CHÖÔNG I
MÔÛ ÑAÀU
I.1 GIÔÙI THIEÄU
Huyeän Chaâu Thaønh laø moät huyeän trung taâm coù tieàm naêng lôùn cuûa tænh
Tieàn Giang. Vôùi soá daân 253.593 ngöôøi, ñang treân con ñuôøng nöôùc ruùt ñi ñeán ñoâ thò
hoaù treân toaøn huyeän. Cuoäc soáng ngöôøi daân trong huyeän thuoäc loaïi coù nhu caàu cao,
ngöôøi daân nôi ñaây cuõng raát quan taâm ñeán vaán ñeà caûnh quan moâi tröôøng xung
quanh nhöng do chöa coù ñuû ñieàu kieän, chöa coù phöông tieän ñeå coù theå giuùp hoï thöïc
hieän nhöõng yù nghó ñeïp aáy. Baûn thaân taùc giaû laø moät ngöôøi soáng treân ñòa baøn huyeän
Chaâu Thaønh cuõng coù mong muoán coù ñöôïc moät heä thoáng thu gom chaát thaûi raén
sinh hoaït haèng ngaøy nhö ôû caùc thaønh phoá vaø quan troïng laø mong muoán coù moät
baõi choân laáp chaát thaûi hôïp veä sinh cho rieâng huyeän. Ñeå nhöõng gì laø chaát thaûi
khoâng coøn ung dung treân ñöôøng phoá maø chuùng ta coù theå baét gaëp baát kì nôi ñaâu
treân ñòa baøn huyeän nhö hieän nay.
I.2 SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI
Hieän taïi, tình hình quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn Huyeän Chaâu Thaønh
chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Raùc thaûi chöa ñöôïc thu gom trieät ñeå, vieäc thaûi boû,
xöû lyù raùc coøn tuyø tieän gaây oâ nhieãm ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Ngoaøi
ra, do raùc khoâng ñöôïc thu gom heát haøng ngaøy neân ngöôøi daân thöôøng xuyeân thaûi boû
chuùng xuoáng möông raïch xung quanh hay ñoå thaønh nhöõng ñoáng caïnh ñöôøng ñi
gaây maát veä sinh, ñieàu naøy ñaõ ñöôïc phaûn aûnh ñeán chính quyeàn ñòa phöông nhöng
hieän nay vaãn khoâng coù caùch khaéc phuïc trieät ñeå. Ñöùng tröôùc tình hình böùc xuùc nhö
hieän nay vaø möùc ñoä taêng löôïng raùc trong töông lai laø khaù lôùn. Vì vaäy vieäc thieát
keá, xaây döïng baõi choân laáp chaát thaûi raén hôïp veä sinh cho Huyeän laø moät vieäc laøm
heát söùc caàn thieát vaø caáp baùch. Vieäc xaây döïng baõi choân laáp nhaèm giaûi quyeát caùc
vaán ñeà sau:
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 1
Ñoà aùn toát nghieäp
Khaéc phuïc tình traïng raùc ñöôïc tieâu huyû maát veä sinh vaø gaây oâ nhieãm moâi
tröôøng nhö hieän nay.
Giaûi quyeát ñòa ñieåm tieâu huyû raùc kòp thôøi cho Huyeän.
Raùc thaûi ñöôïc tieâu huyû hôïp veä sinh vaø an toaøn veà moâi tröôøng
Môû roäng ñòa baøn vaø taêng tyû leä thu gom, giaûi quyeát löôïng raùc ñang toàn ñoïng
haøng ngaøy chöa ñöôïc thu gom nhö hieän nay ôû caùc khu daân cö, khu tröôøng
hoïc Taân Hoäi Ñoâng, Thaân Cöûu Nghóa ... cuûa huyeän Chaâu Thaønh.
Khaéc phuïc tình traïng vöùt raùc böøa baõi ra ñöôøng, vöùt raùc xuoáng soâng, raïch,
ao, hoà.
I.3 MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI
Muïc tieâu cuûa ñeà taøi laø thieát keá moät baõi choân laáp chaát thaûi raén hôïp veä sinh
cho huyeän Chaâu Thaønh. Giaûi quyeát tình hình khoâng coù nôi choân laáp chaát thaûi cuûa
huyeän saép tôùi ñaây (vì baõi choân laáp cuûa tænh Tieàn Giang saép ñaày). Taïo ra moät theá
ñöùng ñoäc laäp cho huyeän trong vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi raén, chuû ñoäng thu gom
,chuû ñoäng trong xöû lyù vaø an taâm khi seõ coù moät caûnh quan xanh, saïch, ñeïp.
I.4 GIÔÙI HAÏN CUÛA ÑEÀ TAØI
Phaïm vi ñeà taøi goùi goïn trong huyeän Chaâu Thaønh, baõi choân laáp chæ choân laáp
chaát thaûi raén sinh hoaït coù nguoàn goác trong huyeän neân qui moâ baõi choân laáp cuõng
chæ phuø hôïp cho 1 huyeän , phöông thöùc vaän haønh baõi cuõng chæ naèm trong ñòa baøn
huyeän. Chæ nghieân cöùu thieát keá baõi cho huyeän, khoâng tìm hieåu nhöõng vaán ñeà
ngoaøi huyeän.
I.5 NOÄI DUNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
I.5.1 Noäi dung
Döïa treân söï tìm hieåu tình hình thöïc teá veà hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén
cuûa huyeän Chaâu Thaønh, taùc giaû löïa choïn thieát keá cho huyeän moät baõi choân laáp
chaát thaûi raén hôïp veä sinh.
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 2
I.5.2 Phöông phaùp nghieân cöùu
I.5.2.1 Khaûo cöùu taøi lieäu
Treân cô sôû caùc kieán thöùc veà kyõ thuaät moâi tröôøng, tham khaûo theâm caùc taøi
lieäu lieân quan veà thieát keá heä thoáng xöû lyù chaát thaûi raén taïi caùc tænh, thaønh phoá ñaõ
aùp duïng thaønh coâng trong phaïm vi nöôùc Vieät Nam
Tham khaûo tình hình hoaït ñoäng cuûa 2 baõi choân laáp ñang hoaït ñoäng cuûa tænh
Tieàn Giang
I.5.2.2 Phöông phaùp thieát keá
Aùp duïng caùc bieän phaùp vaø kyõ thuaät thieát keá baõi choân laáp chaát thaûi raén hôïp
veä sinh theo “Thoâng tö lieân tòch soá 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD, ngaøy
18/01/2001. Höôùng daãn caùc qui ñònh baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi vieäc löïa choïn ñòa
ñieåm, xaây döïng vaø vaän haønh baõi choân laáp chaát thaûi raén”.
I.6 THÔØI GIAN BIEÅU
Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi laø töø ngaøy 01/10/2006 ñeán ngaøy 21/12/2006. Vôùi
löôïng thôøi gian nhö treân quaù trình taùc giaû ñaõ thöïc hieän ñoà aùn ñöôïc ghi trong baûng
sau:
Tuaàn
Noäi dung coâng vieäc
Tieáp tuïc
thaønh
thöù
Hoaøn
hoaøn
thaønh ôû
1
Xaây döïng ñeà cöông sô boä.
2,3, 4 Khaûo saùt tình hình thöïc teá veà hieän traïng quaûn lyù
+
+
chaát thaûi raén cuûa huyeän, tham khaûo taøi lieäu vieát
5
chöông I, II ,III.
Tham gia khaûo saùt thöïc teá cuøng phoøng Taøi Nguyeân
_
Tuaàn 6
–Moâi Tröôøng huyeän Chaâu Thaønh, hoaøn thaønh
6,7,8
9,10
chöông IV.
Tính toaùn hoaøn thaønh chöông V.
Veõ.
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
+
+
Trang 3
Ñoà aùn toát nghieäp
11,12 Chænh söûa, boå sung vaø hoaøn thaønh.
+
,13
I.7 GIÔÙI THIEÄU BOÁ CUÏC
Ñoà aùn “Tính toaùn vaø thieát keá heä thoáng xaây döïng baõi choân laáp chaát thaûi raén
sinh hoaït cho huyeän Chaâu Thaønh – Tænh Tieàn Giang “ goàm coù 6 chöông vôùi trình
töï boá cuïc sau ñaây:
Chöông I
: Môû ñaàu.
Chöông II
: Toång quan veà chaát thaûi raén sinh hoaït.
Chöông III
: Hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn huyeän Chaâu Thaønh.
Chöông IV : Phaân tích caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï hình thaønh baõi choân laáp cuûa
Huyeän Chaâu Thaønh.
Chöông V
: Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình.
Chöông VI : Keát luaän vaø kieán nghò.
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 4
CHÖÔNG II
TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT
II.1 ÑAËC TRÖNG CHAÁT THAÛI RAÉN
II.1.1 Ñònh nghóa
Theo quan nieäm chung: chaát thaûi raén laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con
ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït
ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng ...) trong ñoù
quan troïng nhaát laø loaïi chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng
soáng. (Nguoàn: Quaûn lyù chaát thaûi raén, Taäp 1, NXB Xaây Döïng).
Theo quan ñieåm môùi: chaát thaûi raén ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò)
ñöôïc ñònh nghóa laø: vaät chaát maø ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ
thò maø khoân ñoøi hoûi söï boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theâm vaøo ñoù, chaát thaûi ñöôïc
coi laø chaát thaûi raén ñoâ thò neáu chuùng ñöôïc xaõ hoäi nhìn nhaän nhö moät thöù maø
thaønh phoá phaûi coù traùch nhieäm thu gom vaø tieâu huyû. (Nguoàn: Quaûn lyù chaát thaûi
raén, Taäp 1, NXB Xaây Döïng).
II.1.2 Nguoàn goác phaùt sinh chaát thaûi raén
Raùc noâng nghieäp: bao goàm caùc loaïi noâng phaåm hö hoûng ( luùa, baép,
khoai… hö, thoái), chaát thaûi caây troàng, voû traáu, rôm, raï… raùc noâng nghieäp
khoâng ñoàng nhaát.
Raùc coâng nghieäp: tuyø vaøo loaïi hình saûn xuaát, hoaëc daây chuyeàn coâng ngheä
seõ taïo ra caùc loaïi chaát thaûi khaùc nhau.
Nhaø maùy nöôùc chaát thaûi chuû yeáu laø buøn.
Coâng nghieäp hoaù chaát: thöôøng thaûi ra caùc loaïi chaát thaûi ñoäc haïi
Coâng nghieäp thöïc phaåm ñoà hoäp: raùc thaûi laø caùc chaát höõu cô baùn phaân
giaûi, hoaëc lon, bao bì hö.
Coâng ngheä cô khí: thaûi ra phoi baøo, phoi nhöïa…
Coâng nghieäp nhöïa: caùc chaát thaûi chuû yeáu laø nhöïa.
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 5
Ñoà aùn toát nghieäp
Raùc khu thöông maïi, chôï bao goàm caùc loaïi raùc, thöïc phaåm thöøa, oâi thiu,
rau coû loaïi boû, ñoà vöùt boû trong khi laøm thòt caù…
Raùc coâng trình xaây döïng: vaät lieâu xaây döïng bò loaïi thaûi trong quaù trình thi
coâng, trang trí noäi thaát… chuû yeáu laø xaø baàn.
Raùc ñoâ thò: bao goàm raát nhieàu loaïi loaïi raùc, khoâng keå raùc noâng nghieäp.
Raùc khu daân cö: chuû yeáu laø raùc sinh hoaït.
Raùc thaûi y teá: tra giöôøng boû, boâng baêng sau khi söû duïng, caùc duïng cuï y teá
khoâng söû duïng nöõa, raùc thaûi sinh hoaït cuûa beänh vieän.
II.1.3. Thaønh phaàn vaø tính chaát chaát thaûi raén sinh hoïat
II.1.3.1. Thaønh phaàn chaát thaûi raén cuûa huyeän Chaâu Thaønh
Baûng 1: Thaønh phaàn vaät lyù cuûa raùc thaûi sinh hoaït ôû huyeän Chaâu Thaønh
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
Thaønh phaàn
% Khoái löôïng
Giaáy
4,20
Kim loaïi
1,02
Thuûy tinh
0,01
Gieû
1,01
Cao su, da, giaû da…
2,26
Nhöïa, bao nilon caùc loaïi
6,63
Raùc höõu cô
66,67
Chaát trô
18,20
Coäng
100
Nguoàn: Phoøng Taøi nguyeân-Moâi tröôøng huyeän Chaâu Tthaønh, 03/2006.
II.1.3.2. Thaønh phaàn chaát thaûi raén cuûa caùc ñoâ thò Vieät Nam
Thaønh phaàn chaát thaûi raén cuûa caùc ñoâ thò Vieät Nam theo ñieàu tra cuûa ñeà taøi
KC - 11 - 09 "Naâng cao hieäu quaû coâng taùc thu gom, vaän chuyeån, chöùa vaø xöû lyù raùc,
phaân ôû caùc ñoâ thò Vieät Nam" ñöôïc trình baøy nhö sau:
Baûng 2 : Thaønh phaàn chaát thaûi raén trong raùc thaûi cuûa caùc ñoâ thò ôû Vieät Nam.
Caùc ñoâ thò
Thaønh phaàn chaát thaûi raén
Thöùc aên, cuû, quaû, xaùc suùc vaät....
Giaáy caùc loaïi
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
% Theo khoái löôïng
50,27
2,72
Trang 6
Gieû raùch, caây que, goã
6,27
Nhöïa, cao su, da
0,71
Voû oác, xöông...
1,06
Thuûy tinh
0,31
Kim loai
1,02
Gaïch, ñaù, saønh söù, ñaát
7,43
Haø Noäi
Taïp chaát khoù phaân loaïi ( 10mm)
30,21
Coäng
100
Thöùc aên, cuû, quaû, xaùc suùc vaät....
50,39
Giaáy caùc loaïi
5,42
Gieû raùch, caây que, goã
2,69
Nhöïa, cao su, da
1,19
Voû oác, xöông...
4,78
Thuûy tinh
1,03
Haûi Phoøng
Kim loaïi
0,75
Gaïch, ñaù, saønh söù, ñaát
27,79
Taïp chaát khoù phaân loaïi ( 10mm)
5,78
Coäng
100
Thöùc aên, cuû, quaû, xaùc suùc vaät....
62,22
Giaáy caùc loaïi
0,59
Gieû raùch, caây que, goã
4,25
Tp Hoà Chí Minh Nhöïa, cao su, da
0,48
Voû oác, xöông...
0,5
Thuûy tinh
0,02
Kim loaïi
0,27
Gaïch, ñaù, saønh söù, ñaát
16,40
Taïp chaát khoù phaân loaïi ( 10mm)
15,27
Coäng
100
Raùc höõu cô
55
Giaáy caùc loaïi
3
Nhöïa, cao su, da
3
Giaáy vaûi vaø caùc thaønh phaàn khaùc
4
Gaïch, ñaù, saønh söù, ñaát, thuûy tinh
8
Caùc ñoâ thò coøn
Taïp chaát khoù phaân loaïi ( 10mm)
27
laïi
Coäng
100
Theo caùc keát quaû phaân tích ôû caùc baûng treân cho thaáy : thaønh phaàn höõu cô
trong raùc thaûi sinh hoaït taïi huyeän Chaâu Thaønh (66,67%) dao ñoäng ôû möùc cao hôn
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 7
Ñoà aùn toát nghieäp
so vôùi caùc khu vöïc khaùc treân caû nöôùc (Haø Noäi: 50,27%, Haûi Phoøng: 50,39%,
Thaønh phoá Hoà Chí Minh: 62,22%, Caùc ñoâ thò khaùc khoaûng 55%).
II.1.3.3. Thaønh phaàn raùc thaûi beänh vieän
Thaønh phaàn chaát thaûi raén taïi beänh vieän huyeän Chaâu Thaønh hieän nay chöa
coù soá lieäu ñieàu tra chính xaùc. Tuy nhieân, chuùng ta coù theå tham khaûo soá lieäu do
VCC (Coâng ty Tö vaán Xaây döïng Coâng nghieäp vaø Ñoâ thò Vieät Nam) ñieàu tra thöïc teá
taïi moät soá beänh vieän treân phaïm vi caû nöôùc nhö sau:
Baûng 3 : Keát quaû ñieàu tra khoái löôïng raùc thaûi beänh vieän
Chæ tieâu
Ñôn vò tính
Khoái
Theo taøi
löôïng
lieäu nöôùc
Chaát thaûi tính theo giöôøng beänh
Tyû leä chaát thaûi laây lan ñoäc haïi/chaát
Kg/giöôøng/ng
%
2,6
25
ngoaøi
3 – 4,5
20 – 30
thaûi beänh vieän
Tyû troïng pheá thaûi laây lan ñoäc haïi
Ñoä tro cuûa chaát thaûi laây lan ñoäc haïi
Ñoä aåm
Nhieät trò
Taán/m3
%
%
Kcal/kg
0,16
10,3
39
2825
0,13 – 0,24
10 –20
35
2800 4000
Baûng 4: Keát quaû ñieàu tra thaønh phaàn raùc thaûi beänh vieän naêm 2005 (caùc beänh
vieän ngoaïi thaønh TPHCM vaø caùc beänh vieän huyeän khu vöïc phía Nam) cuûa VCC.
Thaønh phaàn
1. Giaáy caùc loaïi
2. Kim loaïi
3. Thuûy tinh/ loï oáng tieâm
4. Boâng baêng baån, boät boù…
5. Hoäp nhöïa, nilon
6. Sylanh nhöïa
7. Moâ, toå chöùc caét boû
8. Laù, caønh caây, thöïc phaåm
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Keát quaû phaân tích
Kg
7,5
1,2
7,0
27,4
32,8
1,8
1,2
158
%
1,8
0,4
2,3
9,0
10,8
0,2
0,4
52,3
Trang 8
thöøa
9. Ñaát, soûi, caùc vaät raén kích
65
22,8
302
100
thöôùc lôùn
Coäng
II.1.3.4 Tyû troïng chaát thaûi raén
Tyû troïng (hay maät ñoä) cuûa raùc thaûi thay ñoåi theo thaønh phaàn, ñoä aåm, ñoä
neùn chaët cuûa chaát thaûi. Trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén, tyû troïng laø thoâng soá
quan troïng phuïc vuï cho coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc thaûi. Qua ñoù
coù theå phaân boå vaø tính ñöôïc nhu caàu trang thieát bò phuïc vuï coâng taùc thu gom, vaän
chuyeån, khoái löôïng raùc thu gom vaø thieát keá qui moâ baõi choân laáp chaát thaûi ... Ñoái
vôùi raùc thaûi thöïc phaåm, tyû troïng trong khoaûng töø 100- 500 kg/ m 3.
Soá lieäu veà tyû troïng cuûa raùc caàn thieát cho vieäc ñaùnh giaù toång löôïng, theå tích
chaát thaûi vaø phöông phaùp quaûn lyù, xöû lyù.
Tyû troïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng tyû leä giöõa troïng löôïng cuûa maãu vôùi
theå tích cuûa noù (kg/m3).
Tyû troïng cuûa raùc phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thôøi gian löu
cuûa raùc, möùc thu nhaäp vaø möùc sinh hoaït cuõng nhö taäp quaùn sinh hoaït cuûa ngöôøi
daân...
Vieäc xaùc ñònh tyû troïng cuûa raùc thaûi coù theå tham khaûo treân cô sôû caùc soá lieäu
thoáng keâ veà tyû troïng cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc thaûi sinh hoaït.
Baûng 5 : Tyû troïng cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc thaûi sinh hoaït.
Thaønh phaàn
- Thöïc phaåm
- Giaáy
- Carton
- Nhöïa (Plastics)
- Vaûi
- Cao su
- Da
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Tyû troïng (kg/m3)
Dao ñoäng
Trung bình
4,75 - 17,8
10,68
1,19 – 4,75
3,03
1,19 – 2,97
1,84
1,19 – 4,75
2,37
1,19 – 3,56
2,37
3,56 – 7,12
4,75
3,56 – 9,49
5,93
Trang 9
Ñoà aùn toát nghieäp
- Raùc laøm vöôøn
2,37 – 8,31
3,86
- Goã
4,75 - 11,87
8,90
- Thuûy tinh
5,93 - 17,8
7,18
- Ñoà hoäp
1,78 – 5,93
3,26
- Kim loaïi maøu
2,37 - 8,9
5,93
- Kim loaïi ñen
4,75 - 41,53
11,87
- Buïi, tro, gaïch
11,87 - 35,6
17,80
Nguoàn: Greorge Tchobanoglous, Hilary Theisen, Rolf Eliassen Solid Wastes,
Engineering Principles and Management Issues, Tokyo 1977.
Baûng 6: Tyû troïng raùc thaûi theo caùc nguoàn phaùt sinh
Nguoàn thaûi
Tyû troïng (kg/m3)
Dao ñoäng
Trung bình
Khu daân cö (raùc khoâng eùp)
- Raùc röôûi
89 - 178
131
- Raùc laøm vöôøn
59 - 148
104
- Tro
653 - 831
742
Khu daân cö (raùc ñaõ ñöôïc eùp)
- Trong xe eùp
178
297
- Trong baõi choân laáp (neùn thöôøng)
356 - 504
445
- Trong baõi choân laáp (neùn toát)
593 - 742
593
Khu daân cö (raùc sau xöû lyù)
- Ñoùng kieän
593 - 1068
712
- Baêm, khoâng eùp
119 - 267
214
- Baêm, eùp
653 - 1068
771
Khu thöông maïi coâng nghieäp (raùc khoâng eùp)
- Chaát thaûi thöïc phaåm (öôùt)
475 - 949
534
- Raùc röôûi ñoát ñöôïc
47 - 178
119
- Raùc röôûi khoâng ñoát ñöôïc
178 - 356
297
Nguoàn: Greorge Tchobanoglous, Hilary Theisen, Rolf Eliassen Solid Wastes,
Engineering Principles and Management Issues, Tokyo 1977.
II.1.3.5. Thaønh phaàn hoaù hoïc
Thaønh phaàn hoaù hoïc vaø giaù trò nhieät löôïng cuûa raùc laø nhöõng thoâng soá raát
quan troïng duøng ñeå löïa choïn phöông aùn xöû lyù chaát thaûi phuø hôïp. Thoâng thöôøng
raùc thaûi coù giaù trò nhieät löôïng cao nhö: goã, cao su, traáu... seõ ñöôïc söû duïng laøm chaát
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 10
ñoát, raùc thaûi coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy phaûi thu gom trong ngaøy vaø öu
tieân xöû lyù theo phöông phaùp sinh hoïc.
Ñeå coù nhöõng soá lieäu veà tính chaát hoùa hoïc vaø giaù trò nhieät löôïng, ngöôøi ta
thöôøng xaùc ñònh nhöõng thoâng soá sau :
a) Tính chaát hoaù hoïc
Thaønh phaàn höõu cô: ñöôïc xaùc ñònh laø phaàn thaát thoaùt ( chaát bay hôi ) sau
khi nung raùc ôû nhieät ñoä 9500C.
Thaønh phaàn voâ cô (tro ): laø phaàn tro coøn laïi sau khi nung raùc thaûi ôû 950 0C.
Thaønh phaàn phaàn traêm : cuûa C (Cacbon), H ( Hydro), O (Oxy), N ( Nitô), S
( Löu huyønh) vaø tro. Thaønh phaàn phaàn traêm cuûa C, H, O, N, S... ñöôïc xaùc
ñònh ñeå tính giaù trò nhieät löôïng cuûa raùc .
b) Giaù trò nhieät löôïng
Theo Gerard Kiely, 1998, giaù trò nhieät löôïng (H) cuûa raùc thaûi coù theå ñöôïc
tính theo coâng thöùc nhö sau:
H = 337 C + 1419 (H2 - 0,125 O2) + 93 S + 23 N
(Btu/lb)
Trong ñoù: C, H, O, N, S vaø tro laø phaàn traêm troïng löôïng moãi yeáu toá trong raùc thaûi.
Keát quaû phaân tích caùc thaønh phaàn cô baûn C, H, O, N, S vaø tro coù trong raùc
thaûi ñoâ thò ñöôïc thoáng keâ ôû baûng 7
Baûng 7: Keát quaû phaân tích caùc thaønh phaàn cô baûn cuûa raùc thaûi ñoâ thò
Thaønh phaàn
% Troïng löôïng
O
N
C
H
S
Tro
raùc thaûi
-Thöïc phaåm
48
6,4
38
2,5
0,5
5
- Giaáy
43,5
6
44
0,3
0,2
6
- Nhöïa
60
7
23
10
- Thuûy tinh
0,5
0,1
0,4
<0,1
99
- Kim loaïi
5
0,6
4,3
0,1
90
- Da; cao su, vaûi
55
7
30
5
0,2
3
- Buïi, tro, gaïch
26
3
2
0,5
0,2
68
Nguoàn: Giaùo trình xöû lyù chaát thaûi raén, Vieän Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng
Baûng 8: Giaù trò nhieät löôïng cuûa raùc thaûi caùc ñoâ thò
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 11
Ñoà aùn toát nghieäp
Thaønh phaàn
- Thöïc phaåm
- Giaáy
- Plastic
- Vaûi
- Cao su
- Da
- Goã
- Raùc laøm vöôøn
- Thuûy tinh
- Kim loaïi
- Tro, buïi, gaïch....
Giaù trò nhieät löôïng (KJ/ Kg)
Khoaûng giaù trò
Trung bình
3489 - 6978
11630 - 1608
27912 - 37216
15119 - 18608
20934 - 27912
15119 - 19771
17445 - 19771
2326 - 18608
116,3 – 22,6
232,6 - 1163
2326 - 11630
4652
16747,2
32564
17445
23260
17445
17445
6512,8
18608
697,8
6978
Nguoàn: Giaùo trình xöû lyù chaát thaûi raén, Vieän Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng
II.2 GIÔÙI THIEÄU CAÙC COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ CTRSH ÑIEÅN HÌNH ÔÛ VIEÄT
NAM
Maëc duø coù khaù nhieàu giaûi phaùp coâng ngheä vaø kyõ thuaät ñöôïc ñöa ra cho vaán
ñeà xöû lyù raùc thaûi, song do giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi chæ trong moät
huyeän neân taùc giaû chæ löïa choïn giôùi thieäu caùc phöông phaùp coâng ngheä cô baûn theo
trình töï öu tieân sau ñaây:
II.2.1 Choân laáp raùc hôïp veä sinh
Theo qui ñònh cuûa TCVN 6696 – 2000, baõi choân laáp chaát thaûi raén hôïp veä
sinh laø: khu vöïc ñöôïc qui hoaïch thieát keá xaây döïng ñeå choân laáp caùc chaát thaûi phaùt
sinh töø caùc khu daân cö, khu ñoâ thò vaø caùc khu coâng nghieäp, baõi choân laáp chaát thaûi
raén bao goàm caùc oâ chotn laáp chaát thaûi, vuøng ñeäm, coâng trình phuï trôï khaùc nhö
traïm xöû lyù nöôùc, traïm xöû lyù khí thaûi, traïm cung caáp ñieän nöôùc, vaên phoøng laøm
vieäc.
II.2.1.1 Caùc kieåu phaân loaïi baõi choân laáp
Trong caùc phöông phaùp xöû lyù vaø tieâu huyû chaát thaûi raén, choân laáp laø phöông
phaùp phoå bieán vaø ñôn giaûn nhaát, phöông phaùp naøy ñöôïc aùp duïng roäng raõi ôû haàu
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 12
heát caùc nöôùc treân theá giôùi. Choân laáp hôïp veä sinh laø moät phöông phaùp kieåm soaùt söï
phaân huyû cuûa chaát thaûi raén (chuû yeáu laø caùc thaønh phaàn höõu cô ñeã phaân huûy) khi
chuùng ñöôïc choân neùn vaø phuû laáp beà maët, chaát thaûi raén trong baõi choân laáp seõ bò
chuyeån hoùa nhôø quaù trình phaân huyû sinh hoïc beân trong ñeå taïo ra saûn phaåm cuoái
cuøng laø caùc chaát giaøu dinh döôõng nhö axit höõu cô, nitô, caùc hôïp chaát amon vaø moät
soá khí nhö CO2 , CH4.
Nhö vaäy veà thöïc chaát, choân laáp hôïp veä sinh chaát thaûi raén ñoâ thò vöøa laø
phöông phaùp tieâu huyû sinh hoïc, vöøa laø bieän phaùp kieåm soaùt caùc thoâng soá chaát
löôïng moâi tröôøng trong quaù trình phaân huyû chaát thaûi khi choân laáp. Goàm coù caùc
kieåu baõi sau ñaây:
1.Baõi choân laáp khoâ: laø baõi choân laáp caùc chaát thaûi thoâng thöôøng (raùc sinh
hoaït, raùc ñöôøng phoá vaø raùc coâng nghieäp ). Chaát thaûi ñöôïc choân laáp ôû daïng khoâ
hoaëc daïng öôùt töï nhieân trong ñaát khoâ vaø coù ñoä aåm töï nhieân. Ñoâi khi coøn phaûi töôùi
nöôùc cho chaát thaûi khoâ ñeå traùnh buïi khi vaän chuyeån vaø taïo ñoä aåm caàn thieát. Baõi
choân laáp ñöôïc xaây döïng ôû nôi khoâ raùo
2. Baõi choân laáp öôùt: laø moät khu vöïc ñöôïc ngaên ñeå choân laáp chaát thaûi thöôøng
laø tro hoaëc caùc pheá thaûi khai thaùc moû döôùi daïng buøn nhaõo.
Caùc daïng chính cuûa baõi choân laáp öôùt laø daïng baõi choân laáp chaát thaûi aåm öôùt
nhö buøn nhaõo ñöôïc ñeå trong ñaát. ÔÛ daïng naøy thöôøng laø moät khu vöïc ñöôïc ñoå ñaát
leân, chaát thaûi nhaõo chaûy traøn vaø laéng xuoáng. Baõi coù caáu taïo ñeå chöùa caùc chaát thaûi
chöùa nöôùc nhö buøn nhaõo. Phöông tieän vaän chuyeån laø ñöôøng oáng. vì nöôùc chaûy ra
thöøông bò nhieãm baån neân caàn ñöôïc tuaàn hoaøn trôû laïi .
Daïng thöù 2 laø daïng baõi choân laáp chaát thaûi khoâ trong ñaát aåm öôùt
3. Baõi choân laáp hoãn hôïp khoâ öôùt: laø nôi duøng ñeå choân laáp chaát thaûi thoâng
thöôøng vaø caû daïng buøn nhaõo. Ñieàu caàn löu yù laø ñoái vôùi caùc oâ duøng ñeå choân laáp
öôùt vaø keát hôïp, baét buoäc khoâng cho pheùp nöôùc raùc thaám ñeán nöôùc ngaàm trong baát
cöù tröôøng hôïp naøo.
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 13
Ñoà aùn toát nghieäp
4. Baõi choân laáp noåi: laø baõi choân laáp xaây noåi treân maët ñaát ôû nhöõng nôi coù
ñòa hình baèng phaúng hoaëc khoâng doác laém, chaát thaûi ñöôïc chaát thaønh ñoáng cao ñeán
15m. Trong tröôøng hôïp naøy xung quanh baõi phaûi coù caùc ñeâ vaø ñeâ phaûi khoâng thaám
ñeå ngaên chaën quan heä nöôùc raùc vôùi nöôùc maët xung quanh
5.Baõi choân laáp chìm: laø loaïi baõi chìm döôùi maët ñaát hoaëc taän duïng ñieàu kieän
ñòa hình taïi caùc khu vöïc ao hoà töï nhieân, caùc moong khai thaùc moû, caùc haøo raõnh
hay thung luõng coù saüng. Treân cô sôû ñoù keát caáu caùc lôùp loùt ñaùy baõi vaø thaønh baõi coù
kha naêng choáng thaám. Raùc thaûi seõ ñöôïc choân laáp theo phöông thöùc laáp ñaày
6. Baõi choân laáp keát hôïp chìm noåi: laø loaïi baõi xaây döïng nöûa chìm nöõa noåi,
chaát thaûi khoâng chæ ñöôïc choân laáp ñaày hoá maø sau ñoù tieáp tuïc ñöôïc chaát ñoáng leân
treân .Baõi choân laáp daïng naøy tieát kieäm ñöôïc nhieàu dieän tích vaø coù nhieàu öu ñieåm
7. Baõi choân laáp ôû khe nuùi: laø loaïi baõi ñöôïc hình thaønh baèng caùch taän duïng
khe nuùi ôû caùc vuøng nuùi, ñoài cao
II.2.1.2 Quy moâ caùc baõi choân laáp
Baûng 9: Quy moâ caùc baõi choân laáp
STT
Loaïi baõi
Daân soá ñoâ thò hieän taïi
Löôïng raùc
Dieän tích
(ngöôøi)
(taán/naêm)
(ha)
1
Nhoû
100.000
20.000
≤ 10
2
Vöøa
100.000 – 300.000
65.000
10 – 30
3
Lôùn
300.000 – 1.000.000
200.000
30 – 50
4
Raát lôùn
≥ 1.000.000
>200.000
≥ 50
Nguoàn: Thoâng tö lieân tòch soá 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD, ngaøy 18/01/2001
II.2.1.3 Caùc coâng trình chuû yeáu trong thieát keá baõi choân laáp
Khi boá trí vaø chuaån bò maët baèng baõi choân laáp caàn phaûi löu yù ñeán caùc yeáu toá
sau:
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 14
Ñöôøng ra vaøo baõi raùc.
Caùc khu vöïc choân laáp.
Nôi thu hoài pheá lieäu.
Vò trí nhaø cöûa goàm caàu caân, laùn che thieát bò, nhaø ñieàu haønh vaø nhaø nghæ cuûa
nhaân vieân.
Kho chöùa vaät lieäu.
Heä thoáng thoaùt nöôùc.
Nôi xöû lyù nöôùc raùc roø ró hoaëc traïm bôm.
Caùc gieáng khoan kieåm tra nuôùc raùc.
Raøo chaén.
II.2.1.4 Kyõ thuaät vaän haønh baõi choân laáp
II.2.1.4.1 Nguyeân taéc vaän haønh
Vieäc vaän haønh baõi ñöôïc tuaân thuû theo caùc nguyeân taéc sau:
Toaøn boä raùc choân laáp ñöôïc ñoå thaønh töøng lôùp rieâng reõ. Ñoä daøy cuûa moãi lôùp
khoâng quaù 60cm
Khi caùc lôùp raùc ñaõ ñaàm neùn xong vaø goø raùc ñaït ñöôïc ñoä cao thích hôïp thì
phuû moät lôùp ñaát hoaëc vaät lieäu töông töï khaùc daøy khoaûng 10 – 15 cm
Raùc caàn ñöôïc phuû ñaát sau 24 tieáng vaän haønh, khoâng ñöôïc ñeå quaù thôøi gian
qui ñònh
Tieán haønh nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa thích ñaùng ñeå traùnh hoaû hoaïn
Tieán haønh nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa ñeå ñaûm baûo saâu boï khoâng theå
soáng trong baõi ñuôïc.
Caàn ñaøo taïo vaø trang bò ñaày ñuû caùc nhaân vieân laøm viecä taïi baõi nhö nhaân
vieân caân raùc, nhaân vieân laùi xe....
II.2.1.4.2 Phöông phaùp vaän haønh baõi choân laáp
Thöïc teá vieäc ñoå raùc, ñaàm neùn vaø phuû baõi coù theå ñöôïc tieán haønh theo moät
vaøi caùch. Söï quyeát ñònh aùp duïng phöông phaùp vaän haønh baõi phuï thuoäc vaøo phöông
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 15
Ñoà aùn toát nghieäp
phaùp choân laáp, phuï thuoäc vaøo khaû naêng tieáp caän vuøng ñoå cuûa phöông tieän ñoå raùc
vaø thieát bò ñang ñöôïc söû duuïng taïi baõi.
ÔÛ nhöõng baõi aùp duïng phöông phaùp möông raõnh, xe oâtoâ coù theå ñi treân nhöõng
oâ rac ñaõ ñöôïc ñaàm neùn vaø ñoå raùc xuoáng beà maët laøm vieäc môùi .
Vieäc phaùt trieån heä thoáng oâ raùc phaûi theo yù ñoà thieát keá ban ñaàu vaø sau ñoù
thöïc hieän töøng böôùc sao cho toaøn boä keá hoaïch ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû. Khi coâng
vieäc trong ngaøy keát thuùc beà maët ñoå raùc seõ ñöôïc ñaàm neùn vaø phuû 1 lôùp ñaát vaø sau
ñoù ñaàm neùn laàn nöûa. Ngaøy hoâm sau, oâ raùc taïo thaønh töø ngaøy hoâm tröôùc coù theå
ñoùng vai troø nhö moät böùc töôøng rieâng reõ cho beà maët laøm vieäc môùi.
II.2.2 Cheá bieán raùc thaønh phaân höõu cô
Quaù trình cheá bieán Compost: laø quaù trình phaân huûy sinh hoïc vaø oån ñònh cuûa
chaát höõu cô döôùi ñieàu kieän nhieät ñoä thích hôïp. Keát quaû cuûa quaù trình phaân huûy
sinh hoïc taïo ra nhieät, saûn phaåm cuoái cuøng oån ñònh, khoâng mang maàm beänh vaø coù
ích trong vieäc öùng duïng cho caây troàng.
Baûn chaát cuûa quaù trình naøy laø söû duïng khaû naêng sinh soáng cuûa caùc vi sinh
vaät hieáu khí phaân giaûi raùc höõu cô deã bò phaân huûy thaønh muøn baõ höõu cô vaø sinh
khoái vi sinh vaät. Caùc muøn baõ höõu cô vaø sinh khoái vi sinh vaät seõ ñöôïc taùch ra, pha
troän vôùi N, P, K sau ñoù tinh cheá thaønh phaân höõu cô.
Compost: laø saûn phaåm cuûa quaù trình cheá bieán raùc thaønh phaân höõu cô, ñaõ
ñöôïc oån ñònh nhö chaát muøn, khoâng chöùa caùc maàm beänh, khoâng loâi keùo caùc coân
truøng, coù theå ñöôïc löu tröõ an toaøn vaø coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa caây troàng.
II.2.2.1 Caùc giai ñoaïn trong laøm phaân compost
Quaù trình laøm Compost coù theå phaân ra laøm caùc giai ñoaïn khaùc nhau döïa
theo söï bieán thieân nhieät ñoä :
Pha thích nghi: laø giai ñoaïn caàn thieát ñeå vi sinh vaät thích nghi vôùi moâi
tröôøng môùi.
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 16
Pha taêng tröôûng: ñaëc tröng bôûi söï gia taêng nhieät ñoä do quaù trình phaân huûy
sinh hoïc ñeán ngöôõng nhieät mesophilic.
Pha öa nhieät: laø giai ñoaïn nhieät ñoä taêng cao nhaát. Ñaây laø giai ñoaïn oån ñònh
hoùa chaát thaûi vaø tieâu dieät vi sinh vaät gaây beänh hieäu quaû nhaát.
Pha tröôûng thaønh: laø giai ñoaïn giaûm nhieät ñoä ñeán möùc mesophilic vaø cuoái
cuøng baèng nhieät ñoä moâi tröôøng. Quaù trình leân men laàn thöù hai chaäm vaø
thích hôïp cho söï hình thaønh keo muøn (laø quaù trình chuyeån hoùa caùc chaát höõu
cô thaønh muøn vaø caùc khoaùng chaát saét, canxi, nitô …) vaø cuoái cuøng thaønh
muøn.
II.2.2.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quy trình cheá bieán Compost
1) Yeáu toá nhieät ñoä
Ñaây laø yeáu toá quan troïng trong quaù trình cheá bieán Compost vì noù quyeát
ñònh thaønh phaàn quaàn theå vi sinh vaät (ban ñaàu laø nhoùm mesophilic vaø sau ñoù laø
nhoùm thermophilic chieám öu theá), ngoaøi ra nhieät ñoä coøn laø moät chæ thò ñeå nhaän
bieát caùc giai ñoaïn xaûy ra trong quaù trình uû Compost.
Nhieät ñoä toái öu laø 50 – 60 0 C, thích hôïp vôùi vi khuaån thermophilic vaø toác ñoä
phaân huûy raùc laø cao nhaát. Nhieät ñoä treân ngöôõng naøy seõ öùc cheá hoaït ñoäng cuûa vi
sinh vaät laøm cho quaù trình phaân huûy dieãn ra khoâng thuaän lôïi, coøn nhieät ñoä thaáp
hôn ngöôõng naøy phaân Compost seõ khoâng ñaït tieâu chuaån veà maàm beänh.
2) Yeáu toá ñoä aåm
Laø yeáu toá caàn thieát cho hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät trong quaù trình cheá bieán
Compost vì nöôùc caàn thieát cho quaù trình hoøa tan dinh döôõng vaø nguyeân sinh chaát
cuûa teá baøo.
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 17
Ñoà aùn toát nghieäp
Ñoä aåm toái öu thöôøng töø 50 – 60%. Neáu ñoä aåm thaáp hôn 20% khoâng ñuû cho
söï toàn taïi cuûa vi sinh vaät. Coøn ñoä aåm quaù cao seõ daãn ñeán tình traïng roø ræ chaát dinh
döôõng vaø baát lôïi cho quaù trình thoåi khí, do caùc loã hoång khoâng gian bò bít kín vaø
chöùùa ñaày nöôùc khoâng cho khoâng khí ñi qua, vaät lieäu seõ khoâng xoáp vaø taïo moâi
tröôøng yeám khí beân trong khoái uû Compost.
3) pH
pH seõ thay ñoåi trong quaù trình cheá bieán Compost tuøy thuoäc thaønh phaàn vaø
tính chaát cuûa raùc thaûi.
pH toái öu cho quaù trình cheá bieán Compost laø 6.5 – 8. pH cuûa vaät lieäu ban
ñaàu töø 5.5 – 9 laø coù theå cheá bieán Compost moät caùch hieäu quaû. pH giaûm xuoáng 6.5
– 5.5 ôû giai ñoaïn tieâu huûy öa maùt vaø sau ñoù taêng nhanh ôû giai ñoaïn öa aám tôùi 8,
sau giaûm nheï xuoáng tôùi 7.5 trong giai ñoaïn laïnh. pH cuûa saûn phaåm cuoái cuøng
thöôøng dao ñoäng trong khoaûng 7.5 – 8.5. Caàn traùnh khoâng cho pH cuûa nguyeân
lieäu cheá bieán Compost quaù cao vì khi ñoù seû daãn ñeán tình traïng thaát thoaùt Nitô
döôùi daïng NH3.
4) Chaát höõu cô
Toác ñoä phaân huûy tuøy thuoäc vaøo thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa chaát höõu cô.
Chaát höõu cô hoøa tan deã daøng phaân huûy hôn chaát huõu cô khoâng hoøa tan. Lignin vaø
Ligno – Celluloses laø nhöõng chaát phaân huûy raát chaäm.
5) Vi sinh vaät
Khoâng coù gì coù lôïi baèng söï tham gia cuûa vi sinh vaät ñoái vôùi vieäc cheá bieán
phaân Compost töø raùc höõu cô. Trong quaù trình cheá bieán coù söï tham gia cuûa nhieàu
loaïi vi sinh vaät khaùc nhau nhö naám, vi khuaån, khuaån tia (actinomycetes) ñoâi khi
coøn coù taûo …
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 18
Haàu heát hoaït ñoäng cuûa vi sinh trong quaù trình cheá bieán Compost coù ñeán 80
– 90% laø do vi khuaån.
Moät trong nhöõng yeâu caàu saûn xuaát Compost laø phaûi haïn cheá ñeán möùc toái ña
caùc loaøi vi sinh vaät gaây haïi coù trong saûn phaåm, do ñoù ñeå ñaûm baûo tieâu chuaån tieâu
dieät maàm beänh, trong luùc vaän haønh cheá bieán Compost caàn ñaûm baûo nhieät ñoä ñeå
coù theå tieâu dieät heát maàm beänh.
Caùc vi sinh vaät tham gia vaøo quaù trình phaân huûy raùc bao goàm caû ñôn baøo vaø
ña baøo, ñaëc bieät laø vi khuaån, naám, men vaø actinomycetes laø caùc loaïi vi sinh vaät ñoùng
vai troø quan troïng nhaát trong quaù trình phaân huûy raùc.
Thoâng thöôøng vi khuaån laø caùc ñôn baøo, bao goàm caùc daïng hình caàu, que vaø
xoaén. Caàu khuaån thöôøng coù ñöôøng kính dao ñoäng töø 0,5 ñeán 4m, vi khuaån daïng que
coù chieàu roäng trung bình töø 0,5 ñeán 4m vaø daøi töø 0,5 ñeán 20m, vi khuaån daïng
xoaén coù chieàu roäng trung bình 0,5m vaø chieàu daøi trung bình coù theå hôn 10 m.
Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa vi khuaån laø C5H7NO2.
Naám laø caùc cô theå ña baøo, khoâng quang hôïp, coù kích thöôùc töông ñoái lôùn vaø
raát deã daøng phaân bieät chuùng vôùi khuaån roi hoaëc actinomycetes. Haàu heát caùc loaïi
naám coù khaû naêng phaùt trieån ôû moâi tröôøng coù noàng ñoä nitô, pH vaø ñoä aåm thaáp. pH toái
öu cho naám phaùt trieån laø 5,6. Cô cheá trao ñoåi chaát cuûa naám laø hieáu khí, chuùng phaùt
trieån trong nhöõng sôïi daøi bao goàm caùc ñôn vò teá baøo coù nhaân ñöôïc goïi laø “hyphae”,
vaø coù beà roäng dao ñoäng töø 4 ñeán 20m.
Men laø nhöõng teá baøo naám khoâng theå hình thaønh trong nhöõng sôïi daøi, vaø vì
vaäy chuùng laø ñôn baøo. Moät soá men taïo teá baøo coù daïng hình elip kích thöôùc chieàu daøi
töø 8 ñeán 15m vaø chieàu roäng töø 3 ñeán 5m, moät soá khaùc coù daïng caàu coù ñöôøng kính
dao ñoäng töø 8 ñeán 12m.
SVTH: ÑAËNG THÒ HOÀNG YEÁN
Trang 19
Ñoà aùn toát nghieäp
Actinomycetes laø nhöõng vi sinh vaät mang tính trung gian giöõa vi khuaån vaø
naám. Veà hình daïng, chuùng gioáng vôùi naám, chæ khaùc laø beà roäng chæ dao ñoäng töø 0,5
ñeán 1,4 m.
Caû hai quaù trình kò khí vaø hieáu khí ñeàu ñöôïc söû duïng ñeå xöù lyù raùc. Trong quaù
trình xöû lyù, ñeå baûo ñaûm duy trì vaø taêng tröôûng cho vi sinh vaät, phaûi baûo ñaûm caùc yeáu
toá caàn thieát veà nguoàn carbon, hydroâ, oâxy, nitô, phospho, caùc muoái voâ cô, löu huyønh
vaø caùc nguyeân toá vi löôïng, cuõng nhö caùc ñieàu kieän veà moâi tröôøng nhö pH, nhieät ñoä,
ñoä aåm. Khoaûng nhieät ñoä ñeå vi sinh vaät coù theå toàn taïi laø töø -5 ñeán 80 0C. Döïa vaøo
khoaûng nhieät ñoä ñeå vi sinh vaät phaùt trieån toái öu, chuùng ñöôïc chia ra thaønh ba loaïi
chính nhö sau:
- Psychrophilic
:
10-12oC
- Mesophilic
:
30-35oC
- Themophilic
:
50-55oC
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây vi khuaån phaùt trieån ôû nhieät ñoä toái öu 70-75 oC cuõng
ñaõ ñöôïc tìm thaáy vaø höùa heïn nhieàu trieån voïng xöû lyù vôùi toác ñoä vaø hieäu quaû xöû lyù
cao.
Qui trình xöû lyù raùc baèng phöông phaùp sinh hoïc hieáu khí ñaõ ñöoïc aùp duïng
maïnh meõ vaø hai thaäp kyû tröôùc ñaây, nhaát laø trong nhöõng nhaø maùy saûn xuaát phaân höõu
cô. Ví duï veà coâng ngheä naøy cho ñeán nay cuõng coøn ñöôïc aùp duïng ôû nhieàu nôi vaø ngay
taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, nôi heä thoáng xöû lyù hieáu khí cuõng môùi chæ ngöng hoaït
ñoäng caùch ñaây 5 naêm. Ñoái vôùi quaù trình hieáu khí, löôïng oxy caàn thieát ñöôïc tính theo
coâng thöùc:
CaHbOcNd + 0,5(ny + 2s + r - c)O 2 ---->nCwHxOyNz + sCO2 + rH2O + (d nx)NH3
trong ñoù:
r = 0,5[b - nx - 3(d - nx)]
s = a - nw
GVHD: Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG
Trang 20
- Xem thêm -