Lêi më ®Çu
Sau h¬n 20 n¨m ®æi míi, ViÖt Nam ®· ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tÝch ®¸ng tù hµo.
NÒn kinh tÕ n-íc ta tõng b-íc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ViÖc tham gia tÝch
cùc vµo c¸c diÔn ®µn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi nh- APEC, ASEM, AFTA vµ gÇn
®©y lµ WTO ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ngµnh nghÒ, mäi khu vùc kinh tÕ ë n-íc ta më
réng hîp t¸c vµ t¨ng c-êng quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c n-íc ngoµi. Tham gia s©n ch¬i
chung, ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi ®Ó häc tËp tiÕp thu kinh nghiÖm qu¶n lý, vËn hµnh
nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Ó chän läc vµ t×m ra h-íng ph¸t triÓn
thÝch hîp nhÊt. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá mµ c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ n-íc ta ph¶i t×m h-íng gi¶i quyÕt: chÊt l-îng s¶n phÈm, dÞch vô, nh©n
lùc, c«ng nghÖ.
§-îc coi lµ lÜnh vùc nh¹y c¶m, lµ trung gian tµi chÝnh cùc kú quan träng,
ngµnh ng©n hµng ®· cã nh÷ng b-íc ®i thËn träng, ®¶m b¶o n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng
lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña ngµnh ®ång thêi gi÷ ®-îc vai trß ®iÒu tiÕt, æn ®Þnh cho
nÒn kinh tÕ. Trong hÖ thèng c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam, NHNo & PTNT
cã nhiÒu lîi thÕ trong viÖc ph¸t triÓn, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, dÞch vô h-íng
®Õn trë thµnh mét trong nh÷ng ng©n hµng th-¬ng m¹i hµng ®Çu cña ViÖt Nam trong
viÖc cÊp vèn trî gióp ph¸t triÓn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
Ph¸t huy lîi thÕ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i ho¹t ®éng l©u n¨m, cã m¹ng l-íi
giao dÞch réng kh¾p, trong nh÷ng n¨m qua, NHNo & PTNT VN chi nh¸nh Thanh
Tr× ®· ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tÝch trong viÖc tµi trî vèn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
trªn ®Þa bµn. Ngoµi viÖc tiÕp tôc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong cho vay c¸c n«ng hé ph¸t
triÓn n«ng nghiÖp th× hiÖn nay t¹i chi nh¸nh, më réng cho vay DNNVV ®ang lµ
h-íng ®i tÝch cùc. KÕt qu¶ b-íc ®Çu thÓ hiÖn ë tû träng ®ãng gãp cña ho¹t ®éng nµy
trong tæng thu nhËp cña ng©n hµng t¨ng dÇn qua mçi n¨m, bªn c¹nh ®ã ngµy cµng
cã nhiÒu DNNVV thiÕt lËp vµ duy tr× quan hÖ tÝn dông víi chi nh¸nh.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i NHNo & PTNT VN chi nh¸nh Thanh Tr×, ®-îc
t×m hiÓu mét sè quy tr×nh, thñ tôc vµ c¸c kÕt qu¶ cho vay DNNVV em ®· nhËn thÊy
tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng cho vay víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy. ChÝnh v×
1
thÕ trong chuyªn ®Ò tèt nghiÖp díi ®©y, em ®± chän ®Ò t¯i “Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn cho
vay DNNVV t¹i NHNo & PTNT VN chi nh²nh Thanh Tr×” víi mong muèn cã ®-îc
nh÷ng nhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ ho¹t ®éng cho vay DNNVV t¹i chi nh¸nh còng nhnh÷ng t¸c ®éng cña nã ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña thµnh phè.
Néi dung chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn:
Ch-¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ cho vay doanh nghiÖp nhá vµ võa
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng cho vay doanh nghiÖp nhá vµ võa t¹i NHNo &
PTNT VN chi nh¸nh Thanh Tr×
Ch-¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn cho vay doanh nghiÖp nhá vµ võa
t¹i NHNo & PTNT VN chi nh¸nh Thanh Tr×
CH¦¥NG 1: NH÷NG VÊN §Ò C¥ B¶N VÒ ph¸t triÓn
CHO VAY DOANH NGHIÖP NHá Vµ VõA t¹i nhtm
Môc tiªu cña ch-¬ng: Ch-¬ng 1 giíi thiÖu kh¸i qu¸t, ®Æc ®iÓm, vai trß cña
DNNVV. Bªn c¹nh ®ã, ch-¬ng nµy còng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò cho vay, nh÷ng nh©n tè
¶nh h-ëng ®Õn viÖc cho vay ®èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy.
2
1.1. Tæng quan vÒ Ng©n hµng th-¬ng m¹i
1.1.1. Kh¸i niÖm ng©n hµng th-¬ng m¹i
ë ViÖt Nam, trong b-íc chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña
Nhµ n-íc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng
x· héi chñ nghÜa. Mäi ng-êi ®-îc tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, ®-îc b¶o hé
quyÒn së h÷u vµ thu nhËp hîp ph¸p, c¸c h×nh thøc së h÷u cã thÓ hçn hîp, ®an kÕt
víi nhau h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng. C¸c doanh nghiÖp, kh«ng ph©n
biÖt quan hÖ së h÷u ®Òu tù chñ kinh doanh, hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi nhau, b×nh
®¼ng tr-íc ph¸p luËt.
Theo h-íng ®ã, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn tÊt yÕu sÏ t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò
cÇn thiÕt vµ ®ßi hái sù ra ®êi cña nhiÒu lo¹i h×nh ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông
kh¸c. §Ó t¨ng c-êng qu¶n lý, h-íng dÉn ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ
chøc tÝn dông kh¸c, t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®ång thêi b¶o vÖ lîi
Ých hîp ph¸p cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n. ViÖc ®-a ra kh¸i niÖm niÖm vÒ ng©n hµng
th-¬ng m¹i lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Theo Ph¸p lÖnh Ng©n hµng, HTX TÝn dông vµ C«ng
ty T¯i chÝnh ban h¯nh ng¯y 24/05/1990: “ Ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh
doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th-êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch
hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô
chiÕt khÊu vµ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n.”. Nh vËy, ng©n h¯ng th¬ng m³i l¯ mét
tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ th«ng qua c¸c nghiÖp vô huy ®éng c¸c nguån vèn t¹m
thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®Ó cho vay, ®Çu t- vµ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô tµi
chÝnh kh¸c.
1.1.2. §Æc tr-ng ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th-¬ng m¹i
Ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh cña nhiÒu tæ chøc kinh doanh
tiÒn tÖ, nh÷ng tæ chøc m«i giíi tµi chÝnh, ho¹t ®éng nh- nh÷ng chiÕc cÇu chuyªn t¶i
nh÷ng kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm- tÝch luü ®-îc trong x· héi ®Õn tay nh÷ng ng-êi cã nhu
cÇu chi tiªu cho ®Çu t-. Nh-ng gi÷a chóng l¹i cã sù kh¸c nhau vÒ tÝnh chÊt còng nhvÒ ®èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p kinh doanh. Sù kh¸c nhau ®ã b¾t nguån tõ nh÷ng
nguyªn nh©n vÒ lÞch sö vµ chÕ ®é kinh tÕ.
3
LÞch sö cña ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ lÞch sö kinh doanh tiÒn göi. Tõ chç lµm
nhiÖm vô nhËn tiÒn göi víi t- c¸ch lµ ng-êi thñ quü b¶o qu¶n tiÒn cho ng-êi së h÷u
®Ó nhËn nh÷ng kho¶n thï lao, trë thµnh nh÷ng chñ thÓ kinh doanh tiÒn göi nghÜa lµ
huy ®éng tiÒn göi kh«ng nh÷ng miÔn kho¶n thï lao mµ cßn tr¶ l·i cho kh¸ch hµng
göi tiÒn ®Ó lµm vèn cho vay nh»m tèi -u kho¶n lîi nhuËn thu ®-îc.
Trong khi thùc hiÖn vai trß trung gian chuyÓn vèn tõ ng-êi cho vay sang ng-êi
®i vay, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· tù t¹o ra nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh thay thÕ cho
tiÒn lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n, trong ®ã quan träng nhÊt lµ tµi kho¶n tiÒn göi
kh«ng kú h¹n thanh to¸n b»ng sÐc- mét trong nh÷ng c«ng cô chñ yÕu ®Ó tiÒn vËn
®éng qua ng©n hµng vµ qu¸ tr×nh ®ã ®-a l¹i kÕt qu¶ lµ ®¹i bé phËn tiÒn giao dÞch
trong giao l-u kinh tÕ lµ tiÒn qua ng©n hµng. Do ®ã, ho¹t ®éng cña ng©n hµng
th-¬ng m¹i g¾n bã mËt thiÕt víi hÖ thèng l-u th«ng tiÒn tÖ vµ hÖ thèng thanh to¸n
trong n-íc ®ång thêi cã mèi liªn hÖ quèc tÕ réng r·i.
Trong thÕ giíi hiÖn ®¹i, tÝnh cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay th× ng©n hµng th-¬ng
m¹i vµ c¬ cÊu ho¹t ®éng cña nã ®ãng vai trß quan träng nhÊt trong thÓ chÕ tµi chÝnh
mçi n-íc. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i ®a d¹ng, phong phó vµ cã ph¹m vi
réng lín, trong khi c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c th-êng ho¹t ®éng trªn mét vµi lÜnh
vùc hÑp theo h-íng chuyªn s©u.
1.2. Tæng quan vÒ DNNVV trong nÒn kinh tÕ
1.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ DNNVV
Mçi mét quèc gia ®Òu cã c¨n cø kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh DNNVV, tuú thuéc
vµo ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña tõng n-íc vµ tuú vµo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. T¹i c«ng
v¨n sè 681/ CP– KTN ngµy 20/06/1998 cña Thñ t-íng ChÝnh phñ quy ®Þnh:
“Doanh nghiÖp nhá vµ võa lµ doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ d-íi 5 tû ®ång vµ cã sè
lao ®éng hµng n¨m d-íi 200 ng-êi, tuú theo tõng lÜnh vùc, ngµnh mµ cã giíi h¹n
riªng cho mçi tiªu chÝ”.
Theo §iÒu 3- NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 90/2001/ N§ – CP ngµy
23/11/2001 vÒ trî gióp ph²t triÓn doanh nghiÖp võa v¯ nhà th×: “Doanh nghiÖp nhá
vµ võa lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt
hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng
n¨m kh«ng qu¸ 300 ng-êi. C¨n cø vµo t×nh h×nh KT – XH cô thÓ cña ngµnh, cña
4
®Þa ph-¬ng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, ch-¬ng tr×nh trî gióp cã thÓ
linh ho¹t ¸p dông ®ång thêi c¶ hai chØ tiªu vèn vµ lao ®éng hoÆc mét trong hai chØ
tiªu nãi trªn”.
Víi tiªu chÝ ph©n lo¹i theo vèn vµ lao ®éng th× cã kho¶ng 80% c¸c DNNN
thuéc nhãm c¸c DNNVV. NÕu tÝnh theo tiªu chuÈn cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ
C«ng ty Tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) th× ngay c¶ mét sè tæng c«ng ty cña ViÖt Nam còng
n»m trong nhãm doanh nghiÖp quy m« võa. Vµo thêi ®iÓm n¨m 2002, nÕu tÝnh tÊt c¶
c¸c lo¹i h×nh kinh doanh th× c¸c DNNVV cã trªn 2 triÖu ®¬n vÞ. Trong khu vùc kinh
tÕ t- nh©n, c¸c DNNVV chiÕm kho¶ng 97% vÒ vèn vµ kho¶ng 99% vÒ lao ®éng.1
C¸c DNNVV cã thÓ tån t¹i d-íi c¸c h×nh thøc ph¸p lý sau: Doanh nghiÖp nhµ
n-íc Doanh nghiÖp t- nh©n, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, C«ng ty cæ phÇn, C«ng
ty hîp danh, Hîp t¸c x·, Hé kinh doanh c¸ thÓ.
Thùc tÕ hiÖn nay kh«ng cã mét kh¸i niÖm thèng nhÊt trªn thÕ giíi, mçi n-íc
dùa vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng giai ®o¹n cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh. Cô thÓ:
- Philipin: vèn ®¨ng ký d-íi 60 triÖu Peso vµ lao ®éng th-êng d-íi 200 ng-êi
- Th¸i Lan: vèn ®¨ng ký d-íi 50 triÖu Baht vµ lao ®éng th-êng d-íi 200
ng-êi
- ViÖt Nam: vèn ®¨ng ký d-íi 10 tû ®ång vµ lao ®éng th-êng d-íi 300 ng-êi.
ViÖt Nam kh«ng cã tiªu thøc ®Þnh tÝnh, nh-ng thùc chÊt chØ c¸c doanh nghiÖp tnh©n trong n-íc míi thuéc diÖn DNNVV.
1.2.2. §Æc ®iÓm cña DNNVV
1.2.2.1. Nh÷ng lîi thÕ cña DNNVV
C¸c DNNVV thu hót ®-îc sè l-îng lao ®éng lín trong ®ã cã c¶ lao ®éng phæ
th«ng vµ lao ®éng cã tay nghÒ, tõ ®ã t¹o ra nhiÒu viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho
ng-êi lao ®éng.
DNNVV cã vèn ®Çu t- ban ®Çu thÊp, kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh t¹o ®iÒu
kiÖn t¨ng tèc ®é vßng quay vèn ®Ó ®Çu t- vµo c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ ®ã gióp më
réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn. Së dÜ nh- vËy lµ v× víi sè
1
Nguån: Tæng côc Thèng kª
5
vèn ®Çu t- ban ®Çu kh«ng lín nªn c¸c DNNVV th-êng chØ cã thÓ tham gia vµo dù
¸n nhá, thêi gian ®Çu t- kh«ng dµi nªn vßng quay vèn ®Çu t- tÊt yÕu nhanh, tõ ®ã
nhanh chãng ®¸nh gi¸ ®-îc kÕt qu¶ ®Çu t-. §©y lµ ®iÓm thu hót c¸c nhµ ®Çu t- ®Õn
víi khu vùc nµy.
DNNVV ph¸t triÓn réng kh¾p c¸c vïng miÒn cña ®Êt n-íc, tham gia vµo
nhiÒu ngµnh nghÒ, lÜnh vùc vµ tån t¹i nh- mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña nÒn kinh
tÕ, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm phï hîp víi nh÷ng nhu cÇu ë nh÷ng vïng kh¸c nhau, sè
l-îng s¶n phÈm Ýt hoÆc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ c¸c mÆt hµng nhËp khÈu víi
gi¸ c¶ phï hîp. §Æc ®iÓm nµy lµ mÆt m¹nh cña DNNVV khi c¹nh tranh víi doanh
nghiÖp lín v× c¸c doanh nghiÖp lín th-êng chØ quan t©m ®Õn nhu cÇu cã qui m« lín,
s¶n xuÊt ®¹i trµ, nh÷ng thÞ tr-êng nhá th-êng bá qua. Víi viÖc ph©n bè réng kh¾p
®Êt n-íc, c¸c DNNVV sÏ cã kh¶ n¨ng khai th¸c tèt nhÊt mäi tiÒm n¨ng, nguån lùc
s½n cã cña ®Þa ph-¬ng, ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNNVV ho¹t ®éng thuËn
lîi.
DNNVV ®-îc tæ chøc qu¶n lý gän nhÑ, cã kh¶ n¨ng quan hÖ trùc tiÕp víi thÞ
tr-êng vµ ng-êi tiªu dïng, dÔ dµng t×m kiÕm vµ ®¸p øng c¸c nhu cÇu, thÞ hiÕu dï lµ
cho mét nhãm kh¸ch hµng nhá mµ doanh nghiÖp lín th-êng hay bá qua. H¬n n÷a,
m« h×nh qu¶n lý gän nhÑ cho phÐp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm thêi gian, chi phÝ, tËn
dông ®-îc c¸c c¬ héi kinh doanh míi, ngay c¶ khi gÆp biÕn cè cña m«i tr-êng kinh
doanh còng gióp doanh nghiÖp dÔ dµng thu hÑp quy m« s¶n xuÊt tr¸nh ®-îc nh÷ng
tæn thÊt lín.
DNNVV cã tÝnh n¨ng ®éng vµ linh ho¹t tr-íc nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ tr-êng,
cã kh¶ n¨ng chuyÓn h-íng kinh doanh vµ chuyÓn h-íng mÆt hµng nhanh. §©y lµ lîi
thÕ cña c¸c DNNVV so víi doanh nghiÖp lín, bëi v× c¸c doanh nghiÖp lín ®Ó quyÕt
®Þnh thay ®æi c«ng nghÖ cÇn cã sù chuÈn bÞ rÊt kü l-ìng vÒ vèn, nh©n lùc, øng
dông…sau ®ã míi ®i vµo thùc thi, qu¸ tr×nh nµy ®ßi hái nguån lùc ®Çu t- lµ rÊt lín.
DNNVV Ýt chÞu ¶nh h-ëng cña biÕn ®éng kinh tÕ x· héi mang tÝnh d©y
chuyÒn nhê cã quy m« nhá. Bªn c¹nh, ®ã nÕu b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n
kh«ng hiÖu qu¶ dÉn tíi thua lç ®Õn ph¸ s¶n th× ¶nh h-ëng cña nã còng kh«ng g©y
nªn nh÷ng biÕn ®éng sang c¸c doanh nghiÖp kh¸c hoÆc g©y khñng ho¶ng kinh tÕ.
6
DNNVV chiÕm h¬n 96% tæng sè doanh nghiÖp hiÖn cã trªn c¶ n-íc, c¸c
DNNVV ®ang ho¹t ®éng trong m«i tr-êng kinh tÕ ch-a hoµn toµn thuËn lîi c¶ tÇm
vÜ m« vµ vi m«. Nh÷ng khã kh¨n ®ã lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt kinh doanh, m« h×nh
qu¶n lý, tiÕn ®é, kü n¨ng cña ®éi ngò l·nh ®¹o vµ tay nghÒ cña ng-êi lao ®éng,
ph-¬ng thøc tiÕp cËn s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ sù h¹n chÕ vÒ tiÕp cËn th«ng tin vµ dÞch
vô tµi chÝnh, vèn ®Çu t-…
1.2.2.2. Nh÷ng khã kh¨n cña DNNVV
DNNVV rÊt h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tr-íc hÕt nguån vèn tù cã chñ
yÕu lµ do c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc tù nguyÖn ®ãng gãp nªn kh¶ n¨ng vay vèn cña
ng©n hµng còng nh- huy ®éng vèn trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh bÞ h¹n chÕ v× thiÕu tµi
s¶n thÕ chÊp, doanh nghiÖp dÔ bÞ tuét mÊt c¬ héi lµm ¨n míi. Bªn c¹nh ®ã, h¹n chÕ
vÒ tµi chÝnh còng khiÕn doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong viÖc qu¶ng b¸ th-¬ng hiÖu
®Õn ng-êi tiªu dïng, c¸c chiÕn l-îc Marketing nh-: chiÕn l-îc s¶n phÈm, chiÕn l-îc
vÒ gi¸, chiÕn l-îc ph©n phèi… ®Òu ®ßi hái tiÒm lùc tµi chÝnh ®ñ m¹nh. V× vËy, kh¶
n¨ng v-¬n xa ra khu vùc vµ thÕ giíi lµ rÊt khã. ChÝnh bëi h¹n chÕ vÒ vèn ®· kÐo theo
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNNVV còng thÊp. Víi ®iÓm yÕu nµy DNNVV rÊt khã cã
thÓ tån t¹i l©u dµi trªn th-¬ng tr-êng nÕu kh«ng ®-a ra chiÕn l-îc ph¸t triÓn riªng.
DNNVV cßn yÕu ë n¨ng lùc øng dông c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt, kinh doanh
vµ qu¶n lý, ®Ó thµnh c«ng trong mét nÒn kinh tÕ c¹nh tranh cao nh- hiÖn nay, c¸c
doanh nghiÖp ph¶i th-êng xuyªn thay ®æi c«ng nghÖ, m¸y mãc, thiÕt bÞ, c¸c ph-¬ng
ph¸p, bÝ quyÕt s¶n xuÊt. Nh-ng hÇu hÕt c«ng nghÖ ®ang ®-îc sö dông trong c¸c
DNNVV ViÖt Nam hiÖn ®-îc ®¸nh gi¸ lµ l¹c hËu. §¹i ®a sè nh÷ng ng-êi chñ cña
c¸c DNNVV kh«ng cã kiÕn thøc, th«ng tin, kinh nghiÖm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan
®Õn lùa chän, mua vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Víi nhiÒu ng-êi, mua c«ng nghÖ chØ
®¬n gi¶n lµ mua m¸y mãc, thiÕt bÞ. Hä kh«ng quan t©m hoÆc quan t©m kh«ng ®Çy
®ñ ®Õn c¸c ph-¬ng ph¸p, bÝ quyÕt s¶n xuÊt. Do ¶nh h-ëng cña t- duy s¶n xuÊt nhá
vµ mét phÇn lµ do thiÕu vèn, rÊt nhiÒu DNNVV ®Çu t- nhá giät, lµm tõng phÇn, mçi
n¨m mua thªm mét sè m¸y mãc, thiÕt bÞ võa lµm võa c¶i tiÕn. HËu qu¶ cña c¸ch lµm
®ã lµ c«ng nghÖ ®-îc sö dông trong c¸c doanh nghiÖp nµy trë thµnh mí hçn ®én,
ch¾p v¸.
7
N¨ng lùc qu¶n trÞ doanh nghiÖp yÕu, thiÕu ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é vµ
kinh nghiÖm. Cã thÓ nãi tr×nh ®é häc vÊn cña ng-êi lao ®éng vµ cña chñ c¸c
DNNVV cßn thÊp. Trong sè h¬n 25% lao ®éng cã chuyªn m«n th× chØ cã 6% lao
®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng vµ ®¹i häc. Chñ doanh nghiÖp cã tr×nh ®é §¹i häc còng
chØ kho¶ng 2%. VÒ c¬ b¶n, ®éi ngò nµy míi h×nh thµnh nh÷ng n¨m 90, cßn thiÕu
kinh nghiÖm nhiÒu mÆt, tõ kü n¨ng qu¶n lý ®Õn hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ vµ thÞ tr-êng
mµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay nh÷ng kü n¨ng ®ã lµ rÊt cÇn thiÕt,
nã sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp. Së dÜ nh- vËy
mét mÆt lµ do c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh kh«ng ®ßi hái c«ng nh©n cã tay nghÒ cao,
mÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o nh©n lùc cã tr×nh ®é cao v×
nh- thÕ doanh nghiÖp sÏ ph¶i bá ra mét kho¶n kinh phÝ lín trong khi kh¶ n¨ng tµi
chÝnh ®ang h¹n hÑp, víi sè vèn ®ã hä cã thÓ dïng ®Ó ®Çu t- vµo dù ¸n kinh doanh
míi. Tuy nhiªn, vÒ l©u dµi kh«ng ph¶i lµ h-íng ®i ®óng cña doanh nghiÖp nÕu c«ng
nh©n kh«ng cã tay nghÒ th× s¶n phÈm lµm ra kh«ng thÓ c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm
cïng lo¹i trªn thÞ tr-êng.2
NhËn ®Þnh vÒ c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o cho ng-êi lao ®éng trªn thÞ tr-êng lao
®éng n-íc ta hiÖn nay cho thÊy vÉn cã t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu lao ®éng
qua ®µo t¹o: thõa thÇy, thiÕu thî (tû lªn ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc – trung häc chuyªn
nghiÖp – c«ng nh©n kü thuËt lµ 1 – 1,13 – 0,92 so víi th«ng lÖ quèc tÕ lµ 1 – 3
– 5). Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o tay nghÒ cßn thÊp 13%. ViÖc lùa chän ngµnh nghÒ
cña häc sinh, sinh viªn chñ yÕu ch¹y theo thÞ hiÕu thÞ tr-êng nhÊt lµ mét sè ngµnh
nghÒ “thêi th-îng” g©y mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nghÒ. ChÊt l-îng gi¸o dôc bËc
cao cßn yÕu kÐm vµ ngµy cµng tôt hËu so víi thÕ giíi, ch-¬ng tr×nh, ph-¬ng ph¸p
gi¶ng d¹y chËm ®-îc ®æi míi, nÆng vÒ lý thuyÕt mµ thiÕu thùc hµnh. Sè l-îng vµ
chÊt l-îng cña ®éi ngò gi¸o viªn, gi¶ng viªn cßn h¹n chÕ. §Æc ®iÓm trªn lµ nguyªn
nh©n mµ lao ®éng trong c¸c DNNVV tr×nh ®é thÊp vµ thiÕu kinh nghiÖm.
HÇu hÕt c¸c DNNVV thµnh lËp, ho¹t ®éng ®éc lËp vµ t¸ch biÖt ch-a t¹o ra
®-îc mèi liªn kÕt lÉn nhau vµ víi c¸c doanh nghiÖp lín. Thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ
2
Nguån: Tæng côc Thèng kª
8
cña c¸c n-íc cho thÊy mét nÒn kinh tÕ sÏ kh«ng hoµn chØnh vµ kh«ng hiÖu qu¶, nÕu
chóng kh«ng cã c¸c doanh nghiÖp lín lÉn nh÷ng DNNVV. Trong c¬ cÊu s¶n xuÊt
cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp lín ë n-íc ta th-êng hay ®¶m ®-¬ng hay tiÕn hµnh lu«n
nh÷ng ho¹t ®éng phô thuéc. Ch¼ng h¹n, thµnh lËp ®éi vËn t¶i, ®éi x©y dùng c¬ b¶n,
®Çu t- vµ ®iÒu hµnh c¨ng – tin…C¸c ho¹t ®éng nµy lµm t¨ng chi phÝ cè ®Þnh, do ®ã
lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ so víi c¸c doanh nghiÖp t-¬ng tù ë c¸c n-íc ph¸t triÓn.
Trong khi ë c¸c n-íc ph¸t triÓn th× doanh nghiÖp lín sÏ sö dông dÞch vô do DNNVV
mang l¹i.
Ngoµi ra, c¸c DNNVV cã thÓ cung cÊp c¸c chi tiÕt hay phô tïng víi gi¸ rÎ
h¬n lµ doanh nghiÖp lín tù lµm. §©y chÝnh lµ ®iÓm h¹n chÕ mµ c¸c DNNVV ë n-íc
ta ch-a thùc hiÖn ®-îc. ChÝnh v× ch-a t¹o ra ®-îc mèi liªn kÕt ®Ó thu thËp th«ng tin
nªn dÉn ®Õn bá lì c¬ héi lµm ¨n vµ thua thiÖt trong kinh doanh. Do vËy, liªn kÕt
gi÷a c¸c DNNVV víi doanh nghiÖp lín sÏ n©ng cao hiÖu suÊt cña hÖ thèng c«ng
nghiÖp.
1.2.3. Vai trß cña DNNVV trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
X¸c ®Þnh râ tÇm quan trong cña DNNVV ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc
theo xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, 5 n¨m trë l¹i ®©y, ChÝnh phñ ®· cã nhiÒu chÝnh
s¸ch, gi¶i ph¸p lín nh»m ph¸t huy ®Õn møc cao nhÊt hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, søc c¹nh
tranh còng nh- tiÒm n¨ng cña lo¹i h×nh kinh tÕ nµy. Cã thÓ thÊy râ, hÖ thèng ph¸p
luËt, m«i tr-êng kinh doanh ®ang dÇn ®-îc c¶i thiÖn vµ ngµy cµng cã chuyÓn ®éng
tÝch cùc. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ngµy cµng ®-îc h-ëng nhiÒu chÝnh s¸ch -u
®·i vµ b×nh ®¼ng h¬n, t×nh tr¹ng ph©n biÖt ®èi xö so víi DNNN gi¶m nhiÒu. Vai trß
cô thÓ cña DNNVV thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm nh- sau:
1.2.3.1. DNNVV gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng
§©y lµ thÕ m¹nh râ nÐt cña DNNVV vµ lµ nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn chóng
ta ph¶i ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn DNNVV ë n-íc ta hiÖn nay. Nhu cÇu viÖc lµm
cho ng-êi lao ®éng lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch ë ViÖt Nam hiÖn nay. Thùc tiÔn cho thÊy c¸c
DNNVV ®ang lµ n¬i cã nhiÒu thuËn lîi nhÊt ®Ó tiÕp nhËn sè lao ®éng nhÊt lµ ë n«ng
th«n t¨ng thªm mçi n¨m, ®ång thêi cßn tiÕp nhËn sè lao ®éng tõ c¸c doanh nghiÖp
nhµ n-íc d- ra qua viÖc cæ phÇn hãa, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª, ph¸ s¶n doanh
nghiÖp hiÖn ®ang ®-îc triÓn khai. §iÒu cÇn ®Æc biÖt quan t©m hiÖn nay lµ cïng víi
9
tèc ®é ®« thÞ ho¸, h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, sè n«ng d©n kh«ng
cã ®Êt canh t¸c ngµy cµng t¨ng, cÇn cã viÖc lµm míi. Theo sè liÖu ®iÒu tra, trong
nh÷ng n¨m tõ 1990 – 2003, ®· cã tíi 687.410 ha ®Êt ®-îc thu håi cho c¸c môc
®Ých x©y dùng c¸c khu ®« thÞ, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x· héi vµ cho c¸c nhu cÇu
c«ng céng vµ lîi Ých quèc gia kh¸c. Theo bé L§TBXH, b×nh qu©n 1 ha bÞ thu håi sÏ
lµm cho 13 lao ®éng n«ng nghiÖp bÞ mÊt viÖc. Trong khi ®ã, ®Êt chuyÓn sang lµm
c«ng nghiÖp dÞch vô cã thÓ t¹o ra viÖc lµm cho 50 – 100 lao ®éng, song ®ã ph¶i lµ
lao ®éng cã tay nghÒ, cã chuyªn m«n vµ nghiÖp vô. Khu vùc DNNVV thuéc c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ thu hót kho¶ng 25 – 26% lùc l-îng lao ®«ng phi n«ng nghiÖp
cña c¶ n-íc, nh-ng triÓn väng thu hót lao ®éng rÊt lín v× suÊt ®Çu t- cho mçi chç
lµm viÖc ë ®©y thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi doanh nghiÖp lín, chñ yÕu lµ chi phÝ thÊp
vµ thu hót ®-îc c¸c nguån vèn r¶i r¸c trong d©n. Theo ®iÒu tra, l-îng vèn trung b×nh
cho mét chç lµm viÖc trong mét doanh nghiÖp t- nh©n chØ cã 35 triÖu ®ång vµ trong
c«ng ty TNHH lµ 45 triÖu ®ång, trong khi l-îng vèn trung b×nh cho mét chç lµm
viÖc t¹i doanh nghiÖp nhµ n-íc lµ 87,5 triÖu ®ång. T¹o thªm viÖc lµm gióp gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò x· héi, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Êt n-íc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ
víi sè l-îng lín lao ®éng phæ th«ng lµ chñ yÕu th× c¸c doanh nghiÖp lín th-êng h¹n
chÕ thu hót. Do ®ã, DNNVV sÏ lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho ng-êi lao ®éng.3
1.2.3.2. DNNVV ®ãng gãp vµo t¨ng tr-ëng kinh tÕ
Mçi n¨m, DNNVV ®ãng gãp kho¶ng 25% - 26% GDP cña c¶ n-íc, t¹o ra
kho¶ng 31% gi¸ trÞ tæng s¶n l-îng c«ng nghiÖp, 78% tæng møc b¸n lÎ, 64% tæng
l-îng vËn chuyÓn hµng hãa, t¹o ra kho¶ng 49% viÖc lµm phi n«ng nghiÖp ë n«ng
th«n, thu hót kho¶ng 25-26% lùc l-îng lao ®éng cña c¶ n-íc.
Trong thêi kú 2001 – 2005, trong tæng vèn ®Çu t- ph¸t triÓn toµn x· héi lµ
1.343 ngh×n tû ®ång (t-¬ng ®-¬ng 85 tû USD), vèn ®Çu t- cña khu vùc d©n c- vµ tnh©n lµ 399,8 tû ®ång, chiÕm 29,8% tæng sè. §Õn thêi kú 2006 – 2010, theo dù
kiÕn, tæng vèn ®Çu t- ph¸t triÓn toµn x· héi ph¶i ®¹t ®-îc 2.204 ngh×n tû ®ång
(t-¬ng ®-¬ng 139,5 tû USD), trong ®ã vèn ®Çu t- cña khu vùc d©n c- vµ t- nh©n
3
Nguån: Tæng côc Thèng kª
10
ph¶i ®¹t 748,7 ngh×n tû ®ång, chiÕm 34% so víi tæng sè. Thùc tÕ cho thÊy, hiÖu qu¶
sö dông ®ång vèn cña khu vùc DNNVV ®ang rÊt kh¶ quan: ®Ó t¹o ra 1 ®ång doanh
thu, c¸c DNNN thuéc trung -¬ng qu¶n lý ph¶i ®Çu t- 0,562 ®ång vèn cè ®Þnh, trong
khi ®ã c¸c DNNN do ®Þa ph-¬ng qu¶n lý ®Çu t- 0,220 ®ång, doanh nghiÖp t- nh©n
chØ cÇn 0,197 ®ång, c«ng ty TNHH 0,188 ®ång. NÕu so s¸nh víi c¸c DNNN do
trung -¬ng qu¶n lý, sè vèn cè ®Þnh mµ DNNN do ®Þa ph-¬ng qu¶n lý sö dông cho 1
®ång doanh thu chØ b»ng 39%; c¸c hîp t¸c x· b»ng 53%, c¸c doanh nghiÖp t- nh©n
b»ng 35%, cßn c«ng ty TNHH chØ b»ng 33%.4
1.2.3.3. DNNVV gãp phÇn thùc hiÖn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
XÐt vÒ c¸c lo¹i c¬ cÊu, nh- c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬
cÊu l·nh thæ, ph©n bè d©n c- viÖc ph¸t triÓn DNNVV sÏ t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn
hÕt søc quan träng vÒ c¬ cÊu cña toµn bé nÒn kinh tÕ, tõ mét nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt
nhá, thuÇn n«ng lµ chñ yÕu sang mét nÒn kinh tÕ cã ®ñ c¬ cÊu theo h-íng tiÕn lªn
x· héi v¨n minh, hiÖn ®¹i. RÊt dÔ thÊy lµ mÊy n¨m gÇn ®©y, bé mÆt kinh tÕ, x· héi
cña nhiÒu vïng n«ng th«n ®· cã nh÷ng thay ®æi theo h-íng ®ã: NhiÒu thÞ trÊn, thÞ tø
®«ng ®óc, nhén nhÞp h¬n tr-íc, nhiÒu côm c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp míi
®-îc h×nh thµnh, ®i ®«i víi giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn, ®-êng dÉn ®iÖn to¶ ra
nhiÒu vïng n«ng th«n… Bªn c¹nh ®ã, c¸c DNNVV ®ãng vai trß quan träng trong
viÖc ph©n bè qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp réng kh¾p vÒ mÆt ®Þa lý gi÷a c¸c vïng
víi nhau, còng nh- bªn trong vïng. Tuy nhiªn, c¸c DNNVV chØ lµ mét trong nh÷ng
thµnh tè trong chiÕn l-îc ph©n bè c«ng nghiÖp theo ®Þa bµn l·nh thæ, vµ th-êng
chóng kh«ng ph¶i lµ thµnh tè quan träng nhÊt.
1.2.3.4. DNNVV lµ ®èi t¸c liªn kÕt lµm t¨ng søc m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp lín
Trong thêi ®¹i hiÖn nay, khi liªn kÕt kinh tÕ ®· trë thµnh tÊt yÕu trong quan
hÖ kinh tÕ, kh«ng chØ trong ph¹m vi quèc gia mµ ®· më ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, th×
liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp l¹i cµng cÊp thiÕt. Liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c
DNNVV t¹o nªn søc m¹nh cña tõng doanh nghiÖp vµ cña tæng thÓ nÒn kinh tÕ, b¶o
®¶m cho mçi s¶n phÈm, mçi doanh nghiÖp còng nh- nÒn kinh tÕ mçi n-íc ®øng
4
Nguån: Tæng côc Thèng kª
11
v÷ng tr-íc sù c¹nh tranh cã tÝnh chÊt toµn cÇu, h¬n n÷a, cßn ph¸t triÓn thªm thÞ phÇn
cña m×nh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. DNNVV cã thÓ liªn kÕt víi doanh nghiÖp lín
trong viÖc cung øng nguyªn vËt liÖu, thùc hiÖn c¸c hîp ®ång phô, ®Æc biÖt lµ t¹o ra
m¹ng l-íi vÖ tinh ph©n phèi s¶n phÈm… C¸c doanh nghiÖp lín gãp phÇn b¶o ®¶m
cho DNNVV nhu cÇu vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ, thÞ tr-êng, kÓ c¶ vÒ kinh nghiÖm
qu¶n lý… Mét vÝ dô nh- l-¬ng thùc, mét lo¹i hµng xuÊt khÈu hµng ®Çu cña n-íc ta.
Thùc tÕ cho thÊy, rµo c¶n lín nhÊt trong héi nhËp cña l-¬ng thùc n-íc ta lµ t×nh
tr¹ng s¶n xuÊt c¸ thÓ; l-¬ng thùc n-íc ta kh«ng thÓ n©ng cao chÊt l-îng ®¸p øng yªu
cÇu cña thÞ tr-êng thÕ giíi, nÕu kh«ng cã sù liªn kÕt gi÷a nhµ n«ng víi hîp t¸c x· vµ
doanh nghiÖp theo h-íng nhµ n«ng tham gia hîp t¸c x· hoÆc côm liªn kÕt s¶n xuÊt
víi kü thuËt n«ng nghiÖp tiªn tiÕn vµ mçi hîp t¸c x· hoÆc côm liªn kÕt lµ mét vïng
nguyªn liÖu cña mét nhµ doanh nghiÖp, trong ®ã cã c¶ DNNVV vµ doanh nghiÖp
lín.
1.2.3.5. DNNVV gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc nhµ kinh doanh vµ nhµ qu¶n trÞ
Khi ho¹t ®éng tÝch cùc, lµnh m¹nh, mét trong nh÷ng ®ãng gãp quan träng
cña khu vùc DNNVV lµ ph¸t triÓn nh©n tè con ng-êi. Trong thùc tÕ, DNNVV ch¼ng
nh÷ng cung cÊp s¶n phÈm cho nÒn kinh tÕ, mµ cßn lµ n¬i ®µo t¹o, båi d-ìng, rÌn
luyÖn mét ®éi ngò doanh nh©n míi phï hîp víi yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr-êng, mét
yÕu tè ®ang thiÕu thèn nghiªm träng n¬i c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ n-íc
ta. Råi ®©y, cã nh÷ng DNNVV vÉn tiÕp tôc gi÷ tæ chøc cña m×nh lµ nhá hoÆc v× quy
m« nµy phï hîp víi kh¶ n¨ng kinh doanh, ngµnh nghÒ ®ang theo ®uæi, nh-ng còng
cã nh÷ng doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn thµnh nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín. §Ó
råi c¸c chñ DNNVV trë thµnh nh÷ng chñ doanh nghiÖp lín hay nhµ c«ng nghiÖp
lín, vµ sÏ ®¶m ®-¬ng nh÷ng vÞ trÝ kinh tÕ x· héi quan träng. Hä ®-îc t«i luyÖn theo
tr×nh tù tõ gi¶n ®¬n ®Õn phøc t¹p, tõ thñ c«ng hay b¸n thñ c«ng sang hiÖn ®¹i, tõ thÞ
tr-êng trong n-íc ®Õn thÞ tr-êng n-íc ngoµi, do ®ã kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc kinh
doanh cña hä lµ mét vèn quý cho nÒn kinh tÕ nãi chung. §ã lµ nh÷ng g-¬ng doanh
nh©n thµnh ®¹t do ý chÝ vµ quyÕt t©m rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Dï ë quy m« nµo, DNNVV
còng vÉn lµ nh÷ng v-ên -¬m nh©n tµi cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc.
12
1.2.3.6. DNNVV cßn gãp phÇn tiÕt kiÖm vèn
Trong c¸c n-íc ph¸t triÓn, vèn lµ nguån lùc khan hiÕm nghiªm träng. Do ®ã,
yªu cÇu tiÕt kiÖm vèn lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu hµng ®Çu. Trong qu¸ tr×nh gãp
phÇn tiÕn lªn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc, c¸c DNNVV cã thÓ hoµn thµnh nhiÖm vô
cña m×nh víi viÖc tiÕt kiÖm vèn, nghÜa lµ ph¸t triÓn lªn, s¶n xuÊt ®-îc nhiÒu hµng
ho¸ h¬n, vµ t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm h¬n. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c DNNVV ®Òu
tiÕt kiÖm ®-îc vèn. Mét sè DNNVV sö dông nhiÒu lao ®éng ®ång thêi l¹i trang bÞ
m¸y mãc thiÕt bÞ do viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ quy tr×nh kü thuËt b¾t buéc, dã ®ã
kh«ng tiÕt kiÖm ®-îc vèn. Mét sè doanh nghiÖp kh¸c trang bÞ nh÷ng m¸y mãc thiÕt
bÞ ho¹t ®éng kh«ng ®Òu, kh«ng hiÖu qu¶, khiÕn cho chi phÝ vÒ m¸y mãc trong gi¸
thµnh s¶n phÈm cao, còng kh«ng ph¶i lµ doanh nghiÖp tiÕt kiÖm vèn. Ng-îc l¹i,
nh÷ng DNNVV cã nh÷ng nhµ m¸y nhá, cã thêi h¹n ho¹t ®éng ng¾n h¬n nh÷ng
doanh nghiÖp lín, cã thÓ ®-a vµo s¶n xuÊt sím h¬n, kh«ng ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng m¸y
mãc thiÕt bÞ nhµn rçi.
1.3. cho vay ®èi víi DNNVV
1.3.1. Kh¸i niÖm cho vay
Cho vay ®-îc coi lµ nghiÖp vô quan träng bËc nhÊt trong c¸c ho¹t ®éng cña
ng©n hµng, chØ khi c¸c ng©n hµng thùc hiÖn tèt nghiÖp vô nµy th× ho¹t ®éng ng©n
hµng míi tiÕp tôc tån t¹i vµ thùc hiÖn chøc n¨ng x· héi cña m×nh, lµm cho s¶n phÈm
x· héi ®-îc t¨ng lªn, vèn ®Çu t- ®-îc më réng vµ tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn kinh tÕ. Cho vay lµ ho¹t ®éng sinh lêi lín nhÊt, ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña
c¸c ng©n hµng, chiÕm tû träng cao nhÊt trong tæng tµi s¶n, t¹o thu nhËp tõ l·i lín
nhÊt nh-ng l¹i hµm chøa rñi ro cao nhÊt cho c¸c NHTM.
- Trong mét quan hÖ tµi chÝnh cô thÓ, cho vay lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n trªn
c¬ së cã hoµn tr¶ gi÷a hai chñ thÓ. Phæ biÕn h¬n c¶ lµ giao dÞch gi÷a ng©n hµng vµ
c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n thÓ hiÖn d-íi h×nh thøc
cho vay, tøc lµ ng©n hµng cÊp tiÒn vay cho bªn ®i vay vµ sau mét thêi gian h¹n nhÊt
®Þnh ng-êi ®i vay ph¶i thanh to¸n vèn gèc vµ l·i.
- Xem xÐt cho vay nh- lµ mét chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng, trªn c¬ së
tiÕp cËn theo chøc n¨ng ho¹t ®éng cña ng©n hµng th× cho vay ®-îc hiÓu nh- sau: cho
vay lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n (tiÒn hoÆc hµng ho¸) gi÷a bªn cho vay (ng©n hµng vµ
13
c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c) vµ bªn ®i vay (c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ c¸c chñ thÓ
kh¸c), trong ®ã bªn cho vay chuyÓn giao tµi s¶n cho bªn ®i vay sö dông trong mét
thêi h¹n nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn, bªn ®i vay cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ v« ®iÒu kiÖn
vèn gèc vµ l·i cho bªn cho vay khi ®Õn h¹n thanh to¸n.
Theo quy chÕ cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng, ban hµnh
theo quyÕt ®Þnh sè 1627/2001/ Q§ – NHNN ngµy 31/12/2001 cña Thèng ®èc Ng©n
hµng Nhµ n-íc, ®Þnh nghÜa nh- sau: “ Cho vay lµ mét h×nh thøc cÊp tÝn dông, theo
®ã tæ chøc tÝn dông giao cho kh¸ch hµng sö dông mét sè kho¶n tiÒn ®Ó sö dông
vµo môc ®Ých vµ thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶
c¶ gèc vµ l·i.”
Cã thÓ nãi, cho vay ra ®êi vµ ph¸t triÓn nh- lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña
nÒn s¶n xuÊt x· héi vµ ngµy cµng ®-îc më réng. Së dÜ nh- vËy lµ do khi nÒn s¶n
xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh trong x· héi sÏ cã sù ph©n ho¸
thµnh tÇng líp giµu vµ nghÌo. Nh÷ng ng-êi cã thu nhËp cao, cã nhiÒu vèn vµ nh÷ng
ng-êi cã thu nhËp thÊp thiÕu vèn. §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a mét bªn thiÕu vèn
vµ mét bªn thõa vèn, ho¹t ®éng cho vay ra ®êi. Ng©n hµng ®øng ra lµ chñ thÓ chÝnh
cña quan hÖ cho vay.
Ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc cho vay th-êng ®-îc dùa vµo mét sè tiªu thøc nhÊt
®Þnh. ViÖc ph©n lo¹i cho vay lµ tiÒn ®Ò thiÕt lËp c¸c qui tr×nh cho vay thÝch hîp vµ
n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n trÞ rñi ro tÝn dông. D-íi ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i th«ng
dông:
- C¨n cø vµo thêi h¹n cho vay ®-îc chia thµnh 3 lo¹i sau:
+ Cho vay ng¾n h¹n: lo¹i cho vay nµy cã thêi h¹n ®Õn 12 th¸ng vµ ®-îc sö
dông ®Ó bï ®¾p t¹m thêi thiÕu hôt vèn l-u ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ nhu cÇn
chi tiªu ng¾n h¹n cña c¸ nh©n.
+ Cho vay trung h¹n: theo quy ®Þnh cña ng©n hµng Nhµ n-íc cho vay trung
h¹n cã thêi h¹n trªn 12 th¸ng ®Õn 5 n¨m. Vèn vay chñ yÕu ®-îc sö dông ®Ó ®Çu tmua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn hoÆc ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt
kinh doanh, x©y dùng c¸c dù ¸n míi cã quy m« nhá vµ thêi gian thu håi vèn nhanh.
§©y còng lµ nguån h×nh thµnh vèn l-u ®éng th-êng xuyªn cña c¸c doanh nghiÖp,
®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp míi thµnh lËp.
14
+ Cho vay dµi h¹n: cã thêi h¹n trªn 5 n¨m vµ thêi h¹n tèi ®a cã thÓ lªn ®Õn
20- 30 n¨m nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu dµi h¹n nh- x©y dùng nhµ ë, c¸c thiÕt bÞ,
ph-¬ng tiÖn vËn t¶i cã quy m« lín, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp lín.
- C¨n cø vµo møc ®é tÝn nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng, cho vay chia thµnh hai
lo¹i:
+ Cho vay kh«ng b¶o ®¶m: lµ lo¹i cho vay kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè
hoÆc sù b¶o l·nh cña ng-êi thø ba, mµ viÖc cho vay chØ dùa vµo uy tÝn cña b¶n th©n
kh¸ch hµng.
+ Cho vay cã b¶o ®¶m: lµ lo¹i cho vay dùa trªn c¬ së c¸c b¶o ®¶m nh- thÕ
chÊp, cÇm cè hoÆc ph¶i cã sù b¶o l·nh cña ng-êi thø ba.
- C¨n cø vµo ph-¬ng ph¸p hoµn tr¶:
+ Cho vay cã thêi h¹n: lµ lo¹i cho vay cã tho¶ thuËn thêi h¹n tr¶ nî cô thÓ
theo hîp ®ång. Theo h×nh thøc nµy cßn chia thµnh cho vay chØ cã mét kú h¹n tr¶ nî,
cho vay tr¶ gãp, cho vay tr¶ nî nhiÒu lÇn.
+ Cho vay kh«ng cã thêi h¹n cô thÓ: ng©n hµng cã thÓ yªu cÇu ng-êi ®i vay
tr¶ nî tù nguyÖn, tr¶ nî bÊt cø lóc nµo nh-ng ph¶i b¸o tr-íc mét thêi gian hîp lý.
- C¨n cø theo h×nh thøc bao gåm: chiÕt khÊu, cho vay, b¶o l·nh, cho thuª.
- Ngoµi ra cßn cã mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c: ph©n theo môc ®Ých (s¶n xuÊt,
c¸ nh©n), ph©n lo¹i theo rñi ro tÝn dông (tÝn dông lµnh m¹nh, tÝn dông cã vÊn ®Ò),
ph©n theo ngµnh nghÒ kinh tÕ (c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp) .
1.3.2. Vai trß cña vèn vay ng©n hµng ®èi víi DNNVV
Víi môc tiªu lµ trî gióp ph¸t triÓn DNNVV theo c¸c NghÞ quyÕt cña §¶ng vµ
chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, trong thêi gian qua ngµnh ng©n hµng ®· cã nh÷ng chuyÓn
biÕn tÝch cùc vÒ t- t-ëng, nhËn thøc vµ ho¹t ®éng trong viÖc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh
s¸ch cho vay ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nhÊt lµ DNNVV tiÕp cËn
víi vèn vay ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao søc c¹nh
tranh trªn thÞ tr-êng trong n-íc vµ quèc tÕ. Vai trß cô thÓ cña vèn vay ng©n hµng ®èi
víi DNNVV nh- sau:
15
1.3.2.1. Vèn vay ng©n hµng lµ nguån hç trî thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña
DNNVV
Ng©n hµng víi vai trß lµ tæ chøc trung gian tµi chÝnh víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ
chuyÓn tiÕt kiÖm thµnh ®Çu t-, ®ßi hái sù tiÕp xóc víi hai lo¹i c¸ nh©n vµ tæ chøc
trong nÒn kinh tÕ. Mét bªn lµ tæ chøc, c¸ nh©n t¹m thêi th©m hôt chi tiªu, cßn mét
bªn lµ c¸ nh©n tæ chøc thÆng d- trong chi tiªu. Sù tån t¹i gi÷a hai lo¹i c¸ nh©n vµ tæ
chøc trªn hoµn toµn ®éc lËp víi nhau. §iÒu tÊt yÕu lµ tiÒn sÏ chuyÓn tõ n¬i thÆng dsang n¬i th©m hôt nÕu c¶ hai cïng cã lîi. C¶ hai ®Òu cã nhu cÇu muèn ®ång vèn cña
m×nh sinh lêi. N¬i thõa vèn s½n sµng cho vay ®Ó kiÕm l·i, cßn n¬i thiÕu vèn cÇn vay
thªm ®Ó më réng s¶n xuÊt còng v× môc ®Ýnh sinh lêi.
Còng bëi lÏ nh- vËy mµ khi cã mét doanh nghiÖp míi ®-îc h×nh thµnh th× sÏ
ph¶i ®Çu t- mét kho¶n vèn kh¸ lín tõ viÖc thuª vµ x©y dùng mÆt b»ng nhµ x-ëng,
mua m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu, ®µo t¹o nh©n c«ng… Cïng mét lóc ph¶i ®Çu
t- mét l-îng vèn lín nh- vËy th× sù trî gióp cña ng©n hµng lµ v« cïng cÇn thiÕt. Sù
s½n sµng ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng nh- vËy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho rÊt nhiÒu c¸c
doanh nghiÖp ®-îc ra ®êi. H¬n thÕ n÷a, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh doanh
nghiÖp nhiÒu lóc còng cÇn mét kho¶n vèn nhá ®Ó gi¶i quyÕt sù thiÕu hôt t¹m thêi
trong ng¾n h¹n, ®«i khi l¹i lµ mét kho¶n vèn lín ®Ó ®Çu t- vµo dù ¸n míi.
Do thÞ tr-êng chøng kho¸n cßn ch-a ph¸t triÓn tèi ®a ®Ó ph¸t huy hÕt chøc
n¨ng lµ kªnh huy ®éng vèn cho c¸c doanh nghiÖp, ChÝnh phñ còng ®· ®-a ra nghÞ
®Þnh 90/ N§- CP cho phÐp doanh nghiÖp ph¸t hµnh cæ phiÕu, nh-ng còng chØ cã
nh÷ng c«ng ty cæ phÇn niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr-êng chøng kho¸n. Cßn mét
l-îng lín c¸c DNNVV ®Òu kh«ng ®ñ tiªu chuÈn tham gia thÞ tr-êng chøng kho¸n
nªn nguån vèn chÝnh lµ vèn vay ng©n hµng.
1.3.2.2. Vèn vay ng©n hµng gãp phÇn ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ, khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn lîi thÕ vÒ nguån lùc vµ kü thuËt ®èi víi DNNVV
Víi môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña §¶ng vµ Nhµ n-íc theo h-íng n©ng cao tû träng cña ngµnh c«ng
nghiÖp vµ dÞch vô th«ng qua viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ, më réng nghÒ
truyÒn thèng ®Ó tËn dông vµ n©ng cao lîi thÕ so s¸nh. Víi viÖc t¸c ®éng vµo c¬ cÊu
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c DNNVV ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
16
phÇn. Víi viÖc më réng hay thu hÑp ngµnh nghÒ sÏ t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý
cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng. Cã thÓ nãi nhµ n-íc ®· tËn dông c¸c c«ng cô
qu¶n lý vÜ m« mµ trong ®ã vèn vay ng©n hµng lµ mét c«ng cô quan träng ®· ®-îc ¸p
dông hiÖu qu¶. C¸c Ng©n hµng cã thÓ sö dông nh÷ng c«ng cô ®ã nh- chÝnh s¸ch cho
vay cña m×nh ®Ó nh»m níi láng hay th¾t chÆt cho vay, sö dông l·i suÊt nh- lµ mét
®ßn bÈy khuyÕn khÝch c¸c ngµnh nghÒ thiÕt yÕu. Bªn c¹nh ®ã, mét mÆt c¸c ng©n
hµng còng cã thÓ sö dông c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nh- ®Æt ra yªu cÇu cho kho¶n vay, l·i
suÊt cho vay -u ®·i, thñ tôc cho vay ®¬n gi¶n vµ nhanh chãng h¬n…nh-ng mÆt kh¸c
c¸c DNNVV còng cã lîi thÕ lµ dÔ dµng chuyÓn h-íng kinh doanh. Do ®ã, vèn vay
ng©n hµng ®· ph¸t huy ®-îc hÕt vai trß to lín cña m×nh. Víi mét chÝnh s¸ch cho vay
linh ho¹t vµ hîp lý sÏ ®iÒu chØnh mèi quan hÖ cho vay gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ
ng©n hµng.
1.3.2.3. Vèn vay ng©n hµng cung cÊp vèn ®Çu t- cho DNNVV c¶ vÒ chiÒu réng vµ
chiÒu s©u, ®¶m b¶o cho c¸c DNNVV ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶
Quy luËt c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i t×m ra cho
m×nh mét h-íng ®i riªng ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. C¹nh tranh cña c¸c doanh
nghiÖp còng cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ tõ c¹nh tranh vÒ gi¸ ®· chuyÓn sang c¹nh tranh
vÒ chÊt l-îng, s¶n phÈm vµ mÉu m·. Lµm thÕ nµo ®Ó t¹o thÞ phÇn, t¹o h×nh ¶nh,
niÒm tin cho kh¸ch hµng. Mét khã kh¨n mµ c¸c DNNVV ph¶i ®èi mÆt dÔ nhËn thÊy
nhÊt lµ sù thiÕu hôt vÒ vèn. Vèn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®æi míi thiÕt bÞ
c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, t¨ng thu nhËp cho
ng-êi lao ®éng... Còng cã rÊt nhiÒu h×nh thøc vµ ph-¬ng ph¸p huy ®éng vèn míi
cho c¸c doanh nghiÖp nh-: vay vèn ng©n hµng, thuª tµi chÝnh, liªn doanh, liªn kÕt,
vay ng-êi th©n b¹n bÌ, cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, s¸p nhËp doanh nghiÖp ®Ó kh¾c
phôc h¹n chÕ cña m×nh. Nh-ng thùc tÕ mét sè h×nh thøc cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. Do
vËy, vèn vay ng©n hµng ®-îc coi lµ gi¶i ph¸p kh¶ thi nhÊt, ë ViÖt Nam hiÖn nay chØ
cã vèn vay ng©n hµng míi cã thÓ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu trªn cña c¸c doanh nghiÖp
®Æc biÖt lµ DNNVV. Së dÜ nh- vËy lµ ng©n hµng ®ãng vai trß lµ trung gian tµi chÝnh,
môc tiªu ho¹t ®éng tËp trung huy ®éng c¸c nguån vèn nhµn rçi ®Ó cung cÊp cho c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ. H¬n n÷a, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cßn cã kh¶ n¨ng huy ®éng
®-îc nguån vèn rÎ víi viÖc ®a d¹ng hãa h×nh thøc huy ®éng, cã c¸c h×nh thøc
17
khuyÕn m¹i phong phó nªn khuyÕn khÝch ng-êi d©n göi tiÒn vµo ng©n hµng. §iÓm
n÷a lµ víi -u thÕ vÒ m¹ng l-íi chi nh¸nh réng kh¾p, t¹o lËp ®-îc nhiÒu kªnh huy
®éng vèn vµ cung cÊp vèn cho c¸c DNNVV. Do vèn vay ng©n hµng lµ nguån h×nh
thµnh vèn l-u ®éng vµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. Nh- vËy, vèn vay ng©n hµng
gãp phÇn ®iÒu hoµ vèn cho nÒn kinh tÕ, ®Çu t- cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp ®-îc liªn tôc vµ dÇn trë thµnh trî thñ ®¾c lùc kh«ng thÓ thiÕu cña
c¸c doanh nghiÖp.
1.3.2.4. Vèn vay ng©n hµng lµ nguån lùc hç trî cho c¸c dù ¸n t¹o viÖc lµm vµ t¨ng
thu nhËp cho ng-êi lao ®éng
Víi viÖc t¨ng nguån vèn cho DNNVV kh«ng chØ lµm t¹o viÖc lµm mµ cßn
lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn tõ ®ã t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng. Së dÜ
nãi nh- vËy lµ bëi khi n-íc ta b-íc ®Çu chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× ph¶i
®èi mÆt víi mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ nh- thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t vµ nghÌo ®ãi. Vèn
vay ng©n hµng cã vai trß hÕt søc hiÖu qu¶ trong viÖc ®Çu t- vµo c¸c dù ¸n ph¸t triÓn
x· héi nh- t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Bªn c¹nh
viÖc ho¹t ®éng v× môc tiªu lîi nhuËn nh-ng c¸c ng©n hµng còng dµnh mét l-îng vèn
lín ®Ó hç trî c¸c dù ¸n mang tÝnh x· héi nh- cho vay t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, ch-¬ng
tr×nh kinh tÕ biÓn, ch-¬ng tr×nh mÝa ®-êng…Tõ c¸c dù ¸n nµy mµ rÊt nhiÒu ng-êi ®·
cã viÖc lµm, c¸c gia ®×nh nghÌo ®· c¶i thiÖn ®-îc cuéc sèng cña m×nh.
Bªn c¹nh ®ã c¸c DNNVV khi cã thªm nguån vèn ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh
doanh th× s¶n phÈm t¹o ra nhiÒu vµ chÊt l-îng còng n©ng cao, ®¸p øng ®-îc nhu cÇu
thÞ tr-êng tõ ®ã doanh thu t¨ng lªn vµ thu nhËp ng-êi lao ®éng t¨ng theo. Do vËy,
vèn vay ng©n hµng cã ¶nh h-ëng quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nãi chung vµ
DNNVV nãi riªng, gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bøc thiÕt hiÖn nay.
1.3.3. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh sè l-îng vµ chÊt l-îng cho vay ®èi víi DNNVV
1.3.3.1. ChØ tiªu ph¶n ¸nh sè l-îng kh¸ch hµng
- Sè l-îng kh¸ch hµng lµ tæng sè DNNVV cã quan hÖ tÝn dông víi ng©n
hµng.
- ChØ tiªu ph¶n ¸nh sù t¨ng tr-ëng vÒ sè l-îng kh¸ch hµng:
Møc t¨ng, gi¶m sè l-îng
hµng
=
Sè l-îng kh¸ch hµng -
18
Sè l-îng kh¸ch
kh¸ch hµng DNNVV
1)
DNNVV n¨m t
DNNVV n¨m (t-
1.3.3.2. Doanh sè cho vay ®èi víi DNNVV
- Kh¸i niÖm: Doanh sè cho vay lµ tæng sè tiÒn ng©n hµng cho vay trong kú,
ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng cho vay cña ng©n hµng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh,
th-êng tÝnh theo n¨m tµi chÝnh.
- C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh sù t¨ng tr-ëng:
+ ChØ tiªu ph¶n ¸nh sù t¨ng tr-ëng tuyÖt ®èi:
Gi¸ trÞ t¨ng tr-ëng =
Tæng doanh sè cho vay - Tæng doanh sè cho vay
doanh sè tuyÖt ®èi
®èi víi DNNVV n¨m (t)
®èi víi DNNVV n¨m (t-1)
+ ChØ tiªu ph¶n ¸nh sù t¨ng tr-ëng t-¬ng ®èi:
Gi¸ trÞ t¨ng tr-ëng
Gi¸ trÞ t¨ng tr-ëng doanh sè tuyÖt ®èi * 100%
doanh sè t-¬ng ®èi
= --------------------------------------------------------Tæng doanh sè cho vay DNNVV n¨m (t-1)
+ ChØ tiªu ph¶n ¸nh tû träng:
Tæng doanh sè cho vay DNNVV * 100%
Tû träng
= -------------------------------------------------------Tæng doanh sè cña ho¹t ®éng cho vay
1.3.3.3. ChØ tiªu ph¶n ¸nh d- nî cho vay ®èi víi DNNVV
- Kh¸i niÖm: D- nî cho vay DNNVV lµ sè tiÒn doanh nghiÖp ®ang nî ng©n
hµng t¹i mét thêi ®iÓm. ChØ tiªu nµy th-êng ®-îc sö dông kÕt hîp víi chØ tiªu doanh
sè cho vay nh»m ph¶n ¸nh t×nh h×nh më réng cho vay DNNVV cña ng©n hµng.
- C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh sù t¨ng tr-ëng d- nî:
+ ChØ tiªu ph¶n ¸nh sù t¨ng tr-ëng d- nî tuyÖt ®èi:
Gi¸ trÞ t¨ng tr-ëng
=
Tæng d- nî cho vay - Tæng d- nî cho vay
d- nî tuyÖt ®èi
DNNVV n¨m t
DNNVV n¨m (t-1)
+ ChØ tiªu ph¶n ¸nh sù t¨ng tr-ëng d- nî t-¬ng ®èi:
Gi¸ trÞ t¨ng tr-ëng
Gi¸ trÞ t¨ng tr-ëng d- nî tuyÖt ®èi * 100%
d- nî t-¬ng ®èi
= ---------------------------------------------------------
19
Tæng d- nî cho vay DNNVV n¨m (t-1)
+ ChØ tiªu ph¶n tû träng:
Tû träng
Tæng d- nî cho vay DNNVV * 100%
= ----------------------------------------------------Tæng d- nî cña ho¹t ®éng cho vay
- Mét sè chØ tiªu kh¸c
+ HÖ sè thu nî: ChØ tiªu nµy ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cho vay trong viÖc thu nî cña
ng©n hµng. Nã ph¶n ¸nh trong mét thêi kú nµo ®ã, víi doanh sè cho vay nhÊt ®Þnh
th× ng©n hµng sÏ thu vÒ ®-îc bao nhiªu ®ång vèn. HÖ sè nµy cµng cao cµng tèt.
Doanh sè thu nî cña DNNVV *100%
HÖ sè thu nî
= -----------------------------------------------------Doanh sè cho vay cña DNNVV
+ Tû lÖ nî qu¸ h¹n: ChØ tiªu nµy cho thÊy kh¶ n¨ng thu håi vèn cña ng©n
hµng ®èi víi c¸c kho¶n vay. §©y lµ chØ tiªu ®-îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l-îng cho
vay còng nh- rñi ro tÝn dông t¹i ng©n hµng. Tû lÖ nî qu¸ h¹n cµng cao thÓ hiÖn chÊt
l-îng cho vay cµng kÐm vµ ng-îc l¹i.
Tû lÖ nî qu¸ h¹n
Nî qu¸ h¹n cña DNNVV *100%
= ------------------------------------------------Tæng d- nî cña DNNVV
+ Vßng quay vèn tÝn dông: ChØ tiªu nµy ®o l-êng tèc ®é lu©n chuyÓn vèn tÝn
dông cña ng©n hµng, thêi gian thu håi nî cña ng©n hµng nhanh hay chËm. Vßng
quay vèn cµng nhanh th× ®-îc coi lµ tèt vµ viÖc ®Çu t- cµng ®-îc an toµn.
Doanh sè thu nî cña DNNVV
Vßng quay vèn tÝn dông
= --------------------------------------------D- nî b×nh qu©n cña DNNVV
D- nî b×nh qu©n ®-îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
D- nî ®Çu kú + d- nî cuèi kú
+ D- nî b×nh qu©n
= --------------------------------------------2
20
- Xem thêm -
.PDF 
82 
50599 
142 
