Tài liệu Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp nhà nước sản xuất bao bì carton in offset ở thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM TRẦN TẤN HOÀNG HẬU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005 MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU .......................................................................................................1 CHÖÔNG 1: LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÏNH TRANH VAØ TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN PHAÅM BAO BÌ CARTON ....................................................................................3 1.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CAÏNH TRANH ......................................................3 1.1.1. Khaùi nieäm veà caïnh tranh vaø naêng löïc caïnh tranh .............................3 1.1.2. Moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh ...............................4 1.1.2.1. Moâi tröôøng beân ngoaøi .............................................................4 1.1.2.2. Moâi tröôøng beân trong ..............................................................7 1.1.3. Phöông phaùp ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp ..8 1.2. TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN PHAÅM BAO BÌ CARTON ...................................8 1.2.1. Chöùc naêng vaø phaân loaïi saûn phaåm bao bì carton ..............................8 1.2.2. Tình hình phaùt trieån ngaønh saûn xuaát bao bì carton taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø taïi Vieät Nam............................................................................11 CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ............................................................................................15 2.1. QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM................................15 2.2. KEÁT QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG SAÛN XUAÁT KINH DOANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM TRONG NHÖÕNG NAÊM QUA ..........................................................................16 2.3. PHAÂN TÍCH SÖÏ TAÙC ÑOÄNG CUÛA CAÙC YEÁU TOÁ MOÂI TRÖÔØNG ÑEÁN NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM ........................................17 2.3.1. Moâi tröôøng beân ngoaøi ......................................................................17 2.3.1.1. Moâi tröôøng vó moâ ..................................................................17 1. Caùc yeáu toá kinh teá.............................................................17 2. Caùc yeáu toá veà chính trò, chính phuû vaø luaät phaùp ...............18 3. Caùc yeáu toá töï nhieân vaø ñòa lyù ...........................................19 4. Caùc yeáu toá veà vaên hoùa xaõ hoäi...........................................19 1 5. Caùc yeáu toá veà kyõ thuaät vaø coâng ngheä ...............................20 2.3.1.2. Moâi tröôøng vi moâ ..................................................................20 1. Khaùch haøng.......................................................................20 2. Nhaø cung caáp ....................................................................22 3. Ñoái thuû caïnh tranh ............................................................23 4. Saûn phaåm thay theá ............................................................27 5. Caùc ñoái thuû tieàm naêng ......................................................28 2.3.2. Moâi tröôøng beân trong ......................................................................28 1. Veà coâng taùc quaûn trò ....................................................................28 2. Veà coâng taùc Marketing................................................................29 3. Veà saûn xuaát vaø taùc nghieäp...........................................................30 4. Veà nguoàn nhaân löïc ......................................................................31 5. Veà taøi chính keá toaùn ....................................................................31 6. Veà nghieân cöùu phaùt trieån ............................................................32 2.4. ÑAÙNH GIAÙ MOÂI TRÖÔØNG TAÙC ÑOÄNG NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM.........................................................................................32 2.4.1. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi ..........................................32 2.4.2. Ma traän ñaùnh giaù noäi boä..................................................................33 2.4.3. Ma traän hình aûnh caïnh tranh ...........................................................34 2.5. ÑAÙNH GIAÙ CHUNG VEÀ NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM 35 CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH.......................................................37 3.1. MUÏC TIEÂU TÖØ NAY ÑEÁN NAÊM 2010 CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM ...................37 3.1.1. Cô sôû xaùc ñònh muïc tieâu ..................................................................37 3.1.2. Muïc tieâu phaùt trieån cuûa boán doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset ôû TP.HCM töø nay ñeán naêm 2010 .....................................38 2 3.2. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET TAÏI TP.HCM............................................................................................................39 3.2.1. Nhoùm giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng vaø ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng marketing ..................................................................................................39 3.2.1.1. Giaûi phaùp phaân khuùc vaø löïa choïn thò tröôøng muïc tieâu .........39 3.2.1.2. Giaûi phaùp thu huùt vaø phaùt trieån khaùch haøng .........................42 3.2.1.3. Giaûi phaùp ñaåy maïnh coâng taùc marketing..............................46 3.2.2. Nhoùm giaûi phaùp tieát kieäm chi phí vaø giaûm giaù thaønh saûn phaåm .....48 3.2.2.1. Giaûi phaùp tieát kieäm chi phí nguyeân vaät lieäu .........................48 3.3.2.2. Giaûi phaùp giaûm hao phí trong quaù trình saûn xuaát .................49 3.3.1.4. Giaûi phaùp ñaåy maïnh coâng taùc thieát keá taïo maãu ...................51 3.2.3. Nhoùm giaûi phaùp veà ñaàu tö maùy moùc thieát bò vaø taïo voán ................52 3.2.4. Nhoùm giaûi phaùp veà toå chöùc quaûn lyù vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ....53 3.2.4.1. Giaûi phaùp veà toå chöùc quaûn lyù trong doanh nghieäp ..............53 3.2.4.2. Giaûi phaùp veà ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc...................................55 3.3. MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ ...............................................................................56 3.3.1. Ñoái vôùi nhaø nöôùc .............................................................................56 3.3.2. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ................................................57 KEÁT LUAÄN ..........................................................................................................59 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 3 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Trong boái caûnh neàn kinh teá hieän nay, vieäc caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp ngaøy caøng trôû neân gay gaét, moïi doanh nghieäp phaûi ñaùp öùng vaø thoûa maõn nhu caàu cuûa khaùch haøng ngaøy caøng toát hôn. Hôn nöõa, quaù trình quoác teá hoùa dieãn ra heát söùc maïnh meõ vôùi hai xu theá laø toaøn caàu hoùa vaø khu vöïc hoùa laøm cho aùp löïc caïnh tranh caøng theâm gay gaét. Ñoàng thôøi vôùi chính saùch öu ñaõi nhaèm thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa chính phuû ñaõ laøm cho nhieàu nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia vaøo thò tröôøng vôùi thieát bò coâng ngheä hieän ñaïi hôn, khaû naêng taøi chính maïnh hôn ñaõ chieám lónh haàu heát caùc thò tröôøng. Ñieàu naøy ñaõ ñaåy caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaøo theá phaûi caïnh tranh moät caùch maïnh meõ ñeå toàn taïi. Caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset cuõng khoâng thoaùt khoûi tình traïng caïnh tranh naøy. Tuy nhieân, trong quaù trình caïnh tranh, moät soá ít doanh nghieäp ñaõ phaùt trieån vaø ñuû söùc caïnh tranh vôùi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, moät soá khaùc vaãn coøn bò haïn cheá veà naêng löïc caïnh tranh do cô caáu toå chöùc quaûn lyù keùm hieäu quaû, maùy moùc thieát bò ñaàu tö thieáu ñoàng boä, chöa hieän ñaïi, chöa hoaïch ñònh cho mình nhöõng chieán löôïc trung vaø daøi haïn, haàu nhö chæ taäp trung vaøo nhöõng keá hoaïch ngaén haïn, chöa quan taâm ñeán coâng taùc tieáp thò laøm cho chaát löôïng dòch vuï coøn keùm, chöa ñuû söùc caïnh tranh treân thò tröôøng. Xuaát phaùt töø tình hình ñoù, chuùng toâi ñaõ choïn ñeà taøi: “Giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh” vôùi mong muoán ñeå caùc doanh nghieäp naøy coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån trong töông lai. Muïc ñích chính cuûa luaän vaên naøy laø töø vieäc phaân tích ñaùnh giaù thöïc traïng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset keát hôïp vôùi vieäc ñoái chieáu so saùnh vôùi moät soá doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhaèm ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc naøy. 4 Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi chuû yeáu laø 4 doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset taïi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, laø trung taâm kinh teá lôùn nhaát cuûa caû nöôùc. Ñeå thöïc hieän luaän vaên naøy, taùc giaû ñaõ vaän duïng toaøn boä caùc kieán thöùc ñaõ hoïc, vaän duïng caùc lyù thuyeát veà caïnh tranh, veà quaûn trò hoïc vaø caùc moân hoïc coù lieân quan. Ngoaøi ra, taùc giaû coøn söû duïng caùc phöông phaùp nhö: phöông phaùp tieáp caän thoâng tin thöïc teá töø doanh nghieäp, phöông phaùp thoáng keâ, so saùnh, phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp, phöông phaùp laáy yù kieán cuûa chuyeân gia khi phaân tích caùc yeáu toá veà moâi tröôøng ñeå trình baøy vaø dieãn ñaït caùc yù töôûng. Keát caáu cuûa luaän vaên goàm ba chöông ngoaøi lôøi môû ñaàu vaø keát luaän bao goàm: - Chöông 1: Lyù thuyeát veà caïnh tranh vaø toång quan veà saûn phaåm bao bì carton - Chöông 2: Phaân tích naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset taïi TP.HCM - Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset taïi TP.HCM Vì thôøi gian vaø trình ñoä coøn haïn cheá neân luaän vaên khoâng theå traùnh ñöôïc nhöõng thieáu soùt nhaát ñònh. Raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù cuûa Quyù thaày coâ vaø caùc baïn 5 CHÖÔNG 1: LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÏNH TRANH VAØ TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN PHAÅM BAO BÌ CARTON 1.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CAÏNH TRANH 1.1.1. Khaùi nieäm veà caïnh tranh vaø naêng löïc caïnh tranh Ngaøy nay, haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu thöøa nhaän caïnh tranh vaø coi caïnh tranh vöøa laø moâi tröôøng vöøa laø ñoäng löïc cuûa söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Do vaäy, caïnh tranh coù theå ñöôïc hieåu nhö sau: Caïnh tranh laø söï ganh ñua, laø cuoäc ñaáu tranh gay gaét, quyeát lieät giöõa nhöõng chuû theå kinh doanh vôùi nhau treân moät thò tröôøng haøng hoùa cuï theå naøo ñoù nhaèm giaønh giaät khaùch haøng vaø thò tröôøng, thoâng qua ñoù maø tieâu thuï ñöôïc nhieàu haøng hoaù vaø thu ñöôïc lôïi nhuaän cao. Tuy nhieân caàn phaân bieät giöõa caïnh tranh laønh maïnh vaø caïnh tranh khoâng laønh maïnh trong neàn kinh teá thò tröôøng. Ñoái vôùi caïnh tranh khoâng laønh maïnh: muïc ñích cuûa noù laø tìm moïi caùch loaïi tröø moïi ñoái thuû ñeå taïo neân theá ñoäc toân treân thò tröôøng, veà phöông caùch noù duøng moïi thuû ñoaïn xaûo quyeät, töø döïa daãm theá quyeàn ñeán aùm haïi caù nhaân vaø haäu quaû cuûa noù laø vaät caûn cho söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, sôùm muoän cuõng seõ bò loaïi boû. Ñoái vôùi caïnh tranh laønh maïnh laø nhaèm phuïc vuï nhu caàu khaùch haøng ngaøy moät toát hôn vaø töø ñoù khaùch haøng seõ löïa choïn mình, veà phöông caùch thöïc söï laø moät tieán trình tieáp dieãn khoâng ngöøng vaø laø moät cuoäc tranh taøi giöõa caùc doanh nghieäp vaø keát quaû laø ñoäng löïc phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, cuûng coá moät neàn vaên minh khai thoâng cho vieäc thieát laäp nhöõng cô cheá haønh xöû mang tính nhaân vaên trong kinh teá. Hieän nay vaãn coøn toàn taïi nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Coù quan nieäm gaén söùc caïnh tranh vôùi öu theá cuûa saûn phaåm maø doanh nghieäp ñöa ra thò tröôøng. Coù quan ñieåm laïi gaén söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp theo thò phaàn maø noù chieám giöõ, coù ngöôøi laïi ñoàng nghóa coâng cuï caïnh tranh vôùi caùc chæ tieâu ño löôøng söùc caïnh tranh cuûa haøng hoaù, cuûa doanh nghieäp, vaø thaäm chí coù ngöôøi coøn ñoàng nghóa söùc caïnh tranh vôùi hieäu quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp... coù taùc giaû sau khi phaân tích baûn chaát cuûa söùc caïnh tranh ñaõ ñi ñeán keát luaän: "Söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp theå hieän thöïc löïc vaø lôïi theá cuûa noù so vôùi 6 Trong thöïc teá, coù doanh nghieäp thöïc löïc raát nhoû nhöng vaãn duy trì ñöôïc vò trí cuûa noù treân thò tröôøng so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh baèng caùch huy ñoäng ngoaïi löïc veà thöïc löïc vaø lôïi theá hoaëc caû hai. Do vaäy, neáu chæ hieåu söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp laø thöïc löïc vaø lôïi theá cuûa noù seõ laøm giaûm nhöõng suy nghó saùng taïo daùm nghó daùm laøm, daùm huy ñoäng thöïc löïc hoaëc lôïi theá cuûa doanh nghieäp khaùc vaøo vieäc duy trì vò trí cuûa noù treân thò tröôøng. Ñoù khoâng phaûi laø söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp trong thôøi môû cöûa vaø hoäi nhaäp, maø laø söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp trong thôøi kyø ñoùng cöûa, giô cao ngoïn côø töï laäp töï cöôøng. Caùch hieåu ñoù khoâng coøn phuø hôïp vôùi boái caûnh môùi cuûa neàn kinh teá theá giôùi. Do ñoù, "Naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp, ñoù laø thöïc löïc vaø lôïi theá maø doanh nghieäp coù theå huy ñoäng ñeå duy trì vaø caûi thieän vò trí cuûa noù so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng moät caùch laâu daøi vaø coù yù chí nhaèm thu ñöôïc lôïi ích ngaøy caøng cao cho doanh nghieäp cuûa mình". 1.1.2. Moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh Nghieân cöùu moâi tröôøng taùc ñoäng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp laø moät noäi dung quan troïng khoâng theå thieáu ñöôïc trong quaù trình phaân tích. Chæ coù thoâng qua nghieân cöùu, phaân tích caën keõ moïi dieãn bieán cuûa moâi tröôøng moät caùch thöôøng xuyeân, lieân tuïc môùi giuùp nhaø quaûn trò xaây döïng ñöôïc nhöõng chieán löôïc thaønh coâng. Moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp bao goàm moâi tröôøng beân ngoaøi vaø moâi tröôøng beân trong doanh nghieäp. 1.1.2.1. Moâi tröôøng beân ngoaøi: Ñoù laø taäp hôïp taát caû caùc phaàn töû naèm ngoaøi doanh nghieäp vaø coù taùc ñoäng, aûnh höôûng ñeán doanh nghieäp. Ngöôøi ta chia moâi tröôøng beân ngoaøi doanh nghieäp thaønh hai loaïi: Thöù nhaát laø: Moâi tröôøng vó moâ hay coøn ñöôïc goïi laø moâi tröôøng toång quaùt laø moâi tröôøng bao truøm leân hoaït ñoäng ñoäng cuûa taát caû caùc toå chöùc, coù aûnh höôûng 7 - Caùc yeáu toá veà kinh teá: bao goàm caùc yeáu toá nhö: toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, möùc ñoä laïm phaùt, khaû naêng huy ñoäng voán, thu nhaäp bình quaân, caùc chính saùch thueá, taøi chính… cuûa quoác gia hay khu vöïc coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp. - Caùc yeáu toá veà chính trò, chính phuû vaø luaät phaùp: bao goàm heä thoáng caùc quan ñieåm, ñöôøng loái chính saùch cuûa chính phuû, heä thoáng phaùp luaät hieän haønh, caùc xu höôùng chính trò, nhöõng dieãn bieán chính trò… Caùc yeáu toá naøy coù aûnh höôûng ngaøy caøng lôùn ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp. - Caùc yeáu toá töï nhieân: caùc ñieàu kieän töï nhieân luoân laø moät yeáu toá quan troïng trong hoaït ñoäng moïi maët cuûa con ngöôøi. Ñoàng thôøi noù laø yeáu toá ñaàu vaøo raát quan troïng cho nhieàu ngaønh kinh doanh. Tuy vaäy, neáu khoâng bieát quan taâm taùi taïo moâi tröôøng, doanh nghieäp cuõng nhö xaõ hoäi seõ phaûi gaùnh chòu ngay nhöõng haäu quaû naëng neà maø khoâng caàn chôø ñeán caùc theá heä keá tieáp. - Caùc yeáu toá veà vaên hoùa xaõ hoäi: bao goàm moät heä thoáng nhöõng chuaån möïc vaø giaù trò ñöôïc chaáp nhaän vaø toân troïng bôûi moät xaõ hoäi hoaëc moät neàn vaên hoùa cuï theå. Caùc yeáu toá xaõ hoäi coù taùc ñoäng chaäm nhöng laâu daøi vaø coù heä quaû raát saâu roäng leân moïi maët hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. - Caùc yeáu toá veà kyõ thuaät vaø coâng ngheä: ñaây laø moät yeáu toá raát naêng ñoäng, chöùa ñöïng nhieàu cô hoäi vaø ñe doïa ñoái vôùi caùc doanh nghieäp. Chaéc chaén seõ coù nhieàu coâng ngheä tieân tieán tieáp tuïc ra ñôøi, taïo neân caùc cô hoäi cuõng nhö nguy cô ñoái vôùi taát caû caùc ngaønh coâng nghieäp vaø caùc doanh nghieäp. Moãi yeáu toá cuûa moâi tröôøng vó moâ noùi treân coù theå aûnh höôûng ñeán toå chöùc moät caùch ñoäc laäp hoaëc trong moái lieân keát vôùi caùc yeáu toá khaùc. Thöù hai laø: Moâi tröôøng vi moâ hay coøn goïi laø moâi tröôøng caïnh tranh, bao goàm caùc yeáu toá ngoaïi caûnh ñoái vôùi doanh nghieäp, quyeát ñònh tính chaát vaø möùc ñoä caïnh tranh trong ngaønh kinh doanh ñoù. Theo quan ñieåm quaûn trò chieán löôïc cuûa Michael Porter, giaùo sö Tröôøng kinh doanh Harvard cuûa Myõ, phaân tích raèng: ñoái vôùi moãi ngaønh, duø laø trong hay ngoaøi nöôùc, naêng löïc caïnh tranh chòu aûnh höôûng bôûi caùc yeáu toá theå hieän qua moâ hình sau: 8 Caùc ñoái thuû môùi tieàm aån Nguy cô coù caùc ñoái thuû caïnh tranh môùi Khaû naêng thöông löôïng cuûa ngöôøi cung caáp Ngöôøi cung caáp Caùc ñoái thuû caïnh tranh trong ngaønh Khaû naêng thöông löôïng cuûa ngöôøi mua Söï tranh ñua giuõa caùc doanh nghieäp hieän coù maët trong ngaønh Ngöôøi mua Nguy cô do caùc saûn phaåm vaø dòch vuï thay theá Saûn phaåm thay theá Moâ hình naøy ñaõ theå hieän moät caùch roõ neùt naêm nhaân toá aûnh höôõng ñeán naêng löïc caïnh tranh nhö sau: - Moät laø, ngöôøi cung öùng: Ngöôøi cung öùng coù theå khaúng ñònh quyeàn löïc cuûa mình ñoái vôùi caùc thaønh vieân trong cuoäc thöông löôïng baèng caùch ñe doïa taêng giaù hoaëc giaûm chaát löôïng haøng hoùa dòch vuï ñaõ mua. - Hai laø, ngöôøi mua: Coù theå noùi lyù do toàn taïi cuûa caùc doanh nghieäp laø ñeå goùp phaàn laøm taêng theâm giaù trò cho caùc saûn phaåm nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch haøng – nhöõng ngöôøi tieâu thuï saûn phaåm cuûa hoï – vaø tìm kieám lôïi nhuaän. Do vaäy khaùch haøng laø aân nhaân cuûa doanh nghieäp, quyeát ñònh söï toàn taïi cuûa noù, ñoàng thôøi cuõng coù theå coù nhöõng aùp ñaët quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua vôùi doanh nghieäp vaø do ñoù khaùch haøng taïo ra caû cô hoäi laãn ruûi ro, ñe doïa cho doanh nghieäp. - Ba laø, caùc ñoái thuû tieàm naêng: Laø nguy cô ñeán töø nhöõng ñoái thuû môùi hoaëc seõ gia nhaäp cuûa ngaønh. Nhöõng ñoái thuû môùi cuûa ngaønh mang ñeán naêng löïc saûn xuaát môùi, söï mong muoán chieám lónh moät thò phaàn naøo ñoù vaø thöôøng laø nhöõng 9 nguoàn löïc to lôùn. Giaù baùn coù theå bò keùo xuoáng hoaëc chi phí cuûa caùc doanh nghieäp ñi tröôùc coù theå bò taêng leân vaø keát quaû laø laøm giaûm möùc lôïi nhuaän. - Boán la,ø saûn phaåm thay theá: Saûn phaåm thay theá phaàn lôùn laø keát quaû cuûa cuoäc buøng noå coâng ngheä ñeå taïo ra nhöõng saûn phaåm môùi coù cuøng coâng naêng, thay theá saûn phaåm hieän taïi. Ngöôøi ta seõ chuyeån sang söû duïng saûn phaåm thay theá khi giaù caû cuûa saûn phaåm hieän taïi quaù cao. Tröôøng hôïp thieáu vaéng caùc saûn phaåm thay theá, caùc saûn phaåm hieän taïi trôû neân luoân caàn thieát ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. Ñeå duy trì söï caàn thieát ñoù, caùc doanh nghieäp cuõng khoâng ngöøng hoaøn thieän chaát löôïng, haï thaáp chi phí ñeå ñaûm baûo khaû naêng caïnh tranh hôn nöõa. - Naêm laø, caùc ñoái thuû caïnh tranh trong ngaønh: Coù theå noùi, lónh vöïc trung taâm cuûa vieäc naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp chính laø söï phaân tích coù tính thuyeát phuïc veà caùc ñoái thuû caïnh tranh. Caïnh tranh giöõa caùc ñoái thuû hieän coù trong ngaønh laø moät trong nhöõng yeáu toá phaûn aùnh baûn chaát cuûa caïnh tranh. Söï coù maët cuûa caùc doanh nghieäp caïnh tranh chính treân thò tröôøng vaø tình hình hoaït ñoäng cuûa hoï laø löïc löôïng taùc ñoäng tröïc tieáp, maïnh meõ vaø töùc thì tôùi naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp. Caùc doanh nghieäp chính ñoùng vai troø chuû choát, coù khaû naêng chi phoái vaø khoáng cheá thò tröôøng. Caùc doanh nghieäp trong ngaønh caàn phaûi nghieân cöùu, ñaùnh giaù khaû naêng cuûa caùc doanh nghieäp caïnh tranh chính, ñeå xaây döïng cho mình moät chieán löôïc caïnh tranh thích hôïp vôùi naêng löïc caïnh tranh chung cuûa ngaønh. Caùc yeáu toá treân ñoàng thôøi taïo neân moâi tröôøng ngaønh maø M.Porter goïi laø naêm löïc löôïng hay naêm aùp löïc caïnh tranh treân thò tröôøng ngaønh. Caùc aùp löïc naøy aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh trong ngaønh. Do ñoù ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp thì vieäc phaân tích 5 aùp löïc caïnh tranh naøy laø moät ñieàu taát yeáu. 1.1.2.2. Moâi tröôøng beân trong (hay moâi tröôøng noäi boä) Taát caû caùc toå chöùc ñeàu coù nhöõng ñieåm maïnh vaø yeáu trong caùc lónh vöïc kinh doanh. Nhöõng ñieåm maïnh vaø yeáu beân trong cuøng vôùi nhöõng cô hoäi vaø nguy cô beân ngoaøi vaø nhieäm vuï roõ raøng laø nhöõng ñieåm cô baûn caàn quan taâm khi thieát laäp caùc muïc tieâu vaø chieán löôïc. Caùc muïc tieâu vaø chieán löôïc ñöôïc xaây döïng nhaèm lôïi duïng nhöõng ñieåm maïnh vaø khaéc phuïc nhöõng yeáu keùm beân trong – nhöõng yeáu toá maø nhaø quaûn trò coù theå kieåm soaùt ñöôïc. 10 Trong doanh nghieäp bao goàm taát caû caùc yeáu toá vaø heä thoáng beân trong cuûa noù, phaûi coá gaéng phaân tích moät caùch kyõ löôõng caùc yeáu toá noäi boä ñoù nhaèm xaùc ñònh roõ caùc öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm cuûa mình. Treân cô sôû ñoù ñöa ra caùc bieän phaùp nhaèm giaûm bôùt nhöôïc ñieåm vaø phaùt huy öu ñieåm ñeå ñaït ñöôïc lôïi theá toái ña. Caùc yeáu toá noäi boä chuû yeáu bao goàm caùc lónh vöïc chöùc naêng nhö: nguoàn nhaân löïc, nghieân cöùu vaø phaùt trieån, saûn xuaát, taøi chính keá toaùn, marketing… 1.1.3. Phöông phaùp ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp Phöông phaùp naøy ñöôïc tieán haønh qua caùc böôùc: - Böôùc 1: Duøng ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi (EFE) vaø ma traän ñaùnh giaù noäi boä (IFE) ñeå ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng taùc ñoäng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. - Böôùc 2: Ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp baèng ma traän hình aûnh caïnh tranh, cuï theå: (1) Xaùc ñònh caùc chæ tieâu coù vai troø quyeát ñònh trong vieäc naâng cao tính caïnh tranh. (2) Phaân loaïi möùc ñoä quan troïng cuûa töøng chæ tieâu. Töø 0.0 (khoâng quan troïng) ñeán 1.0 (raát quan troïng) cho moãi chæ tieâu. Vieäc phaân loaïi naøy cho thaáy taàm quan troïng cuûa töøng chæ tieâu ñoái vôùi hieäu quaû caïnh tranh cuûa töøng doanh nghieäp trong ngaønh. (3) Phaân loaïi phaûn öùng cuûa doanh nghieäp vôùi töøng chæ tieâu nghieân cöùu: 4 laø phaûn öùng toát nhaát, 3 laø phaûn öùng treân trung bình, 2 laø phaûn öùng trung bình, 1 laø phaûn öùng ít (4) Xaùc ñònh toång soá ñieåm baèng caùch nhaân möùc ñoä quan troïng vôùi töøng phaân loaïi cuûa caùc chæ tieâu (5) Coäng toång soá ñieåm cuûa möùc ñoä quan troïng ñeå xaùc ñònh toång soá ñieåm quan troïng cho töøng doanh nghieäp. Töø ñoù coù theå xaùc ñònh ñöôïc vò theá caïnh tranh cuûa töøng doanh nghieäp. Caïnh tranh laø taát yeáu khaùch quan trong neàn kinh teá thò tröôøng. Söï taêng tröôûng kinh teá cuûa moät quoác gia hay söï thaønh coâng cuûa doanh nghieäp phuï thuoäc vaøo saûn phaåm cuûa hoï coù hay khoâng coù söùc caïnh tranh treân thöông tröôøng. 11 1.2. TOÅNG QUAN VEÀ SAÛN PHAÅM BAO BÌ CARTON. 1.2.1. Chöùc naêng vaø phaân loaïi saûn phaåm bao bì carton: Bao bì carton ñöôïc ñònh nghóa laø phöông tieän cung caáp söï baûo veä cho saûn phaåm nhaèm muïc ñích baûo ñaûm löu thoâng, phaân phoái, an toaøn töø nôi saûn xuaát ñeán nôi baùn haøng hoaëc ñoái töôïng söû duïng. Thöïc teá khoâng coù moät ñònh nghóa ñôn giaûn naøo ñöôïc hoaøn thieän, vì vaäy ta coù moät khaùi quaùt chung cho bao bì laø phöông tieän duøng ñeå baûo quaûn, trình baøy thoâng tin, chöùa ñöïng, vaän chuyeån, söû duïng vaø ñaûm baûo moâi tröôøng Thuaät ngöõ bao bì carton cuûa Myõ vaø tieâu chuaån Anh coù ñònh nghóa: “bao bì coù nghóa laø moät hoaït ñoäng chuaån bò cho vieäc vaän chuyeån haøng hoùa hoaëc baùn haøng hoùa. Bao bì laø toång hôïp cuûa ngheä thuaät, khoa hoïc vaø kyõ thuaät, ñöôïc söû duïng chuaån bò cho/trong quaù trình vaän chuyeån vaø baùn haøng hoùa cuøng caùc phöông phaùp kyõ thuaät vaø quy phaïm coù lieân quan ñeán söï chuaån bò treân”. Thöïc teá trong xaõ hoäi vieäc ñoøi hoûi caùc saûn phaåm khi saûn xuaát ra phaûi coù nhöõng bao bì ñeïp haáp daãn vaø thu huùt khaùch haøng caøng trôû neân böùc xuùc tôùi möùc ñoä choùng maët. Bao bì nhö moät moùn thôøi trang cho haøng hoùa vaø ñöôïc ñeà caäp ñeán nhö laø moät chieán löôïc kinh doanh. Cuøng vôùi söï tieán boä cuûa khoa hoïc kó thuaät, ngaøy nay bao bì carton coù theå cung caáp haàu heát caùc tính chaát cô hoïc caàn thieát vôùi chaát löôïng cao vaø oån ñònh (chòu ñöôïc söï ñeø neùn, va chaïm, aùp löïc trong moâi tröôøng coù ñoä aåm cao,…). Ngoaøi ra, bao bì carton vaãn coøn giöõ ñöôïc caùc ñaëc tính rieâng heát söùc quyù ñoù laø: nheï, chòu ñöôïc va ñaäp, baûo ñaûm veä sinh an toaøn thöïc phaåm, deã in aán, trình baøy vôùi maãu maõ ña daïng phong phuù chaát löôïng cao… vaø ñaëc bieät laø noù ñöùng ñaàu trong caùc loaïi bao bì khoâng gaây haïi moâi tröôøng vôùi tyû leä 75% taùi sinh (coù theå ñaït ñeán 100%). Chính nhöõng ñieàu naøy ñaõ laøm cho bao bì carton trôû thaønh moät loaïi bao bì khoâng theå thay theá cho nhieàu loaïi haøng hoùa vaø ñöôïc söû duïng ngaøy caøng nhieàu, laø loaïi bao bì ña duïng cho moïi loaïi saûn phaåm coâng nghieäp töø thöïc phaåm, bia, nöôùc giaûi khaùt… cho ñeán caùc loaïi haøng ñieän töû nhö ampli, ñaàu VCD, DVD… Bao bì carton coù caùc chöùc naêng chính sau: - Chöùc naêng chöùa ñöïng saûn phaåm, taïo neân tieän ích deã di chuyeån, deã phaân phoái. Ñeå ñaùp öùng chöùc naêng chöùa ñöïng saûn phaåm, bao bì phaûi ñöôïc thieát keá vôùi nhieàu loaïi maãu maõ vaø kích thöôùc khaùc nhau. 12 - Chöùc naêng trình baøy, quaûng caùo saûn phaåm. Ñeå ñaùp öùng chöùc naêng naøy, bao bì carton caàn phaûi ñöôïc thieát keá taïo neân söï haáp daãn, noåi baät cuûa saûn phaåm beân trong, phaân bieät deã daøng saûn phaåm cuûa nhaø saûn xuaát naøy vôùi nhaø saûn xuaát khaùc,… Bao bì phaûi ñeïp vaø haáp daãn, maøu saéc hình aûnh phaûi ñaùp öùng yeâu caàu cuûa nhaø saûn xuaát saûn phaåm, maøu phaûi beàn vôùi thôøi gian, vôùi aùnh saùng, phaûi gioáng nhau giöõa caùc ñôït in khaùc nhau. Khi thieát keá bao bì phaûi theå hieän ñaày ñuû thoâng tin veà saûn phaåm beân trong ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa nhaø saûn xuaát laãn ngöôøi tieâu duøng: ngaøy saûn xuaát, thôøi haïn söû duïng, nguoàn goác saûn phaåm, thaønh phaàn, höôùng daãn söû duïng… trong moät soá tröôøng hôïp yeâu caàu naøy cöïc kyø nghieâm khaéc, nhö nhöõng bao bì döôïc phaåm. - Chöùc naêng baûo quaûn saûn phaåm, laøm cho saûn phaåm khoâng bò hö hoûng trong nhöõng ñieàu kieän thay ñoåi baát lôïi nhö: nhieät ñoä, khoâng khí, ñoä aåm, aùnh saùng… Ñeå ñaùp öùng chöùc naêng baûo quaûn saûn phaåm, giöõ saûn phaåm beân trong ñöôïc nguyeân veïn nhö ban ñaàu veà chaát löôïng, keùo daøi thôøi gian baûo quaûn, bao bì phaûi coù caùc tính chaát sau: chòu ñöôïc söï va ñaäp, ñeø neùn, khaû naêng ngaên caûn hôi nöôùc, tính giöõ muøi, ñoä beàn keùo ñöùt… Caùc nhaø saûn xuaát bao bì phaûi caân nhaéc kyõ löôõng ñeå quyeát ñònh xem seõ phaûi laøm nhö theá naøo ñeå bao bì phaûi laø moät theå thoáng nhaát vôùi saûn phaåm beân trong vaø bao bì phaûi goùp phaàn ñeå gia taêng giaù trò cuûa saûn phaåm. Chaúng nhöõng theá, bao bì coøn phaûi coù tính kinh teá, nghóa laø vôùi moät löôïng vaät lieäu toái thieåu phaûi coù soá thaønh phaåm toái ña. Bao bì phaûi vöøa khít, quaù trình ñoùng goùi saûn phaåm deã daøng ít toán thôøi gian, giaûm thieåu soá maøu in nhöng ñaït hieäu quaû trình baøy. Döïa treân coâng ngheä in khaùc nhau, ngöôøi ta chia bao bì carton thaønh 2 loaïi chính sau (tham khaûo phuïc luïc 2): - Bao bì carton in flexo: laø loaïi bao bì ñöôïc in aán ñôn giaûn, söû duïng caùc loaïi giaáy nhieàu maøu saéc khaùc nhau coù ñònh löôïng töø 115 ñeán 200 g/m2, khoâng ñoøi hoûi kieåu daùng phöùc taïp, thöôøng ñöôïc duøng ñeå chöùa ñöïng, baûo quaûn vaø vaän chuyeån saûn phaåm beân trong töø nôi naøy ñeán nôi khaùc. Do ñoù bao bì naøy phaûi coù nhieàu lôùp dôïn soùng ñeå ñaûm baûo ñoä chòu löïc cho saûn phaåm beân trong. Loaïi bao bì naøy thöôøng ñöôïc goïi laø bao bì vaän chuyeån, chaúng haïn nhö: thuøng carton chöùa ñöïng caùc hoäp döôïc phaåm, thuøng carton chöùa ñöïng caùc loaïi hoäp baùnh keïo… 13 - Bao bì carton in offset: ñaây laø loaïi bao bì giaáy cao caáp hôn, ñoøi hoûi phaûi coù kieåu daùng vaø in aán phöùc taïp nhieàu maøu saéc, söû duïng caùc loaïi giaáy toái thieåu phaûi coù moät maët traéng vaø laùng (nhö giaáy Duplex, Bristol, Ivory, Couche…). Loaïi bao bì naøy luoân ñi lieàn vôùi saûn phaåm beân trong vaø ñöôïc tröng baøy taïi caùc cöûa haøng, sieâu thò… neân coøn ñöôïc goïi laø bao bì thöông phaåm, chaúng haïn nhö caùc loaïi hoäp traø, hoäp caøpheâ, hoäp thuoác taây… Do ñaây laø bao bì thöông phaåm neân tuyø thuoäc vaøo kích thöôùc vaø khoái löôïng cuûa saûn phaåm beân trong, ngöôøi ta chia laøm hai loaïi chính sau: ƒ Thöù nhaát laø bao bì carton phaúng in offset: laø loaïi bao bì chæ coù moät lôùp duy nhaát, söû duïng caùc loaïi nguyeân lieäu giaáy cao caáp nhö: Duplex, Bristol, Ivory… coù ñònh löôïng töø 250 g/m2 ñeán 500 g/m2, sau khi qua caùc coâng ñoaïn chính nhö in aán, traùng phuû, beá vaø daùn thaønh hoäp hoaøn chænh. Loaïi bao bì naøy thöôøng duøng ñeå chöùa ñöïng caùc saûn phaåm beân trong coù kích thöôùc nhoû vaø nheï nhö: caùc loaïi hoäp baùnh, keïo, thuoác taây… ƒ Thöù hai laø bao bì carton dôïn soùng in offset: laø loaïi bao bì coù töø 03 ñeán 05 lôùp giaáy, trong ñoù lôùp ngoaøi cuøng thöôøng söû duïng caùc loaïi giaáy cao caáp nhö Duplex, Ivory…coù ñònh löôïng töø 200 g/m2 ñeán 250 g/m2, sau khi qua caùc coâng ñoïan in aán, traùng phuû seõ ñöôïc boài (laminate) vôùi taám carton 02 hoaëc 04 lôùp dôïn soùng (taám carton naøy thöôøng söû duïng caùc loaïi giaáy cuûa saûn phaåm bao bì carton in flexo) ñeå trôû thaønh taám carton ñaõ in aán coù töø 03 ñeán 05 lôùp. Sau ñoù seõ qua caùc coâng ñoaïn beá vaø daùn (hoaëc ñoùng ghim) ñeå trôû thaønh bao bì daïng hoäp hoaëc thuøng hoaøn chænh. Loaïi bao bì naøy thöôøng chöùa ñöïng caùc saûn phaåm coù kích thöôùc lôùn vaø naëng nhö: thuøng ñöïng 12 hoaëc 24 lon nöôùc ngoït hoaëc bia, thuøng ñöïng caùc loaïi ñaàu DVD, VCD… Ngoaøi caùc loaïi bao bì carton keå treân coøn coù moät soá loaïi bao bì giaáy söû duïng coâng ngheä in UV (in treân maøng metalize sau ñoù gheùp maøng vôùi giaáy), coâng ngheä in oáng ñoàng…ñeå cho ra nhöõng saûn phaåm oùng aùnh vaø ñaày maøu saéc, chaúng haïn nhö moät soá loaïi hoäp kem ñaùnh raêng coù nhuõ baïc, nhuõ vaøng,… Tuy nhieân, ñeà taøi naøy chæ taäp trung vaøo vieäc nghieân cöùu caùc doanh nghieäp saûn xuaát bao bì carton in offset. 14 1.2.2. Tình hình phaùt trieån ngaønh saûn xuaát bao bì carton taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam 1.2.2.1. Tình hình phaùt trieån ngaønh bao bì carton taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi: Ngaønh bao bì carton treân theá giôùi ñöôïc thaønh laäp ban ñaàu taïi Nhaät, nhöng noù laïi ñöôïc phaùt trieån raát maïnh ôû Trung Quoác. Hieän taïi, Trung Quoác laø moät trong nhöõng quoác gia coù ngaønh coâng nghieäp bao bì carton maïnh nhaát theá giôùi do coù thò tröôøng raát lôùn, tieàm naêng veà xuaát khaåu raát cao. Ñoàng thôøi toå chöùc bao bì theá giôùi cuõng ñaõ choïn Trung Quoác laø nôi ñeå thieát laäp Trung taâm bao bì theá giôùi taïi Chaâu AÙ nhaèm xaây döïng moät theå thoáng nhaát caùc khaâu saûn xuaát bao bì töø saûn xuaát, ñaøo taïo nhaân vieân, nghieân cöùu phaùt trieån, buoân baùn ñeán thoâng tin vaø caùc loaïi dòch vuï khaùc. Baûng 1: Tình hình phaùt trieån ngaønh bao bì carton taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi Quoác Gia Naêm 2000 2001 2002 2003 Saûn löôïng (ngaøn taán) 5.553 5.403 5.456 5.468 Toác ñoä taêng tröôûng (%) 3,5 (2,7) 1,0 0,2 Saûn löôïng (ngaøn taán) 6.863 7.700 8.514 10.341 Trung Quoác Toác ñoä taêng tröôûng (%) 8,9 12,2 10,6 21,5 Saûn löôïng (ngaøn taán) 990 1.041 1.149 1.275 Haøn Quoác Toác ñoä taêng tröôûng (%) (10,2) 5,1 10,5 10,9 Saûn löôïng (ngaøn taán) 1.382 1.230 1.244 1.335 Ñaøi Loan Toác ñoä taêng tröôûng (%) 5,0 (11,0) 1,0 7,5 Saûn löôïng (ngaøn taán) 950 1.091 1.187 1.250 Indonesia Toác ñoä taêng tröôûng (%) 9,5 14,9 8,8 5,4 Saûn löôïng (ngaøn taán) 840 873 975 1.044 Thaùi Lan Toác ñoä taêng tröôûng (%) 8,0 4,0 11,6 7,1 Saûn löôïng (ngaøn taán) 309 318 345 353 Philippine Toác ñoä taêng tröôûng (%) 14,1 3,1 8,2 2,3 (Nguoàn: Taïp chí bao bì Chaâu AÙ soá 2/2004, website: www.boxboard.com) Nhaät Qua caùc soá lieäu treân cho thaáy toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát bao bì ôû Trung Quoác hieän nay ñang phaùt trieån raát maïnh vôùi toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm khoaûng treân 13%, rieâng naêm 2003 toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh naøy taïi Trung Quoác laø 21.5% (töông ñöông 10.341 ngaøn taán). Trong khi ñoù, Nhaät laø quoác gia coù toác ñoä taêng tröôûng khoâng cao do nhu caàu oån ñònh nhöng laïi coù saûn löôïng cao hôn gaáp 5 laàn so vôùi Haøn Quoác vaø Thaùi Lan, laø hai quoác gia coù toác 15 ñoä taêng tröôûng khaù cao. Nhö vaäy, hieän nay, Trung Quoác laø nöôùc ñang daãn ñaàu Chaâu AÙ veà ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát bao bì carton, tieáp theo laø Nhaät, Ñaøi Loan, Haøn Quoác… 1.2.2.2. Tình hình phaùt trieån ngaønh bao bì carton taïi Vieät Nam Ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát bao bì carton ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån ôû nöôùc ta töø nhöõng naêm 60. Sau ngaøy thoáng nhaát ñaát nöôùc, maëc duø thieát bò coâng ngheä coøn raát laïc haäu, thoâ sô, haàu heát ñöôïc cheá taïo taïi Vieät Nam, saûn phaåm laøm ra coù chaát löôïng thaáp, ngaønh bao bì carton vaãn tieáp tuïc phaùt trieån vaø coù möùc tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân ngaønh khaù cao. Ñoù laø do khoâng coù caïnh tranh vaø ñöôïc höôûng caùc öu ñaõi veà nguoàn nguyeân lieäu mua theo nghò ñònh thö trong cô cheá taäp trung quan lieâu bao caáp. Tuy nhieân, ñeán nhöõng naêm 89-90, neàn kinh teá nöôùc ta chuyeån sang cô cheá thò tröôøng, öu ñaõi khoâng coøn ñaõ laøm cho caïnh tranh ngaøy caøng trôû neân gay gaét hôn, ñaëc bieät laø khi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia vaøo ngaønh vôùi thieát bò coâng ngheä hieän ñaïi hôn, khaû naêng taøi chính maïnh hôn ñaõ chieám lónh haàu heát thò tröôøng, caøng laøm cho caïnh tranh trôû neân khoác lieät hôn. Ñoàng thôøi vôùi söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa nhieàu ngaønh coâng nghieäp coù nhu caàu veà bao bì giaáy ñaõ laøm cho toác ñoä taêng tröôûng cuûa ngaønh bao bì carton taïi Vieät Nam taêng nhanh moät caùch ñaùng keå. Baûng 2: Tình hình phaùt trieån ngaønh bao bì carton taïi Vieät Nam qua caùc naêm Naêm 2000 2001 2002 2003 Saûn löôïng (ngaøn taán) 207 283 318 402 Toác ñoä taêng tröôûng (%) 47,9 36,7 12,4 26,4 (Nguoàn: Taïp chí bao bì Vieät Nam soá 1/2004, Taïp chí Coâng nghieäp giaáy soá 2/2004) Rieâng ngaønh bao bì carton in offset taïi TP.HCM coù theå chia ra: - Thöù nhaát laø caùc doanh nghieäp saûn xuaát bao bì carton in offset trong nöôùc, bao goàm 4 doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø hôn 120 doanh nghieäp saûn xuaát chuyeân ngaønh vaø khoâng chuyeân ngaønh thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc. Caùc doanh nghieäp naøy chieám khoaûng 73% saûn löôïng, trong ñoù doanh nghieäp nhaø nöôùc chieám khoaûng 23% saûn löôïng, coøn laïi laø caùc doanh nghieäp khaùc chieám khoaûng 50% saûn löôïng. - Thöù hai laø caùc doanh nghieäp saûn xuaát bao bì carton in offset coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bao goàm 3 doanh nghieäp, tuy nhieân saûn löôïng cuûa 3 doanh nghieäp naøy chieám khoaûng 27% saûn löôïng toaøn ngaønh ôû thaønh phoá. Ba doanh nghieäp 16 coù quy moâ ñaàu tö khaù lôùn vaø hieän ñaïi, maùy moùc thieát bò ñoàng boä. Caùc khaùch haøng cuûa 3 doanh nghieäp thöôøng laø nhöõng coâng ty vaø taäp ñoaøn lôùn taïi Vieät Nam nhö Coca Cola, P&G, Tiger, Heineken, Pepsi, Foster… Sau ñaây laø moät vaøi soá lieäu veà saûn löôïng vaø naêng löïc ñaùp öùng cuûa caùc doanh nghieäp saûn xuaát bao bì carton in offset taïi TPHCM: Baûng 3: Khaû naêng cung caáp vaø saûn xuaát bao bì carton in offset cuûa caùc doanh nghieäp taïi TP.HCM Saûn löôïng (taán) 2001 2002 2003 Loïai hình doanh nghieäp Naêng löïc saûn xuaát naêm 2003 (taán) 1. Caùc doanh nghieäp trong nöôùc: - Caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc 7065 11224 16384 28000 - Caùc doanh nghieäp khaùc 15660 27754 42818 87000 8905 17303 22801 32500 31630 56281 82003 147500 2. Caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Toång coäng (Nguoàn: Cuïc thoáng keâ vaø soá lieäu ñieàu tra nghieân cöùu cuûa Coâng ty Liksin) Qua tình hình treân cho thaáy, khaû naêng cung caáp cuûa caùc doanh nghieäp bao bì laø raát lôùn, saûn löôïng thöïc teá naêm 2003 chæ ñaùp öùng ñöôïc khoaûng 60% so vôùi coâng suaát maùy moùc thieát bò. Vì vaäy vieäc caïnh tranh giöõa ba loaïi hình doanh nghieäp laø raát lôùn, ñaëc bieät laø vieäc caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vôùi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, laøm cho tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân ngaønh giaûm moät caùch nhanh choùng. TOÙM TAÉT CHÖÔNG 1 Chöông 1 ñaõ neâu moät caùch khaùi quaùt veà cô sôû lyù luaän cuûa luaän vaên nhö sau: - Toùm taét moät soá lyù thuyeát veà caïnh tranh trong neàn kinh teá thò tröôøng. - Caùc yeáu toá moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. - Toång quan veà saûn phaåm bao bì carton vaø tình hình phaùt trieån cuûa ngaønh bao bì carton taïi Vieät Nam vaø moät soá nöôùc treân theá giôùi. Nhöõng vaán ñeà ñöôïc giôùi thieäu treân ñaây coù theå laøm cô sôû ñeå phaân tích thöïc traïng naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset taïi TP.HCM ôû chöông sau, ñoàng thôøi cuõng laø caên cöù ñeå ruùt ra caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh cho caùc doanh nghieäp naøy. 17 CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM 2.1. QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM Hieän taïi ôû TP.HCM coù taát caû 4 doanh nghieäp nhaø nöôùc chuyeân saûn xuaát bao bì carton in offset. Caùc doanh nghieäp naøy ñöôïc hình thaønh töø raát laâu ñôøi, ban ñaàu chæ chuû yeáu saûn xuaát caùc saûn phaåm cuûa ngaønh in aán nhö: lòch, saùch, caùc aán phaåm vaên hoùa… Baûng 4: Caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset taïi tP.HCM STT Teân doanh nghieäp Naêm thaønh laäp Toång soá voán ñaàu tö 1 Coâng ty XNK in bao bì Liksin 1978 260 tyû ñoàng 2 Xí nghieäp in soá 7 1985 30 tyû ñoàng 3 Coâng ty XNK ngaønh in Primexco 1990 30 tyû ñoàng 4 Xí nghieäp in Gia Ñònh 1993 17 tyû ñoàng (Nguoàn: Sôû Keá Hoïach Ñaàu Tö TP.HCM) Tuy nhieân, khi neàn kinh teá baét ñaàu môû cöûa, vôùi söï xuaát hieän moät caùch oà aït caùc saûn phaåm coâng nghieäp coù söû duïng bao bì giaáy in offset thì caùc doanh nghieäp naøy môùi baét ñaàu höôùng vaøo vieäc saûn xuaát bao bì nhaèm phuïc vuï cho caùc ngaønh coâng nghieäp coù nhu caàu. Ban ñaàu, vieäc saûn xuaát haàu heát chæ taäp trung vaøo coâng ñoaïn in aán, coøn caùc coâng ñoaïn sau khi in nhö boài, beá, daùn thì chæ söû duïng nhöõng maùy moùc thieát bò thoâ sô, thuû coâng ñeå saûn xuaát. Do ñoù chaát löôïng cuûa bao bì khoâng theå caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc saûn phaåm bao bì ñöôïc nhaäp töø Trung Quoác, Ñaøi Loan… Ñoàng thôøi, vaøo thôøi ñieåm ñoù, nhu caàu veà saûn phaåm naøy chöa cao, do ñoù vieäc ñaàu tö cuûa caùc doanh nghieäp naøy coøn nhieàu haïn cheá, chöa ñöôïc chuù troïng. Ñeán naêm 1995, khi nhaø nöôùc baét ñaàu cho pheùp caùc doanh nghieäp in tö nhaân vaø nöôùc ngoaøi thaønh laäp nhaèm saûn xuaát caùc loaïi bao bì giaáy phuïc vuï cho caùc ngaønh 18 coâng nghieäp ñeå giaûm löôïng haøng nhaäp khaåu bao bì töø nöôùc ngoaøi thì luùc ñoù caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc môùi baét ñaàu quan taâm nhieàu ñeán saûn phaåm naøy. Ñoàng thôøi vôùi chính saùch thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa nhaø nöôùc ñaõ thuùc ñaåy nhieàu ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo Vieät Nam laøm thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp, ñaëc bieät laø caùc ngaønh coâng nghieäp coù nhieàu nhu caàu veà saûn phaåm bao bì thì luùc ñoù saûn phaåm bao bì carton in offset môùi baét ñaàu phaùt trieån maïnh. Beân caïnh ñoù vôùi söï ra ñôøi cuûa caùc coâng ty in bao bì cuûa nöôùc ngoaøi ñaàu tö taïi Vieät Nam ñaõ laøm cho moâi tröôøng caïnh tranh ngaøy caøng trôû neân gay gaét hôn, caùc doanh nghieäp ngaønh in khoâng coøn ôû theá ñoäc quyeàn nöõa. Chính ñieàu naøy ñaõ taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ngaønh in aán baét ñaàu chuyeån höôùng ñaàu tö nhieàu vaøo saûn phaåm bao bì naøy, ñaëc bieät laø vieäc ñaàu tö vaøo caùc maùy moùc thieát bò nhaèm phuïc vuï cho vieäc saûn xuaát bao bì carton in offset. Vôùi nhöõng ñieàu kieän ñoù, caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset taïi TP.HCM ñaõ thöïc söï baét ñaàu phaùt trieån maïnh meõ vaøo ñaàu naêm 2001. 2.2. KEÁT QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG SAÛN XUAÁT KINH DOANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BAO BÌ CARTON IN OFFSET ÔÛ TP.HCM TRONG NHÖÕNG NAÊM QUA Caên cöù vaøo soá lieäu cuûa Cuïc Thoáng keâ vaø keát quaû ñieàu tra nghieân cöùu cuûa boä phaän kinh doanh Coâng ty Liksin cho thaáy tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa 4 doanh nghieäp naøy qua caùc naêm nhö sau: Baûng 5: Keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa boán doanh nghieäp nhaø nöôùc saûn xuaát bao bì carton in offset ôû TP.HCM qua caùc naêm Chæ tieâu Naêm Liksin In 7 Primexco In Gia Ñònh Coäng Doanh soá (Tr. ñoàng) 2001 2002 2003 52215 70210 80715 25720 37170 54543 19742 28789 45740 6574 11721 19846 104251 147890 200844 25 46 53.5 72 4213 5018 4971 3250 5035 7148 11000 2189 3094 3350 1720 3117 4370 8000 1543 2103 2705 1250 2027 3389 5000 512 845 1023 845 1045 1477 4000 Toác ñoä taêng doanh soá bình quaân (%) Lôïi nhuaän (Tr.ñoàng) Saûn löôïng (taán) Naêng löïc saûn xuaát (taán) 2001 2002 2003 2001 2002 2003 2003 8457 11060 12049 7065 11224 16384 28000 (Nguoàn: Cuïc thoáng keâ vaø soá lieäu nghieân cöùu cuûa Coâng ty Liksin) 19