BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
NGUYỄN THANH NHÀN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
Xuaát phaùt töø muïc ñích phuïc vuï cho coâng vieäc ngaøy caøng phaùt trieån sau naøy, toâi
choïn ñeà taøi “Giaùm ñoác taøi chính vaø vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong
DNNN VN” laøm ñeà töïa cho luaän vaên toát nghieäp cuûa mình . Veà baûn thaân toâi cho
raèng ñaây laø moät ñeà taøi môùi vaø hay neáu ñöôïc ñaàu tö ñuùng möùc . Trong quaù trình
nghieân cöùu, tìm toøi cô sôû ñeå uûng hoä cho quaûn ñieåm naøy, toâi ñaõ baét gaëp yù kieán
cuûa oâng Tieán só Traàn Tieán Cöôøng - Tröôûng ban doanh nghieäp cuûa Vieän nghieân
cöùu quaûn lyù kinh teá Trung Öông nhö sau : “ Toâi raát lo ngaïi veà khaû naêng hoaïch
ñònh chieán löôïc, ñieàu chænh hoaït ñoäng ñaàu tö kinh doanh trong moät loaït caùc doanh
nghieäp coå phaàn hoùa vaø naêng löïc vaän haønh boä maùy, bôûi vì theo kinh nghieäm cuûa
caùc nöôùc ñi tröôùc nhö Singapore, loaïi doanh nghieäp ñaëc bieät naøy phaûi ñöôïc vaän
haønh bôûi nhöõng ngöôøi coù ñaàu oùc kinh doanh toát, ñöôïc ñaøo taïo coù baøi baûn vaø nhìn
thaáy ñöôïc cô hoäi ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc”.
Coù theå noùi ñieàu naøy hoaøn toaøn ñuùng, daân gian coù caâu “ khoâng lo xa, aét coù buoàn
gaàn”, treân thöïc teá vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc maø ñaëc bieät laø chieán löôïc taøi chính
ví nhö chuyeän bieát “lo xa” cuûa doanh nghieäp. Caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø
ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp Nhaø Nöôùc trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñaõ
boäc loä nhöõng yeáu keùm, haïn cheá, ñaây chính laø caûn löïc raát lôùn trong naêng löïc caïnh
tranh cuûa doanh nghieäp. Nhaän thöùc ñöôïc vaán ñeà naøy, caùc doanh nghieäp caàn phaûi
bieát nhaän dieän chính mình, xaây döïng chieán löôïc taøi chính trong ngaén haïn vaø daøi
haïn vôùi muïc ñích giuùp doanh nghieäp döï truø tröôùc nhöõng tình huoáng coù theå xaûy ra
vaø coù nhöõng bieän phaùp ñoái phoù thích öùng tröôùc ñeå haïn cheá nhöõng ruûi ro phaùt sinh
trong thöïc teá vaø ñònh höôùng phaùt trieån trong töông lai, treân cô sôû ñoù ñoù coù nhöõng
böôùc phaùt trieån ngaøy caøng vöõng chaéc vaø toaøn dieän.
Trang 1
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
Chieán löôïc taøi chính ñoøi hoûi nhöõng nhaø hoaïch ñònh taøi chính coù taàm nhìn chieán
löôïc, khaû naêng phaân tích vaø döï ñoaùn thích öùng vôùi moãi giai ñoaïn phaùt trieån nhaát
ñònh. Ngöôøi thöïc hieän nhieäm vuï naøy khoâng ai khaùc hôn laø Giaùm ñoác taøi chính, ôû
caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi vaø trong khu vöïc, Giaùm ñoác taøi chính laø moät
chöùc danh gaén lieàn vôùi nhöõng nhieäm vuï huyeát maïch ñaõ toàn taïi vaø phaùt trieån khaù
laâu, ñaõ coù raát nhieàu saùch vaø taïp chí cuõng nhö trang Web daønh rieâng cho chuyeân
muïc naøy, thoâng tin veà Giaùm ñoác taøi chính raát phong phuù vaø ña daïng, baát kyø ai
cuõng coù theå truy caäp vaø hoïc hoûi. Taïi Vieät Nam, ñaây laø moät chöùc danh coøn khaù xa
laï vaø thöïc teá caùc vaên baûn phaùp luaät chi phoái cuûa Nhaø Nöôùc cuõng chöa ñeà caäp
ñeán vaán ñeà naøy , chính vì leõ ñoù luaän vaên “Giaùm ñoác taøi chính vaø coâng taùc hoaïch
ñònh chieán löôïc taøi chính trong DNNN VN” ñöôïc vieát ngoaøi nhöõng vaán ñeà ñaùnh
giaù cao taàm quan troïng cuûa giaùm ñoác taøi chính vaø coâng taùc hoaïch ñònh chieán löôïc
taøi chính ñeå giuùp doanh nghieäp coù neàn taûng vöõng chaéc, naâng cao naêng löïc caïnh
tranh trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, luaän vaên coøn coù moät yù nghóa khaùc,
raát nhaân vaên ñoù laø toân vinh nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc keá toaùn, taøi chính - moät
coâng vieäc ñöôïc xem laø chi li, tæ maãn vaø khoâng maáy noåi troäi naøy.
Trang 2
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
Chöông 1:
GIAÙM ÑOÁC TAØI CHÍNH VAØ VIEÄC HOAÏCH ÑÒNH CHIEÁN
LÖÔÏC TAØI CHÍNH TRONG DOANH NGHIEÄP
I. Chaân dung giaùm ñoác taøi chính
1. Giaùm ñoác taøi chính – OÂng laø ai ?
Ñoái maët vôùi söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa doanh nghieäp, caùc chuyeân gia taøi
chính luoân phaûi traû lôøi ñöôïc ba caâu hoûi :
• Trong raát nhieàu cô hoäi ñaàu tö thì doanh nghieäp seõ ñöa ra quyeát ñònh
löïa choïn cô hoäi ñaàu tö naøo?
• Doanh nghieäp neân duøng nguoàn taøi trôï naøo ñeå taøi trôï cho nhu caàu voán
ñaàu tö ñaõ ñöôïc hoaïch ñònh ñoù ?
• Doanh nghieäp neân thöïc hieän chính saùch coå töùc nhö theá naøo?
Ngöôøi traû lôøi ba caâu hoûi treân khoâng ai khaùc hôn laø giaùm ñoác taøi chính. Trong
hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, giaùm ñoác taøi chính phaûi laø ngöôøi leøo laùi con thuyeàn
taøi chính ñeå cho doanh nghieäp ngaøy caøng phaùt trieån.
2. Ñaïo ñöùc vaø chuyeân moân, hai toá chaát caàn coù cuûa moät giaùm ñoác taøi chính
Trong xu höôùng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá söï thaønh coâng cuûa caùc doanh nghieäp
trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình quyeát ñònh söï lôùn maïnh vaø phaùt trieån cuûa
doanh nghieäp cuõng nhö veà kinh teá cuûa quoác gia, chính vì leõ ñoù taàm quan troïng
cuûa giaùm ñoác taøi chính ñöôïc naâng leân roõ reät. Ñoái vôùi caùc moâ hình taäp ñoaøn,
coâng ty – toång coâng ty thì aûnh höôûng cuûa caùc quyeát ñònh veà taøi chính laø raát lôùn,
chæ caàn moät söï sai leäch nhoû “voâ tình hay coá yù” cuõng laøm khaùc ñi dieän maïo voán
coù cuûa noù. Söï voâ tình hay coá yù ôû ñaây muoán nhaéc ñeán hai vaán ñeà. Vaán ñeà thöù nhaát
thuoäc veà chuyeân moân cuûa giaùm ñoác taøi chính vaø vaán ñeà thöù hai thuoäc veà ñaïo
ñöùc cuûa giaùm ñoác taøi chính .
2.1 Toá chaát thöù nhaát – ñaïo ñöùc
Ñaïo ñöùc ôû ñaây caàn hieåu raèng ñoù chính laø ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, Giaùm ñoác taøi
chính caàn coù caùi “taâm” trong saùng, khoâng vuï lôïi rieâng tö, khoâng vì quyeàn lôïi baûn
Trang 3
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
thaân cuûa mình hay moät boä phaän naøo ñoù maø laøm aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi chung
cuûa taäp theå.
Taïi Vieät Nam ñaây laø moät vaán ñeà heát söùc quan troïng vaø caàn phaûi xem xeùt kyõ
trong giai ñoaïn hieän nay, giai ñoaïn ñöôïc xem laø taêng tröôûng nhanh cuûa neàn kinh
teá thò tröôøng. Bôûi moät leõ duy nhaát maø ai cuõng phaûi thöùc nhaän ñoù laø hieän taïi neàn
kinh teá Vieät Nam coøn bò chi phoái raát lôùn bôûi kinh teá nhaø nöôùc, taäp trung ôû caùc
lónh vöïc quan troïng, caùc nghaønh coâng nghieäp ñaàu taøu. Do vaäy xeùt veà ñaïo ñöùc
cuûa giaùm ñoác taøi chính – ngöôøi söû duïng nguoàn taøi chính cuûa doanh nghieäp noùi
rieâng vaø cuûa ñaát nöôùc noùi chung laø moät vieäc laøm heát söùc caàn thieát.
Thöïc teá cuûa nhöõng vuï tham nhuõng tieâu cöïc lôùn gaàn ñaây nhö moät böùc tranh minh
hoaï cuûa vaán ñeà ngöôøi chuû vaø ngöôøi ñaïi dieän. Caàn hieåu raèng ngöôøi chuû laø ngöôøi
boû voán ra ñeå ñaùp öùng nhu caàu hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø ngöôøi ñaïi dieän
laø ngöôøi thay maët cho ngöôøi chuû ñeå ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh
doanh ñoù. Chi phí ñaïi dieän laø chi phí maø haàu nhö baát cöù ngöôøi chuû naøo cuõng coù
löôøng tröôùc, ñoù laø nhöõng chi phí maø doanh nghieäp phaûi chòu khi ngöôøi ñaïi dieän
thöïc hieän caùc quyeát ñònh ñaàu tö, taøi trôï, phaân phoái coù tính ñeán quyeàn lôïi rieâng
tö cuûa chính baûn thaân mình. Trong khuoân khoå ñeà taøi naøy, ta xem ngöôøi ñaïi dieän
chính laø giaùm ñoác taøi chính – moät vò trí cöïc kyø lyù töôûng cho nhöõng möu tính vuï
lôïi caù nhaân vaø troán traùnh nghóa vuï ñoái vôùi Nhaø Nöôùc. Chính vì vaäy, ñaïo ñöùc
ngheà nghieäp cuûa giaùm ñoác taøi chính ñöôïc ñaët leân haøng ñaàu khi quyeát ñònh ngöôøi
giöõ vò trí naøy.
Moät minh chöùng soáng ñoäng ñoù laø vaøo thaùng 7 naêm 2002, nhöõng rung ñoäng treân
thò tröôøng taøi chính Myõ qua söï kieän ñöôïc coi laø nhöõng vuï phaù saûn lôùn nhaát trong
lòch söû nöôùc Myõ cuûa caùc coâng ty Enron, Worldcom…nguyeân nhaân chính cuûa vaán
ñeà treân ñaõ ñöôïc phôi baøy, ñoù chính laø caùch thöùc ñieàu haønh vaø quaûn trò taøi chính
cuûa caùc giaùm ñoác taøi chính ôû nhöõng coâng ty naøy ñaõ vi phaïm nhöõng chuaån möïc
trong nguyeân taéc ngheà nghieäp vaø nhöõng chuaån möïc veà ñaïo ñöùc. Nhaéc ñeán vaán
ñeà naøy ñeå chuùng ta thaáy raèng chuaån möïc veà ñaïo ñöùc laø voâ cuøng quan troïng noù
khoâng chæ aûnh höôûng ñeán moät doanh nghieäp, moät quoác gia, maø coøn aûnh höôûng
ñeán caû thò tröôøng taøi chính cuûa theá giôùi .
Chính vì leõ ñoù, caùc giaùm ñoác taøi chính phaûi thoaû maõn nhöõng phaåm chaát sau:
Tính trung thöïc. Tính trung thöïc cuûa giaùm ñoác taøi chính theå hieän qua caùc baùo
caùo taøi chính, caùch thöùc söû duïng voán cuûa giaùm ñoác taøi chính trong caùc döï aùn ñaàu
tö, vieäc xaùc ñònh doøng ngaân löu cuûa döï aùn khi xaây döïng döï aùn ñaàu tö. tính trung
Trang 4
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
thöïc ñöôïc xem nhö laø moät khôûi ñaàu cuûa nhöõng thaønh coâng chaân chính vaø beàn
vöõng. Baûn caùo baïch trung thöïc daãn ñöôøng cho nhaø ñaàu tö ñi ñeán thaønh coâng, tính
trung thöïc cuûa giaùm ñoác taøi chính trong doanh nghieäp neáu ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö
ghi nhaän thì seõ taïo neân nieàm tin cho caùc nhaø ñaàu tö vaø ñaây chính laø con ñöôøng
ngaén nhaát ñeå ñi cuûa nhöõng thaønh coâng cuûa doanh nghieäp
Tính khaùch quan. Nghieâm tuùc trong coâng vieäc, khoâng bò chi phoái bôûi baát cöù theá
löïc naøo, kieân ñònh duy trì quan ñieåm laäp tröôøng cuûa mình trong coâng taùc keá toaùn
taøi chính ñuùng theo baûn chaát vaán ñeà vaø nhöõng chuaån möïc, nhöõng quy ñònh cuûa
Nhaø Nöôùc .
Traùch nhieäm : Coù traùch nhieäm trong coâng vieäc vaø chòu traùch nhieäm tröôùc
nhöõng soá lieäu, baùo caùo cuûa mình ñoái vôùi caùc boä phaän coù lieân quan .Troán chaïy
traùch nhieäm laø tröôøng hôïp cuûa raát nhieàu caùn boä taøi chính cao caáp, trong quaù
trình laøm vieäc cuûa mình hoï ñaõ quaù hieåu hoï ñaõ laøm nhöõng vieäc gì, chính vì theá
ñeán luùc caàn ngöng vaø rôøi khoûi vò trí hoï seõ thöïc hieän ngay. Ñieàu naøy chính do
haønh vi thieáu traùch nhieäm gaây ra, vieäc thieáu traùch nhieäm gaây haäu quaû voâ cuøng
nghieâm troïng gaây ra haøng loaït nhöõng vaán ñeà khuùc maéc, nan giaûn maø ngöôøi keá
thöøa phaûi gaùnh chòu cuõng nhö coù theå laøm suïp ñoå caû boä maùy hoaït ñoäng cuûa doanh
nghieäp .
Neáu kieåm soaùt toát vaán ñeà naøy ngay ñaàu vaøo coäng vôùi söï hoå trôï ñaéc löïc vaø ñuùng
höôùng cuûa cuûa caùc boä phaän coù lieân quan, Hoäi ñoàng quaûn trò thì hieäu quaû hoaït
ñoäng cuûa doanh nghieäp laø raát cao. Hieäu quaû ñöôïc tính ñeán laø vieäc phaûn aùnh ñuùng
baûn chaát hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, töø ñoù laøm cô sôû phaùt huy toát caùc keânh
khaùc trong doanh nghieäp nhö keânh kinh doanh, saûn xuaát vaø coâng taùc quaûn trò.
Vieäc phaûn aùnh ñuùng baûn chaát hoaït ñoäng kinh doanh vaø coâng khai minh baïch taøi
chính laøm cho caùc coå ñoâng vaø caùc nhaø ñaàu tö an taâm hôn veà caùc quyeát ñònh cuûa
mình vaø ñaây chính laø cô sôû cho nhöõng phaùt trieån beàn vöõng trong töông lai .
2.2 Toá chaát thöù hai – Chuyeân moân
Caàn phaûi khaúng ñònh raèng ñaây laø moät vaán ñeà lôùn. Phaïm vi coâng vieäc cuûa giaùm
ñoác taøi chính ngaøy nay khoâng chæ giôùi haïn trong phaïm vi keá toaùn taøi chính maø
coøn môû roäng ra ôû caû lónh vöïc kinh doanh, thò tröôøng taøi chính trong nöôùc vaø theá
giôùi, khoâng chæ giôùi haïn trong boä phaän quaûn trò voán, laøm theá naøo ñeå xaây döïng
moät caáu truùc voán toái öu, ñaït hieäu quaû vaø mang laïi lôïi ích cao nhaát thì ngaøy nay
giaùm ñoác taøi chính laø ngöôøi phaûi giaùp maët vôùi nhöõng thaùch thöùc, nhöõng ñoøi hoûi
Trang 5
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
ngaøy caøng cao cuûa coâng vieäc, ngoaøi nhöõng coâng vieäc thöôøng xuyeân, hoï coøn phaûi
hoå trôï ñaéc löïc cho caû giaùm ñoác kinh doanh trong vieäc xaây döïng chieán löôïc doanh
nghieäp
Theo moät soá thoâng tin thoáng keâ vaø nhu caàu tuyeån duïng taïi moät soá doanh nghieäp
treân ñòa baøn TP. HCM gaàn ñaây cho thaáy moät giaùm ñoác taøi chính ñöôïc tuyeån duïng
phaûi thoûa caùc tieâu chí sau :
• Thöù nhaát phaûi toát nghieäp ñaïi hoïc hoaëc treân ñaïi hoïc
• Thöù hai anh ta phaûi coù kinh nghieäm töông ñöông 10 naêm coâng taùc keá
toaùn taøi chính taïi caùc coâng ty coù quy moâ
• Thöù ba trình ñoä veà ngoïai ngöõ
• Thöù tö laø khaû naêng thöông thuyeát vaø ñaøm phaùn vaø vaán ñeà quan troïng
nöõa laø anh ta phaûi coù nhöõng hieåu bieát nhaát ñònh veà kinh doanh ñeå hoå
trôï cuøng giaùm ñoác ñieàu haønh quaûn lyù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh
cuûa doanh nghieäp.
Thaät vaäy, Giaùm ñoác taøi chính nguoàn nhaân löïc cao caáp, ngöôøi phaûi thöïc hieän ba
quyeát ñònh taøi chính quan troïng ñoù laø quyeát ñònh ñaàu tö, quyeát ñònh taøi trôï vaø
quyeát ñònh phaân phoái. ÔÛ ñaây noù ñoøi hoûi moät söï keát hôïp kheùo leùo giöõa chuyeân
moân vaø ngheä thuaät ñeå coù theå ñaït ñeán moät keát quaû cao nhaát. Moät quyeát ñònh ñaàu
tö seõ ñöa coâng ty ñaït ñeán ngöôõng môùi cao hôn, quy moâ vaø thò tröôøng môû roäng
hôn .
Ngoaøi caùc toá chaát treân, giaùm ñoác taøi chính coøn laø ngöôøi coù oùc maïo hieåm, ñöông
ñaàu vôùi ruûi ro, nhaïy beùn vaø caû khaû naêng thöông thuyeát.
II.Chieán löôïc taøi chính, tieàn ñeà cuûa söï phaùt trieån doanh nghieäp beàn vöõng
1. Chieán löôïc taøi chính laø gì ?
Chieán löôïc taøi chính laø chieán löôïc lieân quan ñeán vieäc ra vaø thöïc hieän caùc quyeát
ñònh taøi chính nhaèm muïc tieâu toái ña hoaù giaù trò doanh nghieäp. Laø vieäc xaây döïng
moät loä trình daøi haïn cho vieäc thöïc hieän cuøng luùc caû ba quyeát ñònh : quyeát ñònh
ñaàu tö, quyeát ñònh taøi trôï vaø quyeát ñònh phaân phoái cho caùc doanh nghieäp trong
caùc giai ñoaïn khôûi söï, taêng tröôûng, sung maõn vaø suy thoaùi.
Trang 6
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
2. Chieán löôïc taøi chính coù vai troø quyeát ñònh trong hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa
doanh nghieäp .
2.1 Noäi dung cô baûn cuûa coâng taùc hoïach ñònh chieán löôïc taøi chính .
Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính ñöôïc hieåu nhö vieäc xaây döïng moät loä trình veà taøi
chính cho moãi giai ñoaïn phaùt trieån cuï theå cuûa doanh nghieäp, trong moãi giai ñoaïn
ñeàu coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng bieät veà taøi chính vaø giaùm ñoác taøi chính laø ngöôøi
“caàm cöông naåy möïc”, laø ngöôøi phaûi bieát keát hôïp kheùo leùo caùc chieán löôïc ñeå ñaït
muïc tieâu cao nhaát, caùc chieán löôïc ñoù laø caùc chieán löôïc lieân quan ñeán quyeát ñònh
veà ñaàu tö, quyeát ñònh veà taøi trôï vaø quyeát ñònh veà phaân phoái .
Chieán löôïc taøi chính bao haøm moät yù nghóa roäng vaø thöôøng ñöôïc xaây döïng trong
moät thôøi gian töông ñoái daøi xaùc ñònh, gaén vôùi moãi giai ñoïan phaùt trieån cuï theå cuûa
doanh nghieäp
Trong quaù trình xaây döïng chieán löôïc taøi chính cho doanh nghieäp, giaùm ñoác taøi
chính hieåu ñöôïc doanh nghieäp, naém roõ nhöõng bieán ñoäng vaø nhöõng taùc nhaân gaây
aûnh höôûng ñeán lónh vöïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp, keát hôïp cuøng caùc phoøng
ban naém baét dieãn bieán quy luaät thò tröôøng. Giaùm ñoác taøi chính phaûi hoaïch ñònh
chieán löôïc taøi chính bao goàm nhöõng noäi dung cuï theå nhö sau :
• Hoaïch ñònh chieán löôïc ñaàu tö hieäu quaû
• Hoaïch ñònh nguoàn taøi trôï
• Hoaïch ñònh phaân phoái .
Caùc nhaø hoïach ñònh taøi chính thöôøng duøng moät moâ hình keá hoaïch taøi chính ñeå
ñaùnh giaù keát quaû cuûa nhöõng chieác löôïc taøi chính khaùc nhau. Nhöõng moâ hình naøy
bao goàm nhöõng moâ hình coù muïc ñích chung, khoâng phöùc taïp ñeán nhöõng moâ hình
chöùa haøng traêm phöông trình vaø nhöõng bieán soá taùc ñoäng laãn nhau. Tuy nhieân
theo yù kieán cuûa caùc chuyeân gia vaø theo thöïc teá nghieân cöùu cho thaáy khoâng coù taøi
chính trong caùc moâ hình taøi chính doanh nghieäp. Ñieàu naøy ñöôïc lyù giaûi nhö sau :
• Lyù do thöù nhaát laø haàu heát caùc moâ hình naøy ñeàu laø theá giôùi quan cuûa keá
toaùn vieân chuùng ñöôïc thieát keá ñeå döï baùo caùc baùo caùo taøi chính, vaø caùc
phöông trình cuûa chuùng theå hieän moät caùch töï nhieân caùc quy öôùc keá toaùn
maø caùc doanh nghieäp söû duïng.
Trang 7
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
• Lyù do thöù hai caùc moâ hình taøi chính doanh nghieäp khoâng phaûi laø kim chæ
nam cho quyeát ñònh taøi chính toái öu. Tuy vaäy trong thöïc teá ngöôøi ta coù theå
thieát laäp caùc moâ hình quy hoïach tuyeán tính giuùp tìm caùc chieán löôïc taøi
chính toát nhaát tuøy thuoäc caùc giaû thuyeát vaø giôùi haïn ñöôïc aán ñònh.
Caùc nhaø hoïach ñònh taøi chính thöôøng gaëp phaûi nhöõng vaán ñeà khoâng theå giaûi
quyeát ñöôïc vaø ñoái phoù vôùi caùc vaán ñeà naøy moät caùch toát nhaát coù theå ñöôïc theo
phaùn ñoaùn cuûa mình. Ví duï nhö chính saùch coå töùc : chia hay khoâng chia vaø coøn
nhieàu vaán ñeà khaùc coù lieân quan. Tuy nhieân chuùng ta caàn nhìn nhaän raèng vieäc ñeo
ñuoåi caùc muïc tieâu vaø coù nhöõng ñoái phoù thích öùng trong moãi tröôøng hôïp, moãi giai
ñoaïn laø moät höôùng ñi chuaån xaùc nhaát maø taát caû ñeàu phaûi tuaân thuû.
2.2 Taàm quan troïng cuûa coâng taùc hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính .
Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính laø moät coâng vieäc heát söùc quan troïng cuûa doanh
nghieäp. Moät chieán löôïc taøi chính ñuùng ñaén giuùp doanh nghieäp giuùp doanh nghieäp
ñaït ñeán muïc tieâu trong thôøi gian ngaén nhaát, chi phí thaáp nhaát, hieäu quaû cao nhaát.
Chieán löôïc taøi chính ñuùng ñaén giuùp doanh nghieäp taïo khoaûng caùch khaùc bieät vaø
vöôït qua ñoái thuû caïnh tranh cuûa mình moät caùch thaän troïng vaø deã daøng .
Giaùm ñoác taøi chính laø ngöôøi phaûi bieát “thaêm beänh” ñeå “boác thuoác” cho ñuùng.
Chính vì vaäy, trong moãi giai ñoaïn nhaát ñònh, giaùm ñoác taøi chính phaûi laø ngöôøi
nhaän bieát roõ nhaát thoâng qua caùc coâng cuï laø nhöõng thoâng soá chieán löôïc ñeå laøm
ñöôïc ñieàu naøy ñoøi hoûi giaùm ñoác taøi chính phaûi coù kieán thöùc nhaát ñònh veà taøi
chính coäng vôùi söï am hieåu saâu saéc veà lónh vöïc maø doanh nghieäp mình hoaït ñoäng
Beân caïnh ñoù vieäc nhaän bieát doanh nghieäp cuûa mình ñang rôi vaøo giai ñoaïn naøo
cuõng laø moät vaán ñeà ñoøi hoûi tính chuaån xaùc cuûa giaùm ñoác taøi chính.
3. Chieán löôïc taøi chính cho doanh nghieäp gaén lieàn vôùi giai ñoaïn phaùt trieån
chu kyø soáng .
Giaùm ñoác taøi chính xaây döïng chieán löôïc taøi chính cho doanh nghieäp trong moãi
giai ñoaïn phaùt trieån döïa treân töông quan nghòch giöõa ruûi ro kinh doanh vaø ruûi ro
taøi chính. Cuõng nhö söï phaùt trieån cuûa con ngöôøi, doanh nghieäp coù söï phaùt trieån
tuaàn töï töø khôûi söï – giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa chu kyø kinh doanh ñeán taêng tröôûng –
giai ñoaïn phaùt trieån keá tieáp quyeát ñònh söï lôùn maïnh cuûa doanh nghieäp, keá ñeán laø
sung maõn vaø cuoái cuøng laø suy thoaùi.
Trang 8
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
Trong moãi giai ñoaïn phaùt trieån, caùc thoâng soá chieán löôïc taøi chính seõ coù nhöõng
ñaëc tröng rieâng phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh vaø ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng doanh
nghieäp. Chung quy laïi caùc thoâng soá taøi chính keå ñeán nhö sau :
1. Ruûi ro kinh doanh
2. Ruûi ro taøi chính
3. Nguoàn taøi trôï
4. Chính saùch coå töùc
5. Trieån voïng taêng tröôûng töông lai
6. Tyû soá giaù thu nhaäp ( P/E)
7. Thu nhaäp treân moãi coå phaàn ( EPS)
8. Giaù coå phaàn .
3.1 Khôûi söï kinh doanh
Khôûi söï kinh doanh chính laø giai ñoaïn ñaàu cuûa chu kyø kinh doanh, giai ñoaïn ñaàu
trong suoát ñôøi soáng cuûa doanh nghieäp, noùi moät caùch chaân phöông vaø deã hieåu
nhaát noù nhö giai ñoaïn môùi chaøo ñôøi trong cuoäc ñôøi cuûa moät con ngöôøi. Khôûi söï
kinh doanh gaén lieàn vôùi möùc ñoä cao nhaát cuûa ruûi ro kinh doanh. Caùc ruûi ro ñoù
chính laø khaû naêng saûn xuaát saûn phaåm môùi coù hieäu quaû hay khoâng, neáu coù hieäu
quaû, thì saûn phaåm coù ñöôïc caùc khaùch haøng töông lai chaáp nhaän hay khoâng; neáu
ñöôïc chaáp nhaän, thò tröôøng coù taêng tröôûng ñeán moät quy moâ hieäu quaû ñuû cho caùc
chi phí trieån khai vaø ñöa saûn phaåm ra thò tröôøng hay khoâng; vaø neáu taát caû nhöõng
ñieàu naøy ñaït ñöôïc thì coâng ty coù chieám ñöôïc thò phaàn hay khoâng ?
Moái töông quan nghòch giöõa ruûi ro kinh doanh vaø ruûi ro taøi chính ñaõ ñaët ra vaán ñeà
ruûi ro taøi chính trong giai ñoaïn naøy caøng thaáp caøng toát, chính vì theá söï coù maët
cuûa voán maïo hieåm trong giai ñoaïn khôûi söï cuûa doanh nghieäp laø moät lôïi theá raát
lôùn vaø ñaây laø moät trong nhöõng nguoàn taøi trôï lyù töôûng maø caùc doanh nghieäp môùi
khôûi söï raát quan taâm .
3.2 Giai ñoaïn taêng tröôûng
Tieáp theo cuûa giai ñoaïn treân khi moät saûn phaåm môùi ñöôïc tung ra thò tröôøng moät
caùch thaønh coâng, doanh soá baùn ñaõ baét ñaàu taêng nhanh choùng. Ñieàu naøy khoâng
chæ tieâu bieåu cho vieäc suït giaûm ruûi ro kinh doanh chung ñi keøm vôùi saûn phaåm, maø
coøn thaáy nhu caàu ñieàu chænh yù ñoà chieán löôïc cuûa coâng ty. Trong chieán löôïc caïnh
tranh, caàn nhaán maïnh ñeán caùc hoaït ñoäng tieáp thò ñeå baûo ñaûm doanh soá taêng
Trang 9
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
tröôûng thoaû ñaùng vaø ñeå coâng ty gia taêng thò phaàn cuûa doanh soá ñang taêng tröôûng
naøy.
Giai ñoaïn taêng tröôûng ñi lieàn vôùi nhu caàu nguoàn voán hoaït ñoäng cuûa doanh
nghieäp ngaøy caøng lôùn ñeå môû roäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Caùc
nguoàn taøi trôï ñöôïc chuù yù trong giai ñoaïn naøy keå ñeán nhö sau :
• Lôïi nhuaän giöõ laïi töø hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp
• Phaùt haønh coå phieáu môùi
• Ñi vay
Moãi nguoàn taøi trôï seõ coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng cuõng nhö nhöõng lôïi theá rieâng. Khi
quyeát ñònh löïa choïn nguoàn taøi trôï naøo caùc giaùm ñoác taøi chính seõ coù nhöõng phaân
tích, tính toaùn vaø caân nhaéc kyõ löôõng vaø phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm rieâng bieät cuûa töøng
doanh nghieäp.
3.3 Giai ñoaïn sung maõn
Keát thuùc giai ñoaïn taêng tröôûng thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù baèng moät caïnh tranh giaù caû
giöõa caùc coâng ty caïnh tranh vaãn coøn naêng löïc caïnh tranh ñaùng keå. Moät khi ngaønh
ñaõ oån ñònh giai ñoaïn sung maõn vôùi doanh soá cao nhöng töông ñoái oån ñònh vôùi
bieân lôïi nhuaän hôïp lyù coù theå baét ñaàu. Roõ raøng möùc ñoä ruûi ro kinh doanh laïi giaûm
do moät gia ñoaïn phaùt trieån khaùc baây giôø ñaõ hoaøn taát moät caùch thaønh coâng ; coâng
ty seõ böôùc vaøo giai ñoaïn sung maõn vôùi moät thò phaàn töông ñoái toát do keát quaû ñaàu
tö.
Coù theå noùi raèng ñeán giai ñoaïn naøy, phaàn lôùn caùc doanh nghieäp chuù troïng ñeán
vieäc buø ñaép lôïi töùc cho nhaø ñaàu tö baèng chính saùch chi traû coå töùc cao
3.4 Giai ñoaïn suy thoaùi
Bieåu hieän cuûa giai ñoaïn suy thoaùi khi nhu caàu saûn phaåm baét ñaàu giaûm daàn, caùc
doøng tieàn maët thu vaøo cuõng giaûm, maëc duø khoâng nhaát thieát phaûi cuøng toác ñoä neáu
coâng ty ñöôïc quaûn lyù toát. Moät khi doanh soá baét ñaàu suït giaûm khoâng theå traùnh
ñöôïc, vieäc tieáp tuïc chi tieâu cho cuøng soá tieàn cho vieäc duy trì loaïi hoaït ñoäng tieáp
thò naøy khoâng coøn hôïp lyù nöõa. Nhö vaäy, coù theå duy trì ñöôïc doøng tieàn thuaàn trong
giai ñoaïn suy thoaùi ban ñaàu baèng caùch ñieàu chænh chieán löôïc kinh doanh thích
hôïp.
Trang 10
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
Trieån voïng taêng tröôûng aâm ñöôïc dieãn dòch thaønh moät tyû soá giaù thu nhaäp thaáp cho
caùc coå phaàn vaø, khi keát hôïp vôùi chieàu höôùng ñi xuoáng trong thu nhaäp moãi coå
phaàn ñang xaûy ra trong giai ñoaïn naøy, noù ñöa ñeán moät suït giaûm maïnh giaù coå
phaàn. Tuy nhieân, chöøng naøo caùc coå ñoâng bieát raèng phaàn chi traû coå töùc cao cho hoï
thöïc teá laø hoaøn traû voán, giaù trò suït giaûm naøy seõ khoâng gaây ra nhöõng lo ngaïi
khoâng ñuùng.
Giai ñoaïn suy thoaùi thöôøng laøm caùc doanh nghieäp ñi vaøo luùng tuùng, bi quan vaø
ñoâi khi coù nhöõng haønh ñoäng phaûn taùc duïng nhö vieäc taêng ñaàu tö ñeå hy voïng coù
theå cöùu vaõn tình theá. Trong tröôøng hôïp naøy caùc giaùm ñoác taøi chính neân heát söùc
bình tænh ñeå thaáy ñuùng baûn chaát vaán ñeà vaø giaûi quyeát hôïp lyù nhö vieäc giaûi theå
hay saùt nhaäp.
4. YÙ nghóa cuûa caùc thoâng soá trong chieán löôïc taøi chính
Chieán löôïc taøi chính coù nhöõng thoâng soá taøi chính vaø noäi dung cuûa nhöõng thoâng soá
naøy khaùc nhau cho töøng giai ñoaïn nhaát ñònh. Ñeå hieåu vaø xaây döïng caùc thoâng soá
trong chieán löôïc taøi chính phuø hôïp cho töøng giai ñoaïn, chuùng ta neân xem qua yù
nghóa caùc thoâng soá
4.1 Ruûi ro kinh doanh
Ruûi ro kinh doanh laø tính khaû bieán hay khoâng chaéc chaén veà EBIT cuûa doanh
nghieäp. Caùc soá ño nhö ñoä leäch chuaån EBIT hay heä soá phöông sai coù theå ñöôïc
duøng ñeå chæ ruûi ro kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp. Coù nhieàu yeáu toá daãn ñeán
tính baát oån trong EBIT cuûa doanh nghieäp. Caùc yeáu toá ñoù bao goàm tính khaû bieán
trong doanh thu vaø chi phí hoïat ñoäng
Ñoøn baåy kinh doanh phaùt sinh töø vieäc söû duïng caùc chi phí hoïat ñoäng coá ñònh, nhö
chi phí traû löông ñöôïc ñaûm baûo, taøi saûn coá ñònh. Caùc chi phí hoaït ñoäng coá ñònh
cao, caùc thay ñoåi nhoû trong doanh thu ñöôïc “ baåy” leân thaønh thay ñoåi lôùn trong
EBIT. Ñoøn baåy kinh doanh cao laø ñaëc tröng cuûa caùc ngaønh oâ toâ vaø haøng khoâng .
Ruûi ro kinh doanh ñöôïc ño löôøng baèng heä soá phöông sai cuûa EBIT theo thôøi gian.
Coù nhieàu yeáu toá daãn ñeán ruûi ro kinh doanh cuûa moät doanh nghieäp (neáu taùc ñoäng
cuûa taát caû caùc yeáu toá quan troïng khaùc giöõ nguyeân khoâng ñoåi ), bao goàm :
Trang 11
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
Tính bieán ñoåi cuûa doanh soá theo chu kyø kinh doanh. Caùc doanh nghieäp coù caùc
doanh soá giao ñoäng lôùn theo chu kyø kinh doanh thöôøng coù nhieàu ruûi ro kinh
doanh hôn caùc doanh nghieäp bình thöôøng khaùc
Tính bieán ñoåi cuûa giaù baùn. Trong vaøi ngaønh coâng nghieäp, giaù caû coù theå oån ñònh
töø naêm naøy sang naêm khaùc, hoaëc doanh nghieäp coù khaû naêng taêng giaù thöôøng
xuyeân theo thôøi gian. Ñieàu naøy ñuùng cho nhieàu saûn phaåm tieâu duøng nhö thuoác laù
vaø nhieàu loaïi thöïc phaåm cheá bieán saún. Thoâng thöôøng giaù baùn trong moät ngaønh
coâng nghieäp caøng caïnh tranh nhieàu, ruûi ro kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp
trong ngaønh ñoù caøng lôùn .
Tính bieán ñoåi cuûa chi phí. Tính bieán ñoåi trong chi phí cuûa caùc nhaäp löôïng duøng
ñeå saûn xuaát caùc saûn löôïng cuûa moät doanh nghieäp caøng cao, ruûi ro kinh doanh cuûa
doanh nghieäp ñoù caøng lôùn
Söï toàn taïi söùc maïnh cuûa thò tröôøng. Caùc doanh nghieäp coù söùc maïnh cuûa thò
tröôøng lôùn nhôø quy moâ cuûa hoï hay do caáu truùc cuûa ngaønh coâng nghieäp trong ñoù
hoï caïnh tranh thöôøng coù nhieàu khaû naêng ñeå kieåm soaùt chi phí vaø giaù caû saûn
phaåm cuûa hoï hôn caùc doanh nghieäp hoïat ñoäng trong moät moâi tröôøng caïnh tranh
hôn. Vì vaäy, söùc maïnh thò tröôøng cuûa moät doanh nghieäp caøng lôùn, ruûi ro kinh
doanh cuûa moät doanh nghieäp caøng nhoû. Khi ñaùnh giaù söùc maïnh thò tröôøng cuûa
moät doanh nghieäp, neân xem xeùt khoâng chæ yeáu toá caïnh tranh hieän taïi doanh
nghieäp ñang phaûi ñoái phoù maø neân xem xeùt caû tieàm naêng caïnh tranh töông lai,
nhaát laø caïnh tranh coù theå phaùt sinh töø nöôùc ngoaøi .
Phaïm vi ña daïng hoùa saûn phaåm. neáu taát caû caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi, caùc
chuûng loaïi cuûa moät doanh nghieäp caøng ñöôïc ña daïng hoùa. EBIT cuûa moät doanh
nghieäp caøng ít bieán ñoäng .
Caùc doanh nghieäp taêng tröôûng nhanh thöôøng coù tính bieán ñoåi trong EBIT. Taêng
tröôûng nhanh taïo neân nhieàu caêng thaúng trong hoïat ñoäng cuûa doanh nghieäp. Phaûi
xaây döïng theâm cô sôû môùi, caùc chi phí hoïat ñoäng thöôøng mang tính khoâng chaén
chaén, phaûi môû roäng vaø caáp nhaát caùc heä thoáng kieåm soaùt noäi boä, phaûi gia taêng
nhanh boä khung quaûn lyù coù taøi vaø caùc saûn phaåm môùi cuõng ñoøi hoûi chi tieâu toán
keùm cho coâng taùc nghieân cöùu phaùt trieån. Caùc yeáu toá naøy thöôøng keát hôïp ñeå ñöa
ra tính khaû bieán cao cuûa EBIT.
Trang 12
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
4.2 Ruûi ro taøi chính
Minh hoïa veà ñoøn baåy kinh teá
EPS
DN B caáu truùc voán coù taøi
Trôï baèng nôï
EPS’2
DN A caáu truùc voán coù taøi
trôï hoaøn toaøn baèng voán
coå phaàn
EPS’1
EPS2
EPS1
EPS0
EPS’0
EBIT
EBIT1 EBIT2
Ruûi ro taøi chính chæ tính khaû bieán taêng theâm cuûa thu nhaäp moãi coå phaàn vaø xaùc
suaát maát khaû naêng chi traû xaûy ra khi moät doanh nghieäp söû duïng caùc nguoàn taøi trôï
coù chi phí taøi chính coá ñònh, nhö nôï vaø coå phaàn öu ñaõi trong caáu truùc voán cuûa
mình. ( Maát khaû naêng chi traû xaûy ra khi moät doanh nghieäp khoâng ñaùp öùng caùc
nghóa vuï taøi chính theo hôïp ñoàng – nhö thanh toaùn laõi vaø voán vay, thanh toaùn caùc
khoaûn phaûi traû vaø thueá thu nhaäp doanh nghieäp khi ñaùo haïn ). Caùc chi phí söû duïng
voán nhö laõi vay vaø coå töùc öu ñaõi töôïng tröng cho caùc nghóa vuï theo hôïp ñoàng moät
doanh nghieäp phaûi ñaùp öùng baát keå möùc ñoä EBIT.
Khi gia taêng söû duïng caùc soá löôïng nôï vaø coå phaàn öu ñaõi laøm taêng caùc chi phí taøi
chính coá ñònh cuûa doanh nghieäp ñeán löôït mình. Chi phí naøy laïi laøm taêng möùc
EBIT maø doanh nghieäp phaûi ñaït ñöôïc ñeå ñaùp öùng caùc nghóa vuï taøi chính vaø duy
trì hoaït ñoäng. Lyù do moät doanh nghieäp chaáp nhaän ruûi ro taøi trôï coù chi phí taøi
chính coá ñònh laø ñeå laøm taêng lôïi nhuaän coù theå coù cho caùc coå ñoâng.
Ruûi ro cuûa vieäc söû duïng ñoøn baåy taøi chính laø neáu tyû suaát sinh lôïi treân voán ñaàu tö
thaáp hôn chi phí söû duïng voán vay thì ñoøn baåy taøi chính seõ laøm giaûm tyû suaát sinh
lôïi mong ñôïi cuûa caùc coå ñoâng.
Trang 13
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
4.3 Nguoàn taøi trôï
Doanh nghieäp caàn tieàn phuïc vuï cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình,
phuïc vuï cho caùc chieán löôïc töông thích trong moãi giai ñoaïn phaùt trieån cuï theå. Ñeå
xaùc ñònh chieán löôïc taøi trôï toát nhaát doanh nghieäp thöôøng ñöa ra nhöõng danh muïc
ñeå löïa choïn :
• Doanh nghieäp coù neân taùi ñaàu tö haàu heát thu nhaäp töø kinh doanh cuûa mình
hay khoâng, hay duøng chi traû coå töùc ?
• Neáu caàn theâm tieàn doanh nghieäp neân phaùt haønh coå phaàn hay neân ñi vay ?
• Neân vay ngaén haïn hay vay daøi haïn ?
• Neân vay baèng caùch phaùt haønh moät traùi phieáu daøi haïn thoâng thöôøng hay
moät traùi phieáu coù theå chuyeån ñoåi ( töùc moät traùi phieáu maø traùi chuû coù theå
duøng ñoåi laáy coå phaàn )
Nguoàn taøi trôï ñôn giaûn nhaát cuõng laø quan troïng nhaát, coå phaàn thöôøng : ngöôøi
naém giöõ coå phaàn thöôøng naém giöõ doanh nghieäp. Vì vaäy hoï ñöôïc quyeàn höôûng
baát kyø taøi saûn hay thu nhaäp naøo coøn laïi sau khi taát caû caùc moùn nôï cuûa doanh
nghieäp ñöôïc thanh toaùn. Hoï cuõng coù quyeàn boû phieáu bieåu quyeát caùc vaán ñeà quan
troïng, nhö thaønh vieân hoäi ñoàng quaûn trò. Caùc doanh nghieäp nhaän theâm taøi chính
töø caùc coå ñoâng thöôøng baèng caùch phaùt haønh theâm coå phaàn môùi hay baèng caùch taùi
ñaàu tö moät phaàn tieàn maët ñaõ phaùt sinh trong hoaït ñoäng kinh doanh.
Nguoàn taøi chính thöù hai laø coå phaàn öu ñaõi: coå phaàn taøi chính gioáng nhö nôï ôû
choå noù cuõng höùa heïn moät coå töùc coá ñònh, nhöng coå töùc öu ñaõi tuyø thuoäc vaøo
quyeát ñònh cuûa hoäi ñoàng quaûn trò. Tuy nhieân doanh nghieäp phaûi chi traû coå töùc coå
phaàn öu ñaõi ñöôïc khi ñöôïc pheùp chi traû coå töùc coå phaàn thöôøng, veà quy ñònh coå
phaàn öu ñaõi nhö laø voán coå phaàn cuûa coâng ty. Nghóa laø coå töùc öu ñaõi khoâng ñöôïc
khaáu tröø thueá, ñaây chính laø lyù do coå phieáu öu ñaõi ít thoâng duïng hôn nôï.
Nguoàn taøi chính quan troïng thöù ba ñoù laø nôï: Traùi chuû coù quyeàn höôûng moät chi
traû laõi thöôøng xuyeân vaø hoaøn traû voán cuoái cuøng. Neáu doanh nghieäp khoâng theå
thöïc hieän caùc chi traû naøy, doanh nghieäp coù theå noäp ñôn xin phaù saûn. Keát quaû
thöôøng laø caùc traùi chuû seõ tieáp quaûn caùc taøi saûn cuûa doanh nghieäp ñeå baùn ra hoaëc
ñeå doanh nghieäp tieáp tuïc hoaït ñoäng döôùi moät ban ñieàu haønh môùi. Laõi vay ñöôïc
xem nhö moät khoaûn chi phí, laõi ñöôïc chi traû töø lôïi nhuaän tröôùc thueá, trong khi coå
töùc vaø lôïi nhuaän giöõa laïi ñöôïc trích töø thu nhaäp sau thueá.
Caùc coâng cuï nôï doanh nghieäp thì haàu nhö voâ taän. Caùc coâng cuï ñöôïc phaân loaïi
theo ngaøy ñaùo haïn, caùc ñieàu khoaûn thanh toaùn, caáp ñoä ñaûo ñaûm ruûi ro khoâng
thanh toaùn nôï
Nguoàn taøi chính thöù tö bao goàm caùc quyeàn löïa choïn : quyeàn löïa choïn ñôn giaûn
laø chöùng chæ ñaëc quyeàn, noù cho ngöôøi naém giöõ quyeàn mua moät coå phaàn vôùi moät
giaù aán ñònh vaø moät ngaøy aán ñònh. Caùc doanh nghieäp cuõng mua vaø baùn caùc coâng
Trang 14
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
cuï phaùi sinh ñeå töï baûo veä tröôùc caùc nguy cô ruûi ro töø beân ngoaøi, nhö laø giao ñoäng
veà giaù caû haøng hoaù laõi suaát vaø hoái suaát. Caùc coâng cuï phaùi sinh bao goàm caùc
quyeàn löïa choïn veà giao dòch, caùc hôïp ñoàng giao sau, hôïp ñoàng kyø haïn vaø caùc
hoaùn ñoåi.
Caùc giaùm ñoác taøi chính phaûi ñoái phoù vôùi hay quyeát ñònh taøi trôï chuû yeáu :
• Tyû leä lôïi nhuaän maø doanh nghieäp neân taùi ñaàu tö vaøo doanh nghieäp thay vì
phaân phoái coå töùc caùc coå ñoâng laø bao nhieâu ?
• Tyû leä thaâm huït neân ñöôïc taøi trôï baèng nôï vay thay vì phaùt haønh voán coå
phaàn laø bao nhieâu?
4.4 Chính saùch coå töùc
Chính saùch coå töùc aán ñònh möùc lôïi nhuaän cuûa coâng ty ñöôïc ñem ra phaân phoái
nhö theá naøo. Lôïi nhuaän seõ ñöôïc giöõ laïi ñeå taùi ñaàu tö cho coâng ty hay ñöôïc chi traû
cho coå ñoâng. Lôïi nhuaän giöõ laïi laø moät nguoàn quan troïng cho vieäc taøi trôï voán coå
phaàn cho khu vöïc tö nhaân, maëc duø vieäc phaân chia giöõa lôïi nhuaän phaùt haønh coå
phaàn môùi vaø lôïi nhuaän giöõ laïi coù xu höôùng thay ñoåi theo thôøi gian. Do vaäy, lôïi
nhuaän giöõ laïi laø nguoàn voán quan troïng hôn phaùt haønh coå phaàn môùi.
Veà baûn chaát, lôïi nhuaän giöõa laïi coù theå ñöôïc duøng ñeå kích thích taêng tröôûng lôïi
nhuaän töông lai vaø do ñoù coù theå aûnh höôûng ñeán giaù trò coå phaàn töông lai. Maëc
khaùc coå töùc cung caáp cho coå ñoâng moät lôïi nhuaän höõu hình thöôøng xuyeân. Doanh
nghieäp coù nhieàu caùch keát hôïp ñeå aán ñònh coå töùc cuûa moät doanh nghieäp
Chính saùch coå töùc thöôøng ñöôïc aùp duïng trong thöïc tieån
Chính saùch lôïi nhuaän giöõ laïi thuï ñoäng
Chính saùch lôïi nhuaän giöõa laïi thuï ñoäng xaùc nhaän raèng moät doanh nghieäp neân giöõ
laïi lôïi nhuaän khi naøo maø doanh nghieäp coù caùc cô hoäi ñaàu tö höùa heïn caùc tyû suaát
sinh lôïi cao hôn tyû suaát sinh lôïi mong ñôïi maø caùc coå ñoâng ñoøi hoûi. Nguyeân lyù giöõ
laïi lôïi nhuaän thuï ñoäng cuõng ñeà xuaát laø coâng ty “ taêng tröôûng” thöôøng coù tyû leä chi
traû coå töùc thaáp hôn caùc doanh nghieäp ñang trong giai ñoaïn sung maõn.
Chính saùch coå töùc tieàn maët oån ñònh
Coù nhieàu baèng chöùng cho thaáy raèng haàu heát caùc doanh nghieäp vaø caùc coå ñoâng
thích chính saùch coå töùc töông ñoái oån ñònh hôn. Tính oån ñònh ñöôïc ñaëc tröng baèng
moät söï mieãn cöôõng trong vieäc giaûm löôïng tieàn maët chi traû coå töùc töø kyø naøy sang
kyø khaùc. Töông töï, nhöõng gia taêng trong tyû leä coå töùc thöôøng vaãn bò trì hoaõn cho
ñeán khi naøo caùc giaùm ñoác taøi chính haân hoan coâng boá raèng caùc khoaûn lôïi nhuaän
trong töông lai ñuû cao ñeán möùc ñoä thoaû maõn coå töùc lôùn hôn. Nhö vaäy, maëc duø tyû
leä chi traû coå töùc coù khuynh höôùng ñi theo sau moät gia taêng trong lôïi nhuaän thì
cuõng coù moät khuynh höôùng trì hoaõn laïi trong moät chöøng möïc naøo ñoù .
Moät vaøi giaùm ñoác taøi chính cho thaáy raèng moät chính saùch coå töùc taêng tröôûng vaø
oån ñònh thöôøng coù xu höôùng laøm giaûm söï baát traéc cuûa nhaø ñaàu tö veà caùc doøng coå
Trang 15
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
töùc töông lai. Hoï tin raèng caùc nhaø ñaàu tö seõ traû moät giaù cao hôn cho coå phaàn cuûa
moät doanh nghieäp chi traû coå töùc oån ñònh, do ñoù laøm giaûm chi phí söû duïng voán cuûa
doanh nghieäp.
Chính saùch chi traû coå töùc khaùc
Moät vaøi doanh nghieäp chaáp nhaän moät chính saùch coå töùc coù tyû leä chi traû khoâng
ñoåi. Neáu lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp thay ñoåi nhieàu töø naêm naøy sang naêm khaùc
thì coå töùc cuõng thay ñoåi theo.
Beân caïnh ñoù, moät chính saùch chi traû coå töùc nhoû haøng quyù coäng vôùi coå töùc thöôûng
theâm vaøo cuoái naêm, chính saùch naøy ñaëc bieät thích hôïp chi moät doanh nghieäp coù
thaønh tích lôïi nhuaän bieán ñoäng vaø nhu caàu tieàn maët bieán ñoäng giöõa naêm naøy vôùi
naêm khaùc hoaëc caû hai
4.5 Thu nhaäp treân moãi coå phaàn (EPS- Earning per share)
Thu nhaäp moåi coå phaàn laø yeáu toá quan troïng nhaát, quyeát ñònh giaù trò coå phaàn vì
noù ño löôøng söùc thu nhaäp chöùc ñöïng trong moät coå phaàn hay noùi caùch khaùc noù theå
hieän thu nhaäp maø nhaø ñaàu tö coù ñöôïc do mua coå phaàn
4.6 Tyû soá giaù thu nhaäp ( P/E – Price earning ratio )
Tyû soá giaù thu nhaäp laø moät trong nhöõng thuaät ngöõ taøi chính ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö
söû duïng haøng ngaøy treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Vôùi moät coå phaàn ñang coù giaù
treân thò tröôøng ñoàng nghóa vôùi vieäc noù ñang ñöôïc baùn vôùi giaù P/E cao. Ñieàu naøy
coù nghóa caùc nhaø ñaàu tö saún saøng chi traû giaù cao hôn treân cuøng moät ñoàng thu
nhaäp EPS ñeå mua ñöôïc coå phaàn ñoù .
Tyû soá P/E cao coù theå hieän moät tyû suaát voán hoaù thò tröôøng thaáp hay khoâng ?. Caàn
khaúng ñònh raèng khoâng coù moái quan heä giöõa P/E vaø tyû suaát voán hoaù thò tröôøng.
Tyû soá EPS/Po giuùp ño löôøng r chæ khi hieän giaù caùc cô hoäi taêng tröôûng PVGO = 0
vaø chæ khi nhöõng ghi nhaän veà EPS laø nhöõng thu nhaäp bình quaân trong töông lai
maø coâng ty coù theå taïo ra trong ñieàu kieän coâng ty khoâng taêng tröôûng .
4.7 Giaù coå phaàn
Giaù coå phaàn ôû thôøi ñieåm hieän taïi, caùc coå ñoâng ñang naém giöõ caùc coå phaàn seõ nhaän
ñöôïc thu nhaäp döôùi hai hình thöùc
1.) Coå töùc
2.) Laõi voán (hoaëc loã voán)
Moâ hình chieác khaáu DCF trong tính hieän giaù coå phaàn cuõng töông töï nhö ñöôïc söû
duïng trong tính hieän giaù cuûa nhöõng taøi saûn khaùc. Chuùng ta chæ tính chieác khaáu
doøng tieàn – Trong tröôøng hôïp naøy laø doøng coå töùc trong töông lai- baèng moät suaát
chieác khaáu chính laø cô hoäi phí töø tyû suaát sinh lôïi nhöõng coå phaàn coù cuøng möùc ruûi
ro treân thò tröôøng voán.
Trang 16
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
Chöông 2.
GIAÙM ÑOÁC TAØI CHÍNH VAØ CHIEÁN LÖÔÏC TAØI CHÍNH
TAÏI CAÙC DNNN TRONG THÔØI GIAN QUA
I. Thöïc traïng DNNN tröôùc aùp löïc cuûa neàn kinh teá thò tröôøng vaø gia nhaäp
WTO
1. DNNN vaø nhöõng ñoùng goùp cho neàn kinh teá
1.1 Soá lieäu thoáng keâ veà doanh nghieäp vaø nhöõng con soá bieát noùi
Theo thoáng keâ tính ñeán 1/1/2004 soá doanh nghieäp thöïc teá ñang hoaït ñoäng laø
72.012 doanh nghieäp, giaûi quyeát vieäc laøm cho 5.175 trieäu lao ñoäng, naêm 2005
Toång cuïc thoáng keâ coâng boá keát quaû ñieàu tra thöïc traïng doanh nghieäp Vieät Nam
trong 3 naêm 2002-2004. Ñieåm ñaùng lo ngaïi nhaát laø soá löôïng doanh nghieäp nhieàu
nhöng quy moâ nhoû, phaân taùn, coâng ngheä kyõ thuaät thuû coâng, laïc haäu.
Neáu nhö trong naêm 2000 bình quaân 1 doanh nghieäp coù 84 lao ñoäng vaø voán laø 26
tyû ñoàng thì ñeán naêm 2004 con soá chæ coøn ñaït ôû möùc 72 vaø 24. nhö vaäy xu höôùng
quy moâ nhoû ngaøy caøng taêng, do 3 naêm qua doanh nghieäp môùi chuû yeáu laø tö nhaân
vôùi quy moâ nhoû vaø sieâu nhoû. Doanh nghieäp döôùi 10 lao ñoäng chieám hôn 46%, töø
10 ñeán döôùi 50 lao ñoäng chieám 35%. Veà quy moâ voán, soá doanh nghieäp döôùi 10
tyû ñoàng chieám 86%, trong ñoù hôn moät nöõa laø döôùi nöûa tyû ñoàng .
Nhöõng ngaønh taäp trung nhieàu doanh nghieäp coù quy moâ vöøa vaø lôùn laø coâng
nghieäp, bình quaân 154 lao ñoäng vaø 32 tyû ñoàng voán, tieáp ñoù laø vaän taûi, thoâng tin
lieân laïc roài ñeán xaây döïng. Quy moâ nhoû vaø phaân taùn laø ngaønh thöông nghieäp, bình
quaân 18 lao ñoäng vaø 6 tyû ñoàng voán. Doanh nghieäp khaùch saïn nhaø haøng bình quaân
27 lao ñoäng vaø 9 tyû ñoàng voán.
Do phaàn lôùn doanh nghieäp coù möùc voán thaáp ( döôùi 10 tyû ñoàng) neân khaû naêng
trang bò maùy moùc thieát bò, kyõ thuaät coâng ngheä tieân tieán laø raát haïn cheá. Möùc trang
bò taøi saûn coá ñònh cho 1 lao ñoäng ngoaøi quoác doanh laø 50 trieäu ñoàng, chæ baèng
20% so vôùi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi .
Toång cuïc thoáng keâ coøn chæ ra raèng, doanh nghieäp phaùt trieån coøn mang tính töï
phaùt chöa coù ñònh höôùng roû raøng. Soá doanh nghieäp tö nhaân, coâng ty TNHH
chieám 77.5% soá doanh nghieäp thaønh laäp töø naêm 2000 trôû laïi ñaây, nhöng chöa
bieán ñoäng tôùi gaàn 20% haèng naêm. Nhieàu tænh coù haøng nghìn doanh nghieäp nhöng
Trang 17
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
70-80% trong soá ñoù chæ coù 1-5 lao ñoäng vaø soá voán khoâng quaù 5 tyû ñoàng nhö Long
An, Ñoàng Thaùp, Nam Ñònh…. Doanh nghieäp Nhaø Nöôùc vaø doanh nghieäp coù voán
ñaàu tö nöôùc ngoøai phaùt trieån oån ñònh vaø coù ñònh höôùng roõ raøng hôn, nhöng raát ít
doanh nghieäp coù quy moâ lôùn, ñaët bieät Vieät Nam chöa coù moät taäp ñoaøn kinh teá
maïnh naøo .
1.2 Vai troø vò trí cuûa doanh nhieäp Nhaø Nöôùc
Doanh nghieäp Nhaø Nöôùccoù vai troø voâ cuøng to lôùn trong neàn kinh teá .Caùc ngaønh
kinh teá chuû choát, ñaàu taøu, ñi ñaàu trong vieäc thöïc hieän caùc chuû tröông, ñöôøng loái,
chính saùch cuûa Nhaø Nöôùc.Caùc khu vöïc kinh teá troïng ñieåm ñeàu naèm trong khoái
doanh nghieäp Nhaø nöôùc, xeùt treân phaïm vi caùc maët nhö möùc ñoä ñoùng goùp GDP,
giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp, noäp ngaân saùch Nhaø Nöôùc…. Laáy ví duï cuï theå töø soá
lieäu thoáng keâ khu vöïc DNNN treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong 10 naêm
töø 1994-2004 cuûa cuïc thoáng keâ ñeå giaûi thích cho nhaän xeùt naøy.
Khu vöïc DNNN treân ñòa baøn Thaønh phoá ( Ñôn vò : %)
Năm
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Tỷ trọng
Tốc độ
trong GDP tăng trưởng
trên địa bàn
về giá trị
SX công
nghiệp
54.3
53.5
52.2
51.3
49.2
47.8
47.1
46.1
45.4
43
42.3
104.1
112.5
112.6
114.2
115.2
111.3
106.1
110.2
108.4
115.6
114.4
Tỷ trọng
trong giá trị
SX công
nghiệp trên
địa bàn
67.3
58.4
57.1
63.3
60
57.7
51.8
46.3
45.9
46.8
45.2
Tốc độ
Tỷ trọng
Tỷ trọng
tăng trưởng
trong tổng
trong tổng
về tổng mức
mức lưu
thu ngân
lưu chuyển
chuyển
sách nội địa
hàng hoá bán hàng hoá bán trên địa bàn
ra
ra
53.4
249.2
57.8
76.7
123.3
53.7
69.8
126.2
49.7
58.6
123.6
42.9
49.2
115.4
40.2
43.9
98.3
37
38.2
105.6
35
36
97.8
33.5
27.4
36.84
100.9
35.77
( Nguoàn : Toång cuïc thoáng keâ)
Theo soá lieäu khaûo saùt trong 10 naêm treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh töø 1994
ñeán 2004 cho thaáy : tyû troïng GDP cuûa khoái DNNN chieám töø 42.3 ñeán 54.3%
trong toång giaù trò ñoùng goùp vaøo GDP cuûa caû thaønh phoá. Tuy nhieân tyû troïng naøy coù
xu höôùng giaûm daàn vaøo caùc naêm, möùc ñoä giaûm laø 8% ñoùng goùp vaøo GDP trong
voøng 10 naêm, ñieàu naøy coù nghóa laø moãi naêm giaûm 0.8%. Nhaän xeùt veà tình hình
naøy trong ñieàu kieän coù loàng gheùp nhöõng nhaân toá chuû quan laãn khaùch quan,
Trang 18
Ñeà taøi: Giaùm ñoác Taøi chính vaø vieäc Hoaïch ñònh chieán löôïc taøi chính trong Doanh nghieäp
chuùng ta vaãn khaúng ñònh raèng vai troø cuûa DNNN vaãn laø ngöôøi “Anh caû” trong
neàn kinh teá Vieät Nam .
Giaù trò saûn xuaát coâng nhieäp taêng 10.3% trong voøng 10 naêm, tuy nhieân giaù trò naøy
taêng khoâng ñeàu vaø coù giao ñoäng taêng giaûm qua caùc naêm. Xeùt veà maët chæ tieâu tyû
troïng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp treân ñòa baøn, chæ tieâu naøy coù höôùng ñi xuoáng töø
67.3% trong naêm 1994 thì ñeán naêm 2004 chæ coøn laø 45.2%
Đồ thị về tốc độ tăng của DNNN trong nền kinh tế
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
naêm
2001
2002
2003
2004
( Nguoàn : Toång cuïc thoáng keâ
Đồ thị về tỷ trọng của DNNN trong nền kinh tế
( Nguoàn : Toång cuïc thoáng keâ
Trang 19
- Xem thêm -
.PDF 
70 
6 
99 
