Tài liệu Đề xuất về kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty cp thương mại hoàng nhật minh

Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp TÓM LƯỢC Hội nhập kinh tế toàn cầu ngày càng phát triển mạnh mẽ đã đưa các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp sản xuất, thương mại nói riêng của Việt Nam vào thời đại mới- thời đại của cơ hội và thách thức. Việt Nam gia nhập WTO, điều này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, nó không chỉ tác động tới lĩnh vực văn hóa chính trị - xã hội mà còn tác động rất lớn tới nền kinh tế. Song để thích ứng với nhịp độ phát triển của toàn cầu có thể tồn tại và phát triển mạnh mẽ, bền vững thì nền kinh tế phải có một nền tảng vững chắc và những bước chuyển mình tốt. Doanh nghiệp nào nắm bắt được cơ hội, vượt qua được thách thức thì doanh nghiệp đó sẽ tồn tại và phát triển. Một trong những vấn đề các doanh nghiệp quan tâm hiện nay là không ngừng tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm mà chất lượng sản phẩm vẫn được cải thiện nâng cao. Quản lí chặt chẽ, sử dụng tiết kiệm chi phí sản xuất, góp phần hạ giá thành sản phẩm là những biện pháp cơ bản để doanh nghiệp nâng cao lợi nhuận, là điều kiện cần và đủ để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Muốn vậy thì công tác hạch toán chi phí cần phải đặt lên hàng đầu. Với tư cách là công cụ quản lý kinh tế, tài chính - kế toán là một lĩnh vực gắn liền với hoạt động kinh tế, tài chính đảm nhiệm hệ thống thông tin có ích cho các quyết định kinh tế, đặc biệt là thông tin về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm. SV: Phạm Thị Hạnh i Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp LỜI CẢM ƠN Qua quá trình học tập tại trường em đã có những kiến thức cơ bản về công tác kế toán, tuy nhiên việc áp dụng kinh nghiệm thực hành chưa có dẫn đến việc nghiên cứu đề tài còn gặp một số khó khăn. Song với sự giúp đỡ nhiệt tình của ban giám đốc, đặc biệt là sự chỉ đạo nhiệt tình của các anh chị phòng kế toán tại công ty cổ phần thương mại Hoàng Nhật Minh đã giúp em có những kiến thức thực tế về kế toán. Cùng với sự hướng dẫn chi tiết, chu đáo, tận tình của giáo viên hướng dẫn ThS.Nguyễn Thu Hoài em đã hoàn thành bài khóa luận của mình. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý công ty và cô giáo đã hướng dẫn em trong thời gian thực hiện đề tài này. Em xin chân thành cảm ơn! SV: Phạm Thị Hạnh ii Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp MỤC LỤC TÓM LƯỢC.............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN..........................................................................................................ii MỤC LỤC............................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................vi MỞ ĐẦU..................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết, ý nghĩa của đề tài.......................................................................1 2. Mục tiêu của đề tài..............................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài.....................................................2 4. Phương pháp thực hiện đề tài.............................................................................2 5. Kết cấu khóa luận................................................................................................3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT SẢN PHẨM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT THƯƠNG MẠI....................4 1.1 Cơ sở lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất thương mại....................................................................................4 1.1.1 Một số khái niệm cơ bản trong kế toán chi phí sản xuất................................4 1.1.2 Lý luận chung trong kế toán chi phí sản xuất sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất thương mại....................................................................................4 1.1.2.1 Phân loại chi phí sản xuất.............................................................................4 1.1.2.3 Yêu cầu và nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất.........................................8 1.2 Nội dung kế toán chi phí sản xuất sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất thương mại...............................................................................................................9 1.2.1 Kế toán chi phí sản xuất theo chuẩn mực kế toán Việt Nam.........................9 1.2.2 Kế toán chi phí sản xuất theo chế độ kế toán Việt Nam ( QĐ 15/2006 QĐ/BTC)................................................................................................................. 12 1.2.2.1 Chứng từ kế toán.........................................................................................12 1.2.2.2 Tài khoản kế toán........................................................................................12 1.2.2.3 Định khoản một số nghiệp vụ chủ yếu:........................................................14 1.2.2.4 Sổ kế toán....................................................................................................17 SV: Phạm Thị Hạnh iii Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT SẢN PHẨM SUẤT ĂN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI HOÀNG NHẬT MINH ................................................................................................................................. 20 2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu và các nhân tố môi trường ảnh hưởng tới kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty cổ phần thương mại Hoàng Nhật Minh..................................................................................................20 2.1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu kế toán chi phí sản xuất tại Viêt Nam....20 2.1.2 Các nhân tố môi trường ảnh hưởng tới kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty cổ phần thương mại Hoàng Nhật Minh..................................21 2.1.2.1 Nhân tố bên trong........................................................................................21 2.1.2.2 Nhân tố bên ngoài:......................................................................................22 2.2 Thực trạng kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty cổ phần thương mại Hoàng Nhật Minh.............................................................................22 2.2.1 Đặc điểm kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty cổ phần thương mại Hoàng Nhật Minh..............................................................................22 2.2.1.1 Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.....................................................22 2.2.1.2 Chi phí nhân công trực tiếp.........................................................................23 2.2.1.3 Chi phí sản xuất chung................................................................................25 2.2.1.4 Tập hợp chi phí sản xuất..............................................................................25 2.2.2 Phương pháp kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty cổ phần thương mại Hoàng Nhật Minh.....................................................................26 2.2.2.1 Chứng từ kế toán.........................................................................................26 2.2.2.2 Tài khoản kế toán........................................................................................26 2.2.2.3 Trình tự và sổ kế toán..................................................................................27 CHƯƠNG 3: CÁC KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT SẢN PHẨM SUẤT ĂN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI HOÀNG NHẬT MINH.........................................................................................40 3.1 Các kết luận và phát hiện về kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh..........................................................40 3.1.1 Những kết quả đạt được................................................................................40 3.1.2 Hạn chế, tồn tại và nguyên nhân..................................................................41 SV: Phạm Thị Hạnh iv Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp 3.2 Các đề xuất và kiến nghị về kế toán sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh.......................................................................43 KẾT LUẬN............................................................................................................46 TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................47 PHỤ LỤC SV: Phạm Thị Hạnh v Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CP: cổ phần sxsp: sản xuất sản phẩm BHXH: bảo hiểm xã hội BHYT: bảo hiểm y tế BHTN: bảo hiểm thất nghiệp KPCĐ: kinh phí công đoàn TSCĐ: tài sản cố định GTGT: giá trị gia tăng cp : chi phí CNV: công nhân viên TNHH: trách nhiệm hữu hạn SV: Phạm Thị Hạnh vi Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết, ý nghĩa của đề tài * Về mặt lý luận: Để quản lý một cách có hiệu quả đối với các hoạt động sản xuất kinh doanh hay sản xuất dịch vụ của một doanh nghiệp nói riêng, một nền kinh tế quốc dân của một nước nói chung đều cần phải sử dụng các công cụ quản lý khác nhau và một trong những công cụ quản lý không thể thiếu được đó là kế toán. Trong đó hạch toán chi phí sản xuất giữ một vai trò quan trọng trong công tác kế toán của doanh nghiệp. Một trong những vấn đề doanh nghiệp quan tâm hiện nay là không ngừng tiết kiệm chi phí sản xuất mà chất lượng sản phẩm vẫn được cải thiện nâng cao. Muốn vậy các doanh nghiệp phải coi trọng công tác hạch toán chi phí sản xuất.Trong điều kiện giá bán không đổi, sản phẩm đạt chất lượng thì chi phí sản xuất giảm được bao nhiêu tương đương doanh nghiệp đạt được lợi nhuận bấy nhiêu. Đây chính là điều kiện cần và đủ để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong sự cạnh tranh gay gắt khốc liệt trong nền kinh tế thị trường hiện nay. * Về mặt thực tiễn: Qua quá trình thực tập tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh, em thấy công tác kế toán chi phí sản xuất của công ty còn tồn tại một số vấn đề sau: - Nguyên vật liệu chính cho sản xuất của công ty thường là rau, củ, quả, thực phẩm tươi sống…Những nguyên vật liệu này có tính chất theo mùa nên giá cả thường có sự biến động tương đối lớn giữa các khoảng thời gian khác nhau. Việc tính trị giá vốn hàng xuất kho theo phương pháp bình quân cả kỳ sẽ san bằng chênh lệch giá khiến khó thấy được sự biến động giá cả để có những đối sách hợp lý. - Do công ty tiến hành tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp theo từng bếp ăn nên khi 1 bếp thực hiện sản xuất đồng thời cả 2 loại sản phẩm trong cùng một kỳ thì cuối tháng kế toán phải tiến hành phân bổ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp theo những định mức về chi phí nguyên vật liệu trực tiếp cho mỗi loại sản phẩm đã được xây dựng từ trước. Điều này làm mất chính xác về lượng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thực tế trong mỗi loại sản phẩm. - Việc sử dụng nguyên vật liệu ở một số bếp ăn còn lãng phí nên việc tập hợp chi phí giữa các bếp ăn còn gặp khó khăn. SV: Phạm Thị Hạnh 1 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp Nhận rõ vai trò và sự cần thiết của công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất tại doanh nghiệp nên em chọn đề tài “ Kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh”. 2. Mục tiêu của đề tài Về mặt lý luận mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm hệ thống hóa, làm rõ những vấn đề cơ bản về kế toán chi phí sản xuất gồm các nội dung chủ yếu: khái niệm, bản chất, phân loại chi phí sản xuất, kế toán chi phí sản xuất theo chuẩn mực, theo chế độ hiện hành là cơ sở cho việc hạch toán chi phí sản xuất trong doanh nghiệp. Qua nghiên cứu thực tế, phân tích đánh giá thực trạng kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh từ đó đánh giá những ưu điểm, hạn chế để đưa ra những đề xuất hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất tại công ty. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài * Đối tượng nghiên cứu Xuất phát từ mục đích nghiên cứu của đề tài đối tượng nghiên cứu của khóa luận là kế toán chi phi sản xuất, cụ thể đi sâu nghiên cứu quá trình tập hợp chi phí sản xuất, từ đó hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh. * Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của khóa luận tập trung nghiên cứu thực trạng kế toán chi phí sản xuất của sản phẩm suất ăn tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh, được thực hiện trên các phương diện sau: - Không gian nghiên cứu tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh. - Đối tượng nghiên cứu kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn. - Số liệu minh họa cho đề tài lấy của quý I/2014 4. Phương pháp thực hiện đề tài * Phương pháp thu thập tài liệu: Phương pháp này dùng để hệ thống hóa một số lý thuyết về kế toán chi phí sản xuất, tìm hiểu về đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, về SV: Phạm Thị Hạnh 2 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp các vấn đề liên quan đến chi phí sản xuất ở công ty như: việc tập hợp chi phí sản xuất. Đối tượng của phương pháp này là các tài liệu, điều lệ tổ chức hoạt động trong doanh nghiệp, chuẩn mực kế toán áp dụng và chế độ kế toán doanh nghiệp theo QĐ15 của bộ tài chính. Qua đó tìm hiểu một số vấn đề sau: - Lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất như phương pháp tập hợp chi phí, các tài khoản, chứng từ, sổ sách phục vụ cho công tác tập hợp chi phí. - Quá trình hình thành và phát triển doanh nghiệp, cơ cấu tổ chức quản lý, cơ cấu bộ máy kế toán, các chính sách kế toán được áp dụng tại doanh nghiêp… * Phương pháp phân tích: Phương pháp này áp dụng việc tính toán, so sánh số liệu của các phương pháp nêu trên. Mục đích của việc so sánh các dữ liệu là để tổng hợp và trích dẫn những nội dung cần thiết để thực hiện mục tiêu tổng quát của đề tài và những mục tiêu cụ thể mà từng dữ liệu thu thập được mang lại. Kết quả thu được từ các dữ liệu được so sánh, phân tích bằng những phương pháp thích hợp để đánh giá đúng thực trạng kế toán chi phí tại doanh nghiệp. 5. Kết cấu khóa luận Ngoài phần mở đầu và kết luận bài khóa luận gồm 3 chương : Chương 1: Cơ sở lý luận của kế toán chi phí sản xuất sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất thương mại Chương 2: Thực trạng kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh Chương 3: Các kết luận và đề xuất về kế toán chi phí sản xuất sản phẩm suất ăn tại công ty CP thương mại Hoàng Nhật Minh SV: Phạm Thị Hạnh 3 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT SẢN PHẨM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT THƯƠNG MẠI 1.1 Cơ sở lý luận chung về kế toán chi phí sản xuất sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất thương mại 1.1.1 Một số khái niệm cơ bản trong kế toán chi phí sản xuất Chi phí là tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán dưới hình thức các khoản tiền chi ra, các khoản khấu trừ tài sản hoặc phát sinh các khoản nợ dẫn đến làm giảm vốn chủ sở hữu, không bao gồm khoản phân phối cho cổ đông hoặc chủ sở hữu( Nguồn: Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 01) Chi phí sản xuất là những khoản chi phí phát sinh tại các phân xưởng( bộ phận) sản xuất gắn liền với các hoạt động sản xuất chế tạo sản phẩm của doanh nghiệp (Nguồn: Giáo trình kế toán quản trị - ĐH Thương mại) 1.1.2 Lý luận chung trong kế toán chi phí sản xuất sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất thương mại 1.1.2.1 Phân loại chi phí sản xuất Chi phí sản xuất của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại khác nhau. Để thuận tiện cho công tác quản lý, hạch toán, kiểm tra chi phí cũng như phục vụ cho việc ra các quyết định kinh doanh, chi phí sản xuất cần được phân loại theo những tiêu thức phù hợp. * Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung kinh tế của chi phí: Theo cách phân loại này chi phí sản xuất của doanh nghiệp bao gồm: - Chi phí nguyên vật liệu: Yếu tố chi phí nguyên vật liệu bao gồm giá mua, chi phí mua của nguyên vật liệu dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ. Yếu tố này bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu chính, chi phí nguyên vật liệu phụ, chi phí nhiên liệu, chi phí phụ tùng thay thế và chi phí nguyên vật liệu khác. - Chi phí nhân công: Yếu tố chi phí nhân công là các khoản chi phí về tiền lương phải trả cho người lao động, các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn theo tiền lương của người lao động. - Chi phí khấu hao máy móc thiết bị: Yếu tố chi phí này bao gồm khấu hao của tất cả TSCĐ dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp. SV: Phạm Thị Hạnh 4 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp - Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là số tiền phải trả cho các dịch vụ mua ngoài phục vụ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Chi phí khác bằng tiền: Là các khoản chi phí bằng tiền phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh ngoài các yếu tố chi phí nói trên. * Phân loại chi phí sản xuất theo công dụng kinh tế: Theo cách phân loại này chi phí sản xuất của doanh nghiệp bao gồm: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Chi phí nguyên vật liêu trực tiếp là toàn bộ chi phí nguyên vật liệu được sử dụng trực tiếp cho quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm, lao vụ dịch vụ. - Chi phí nhân công trực tiếp: Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm tiền lương và các khoản phải trả trực tiếp cho công nhân trực tiếp sản xuất, các khoản trích theo lương của công nhân sản xuất như kinh phí công đoàn, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội. - Chi phí sản xuất chung: Chi phí sản xuất chung là các chi phí sản xuất liên quan đến việc phục vụ và quản lý sản xuất trong phạm vi các phân xưởng, đội sản xuất. Chi phí sản xuất chung bao gồm các yếu tố chi phí sản xuất sau: + Chi phí nhân viên phân xưởng: bao gồm tiền lương, các khoản phải trả, các khoản trích theo lương của nhân viên phân xưởng, đội sản xuất. + Chi phí vật liệu: bao gồm chi phí vật liệu dùng chung cho phân xưởng sản xuất với mục đích là phục vụ và quản lý sản xuất. + Chi phí dụng cụ: bao gồm các chi phí về công cụ, dụng cụ dùng ở phân xưởng để phục vụ cho sản xuất và quản lý sản xuất. + Chi phí khấu hao TSCĐ: bao gồm toàn bộ chi phí khấu hao của TSCĐ thuộc các phân xưởng sản xuất quản lý và sử dụng. + Chi phí dịch vụ mua ngoài: bao gồm các chi phí dịch vụ mua ngoài dùng cho hoạt động phục vụ và quản lý sản xuất của phân xưởng, đội sản xuất. + Chi phí khác bằng tiền: gồm các khoản chi trực tiếp bằng tiền dùng cho việc phục vụ và quản lý sản xuất ở phân xưởng sản xuất. * Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất: Theo tiêu thức này, chi phí sản xuất được chia thành: SV: Phạm Thị Hạnh 5 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp - Chi phí ban đầu: Chi phí ban đầu là chi phí doanh nghiệp phải lo liệu, mua sắm, chuẩn bị từ lúc đầu để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh. - Chi phí luân chuyển nội bộ: Là các chi phí phát sinh trong quá trình phân công và hợp tác lao động trong nội bộ doanh nghiệp. * Phân loại chi phí sản xuất theo khả năng quy nạp chi phí và đối tượng kế toán chi phí: Theo tiêu thức này, chi phí sản xuất được chia thành: - Chi phí trực tiếp: Là những chi phí liên quan trực tiếp đến từng đối tượng tập hợp kế toán tập hợp chi phí (như từng loại sản phẩm, công việc, hoạt động, đơn đặt hàng,...); chúng ta có thể quy nạp trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí. - Chi phí gián tiếp: Là loại chi phí có liên quan tới nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí khác nhau nên không thể quy nạp trực tiếp được, mà phải tập hợp, quy nạp cho từng doanh thu theo phương pháp phân bổ gián tiếp. * Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với quy trình công nghệ sản xuất và quá trình kinh doanh Theo tiêu thức này, chi phí sản xuất bao gồm: - Chi phí cơ bản: Là các chi phí có liên quan đến quy trình công nghệ chế tạo sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công trực tiếp,chi phí khấu hao TSCĐ dùng trực tiếp vào sản xuất sản phẩm. - Chi phí chung: là các chi phí liên quan đến phục vụ và quản lý sản xuất có tính chất chung như chi phí quản lý ở các phân xưởng sản xuất. * Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với mức độ hoạt động: Theo tiêu thức này, chi phí sản xuất được phân thành: - Chi phí khả biến: Là những chi phí thay đổi tỉ lệ với mức độ hoạt động của đơn vị. Mức độ hoạt động có thể là số lượng sản phẩm sản xuất ra, số lượng sản phẩm sản xuất và tiêu thụ, số giờ máy hoạt động, ... - Chi phí bất biến: Là những chi phí mà về tổng số không thay đổi khi có sự thay đổi về mức độ hoạt động của đơn vị. Như vậy, các doanh nghiệp có đặc điểm sản xuất khác nhau, quy trình công nghệ không như nhau sẽ tìm cho mình cách phân loại chi phí riêng phù hợp để đảm SV: Phạm Thị Hạnh 6 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp bảo được việc quản lý, hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm đem lại hiệu quả cao. 1.1.2.2 Đối tượng và phương pháp tập hợp chi phí sản xuất * Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất: Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất là phạm vi và giới hạn để tập hợp chi phí sản xuất theo các phạm vi và giới hạn đó. Xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất là khâu đầu tiên trong việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất. Thực chất của việc xác định đối tượng kế toán chi phí sản xuất là xác định nơi gây ra chi phí ( phân xưởng, bộ phận sản xuất, giai đoạn công nghệ...) hoặc đối tượng chịu chi phí ( sản phẩm, đơn đặt hàng...) Khi xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất trước hết các nhà quản trị phải căn cứ vào mục đích sử dụng chi phí sau đó phải căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quản lý sản xuất kinh doanh, quy trình công nghệ sản xuất, loại hình sản xuất sản phẩm, khả năng, trình độ và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Tuỳ thuộc vào đặc điểm tình hình cụ thể mà đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp có thể là: - Từng sản phẩm, chi tiết sản phẩm, nhóm sản phẩm, đơn đặt hàng - Từng phân xưởng, giai đoạn công nghệ sản xuất. - Toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất, toàn doanh nghiệp. Xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất một cách khoa học hợp lý là cơ sở để tổ chức kế toán chi phí sản xuất, từ việc tổ chức hạch toán ban đầu đến tổ chức tổng hợp số liệu, ghi chép trên tài khoản, sổ chi tiết... * Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất Xét theo cách thức tập hợp chi phí vào từng đối tượng tập hợp chi phí, kế toán sử dụng hai phương pháp: phương pháp tập hợp trực tiếp và phương pháp phân bổ gián tiếp. - Phương pháp tập hợp trực tiếp: Phương pháp này áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh có liên quan trực tiếp đến từng đối tượng kế toán chi phí sản xuất riêng biệt. Do đó, kế toán căn cứ vào chứng từ ban đầu để hạch toán cho từng đối tựơng riêng biệt. Theo phương pháp này chi phí sản xuất phát sinh SV: Phạm Thị Hạnh 7 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp được tính trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí nên đảm bảo độ chính xác cao. Vì vậy sử dụng tối đa phương pháp này trong điều kiện có thể cho phép - Phương pháp phân bổ gián tiếp: Phương pháp phân bổ gián tiếp được áp dụng khi một loại chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất , không thể tập hợp trực tiếp cho từng đối tượng được. Sau khi tập hợp toàn bộ chi phí này, kế toán lựa chọn tiêu chuẩn phù hợp để tiến hành phân bổ chi phí cho các đối tượng liên quan theo công thức: C Ci = n t x Ti i i 1 Trong đó: Ci : là chi phí sản xuất phân bổ cho đối tượng i C : là tổng chi phí sản xuất đã tập hợp cần phân bổ Ti : là đại lượng tiêu chuẩn phân bổ của đối tượng i n t i : là tổng đại lượng tiêu chuẩn dùng để phân bổ i 1 Tiêu chuẩn phân bổ thường sử dụng là: chi phí sản xuất chi phí kế hoạch, chi phí định mức, chi phí nguyên vật liệu chính, khối lượng sản xuất. 1.1.2.3 Yêu cầu và nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất * Yêu cầu quản lý chi phí sản xuất Bất kỳ một doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nào cũng đặt mục tiêu nâng cao lợi nhuận lên hàng đầu. Vì vậy một yêu cầu đặt ra đối với công tác quản lý chi phí sản xuất là tiết kiệm chi phí. Từ đó giúp doanh nghiệp giảm bớt được giá bán, đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ, khả năng thu hồi vốn nhanh, làm tăng lợi nhuận. Do vậy đòi hỏi doanh nghiệp cần xây dựng những biện pháp quản lý chi phí sản xuất hiệu quả. Trong đó, kế toán chi phí sản xuất là một trong những biện pháp không thể thiếu được. Trước tiên, kế toán phải hiểu, xác định đúng đắn và phản ánh trung thực từng loại chi phí sản xuất thì mới có thể kiểm soát chính xác tổng chi phí và từng chi phí riêng biệt. Mặt khác, xây dựng định mức chi phí và quản lý chi phí theo định mức để có thể xác định các khoản chi tiêu là tiết kiệm hay lãng phí để kịp thời điều chỉnh. SV: Phạm Thị Hạnh 8 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp * Nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất Xuất phát từ sự cần thiết phải tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất, kế toán doanh nghiệp cần phải xác định rõ vai trò và nhiệm vụ của mình trong việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất sản phẩm như sau: - Trước hết cần nhận thức đúng đắn vị trí vai trò của kế toán chi phí sản xuất trong toàn bộ hệ thống kế toán doanh nghiệp, mối quan hệ với các bộ phận kế toán có liên quan, trong đó kế toán các yếu tố chi phí là tiền đề cho kế toán chi phí sản xuất. - Căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, quy trình công nghệ sản xuất, loại hình đặc điểm của sản phẩm, khả năng hạch toán, yêu cầu quản lý cụ thể của doanh nghiệp để lựa chọn, xác định đúng đắn đối tượng kế toán chi phí sản xuất, lựa chọn phương pháp tập hợp chi phí sản xuất theo các phương án phù hợp với điều kiện của doanh nghiệp. - Tổ chức công tác kế toán một cách khoa học, hợp lý trên cơ sở phân công rõ ràng trách nhiệm của từng nhân viên, từng bộ phận kế toán có liên quan đặc biệt bộ phận kế toán các yếu tố chi phí. - Thực hiện tổ chức chứng từ, hạch toán ban đầu, hệ thống tài khoản, sổ kế toán phù hợp với các nguyên tắc chuẩn mực, chế độ kế toán đảm bảo đáp ứng được yêu cầu thu nhận – xử lý – hệ thống hoá thông tin về chi phí, giá thành của doanh nghiệp. - Tổ chức lập và phân tích các báo cáo kế toán về chi phí, cung cấp những thông tin cần thiết về chi phí, giúp các nhà quản trị doanh nghiệp ra được các quyết định một cách nhanh chóng, phù hợp với quá trình sản xuất – tiêu thụ sản phẩm. 1.2 Nội dung kế toán chi phí sản xuất sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất thương mại 1.2.1 Kế toán chi phí sản xuất theo chuẩn mực kế toán Việt Nam * VAS 01: kế toán chi phí sản xuất áp dụng các nguyên tắc sau: Cơ sở dồn tích: Theo nguyên tắc này, kế toán chi phí sản xuất ghi nhận các nghiệp vụ chi phí căn cứ vào thời điểm phát sinh mà không phải là thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền. SV: Phạm Thị Hạnh 9 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán đoán cần thiết để lập các ước tính kế toán trong các điều kiện không chắc chắn. Nguyên tắc thận trọng đòi hỏi: a/ Phải lập các khoản dự phòng nhưng không lập quá lớn; b/ Không đánh giá cao hơn giá trị của các tài sản và các khoản thu nhập; c/ Không đánh giá thấp hơn giá trị của các khoản nợ phải trả và chi phí; d/ Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn về khả năng thu được lợi ích kinh tế, còn chi phí phải được ghi nhận khi có bằng chứng về khả năng phát sinh chi phí. Phù hợp: Việc ghi nhận doanh thu và chi phí phải phù hợp với nhau. Khi ghi nhận một khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương ứng có liên quan đến việc tạo ra doanh thu đó. Chi phí tương ứng với doanh thu gồm chi phí của kỳ tạo ra doanh thu và chi phí của các kỳ trớc hoặc chi phí phải trả nhưng liên quan đến doanh thu của kỳ đó. Nhất quán: Các chính sách và phơng pháp kế toán doanh nghiệp đã chọn phải được áp dụng thống nhất ít nhất trong một kỳ kế toán năm. Trờng hợp có thay đổi chính sách và phương pháp kế toán đã chọn thì phải giải trình lý do và ảnh hởng của sự thay đổi đó trong phần thuyết minh báo cáo tài chính. *VAS 02: kế toán chi phí sản xuất áp dụng các nội dung sau: Chi phí chế biến hàng tồn kho bao gồm những chi phí có liên quan trực tiếp đến sản phẩm sản xuất, như chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung cố định và chi phí sản xuất chung biến đổi phát sinh trong quá trình chuyển hóa nguyên liệu, vật liệu thành thành phẩm. Chi phí sản xuất chung cố định là những chi phí sản xuất gián tiếp, thường không thay đổi theo số lượng sản phẩm sản xuất, như chi phí khấu hao, chi phí bảo dưỡng máy móc thiết bị, nhà xưởng… và chi phí quản lý hành chính ở các phân xưởng sản xuất. Chi phí sản xuất chung biến đổi là những chi phí sản xuất gián tiếp, thường thay đổi trực tiếp hoặc gần như trực tiếp theo số lượng sản phẩm sản xuất, như chi phí nguyên liệu, vật liệu gián tiếp, chi phí nhân công gián tiếp. Chi phí sản xuất chung cố định phân bổ vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm được dựa trên công suất bình thường của máy móc sản xuất. Công suất SV: Phạm Thị Hạnh 10 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp bình thường là số lượng sản phẩm đạt được ở mức trung bình trong các điều kiện sản xuất bình thường. - Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra cao hơn công suất bình thường thì chi phí sản xuất chung cố định được phân bổ cho mỗi đơn vị sản phẩm theo chi phí thực tế phát sinh. - Trường hợp mức sản phẩm thực tế sản xuất ra thấp hơn công suất bình thường thì chi phí sản xuất chung cố định chỉ được phân bổ vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm theo mức công suất bình thường. Khoản chi phí sản xuất chung không phân bổ được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ. Chi phí sản xuất chung biến đổi được phân bổ hết vào chi phí chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm theo chi phí thực tế phát sinh. Trường hợp một quy trình sản xuất ra nhiều loại sản phẩm trong cùng một khoảng thời gian mà chi phí chế biến của mỗi loại sản phẩm không được phản ánh một cách tách biệt, thì chi phí chế biến được phân bổ cho các loại sản phẩm theo tiêu thức phù hợp và nhất quán giữa các kỳ kế toán * VAS 16: kế toán chi phí sản xuất áp dụng những nội dung sau: Chi phí đi vay phải ghi nhận vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ khi phát sinh Chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến việc đầu tư xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang được tính vào giá trị của tài sản đó (được vốn hoá) khi có đủ các điều kiện Chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến việc đầu tư xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang được tính vào giá trị của tài sản đó. Các chi phí vay được vốn hoá khi doanh nghiệp chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong ương lai do sử dụng tài sản đó và chi phí đi vay có thể xác định được một cách đáng tin cậy. Trường hợp khoản vốn vay riêng biệt chỉ sử dụng cho mục đích đầu tư xây dựng hoặc sản xuất một tài sản dở dang thì chi phí đi vay có đủ điều kiện vốn hoá cho tài sản dở dang đó sẽ được xác định là chi phí đi vay thực tế phát sinh từ các khoản vay trừ (-) đi các khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động đầu tư tạm thời của các khoản vay này. SV: Phạm Thị Hạnh 11 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp Các khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động đầu tư tạm thời của các khoản vốn vay riêng biệt trong khi chờ được sử dụng vào mục đích có được tài sản dở dang thì phải ghi giảm trừ vào chi phí đi vay phát sinh khi vốn hoá. Trường hợp phát sinh các khoản vốn vay chung, trong đó có sử dụng cho mục đích đầu tư xây dựng hoặc sản xuất một tài sản dở dang thì số chi phí đi vay có đủ điều kiện vốn hoá trong mỗi kỳ kế toán được xác định theo tỷ lệ vốn hoá đối với chi phí luỹ kế bình quân gia quyền phát sinh cho việc đầu tư xây dựng hoặc sản xuất tài sản đó. Tỷ lệ vốn hoá được tính theo tỷ lệ lãi suất bình quân gia quyền của các khoản vay chưa trả trong kỳ của doanh nghiệp, ngoại trừ các khoản vay riêng biệt phục vụ cho mục đích có một tài sản dở dang. Chi phí đi vay được vốn hoá trong kỳ không được vượt quá tổng số chi phí đi vay phát sinh trong kỳ đó. 1.2.2 Kế toán chi phí sản xuất theo chế độ kế toán Việt Nam ( QĐ 15/2006 QĐ/BTC) 1.2.2.1 Chứng từ kế toán - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là các phiếu xuất kho vật tư, bảng phân bổ vật liệu, công cụ dụng cụ, các phiếu chi. - Chi phí nhân công trực tiếp là: bảng thanh toán lương, bảng phân bổ tiền lương và BHXH - Chi phí sản xuất chung là: các bảng phân bổ tiền lương và BHXH, bảng phân bổ nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ, bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ, các hoá đơn dịch vụ mua ngoài, các phiếu chi. 1.2.2.2 Tài khoản kế toán * Để kế toán cp nguyên vật liệu trực tiếp, kế toán sử dụng tài khoản 621 - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Kết cấu của tài khoản 621: Bên Nợ: - Trị giá vốn nguyên liệu vật liệu sử dụng trực tiếp cho sản xuất, chế tạo sản phẩm hoặc thực hiện lao vụ dịch vụ trong kỳ. Bên Có: - Trị giá vốn nguyên liệu vật liệu sử dụng không hết nhập lại kho. - Trị giá của phế liệu thu hồi (nếu có). - Kết chuyển cp nguyên liệu vật liệu trực tiếp thực tế sử dụng cho sxkd trong kỳ. SV: Phạm Thị Hạnh 12 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp - Kết chuyển cp nguyên vật liệu trực tiếp vượt trên mức bình thường. Tài khoản 621 không có số dư. Tuỳ theo yêu cầu cụ thể để mở chi tiết liên quan cho TK 621. * Để kế toán cp nhân công trực tiếp, kế toán sử dụng TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp. Kết cấu tài khoản 622: Bên Nợ: - Chi phí nhân công trực tiếp tham gia quá trình sản xuất sản phẩm. Bên Có: - Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp để tính giá thành sản phẩm. - Kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vượt trên mức bình thường. Tài khoản 622 không có số dư. Tuỳ theo yêu cầu cụ thể để mở chi tiết liên quan cho TK 622. * Để tập hợp và phân bổ cp sản xuất chung kế toán sử dụng tài khoản 627- Chi phí sản xuất chung. Kết cấu tài khoản 627: Bên Nợ: - Tập hợp chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ. Bên Có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản xuất chung (nếu có) - Chi phí sản xuất chung được phân bổ, kết chuyển vào cp chế biến cho các đối tượng chịu cp. - Chi phí sản xuất chung không được phân bổ, kết chuyển vào cp sxkd trong kỳ. TK 627 không có số dư và được mở 6 TK cấp 2 để tập hợp theo yếu tố chi phí * Để kế toán tổng hợp chi phí sản xuất, kế toán sử dụng TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang. Kết cấu TK 154: Bên Nợ: - Các cp nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, sản xuất chung phát sinh trong lỳ liên quan đến sản xuất sản phẩm dịch vụ - Kết chuyển cp sản xuất dở dang cuối kỳ (trong tường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ) SV: Phạm Thị Hạnh 13 Lớp K8CK8B Trường Đại Học Thương Mại Khóa luận tốt nghiệp Bên Có: - Giá thành sản xuất thực tế của sản phẩm đã chế tạo xong nhập kho hoặc chuyển đi bán - Trị giá phế liệu thu hồi, giá trị sản phẩm hỏng không sửa chữa được - Kết chuyển cp sxkd dở dang đầu kỳ( trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ) Số dư Nợ: Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang hiện còn 1.2.2.3 Định khoản một số nghiệp vụ chủ yếu: * Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: 1. Khi xuất nguyên liệu, vật liệu sử dụng cho hoạt động sxsp, hoặc thực hiện dịch vụ trong kỳ, ghi: Nợ TK 621 - Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp Có TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu. 2. Trường hợp mua nguyên liệu, vật liệu sử dụng ngay (Không qua nhập kho) cho hoạt động sxsp, hoặc thực hiện dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ, ghi: Nợ TK 621 - CP nguyên liệu, vật liệu trực tiếp (Giá mua chưa có thuế GTGT) Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ Có các TK 331, 141, 111, 112,... 3. Trường hợp số nguyên liệu, vật liệu xuất ra không sử dụng hết vào hoạt động sxsp, hoặc thực hiện dịch vụ cuối kỳ nhập lại kho, ghi: Nợ TK 152 - Nguyên liệu, vật liệu Có TK 621 - Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp. 4. Cuối kỳ kế toán, căn cứ vào Bảng phân bổ vật liệu tính cho từng đối tượng sử dụng nguyên liệu, vật liệu (Phân xưởng sxsp, loại sản phẩm, công trình, hạng mục công trình của hoạt động xây lắp, loại dịch vụ,...) theo phương pháp trực tiếp hoặc phân bổ, ghi: Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang Nợ TK 631 - Giá thành sản xuất (Trường hợp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ) SV: Phạm Thị Hạnh 14 Lớp K8CK8B