Tài liệu Giải pháp để tiến hành công nghiệp hoá hiện đại hoá ở việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Gi¶i ph¸p ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam A- §Æt vÊn ®Ò. HiÖn nay trªn thÕ giíi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin c«ng nghÖ chi thøc ®ång diÔn ra víi tèc ®é chãng mÆt, cuéc c¸ch m¹ng ®ã ®· ®em ®Õn thµnhtùu to lín cho nhiÒu níc biÕt vËn dông vµo hµng s¶n xuÊt, ®a hä trë thµnh nhiÒu cêng quèc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi hiÖn nay ViÖt Nam ®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, nÒn kinh tÕ vÉn ë trong tr×nh ®é thÊp, chÞu ¶nh hëng cña nÒ kinh tÕ cöa hµng phong kiÕn kÐo dµi, n«ng nghiÖp vÉn chñ yÕu lµ trång lóa. NÒn c«ng nghiÖp l¹c hÇu cha cã thµnh tùu nµo ®ãng gãp quan träng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Muèn ®a nÒn kinh tÕ ®i lªn ®Ó cã thÓ s¸nh ngang víi c¸c níc trong khu vùc ®«ng nam ¸ Th¸i b×nh d¬ng …vµ ®Ó trë thµnh con Rång Kinh tÕ th× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i ®îc coi träng, ®¸nh gi¸ ®óng møc sù cÇn thiÕt cña CNH- H§H trong giai ®o¹n hiÖn nay níc ta míi cã thÓ trë thµnh mét níc ph¸t triÓn. Cã thu nhËp cao ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng cao. ChÝnh tÇm quan träng cña CNH H§H to lín nh vËy lµ lý do em chän “ Néi dung chñ yÕu cña CNH- H§H vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn nã ë ViÖt Nam hiÖn nay” ®Ò tµi lÊy gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tÝnh tÊt yÕu cña CNH- H§H Kh¸i niÖm vÒ CNH- H§H thùc tr¹ng CNH _ H§H ë ViÖt Nam ..c¸c néi dung môc tiªu c¬ b¶n cña CNH – H§H ë níc ta. C¸c tiÒn ®Ò gi¶i ph¸p lín tiÕn hµnh CNH- H§H th«ng qua bµi viÕt nµy em hy väng cã thªm hiÓu biÕt, kiÕn thøc vÒ CNH- H§H. Bµi viÕt cña em ®îc sù híng dÉn cu¶ ThÇy: §ç Quèc Hïng. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy vµ hy väng sÏ chØ b¶o trong nghiªn cøu khoa häc mét c¸ch nghiªm tóc. II, Ph¹m trï CNH vµ thùc chÊt cña CNH 1.Ph¹m trï CNH ho¸ Chóng ta ®· xem xÐt CNH trªn khÝa c¹nh vai trß vµ nh÷ng quan ®iÓm vÒ nã ë níc ta. Nh vËy CNH lµ g×?§Þnh nghÜa CNH ®îc ®a ra víi sù viÖc hiÖn nay ë níc ta nh thÕ nµo? Víi c©u hái thø nhÊt, tõ tríc tíi nay cã rÊt nhiÒu c©u tr¶ lêi ®îc ®a ra. Nh vËy nªn hiÓu ph¹m trï nµy nh thÕ nµo? Tríc hÕt xin trÝch ra mét vµi ®Þnh nghÜa ®· cã. Theo t¸c gi¶ B. MazlÝh khi xem xÐt qu¸ tr×nh CNH ë Anh ¤ng ®· da ra “h×nh thï c«ng nghiÖp ho¸ díi d¹ng tãm t¾t mét qu¸ tr×nh” ®îc ®¸nh dÊu b»ng mét sù chuyÓn ®éng tõ mét nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp sang mét nÒn kinh tÕ ®îc gäi lµ c«ng nghiÖp. Trong quÊn s¸ch gi¸o khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña Liªn X« (cò) ®îc dÞch sang tiÓÕg ViÖt Nam n¨m 1958 ®· ®a ra ®Þnh nghÜa: “ C«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng sù ph¸t triÓn Êy cÇn thiÕt cho sù t¹o nÒn kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së kü thuËt tiªn tiÕn”. Nhng ë ®©y cÇn chó ý mét lµ sù nghiÖp CNH ë Liªn X« (cò) trong bèi c¶nh LÞch sö lµ nø¬c x· héic chñ nghi·, häph¶i t¹o ra cc¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong vßng v©y cña Chñ nghÜa t b¶n. ChÝnh v× vËy hä ®· g¾n c«ng nghiÖp ho¸ víi qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆn. §Æt c«ng nghiÖp ho¸ trong bèi c¶nh chung cña Ph¸t triÓn kinh tÕ víi néi dung c¬ b¶n lµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ trªn c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh»m ®Èy m¹nh nhÞp ®é ph¸t triÓn ®ång thêi híng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kinh tÕ x· héi. Tæ chøc ph¸t triÓn tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ míi cã kh¶ n¨ng thù tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ tíi sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn cña nh©n tè con ngêi. C«ng nghiÖp ho¸ cßn t¹o vËt chÊt, kü thuËt cho viÖc cñng cè t¨ng cêng tiÒm lùc ph¸t triÓn quèc phßng v÷ng m¹nh, cã thÓ chóng ta míi cã thÓ yªn t©m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh th× cã thÓ míi t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn an ninh quèc phßng ph¸t triÓn. M¹t kh¸c CNH cßn t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng cho viÖc thùc hiÖn tèt ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ khoa häc c«ng nghÑ t¨ng cêng träng lîng tiÕng nãi cña ta trªn diÔn ®µn quèc tÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, tÝnh quy luËt cña gi¸ thµnh c«ng nghiÖp hiÖn nay, tÝnh quy luËt cña gi¸ thµnh c«ng nghiÖp ho¸ cµng ®ßi hái bøc thiÕt ®èi víi níc ta v× nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc. Theo sè liÖu thu nhËp n¨m 1983 th× GNP trªn ®Çu ngêi cña ViÖt Nam lµ 220 USD trªn ®Çu ngêi, trong khi ®ã Singapore lµ 19 092 USD/ ®Çu ngêi. §µi Loan lµ 11900 USD/ ®Çu ngêi. Hµn Quèc lµ 844 USD/ ®Çu ngêi, Mal¸yia lµ 3713 USD / ®Çu ngêi, Th¸i lan lµ 2130 USD / trªn ®Çu ngêi Philipinlµ 913 USD / ®Çu ngêi, In®«nªsia lµ 830 USD / ®Çu ngêi. Møc sèng 220 USD / ®Çu ngêi, c¸c níc Hµn Quèc, §µi Loan, philipin, Malaysia ...còng ®· ®at ®îc tõ mÊy trôc n¨m tríc ®©y. VÒ mÆt tr×nh ®é CNH cña níc ta còng bÞ tôt hËu so víi hä rÊt nhiÒu. Nguyªn nh©n lµ do n¨ng xuÊt lao ®éng cña ta thÊp h¬n hä nhiÒu lÇn. Nõu tÝnh theo gi¸ mua t¬ng ®¬ng th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi hµng n¨m cña VÞªt Nam lµ 1023trong khi ®ã In®onªsia lµ 2181, philipin lµ 2303, Th¸i Lan lµ 3985, Malaysia lµ 6140. §Ó tr¸nh khái tôt hËu xa h¬n n÷a, ®Ó ph¸t triÓn nhanh h¬n n÷a trªn con ®êng ®· chän chóng ta kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c l;µ ®Èy m¹nh CNH- H§H ®Êt nø¬c. B- Gi¶i QuyÕt vÊn ®Ò 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 TÝnh tÊt yÕu cña kh¸ch quan vµ nh÷ng quan ®iÓm cña ®¶ng vµ nhµ níc vÒ sù nghiÖp CNH- H§H 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan: N« dÝch vµ lÞch sö ®· chøng minh qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi nhanh nhÊt, ®ã lµ CNH. Trªn thÕ giíi CNH ®· biÕn ®æi nhiÒu níc tõ x· héi l¹c hËu trë thµnh níc v¨n minh hiÖn ®¹i, ®øng vÞ trÝ hµng ®Çu thÕ giíi. Trong xu híng ph¸t triÓn nh vò b·o hiÖn nay cña thÕ giíi CNH ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng tÊt yÕu cña nã, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c nîc hiÖn nay ®ang trong t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn th× con ®êng c¶i t¹o x· héi th«ng qua CNH lµ con ®êng quy nhÊt mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ®ªt tù ®a m×nh tù vît qua danh giíi nghÌo ®ãi, tr¸nh tôt hËu kh¸ xa so víi c¸c níc ph¸t triÓn. Th«ng qua CNH c¸c níc sÏ trang bÞ ®îc cho m×nh cã së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn S¶n xuÊt míi hiÖn nay – Trong ®ã c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt míi hiÖn ®¹i cã thÓ kh¸i qu¸t lµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ ho¸ vµ hiÖn ®¹i dùa trªn tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn cao- C¬ së vËt chÊt ®ã ph¶i cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, tr×nh ®é x· héi ho¸ vµ lao ®éng cao. Cã ®îc c¸i “ Cèt vËt chÊt” nh vËy c¸c nø¬c míi cã ®ñ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt råi rµo ®¸p øng cho tieu dïng hiÖn ®¹i mµ cßn cã kh¶ n¨ng tÝch luü lín vµ chØ cã khi ®ã con ngêi míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó quan t©m ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c tho¶ m·n nhu cÇu toµn diÖn cña m×nh. ë níc ta hiÖn nay qu¸ tr×nh x©y dùng XHCN lµ qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi ®a ®Êt níc tõ x· héi l¹c hËu lªn mét x· hé míi tèt ®Ñp h¬n, chóng ta tiÕn hµnh x©y dùng x· héi chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa. V× vËy rÊt cÇn nÒn t¶ng ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ. Trªn ph¬ng tiÑn xem xÐt ®ã, nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt cña níc ta lµ mét nÒn s¶n xuÊt nhá kÐm ph¸t triÓn muèn x©y dùng mét x· héi míi toµn diÖn vÒ nhiÒu mÆt: 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 X©y dùng chÕ ®é lµm chñ tËp thÓ, x©y dùng nÒn s¶n xuÊt x· héichñ nghÜa, nÒn v¨n ho¸ míi vµ con ngêi míi XHCN tríc tiªn ta ph¶i cã ®îc c¸i cèt vËt chÊt cho x· héi míi- ®ã lµ c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt míi hiÖn ®¹i. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy con ®êng tÊt yÕu kh¸ch quan nh ®· kh¼ng ®Þnh, ®ã lµ tiÕn hµnh CNH- H§H ®Êt níc bëi v× viÖc thùc hiÖn hoµn thµnh tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cã ý nghÜa vµ t¸c dông to lín vÒ nhiÒu mÆt: CNH lµ mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ lùc lîng s¶n xuÊt lµm thay ®æi c¨n b¶n khoa häc s¶n xuÊt t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. CNH chÝnh lµ thùc hiÖn x· héi vÒ mÆt Kinh tÕ víi tèc ®é cao, gãp phÇn æn ®Þnh vµ ngµy cµng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña mäi thµnh viªn trong céng ®ång x· héi. Trªn c¬ së thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n qu¸ tr×nh CNH sÏ gi¶i quyÕt tèt c¸c nhiÖm vô ®Æt ra cña sù ph¸t triÓn Kinh tÕ ®ã lµ n©ng cao vai trß kinh tÕ cña nhµ níc, n©ng cao kh¶ n¨ng tÝch luü më réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh míi, ®¸p øng c¸c nhu cÇu viÖc lµm cña ngêi lao ®éng vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh c¸c vïng trong níc vµ gi÷a c¸c níc ®Æt ra. H¬n n÷a, nh©n tè con ngêi víi t c¸ch lµ chñ thÓ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi ®ang trë thµnh trung t©m cña nÒn kinh tÕ. §Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß cña m×nh, con ngêi tÊt yÕu ph¶i lµ con ngêi hiÖn ®¹i, cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cao, trªn c¬ së thùc hiÖn c«ng nghiÖp cña liªn hîp quèc (UNICO) ®· ®a ra ®Þnh nghÜa “c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ: trong qu¸ tr×nh nµy mét bé phËn ngµy cµng t¨ng cña nguån cña c¶i quèc d©n ®îc ®éng viªn ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ vµ cã mét bé phËn lu«n thay ®æi ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng cã kh¶ n¨ng ®¶m 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 b¶o cho toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao, ®¶m b¶o ®¹t tíi sù tiÕn bé vÒ kinh tÕ x· héi”. Còng theo híng ®ã, c¸c t¸c gi¶ cuèn “C«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt nam vµ c¸c níc trong khu vùc” ®· ®a ra ®Þnh nghÜa “c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tÊt yÕu nh»m t¹o nªn nh÷ng chuyÓn biÕn c¨n b¶n vÒ kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc trªn c¬ së khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ trong c¶ níc, më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu ngµnh víi tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i”. Qua xem xÐt mét vµi ®Þnh nghÜa ®a ra cã thÓ thÊy tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ gãc quy m« ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. Mçi n¬i, mçi quèc gia cã ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Tuy vËy, ®Þnh nghÜa c«ng nghiÖp ho¸ còng ph¶i chØ ra ®îc c¸i cèt lâi cña qu¸ tr×nh nµy “Sù ®æi míi, chuyÓn tõ kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu lªn tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao”. Tríc ®©y, khi vËn dông mét c¸ch m¸y mãc m« h×nh kinh tÕ cña Liªn X« (cò) nªn trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ chóng ta còng x¸c ®Þnh néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ ph¸t triÓn ®¹i c«ng nghiÖp tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng. Ch¼ng h¹n nh mét sè ®Þnh nghÜa vÒ c«ng nghiÖp ho¸ lµ: “Qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ lín trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp nÆng, dÉn tíi sù t¨ng nhanh tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt cho lao ®éng vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng” hoÆc nh “Kinh tÕ chÝnh trÞ” cò cña trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n c¸c t¸c gi¶ ®· ®Þnh nghÜa: ”C«ng nghiÖp ho¸ XHCN lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt víi kü thuËt cña CNXH: X©y dùng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ ho¸ cá kh¶ n¨ng c¶i t¹o c¶ n«ng nghiÖp vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nh»m biÕn níc ta tõ mét níc kinh tÕ chËm ph¸t triÓn thµnh mét níc XHCN cã c¬ cÊu c«ng n«ng hiÑn ®¹i”. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Þnh nghÜa nh thÕ vÒ c«ng nghiÖp ho¸ ®· ph¶n ¸nh ®îc c¸i cèt lâi cña qu¸ tr×nh nµy, tuy thÕ viÖc nhÊn m¹nh vai trß cña c«ng nghiÖp nÆng lµ kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña níc ta, thiÕu sù ph©n tÝch khoa häc. ChÝnh t tëng chØ ®¹o nµy ®· dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ mµ ®Æc biÖt lµ thÊt b¹i trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta tõ n¨m 1960 (tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø III). Sau khi cã sù biÕn ®éng m¹nh mÏ trong khèi XHCN. §ã lµ sù xôp ®æ vÒ m« h×nh kinh tÕ cña mét lo¹t c¸c níc trong khèi XHCN, ®Æc biÖt lµ sù tan r· cña liªn bang céng hoµ X« ViÕt (1990). §¶ng vµ nhµ níc ta nhËn ra nh÷ng sai lÇm trong viÖc chØ ®¹o ®Þnh híng x©y dùng nÒn kinh tÕ vµ ®· tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi thu ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín nh chóng ta ®· biÕt. Theo ®· ®æi míi t duy kinh tÕ ®ã, sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta còng ®îc hiÓu theo mét c¸ch kh¸c trªn nÒn t¶ng ph©n tÝch khoa häc ®iÒu kiÖn cô thÓ cña dÊt níc vµ tiÕp thu kinh nghiÖm cña c¸c níc trªn thÕ giíi vµ nhÊt lµ c¸c níc trong khu vùc. §Þnh nghÜa møi vÒ c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta ®îc ®a ra trong nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng 7 kho¸ VII víi néi dung nh sau: “C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tù sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao”. §èi víi níc ta ®ã lµ mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nh»m c¶i biÕn mét x· héi n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét x· héi c«ng nghiÖp g½n víi viÖc h×nh thµnh tõng bíc quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé ngµy cµng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ h¬n b¶n chÊt u viÖt cña chÕ ®é míi. Chóng ta x¸c ®Þnh r»ng ®Þnh nghÜa nµy kh«ng ph¶i lµ mét ®Þnh nghÜa hoµn h¶o, song nã ®· chØ ra ®îc c¸i cèt lâi cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸. X¸c ®Þnh ®îc vai trß cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ khoa häc c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh nµy. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Khi xÐt ®Õn ®Þnh nghÜe c«ng nghiÖp ho¸ ë níca ta th× ®ång thêi còng thÊy ®îc con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ lµ con ®êng mµ §¶ng ta ®· chän lµm ®Þnh híng thùc hiÖn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc. Tõ sù ph©n tÝch díi ®©y ta sÏ thÊy ®îc sù lùa chän trªn lµ hoµn toµn phï hîp víi quy luËt, víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ®Êt níc ta. Theo ®Þnh nghÜa trªn, tõ “hiÖn ®¹i ho¸” lµ lµm cho mét c¸i g× ®ã mang tÝnh chÊt cña thêi ®¹i ngµy nay. VËy hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n lµm cho kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®¹t ®îc tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thêi ®¹i hiÖn nay. Trong lÞch sö c«ng nghiÖp ho¸ trªn thÕ giíi cã nhiÒu con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ nhng thÓ hiÖn ë 2 con ®êng chÝnh ®ã lµ c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn vµ c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸. Con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn lµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ mµ nhiÌu níc tríc ®©y ®· tr¶i qua nh Anh, Ph¸p, Mü, NhËt, §øc, Liªn X«(cò),... thêng ®ã lµ nh÷ng níc ®· cã nÒn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®¬ng thêi. Do ®ã, nh÷ng bíc tiÕn cña c«ng nghiÖp ho¸ thêng g¾n víi nh÷ng s¸ng chÕ ph¸t minh cña chÝnh níc ®ã hay thêi ®¹i ®ã. V× vËy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ thêng kÐo dµi hµng 100 n¨m theo ®· ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, ë thêi kú ph«i thai cha thµnh mét cuéc c¸ch m¹ng vò b·o nh ngµy nay. Ngµy nay, ®èi víi c¸c níc ®i sau t×nh h×nh ®ang ®æi kh¸c, ®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò trong c«ng nghiÖp ho¸ cã rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p hay c«ng nghÖ ®Ó s¨n sµng ®em ra sö dông. TiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ theo híng trËn dông lîi thÕ nh ®· nãi cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn muén chÝnh lµ c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸. Theo con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ th× thêi gian ng¾n h¬n rÊt nhiÒu so víi con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn. cã thÓ ®¬n cö ra ®©y vµi con sè lµm dÉn chøng. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Anh ®îc coi lµ b¾t ®Çu tõ n¨m 1780 vµ ph¶i tíi 58 n¨m sau ®ã th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi míi t¨ng lªn gÊp ®«i. ë Mü c«ng nghiÖp ho¸ b¾t ®Çu tõ n¨m 1839 vµ ®Ó ®¹t ®îc møc t¨ng thu nhËp gÊp ®«i ®· cÇn têi 47 n¨m. Níc NhËt b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ vµo n¨m 1880 vµ ®· rót ng¾n ®îc thêi gian t¨ng gÊp ®«i thu nhËp xuèng møc 34 n¨m. C¸c níc ®i sau ®iÓn h×nh cho con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ g¨n víi hiÖn ®¹i ho¸ th× Nam TriÒu Tiªn ®¹t kÕt qu¶ trªn trong vßng 11 n¨m (1966-1977). Míi ®©y Trung Quèc ®· rót ng¾n thêi gian ®ã xuèng cßn 10 n¨m (1977-1987). Kinh nghiÖm thÕ giíi lµ bµi häc thùc tiÔn cho ViÖt nam häc tËp. Nhng ®iÒu chñ yÕu viÖc tiÕn hµh c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta lµ phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®ang dÆt ra cho qu¸ tr×nh nµy nh: TriÖt ®Ó khai th¸c lîi thÕ cña c¸c níc ph¸t triÓn muén vÒ c«ng nghiÖp. Xu thÕ Quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nhanh chãng vît qua ®îc nghÌo, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu cña níc ta so víi c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi. Con ®êng ®· chän më híng ®i cho chóng ta tiÕn tíi mét c¸i ®Ých cao h¬n. Chóng ta tin tëng r»ng víi bíc ®i v÷ng ch¾c ®óng ®¾n ®Êt níc ta sÏ tiÕn tíi ®îc c¸i ®Ých ®ã. Nhng ®Ó cã ®îc bíc ®i nh vËy mçi chóng ta ph¶i hiÓu s©u h¬n, cô thÓ h¬n con ®êng chóng ta sÏ ®i, tøc lµ ph¶i n¾m ®îc thùc chÊt cña vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ lµ g×? 2.Thùc chÊt cña vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ . Trªn c¬ së c¸c ®Þnh nghÜa vÒ c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ cã thÓ rót ra thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸-x· héi lµ: “Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸ch m¹ng kü thuËt thùc hiÖn sù ph©n c«ng møc v× lao ®éng x· héi, lµ qu¸ tr×nh tÝch luü, XHCN ®Ó kh«ng ngõng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng”. Tõ thùc chÊt ®ã cã nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch kh¸ nhanh vÒ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, còng nh tån l¹i nhiÒu quan niÖm kh¸ nhanh vÒ ph¹m trï c«ng 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghiÖp ho¸. Thùc ta nh÷ng n¨m tríc ®©y ë níc ta kh«ng tån t¹i nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ c«ng nghiÖp ho¸ mµ ®ã chØ lµ nh÷ng c¸ch gi¶i thÝch quan niÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸ mµ §¹i héi VI ®· x¸c ®Þnh. Quan niÖm nµy thÓ hiÖn néi dung toµn diÖn, môc tiªu vµ tÝch lÞch sö cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, tÝnh chÊt XHCN cña c«ng nghiÖp ho¸, vai trß cña §¶ng, Nhµ níc vµ nh©n d©n lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta. Sù tån t¹i nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ mét vÊn ®Ò lµ mét hiÖn tîng b×nh thêng trong khoa häc kinh tÕ. nãi chung ngêi ta muèn ®a ra mét ®Þnh nghÜa ng¾n gän cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ nhng viÖc ®ã vÊp ph¶i 2 m©u thuÉn: -Kh«ng bao qu¸t ®îc b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. -Muèn bao qu¸t ®îc th× ph¶i ®a ra mét ®Þnh nghÜa dµi dßng vµ cÇn cã nh÷ng lÝ gi¶i phøc t¹p kÌm theo. Nhng dï quan niÖm nh thÕ nµo ch¨ng n÷a vÇn kh«ng thÓ ®ång nhÊt kh¶i niÖm c«ng nghiÖp ho¸ víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh réng lín, phøc t¹p, b¶n chÊt cña nã bao hµm trªn c¸c mÆt sau: -Mét lµ, c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh trang bÞ vµ trang bÞ l¹i c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho mäi ngµnh kinh tÕ quèc d©n, tríc hÕt lµ c¸c ngµnh chiÕm vÞ trÝ träng yÕu. Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ngµy nay, qu¸ tr×nh trang bÞ vµ trang bÞ l¹i c«ng nghÖ cho c¸c ngµnh ph¶i g¾n chÆt víi qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ ë c¶ phÇn cøng vµ phÇn mÒm cña c«ng nghÖ -Hai lµ, c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng chØ liªn quan ®Õn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, mµ lµ qu¸ tr×nh bao trïm lªn tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña mét 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 níc. §ã lµ mét lÏ tÊt yÕu v× nÒn kinh tÕ mçi níc lµ mét hÖ thèng nhÊt c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc lu«n cã quan hÖ t¬ng hç, ¶nh hëng lÉn nhau. -Ba lµ, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ trong bÊt cø giai ®o¹n nµo còng ®Òu võa lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ kü thuËt, võa lµ qu¸ tr×nh kü thuËt x· héi. Qu¸ tr×nh kinh tÕ kü thuËt t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt cho viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung cña qu¸ tr×nh kinh tÕ-x· héi. Ngîc l¹i qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi gãp phÇn t¹o nªn ®éng lùc ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh kinh tÕ-x· héi. -Bèn lµ, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Ngµy nay mçi níc ®ang trë thµnh mét bé phËn cña hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi, chÞu sù t¸c ®éng chung cña quèc tÕ, viÖc x©y dùng ph¬ng híng c«ng nghiÖp ho¸ ngoµi viÖc dùa trªn c¬ së tiÒm lùc trong níc vÉn ph¶i dùa trªn t×nh h×nh thÕ giíi. Më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ theo xu thÕ, ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ. -N¨m lµ, c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng ph¶i lµ mét môc ®Ých tù th©n mµ lµ mét ph¬ng thøc cã tÝnh chÊt phæ biÕn. mâi níc tuy cã mét môc tiªu riªng nhng nh×n chung vÉn cã nh÷ng t¬ng ®ång, ®ã lµ: x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong níc, ®¶m b¶o nhÞp ®é t¨ng trën kinh tÕ, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n,... Môc tiªu l©u dµi c¶u c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ lµ c¶i biªn níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt, møc ®é vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. §Ó d¹t ®îc mcô tiªu trªn ®· ®Ò ra ®ßi hái toµn §¶ng toµn d©n ph¶i ®ång lßng hîp søc t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.Néi dung chÝnh cña c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta Nh ®· nªu bËt trong ®Þnh nghÜa, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc bao gåm 2 néi dung c¬ b¶n ®ã lµ: trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ theo ®ã lµ x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý trong tÊt c¶ cÊc ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Díi ®©y tr×nh bµy cô thÓ 2 néi dung nµy: a.Trang bÞ c«ng cô thÝch hîp theo híng hiÖn ®¹i ho¸ cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, th«ng qua c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i: ë níc ta, mét níc ®ang ®Þnh híng ®i lªn XHCN kh«ng qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa, viÖc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ trong ®iÒu kiÖn ®ã tÊt yÕu ph¶i ¸p dông nh÷ng thµnh tùu míi cña c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ, nh»m g»n liÒn c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸ nÒn KTQD. ChÝnh v× vËy, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ë níc ta ®îc x¸c ®Þnh lµ “then chèt” vµ khoa häc kü thuËt ®îc coi lµ mét “quèc s¸ch”, lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nhê cã nh÷ng øng dông tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, chóng ta ®· ®¹t ®îc bíc t¨ng trëng quan träng vÒ tæng s¶n lîng l¬ng thùc vµ n¨ng suÊt c©y trång. Trong kho¶ng 10 n¨m n¨ng suÊt lóa b×nh quan ®· t¨ng gÊp rìi (1980: 20,8 t¹/ha vµ n¨m 1985 lµ 35 t¹/ha) trong c«ng nghiÖp, nhê ®æi míi c«ng nghÖ, mét sè nghµnh ®· ®øng v÷ng, c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng vµ gãp mét phÇn vµo xuÊt khÈu. Nh vËy, néi dung chñ yÕu cña sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ lµ: -C¬ cÊu ngµnh s¶n xuÊt g¾n liÒn c¬ cÊu c«ng nghÖ: 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta sÏ t¹o sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu theo híng phÊn ®Êu trong vµi thËp kû tíi, tû träng c«ng nghiÖp trong GDP gi¶m xuèng cßn trªn díi 10%, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®¹t têi kho¶ng 90%. Trong c«ng nghiÖp th× c«ng nghiÖp chÕ t¹o chiÓm tû träng lín nhÊt: 70-80%. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, chó träng c¸c ngµnh thùc phÈm, dÖt da, may mÆc, c¬ khÝ, l¾p r¸p «t«, xe m¸y, hµn ®iÖn tö. §Èy m¹nh th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån khÝ ®èt. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng cÇn x©y dùng lµ: ®iÖn, xim¨ng, thÐp, ph©n bãn, h×nh thµnh mét sè ngµnh mòi nhän träng ®iÓm nh: khai th¸c chÕ biÕn dÇu khÝ, c«ng nghÖ ®iÖn tö, th«ng tin, du lÞch,... -C¬ cÊu c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, n«ng nghiÖp: Trong 5 n¨m tríc m¾t vÉn ph¶i coi träng n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. C«ng nghiÖp n«ng th«n cÇn ®îc ph¸t triÓn m¹nh, x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, liªn kÕt chÆt chÏ víi trång trät vµ ch¨n nu«i, khai th¸c nguyªn liÖu t¹i chç. PhÊn ®Êu ngµnh s¶n xuÊt l¬ng thùc, thùc phÈm ®¹t 30 triÖu tÊn vµo n¨m 2000. -VÒ c¬ cÊu c«ng nghiÖp trong 5 n¨m tíi cã tÝnh ®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, c¸c tam gi¸c kinh tÕ (kho¶ng 20 khu) vµ ®iÓm c«ng nghiÖp r¶i r¸c xung quanh c¸c thÞ trÊn vµ trôc lé chÝnh trõ mét sè Ýt khu c«ng nghiÖp nÆng (Th¸i Nguyªn, ViÖt Tr×,...) cßn l¹i chØ dµnh cho c«ng nghiÖp nhÑ hµng tiªu dïng,... vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng cÇn tranh thñ thêi c¬ huy ®äng vèn trong níc vµ níc ngoµi ®Ó x©y dùng mét sè c«ng tr×nh then chèt cã tÝnh cÊp b¸ch vµ hiÖu qu¶, vèn ®Çu t cho c«ng nghiÖp nÆng kh«ng qu¸ 70% tæng sè vèn ng©n s¸ch, chñ tr¬ng, dù ¸n cã ®Çu t cã c¨n cø khoa häc ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi râ rÖt. Ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp. Cã triÓn väng dùa trªn c«ng nghÖ cao, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë giai ®o¹n tiÕp theo. N©ng cao n¨ng lùc nghiªn cøu triÓn khai c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong níc, t¹o mét ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt gièic kh¶ n¨ng tiÕp cËn c«ng nghÖ thÕ giíi. Phæ cËp c¸c lo¹i h×nh c«ng nghÖ thÝch hîp trªn ®Þa bµn n«ng th«n, miÒn nói. §Ó thùc hiÖn nh÷ng bíc nh¶y vät vÒ c«ng nghiÖp m¹nh d¹n tiÕp cËn, sö dông c«ng nghÖ cao nh vi ®iÖn tö, tin häc, tù ®éng ho¸, vËt liÖu míi,... Xo¸ bá quan niÖm coi khoa häc c«ng nghÖ chØ lµ c«ng viÖc cña c¸c nhµ khoa häc mµ ®©y lµ c«ng viÖc cña mäi ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi vµ tËp trung cao ë c¸c dù ¸n quèc gia. Ngµy nay khoa häc c«ng nghÖ ®· trë thµnh mét lùc lîng s¶n xuÊt quan träng cïng víi ngêi lao ®éng cã hiÓu biÕt, cã kinh nghiÖm vµ c¸c TLSX. V× vËy, ta phÊn ®Êu ®Ó lùc lîng khoa häc vµ c«ng nghÖ trë thµnh mét lùc lîng quan träng ë c¸c khu vùc tËp trung c«ng nghÖ cao nh Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh. Nh vËy, víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ më hiÖn nay, c¸c chÝnh s¸ch ®a ph¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ kü thuËt, kinh tÕ kü thuËt ®· vµ sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng to lín ®Ó níc ta cã thÓ tranh thñ ®îc sù gióp ®ì nhiÒu mÆt tõ bªn ngoµi, ®Æc biÖt vÒ vèn vµ kü thuËt, ®ång thêi cè g¾ng ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng vµ tiÒm lùc cã trong níc ®Ó c¬ khÝ ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. b.H×nh thµnh vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ g¾n víi tæ chøc vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu ®Çu t: Khi lùc lîng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn th× còng ph¶i cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n trong quan hÖ s¶n xuÊt th× míi ®¶m b¶o ®îc yªu cÇu cña quy luËt phï hîp. C«ng nghiÖp hoµ cã nghÜa lµ chØ trang bÞ c«ng nghÖ khoa häc hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n mµ c«ng nghiÖp ho¸ cßn ph¶i g¾n víi mét c¬ 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cÊu kinh tÕ hîp lý chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng tiÕn bé lµ mét xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ níc ta. C¬ cÊu kinh tÕ Êy ph¶i cïng lóc ®¶m b¶o ®îc 2 nhiÖm vô: NhiÖm vô cña mét níc c«ng nghiÖp ph¶i lµm (ph¸t triÓn tù nhiªn) ®Ó c¶i thiÖn x· héi n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh x· héi c«ng nghiÖp, ®ång thêi ph¶i triÓn khai ngay nh÷ng c«ng viÖc mµ mét níc hËu c«ng nghiÖp ®ang lµm (rót ng¾n). “Mèi níc tiÕn lªn th× nh©n tè x· héi chñ nghÜa t¨ng thªm” (V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp hµnh Trung ¬ng kho¸ VII, Hµ néi, 1994, trang 43). X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ míi, hîp lý trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cã ý thøc, cã kÕ ho¹ch vµ do ®ã tÊt yÕu ph¶i dùa vµo c¸c nh©n tè: sè d©n vµ nhu cÇu, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tiÒm n¨ng ®Êt níc, nguån vµ quy m« vèn, quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ,... trªn c¬ së xem xÐt ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña ®Êt níc §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ ë níc ta lµ qu¸ tr×nh t¹o ra c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý mµ “Bé x¬ng” g¾n víi sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ s©u réng ®Ó tõng bíc tao ra c¬ cÊu kinh tÕ ®ã, cÇn ph¶i thùc hiÖn sù kÕt hîp c«ng nghÖ víi nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau: ®a d¹ng ho¸ mÆt b»ng kü thuËt, tranh thñ c«ng nghÖ muÜ nhän, tiªn tiÕn, ®iÒu ®ã cho phÐp sö dông cã hiÖu qu¶ lùc lîng lao ®éng dåi dµo phï hîp víi kh¶ n¨ng vèn cña níc ta. VÒ mÆt quy m« mµ xÐt, lÊy quy m« võa vµ nhá lµ chÝnh, tõng bíc chuÈn bÞ cho híng x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ víi quy m« lín hîp lý. Tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn, trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó t¹o ra c¬ së vËt chÊt – kÜ thuËt cho nÒn s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹I tÊt yÕu ph¶I tiÕn hµnh ph©n c«ng l¹i lao ®éng trªn ph¹m vi c¶ níc, còng nh tõng nghµnh tõng c¬ së. -Ph©n c«ng lao ®éng. Víi lùc lîng lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 37% tæng sè lao ®éng c¶ níc, v× vËy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i g¾n víi viÖc ®iÒu tiÕt qóa tr×nh ph¸t triÓn vµ ph©n bè l¹i d©n c. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ë n«ng th«n g¾n víi viÖc ®« thÞ ho¸ t¹ chç lµ néi dung quan träng cu¶ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch kinh tÕ vµ ph¬ng híng ®i lªn chñ yÕu cña kinh tÕ n«ng th«n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹I ho¸. -Ph©n phèi vèn: PhÇn lín vèn ®Çu t cña nhµ níc sÏ ®îc giao cho c¸c nghµnh trung ¬ng qu¶n lý ®Ó x©y dùng nhiªï c«ng tr×nh ph©n bè ë nhiÒu vïng kh¸c nhau, phÇn cßn l¹i giao cho ®Þa ph¬ng qu¶n lý kho¶ng 30% cho c¸c vïng träng ®iÓm, 70% cho c¸c vïng kh¸c. §èi víi sè vèn mµ nhµ níc chØ cã thÓ híng dÉn b»ng c¸c chÝnh s¸ch u ®·i khuyÕn khÝch (nh vèn ®Çu t níc ngoµi, vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c) th× vïng träng ®iÓm chiÕm 70% cßn 30% cho c¸c vïng kh¸c. Nh vËy, víi vai trß híng dÉn, Nhµ níc ®¶m b¶o ®îc sù hµi hoµ trong ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng, t¹o mét c¬ cÊu c©n ®èi cho nÒn kinh tÕ. V.C¸c tiÒn ®Ò hay gi¶i ph¸p lín ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ViÖc ®Èy tíi mét bíc sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc phô thuéc vµo nhiÒu ®iÒu kiÖn. Trong ®ã cÇn chñ träng nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: 1.VÊn ®Ò vèn: Vèn vµ sö dông vèn lµ vÊn ®Ò lµ vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng. Kh«ng cã vãn mµ nãi ®Õn c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ th× chØ lµ ¶o tëng. VÊn ®Ò nµy xuÊt ph¸t tõ viÖc c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ kÐo theo sù thay ®æi lín vÒ sè lîng vµ chÊt lîngk, vÒ c¬ cÊu ngµnh s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh míi xuÊt hiÖn nªn ®ßi hái ph¶i cã vèn ®Çu t míi cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu ®ã. Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ th× yªu cÇu tÝch kuü vµ ®Çu t ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®¹t 20% GNP. TRong khi ®ã thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta ®· cho thÊy GNP b×nh qu©n theo ®Çu ngêi hiÖn nay vÉn ë trong nhãm thÊp nhÊt thÕ giíi (kho¶ng 200USD/ngêi) vµ møc tÝch luü míi ®¹t 8% GNP. Cßn ®Çu t so víi GNP chØ 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 h¬n 10%. Do ®ã huy ®éng vèn cho c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét nhiÖm vô quan träng cña toµn §¶ng, toµn d©n ta trong thêi gian tíi. ViÖc to¹ nguån vèn ë níc ta hiÖn nay cã thÓ dùa vµo 2 nguån vèn, ®ã lµ: nguån vèn trong níc vµ nguån vèn níc ngoµi. Trong ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú cña §¶ng ®· ®Æt ra vÊn ®Ò: “Nguån vèn trong níc lµ quyÕt ®Þnh, vèn tõ níc ngoµi lµ quan träng”. Víi nguån vèn trong níc th× tÝnh quyÕt ®Þnh cña nã ®· ®îc kh¼ng ®Þnh b»ng kinh nghiÖm cña rÊt nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Mét sè níc ch©u ¸ cho thÊy thêi gian ®Çu c¶u c«ng nghiÖp ho¸ hä ph¶i huy ®éng ë trong níc kho¶ng 50%-80% sè vèn cÇn thiÕt vµ ph¶ duy tr× trong nhiÒu n¨m møc ®Çu t trªn 30% GDP míi trë thµnh nh÷ng “con rång” nh hiÖn nay. §èi víi níc ta, ®Ó cã thÓ khai th¸c tèi ®a nguån tÝch luü trong níc cÇn ph¶i thùc hiÖn m¹nh mÏ c¸c biÖn ph¸p sau: -Nhµ níc cã chÝnh s¸ch ®¶m b¶o lîi Ých tho¶ ®¸ng cho ngêi cã vèn ®Çu t (®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch thuÕ vµ lîi nhuËn) ®Ó tõ ®ã cã thÓ huy ®éng tèi ®a tÝch luý tõ trong néi bé nÒn kinh tÕ. Huy ®éng tèi ®a nguån tiÒn nhµn rçi trong d©n ®Ó cho vay tÝn dông, biÕn chóng thµnh nh÷ng ®ång vèn ho¹t ®éng sinh lîi theo tÝnh to¸n cña mét sè nhµ kinh tÕ, nguån vèn hiÖn ®äng trong d©n díi d¹ng vay ®« la vµ tiÒn ViÖt nam kho¶ng 20.000 tû, thªm vµo ®ã kho¶ng 500 triÖu USD hµng n¨m lµ sè kiÒu hèi ®îc göi tõ níc ngoµi, nÕu huy ®éng ®îc nguån vèn nµy sÏ cã sè vèn rÊt lín cho c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Muèn vËy ph¶i gi¶i quyÕt ngay nh÷ng trë ng¹i: t©m lý lo ng¹i vÒ hiÖu qña an toµn ®Çu t, mÆt b»ng ®Ó x©y dùng vµ më réng s¶n xuÊt kinh doanh cha ®ñ, thiÕu sù quan t©m hç trî cña Nhµ níc, thñ tôc chÝnh s¸ch phiÒn hµ,... Tæ chøc tèt c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cæ phÇn ho¸ mét sè lín c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®Ó thay thÕ vèn nhµ c«ng nghiÖp b»ng vèn liªn doanh vµ vèn cæ phÇn. §©y lµ biÖn ph¸p cã nhiÒu kh¶ 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 n¨ng thùc thi ®Ó Nhµ níc cã ®iÒu kiÖn tËp trung vèn vµo c¸c lÜnh vùc mòi nhän, c«ng nghÖ cao, cÇn nhiÒu vèn nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Mét h×nh thøc huy ®éng vèn kh¸ ®Æc biÖt vµ hiÖu qu¶ ®ã lµ huy ®éng tèt nguån “B¶o hiÓm x· héi” t¹m thêi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cha dïng tíi ®Ó ph¸t triÓn thªm ngµnh nghÒ s¶n xuÊt dÞch vô míi, võa gãp phÇn vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc võa t¨ng thªm cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. Ngoµi nguån vèn trong níc, nguån vèn bªn ngoµi còng rÊt quan träng thËm chÝ cã thÓ lµ quyÕt ®Þnh trong thêi kú ®Çu tiªn. ViÖc huy ®éng nguån vèn nµy ph¶i th«ng qua chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ víi nhiÒu h×nh thøc, kÕt hîp c¸c lîi thÕ bªn ngoµi vµ bªn trong. H¹n chÕ tíi møc tèi ®a phiÒn hµ vÒ thñ tôc ®Çu t, t¹o m«i trêng ®Çu t thuËn lîi. Tuy nhiªn, thu hót nguån vèn nµy kh«ng chØ phô thuéc vµo m«i trêng ®Çu t ë níc ta mµ cßn tuú thuéc nhiÒu vµo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ ®Çu t. Cßn viÖc vay vèn ph¶i tÝnh ®Õn ph¬ng ¸n vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî. Ngoµi ra viÖc nhËn vèn cña níc ngoµi cßn ph¶i tÝnh to¸n nh÷ng yªu cÇu ®¶m b¶o ®éc lËp, chñ quyÒn vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ. Huy ®éng vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ lµ hai mÆt cña vÊn ®Ò. ChØ cã sö dông vèn cã hiÖu qu¶ míi t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho huy ®éng vèn, ë níc ta vÊn ®Ò lín nhÊt lµ ph¶i tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt, trong tiªu dïng.TiÕp theo lµ ®Çu t ®óng n¬i, ®óng chç. TËp trung ®Çu t theo chiÒu s©u. §Çu t cña Nhµ níc chñ yÕu ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, x©y dùng mét sè c¬ së c«ng nghiÖp mòi nhän then chèt, tµi trî cho c¸c dù ¸n viÖc lµm. 2.VÊn ®Ò nh©n lùc: §©y lµ mét yÕu tè quan träng hµng ®Çu lµ yÕu tè quan träng cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Lý luËn thùc tiÔn cho thÊy trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ho¸ con ngêi lu«n ®ãng vai trß trung t©m vµ môc ®Ých ®Çu tiªn cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ lµ ®Ó t¹o ra sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cho nÒn kinh tÕ. §Ó cã thÓ t¹o ratèc ®é cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia ®¹t ®îc tè ®é cao khi chóng ta gi¶i quyÕt tèt vµ thùc hiÖn ®ång bé c¶ hai nh©n tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ã. Vµ nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc-kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn nay ®· kh¼ng ®Þnh r»ng mÆt kü thuËt cña c¸c yÕu tè tù nhiªn cña s¶n xuÊt ngµy cµng phøc t¹p vµ hiÖn ®¹i h¬n, h¬n n÷a con ngêi ViÖt nam chÞu ¶nh hëng l©u dµi cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. §iÒu ®ã sÏ dÉn ®Õn kÐm søc s¸ng t¹o tr×nh ®é khoa häc kü thuËt thÊp, ký n¨ng kü x¶o trong lao ®éng yÕu. Trong giai ®o¹n hiÖn nay chóng ta chñ yÕu x©y dùng m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ hçn hîp, viÖc tiÕp nhËn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ chiÕm vÞ trÝ kh¸ quan träng ®Ó chóng ta cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn t¹i, theo kÞp nh÷ng tiÕn bé cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt trªn thÕ giíi. nh ®· nãi ë trªn yÕu tè tù nhiªn cña s¶n xuÊt ngµy cµng phøc t¹p tÊt yÕu ph¶i ®ßi hái kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é cña ngêi c«ng nh©n, c¸c c¸n bé qu¶n lý ®Ó cã thÓ ¸p dông nh÷ng thµnh tùu ®ã vµo s¶n xuÊt.Kh«ng nh÷ng thÕ c¹nh tranh ®· buéc chóng ta duy tr× kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®· cã vµ ph¶i c¶i t¹o nã theo híng n©ng cao hiÖu qu¶. §ã lµ ®ßi hái ®¶m b¶o n¨ng lùc néi sinh trong níc, cã nh vËy míi ®øng v÷ng ®îc táng cuéc c¹nh tranh quyÕt liÖt hiÖn nay. ViÖc nµ chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc bëi b¶n th©n nh÷ng con ngêi ViÖt nam mang kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kiÕn thøc khoa häc-c«ng nghÖ cao. Tæng hîp nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, §¶ng ta ®· ®Æt con ngêi vµo vÞ trÝ trung t©m trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc “§¶y ¹nh h¬n n÷a sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o, khoa häc-c«ng nghÖ coi ®ã lµ quèc s¸ch hµng ®Çu ®Ó ph¸t huy nh©n tè con ngêi-®éng lùc trùc tiÕp cña sù ph¸t triÓn”. ViÖc x©y dùng vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé khoa häc-kü thuËt c«ng nh©n lµnh nghÒ, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ë níc ta cÇn th«ng qua hÖ thèng gi¸o 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dôc ®µo t¹o hoµn chØnh. Tríc hÕt Nhµ níc cÇn ®æi míi c¬ cÊu néi dung ch¬ng tr×nh c¸c m«n häc sao cho phï hîp vµ thóc ®Èy ®îc sù ph¸t triÓn cña khoa häc-c«ng nghÖ. §a sù nghiÖp gi¸o dôc ®µo t¹o thµnh sù nghiÖp cña toµn d©n. Võa ®Çu t theo chiÒu réng võa ®Çu t theo chiÒu s©u. Ngoµi ra, cã thÓ göi c¸n bé c«ng nh©n, häc sinh,... lu häc ë níc ngoµi. Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp sö dông quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Çu t mét phÇn cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o con ngêi, c¸c nhµ gi¸o dôc, lùc l¬ng c«ng nh©n lµnh nghÒ hiÖn cã,... mét c¸ch thÝch ®¸ng ®Ó t¹o ra mét ®éi ngò hïng hËu cã nhiÖt huyÕt ®ãng gãp cho sù nghiÖp x©y dùng tæ quèc. ChØ trªn c¬ së ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu ®ã chóng ta míi cã thÓ cã ®îc ®éi ngò c¸n bé khoa häc-kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cã n¨ng lùc. Têng bíc ®¸p øng ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c yªu cÇu míi cña c«ng cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn nh vò b·o hiÖn nay. 3.VÊn ®Ò x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng KÕt cÊu h¹ tÇng chi phèi tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, do ®ã muèn cho nÒn kinh tÕ cÊt c¸nh, mçi quèc gia ph¶i cã mét c¬ së h¹ tÇng phï hîp. VÝ nh Ch©u ¢u, NhËt B¶n sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2 tõ trong hoang tµn ®á n¸t hä ®· th¾t lng buéc bông, dån vèn x©y dùng ®êng x¸, s©n bay, bÕn c¶ng,... ®Ó phôc vô trùc tiÕp cho phôc håi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Níc ta, mét níc bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ nªn kÕt cÊu h¹ tÇng qu¸ thÊp kÐm c¶ vÒ sæ lîng lÉn chÊt lîng, nay bíc vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸hiÖn ®¹i ho¸ viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng phï hîp ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng hoµn chØnh, ®ång lo¹t c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng. §Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng cña ngµnh giao th«ng vËn t¶i,... Giao th«ng vËn t¶i lµ cöa më, lµ ®ßn sãc víi toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi, thóc ®Èy c¸c qu¸ tr×nh giao lu v¨n ho¸ vµ kinh tÕ, ph¸t 20