Tài liệu Giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác thanh toán chuyển tiền điện tử tại chi nhánh ngân hàng công thương đống đa - hà nội

tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. §æi míi ho¹t ®éng Ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu, th¸ch thøc vÒ më réng c¸c dÞch vô Ng©n hµng. Tr­íc nh÷ng yªu cÇu vÒ héi nhËp nãi chung vµ qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO nãi riªng, ngµnh ng©n hµng cÇn ph¶i x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh héi nhËp thµnh c«ng, mang l¹i lîi Ých thËt sù cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. ChiÕn l­îc Êy ch¾c ch¾n ph¶i ®Æt vÞ thÕ cña c«ng t¸c thanh to¸n lªn hµng ®Çu. Bëi ho¹t ®éng cña ng©n hµng ë bÊt cø h×nh thøc nµo còng ®­îc kÕt thóc ë viÖc thanh- quyÕt to¸n. Trong t×nh h×nh míi, mét trong nh÷ng khã kh¨n, tr¨n trë nhiÒu nhÊt cña c¸c ng©n hµng lµ viÖc c¶i t¹o hÖ thèng thanh to¸n ®¸p øng ®­îc yªu cÇu míi, theo kÞp xu h­íng ph¸t triÓn cña quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thu hót vèn ®Çu t­, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chu chuyÓn vèn cho nÒn kinh tÕ. Thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö ra ®êi lµ tÊt yÕu cña sù bïng næ c«ng nghÖ th«ng tin. Tuy cßn míi mÎ nh­ng nã ®· kh¼ng ®Þnh nh÷ng tÝnh n¨ng ­u viÖt nhÊt ®Þnh, ®ång thêi ®¸nh dÊu mét b­íc v­¬n m×nh m¹nh mÏ trong c«ng t¸c thanh to¸n cña ngµnh Ng©n hµng. Qua thêi gian häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a- Hµ Néi, em ®· ®­îc tiÕp cËn kh¸ ®Çy ®ñ c¸c nghiÖp vô ng©n hµng vµ ®Æc biÖt quan t©m ®Õn hÖ thèng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö cña Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a. Tõ nhËn thøc tÇm quan träng cña c«ng t¸c thanh to¸n, em nhËn thÊy viÖc n©ng cao chÊt l­îng hÖ thèng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö lµ mét vÊn ®Ò ®Çy bøc xóc vµ cÊp thiÕt. §iÒu nµy khiÕn em chän ®Ò tµi: Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a-Hµ Néi lµm chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi. Tõ c¬ së lý luËn vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a-Hµ Néi, em xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i ng©n hµng trong thêi gian tíi. 3. Ph¹m vi, ®èi t­îng nghiªn cøu. Chuyªn ®Ò tËp trung tr×nh bµy nh÷ng néi dung chñ yÕu vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i CN NHCT §èng §a Hµ Néi tõ n¨m 2003 ®Õn nay. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. Chuyªn ®Ò sö dông ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch tæng hîp, tiÕp cËn hÖ thèng lý luËn vµ thùc tiÔn, trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö ®Ó ph©n tÝch vµ xö lý c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu. 5. Chuyªn ®Ò gåm ba ch­¬ng. Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ hÖ thèng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng Th­¬ng §èng §a -Hµ Néi trong thêi gian qua. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a- Hµ Néi. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Do cßn h¹n chÕ vÒ thêi gian nghiªn cøu, tµi liÖu thu thËp còng nh­ tr×nh ®é hiÓu biÕt, ®Ò tµi nghiªn cøu cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. KÝnh mong c¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n ®éc gi¶ quan t©m, tham gia ®ãng gãp ý kiÕn quý b¸u cho ®Ò tµi thªm phong phó. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 3 n¨m 2006 Sinh viªn thùc hiÖn NguyÔn ThÞ Thôc B×nh NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ Ng©n hµng Th­¬ng M¹i vµ hÖ Thèng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. 1.1 Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ viÖc tæ chøc thanh to¸n gi÷a c¸c NHTM. 1.1.1 Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ Ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM). Ng©n Hµng (NH) ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tr¶i qua mét qu¸ tr×nh l©u dµi víi nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c nhau. Trong thêi kú ®Çu vµo kho¶ng thÕ kû thø XV ®Õn thÕ kû thø XVIII, c¸c NH cßn ho¹t ®éng ®éc lËp víi nhau. §ã lµ trung gian tÝn dông, trung gian thanh to¸n cho nÒn kinh tÕ vµ ph¸t hµnh giÊy b¹c cho NH. Sang thÕ kû XVIII, l­u th«ng hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn. ViÖc c¸c NH cïng thùc hiÖn chøc n¨ng ph¸t hµnh giÊy b¹c ng©n hµng lµm cho l­u th«ng cã nhiÒu lo¹i giÊy b¹c kh¸c nhau ®· c¶n trë cho qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng hãa ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh ®iÒu nµy ®· dÉn ®Õn ph©n ho¸ hÖ thèng NH. Lóc nµy hÖ thèng NH ®· ph©n lµm hai nhãm: thø nhÊt lµ nhãm c¸c NH ®­îc phÐp ph¸t hµnh tiÒn, ®­îc gäi lµ NH ph¸t hµnh sau ®æi thµnh NHTW. Thø hai lµ c¸c NH kh«ng ®­îc phÐp ph¸t hµnh tiÒn, chØ lµm trung gian tÝn dông, trung gian thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ ®­îc gäi lµ NH trung gian. §©y lµ mét m¾t xÝch cùc kú quan träng nèi gi÷a NHTW víi nÒn kinh tÕ, còng nh­ lµ cÇu nèi ®Ó nh÷ng ng­êi cã vèn vµ nh÷ng ng­êi cÇn vèn gÆp nhau. Thêi kú ®Çu khi míi thùc hiÖn sù ph©n ho¸ hÖ thèng NH, c¸c NH trung gian thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña nã nh­ nhËn tiÒn göi, cho vay vµ lµm c¸c dÞch vô thanh to¸n. Ban ®Çu, c¸c NH chñ yÕu nhËn tiÒn göi kh«ng kú h¹n, cã kú h¹n ng¾n vµ cho vay ng¾n h¹n. VÒ sau, nã thùc hiÖn c¶ cho vay trung h¹n, dµi h¹n b»ng nguån vèn trung h¹n, dµi h¹n do huy ®éng tiÒn göi trung h¹n, dµi h¹n vµ ph¸t hµnh tr¸i kho¸n. Ho¹t ®éng NH ngµy cµng ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ßi hái h×nh thµnh nªn nh÷ng NH, nh÷ng trung gian tµi chÝnh chuyªn ho¹t ®éng trong mét lÜnh vùc nµo ®ã, ph©n chia NH trung gian thµnh c¸c NH ho¹t ®éng trong lÜnh vùc riªng: NHTM, NH ®Çu t­, NH ph¸t triÓn... §Æc tr­ng NH ®­îc thÓ hiÖn râ nhÊt th«ng qua c¸c chøc n¨ng sau: -Chøc n¨ng lµm thñ quü cho x· héi. -Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n. -Chøc n¨ng lµm trung gian tÝn dông. -Chøc n¨ng “t¹o tiÒn”. NH lµm trung gian thanh to¸n khi nã thùc hiÖn thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng nh­: trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña hä ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô hoÆc nhËp vµo tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng, tiÒn thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n thu kh¸c theo lÖnh cña hä. NH thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian thanh to¸n trªn c¬ së nã thùc hiÖn chøc n¨ng lµm thñ quü cho x· héi. ViÖc nhËn tiÒn göi vµ theo dâi c¸c kho¶n thu, chi trªn tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng lµ tiÒn ®Ò ®Ó NH thùc hiÖn vai trß trung gian thanh to¸n. MÆt kh¸c, viÖc thanh to¸n trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ cã nhiÒu h¹n chÕ nh­ rñi ro do ph¶i vËn chuyÓn tiÒn, chi phÝ thanh to¸n lín, ®Æc biÖt lµ víi kh¸ch hµng ë c¸ch xa nhau. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n cã ý nghÜa quan träng víi nÒn kinh tÕ. Tr­íc hÕt, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua NH gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ l­u th«ng tiÒn mÆt vµ ®¶m b¶o thanh to¸n an toµn. Kh¶ n¨ng lùa chän h×nh thøc thanh to¸n thÝch hîp cho phÐp kh¸ch hµng thùc hiÖn thanh to¸n chÝnh x¸c hiÖu qu¶. §iÒu nµy gãp phÇn t¨ng nhanh tèc ®é l­u th«ng hµng ho¸, tèc ®é lu©n chuyÓn vèn vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. MÆt kh¸c, viÖc cung øng mét dÞch vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã chÊt l­îng lµm t¨ng uy tÝn cho NH vµ do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót nguån vèn tiÒn göi. Chu chuyÓn tiÒn tÖ hiÖn nay chñ yÕu th«ng qua hÖ thèng NHTM vµ do vËy, chØ khi chøc n¨ng trung gian thanh to¸n ®­îc hoµn thiÖn th× vai trß cña NHTM míi ®­îc n©ng cao h¬n víi t­ c¸ch lµ ng­êi thñ quü cho x· héi. 1.1.2 Kh¸i niÖm, sù cÇn thiÕt vµ ý nghÜa thanh to¸n gi÷a c¸c NHTM. Kh¸i niÖm: Thanh to¸n gi÷a c¸c NH lµ viÖc thanh to¸n vèn tiÒn tÖ gi÷a c¸c chi nh¸nh NH trong cïng hÖ thèng hoÆc gi÷a c¸c NH kh¸c hÖ thèng ph¸t sinh trªn c¬ së ®¸p øng yªu cÇu thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô vµ ®iÒu chuyÓn cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n vµ nghiÖp vô ®iÒu chuyÓn tiÒn cña chÝnh b¶n th©n NH. Sù cÇn thiÕt thanh to¸n gi÷a c¸c NH: Ho¹t ®éng kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, theo ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña thanh to¸n tiÒn tÖ trong n­íc vµ quèc tÕ. Mèi quan hÖ ngµy cµng ®a d¹ng, ®iÒu ®ã kh«ng chØ ®ßi hái sù gia t¨ng ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng nãi chung mµ cßn lµm cho ho¹t ®éng thanh to¸n vèn gi÷a c¸c NH ngµy cµng trë nªn cÇn thiÕt. §iÒu ®ã thÓ hiÖn nh­ sau: NÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn th× viÖc trao ®æi hµng ho¸ dÞch vô kh«ng chØ bã hÑp ë mét ®Þa ph­¬ng mµ nã cßn më réng ra mäi miÒn ®Êt n­íc. HiÖn nay, nhiÒu hÖ thèng NHTM vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c nhau cã m¹ng l­íi chi nh¸nh trong toµn quèc. Bªn c¹nh ®ã, kh¸ch hµng ®­îc quyÒn lùa chän NH ®Ó më tµi kho¶n cho m×nh. Do ®ã, thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n qua hai NH kh¸c nhau lµ rÊt cÇn thiÕt. Nã gióp cho viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n nî gi÷a c¸c t¸c nh©n trong nÒn kinh tÕ mét c¸ch dÔ dµng, nhanh chãng, ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín cho kinh tÕ-x· héi. ViÖc cÊp chuyÓn vèn, kinh phÝ, chuyÓn tiÒn thùc hiÖn nghÜa vô ng©n s¸ch diÔn ra th­êng xuyªn, liªn tôc ®ßi hái ph¶i cã nghiÖp vô thanh to¸n gi÷a c¸c NH ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña viÖc chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông kh«ng chØ lµ n¬i cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n mµ cßn lµ chñ thÓ tæ chøc tham gia vµo hÖ thèng thanh to¸n, thùc hiÖn viÖc thanh to¸n trong ph¹m vi néi bé cña chÝnh hÖ thèng c¸c NH nh­: ®iÒu chuyÓn vèn, cÊp vèn, chuyÓn nh­îng tµi s¶n, nép khÊu hao, chuyÓn l·i lç...®¶m b¶o cho viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn ®­îc khÐp kÝn trong toµn hÖ thèng NHTM. §Ó lµm tèt c¸c nghiÖp vô trªn, thanh to¸n gi÷a c¸c NH ra ®êi lµ mét tÊt yÕu. ý nghÜa: Thanh to¸n gi÷a c¸c NH lµ hµnh lang cho thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ph¸t triÓn. Thanh to¸n gi÷a c¸c NH gãp phÇn phôc vô s¶n xuÊt, l­u th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn, bëi nÕu tæ chøc tèt nghiÖp vô thanh to¸n gi÷a c¸c NH sÏ ®¶m b¶o cho thanh to¸n nhanh, chÝnh x¸c, an toµn. Tõ ®ã gióp cho c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n thu håi vèn nhanh, ®Çy ®ñ ®Ó tiÕp tôc chu kú s¶n xuÊt kinh doanh tiÕp theo. ThÓ hiÖn chøc n¨ng tËp trung vèn trong thanh to¸n cña NH trong nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ NH ®· ph¸t huy ®­îc vai trß gi¸m ®èc ®èi víi nÒn kinh tÕ, n©ng cao uy tÝn, gãp phÇn t¨ng c­êng vai trß lµm trung gian thanh to¸n cho nÒn kinh tÕ. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Thùc hiÖn thanh to¸n gi÷a c¸c NH gióp cho NH vµ c¸c TCTD thu hót ®­îc l­îng vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tÇng líp d©n c­ ®Ó cho vay phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng tr­ëng nguån vèn cho NH. Ngoµi ra, th«ng qua c¸c dÞch vô thanh to¸n, NH ®· tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ trong l­u th«ng, chi phÝ b¶o qu¶n, h¹n chÕ tham «, lîi dông, b¶o vÖ an toµn tµi s¶n...Trong qu¸ tr×nh thanh to¸n, ng­êi mua kh«ng ph¶i mang mét l­îng tiÒn mÆt rÊt lín ®Ó thanh to¸n cho ng­êi b¸n mµ thùc hiÖn thanh to¸n th«ng qua c¸c dÞch vô thanh to¸n qua NH. Thanh to¸n gi÷a c¸c NH kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NH tæ chøc qu¶n lý vèn vµ ®iÒu hoµ vèn cã hiÖu qu¶ trong c¶ n­íc mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn nèi liÒn c¸c c¬ së NH thµnh mét hÖ thèng chÆt chÏ vµ ®iÒu hoµ vèn trong néi bé hÖ thèng NH. §iÒu ®ã lµm t¨ng tèc ®é vßng quay vèn, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn, tr¸nh t×nh tr¹ng cã NH thõa vèn mµ vÉn ph¶i tr¶ l·i tiÒn göi cho kh¸ch hµng, trong khi ®ã l¹i cã NH thiÕu vèn phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh, bá lì c¸c c¬ héi kinh doanh cã thÓ thu ®­îc nguån lîi lín. Th«ng qua ®iÒu chuyÓn vèn, NH thiÕu vèn vÉn gi÷ ®­îc kh¸ch hµng vµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh tr«i chÈy, chi nh¸nh thõa vèn vÉn cã thu nhËp tõ nguån vèn thõa do h­ëng l·i suÊt ®iÒu hoµ. 1.1.3 §iÒu kiÖn thanh to¸n gi÷a c¸c NH. Nh­ ta ®· biÕt, thanh to¸n gi÷a c¸c NH lµ viÖc thanh to¸n vèn tiÒn tÖ gi÷a c¸c chi nh¸nh NH trong cïng hÖ thèng hoÆc gi÷a c¸c NH kh¸c hÖ thèng ph¸t sinh trªn c¬ së ®¸p øng yªu cÇu thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô vµ ®iÒu chuyÓn cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n vµ nghiÖp vô ®iÒu chuyÓn tiÒn cña chÝnh b¶n th©n NH. V× vËy, ®iÒu kiÖn thanh to¸n gi÷a c¸c NH lµ: §iÒu kiÖn ph¸p lý: Ph¶i x©y dùng ®­îc hÖ thèng ph¸p lý æn ®Þnh vµ tin cËy, thÓ lÖ vµ chÕ ®é ®ång bé, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó tæ chøc nghiÖp vô thanh to¸n. HÖ thèng ph¸p lý chÆt chÏ lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp nÈy sinh vµ ng¨n ngõa c¸c sai ph¹m trong thanh to¸n. Thùc hiÖn thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi më t¹i ng©n hµng kh¸c ph¶i cã sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n cña hai ng©n hµng chñ qu¶n, ®ång thêi, ph¶i theo ®óng nguyªn t¾c më vµ sö dông tµi kho¶n. Thanh to¸n kÞp thêi, cËp nhËt chÝnh x¸c, an toµn tµi s¶n, kh«ng ®­îc chiÕm dông vèn lÉn nhau. §èi víi uû nhiÖm chi hé, thu hé ph¶i cã v¨n b¶n tho¶ thuËn vµ cam kÕt chÆt chÏ gi÷a hai ng©n hµng b¶o ®¶m sù tÝn nhiÖm trong thanh to¸n. §Þnh kú, hai bªn ph¶i ®èi chiÕu, thanh to¸n sßng ph¼ng víi nhau. §èi víi thanh to¸n bï trõ: C¸c NHTM, TCTD, Kho B¹c Nhµ N­íc muèn tham gia thanh to¸n bï trõ ph¶i cã ®¬n xin tham gia thanh to¸n bï trõ, ph¶i chÊp hµnh néi quy trong thanh to¸n nh­: giíi thiÖu ng­êi giao dÞch, mÉu ch÷ ký, chÊp hµnh giê truyÒn nhËn d÷ liÖu hay phiªn giao dÞch. §iÒu kiÖn vÒ tæ chøc vµ kü thuËt: Thanh to¸n gi÷a c¸c ng©n hµng ph¶i ®­îc tæ chøc mét c¸ch khoa häc, ¸p dông kü thuËt hiÖn ®¹i ®¶m b¶o thanh to¸n chÝnh x¸c, nhanh chãng, an toµn, chi phÝ thÊp; ph¶i cã trung t©m xö lý th«ng tin nhanh nhËy, th«ng suèt theo c¸c chuÈn mùc quy ®Þnh cña NHNN nh»m ®¸p øng ®­îc c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n gi÷a c¸c NH. Th«ng tin ph¶i ®­îc cËp nhËt vµ l­u tr÷, b¶o qu¶n cÈn träng, ®¶m b¶o tÝnh b¶o mËt cao. Ph¶i bè trÝ nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm cao, trung thùc vµ thµnh th¹o nghiÖp vô thanh to¸n gi÷a c¸c NH, ®Èy nhanh tèc ®é vµ sù an toµn trong thanh to¸n. §iÒu kiÖn vÒ vèn: C¸c NHTM thùc hiÖn thanh to¸n gi÷a c¸c NH ph¶i cã ®ñ kh¶ n¨ng c©n ®èi nguån vµ sö dông vèn, ph¶i chuÈn bÞ ®­îc ®ñ l­îng vèn ®¶m b¶o kh¶ NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp n¨ng thanh kho¶n, ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn trong thanh to¸n. Tr­êng hîp lµm mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n ph¶i chÞu ph¹t theo quy ®Þnh. C¸c NHTM khi thùc hiÖn thanh to¸n qua thanh to¸n bï trõ ph¶i lu«n duy tr× tån quü tiÒn mÆt vµ sè d­ trªn tµi kho¶n tiÒn göi cÇn thiÕt t¹i NHNN ®Ó ®¶m b¶o cho kh¶ n¨ng thanh to¸n, s½n sµng chi tr¶ cho kh¸ch hµng. Tr­êng hîp thiÕu vèn thanh to¸n th× vay Ng©n hµng chñ tr× hoÆc Ng©n hµng thµnh viªn. 1.1.4 C¸c nghiÖp vô thanh to¸n cña NH vµ sù ph¸t triÓn cña chóng. 1.1.4.1 C¸c h×nh thøc thanh to¸n (Means of payment). S¶n xuÊt hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn th× c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cña NH còng kh«ng ngõng më réng vµ ph¸t triÓn. C¸c nghiÖp vô nµy ngµy cµng ®­îc c¶i tiÕn phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn chung vÒ khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi, trong ®ã lÜnh vùc thanh to¸n ®Æc biÖt quan träng víi ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi n­ãc. Nh×n chung, c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× h×nh thøc thanh to¸n qua NH phæ biÕn sau ®©y: H×nh thøc thanh to¸n sÐc: SÐc lµ lÖnh tr¶ tiÒn cña chñ tµi kho¶n ®­îc lËp trªn mÉu in s½n do NHNN quy ®Þnh ®Ó yªu cÇu ®¬n vÞ thanh to¸n trÝch mét sè tiÒn tõ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng cã tªn trªn sÐc hoÆc ng­êi cÇm sÐc. SÐc lµ h×nh thøc thanh to¸n l©u ®êi, phæ biÕn nhÊt ë hÇu hÕt c¸c NH trªn thÕ giíi víi tiªu ®Ò: Cheque (tiÕng Anh), ChÐque (tiÕng Ph¸p) dÞch ra tiÕng ViÖt lµ “chi phiÕu”. SÐc bao gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: sÐc ký danh, sÐc v« danh, sÐc tiÒn mÆt, sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi, sÐc ®Þnh møc, sÐc c¸ nh©n, sÐc du lÞch. §èi t­îng ¸p dông: SÐc th­êng ®­îc ¸p dông ®Ó thanh to¸n chi tr¶ c¸c kho¶n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô, c«ng nî. Ph¹m vi ¸p dông: Bªn mua vµ bªn b¸n ph¶i më tµi kho¶n t¹i cïng mét NH hoÆc kh¸c NH cïng mét hÖ thèng. Tr­êng hîp bªn mua vµ bªn b¸n cã tµi kho¶n t¹i hai NH kh¸c hÖ thèng th× hai ®¬n vÞ thanh to¸n ®ã ph¶i tham gia thanh to¸n bï trõ giao nhËn chøng tõ trùc tiÕp. §iÒu kiÖn ®Ó sÐc ®­îc NH chÊp nhËn thanh to¸n: -Ng­êi ph¸t hµnh sÐc chØ ®­îc ghi sè tiÒn trªn sÐc trong ph¹m vi sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña hä t¹i NH. NÕu ph¸t hµnh qu¸ sè d­ NH kh«ng chÊp nhËn thanh to¸n ®ång thêi, NH cßn ¸p dông ph¹t vi ph¹m hîp ®ång thanh to¸n vµ ph¹t chËm tr¶. -Tr­êng hîp cã nhiÒu tê sÐc nép vµo NH cïng mét lóc ®Ó ®ßi tiÒn tõ mét tµi kho¶n mµ sè d­ trªn tµi kho¶n ®ã kh«ng ®ñ ®Ó thanh to¸n toµn bé nh÷ng tê sÐc ®ã th× thø tù thanh to¸n ®­îc x¸c ®Þnh theo sè sÐc ®· ph¸t hµnh, c¸c sÐc cã sè thø tù nhá h¬n sÏ ®­îc thanh to¸n. -SÐc ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hîp ph¸p hîp lÖ c¶ vÒ h×nh thøc vµ néi dung. SÐc chuyÓn kho¶n lµ lo¹i thanh to¸n do chñ tµi kho¶n ph¸t hµnh trùc tiÕp ®Ó tr¶ tiÒn cho ng­êi thô h­ëng trªn c¬ së sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh t¹i NH. Lo¹i sÐc nµy rÊt tiÖn lîi cho bªn mua nh­ng kh«ng tiÖn lîi cho bªn b¸n. Do ®ã, trong thanh to¸n truyÒn thèng, sÐc ®­îc ghi theo nguyªn t¾c ghi nî tr­íc ghi cã sau. Tr­êng hîp bªn b¸n yªu cÇu bªn mua cã sù x¸c nhËn cña ®¬n vÞ thanh to¸n trªn tê sÐc, khi nhËn ®­îc yªu cÇu, ®¬n vÞ thanh to¸n sÏ lµm thñ tôc b¶o chi trªn c¬ së sè tiÒn mµ ng­êi ph¸t hµnh ®· l­u ký. V× vËy, ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n sÐc lµ NH hay ®¬n vÞ thanh to¸n b¶o chi sÐc. Cã thÓ thÊy, viÖc ¸p dông sÐc b¶o chi rÊt cã lîi cho ng­êi thô h­ëng. Ng­êi thô h­ëng ch¾c ch¾n sÏ nhËn ®­îc tiÒn, do ®ã, ng­êi thô h­ëng kh«ng bÞ mÊt vèn, kh«ng bÞ chiÕm dông vèn. Qu¸ tr×nh thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng v× NH b¶o chi NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp sÐc hoÆc NH phôc vô ng­êi thô h­ëng ghi cã ngay cho ng­êi thô h­ëng. Ng­îc l¹i, khi ¸p dông thanh to¸n b»ng sÐc b¶o chi, ng­êi mua l¹i ph¶i lµm thñ tôc ruêm rµ ®Ó ®­îc b¶o chi sÐc, ph¶i l­u ký tiÒn trªn tµi kho¶n tiÒn göi b¶o chi sÐc vµ kh«ng ®­îc h­ëng l·i trªn sè tiÒn l­u ký ®ã. Nh×n chung, thanh to¸n sÐc lµ thÓ thøc ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn ®­îc sö dông réng r·i ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. C«ng ­íc SÐc quèc tÕ Gi¬-ne-v¬ n¨m 1931 ®· ®­îc mét sè n­íc th«ng qua cho ®Õn nay vÉn ®­îc xem lµ luËt ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh vµ sö dông sÐc. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ, sö dông sÐc kh«ng ph¶i tuyÖt ®èi an toµn, ®· cã xuÊt hiÖn sÐc gi¶. Do vËy, kü thuËt thanh to¸n sÐc kh«ng ngõng ®­îc hoµn thiÖn trªn mäi ph­¬ng diÖn. H×nh thøc thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu (UNT): UNT lµ chøng tõ ®ßi tiÒn do ng­êi b¸n lËp vµ uû nhiÖm cho NH phôc vô m×nh ®ßi tiÒn ng­êi mua hay ng­êi nhËn cung øng dÞch vô trªn c¬ së hµng ho¸ hay ®¬n vÞ ®· cung øng. Ng©n hµng phôc vô ng­êi b¸n kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ng­êi mua cã thanh to¸n hay kh«ng. ChÝnh v× thÕ, ®èi víi nghiÖp vô nµy, NH ph¶i kÕt hîp nghiÖp vô b¶ng, ghi nhËp sæ theo dâi UNT göi ®i ®Ó theo dâi t×nh h×nh thanh to¸n, tr¶ tiÒn cña ng­êi mua nÕu ng­êi mua cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NH kh¸c. §èi t­îng ¸p dông: UNT ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ khi ng­êi b¸n cung cÊp cho ng­êi mua hoÆc tiÒn ®iÖn, tiÒn n­íc, tiÒn ®iÖn tho¹i, tiÒn nhµ ®Êt... §iÒu kiÖn ¸p dông: Hai bªn mua b¸n ph¶i thèng nhÊt víi nhau dïng h×nh thøc UNT víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ghi trªn hîp ®ång, ®ång thêi, ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho NH phôc vô bªn chi tr¶ biÕt ®Ó lµm c¨n cø thùc hiÖn thanh to¸n. Ph¹m vi ¸p dông: H×nh thøc thanh to¸n nµy ®­îc ¸p dông réng r·i trong quan hÖ thanh to¸n néi ®Þa vµ thanh to¸n quèc tÕ ®èi víi mäi ®èi t­îng kh¸ch hµng dï hä më tµi kho¶n t¹i bÊt cø ®¬n vÞ thanh to¸n nµo. ¸p dông uû nhiÖm thu rÊt cã lîi trong tr­êng hîp thu hé phÝ c¸c dÞch vô c«ng céng, gióp c¸c ®¬n vÞ cung øng dÞch vô c«ng céng gi¶m chi phÝ nh©n viªn ph¶i ®Õn tõng nhµ ®Ó thu tiÒn. Tuy nhiªn, nã vÉn cßn h¹n chÕ v× UNT do ng­êi b¸n lËp chøng tõ vµ lµ xuÊt ph¸t ®iÓm trong quy tr×nh thanh to¸n, mµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n lµ ghi nî tr­íc cã sau. MÆc dï an toµn cho c¸c NH tham gia quy tr×nh thanh to¸n nh­ng quy tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ cßn vßng vÌo, tèc ®é thanh to¸n chËm. H×nh thøc thanh to¸n uû nhiÖm chi (UNC): UNC lµ lÖnh cña chñ tµi kho¶n ®­îc lËp theo mÉu in s½n cña NHNN uû quyÒn cho NH phôc vô m×nh trÝch mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh ®Ó tr¶ cho ng­êi thô h­ëng cã tµi kho¶n cïng NH hay kh¸c NH, trong cïng hÖ thèng hoÆc kh¸c hÖ thèng. §èi t­îng ¸p dông: UNC ®­îc dïng chñ yÕu lµ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, c«ng nî dÞch vô theo ®ã ng­êi mua lµ ng­êi më ®Çu trong quy tr×nh thanh to¸n, thùc hiÖn ra lÖnh cho NH phôc vô m×nh trÝch tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña m×nh ®Ó chuyÓn tr¶ cho ng­êi b¸n. Ph¹m vi ¸p dông: UNC ®­îc sö dông réng r·i, ng­êi tr¶ tiÒn hoµn toµn cã thÓ sö dông UNC ®Ó tr¶ tiÒn cho ng­êi thô h­ëng cã tµi kho¶n cïng NH hoÆc kh¸c NH cïng hÖ thèng hay kh¸c hÖ thèng. ¦u ®iÓm cña uû nhiÖm chi lµ ®­îc sö dông réng r·i vÒ ph¹m vi ®Þa lý ®èi víi mäi ®èi t­îng kh¸ch hµng dï hä më tµi kho¶n t¹i bÊt cø ®¬n vÞ thanh to¸n nµo. UNC ®¶m b¶o quyÒn lîi cho bªn mua do bªn mua chØ chÊp nhËn thanh to¸n khi hä ®· nhËn ®­îc hµng ho¸, dÞch vô ®óng nh­ trong hîp ®· ký kÕt, ®ång thêi, b¶o vÖ quyÒn lîi cho NH do NH thùc hiÖn ghi nî tr­íc ghi cã sau. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ng­îc l¹i, UNC kh«ng b¶o ®¶m quyÒn lîi cho bªn b¸n. Bªn b¸n cã thÓ gÆp rñi ro do bªn mua kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc bªn mua cè t×nh kh«ng thanh to¸n. Do ®ã, ng­êi ta chØ ¸p dông h×nh thøc thanh to¸n nµy trong tr­êng hîp bªn mua vµ bªn b¸n cã tÝn nhiÖm nhau hoÆc thanh to¸n cã gi¸ trÞ nhá hoÆc chñ yÕu lµ thanh to¸n phi mËu dÞch. Tuy nhiªn, UNC vÉn lµ h×nh thøc thanh to¸n ®­îc ­a chuéng nhÊt hiÖn nay v× ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn. MÆt kh¸c, NH chuyÓn tiÒn nhanh ®¶m b¶o yªu cÇu cña kh¸ch hµng. H×nh thøc thanh to¸n th­ tÝn dông: Th­ tÝn dông lµ lÖnh cña NH phôc vô bªn mua göi cho NH phôc vô bªn b¸n ®Ó tiÕn hµnh tr¶ tiÒn cho ng­êi b¸n vÒ gi¸ trÞ hµng ho¸ ®· cung øng trªn c¬ së ng­êi b¸n xuÊt tr×nh c¸c ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp lÖ, hîp ph¸p phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn, ph¹m vi thêi h¹n hiÖu lùc cña th­ tÝn dông. Ph¹m vi ¸p dông: Th­ tÝn dông ¸p dông gi÷a hai chi nh¸nh NH cïng hÖ thèng hoÆc trªn ®Þa bµn phôc vô ng­êi b¸n cã NH cïng hÖ thèng víi NH bªn mua cã tham gia thanh to¸n bï trõ. Nh­ thÕ, NH bªn mua (NH ph¸t hµnh) sÏ uû quyÒn cho NH cïng hÖ thèng víi m×nh vµ cïng ®Þa bµn víi NH bªn b¸n cã tham gia thanh to¸n bï trõ thùc hiÖn thanh to¸n hoÆc chiÕt khÊu bé chøng tõ hîp lÖ cña bªn b¸n b»ng ph­¬ng thøc thanh to¸n bï trõ. §èi t­îng ¸p dông: Th­ tÝn dông th­êng ®­îc sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô gi÷a hai bªn mua-b¸n ch­a hiÓu râ vÒ nhau, ch­a cã mèi quan hÖ th©n thiÕt vµ kh«ng tin t­ëng nhau. Bëi lÏ, thñ tôc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông rÊt r­êm rµ khã kh¨n ®èi víi c¶ bªn mua vµ bªn b¸n. Bªn mua ph¶i thùc hiÖn lµm thñ tôc më th­ tÝn dông vµ ®­îc NH phôc vô m×nh chÊp nhËn ph¸t hµnh th­ tÝn dông tr­íc khi nhËn ®­îc hµng ho¸ dÞch vô tõ ng­êi b¸n. Ng­îc l¹i, bªn b¸n muèn nhËn ®­îc thanh to¸n cña NH ph¸t hµnh hoÆc NH thanh to¸n. NH chiÕt khÊu th× ph¶i lËp ®­îc bé chøng tõ hoµn h¶o, phï hîp nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· ghi trong th­ tÝn dông. Trong h×nh thøc nµy, th­ tÝn dông ®­îc coi lµ c¨n cø, c¬ së ®Ó hai bªn mua b¸n trao ®æi, thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô cho nhau. Thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông lµ h×nh thøc thanh to¸n h÷u hiÖu nhÊt cho c¶ bªn mua vµ bªn b¸n v× quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña c¶ hai bªn ®Òu ®­îc b¶o vÖ. Bªn mua chØ chÊp nhËn thanh to¸n khi nhËn ®­îc hµng ho¸ víi bé chøng tõ ®Çy ®ñ nh­ ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång cßn bªn b¸n ch¾c ch¾n sÏ nhËn ®­îc tiÒn khi giao nhËn bé chøng tõ ®Çy ®ñ cho NH phôc vô m×nh. Do an toµn vµ chuÈn x¸c cao nªn nã ®­îc sö dông phæ biÕn trong thanh to¸n quèc tÕ. H×nh thøc thanh to¸n b»ng thÎ NH: ThÎ NH lµ mét ph­¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i g¾n liÒn víi kü thuËt tin häc vµ øng dông tin häc trong ho¹t ®éng NH. Qua thÎ NH, ng­êi chñ thÎ cã thÓ sö dông ®Ó rót tiÒn tõ m¸y rót tiÒn tù ®éng ATM hoÆc thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô t¹i c¬ së chÊp nhËn thanh to¸n thÎ. ThÎ thanh to¸n chØ ®­îc ¸p dông trong nÒn t¶ng c«ng nghÖ tin häc vµ viÔn th«ng ®­îc ¸p dông trong c«ng nghÖ thanh to¸n cña NH. ThÎ thanh to¸n do NH ph¸t hµnh vµ b¸n cho kh¸ch hµng cña m×nh ®Ó thanh to¸n chi tr¶ c¸c kho¶n vËt t­, hµng ho¸, dÞch vô, c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c vµ rót tiÒn t¹i c¸c ®¹i lý thanh to¸n hay t¹i c¸c quÇy rót tiÒn tù ®éng. Ph¹m vi ¸p dông thÎ NH rÊt réng r·i vµ kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ kh«ng gian, thêi gian. NÕu kh¸ch hµng cã thÓ thanh to¸n, kh¸ch hµng cã thÓ sö dông (rót tiÒn, göi tiÒn, kiÓm tra sè d­ trªn tµi kho¶n, thanh to¸n chi tr¶ tiÒn hµng ho¸ dÞch vô....) bÊt cø n¬i nµo cã m¸y ATM hoÆc c¬ së chÊp nhËn thÎ. H¬n n÷a, thanh to¸n b»ng thÎ ®· tiÕt kiÖm NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp chi phÝ, c«ng søc cho ng­êi mua, ng­êi b¸n, gi¶m l­îng tiÒn mÆt trong l­u th«ng vµ t¨ng chu chuyÓn vèn cho nÒn kinh tÕ. ChÝnh bëi tiÖn Ých nµy mµ thÎ NH rÊt ®­îc ­a chuéng ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, viÖc sö dông thanh to¸n b»ng thÎ NH còng bÞ giíi h¹n mét møc tèi ®a cho phÐp ®­îc thanh to¸n trong mét ngµy ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ cho nguån thanh to¸n. Víi tr×nh ®é vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt ngµy nay, trong t­¬ng lai, ch¾c ch¾n thÎ thanh to¸n ch­a ph¶i lµ c«ng cô thanh to¸n cuèi cïng. 1.1.4.2 C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n qua NH (Mode of payments). Tuú vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ ng©n hµng còng nh­ ®Æc ®iÓm tæ chøc hÖ thèng NH, c¸c n­íc cã c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n qua NH kh¸c nhau. ë ViÖt Nam, tõ khi hÖ thèng NH ®­îc tæ chøc theo hÖ thèng hai cÊp, c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n vèn gi÷a c¸c NH bao gåm: Ph­¬ng thøc thanh to¸n liªn hµng: Thanh to¸n liªn hµng lµ quan hÖ thanh to¸n néi bé gi÷a c¸c ng©n hµng trong cïng hÖ thèng ph¸t sinh trªn c¬ së c¸c nghiÖp vô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gi÷a c¸c kh¸ch hµng cã më tµi kho¶n ë c¸c chi nh¸nh ng©n hµng kh¸c nhau trong cïng hÖ thèng hoÆc c¸c nghiÖp vô chuyÓn tiÒn, ®iÒu hoµ vèn trong néi bé mét hÖ thèng. Thanh to¸n liªn hµng lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong c«ng t¸c thanh to¸n cña NH. Lµm tèt c«ng t¸c thanh to¸n liªn hµng sÏ cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ víi ngµnh NH nãi riªng. Cô thÓ : Thanh to¸n liªn hµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh thanh to¸n nhanh chãng, chÝnh x¸c. Thay v× kh¸ch hµng ph¶i mang tiÒn mÆt tõ NH mua ®Õn thanh to¸n cho ng­êi b¸n hµng, kh¸ch hµng chØ cÇn uû nhiÖm cho NH phôc vô m×nh trÝch tµi kho¶n ®Ó thanh to¸n cho ng­êi b¸n th«ng qua NH phôc vô ng­êi b¸n. Thanh to¸n liªn hµng gãp phÇn n©ng cao tèc ®é lu©n chuyÓn vèn tiÒn tÖ phôc vô qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, do thêi gian thanh to¸n nhanh, rót ng¾n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ dÞch vô. Thanh to¸n liªn hµng t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc më réng vµ ph¸t triÓn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, gãp phÇn khuyÕn khÝch c¸ nh©n, tæ chøc më tµi kho¶n t¹i c¸c NH, æn ®Þnh vµ më réng kh¸ch hµng. Thanh to¸n liªn hµng gãp phÇn gi¶m chi phÝ l­u th«ng do kh«ng ph¶i vËn chuyÓn tiÒn mÆt tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c ®Ó thanh to¸n, ®ång thêi, h¹n chÕ ®­îc mÊt m¸t tham « trong thanh to¸n. Tuy nhiªn, thanh to¸n liªn hµng chØ ¸p dông víi nh÷ng ng©n hµng trong cïng hÖ thèng. ViÖc xö lý chøng tõ vÉn mang tÝnh thñ c«ng, ph¸t hiÖn sai lÇm chËm, khã b¶o toµn, b¶o mËt th«ng tin, ®Æc biÖt lµ viÖc quyÕt to¸n cuèi n¨m rÊt vÊt v¶, c«ng viÖc qu¸ nhiÒu, sang n¨m sau c«ng viÖc n¨m tr­íc vÉn ch­a gi¶i quyÕt xong. Ph­¬ng thøc thanh to¸n bï trõ: Thanh to¸n bï trõ lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n gi÷a c¸c NH kh¸c hÖ thèng trªn cïng mét ®Þa bµn do NHNN chñ tr×. Th«ng qua nghiÖp vô nµy, c¸c NH thùc hiÖn thu hé chi hé cho NH kh¸c vµ sÏ thanh to¸n quyÕt to¸n ngay trong ngµy khi quyÕt to¸n bï trõ. Thanh to¸n bï trõ thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh 181/NH-Q§ ngµy 10/10/1991 vÒ “Quy t¾c tæ chøc vµ kü thuËt nghiÖp vô thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c NH” vµ C«ng v¨n 637/Kinh tÕ ngµy 28/10/1991 vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn quyÕt ®Þnh 181/NH-QD. §Ó ®­îc tham gia thanh to¸n bï trõ, c¸c thµnh viªn ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh do NH chñ tr× quy ®Þnh, ph¶i më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n bï trõ t¹i NH chñ tr×. C¸n bé ®i giao dÞch thanh to¸n bï trõ ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é vµ ®¶m b¶o ®ñ NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch, ph¶i ®¨ng ký mÉu ch÷ ký t¹i NH thµnh viªn kh¸c vµ t¹i NH chñ tr×. NÕu ®Ó xÈy ra sai sãt, tæn thÊt th× thµnh viªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm theo quy ®Þnh. VÒ thanh to¸n sè chªnh lÖch trong thanh to¸n bï trõ: Ph¶i trÝch TK tiÒn göi ®Ó thanh to¸n, nÕu kh«ng ®ñ th× ph¶i nép tiÒn mÆt hoÆc ng©n phiÕu thanh to¸n, còng cã thÓ vay NH chñ tr× ®Ó thanh to¸n, tr­êng hîp NH chñ tr× kh«ng cho vay th× ph¶i ph¹t chËm tr¶. Chøng tõ sö dông trong thanh to¸n bï trõ bao gåm c¸c chøng tõ thanh to¸n gèc, c¸c b¶ng kª mÉu sè 12,14,15,16 ®­îc giao nhËn trùc tiÕp t¹i phiªn thanh to¸n bï trõ. C¸c chøng tõ ch­a thuéc ph¹m vi thanh to¸n bï trõ nh­ uû nhiÖm thu, th­ tÝn dông, sÐc...th× chuyÓn sang NH thanh to¸n ®Ó thùc hiÖn ghi nî tr­íc. TK sö dông: NÕu lµ NH chñ tr× th× sö dông TK 5011. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ thanh to¸n bï trõ cña NH chñ tr× víi NH thµnh viªn tham gia thanh to¸n bï trõ vµ sau khi thanh to¸n bï trõ xong th× hÕt sè d­. NÕu lµ NH thµnh viªn th× sö dông TK 5012. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó h¹ch to¸n kÕt qu¶ thanh to¸n bï trõ víi c¸c NH kh¸c vµ sau khi thanh to¸n bï trõ xong còng ph¶i hÕt sè d­. Ph­¬ng thøc thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NHNN: Ph­¬ng thøc thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NHNN lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n gi÷a c¸c NH kh¸c hÖ thèng kh¸c ®Þa bµn, ®Òu më tµi kho¶n t¹i NHNN. §Ó ¸p dông ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn sau: -Hai NH ph¶i më tµi kho¶n t¹i mét hay hai chi nh¸nh NHNN vµ lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc vÒ më tµi kho¶n tiÒn göi theo quy ®Þnh. -Tµi kho¶n tiÒn göi cña c¸c NH ph¶i th­êng xuyªn cã sè d­ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n kÞp thêi. -DÊu vµ ch÷ ký trªn chøng tõ vµ b¶ng kª chøng tõ thanh to¸n qua NHNN ph¶i ®óng víi mÉu dÊu, ch÷ ký ®· ®¨ng ký. -ViÖc thanh to¸n ph¶i kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. NÕu NH nµo ®Ó chËm trÔ th× NH ®ã sÏ bÞ ph¹t. Thanh to¸n qua më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NHNN ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n ®èi víi c¸c kh¸ch hµng më tµi kho¶n tiÒn göi t¹i c¸c NH kh¸c hÖ thèng kh¸c ®Þa bµn, thóc ®Èy qu¸ tr×nh trao ®æi vµ s¶n xuÊt hµng ho¸. Tuy nhiªn, ph­¬ng thøc nµy Ýt ®­îc ¸p dông do tèc ®é thanh to¸n chËm. Ph­¬ng thøc thanh to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi ë NH kh¸c: Khi c¸c NHTM kh«ng cïng hÖ thèng, kh«ng cïng ®Þa ph­¬ng cã tÇn suÊt thanh to¸n trùc tiÕp víi nhau cao, nÕu thanh to¸n tõng lÇn qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NHNN th× tèc ®é chËm. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy, NHNN cho phÐp c¸c NHTM më tµi kho¶n t¹i nhau ®Ó thanh to¸n trùc tiÕp. §Þnh kú, c¸c NHTM thanh quyÕt to¸n víi nhau th«ng qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NHNN. Theo ph­¬ng thøc nµy, c¸c NHTM cã thÓ ®Òu më tµi kho¶n tiÒn göi ë NH kh¸c ®Ó uû quyÒn thu hé cho kh¸ch hµng. ViÖc thu hé, chi hé chØ tiÕn hµnh trong ph¹m vi nh÷ng kho¶n thanh to¸n ®· tho¶ thuËn vµ quy ®Þnh trong hîp ®ång uû th¸c thanh to¸n gi÷a c¸c NH. Mçi khi ph¸t sinh c¸c kho¶n thanh to¸n thu hé chi hé, NH míi ph¸t sinh ph¶i göi c¸c chøng tõ thanh to¸n cho NH cã quan hÖ h¹ch to¸n sæ s¸ch. §Þnh kú thanh to¸n, c¸c NH ph¶i ®èi chiÕu sè liÖu víi nhau, quyÕt to¸n sè tiÒn ®· thu hé, chi hé vµ thanh to¸n víi nhau sè chªnh lÖch ph¶i thu, ph¶i tr¶. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ph­¬ng thøc thanh to¸n më tµi kho¶n t¹i nhau ®· lµm gia t¨ng tèc ®é thanh to¸n, h¹n chÕ ®­îc nh÷ng nh­îc ®iÓm ®· ph©n tÝch ë trªn. Tuy nhiªn, viÖc më tµi kho¶n t¹i nhau lµm c¬ së cho viÖc thanh to¸n cho nhau ®· g©y ®äng vèn cho c¸c NHTM. Ph­¬ng thøc thanh to¸n uû nhiÖm thu hé, chi hé gi÷a c¸c NHTM: §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña ph­¬ng thøc më tµi kho¶n t¹i nhau, NHNN cho phÐp c¸c NHTM cã thÓ ký hîp ®ång thanh to¸n song biªn trªn c¬ së sù tÝn nhiÖm gi÷a hai NHTM vµ hîp ®ång thanh to¸n cã quy ®Þnh râ néi dung thanh to¸n, sè tiÒn tèi ®a cho mét mãn thanh to¸n, tæng sè tiÒn thanh to¸n, kú h¹n thanh quyÕt to¸n qua tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NHNN. 1.2 HÖ thèng thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö cña Ng©n Hµng C«ng Th­¬ng ViÖt Nam. 1.2.1 Qóa tr×nh ph¸t triÓn cña thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö. Thanh to¸n liªn hµng thñ c«ng: Trong thêi kú bao cÊp, ho¹t ®éng thanh to¸n gi÷a c¸c NH kh¸c ®Þa bµn b»ng thñ c«ng víi mét ph­¬ng thøc truyÒn thèng duy nhÊt lµ thanh to¸n liªn hµng b»ng th­, b»ng ®iÖn qua ®­êng b­u ®iÖn. Thêi gian cho mét mãn thanh to¸n th«ng th­êng ph¶i tõ 3-5 ngµy vµ thËm chÝ lµ hµng tuÇn cho nh÷ng mãn ®i tØnh xa. Do viÖc thanh to¸n chËm, l­îng vèn n»m trong thanh to¸n chiÕm kh¸ lín kh«ng ®¸p øng c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng nªn ®· t¹o ra t©m lý kh«ng muèn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua NH mµ chØ muèn dïng ph­¬ng tiÖn trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt. V× vËy ®· g©y ra ¸p lùc rÊt lín vÒ tiÒn mÆt, t¹o sù khan hiÕm gi¶ t¹o, ®· xuÊt hiÖn tû lÖ % gi÷a thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n vµ tiÒn mÆt. §©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n gãp phÇn lµm t¨ng tèc ®é l¹m ph¸t vµo nh÷ng n¨m 1988, 1989 cã thêi kú lªn ®Õn 3 con sè. NHNN ®· ph¶i dïng “liÖu ph¸p sèc” t¨ng l·i suÊt lªn rÊt cao, cã thêi kú lªn ®Õn 12%/ th¸ng. Thanh to¸n liªn hµng qua m¹ng: Tõ n¨m 1989, hÖ thèng NH ®· b¾t ®Çu øng dông c«ng nghÖ th«ng tin (CNTT) vµo c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô, ®i ®Çu lµ hÖ thèng NHNN, ®Æc biÖt tõ n¨m 1993 ®· øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo lÜnh vùc thanh to¸n. Thêi kú nµy, c¸c NH ®· tõng b­íc thÝch nghi víi c¬ chÕ míi, chñ ®éng trong viÖc ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt cho ho¹t ®éng thanh to¸n cña m×nh ®Ó phôc vô kh¸ch hµng ngµy cµng tèt h¬n, chuyÓn tõ h×nh thøc thanh to¸n liªn hµng b»ng th­ qua b­u ®iÖn sang thanh to¸n liªn hµng qua m¹ng vi tÝnh, chuyÓn viÖc giÊy b¸o liªn hµng b»ng tay theo mÉu in s½n cña NHTW sang lËp trªn m¸y vi tÝnh, viÖc ®èi chiÕu còng ®­îc thùc hiÖn qua m¹ng vi tÝnh. ¸p dông h×nh thøc nµy tèc ®é thanh to¸n t¨ng râ rÖt, thêi gian cña mét mãn thanh to¸n chØ cßn tõ mét ®Õn hai ngµy, gi¶m ®­îc l­îng vèn n»m trong thanh to¸n, ®­îc kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ cao, tõng b­íc xo¸ bá kho¶ng c¸ch cña c¸c DN vµ x· héi ®èi víi NH. Thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö: 1.2.2 Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ mét sè quy ®Þnh chung: Kh¸i niÖm: Thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö lµ toµn bé qu¸ tr×nh xö lý mét kho¶n chuyÓn tiÒn qua m¹ng m¸y vi tÝnh kÓ tõ khi nhËn ®­îc mét lÖnh chuyÓn tiÒn cña ng­êi ph¸t lÖnh ®Õn khi hoµn tÊt viÖc thanh to¸n cho ng­êi thô h­ëng (®èi víi chuyÓn tiÒn Cã) hoÆc thu nî tõ ng­êi nhËn lÖnh (®èi víi chuyÓn tiÒn Nî). §Æc ®iÓm: -Quy tr×nh thanh to¸n ®iÖn tö thay thÕ quy tr×nh thanh to¸n liªn hµng qua m¸y vi tÝnh hiÖn hµnh lµ quy tr×nh h¹ch to¸n qu¶n lý ®iÒu hµnh vèn tËp trung trong hÖ thèng NHCT ViÖt Nam. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp -Thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö ®­îc thùc hiÖn trong m«i tr­êng ph¸p lý vµ chuÈn ho¸ cao. -C¸c c«ng ®o¹n trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö chñ yÕu ®­îc tù ®éng ho¸. Qu¸ tr×nh thanh to¸n chuyÓn tiÒn, tra so¸t, tr¶ lêi tra so¸t, chÊp nhËn, tr¶ lêi chÊp nhËn ®­îc ch­¬ng tr×nh xö lý tù ®éng nªn ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao ®é. -PhÇn tÝnh ký hiÖu mËt ®­îc cµi ®Æt mét ch­¬ng tr×nh riªng ®ßi hái tÝnh b¶o mËt hÕt søc nghiªm ngÆt. H¬n n÷a, hai lÇn m· kho¸ b¶o mËt cña hai bé phËn chøc n¨ng kÕ to¸n vµ tin häc gióp cho qu¸ tr×nh thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö ®¹t ®é an toµn tµi s¶n rÊt cao. Mét sè quy ®Þnh chung: -Ph¹m vi chuyÓn tiÒn ®iÖn tö gåm c¸c chuyÓn tiÒn cã vµ chuyÓn tiÒn nî b»ng VN§ hoÆc b»ng ngo¹i tÖ gi÷a c¸c NH cïng hÖ thèng. C¸c ho¹t ®éng thanh to¸n bï trõ tù ®éng, thanh to¸n víi c¸c TCTD kh¸c, ATM, POS, SWIFT kh«ng thuéc ph¹m vi quy chÕ nµy (chØ t¹o c¸c giao diÖn cÇn thiÕt tõ TTTT ra c¸c hÖ thèng kh¸c). -§èi t­îng ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c CNNH cïng hÖ thèng cã ®ñ ®iÒu kiÖn kü thuËt, n¾m v÷ng quy tr×nh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn ®iÖn tö, ®­îc Tæng Gi¸m ®èc NHCT VN cho phÐp tham gia b»ng v¨n b¶n. -Mäi kh¸ch hµng giao dÞch víi NHCT VN ®Òu ®­îc tham gia hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö theo quy chÕ thanh to¸n qua NH ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 22/Q§-NH1 cña Thèng ®èc NHNN vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cña Tæng Gi¸m ®èc NHCT VN. -C¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong thanh to¸n ®iÖn tö ®­îc hoµn tÊt trong mét ngµy lµm viÖc. Tr­êng hîp kh¸ch hµng yªu cÇu chi nh¸nh NHCT phôc vô chuyÓn nhanh vµ hoµn tÊt trong thêi gian 1-3 h, kh¸ch hµng kh«ng ph¶i chÞu thªm phÝ. -Mäi kho¶n thanh to¸n ®iÖn tö g¾n liÒn víi nghiÖp vô thanh to¸n vµ qu¶n lý vèn cña cña NHCT ViÖt Nam ®èi víi tõng chi nh¸nh. -Trung t©m thanh to¸n chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc quy tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n, thùc hiÖn viÖc nhËn, h¹ch to¸n vµ chuyÓn th«ng tin tõ NH khëi t¹o ®Õn NH nhËn, ®¶m b¶o theo dâi chÆt chÏ, h¹ch to¸n ®Çy ®ñ c¸c nghiÖp vô thanh to¸n vµ h¹n møc vèn, ®ång thêi, theo dâi tÝnh l·i ®iÒu hoµ vèn cho c¸c chi nh¸nh tØnh, thµnh phè ngµy 20 hµng th¸ng. -Trung t©m thanh to¸n c¨n cø vµo quy tr×nh nghiÖp vô trong quy chÕ nµy thiÕt kÕ vµ x©y dùng ch­¬ng tr×nh øng dông, tæ chøc hÖ thèng ®¶m b¶o kü thuËt ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu nghiÖp vô vµ thùc hiÖn thèng nhÊt trong toµn hÖ thèng ®¶m b¶o nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn. -C¸c Tr­ëng phßng kÕ to¸n chi nh¸nh NHCT chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Gi¸m ®èc vÒ viÖc kiÓm so¸t tÝnh hîp ph¸p hîp lÖ cña chøng tõ thanh to¸n, vÒ c¸c quyÕt ®Þnh chuyÓn tiÒn ®i ®Õn còng nh­ h¹ch to¸n vµo c¸c tµi kho¶n thÝch hîp. -Trung t©m ®iÖn to¸n NHCT ViÖt Nam chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ®¶m b¶o kü thuËt cña c¸c th«ng tin trªn ®­êng truyÒn tõ trung t©m thanh to¸n ®Õn c¸c chi nh¸nh NHCT. -C¨n cø c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô ®­îc giao, c¸c c¸ nh©n tham gia quy tr×nh thanh to¸n chÊp hµnh nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh vµ thùc hiÖn tèt nhiÖm vô sÏ ®­îc khen th­ëng; c¸ nh©n nµo vi ph¹m chÕ ®é, tuú theo møc ®é hËu qu¶ sÏ ph¶i båi th­êng vËt chÊt hoÆc kû luËt hµnh chÝnh thÝch ®¸ng. 1.2.3 Tµi kho¶n vµ chøng tõ ®­îc sö dông trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö. 1.2.3.1 C¸c Tµi kho¶n ®­îc sö dông. C¸c tµi kho¶n sö dông ®Ó ph¶n ¸nh mèi quan hÖ thanh to¸n vµ qu¶n lý vèn gi÷a TTTT víi chi nh¸nh cÊp 1 bao gåm: NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp TK §iÒu chuyÓn vèn (§CV) trong kÕ ho¹ch. TK §iÒu chuyÓn vèn ngoµi kÕ ho¹ch. TK §iÒu chuyÓn vèn khoanh nî. TK §iÒu chuyÓn vèn ký quü. TK §iÒu chuyÓn vèn qu¸ h¹n. TK §iÒu chuyÓn vèn chê thanh to¸n. TK §iÒu chuyÓn chê vèn. TK §iÒu chuyÓn vèn thanh to¸n kh¸c hÖ thèng. TK §iÒu chuyÓn vèn cho vay tµi trî xuÊt khÈu. TK §iÒu chuyÓn vèn cho vay b·o lôt. TK §iÒu chuyÓn vèn cho vay tõ quü tÝn dông ®µo t¹o. TK §iÒu chuyÓn vèn cho vay dù ¸n cña NH T¸i thiÕt ®øc(KFW). TK §iÒu chuyÓn vèn cho vay dù ¸n cña NH C©n §èi §øc (DAT). TK §iÒu chuyÓn vèn cho vay dù ¸n võa vµ nhá. TK §iÒu chuyÓn vèn dù phßng rñi ro. TK §iÒu chuyÓn vèn cè ®Þnh. TK §iÒu chuyÓn vèn kh¸c. 1.2.3.2 Chøng tõ sö dông trong chuyÓn tiÒn ®iÖn tö. Chøng tõ ghi sæ kÕ to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö lµ lÖnh chuyÓn tiÒn (b»ng giÊy hoÆc d­íi d¹ng ®iÖn tö). Chøng tõ gèc dïng lµm c¬ së ®Ó lËp lÖnh chuyÓn tiÒn lµ c¸c chøng tõ thanh to¸n theo chÕ ®é hiÖn hµnh (UNC, UNT...). LÖnh chuyÓn tiÒn d­íi d¹ng chøng tõ giÊy ph¶i lËp theo ®óng mÉu vµ ®ñ sè liªn do NHNN quy ®Þnh vµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hîp lÖ hîp ph¸p cña chøng tõ theo quy ®Þnh t¹i chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n NH, TCTD ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 312/Q§ ngµy 04/12/1996 cña Thèng ®èc NHNN VN. LÖnh chuyÓn tiÒn d­íi d¹ng ®iÖn tö ph¶i ®¸p øng c¸c chuÈn d÷ liÖu do NHNN quy ®Þnh t¹i quy chÕ vÒ lËp, sö dông, kiÓm so¸t, xö lý b¶o qu¶n vµ l­u tr÷ chøng tõ ®iÖn tö cña c¸c NH, TCTD ban hµnh theo Q§308/ Q§-NH2 ngµy 16/09/1997 cña Thèng ®èc NHNN. ViÖc chuyÓn ho¸ chøng tõ ®iÖn tö thµnh chøng tõ giÊy hoÆc ng­îc l¹i ®Ó phôc vô yªu cÇu thanh to¸n vµ h¹ch to¸n ph¶i ®¶m b¶o khíp ®óng gi÷a chøng tõ lµm c¨n cø ®Ó chuyÓn ho¸ vµ chøng tõ ®­îc chuyÓn ho¸ ®óng mÉu quy ®Þnh vµ ®¶m b¶o tÝnh hîp ph¸p cña chøng tõ. 1.2.4 Quy tr×nh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn ®iÖn tö cña NHCT VN. (®èi chiÕu) NHCT VN ............... TTTT (Sè hiÖu 999) (®èi chiÕu) CN NHCT A (NHPL) CN NHCT B (NHNL) Kh¸ch hµng A Kh¸ch hµng B NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp *Quy tr×nh nghiÖp vô t¹i NH ph¸t lÖnh (NHPL). Ng©n hµng khëi t¹o nhËn chøng tõ tõ kh¸ch hµng, kiÓm tra, kiÓm so¸t råi tiÕn hµnh chuyÓn ho¸ chøng tõ giÊy thµnh chøng tõ ®iÖn tö vµ chuyÓn cho kiÓm so¸t viªn ®Æt ký hiÖu mËt tr­íc khi chuyÓn ®i thanh to¸n. Sau khi tÝnh KHM, bót to¸n h¹ch to¸n ®­îc tù ®éng göi vÒ TTTT/ Chi nh¸nh ®Ó ®èi chiÕu. *T¹i Ng©n hµng nhËn lÖnh ®Õn: Bé phËn thanh to¸n ®iÖn tö ph¶i bè trÝ c¸n bé chuyªn tr¸ch trùc ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc khi nhËn chuyÓn tiÒn §Õn, th«ng b¸o kÞp thêi cho KSV ®Ó kiÓm tra hoÆc gi¶i m· ký hiÖu mËt (KHM) ®ång thêi, h¹ch to¸n vµo TK Ng­êi nhËn lÖnh (nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n) hoÆc TK chê thanh to¸n (nÕu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn thanh to¸n) ®Ó xö lý theo quy tr×nh xö lý sai sãt. LÖnh thanh to¸n ®­îc tù ®éng h¹ch to¸n vµ ®­îc tù ®éng göi vÒ TTTT/ Chi nh¸nh ®Ó ®èi chiÕu. Sau khi nhËn ®­îc kÕt qu¶ khíp ®óng víi TTTT, kÕ to¸n CT§T in phôc håi LÖnh thanh to¸n thµnh chøng tõ giÊy, 02 liªn, 01 liªn dïng b¸o Nî hoÆc b¸o Cã kh¸ch hµng, 01 liªn l­u nhËt ký chøng tõ. C¸c LÖnh thanh to¸n in ra ph¶i ®Çy ®ñ ch÷ ký theo quy ®Þnh. *T¹i Trung t©m thanh to¸n. TTTT më TK §iÒu chuyÓn vèn (§CV) trong kÕ ho¹ch cho tõng CN ®Ó h¹ch to¸n vµ ®èi chiÕu. TK cña CN NHCT nµo sÏ mang sè hiÖu NH cña CN NHCT ®ã. §èi víi CN trùc thuéc (CN cÊp 1), TTTT më mét sè c¸c TK §CV kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh vµ qu¶n lý c¸c lo¹i vèn gi÷a TW víi CN. §èi víi CN phô thuéc (CN cÊp 2) chØ ®­îc më duy nhÊt TK §CV trong kÕ ho¹ch. Khi nhËn chuyÓn tiÒn tõ CN, t¹i TTTT, ch­¬ng tr×nh tù ®éng kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ph©n lo¹i c¸c chuyÓn tiÒn theo tÝnh chÊt nghiÖp vô thanh to¸n Nî-thanh to¸n Cã, ph¹m vi thanh to¸n trong hÖ thèng-ngoµi hÖ thèng ®Ó h¹ch to¸n. C¸c chuyÓn tiÒn trong hÖ thèng sau khi kiÓm tra, ®èi chiÕu víi NHPL ®­îc h¹ch to¸n tù ®éng chuyÓn ®i NHNL vµ chuyÓn sang vïng chê ®èi chiÕu víi NHNL. C¸c chuyÓn tiÒn ngoµi hÖ thèng ®­îc chuyÓn sang vïng riªng ®Ó gi¶i m·, phôc håi chøng tõ ®­a ®i thanh to¸n bï trõ hoÆc chuyÓn m¹ng thÞ tr­êng song biªn víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Tr­êng hîp nhËn ®­îc LÖnh thanh to¸n cña NHPL sau giê kho¸ sæ cña TTTT, c¸c LÖnh thanh to¸n nµy sÏ ®­îc h¹ch to¸n vµ ®èi chiÕu vµo ngµy ho¹t ®éng kÕ tiÕp cña hÖ thèng. Sau giê kho¸ sæ cña TTTT, c¸c LÖnh thanh to¸n ch­a ®­îc ®èi chiÕu ®­îc chuyÓn sang vïng riªng ®Ó tiÕp tôc theo dâi, ®èi chiÕu vµo ngµy lµm viÖc kÕ tiÕp. TTTT in c¸c b¸o c¸o ®èi chiÕu, b¸o c¸o chøng tõ tån ®äng ®Ó kiÓm tra, theo dâi xö lý vµ l­u tr÷. H¹ch to¸n: -§èi víi lÖnh thanh to¸n Cã: Nî: TK §CV trong kÕ ho¹ch NHPL. Cã: TK §CV trong kÕ ho¹ch NHNL. -§èi víi lÖnh thanh to¸n Nî: h¹ch to¸n ng­îc l¹i. Cuèi ngµy, KÕ to¸n CT§T in b¸o c¸o ®èi chiÕu chuyÓn tiÒn ®i, ®Õn trong ngµy ®Ó kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña sè liÖu tr­íc khi kho¸ sæ cuèi ngµy. C¸c b¸o c¸o nµy thùc hiÖn l­u tr÷ cïng c¸c chuyÓn tiÒn ®i, ®Õn trong ngµy. 1.2.5 Sai sãt vµ ®iÒu chØnh. 1.2.5.1 Sai sãt vµ ®iÒu chØnh t¹i Ng©n hµng ph¸t lªnh (NHPL). Mäi sai sãt ph¸t hiÖn khi ch­a tÝnh KHM, KTV ®­îc phÐp söa l¹i cho ®óng. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp C¸c sai sãt ph¸t hiÖn sau khi LÖnh thanh to¸n ®· ®­îc tÝnh KHM ®Òu ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh b»ng bót to¸n. Cô thÓ, tõng tr­êng hîp ®­îc xö lý nh­ sau: 1.2.5.1.1 ChuyÓn tiÒn thiÕu. KTV c¨n cø vµo chøng tõ gèc vµ LÖnh thanh to¸n chuyÓn thiÕu ®Ó lËp bæ sung. Néi dung LÖnh thanh to¸n lËp bæ sung ph¶i ghi râ chuyÓn bæ sung cho LÖnh thanh to¸n sè ..ngµy... vµ h¹ch to¸n nh­ c¸c LÖnh thanh to¸n ®i b×nh th­êng. 1.2.5.1.2 ChuyÓn tiÒn thõa. NHPL ph¶i lËp ngay ®iÖn th«ng b¸o vµ lËp biªn b¶n chuyÓn tiÒn thõa göi NH nhËn lÖnh ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi. Tr­êng hîp ph¸t hiÖn chuyÓn tiÒn thõa sau khi ®· göi LÖnh thanh to¸n ®i nh­ng NHNL ch­a kiÓm tra KHM, KTV c¨n cø vµo chøng tõ gèc vµ LÖnh thanh to¸n chuyÓn thõa ®Ó lËp phiÕu ®iÒu chØnh vµ h¹ch to¸n: -§èi víi LÖnh thanh to¸n Cã: Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Sè tiÒn chuyÓn thõa Nî ®á: TK ®· trÝch thõa. §ång thêi, lËp ®iÖn tra so¸t (phô lôc 01) göi NHNL ®Ó yªu cÇu hoµn tr¶ sè tiÒn thõa vµ ghi nhËp sæ theo dâi chuyÓn tiÒn thõa chê xö lý. Khi nhËn ®­îc LÖnh thanh to¸n Cã chuyÓn tr¶ sè tiÒn thõa nãi trªn, NHPL h¹ch to¸n: Nî: TK §CV trong kÕ ho¹ch. Sè tiÒn thu håi ®­îc Cã: TK §CV chê thanh to¸n. §ång thêi, ghi xuÊt sæ theo dâi chuyÓn tiÒn thõa chê xö lý -§èi víi LÖnh thanh to¸n Nî: H¹ch to¸n vµ xö lý ng­îc l¹i. Tr­êng hîp ph¸t hiÖn chuyÓn tiÒn thõa sau khi ®· göi lÖnh thanh to¸n ®i, NHNL ®· kiÓm tra KHM. §èi víi LÖnh thanh to¸n Cã: Nî: TK C¸c kho¶n ph¶i thu (tiÓu kho¶n CN g©y sai sãt). Nî ®á: TK ThÝch hîp . (TK ®· trÝch thõa) Sè tiÒn chuyÓn thõa §ång thêi, lËp ®iÖn tra so¸t göi NHNL ®Ó yªu cÇu hoµn tr¶ sè tiÒn thõa vµ ghi nhËp sæ theo dâi chuyÓn tiÒn thõa chê xö lý. NÕu NHNL ®· chi tr¶ sè tiÒn thõa cho ng­êi h­ëng, NHPL göi biªn b¶n chuyÓn tiÒn thõa ®Õn NHNL ®Ó NHNL t×m biÖn ph¸p thu håi. Khi nhËn ®­îc LÖnh thanh to¸n Cã chuyÓn tr¶ sè tiÒn thõa hoÆc mét phÇn sè tiÒn thõa nãi trªn, NHPL h¹ch to¸n: Nî: TK §CV trong kÕ ho¹ch. Cã: TK C¸c kho¶n ph¶i thu (tiÓu kho¶n CN g©y sai sãt) Sè tiÒn thu håi ®­îc §ång thêi, ghi xuÊt sæ theo dâi chuyÓn tiÒn thõa chê xö lý. Tr­êng hîp NHNL tr¶ lêi kh«ng thu håi ®­îc th× NHPL c¨n cø vµo biªn b¶n cïng hå s¬ liªn quan cña NHNL göi ®Õn. NHPL nhËn ®­îc, kiÓm tra, ®èi chiÕu víi biªn b¶n chuyÓn tiÒn thõa tr­íc ®©y ®Ó x¸c ®Þnh sè ®· thu håi ®­îc, sè cßn ph¶i thu håi, x¸c ®Þnh ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm. §ång thêi, lËp héi ®ång ®Ó xö lý theo chÕ ®é hiÖn hµnh. -§èi víi LÖnh thanh to¸n Nî: LËp phiÕu ®iÒu chØnh Cã ®á: TK ThÝch hîp Sè tiÒn chuyÓn thõa Cã: TK §CV chê thanh to¸n §ång thêi, lËp LÖnh thanh to¸n Cã chuyÓn ®Õn NHNL ®Ó huû sè tiÒn chuyÓn thõa trªn LÖnh thanh to¸n Nî. Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Sè tiÒn chuyÓn thõa Cã: TK §CV trong kÕ ho¹ch. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1.2.5.1.3 ChuyÓn tiÒn ng­îc vÕ. NHPL ph¶i lËp ngay ®iÖn th«ng b¸o (mÉu 02) cho NHNL, ®iÖn tra so¸t göi NHNL ®Ó xö lý ®ång thêi thùc hiÖn ®iÒu chØnh huû ®á sè tiÒn bÞ ng­îc vÕ sang TK §CV chê thanh to¸n, sau ®ã, tÊt to¸n TK nµy chuyÓn ®i NHNL ®Ó huû toµn bé LÖnh thanh to¸n bÞ ng­îc vÕ vµ lËp LÖnh thanh to¸n ®óng chuyÓn ®i 1.2.5.1.4 C¸c sai sãt kh¸c: - Khi NHPL ph¸t hiÖn sai sãt c¸c yÕu tè kh¸c nh­: Tªn ng­êi göi, tªn ng­êi nhËn, tµi kho¶n, sè CMND ... mµ chÕ ®é cho phÐp th× NHPL göi §iÖn tra so¸t ®Õn NHNL ®Ó ®iÒu chØnh l¹i LÖnh thanh to¸n cho ®óng. -§èi víi c¸c LÖnh thanh to¸n bÞ tõ chèi do lçi kü thuËt, sai th«ng tin ®èi chiÕu hoÆc ph¸t hiÖn bÞ gi¶ m¹o, hÖ thèng tù ®éng göi l¹i LÖnh thanh to¸n hoÆc ®èi chiÕu theo mét sè lÇn nhÊt ®Þnh. Sau mét sè lÇn göi l¹i kh«ng thµnh c«ng, LÖnh thanh to¸n sÏ bÞ phong to¶ vµ kh«ng cßn gi¸ trÞ ®Ó göi ®i. NHPL huû LÖnh thanh to¸n theo biªn b¶n víi sù cho phÐp cña TTTT vµ lËp phiÕu ®iÒu chØnh h¹ch to¸n ®á toµn bé sè tiÒn trªn LÖnh thanh to¸n bÞ huû. §ång thêi, lËp LÖnh thanh to¸n kh¸c thay thÕ. 1.2.5.2. Sai sãt vµ ®iÒu chØnh t¹i NHNL. 1.2.5.2.1 LÖnh thanh to¸n bÞ sai thiÕu. Khi nhËn d­îc LÖnh thanh to¸n bæ sung tiÒn thiÕu, NHNL kiÓm tra LÖnh thanh to¸n chuyÓn thiÕu tr­íc ®ã, ®èi chiÕu víi LÖnh thanh to¸n chuyÓn bæ sung. NÕu ®óng th× h¹ch to¸n nh­ ®èi víi c¸c LÖnh thanh to¸n ®óng b×nh th­êng kh¸c. 1.2.5.2.2 LÖnh thanh to¸n bÞ sai thõa. Tr­êng hîp nhËn ®­îc ®iÖn th«ng b¸o chuyÓn tiÒn thõa cña NHPL tr­íc khi kiÓm tra KHM vµ h¹ch to¸n, NHNL ph¶i kÞp thêi ghi sæ theo dâi LÖnh thanh to¸n bÞ sai sãt. Khi nhËn ®­îc LÖnh thanh to¸n ®Õn, NH nhËn kiÓm so¸t, ®èi chiÕu gi÷a LÖnh thanh to¸n víi néi dung th«ng b¸o nhËn ®­îc, nÕu ®óng th× xö lý : -§èi víi LÖnh thanh to¸n Cã: Nî: TK §CV trong hÕ ho¹ch. Toµn bé sè tiÒn Cã: TK §CV chê thanh to¸n. Khi nhËn ®­îc ®iÖn tra so¸t yªu cÇu chuyÓn tr¶ tiÒn thõa cña NHPL, c¨n cø ®iÖn tra so¸t, NHNL lËp LÖnh thanh to¸n Cã ®i hoµn tr¶ NHPL: Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Sè tiÒn thõa Cã: TK §CV trong kÕ ho¹ch. §ång thêi, lËp phiÕu ®Ó h¹ch to¸n sè tiÒn ®óng. Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Sè tiÒn ®óng Cã: TK ThÝch hîp. - §èi víi LÖnh thanh to¸n Nî: H¹ch to¸n vµ xö lý ng­îc l¹i. Tr­êng hîp nhËn ®­îc ®iÖn th«ng b¸o chuyÓn tiÒn thõa cña NHPL, sau khi ®· kiÓm tra KHM vµ h¹ch to¸n, NHPL ph¶i kÞp thêi ghi sæ theo dâi LÖnh thanh to¸n bÞ sai sãt, nÕu ch­a thanh to¸n cho kh¸ch hµng th× ph¶i gi÷ l¹i sè tiÒn ®Ó xö lý. NÕu trªn tµi kho¶n cña kh¸ch ®ñ tiÒn ®Ó xö lý, ®èi víi LÖnh thanh to¸n Cã, c¨n cø biªn b¶n chuyÓn tiÒn thõa cña NHPL, NHNL lËp phiÕu ®iÒu chØnh h¹ch to¸n: Cã ®á: TK ThÝch hîp (TK ®· ghi thõa tr­íc ®©y). Sè tiÒn thõa Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Khi nhËn ®­îc ®iÖn tra so¸t yªu cÇu tr¶ l¹i sè tiÒn thõa cña NHPL, NHNL lËp LÖnh thanh to¸n Cã ®Ó tr¶ l¹i sè tiÒn thõa vµ h¹ch to¸n: Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Sè tiÒn thõa Cã: TK §CV trong kÕ ho¹ch. §èi víi LÖnh thanh to¸n Nî: H¹ch to¸n vµ xö lý ng­îc l¹i. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NÕu trªn tµi kho¶n cña kh¸ch hµng kh«ng cßn ®ñ tiÒn ®Ó thu håi, NHNL ghi nhËp sæ theo dâi chuyÓn tiÒn thõa ®Õn ch­a thu håi ®Ó theo dâi, ®ång thêi, yªu cÇu kh¸ch hµng tr¶ l¹i sè tiÒn thõa hoÆc nép tiÒn vµo tµi kho¶n ®Ó thùc hiÖn hoµn tr¶. Sau khi nhËn ®­îc tiÒn hoµn tr¶ cña kh¸ch, kÕ to¸n ghi xuÊt sæ theo dâi chuyÓn tiÒn thõa ®Õn, lËp LÖnh thanh to¸n Cã (®èi víi lÖnh thanh to¸n Cã) hoµn tr¶ sè tiÒn chuyÓn thõa. 1.2.5.2.3 Sai tµi kho¶n, tªn ®¬n vÞ nhËn, sè chøng minh nh©n d©n, tªn NHNL. Khi nhËn ®­îc chuyÓn tiÒn do NHPL chuyÓn ®Õn sai tµi kho¶n hoÆc tªn kh¸ch hµng...NHNL h¹ch to¸n: §èi víi LÖnh thanh to¸n Cã: Nî: TK §CV trong kÕ ho¹ch. Cã: TK §CV chê thanh to¸n. §ång thêi, lËp ®iÖn tra so¸t NHPL. Tr­êng hîp sai tªn NHNL, khi chuyÓn tr¶ NHPL, h¹ch to¸n tÊt to¸n TK §CV chê thanh to¸n. §èi víi LÖnh thanh to¸n Nî: H¹ch to¸n vµ xö lý ng­îc l¹i. Khi nhËn ®­îc tra lêi tra so¸t cña NHPL, nÕu NHPL xin ®Ýnh chÝnh l¹i yÕu tè sai sãt, NHNL in, ®Ýnh kÌm ®iÖn tra so¸t vµo LÖnh thanh to¸n vµ lËp phiÕu h¹ch to¸n cho kh¸ch hµng: Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Cã: TK Kh¸ch hµng (TK ThÝch hîp). NÕu NHPL tr¶ lêi ®· lËp theo ®óng chøng tõ gèc hoÆc ®Ò nghÞ tr¶ l¹i, NHNL lËp phiÕu tÊt to¸n TK §CV chê thanh to¸n chuyÓn tr¶ l¹i NHPL. 1.2.5.2.4 ChuyÓn tiÒn ng­îc vÕ: Tr­êng hîp NHNL nhËn ®­îc ®iÖn th«ng b¸o chuyÓn tiÒn ng­îc vÕ cña NHPL tr­íc khi kiÓm tra KHM vµ h¹ch to¸n, NHNL ph¶i kÞp thêi ghi sæ theo dâi LÖnh thanh to¸n bÞ ng­îc vÕ ®Ó xö lý. Khi nhËn LÖnh thanh to¸n ®Õn, NHNL kiÓm so¸t, ®èi chiÕu víi ®iÖn th«ng b¸o nhËn ®­îc, nÕu ®óng th× xö lý: §èi víi LÖnh thanh to¸n Cã: Nî: TK §CV trong kÕ ho¹ch. Cã: TK §CV chê thanh to¸n. Khi nhËn ®­îc ®iÖn tra so¸t, NHNL lËp LÖnh thanh to¸n chuyÓn tr¶ l¹i, NHPL h¹ch to¸n: Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Cã: TK §CV trong kÕ ho¹ch. §èi víi LÖnh thanh to¸n Nî: H¹ch to¸n vµ xö lý ng­îc l¹i. Tr­êng hîp NHNL ®· kiÓm tra KHM vµ h¹ch to¸n, ®èi víi LÖnh thanh to¸n Cã xö lý nh­ tr­êng hîp sai thõa ph¸t hiÖn sau khi kiÓm tra ký hiÖu mËt. §èi víi lÖnh thanh to¸n Nî, lËp phiÕu ®iÒu chØnh h¹ch to¸n: Nî ®á: TK ThÝch hîp. Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Khi nhËn ®­îc ®iÖn tra so¸t vµ chuyÓn tiÒn xö lý cña NHPL, h¹ch to¸n: Nî: TK §CV chê thanh to¸n. Cã: TK §CV trong kÕ ho¹ch. 1.2.6 §èi chiÕu vµ quyÕt to¸n. 1.2.6.1 §èi chiÕu. 1.2.6.1.1 §èi chiÕu hµng ngµy. ViÖc tæ chøc ®èi chiÕu ®­îc thùc hiÖn theo h×nh thøc kiÓm so¸t tËp trung vµ ®èi chiÕu tËp trung t¹i NHTW. ViÖc ®èi chiÕu ®­îc thùc hiÖn tøc thêi theo tõng lÖnh thanh to¸n. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp T¹i NHPL, ngay sau khi LÖnh thanh to¸n ®­îc truyÒn ®i, ch­¬ng tr×nh tù ®éng t¹o ®èi chiÕu göi vÒ TTTT, kÕt qu¶ ®èi chiÕu ®­îc ph¶n håi vÒ NHPL ngay sau khi ®­îc tù ®éng h¹ch to¸n t¹i TTTT. T¹i NHNL, ®èi víi LÖnh thanh to¸n ®Õn, ngay khi NH nhËn lÖnh kiÓm tra KHM vµ h¹ch to¸n, bót to¸n h¹ch to¸n ®­îc chuyÓn vÒ TTTT ®Ó ®èi chiÕu, kÕt qu¶ ®èi chiÕu ®­îc ph¶n ¸nh tøc thêi vÒ NHNL. T¹i TTTT sÏ gi¸m s¸t toµn bé ®èi chiÕu, chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c CN NHCT. T¹i c¸c CN NHCT gi¸m s¸t ®èi chiÕu, chuyÓn tiÒn gi÷a CN víi TTTT vµ gi÷a c¸c §GD trùc thuéc. ViÖc ®èi chiÕu gi÷a CN víi TTTT ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së d÷ liÖu h¹ch to¸n th«ng qua TK §iÒu chuyÓn vèn trong kÕ ho¹ch (5191.01xxx).Víi tõng lÖnh thanh to¸n, ph¸t sinh Nî t¹i TTTT ph¶i b»ng ph¸t sinh Cã t¹i CN vµ ng­îc l¹i. Cuèi ngµy, c¸c LÖnh thanh to¸n ch­a ®­îc ®èi chiÕu sÏ ®­îc chuyÓn sang vïng lµm viÖc riªng ®Ó tiÕp tôc ®èi chiÕu vµo ngµy kÕ tiÕp cho ®Õn khi hoµn tÊt ®èi chiÕu khíp ®óng. Tr­íc khi kho¸ sæ ngµy giao dÞch, c¸c ®¬n vÞ thanh to¸n ph¶i in b¸o c¸o ®èi chiÕu theo quy ®Þnh, kiÓm tra gi¸m s¸t t×nh tr¹ng ®èi chiÕu cña ®¬n vÞ m×nh ®Ó kiÓm so¸t ®­îc c¸c chuyÓn tiÒn cßn tån ®äng, c¸c LÖnh thanh to¸n ch­a ®­îc kiÓm tra KHM vµ h¹ch to¸n. 1.2.6.1.2. §èi chiÕu hµng th¸ng. Hµng th¸ng, CN thùc hiÖn ®èi chiÕu víi TTTT c¸c TK §CV VN§ vµ c¸c TK thu chi l·i vèn ®iÒu hoµ. C¸c TK nµy ph¶i cã doanh sè vµ sè d­ khíp ®óng víi TTTT, tøc lµ doanh sè nî, sè d­ nî ®Õn ngµy cuèi th¸ng t¹i CN ph¶i b»ng doanh sè cã, sè d­ cã t¹i TTTT vµ ng­îc l¹i. Vµo ngµy giao dÞch cuèi th¸ng, sau khi ®· nhËn vµ h¹ch to¸n hÕt c¸c chøng tõ ®Õn, CN t¹o b¸o c¸o chuyÓn tiÒn ®iÖn tö th¸ng. B¸o c¸o ®­îc tù ®éng truyÒn vÒ TTTT ®Ó ®èi chiÕu víi d÷ liÖu h¹ch to¸n trong th¸ng cña TTTT. T¹i TTTT, sau khi truyÒn nhËn hÕt chøng tõ cho c¸c CN, ch­¬ng tr×nh m¸y tù ®éng ®èi chiÕu sè liÖu h¹ch to¸n t¹i TTTT víi sè liÖu b¸o c¸o cña c¸c CN vµ ph¶n håi kÕt qu¶ vÒ c¸c CN. C¸c chªnh lÖch ®èi chiÕu ®­îc in ra ®Ó kiÓm tra l¹i sè liÖu ®· h¹ch to¸n trong th¸ng. C¸c sai sãt ph¶i ®­îc t×m râ nguyªn nh©n vµ ®iÒu chØnh t¹i n¬i ph¸t sinh sai sãt ngay trong th¸ng. 1.2.6.2 QuyÕt to¸n. 1.2.6.2.1 QuyÕt to¸n ngµy: Chi nh¸nh ®­îc chñ ®éng giê kho¸ sæ vµ chuyÓn ®æi ngµy giao dÞch nh­ng kh«ng ®­îc phÐp chuyÓn ®æi tr­íc 16h 30 hµng ngµy. T¹i TTTT, hµng ngµy khëi t¹o ngµy giao dÞch míi vµo ®Çu giê cña ngµy lµm viÖc. C¸c LÖnh thanh to¸n TTTT nhËn ®­îc sau giê kho¸ sæ cña TTTT sÏ ®­îc h¹ch to¸n vµ ®èi chiÕu vµo ngµy ho¹t ®éng kÕ tiÕp. 1.2.6.2.2. QuyÕt to¸n th¸ng, n¨m: Hµng ngµy, c¸c CN ngõng truyÒn LÖnh thanh to¸n vµo lóc 16h 00 ngµy cuèi th¸ng, tr­êng hîp ®Æc biÖt cÇn thay ®æi ngµy giê nµy, TTTT sÏ cã th«ng b¸o vµ cËp nhËt cho c¸c CN tr­íc 01 ngµy. §Õn giê quy ®Þnh, mäi ho¹t ®éng vÒ viÖc lËp, kiÓm so¸t, h¹ch to¸n còng nh­ truyÒn lÖnh thanh to¸n ®i sÏ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. CN ph¶i nhËn, kiÓm tra KHM vµ h¹ch to¸n hÕt chøng tõ ®Õn trong ngµy ®Ó thùc hiÖn ®èi chiÕu víi TTTT. ChØ khi nµo ®èi chiÕu khíp ®óng, CN míi ®­îc TTTT cÊp phÐp ®Ó tiÕp tôc ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn ®i. NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tæ chøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö t¹i Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a-Hµ Néi 2.1 Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña CN NHCT §èng §a. TiÒn th©n cña NHCT §èng §a lµ phßng th­¬ng nghiÖp cña khu §èng §a, ®­îc thµnh lËp n¨m 1955. §Õn n¨m 1957, tõ ®Þa chØ 173 phè Kh©m Thiªn, phßng chuyÓn sang sè 237 vµ ®æi thµnh chi ®iÓm NHNN khu §èng §a. N¨m 1960, chi ®iÓm chuyÓn vÒ ®ãng t¹i tÇng 1, khu tËp thÓ 4 tÇng (ngay c¹nh n¬i NHCT §èng §a ®ãng hiÖn nay). Giai ®o¹n tr­íc n¨m 1987 lµ thêi kú qu¶n lý theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp, chØ cã mét hÖ thèng NH duy nhÊt trªn ®Êt n­íc. NHCT §èng §a thuéc hÖ thèng NHNN, thuéc NH thµnh phè Hµ Néi vµ lµ NH bao cÊp. N¨m 1987, chi ®iÓm NHNN khu §èng §a ®­îc ®æi thµnh CN NHNN quËn §èng §a vµ hai n¨m sau ®­îc bÇu lµ tr­ëng chi nh¸nh NHNN trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Ngµy 03/08/1987, Héi ®ång Bé tr­ëng ban hµnh QuyÕt ®Þnh 218/ H§BT cho phÐp hÖ thèng NH VN thÝ ®iÓm chuyÓn ho¹t ®éng sang c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh, thùc hiÖn hÖ thèng NH 2 cÊp: hÖ thèng NHNN VN vµ hÖ thèng c¸c NHTM. NHCT VN lµ mét trong 4 hÖ thèng NHTM quèc doanh lín nhÊt t¹i VN theo QuyÕt ®Þnh sè 53/ H§BT ngµy 26/03/1988. Vµ ngµy 29/03/1993, theo QuyÕt ®Þnh sè 93/ LHCT/ TCCB cña Tæng gi¸m ®èc NHCT VN, NHCT §èng §a chÝnh thøc lµ mét thµnh viªn cña hÖ thèng NHCT VN vµ ngµy 24/07/93, NH b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng theo giÊy phÐp kinh doanh 108565 cña träng tµi kinh tÕ HN. Trong hai n¨m 97-98, thµnh phè Hµ Néi ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp më réng ®Þa bµn thµnh phè. NHCT VN ch­a thÓ tæ chøc ®­îc c¸c chi nh¸nh cho quËn míi. V× vËy, NHCT §èng §a víi tay sang ho¹t ®éng ë quËn Thanh Xu©n, më mét chi nh¸nh phô thuéc (CN nµy b¸o sæ cho NHCT §èng §a 100%). Tõ n¨m 1999, NH ®ã ®­îc t¸ch ra thµnh mét chi nh¸nh ®éc lËp, ho¹t ®éng ngang hµng víi CN NHCT §èng §a vµ 1/3 nguån lùc hiÖn cã cña NHCT §èng §a t¸ch cho NHCT Thanh Xu©n. HiÖn nay, trô së chÝnh cña CN NHCT §èng §a ®ang ®ãng t¹i 187 T©y S¬n §èng §a -Hµ Néi. CN NHCT §èng §a cã quan hÖ ®¹i lý víi h¬n 450 NH t¹i h¬n 40 n­íc vµ khu vùc ®ång thêi lµ thµnh viªn cña hÖ thèng tµi chÝnh viÔn th«ng liªn NH toµn cÇu (SWIFT) nªn NH cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®Çu ®ñ c¸c yªu cÇu vµ dÞch vô NH quèc tÕ mét c¸ch nhanh chãng chÝnh x¸c hiÖu qu¶ nhÊt. 2.2 M« h×nh tæ chøc vµ chøc n¨ng cña c¸c phßng ban QTK sè 29 QTK sè 30 QTK sè 32 Phßng kinh doanh Ban Phßng kinh doanh ®èi ngo¹i L·nh Phßng nguån vèn Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh §¹o Phßng kho quü Phßng tæ chøc hµnh chÝnh QTK sè 34 QTK sè 43 QTK sè 42 Phßng giao dÞch Kim Liªn QTK sè 33 QTK sè 46 CN NHCT §èng §a QTK sè 35 QTK sè 36 NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A Phßng giao dÞch C¸t Linh QTK sè 37 QTK sè 38 QTK sè 39 QTK sè 41 tailieuonthi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Phßng nguån vèn. Phßng nguån vèn cã nhiÖm vô lµ thùc hiÖn huy ®éng vèn tõ c¸c tÇng líp d©n c­, c¸c tæ chøc kinh tÕ trªn ®Þa bµn quËn víi sù hç trî cña 14 quü tiÕt kiÖm ®Æt r¶i r¸c trªn ®Þa bµn quËn. Phßng kinh doanh. Phßng kinh doanh cã nhiÖm vô lµ cho vay, thu nî, qu¶n lý d­ nî vµ ®­îc chia thµnh ba bé phËn: tÝn dông th­¬ng nghiÖp quèc doanh, tÝn dông c«ng nghiÖp quèc doanh vµ tÝn dông c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh phô tr¸ch c¸c m¶ng c«ng viÖc theo c¸c lÜnh vùc ®Ó tiÖn ho¹t ®éng vµ qu¶n lý. Phßng kinh doanh ®èi ngo¹i. NhiÖm vô cña phßng lµ phô tr¸ch c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn ®èi ngo¹i t¹i NH nh­ thùc hiÖn cho vay ngo¹i tÖ, qu¶n lý c¸c kho¶n tiÒn göi ngo¹i tÖ gåm tiÒn göi, tiÒn vay, LC, mua b¸n ngo¹i tÖ ... Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh. -KÕ to¸n thanh to¸n: bao gåm thanh to¸n bï trõ, thanh to¸n ®iÖn tö, quÇy sÐc b¶o chi, thanh to¸n b»ng uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, cã nhiÖm vô lµ giao dich víi kh¸ch hµng, qu¶n lý tiÒn göi vµ tiÒn vay cña kh¸ch hµng. -KÕ to¸n néi bé: cã nhiÖm vô qu¶n lý vèn cña NH, ho¹t ®éng tµi vô, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n toµn bé nh÷ng chi tiªu néi bé NH. -KÕ to¸n tiÕt kiÖm: phßng nguån vèn sau khi huy ®éng, chuyÓn tÊt c¶ chøng tõ vÒ bé phËn kÕ to¸n tiÕt kiÖm. -Bé phËn kiÓm so¸t: cã nhiÖm vô kiÓm tra, kiÓm so¸t vÒ tÝnh hîp lÖ cña c¸c chøng tõ. ViÖc kiÓm so¸t nµy ®­îc thùc hiÖn b»ng tay sau ®ã ph©n ra chøng tõ t­¬ng øng víi mçi bé phËn trong phßng kÕ to¸n ®Ó xö lý. -Bé phËn b¸o biÓu: nhiÖm vô lµ lµm sè liÖu tËp hîp toµn chi nh¸nh. -Bé phËn b¸o giÊy tê in. Phßng kÕ to¸n chØ lµm nhiÖm vô h¹ch to¸n VN§. Ngoµi ra, phßng kÕ to¸n tµi chÝnh cßn cã nhiÖm vô lµm c¸c dÞch vô thanh to¸n nh­ chuyÓn tiÒn, c¸c giÊy tê in...PhÇn nµy còng chiÕm tû träng t­¬ng ®èi gãp phÇn t¨ng lîi nhuËn NH. Phßng ®iÖn to¸n. NhiÖm vô cña phßng ®iÖn to¸n lµ tËp hîp toµn bé c¸c ph¸t sinh cña NH tõ phßng kÕ to¸n chuyÓn sang ®Ó xö lý b»ng m¸y tÝnh, lªn b¶ng c©n ®èi hµng ngµy, hµng th¸ng, hµng quý, hµng n¨m . Phßng ®iÖn to¸n cña CN NHCT §èng §a ®­îc nèi m¹ng víi Trung t©m C«ng nghÖ th«ng tin NHCT VN ®Ó NHCT VN kiÓm so¸t toµn bé ho¹t ®éng c¸c chi nh¸nh hµng ngµy. Phßng kiÓm tra kiÓm so¸t néi bé (hay phßng kiÓm tra néi bé). Chøc n¨ng cña phßng kiÓm tra néi bé lµ kiÓm tra kiÓm so¸t toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña NH vÝ dô kiÓm so¸t ho¹t ®éng kÕ to¸n, tÝn dông, ngo¹i hèi ...xem cã ®óng víi chÕ ®é, quy ®Þnh cña Nhµ N­íc, cña ngµnh ®Æc biÖt lµ cÇn kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng cho vay kinh doanh. Phßng kho quü. Phßng cã nhiÖm vô lµ thu chi tiÒn mÆt, qu¶n lý tµi s¶n thÕ chÊp. Ngoµi ra, phßng kho quü cßn cã chøc n¨ng lµm dÞch vô ng©n quü tøc lµ c¸n bé phßng sÏ ®Õn tËn n¬i thu tiÒn, thanh to¸n tiÒn nÕu kh¸ch hµng cã yªu cÇu. Phßng tæ chøc hµnh chÝnh. Phßng tæ chøc hµnh chÝnh bao gåm hai bé phËn: NguyÔn ThÞ Thôc B×nh - Líp: QT 7A