n lý cÊp trªn ®èi víi nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn hiÖn ®¹i. Râ rµng lµ nhiÒu ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt m« t¶ trong cuèn s¸ch nµy, cã hiÖu lùc chØ khi chóng ®-îc sö dông. Mäi lËp luËn chèng l¹i c¸c ph-¬ng ph¸p luËn ph¸t triÓn míi chÝ cã thÓ b¸c bá sau khi cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ. Th«ng tin vÒ thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña ph¸t triÓn phÇn mÒm trong qu¸ khø trong ph¹m vi mét c«ng ty cÇn ®-îc thu thËp cïng víi c¸c minh chøng hç trî kh¸c b»ng v¨n b¶n. Mäi dù liÖu cÇn ®-îc nghiªn cøu vµ c¸c chi chó cÇn ®-îc chuÈn bÞ ®Ó chøng minh cho nhu cÇu vÒ ph-¬ng ph¸p ph¸t triÓn míi. Dßng cuèi nªn lµ viÖc øng dông c¸c chu tr×nh ph¸t triÓn phÇn mÒm h÷u hiÖu míi lµ v× lîi Ých cña c«ng ty. 19 Qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm Ch-¬ng hai Nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t triÓn phÇn mÒm Mét chót phßng xa T¹i mét líp häc míi ®Çy vÒ qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm, mét trong c¸c häc viªn ®· hái: “Chóng t«i cã mét sè vÊn ®Ò chñ yÕu trong mét dù ¸n mµ t«i ®ang qu¶n lý. Chóng t«i kh«ng cã ®-îc t- liÖu cã hÖ thèng hay cã ®-îc mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nµo vµ dù ¸n ®ang trªn ®-êng v-ît ng©n s¸ch vµ chËm h¬n lÞch tr×nh. VËy t«i ph¶i vËn dông mäi ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt häc ë ®©y ra sao nh»m lµm cho dù ¸n trë l¹i ®óng lÞch tr×nh ?” §©y kh«ng ph¶i lµ mét t×nh huèng kh«ng phæ biÕn ë ®ã, mét ph-¬ng thuèc thÊn kú ®· t×m cho mét t×nh huèng gÇn g©y th¶m häa. Nh÷ng dù ¸n qu¶n lý tèi cã thÓ ®i ®Õn tr× trÖ vµ ng©n s¸ch v-ît ®Õn hai thËm chÝ ba tr¨m phÇn tr¨m vµ trong vµi tr-êng hîp l¹i cã thÓ bÞ b·i bá. HÇu hÕt nh÷ng ph-¬ng ph¸p qu¶n lý dù ¸n hiÖn ®¹i ban ®Çu bao giê còng quan t©m phßng xa (chø kh«ng ph¶i lµ hiÖu chÝnh) nh÷ng vÊn ®Ò lo¹i ®ã. ViÖc phßng ngõa nh÷ng vÊn ®Ò th× dÔ h¬n vµ Ýt tèn kÐm h¬n lµ gi¶i quyÕt chóng. Nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa thiÕt thùc h¼n lµ: - §Þnh vÞ sím vÊn ®Ò vµ nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn. - Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr-íc khi chóng tuét khái tÇm tay. - LËp kÕ ho¹ch tr-íc (®èi phã) víi nh÷ng vÊn ®Ò tiÓm Èn. Nh÷ng vÊn ®Ò sÏ trë nªn tèn kÐm h¬n gi¶i quyÕt khi dù ¸n tiÕn triÓn ®Õn nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn cao h¬n. Nh÷ng vÊn ®Ò bÞ l·ng quªn còng cã thÓ lan truyÒn sang c¸c lÜnh vùc kh¸c cña dù ¸n lµm cho viÖc hiÖu chÝnh chóng trë nªn khã kh¨n h¬n. Do ®Êy viÖc thiÕt lËp nh÷ng qui tr×nh ®Ó ®Þnh vÞ sím vµ hiÖu chÝnh c¸c vÊn ®Ò lµ quan träng. Ch-¬ng nµy gi¶i quyÕt nguyªn nh©n cña mét sè thÓ lo¹i rÊt th«ng th-êng cña vÊn ®Ò ph¸t triÓn phÇn mÒm vµ th¶o luËn t¸c ®éng cña chóng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Ch-¬ng nµy còng th¶o luËn viÖc dù kiÕn nh÷ng vÊn ®Ò nh»m gi¶m thiÓu t¸c ®éng cña chóng tíi dù ¸n. C¸c ch-¬ng sau ®Ò ra nh÷ng ph-¬ng ph¸p phßng ngõa c¸c vÊn ®Ò m« t¶ ë ®©y khái x¶y ra. 2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n. Cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò c¬ b¶n mµ nhµ qu¶n lý dù ¸n h×nh nh- t×m thÊy trong bÊt cø dù ¸n phÇm mÒm nµo. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n ®ã g©y ra bëi nh÷ng t×nh huèng sau ®©y bao giê còng cã thÓ phßng tr-íc sÏ ph¸t sinh: - Yªu cÇu ban ®Çu kh«ng ®Çy ®ñ. - Phô thuéc ë c¸c nguån bªn ngoµi (c¸c ng-êi b¸n hµng, c¸c chñ thÇu phô v.v...) - C¸c khã kh¨n trong kÕt thóc dù ¸n. - Thay thÕ th-êng xuyªn nh©n sù thùc hµnh ph¸t triÓn (x¸o trén ®éi ngò). 20