Tài liệu Giải pháp hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng ngoại thương hải phòng

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Sau h¬n m-êi n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang khëi s¾c vµ thu ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Tõ nÒn kinh tÕ khÐp kÝn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ më víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ViÖt Nam ®· vµ ®ang héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Víi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i mÒm dÎo ®· thu hót ®-îc l-îng vèn ®Çu t- lín tõ n-íc ngoµi tËn dông thÕ m¹nh trong n-íc.Thùc tÕ ®· chøng minh kh«ng mét quèc gia nµo ph¸t triÓn trong sù t¸ch biÖt víi thÕ giíi bªn ngoµi. Sù giao l-u bu«n b¸n gi÷a c¸c n-íc lµ mét xu h-íng tÊt yÕu quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn cña th-¬ng m¹i quèc tÕ nh- lµ chÊt keo dÝnh g¾n kÕt c¸c quèc gia l¹i víi nhau trong sù ph¸t triÓn thèng nhÊt cu¶ nã. Th-¬ng m¹i quèc tÕ ngµy nay ®· v-ît qua kh«ng gian thêi gian t¹o nh÷ng luång dÞch chuyÓn hµng ho¸, tiÒn tÖ ®Ó c©n b»ng cung cÇu. Thanh to¸n quèc tÕ lµ kh©u cuèi cïng quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh trao ®æi. Nã lµ m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong cç m¸y th-¬ng m¹i quèc tÕ. Víi nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n ®a d¹ng phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn vµ t×nh h×nh cô thÓ. Ngµy nay ph-¬ng thøc thanh to¸n thtÝn dông ®ang ®-îc sö dông phæ biÕn. Trong chu tr×nh thanh to¸n Êy ng©n hµng th-¬ng m¹i ®ãng vai trß lµ trung gian thanh to¸n hé. Ng©n hµng th-¬ng m¹i lµ chÊt xóc t¸c gióp qu¸ tr×nh thanh to¸n diÔn ra nhanh chãng, hiÖu qu¶. Nã lµ chÊt dÇu b«i tr¬n cç m¸y thanh to¸n quèc tÕ ho¹t ®éng nhÞp nhµng vµ kh«ng mÖt mái. Lµ mét ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh phôc vô ®èi ngo¹i cã uy tÝn nhÊt trªn ®i¹ bµn thµnh phè H¶i Phßng, chi nh¸nh Ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng lu«n ®-îc biÕt ®Õn trong lÜnh vùc tµi trî ngo¹i th-¬ng, thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu, kinh doanh ngo¹i hèi, b¶o l·nh ng©n hµng.... Héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c mèi giao l-u th-¬ng m¹i ngµy cµng më réng ®ßi hái c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ViÖt Nam ph¶i ph¸t triÓn c¸c dÞch vô cña m×nh ®Æc biÖt lµ thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. Tõ thùc tr¹ng kh«ng Ýt rñi ro ®· x¶y ra g©y thiÖt h¹i c¶ vÒ tµi chÝnh vµ uy tÝn cña ng©n hµng trong thanh to¸n quèc tÕ ®Æc 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 biÖt lµ thanh to¸n th- tÝn dông. V× thÕ nghiªn cøu phßng tr¸nh rñi ro ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong thanh to¸n th- tÝn dông ®· trë thµnh mèi quan t©m xuyªn suèt qu¸ tr×nh hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn cña mçi ng©n hµng v× môc tiªu an toµn vµ lîi nhuËn. Qua thêi gian thùc tËp ë ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng em ®· nghiªn cøu vµ mong muèn gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ nãi chung vµ thanh to¸n L/C nãi riªng nªn em chän ®Ò tµi: “ Gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng” cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh. KÕt cÊu chuyªn ®Ò gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. Ch-¬ng II:C¬ së lý luËn vÒ rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. Thùc tr¹ng rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng. Ch-¬ng III: Gi¶i ph¸p h¹n rñi ro trong thanh to¸n th- tÝn dông t¹i ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng. Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn, thêi gian thùc tËp kh«ng nhiÒu nªn chuyªn ®Ò kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em mong nhËn ®-îc sù gãp ý cña thÇy c« còng nh- c¸c b¹n quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. §Ó hoµn thiÖn chuyªn ®Ò em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o: th¹c sü TrÇn §¨ng Kh©m, c¸c thÇy c« trong khoa vµ c¸c c¸n bé cña ng©n hµng Ngo¹i th-¬ng H¶i Phßng ®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ch-¬ng I c¬ së lý luËn vÒ rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ thanh to¸n quèc tÕ 1.1.B¶n chÊt cña thanh to¸n quèc tÕ Cïng víi xu h-íng toµn cÇu ho¸, th-¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. Mçi quèc gia ®Òu cã ®Æc ®iÓm riªng vÒ tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi t¹o nªn lîi thÕ t-¬ng ®èi cña quèc gia ®ã trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸.Do ®ã ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ra ®êi mét c¸ch kh¸ch quan vµ ngµy cµng s©u s¾c. §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c n-íc ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ trao ®æi quèc tÕ. Thanh to¸n quèc tÕ lµ kh©u kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong th-¬ng m¹i quèc tÕ. Thanh to¸n quèc tÕ quèc tÕ thùc hiÖn tèt lµ c¬ së thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn. Thanh to¸n trong néi bé quèc gia ®· phøc t¹p, thanh to¸n quèc tÕ cßn khã kh¨n h¬n rÊt nhiÒu do ¶nh h-ëng cña c¸c yÕu tè tiÒn tÖ, tÝn dông, sù kh¸c biÖt vÒ ng«n ng÷, tËp qu¸n... ChÝnh v× vËy, khi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn th× thanh to¸n quèc tÕ sÏ ngµy cµng phøc t¹p, ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i còng nh- c¸c bªn tham gia ph¶i hiÓu râ b¶n chÊt cña thanh to¸n quèc tÕ, ®ång thêi tu©n thñ mét c¸ch nghiªm tóc trªn nguyªn t¾c “ b×nh ®¼ng - cïng cã lîi” . 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nh- vËy, thanh to¸n quèc tÕ lµ viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô chi tr¶ vÒ tiÒn tÖ ph¸t sinh tõ quan hÖ kinh tÕ, th-¬ng m¹i, tµi chÝnh, tÝn dông gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, gi÷a c¸c h·ng, c¸c c¸ nh©n cña c¸c n-íc kh¸c nhau ®Ó thóc ®Èy mét chu tr×nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i b»ng c¸c h×nh thøc chuyÓn tiÒn hay bï trõ trªn c¸c tµi kho¶n t¹i ng©n hµng.... 1.2.Vai trß cña ng©n hµng th-¬ng m¹i trong thanh to¸n quèc tÕ Th-¬ng m¹i quèc tÕ ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ cña loµi ng-êi. Tõ thÕ kû thø V, ë Ch©u ¢u ®· h×nh thµnh nh÷ng ®éi bu«n b¸n lín vËn chuyÓn hµng ho¸ gi÷a c¸c lôc ®Þa. ë Ch©u ¸, “con ®-êng t¬ lôa” næi tiÕng ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù giao l-u kinh tÕ, v¨n ho¸ gi÷a ph-¬ng §«ng vµ ph-¬ng T©y. Tuy nhiªn, víi ®iÒu kiÖn bÊy giê viÖc trao ®æi mua b¸n trªn ph¹m vi quèc tÕ mét mÆt cã thÓ ®em l¹i kho¶n lîi nhuËn lín, mÆt kh¸c cã thÓ g©y ra nh÷ng tæn thÊt ®¸ng kÓ do c-íp bãc. Mét trong nh÷ng ®iÒu phiÒn to¸i nhÊt ®èi víi c¸c th-¬ng nh©n lµ viÖc thanh to¸n. ChÝnh t¹i th êi ®iÓm nµy nghiÖp vô thanh to¸n hé cña ng©n hµng ra ®êi. Nh÷ng ng©n hµng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau sÏ ®øng ra thanh to¸n cho kh¸ch hµng cña m×nh dùa trªn c¸c chøng tõ do th-¬ng nh©n xuÊt tr×nh. Ngµy nay, c¸c ng©n hµng kh«ng chØ lµm nhiÖm vô thanh to¸n hé cho kh¸ch hµng cña m×nh mµ cßn ®ãng vai trß lµ nhµ t- vÊn, gi¸m s¸t, b¶o vÖ. Ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng cÇn ®Õn sù can thiÖp trî gióp vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh cña ng©n hµng. Trong nÒn kinh tÕ, ng©n hµng th-¬ng m¹i ®ãng vai trß lµ trung gian tµi chÝnh. Nã cu ng cÊp c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n cho nÒn kinh tÕ, ®øng ra lµm trung gian thanh to¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Th«ng qua ®ã, ng©n hµng cã thÓ gi¸m s¸t ®-îc c¸c ho¹t ®éng thu chi cña doanh nghiÖp, kiÓm so¸t ®-îc c¸c giao dÞch, thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ s¶n 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt, kiÓm so¸t ®-îc c¸c chiÕn dÞch röa tiÒn... nh»m ng¨n chÆn c¸c ho¹t ®éng phi ph¸p trong lÜnh vùc tµi chÝnh, tiÒn tÖ. Trong thanh to¸n quèc tÕ, ng©n hµng th-¬ng m¹i cã vai trß hÕt søc quan träng, lµ ng-êi b¹n ®¸ng tin cËy cña c¸c nhµ xuÊ t nhËp khÈu. Nã ®em l¹i sù trî gióp ®a d¹ng cho kh¸ch hµng, gióp hä ®¶m b¶o lîi nhuËn ®ång thêi h¹n chÕ rñi ro. Vai trß cña ng©n hµng th-¬ng m¹i trong thanh to¸n quèc tÕ lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o an toµn cho c¸c bªn tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, lµ chÊt xó c t¸c cho th-¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn. 1.3 C¸c ph-¬ng thøc chñ yÕu trong thanh to¸n quèc tÕ Ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ lµ toµn bé qu¸ tr×nh, c¸ch thøc nhËn tr¶ tiÒn trong giao dÞch, mua b¸n ngo¹i th-¬ng gi÷a ng-êi nhËp khÈu vµ ng-êi xuÊt khÈu. Mçi ph-¬ng thøc thanh to¸n ®Òu cã -u ®iÓm vµ nh-îc ®iÓm kh¸c nhau. V× vËy viÖc lùa chän ph-¬ng thøc thanh to¸n thÝch hîp ph¶i ®-îc hai bªn tho¶ thuËn bµn b¹c vµ ghi vµo hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng. ViÖc lùa chän ph-¬ng thøc thanh to¸n nµo còng ph¶i xuÊt ph¸t tõ ng-êi mua lµ nhËp hµng ®óng sè l-îng, chÊt l-îng vµ ®óng thêi h¹n, tõ yªu cÇu cña ng-êi b¸n lµ thu håi tiÒn nhanh vµ ®Çy ®ñ. T¹i ng©n hµng th-¬ng m¹i c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n ®-îc sö dông chñ yÕu gåm. 1.3.1. Ph-¬ng thøc ghi sæ (open account) §©y lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n mµ qua ®ã ®¬n vÞ xuÊt khÈu khi cung øng hµng ho¸ dÞch vô th× ghi nî cho bªn nhËp khÈu vµo mét cuèn sæ riªng cña m×nh vµ viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n nî nµy ®-îc thùc hiÖn trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. Ph-¬ng thøc nµy ng©n hµng kh«ng tham gia lµ ng-êi më tµi kho¶n vµ thùc thi thanh to¸n. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - ¦u ®iÓm: Ph-¬ng thøc nµy cã lîi cho ng-êi mua bëi ng-êi mua cã thÓ mua chÞu hµng vµ chØ thanh to¸n th-êng xuyªn trong mét thêi kú nhÊt ®Þng (6 th¸ng, 1 n¨m). - Nh-îc ®iÓm: Ph-¬ng thøc nµy chØ ¸p dông trong kh«ng gian hÑp lµ thanh to¸n néi ®Þa vµ ng-êi mua, ng-êi b¸n thùc sù tin cËy nhau. 1.3.2. Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn (Remittance) §©y lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n mµ trong tr¶ tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh chuyÓn cho ng-êi kh¸c (ng-êi h-ëng lîi) ë mét ®Þa ph-¬ng tiÖn chuyÓn tiÒn mµ kh¸ch hµng yªu nµy lµ SÐc, §iÖn vµTh-. ®ã kh¸ch hµng (ng-êi mét sè tiÒn nhÊt ®Þ nh ®iÓm nhÊt ®Þnh b»ng cÇu. C¸c ph-¬ng tiÖn - ¦u ®iÓm: Lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn, thanh to¸n trùc tiÕp gi÷a bªn mua vµ bªn b¸n , ng©n hµng chØ gi÷ vai trß trung gian. - Nh-îc ®iÓm: ViÖc thanh to¸n dùa vµo thiÖn chÝ cña ng-êi mua, do ®ã bªn b¸n dÔ bÞ bªn mua chiÕm dông vèn trong thanh to¸n. Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn th-êng ®-îc sö dông trong viÖc thu phÝ mËu dÞch, c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu nh- phÝ vËn chuyÓn, b¶o hiÓm... 1.3.3 Ph-¬ng thøc nhê thu (collection of payment) §©y lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng-êi b¸n sau khi ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng, hoÆc cung øng dÞch vô cho kh¸ch hµng th× tiÕn hµnh uû th¸c cho ng©n hµng cña m×nh thu hé sè tiÒn ë ng-êi mua trªn c¬ së hèi phiÕu mµ ng-êi b¸n lËp ra. Ph-¬ng thøc nhê thu bao gåm: - Nhê thu phiÕu tr¬n (clean collection): lµ ph-¬ng thøc trong ®ã ng-êi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng thu hé tiÒn ë ng-êi mua c¨n cø 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vµo hèi phiÕu do m×nh lËp ra, cßn chøng tõ göi hµng th× göi th¼ng cho kh¸ch hµng kh«ng qua ng©n hµng. Ph-¬ng thøc nµy chØ ¸p dông khi ng-êi b¸n vµ ng-êi mua ph¶i tin cËy lÉn nhau hoÆc cã quan hÖ c«ng ty mÑ - c«ng ty con hoÆc lµ chi nh¸nh cña nhau, viÖc thanh to¸n chi phÝ cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng thøc nµy lµ kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng-êi b¸n v× viÖc thanh to¸n t¸ch rêi khái viÖc nhËn hµng v× vËy ng-êi mua cã thÓ nhËn hµng mµ kh«ng chÞu thanh to¸n hoÆc thanh to¸n chËm trÔ. Tr-êng hîp hèi phiÕu ®Õn sím h¬n chøng tõ ng-êi b¸n ph¶i tr¶ tiÒn ngay trong khi kh«ng biÕt viÖc giao hµng cã ®óng hîp ®ång kh«ng. - Nhê thu kÌm chøng tõ (Documentary collection): lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng-êi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng thu hé tiÒn ë ng-êi mua c¨n cø vµo hèi phiÕu vµ bé chøng tõ göi hµng. Ng©n hµng chØ giao bé chøng tõ cho ng-êi mua víi ®iÒu kiÖn ng-êi mua tr¶ tiÒn hèi phiÕu hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn hèi phiÕu. Tuú theo ®iÒu kiÖn tr¶ tiÒn mµ ph-¬ng thøc nµy chia lµm hai lo¹i: + Nhê thu tr¶ tiÒn ®æi chøng tõ (Documentary against payment-D/P) ph-¬ng thøc nµy chØ sö dông khi ng-êi b¸n tr¶ tiÒn ngay. + Nhê thu chÊp nhËn ®æi chøng tõ (Documentary against acceptance- D/A) ph-¬ng thøc nµy chØ ¸p dông trong tr-êng hîp mua chÞu. So víi tr-êng hîp nhê thu phiÕu tr¬n ph-¬ng th-c nµy ®¶m b¶o h¬n v× ng©n hµng thay mÆt cho ng-êi b¸n khèng chÕ bé chøng tõ. Tuy nhiªn ng©n hµng chØ cã tr¸ch nhiÖm lµ trung gian thu hé tiÒn mµ kh«ng cã tr¸ch nhiÖm g× vÒ viÖc tr¶ tiÒn cña ng-êi mua còng nh- 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kiÓm tra bé chøng tõ. Ph-¬ng thøc nµy chØ ¸p dông trong tr-êng hîp hµng b¸n lÇn ®Çu, hµng ø ®äng, khã tiªu thô, thu c-íc phÝ vËn t¶i... 1.3.4.Ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ (letter credit) §©y lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®-îc sö dông phæ biÕn nhÊt hiÖn nay. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ph-¬ng thøc thanh to¸n nµy nã b¶o vÖ ®-îc quyÒn lîi cña c¶ ng-êi mua lÉn ng-êi b¸n. Néi dung cña ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ®-îc thùc hiÖn theo “ quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ - UCP do phßng th-¬ng m¹i quèc tÕ ban hµnh -ICC” . Trong ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ng©n hµng kh«ng nh÷ng lµ trung gian thu hé vµ chi hé mµ cßn lµ ng-êi ®¹i diÖn cho nhµ nhËp khÈu thanh to¸n cho bªn xuÊt khÈu. ViÖc ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¶ nhµ nhËp khÈu lÉn xuÊt kh Èu trong quan hÖ th-¬ng m¹i ®ßi hái ph¶i n¾m v÷ng c¸c nghiÖp vô thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. 2.Ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ 2.1.Kh¸i niÖm cña tÝn dông chøng tõ Tuú theo thãi quen vµ th«ng lÖ cña tõng n-íc mµ tÝn dông chøng tõ ®-îc gäi víi nhiÒu tªn kh¸c nhau nh-: L/C, tÝn dông chøng tõ,th- tÝn dông tÝn dông th-, tÝn dông th-¬ng m¹i, th- tÝn dông th-¬ng m¹i... §Õn nay tõ th«ng dông nhÊt lµ “ tÝn dông chøng tõ” (Documentary credit) v× nã thÓ hiÖn ®óng nhÊt ý nghÜa tÝn dông kÌm chøng tõ. Trong ph¹m vi cña b¶n ®iÒu lÖ UCP 500 thuËt ng÷ “ tÝn dông chøng tõ ” , “ th- tÝn dông dù phßng” , cã nghÜa lµ bÊt cø mét sù tho¶ thuËn nµo, dï cho cã ®-îc, hoÆc m« t¶ nh- thÕ nµo mµ theo ®ã mét ng©n hµng (ng©n hµng ph¸t hµnh) ho¹t ®éng theo yªu cÇu vµ theo chØ 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thÞ cña mét kh¸ch hµnh (ng-êi yªu cÇu ph¸t hµnh th- tÝn dông) hoÆc nh©n danh chÝnh m×nh: - Thanh to¸n tiÒn theo lÖnh cña mét ng-êi thø ba (ng-êi h-ëng lîi) hoÆc ph¶i chÊp nhËn vµ tr¶ tiÒn cho c¸c hèi phiÕu do ng-êi h-ëng lîi ký ph¸t. - Uû quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c tiÕn hµnh thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn c¸c hèi phiÕu ®ã. - Uû quyÒn cho mét ng©n hµng kh¸c ®Õn chiÕt khÊu khi c¸c chøng tõ quy ®Þnh ®-îc xuÊt tr×nh phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n, ®iÒu lÖ cña th- tÝn dông. Nh- vËy ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét cam kÕt thanh to¸n cã ®iÒu luËt cña ng©n hµng (ng©n hµng më L/C - issuing bank) cho ng-êi b¸n hµng (ng-êi h-ëng lîi - beneficiary) Theo yªu cÇu cña ng-êi mua (applicant) ®Ó tr¶ ngay hoÆc ®îi tíi méi thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong ph¹m vi thêi h¹n ®· x¸c ® Þnh vµ c¨n cø vµo c¸c chøng tõ ®· quy ®Þnh phï hîp víi c¸c ®iÒu luËt cña L/C. 2.2.C¸c bªn tham gia thanh to¸n - Ng-êi xin më th- tÝn dông (the applicant for the credit): lµ ng-êi mua,ng-êi nhËp khÈu hµng ho¸, ng-êi më th- tÝn dông. - Ng©n hµng më th- tÝn dông (issuing bank) lµ ng©n hµng ®¹i diÖn cho ng-êi nhËp khÈu cßn gäi lµ ng©n hµng ph¸t hµnh. - Ng-êi h-ëng lîi (beneficiary) lµ ng-êi b¸n, ng-êi xuÊt khÈu hay bÊt cø ng-êi nµo kh¸c mµ ng-êi h-ëng lîi chØ ®Þnh. - Ng©n hµng th«ng b¸o (advising bank) lµ ng©n hµng ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh yªu cÇu th«ng b¸o cho nhµ xuÊt khÈu vÒ viÖc më thtÝn dông. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ngoµi ra cßn cã thÓ cho mét sè ng©n hµng kh¸c tham gia vµo ph-¬ng thøc thanh to¸n nµy nh-: - Ng©n hµng x¸c nhËn (confirming bank) lµ ng©n hµng nhËn tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cuèi cïng nÕu ng©n hµng ph¸t hµnh kh«ng thÓ thanh to¸n chøng tõ phï hîp víi ®iÒu kho¶n cña L/C. Ng©n hµng x¸c nhËn cã thÓ võa lµ ng©n hµng th«ng b¸o L/C hay lµ mét ng©n hµng kh¸c do bªn xuÊt khÈu yªu cÇu. - Ng©n hµng ®-îc chØ ®Þnh (nominated bank) lµ ng©n hµng ®-îc ng©n hµng ph¸t hµnh chØ ®Þnh ®Ó thùc hiÖn viÖc th-¬ng l-îng, chiÕt khÊu hay thanh to¸n L/C. Lóc ®ã ng©n hµng ®ãng vai trß lµ ng©n hµng chiÕt khÊu (negotiating bank) hoÆc ng©n hµng thanh to¸n (paying bank). - Ng©n hµng hoµn tr¶ (reimbursing bank) lµ mét ng©n hµng ®-îc ng©n hµng më L/C hoÆc ng©n hµng x¸c nhËn chØ ®Þnh thay m×nh tr¶ tiÒn. - Ng©n hµng chiÕt khÊu (negotiating bank) lµ ng©n hµng ®-îc ng©n hµng ®-îc ng©n hµng më L/C cho phÐp ®øng ra mua hèi phiÕu hay th-¬ng l-îng chøng tõ do ng-êi b¸n ký ph¸t cho ng©n hµng.Tuú theo quy ®Þnh cña L/C mµ ng©n hµng chiÕt khÊu th-êng lµ ng©n hµng th«ng b¸o hoÆc lµ ng©n hµng thø ba nµo ®ã do ng©n hµng më L/C quy ®Þnh. - Ng-êi ®-îc chuyÓn nh-îng lµ ng-êi nhËn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô do ng-êi h-ëng lîi chuyÓn. Trong thùc tÕ nghiÖp vô tÝn dông chøng tõ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã c¸c bªn nh- ®· nªu ë trªn. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.3.Quy tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. (2) Ng©n hµng më thtÝn dông (6) Ng©n hµng (2)th«ng b¸o th- tÝn dông (7) (1) (3) (9) (10) (8) (5) Ng-êi xuÊt khÈu (ng-êi h-ëng lîi) Ng-êi nhËp khÈu (ng-êi më L/C) (4) Tr×nh tù tiÕn hµnh (1) Ng-êi nhËp khÈu lµm ®¬n xin më th- tÝn dông göi ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh yªu cÇu më th- tÝn dông cho nhµ xuÊt khÈu h-ëng. - Hai bªn mua b¸n cã sù thèng thÊt vÒ c¸c ®iÒu kho¶n cña thtÝn dông, bao gåm thanh to¸n phÝ ng©n hµng vµ ph-¬ng thøc göi thtÝn dông cho ng-êi h-ëng. - Hai bªn thèng nhÊt vÒ c¸c yªu cÇu cña ng-êi h-ëng vÒ ng©n hµng më th- tÝn dông, ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng x¸c nhËn, ng©n hµng th-¬ng l-îng, ng©n hµng thanh to¸n (nÕu cã). (2) Ng©n hµng sÏ lËp mét th- tÝn dông vµ th«ng qua ng©n hµng cña m×nh ë n-íc ng-êi nhËp khÈu th«ng b¸o vÒ viÖc më th- tÝn dông vµ th- tÝn dông ®Õn ng-êi xuÊt khÈu. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 (3) Khi nhËn ®-îc th«ng b¸o nµy, ng©n hµng th«ng b¸o sÏ th«ng b¸o cho ng-êi xuÊt khÈu toµn bé néi dung th«ng b¸o vÒ viÖc më thtÝn dông vµ khi nhËn ®-îc b¶n gèc th- tÝn dông th× chuyÓn ngay cho ng-êi xuÊt khÈu sau khi ®· kiÓm tra tÝnh ch©n th ùc cña th- tÝn dông. (4) Ng-êi xuÊt khÈu nÕu chÊp nhËn th- tÝn dôngth× tiÕn hµnh giao hµng, nÕu cã ®iÒu kho¶n nµo ®ã trong th- tÝn dông ch-a tho¶ m·n th× tiÕn hµnh ®Ò nghÞ ng©n hµng më th- tÝn dông vµ nhµ nhËp khÈu söa ®æi, bæ xung th- tÝn dông cho phï hîp hîp ®ång. (5) Sau khi giao hµng ng-êi xuÊt khÈu tiÕn hµnh lËp bé chøng tõ thanh to¸n theo yªu cÇu cña th- tÝn dông, xuÊt tr×nh th«ng qua ng©n hµng th«ng b¸o hoÆc mét ng©n hµng nµo ®ã ®-îc chØ ®Þnh trong thtÝn dông®Ó yªu cÇu th-¬ng luîng, chiÕt khÊu hay g öi chøng tõ cho ng©n hµng më th- tÝn dông. (6) Ng©n hµng nµy sÏ kiÓm tra chøng tõ, lµm thñ tôc ®ßi tiÒn theo chØ thÞ cña th- tÝn dông vµ göi chøng tõ cho ng©n hµng më th- tÝn dông. (7) Ng©n hµng më th- tÝn dông kiÓm tra bé chøng tõ vµ trong vßng 7 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn chøng tõ ph¶i th«ng b¸o cho ng©n hµng th«ng b¸o (hoÆc ng©n hµng ®-îc chØ ®Þnh) vÒ viÖc chÊp nhËn thanh to¸n hay kh«ng. NÕu chøng tõ phï hîp víi th- tÝn dông th× tiÕn hµnh tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu. NÕu chøng tõ kh«ng phï hîp ng©n hµng tõ chèi thanh to¸n vµ tr¶ toµn bé chøng tõ cho ng-êi nhËp khÈu. (8) Ng©n hµng th«ng b¸o (hoÆc ng©n hµng ®-îc chØ ®Þnh) tiÕn hµnh thanh to¸n cho ng-êi xuÊt khÈu hoÆc tr¶ l¹i bé chøng tõ cho ng-êi xuÊt khÈu. (9) Ng©n hµng më th- tÝn dông ®ßi tiÒn ng-êi nhËp khÈ u vµ chuyÓn bé chøng tõ hµng ho¸ cho ng-êi nhËp khÈu chØ sau khi ng-êi nhËp khÈu thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 (10) Ng-êi nhËp khÈu kiÓm tra bé chøng tõ, nÕu thÊy phï hîp víi th- tÝn dông th× tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn cho ng©n hµng më th- tÝn dông theo tho¶ thuËn hoµn tr¶ ®· kÝ, nÕu kh«ng phï hîp cã quyÒn tõ chèi tr¶ tiÒn. 2.4.C¸c lo¹i th- tÝn dông th-¬ng m¹i 2.4.1. Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû bá (irrevocable letter of credit) - Lµ lo¹i th- tÝn dông sau khi ®-îc më th× ng©n hµng më L/C kh«ng ®-îc söa ®æi, bæ sung, hoÆc huû bá trong thêi gian hiÖu lùc cña nã, trõ khi cã sù tho¶ thuËn cña tÊt c¶ c¸c bªn tham gia giao dÞch. - Mét L/C kh«ng ghi IRREVOCABLE th× vÉn ®-îc coi lµ kh«ng huû bá ®-îc. Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû bá ®-îc ¸p dông réng r·i trong thanh to¸n quèc tÕ. 2.4.2.Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû bá cã x¸c nhËn (Confirmed irrevocable letter of credit) - Lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng thÓ huû bá, ®-îc mét ng©n hµng kh¸c ®¶m b¶o tr¶ tiÒn theo yªu cÇu cña ng©n hµng më L/C. - NÕu ng-êi h-ëng lîi kh«ng tin t-ëng vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ng©n hµng më L/C th× cã quyÒn yªu cÇu ng©n hµng kh¸c ®øng ra x¸c nhËn, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng më L/C. 2.4.3. Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang miÔn truy ®ßi (irrevocable without recource letter of credit) Lµ lo¹i th- tÝn dông mµ sau khi nhµ xuÊt khÈu ®· ®-îc tr¶ tiÒn th× ng©n hµng më L/C kh«ng cã quyÒn ®ßi l¹i trong bÊt cø tr-êng hîp nµo. Khi dïng lo¹i L/C nµy ng-êi xuÊt khÈu ph¶i ghi lªn hèi phiÕu miÔn truy ®åi ng-êi ký ph¸t vµ trong L/C còng ph¶i ghi nh- 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vËy. L/C miÔn truy ®ßi ®-îc sö dông réng r·i trong thanh to¸n quèc tÕ. 2.4.4. Th- tÝn dông gi¸p l-ng (Back to Back lettet of credit) Lo¹i L/C th-êng ®-îc nhµ xuÊt khÈu ¸p dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng cho nhµ cung cÊp hµng cho m×nh ®Ó xuÊt khÈu. Tr ong tr-êng hîp nµy, ng-êi xuÊt khÈu dïng L/C do nhµ nhËp khÈu më ®Ó thÕ chÊp më mét L/C cho ng-êi h-ëng lîi kh¸c víi néi dung gÇn gièng néi dung nh- L/C ban ®Çu, L/C më lÇn sau gäi lµ L/C gi¸p l-ng. VÒ c¬ b¶n L/C gèc vµ L/C gi¸p l-ng gièng nhau nh-ng cã mét sè ®iÓm kh¸c nhau. Ng-êi thô h-ëng (ng-êi xuÊt khÈu) L/C gèc l¹i lµ ng-êi xin më L/C gi¸p l-ng. Sè chøng tõ cña L/C gi¸p l-ng ph¶i nhiÒu h¬n L/C gèc. Kim ng¹ch L/C gi¸p l-ng ph¶i nhá h¬n L/C gèc, kho¶n chªnh lÖch nµy do ng-êi trung gian h-ëng dïng ®Ó tr¶ tiÒn chi phÝ më L/C gi¸p l-ng vµ phÇn hoa hång cña hä. 2.4.5. Th- tÝn dông øng tr-íc ®iÒu kho¶n ®á (Advanced letter of credit, Red clause letter of credit) Lo¹i th- tÝn dông nµy gäi lµ ®iÒu kho¶n ®á, v× ®iÒu kho¶n ban ®Çu ®-îc viÕt b»ng mùc ®á ®Ó l-u ý tÝnh chÊt riªng biÖt cña lo¹i thtÝn dông nµy. Theo nguyªn t¾c cña th- tÝn dông øng tr-íc vµ theo yªu cÇu cña ng-êi më L/C, ng©n hµng th«ng b¸o hoÆc ng©n hµng x¸c nhËn ph¶i øng tr-íc tiÒn cho ng-êi thô h-ëng tr-íc khi hä xuÊt tr×nh c¸c chøng tõ hîp lÖ trong thêi h¹n Ên ®Þnh. Th«ng th-êng ng©n hµng phôc vô ng-êi thô h-ëng ®øng ra båi hoµn kho¶n tiÒn øng tr-íc nµy. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.4.6. Th- tÝn dông tuÇn hoµn (Revolving letter of credit) Th- tÝn dông tuÇn hoµn lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá, sau khi sö dông xong ®· hÕt hiÖu lùc th× nã l¹i tù ®éng cã gi¸ trÞ nh- cò cø nh- thÕ nã tuÇn hoµn cho ®Õn khi nµo tæng gi¸ trÞ hîp ®ång ®-îc thùc hiÖn. Th- tÝn dông tuÇn hoµn cÇn ghi ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cuèi cïng, sè lÇn tuÇn hoµn vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña mçi lÇn ®ã. 2.4.7. Th- tÝn dông dù phßng (Stand by letter of credit) Lµ lo¹i L/C quy ®Þnh viÖc hoµn l¹i sè tiÒn cña th- tÝn dông trong tr-êng hîp nhµ xuÊt khÈu kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh nh- trong th- tÝn dông ®ã. Ng-êi më L/C dù phßng lµ nhµ xuÊt khÈu, ng©n hµng p hôc vô nhµ xuÊt khÈu lµ ng©n hµng ph¸t hµnh L/C dù phßng. L/C dù phßng ®-îc sö dông nh- mét ph-¬ng thøc b¶o ®¶m hîp ®ång. 2.4.8. Th- tÝn dông chuyÓn nh-îng (Transferable letter of credit) Lµ lo¹i L/C kh«ng ®-îc huû bá vµ quy ®Þnh quyÒn ®-îc chuyÓn nh-îng toµn bé hay mét phÇn sè tiÒn cña L/C cho mét hay nhiÒu ng-êi theo lÖnh cña ng-êi h-ëng lîi ®Çu tiªn. Th- tÝn dông chuyÓn nh-îng ph¶i ghi chó “ chuyÓn nh-îng” vµ chØ ®-îc phÐp chuyÓn nh-îng mét lÇn. Ng-êi ®-îc chuyÓn nh-îng cã thÓ ë trong n-íc hay n-íc ngoµi. Chi phÝ chuyÓn nh-îng do ng-êi ra lÖnh chuyÓn nh-îng chÞu. ViÖc chuyÓn nh-äng L/C kh«ng cã nghÜa lµ hîp ®ång mua b¸n còng ®-îc chuyÓn nh-îng. 2.4.9. Th- tÝn dông ®èi øng (Reciprocal letter of credit) Trong ph-¬ng thøc mua b¸n hµng ®æi hµng, hai bªn ph¶i k ý víi nhau mét hîp ®ång mua b¸n cã tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ trao ®æi víi nhau b»ng nhau. Môc ®Ých cña trao ®æi hµng ®æi hµng lµ gi¸ trÞ sö 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dông cña hµng chø kh«ng ph¶i lµ tiÒn tÖ mÆc dï phÇn chªnh lÖch cã thÓ ®-îc thanh to¸n b»ng tiÒn. Do kh«ng thÓ lo¹i trõ kh¶ n¨ng rñi ro khi mét trong hai bªn kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång. V× vËy hai bªn thèng nhÊt sö dông th- tÝn dông ®èi øng cho nhau h-ëng. L/C ®èi øng lµ lo¹i L/C chØ cã hiÖu lùc khi L/C ®èi øng víi nã ®-îc më. 2.5 ¦u nh-îc ®iÓm cña thanh to¸n th- tÝn dông Ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®-îc sö dông ngµy cµng nhiÒu do nh÷ng thuËn lîi mµ nã mang l¹i cho c¶ ng-êi mua vµ ng-êi b¸n. Tuy nhiªn kh«ng cã ph-¬ng thøc thanh to¸n nµo lµ hoµn h¶o c¶, thanh to¸n th- tÝn dông vÉn cßn tån t¹i mét sè nh-îc ®iÓm. Sau ®©y lµ c¸c -u nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ: 2.5.1. §èi víi ng-êi b¸n §¶m b¶o viÖc thanh to¸n v× cã ng©n hµng më ®øng ra cam kÕt, viÖc thanh to¸n kh«ng cßn phô thuéc vµo thiÖn chÝ cña n g-êi mua. §-îc ng©n hµng khèng chÕ bé chøng tõ kh«ng sî mÊt quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸ hay tèn chi phÝ vËn chuyÓn hµng nÕu lµm ®óng yªu cÇu cña th- tÝn dông. Tuy nhiªn nhµ xuÊt khÈu ph¶i lùa chän lo¹i th- tÝn dông nµo ®¶m b¶o quyÒn lîi cña m×nh nhiÒu nhÊt, ®ång thêi ph¶i kiÓm tra kü c¸c ®iÒu kho¶n trong L/C cã phï hîp víi hîp ®ång ®· tho¶ tho¶ thuËn hay kh«ngvµ kh¶ n¨ng cña m×nh cã ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu tho¶ thuËn hay kh«ng, ®Ó ®¶m b¶o lËp bé chøng tõ phï hîp víi L/C. Nhµ xuÊt khÈu cã thÓ nhËn ®-îc tµi trî xuÊt khÈu cña ng©n hµng. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.5.2. §èi víi ng-êi mua Cã thÓ tËn dông ®ùoc tÝn dông cña ng©n hµng, ®ã lµ ®iÒu thiÕt yÕu trong kinh doanh quèc tÕ v× víi kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn xa th× sÏ bÞ ®äng vèn nÕu ph¶i ký quü toµn bé gi¸ trÞ cña L/C. §-îc ng©n hµng kiÓm tra gióp bé chøng tõ. §¶m b¶o ®-îc hµng ho¸ mµ m×nh ký hîp ®ång ®óng sè l-îng vµ chÊt l-îng, thêi h¹n giao hµng v.v... Tuy nhiªn ng-êi mua ph¶i thËn träng khi lµm ®¬n xin më L/C, ph¶i ®-a ra nh÷ng ®iÒu kiÖn võa ®Ó cho ng-êi b¸n cã thÓ thùc hiÖn ®-îc võa ph¶i ®¶m b¶o ®-îc quyÒn lîi cña m×nh. Ngoµi ra kh«ng tr¸nh ®-îc tr-êng hîp ng-êi mua bÞ ng-êi b¸n gian lËn lËp bé chøng tõ khèng ®Ó thanh to¸n. 2.5.3. §èi víi ng©n hµng Më réng nghiÖp vô kinh doanh cña ng©n hµng t¨ng thu nhËp, n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸c bé ng©n hµng. Th«ng qua nghiÖp vô cña ng©n hµng sÏ gãp phÇn gióp ®ì c¸c kh¸ch hµnh xuÊt nhËp khÈu cña m×nh ®ång thêi thóc ®Èy qu¸ tr×nh thanh to¸n quèc tÕ ®-îc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn trong ph-¬ng thøc thanh to¸n L/C, ng©n hµng chØ cã thÓ khèng chÕ vÒ mÆt h×nh thøc chøng tõ, mµ kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®-îc tÝnh chÊt ph¸p lý hay tÝnh ch©n thùc cña c¸c lo¹i chøng tõ ®ã. H¬n n÷a viÖc thanh to¸n diÔn ra t-¬ng ®èi phøc t¹p bëi sù tham gia cña nhiÒu bªn, qu¸ tr×nh thanh to¸n tû mØ vµ m¸y mãc. Tãm l¹i ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ®¶m b¶o ®-îc quyÒn lîi cña ng-êi b¸n, mua trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ n©ng cao vai trß cña ng©n hµng trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3. Rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ 3.1 Kh¸i niÖm vÒ rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th-¬ng m¹i Cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ rñi ro nh-: “ rñi ro lµ nh÷ng bÊt tr¾c g©y ra mÊt m¸t, thiÖt h¹i” , “ rñi ro lµ sù bÊt tr¾c cô thÓ liªn quan ®Õn viÖc xuÊt hiÖn mét biÕn cè kh«ng mong ®îi...” . Nh-ng nãi chung mäi quan ®iÓm ®Òu thèng nhÊt “ rñi ro lµ nh÷ng biÕn cè x¶y ra ngoµi ý muèn, sù hiÓu biÕt, dù tÝnh cña chñ thÓ vµ ®em l¹i nh÷ng hËu qu¶ xÊu” rñi ro cã thÓ x¶y ra bÊt cø lóc nµo trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng nhÊt lµ trong lÜnh vùc ng©n hµng. Lý luËn vµ thùc tiÔn ®· minh chøng r»ng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng lµ nhiÒu nhÊt, nã x¶y ra theo nhiÒu h×nh thøc, c-êng ®é kh¸c nhau do c¸c nguyªn nh©n sau: + Thø nhÊt: tiÒn lµ nguyªn liÖu chÝnh t¹o ra s ¶n phÈm cña ng©n hµng, mét thø nguyªn liÖu ®éc t«n kh«ng thÓ thay thÕ. Nguyªn liÖu nµy chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè nh- kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, t©m lý, chiÕn tranh, thiªn tai...Khi mét trong c¸c yÕu tè nµy thay ®æi th× ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng còng thay ®æi theo. + Thø hai: ng©n hµng lµ mét tæ chøc trung gian tµi chÝnh cã chøc n¨ng chuyÓn vèn tõ n¬i thõa sang n¬i thiÕu vèn, tho¶ m·n nhu cÇu vèn cho ®Çu t- ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy ng©n hµng ph¶i ®¶m b¶o tr¶ ®ñ l·i vµ gèc cho ng-êi göi tiÒn khi ®Õn h¹n. NÕu ng©n hµng kh«ng -íc tÝnh tr-íc ®-îc nhu cÇu rót tiÒn cña ng-êi göi tiÒn, th× mét trong c¸c biÖn ph¸p ®Ó hoµn tr¶ gèc vµ l·i cho ng-êi göi lµ thu håi c¸c mãn ®· cho vay tr-íc h¹n vµ ®iÒu nµy khiÕn cho c¸c kho¶n cho vay gÆp ph¶i rñi ro, nhiÒu kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®-îc nî cho ng©n hµng. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + Thø ba: ng©n hµng lµ tæ chøc kinh tÕ chÞu sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc theo hµnh lang hÑp. Nhµ n-íc can thiÖp vÜ m« trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Trong ngµnh ng©n hµng chÞu sù qu¶n lý hÑp h¬n cña ChÝnh phñ th «ng qua c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch cña Nhµ n-íc, nh÷ng quy ®Þnh, nghÞ ®Þnh, ph¸p lÖnh cña Ng©n hµng Nhµ n-íc. Do vËy mçi khi cã sù ®iÒu chØnh cña ChÝnh phñ hoÆc Ng©n hµng Nhµ n-íc th× ng©n hµng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n thËm chÝ cßn g¸nh chÞu c¶ tæn thÊt trong ho ¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. + Thø t-: ng©n hµng lµ tæ chøc tµi chÝnh cã quan hÖ mËt thiÕt víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. BÊt kú mét sù thay ®æi nµo cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng t¸c ®éng ph¶n øng d©y truyÒn tíi ng©n hµng. Nh- vËy, do ®Æc thï ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng Th-¬ng m¹i nªn rñi ro ®èi víi ng©n hµng lµ rÊt lín, nã kh«ng nh÷ng g©y tæn h¹i ®Õn ng©n hµng mµ cßn ¶nh h-ëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× vËy nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ vÒ rñi ro trong kinh doanh ng©n hµng lµ mét vÊn ®Ò thiÕt yÕu ®Ó tõ ®ã ®-a ra c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro cho Ng©n hµng th-¬ng m¹i. 3.2.Rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, th«ng qua ba nghiÖp vô chÝnh lµ nghiÖp vô nî, nghiÖp vô cã, nghiÖp vô trung gian, ng©n hµng th-¬ng m¹i ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu rñi ro. Nh÷ng rñi ro nµy lu«n cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau vµ liªn hîp t¹o thµnh mét “ d©y truyÒn ” ®e do¹ ®Õn lîi Ých cña ng©n hµng Trong thanh to¸n quèc tÕ, do ph¹m vi réng lín vµ bao gåm nhiÒu ®èi t-îng tham gia nªn rñi ro cã thÓ xuÊt hiÖn t¹i nhiÒu thêi ®iÓm g©y ra c¸c thiÖt h¹i kh«ng nhá cho c¸c bªn. Th«ng th-êng khi 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 rñi ro x¶y ra th× ng-êi chÞu thiÖt h¹i lín nhÊt lµ c¸c nhµ xuÊt, nhËp khÈu. BÒ ngoµi, ng©n hµng th-¬ng m¹i víi vai trß lµ trung gian cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng, thu ®-îc mét møc lîi nhuËn æn ®Þnh mµ d-êng nh- kh«ng ph¶i chÞu bÊt k× mét lo¹i rñi ro nµo. Nh-ng trªn thùc tÕ l¹i kh«ng ph¶i nh- vËy. Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ tuy chØ ®ãng gãp mét phÇn thu nhËp nhá trong tæng lîi nhuËn cña ng©n hµng nh-ng khi x¶y ra rñi ro th× t¸c h¹i cña nã g©y ra kh«ng thua kÐm t¸c h¹i cña c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô kh¸c. Rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ ®èi víi ng©n hµng th-¬ng m¹i cã thÓ lµ nh÷ng mÊt m¸t thiÖt h¹i x¶y ra do kh«ng thu håi ®-îc vèn, ph¸t sinh nh÷ng kho¶n chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt hay lµ nh÷ng yÕu tè lµm gi¶m uy tÝn cña ng©n hµng. Trong m«i tr-êng kinh doanh c¹nh tranh kh¾c nhiÖt nh- hiÖn nay tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã trë thµnh nh÷ng vËt c¶n kh«ng nhá cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. Trong thanh to¸n quèc tÕ, tÝn dông chøng tõ lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n cã tÝnh -u viÖt nhÊt. Tuy nhiªn tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng trong thanh to¸n L/C lµ rÊt lín vµ rñi ro dÔ x¶y ra. TÝn dô ng chøng tõ ®-îc hiÓu lµ mét ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ, mÆt kh¸c còng cã thÓ coi ®©y lµ mét lo¹i tÝn dông ng¾n h¹n cña c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i. V× vËy rñi ro lµ yÕu tè tiÒm Èn nh-ng còng cã thÓ béc ph¸t bÊt cø lóc nµo trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ng ©n hµng. NhvËy muèn qu¶n lý ®-îc rñi ro th× ng-êi ta ph¶i ph©n lo¹i rñi ro, t×m ra nguyªn nh©n vµ biÓu hiÖn cña rñi ro, tõ ®ã cã gi¶i ph¸p ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro. 3.3.C¸c lo¹i rñi ro chñ yÕu trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. 3.3.1 Rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng 20