Tài liệu đề tài điều tra tình hình sử dụng điện và đề xuất các giải pháp tiết kiệm điện cho các hộ gia đình tại tp. hồ chí minh

www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Nền khoa học kỹ thuật phát triển không ngừng và ñời sống người dân ngày càng ñược cải thiện, kéo theo ñó là nhu cầu sử dụng năng lượng ñiện ngày càng tăng cao. Trước tình trạng nguồn năng lượng truyền thống không tái tạo như dầu mỏ, than, nhiệt ñiện…ñều ñang ñứng trước những cảnh báo cạn kiệt buộc nhân loại phải vào cuộc tìm kiếm nguồn năng lượng thay thế. Tuy nhiên những nguồn năng lượng mới thay thế này chưa nhiều, chưa ñáp ứng ñầy ñủ nhu cầu của người sử dụng. Do ñó nhân loại cần chung tay tiết kiệm và sử dụng hiệu quả hơn nguồn năng lượng ñang khai thác. Ở Việt Nam nói chung và TP. Hồ Chí Minh nói riêng việc sử dụng ñiện cho sinh hoạt cũng như sản xuất phát triển không ngừng, nhưng hiện nay tình trạng mất ñiện vẫn còn diễn ra,việc mất ñiện cũng ảnh hưởng không nhỏ ñến ñời sống sinh hoạt hàng ngày của người dân cũng như các hoat ñộng sản xuất. Vì vậy tiết kiệm ñiện trở thành một trong những vấn ñề cấp thiết hiện nay. Từ một nước xuất khẩu năng lượng nhưng ñến năm 2009 nước ta ñã phải nhập khẩu ñiện lên 4,84% năm 2009. Thực trạng ñó ñặt ra nhiều thách thức cho các ngành chức năng là làm thế nào ñể giảm tải lượng ñiện năng tiêu thụ, ñảm bảo và duy trì nguồn ñiện ổn ñịnh cho các lĩnh vực. Theo tính toán quy hoạch phát triển năng lượng quốc gia, trong giai ñoạn 2010 – 2020 nước ta sẽ mất cân ñối giữa khả năng cung cấp và nhu cầu sử dụng nguồn ñiện năng, từ một nước xuất khẩu thành nước nhập khẩu năng lượng. Việc sử dụng tiết kiệm năng lượng tại hộ gia ñình không những góp phần tiết kiệm cho Quốc gia mà còn tiết kiệm tiền ñiện hàng tháng cho từng hộ gia GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 1 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM ñình. Chính vì vậy ñề tài “ Điều tra tình hình sử dụng ñiện và ñề xuất các giải pháp tiết kiệm ñiện cho các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh” ñược thực hiện nhằm mục ñích cải thiện ñời sống của người dân thông qua việc tiết kiệm năng lượng ñiện. 2. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI Điều tra tình hình sử dụng ñiện và ñề xuất các giải pháp tiết kiệm ñiện cho các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh. 3. NỘI DUNG ĐỀ TÀI Đề tài gồm những nội dung chính sau: Tổng quan về kiểm toán năng lượng và tiết kiệm năng lượng. Khảo sát tình hình sử dụng năng lượng ở các hộ gia ñình tại TP. HCM. Nhận xét về tình hình sử dụng năng lượng ở các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh. Đề xuất giải pháp tiết kiệm năng lượng. 4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Các hộ gia ñình sinh sống tại các quận trên ñịa bàn TP. Hồ Chí Minh. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:  Phương pháp ñiều tra, khảo sát, phỏng vấn Trên cơ sở thu thập thông tin, sưu tầm ñiều tra gián tiếp hoặc dựa vào các kết quả có sẵn trên sách, báo và các phương tiện thông tin ñại chúng cùng với việc phân tích khảo sát, ñánh giá hiện trạng sử dụng năng lượng ñiện ở Việt Nam và trên thế giới. Từ ñó lựa chọn các giải pháp thích hợp và khả thi cho việc sử dụng tiết kiệm năng lượng. GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 2 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM  Phương pháp thu thap dữ liệu Tham khảo, tổng hợp các báo cáo về nguồn năng lượng truyền thống ñang sử dụng và các nguồn năng lượng thay thế mới, khả năng sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguồn năng lượng hiện ñang sử dụng.  Phương pháp ñánh giá và phương pháp ý kiến chuyên gia Sử dụng phương pháp ñiều tra theo dạng phiếu ñiều tra, hỏi thăm nhằm khai thác thông tin về nhu cầu sử dụng ñiện của người dân tại ñịa phương khảo sát.  Phương pháp thống kê, phân tích số liệu Tổng kết, ñánh giá, tìm hiểu những ñặc ñiểm kinh tế – xã hội của Việt Nam nói chung và TP. Hồ Chí Minh nói riêng, nghiên cứu và ñưa ra các biện pháp, hướng sử dụng năng lượng hiệu quả và tiết kiệm. 6. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU Từ ngày 1/11/2010 ñến ngày 23/1/2011. 7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Chỉ nghiên cứu các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh, cụ thể là 100 hộ sinh sống tại các quận: Q.5, Q.12, Q.6, Q.7, Q.Tân Bình, Q. Tân Phú, Q. Phú Nhuận. 8. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI - Chỉ nghiên cứu các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh. - Chỉ ñiều tra về năng lượng ñiện. 9. Ý NGHĨA KHOA HỌC, KINH TẾ, XÃ HỘI a. Ý nghĩa khoa học - Xây dựng ñược cơ sở dữ liệu tương ñối chính xác và ñầy ñủ về hiện trạng sử dụng ñiện tại các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh. - Giúp ñịnh hướng các phương pháp tiết kiệm ñiện tại các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh. GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 3 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM - Đề tài mang tính khả thi, thiết thực có thể áp dụng trên thực tế. b. Ý nghĩa kinh tế - Cung cấp giải pháp tiết kiệm ñiện, tăng hiệu suất sử dụng ñiện. - Cung cấp phương pháp sử dụng ñiện hiệu quả mang lại lợi ích kinh tế cho xã hội cũng như gia ñình. - Tăng cường bình ổn kinh tế, xã hội, giúp phát triển bền vững c. Ý nghĩa xã hội Giải pháp này giúp cung cấp cho cộng ñồng một lối sống mới an toàn, hợp lý, tăng cường về sức khỏe. Giúp bảo vệ và duy trì bền vững nguồn tài nguyên. 10. CẤU TRÚC LUẬN VĂN Luận văn bao gồm 4 chương: Mở ñầu Chương I : Khái niệm về KTNL, TKNL và tình hình sử dụng năng lượng ñiện tại Việt Nam. Chương II : Tổng quan về TP. Hồ Chí Minh. Chương III : Khảo sát tình hình sử dụng ñiện trong các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh Chương IV : Đề xuất các giải pháp tiết kiệm ñiện cho các hộ gia ñình tại TP. Hồ Chí Minh. Kết luận và kiến nghị GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 4 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM CHƯƠNG I KHÁI NIỆM VỀ KIỂM TOÁN NĂNG LƯỢNG, TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG VÀ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG ĐIỆN TẠI VIỆT NAM 1.1. KIỂM TOÁN NĂNG LƯỢNG 1.1.1. Khái niệm về KTNL Kiểm toán năng lượng là quá trình ño ñạc và rà soát các mức tiêu thụ năng lượng cho quy trình sản xuất nhằm ñánh giá các cơ hội có thể tiết kiệm năng lượng, giám chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận và nâng cao tính cạnh tranh của doanh nghiệp. 1.1.2. Mục ñích KTNL Thông qua kiểm toán năng lượng, người ta có thể ñánh giá ñược tình hình sử dụng năng lượng của ñơn vị trong hiện tại. Sau ñó từ các phân tích về thực trạng sử dụng năng lượng, có thể nhận biết ñược các cơ hội bảo tồn năng lượng và tiềm năng tiết kiệm chi phí trong hệ thống sử dụng năng lượng dựa trên thực trạng hoạt ñộng tiêu thụ năng lượng của ñơn vị. Sau khi phân tích số liệu về các khía cạnh tiêu thụ năng lượng của ñơn vị, kiểm toán viên sẽ ñánh giá về mặt kỹ thuật và kinh tế của các cơ hội bảo tồn năng lượng và tiềm năng tiết kiệm chi phí trong hệ thống sử dụng năng lượng thong qua các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật. Từ ñó kiểm toán viên ñưa ra các giải pháp nhằm mang lại tiết kiệm chi phí sử dụng năng lượng cho ñơn vị ñược kiểm toán. 1.1.3. Qui trình kiểm toán năng lượng Dưới ñây là các thủ tục chung theo từng bước ñể tiến hành một cuộc kiểm tốn năng lượng: GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 5 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM a. Chuẩn bị - Thảo luận với khách hàng hay lãnh ñạo của hộ tiêu thụ ñược kiểm toán về mục tiêu và quy mô của cuộc KTNL. - Chỉ ñịnh người sẽ thành lập nhóm kiểm toán, xác ñịnh rõ vai trò của từng thành viên. Chỉ ñịnh một thành viên nhóm kiểm toán là người của nhà máy ñược kiểm toán - Xác ñịnh và chuẩn bị các bảng danh mục kiểm tra - Xác ñịnh và chuẩn bị bộ dụng cụ kiểm toán năng lượng. - Xác ñịnh và thông báo cho khách hàng hay lãnh ñạo của hộ tiêu thụ năng lượng những yêu cầu khác nhau phục vụ cho công tác kiểm toán năng lượng (ví dụ, các lưu ñồ, số liệu về năng lượng và chi phí năng lượng, các bảng cân bằng năng lượng, v.v...) - Chuẩn bị các thời biểu chung và thời biểu chi tiết và trình bày chúng với khách hàng trước khi tiến hành kiểm toán. b. Giai ñoạn kiểm toán thực sự - Thảo luận với các ñại diện của cơ sở về các hoạt ñộng sẽ ñược thực hiện. - Tuỳ thuộc vào kỹ thuật ñược sử dụng, tiến hành một cuộc ñối thoại hay phỏng vấn với cán bộ nhà máy. - Tiến hành cuộc khảo sát nhanh nhà máy ñể quan sát các khu vực lãng phí năng lượng và nhận dạng các khu vực có tiềm năng về tiết kiệm năng lượng. - Thu thập các số liệu phù hợp về sử dụng năng lượng, chi phí năng lượng và quản lý năng lượng trong nhà máy. GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 6 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM - Nếu có thời gian và nếu ñược yêu cầu, tổ chức thảo luận trong 1 buổi họp tổng kết ngắn vào buổi chiều về các phát hiện ban ñầu của cuộc kiểm toán. c. Hậu kiểm toán - Đánh giá việc phân phối năng lượng tổng thể trong nhà máy. - Phân tích ñặc tính sử dụng năng lượng tổng thể. - Chuẩn bị một bản tóm tắt về các khu vực có tiềm năng tiết kiệm năng lượng (các cơ hội bảo tồn năng lượng, ECOs). - Bình luận về các hoạt ñộng quản lý năng lượng trong thực tế /hoặc ñược hoạch ñịnh và thực tế thực hiện (nếu có) trong nhà máy. - Chuẩn bị 1 báo cáo kiểm toán năng lượng GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 7 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM BÖÔÙC 1 KHÔÛI ÑAÀU COÂNG VIEÄC BÖÔÙC 2 CHUAÅN BÒ KIEÅM TOAÙN BÖÔÙC 3 THÖÏC HIEÄN KIEÅM TOAÙN BÖÔÙC 4 VIEÁT BAÙO CAÙO Quyeát ñònh thöïc hieän KTNL Nhaäp thoâng tin töø toå chöùc ñöôïc kieåm toaùn Thu thaäp soá lieäu vaø thoâng tin Gaëp gôõ toå chöùc ñöôïc kieåm toaùn Khaûo saùt sô boä toaøn boä phaïm vi kieåm toaùn Phaân tích vaø ñaùnh giaù chi tieát Tính toaùn chi tieát thoâng soá cho caùc giaûi phaùp TKNL Phaân tích sô boä Chuaån bò phöông tieän Vieát baùo caùo veà KTNL Xaùc ñònh muïc tieâu KTNL Chuaån bò nhaân löïc laøm kieåm toaùn Xaùc ñònh caùc tieâu chí laøm kieåm toaùn Xaùc ñònh phaïm vi kieåm toaùn ñoaùn Chuaån bò from thu thaäp soá lieäu Xaùc ñònh ngaøy vaø thôøi gian khaûo saùt Tham khaûo yù kieán toå chöùc ñöôïc kieåm toaùn baùo Thoûa thuaän hôïp taùc vaø baûo maät thoâng tin thu thaäp soá lieäu traïng Chuaån bò keá hoaïch kieåm toaùn Chuaån bò noäi dung kieåm toaùn Chuaån bò noäi dung thoâng tin caàn Thu thaäp thoâng tin Chuaån hieän Phaân tích thoâng tin Ñaùnh giaù löïa choïn giaûi phaùp Xaùc ñònh caùc cô hoäi TKNL chuû yeáu Trình baøy baùo caùo cho toå chöùc kieåm toaùn Hoaøn chænh baùo caùo Phaân phoái caùo ñeán nhöõng boä phaän söû duïng Giôùi thieäu caùc cô hoäi KTNL ñeán toå chöùc ñöôïc kieåm toaùn Keát thuùc khaûo saùt taïi hieän tröôøng Hình 1.1. Sô ñoà quy trình kieåm toaùn naêng löôïng. GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 8 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM 1.1.4. Các loại kiểm toán năng lượng a. Kiểm toán sơ bộ (Walk through assessment) Kiểm toán sơ bộ là hoạt ñộng khảo sát thoáng qua quá trình sử dụng năng lượng của hệ thống. Kiểm toán sơ bộ giúp nhận diện và ñánh giá các cơ hội và tiềm năng tiết kiệm năng lượng của thiết bị tiêu thụ năng lượng chính trong hệ thống. Hoạt ñộng này có thế phát hiện ra ít nhất 70% các cơ hội tiết kiệm năng lượng trong hệ thống. Các bước thực hiện:  Khảo sát lướt qua toàn bộ tất cả các thiết bị cung cấp và tiêu thụ năng lượng.  Nhận dạng nguyên lý quy trình công nghệ.  Nhận dạng dòng năng lượng.  Nhận dạng ñịnh tính các cơ hội tiết kiệm năng lượng.  Nhận dạng các thiết bị, ñiểm cần ño lường sau, các vi trí ñặt thiết bị ño lường. b. Kiểm toán năng lượng tổng thể ( Energy Survey and Analysis) Kiểm toán năng lượng tổng thể là hoạt ñộng khảo sát, thu thập, phân tích số liệu tiệu thụ năng lượng trong quá khứ và hiện tại. Phát hiện các cơ hội tiết kiệm năng lượng chi tiết hơn. Các bước thực hiện:  Thu thập và phân tích số liệu quá khứ.  Khảo sát và kiểm tra các số liệu cần ño lường.  Nhận dạng giải pháp.  Lập bảng kế hoạch thu thập số liệu tại chỗ.  Tiến hành thu thập số liệu tại chỗ.  Khảo sát thị trường ñể xác ñịnh mức ñộ sẵn có về công nghệ và giá thiết bị (nếu có). GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 9 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM  Phân tích tính khả thi về kỹ thuật của các giải pháp.  Phân tích tính khả thi về kinh tế, chi phí/ lợi ích ñầu tư của các giải pháp.  Phân loại mức ñộ ưu tiên của các giải pháp (theo yêu cấu của các doanh nghiệp). c. Kiểm toán năng lượng chi tiết (Detailed Analysis of Capital Intensive Modifications) Kiểm toán năng lượng chi tiết là hoạt ñộng khảo sát, thu thập, phân tích sâu hơn về kỹ thuật, lợi ích kinh tế, tài chính... cho một vài giải pháp tiết kiệm năng lượng của hệ thống tiêu thụ năng lượng. Các bước thực hiện:  Thu thập số liệu quá khứ của ñối tượng ñề án (thiết bị, dây chuyền, phương án, v.v.);  Vận hành; Năng suất; Tiêu thụ năng lượng; Khảo sát, ño lường, thử nghiệm, theo dõi hoạt ñộng của thiết bị ñối tượng;  Lập danh sách các phương án chi tiết có thể áp dụng;  Khảo sát, ño lường, thử nghiệm, theo dõi hoạt ñộng của thiết bị ñối tượng; Tập quán vận hành;  Đo lường tại chỗ;  Xử lý số liệu; Khảo sát thị trường (nếu cần)  Phân tích phương án;  Lựa chọn giải pháp tốt nhất về kỹ thuật, ñầu tư; thi công;  Tính toán chi phí ñầu tư;  Phân tích lợi ích tài chính;  Nhận dạng và phân tích các nguồn vốn... GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 10 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM  Nội dung kết quả thông tin thể hiện: Thông tin chi tiết các giải pháp tiết kiệm năng lượng ñược sử dụng; Giải pháp quản lý; Giải pháp công nghệ, thiết bị sử dụng; Giá thành; Thông tin chi tiết các giải pháp tài chính (mức ñầu tư, thời gian thu hồi vốn, nguồn tài chính, lợi ích/chi phí sử dụng vốn). 1.2. TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG 1.2.1. Thế nào là tiết kiệm năng lượng - Tiết kiệm năng lượng là sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. - Sử dụng tiết kiệm là sử dụng ñúng lúc, ñúng chỗ; không dùng nữa thì tắt ngay. - Sử dụng hiệu quả là sử dụng một lượng năng lượng ít nhất mà vẫn thỏa mãn nhu cầu sử dụng. Một vài ví dụ cụ thể: + Chỉ bật ñèn tại những vị trí sinh hoạt, cần chiếu sáng và bật vừa ñủ, dùng xong thì tắt ngay; hay với máy ñiều hòa không khí, chỉ nên cài nhiệt ñộ từ 240C ñến 260C khi sử dụng. + Sử dụng các loại ñèn tiết kiệm như ñèn huỳnh quang, ñèn compact có ñiện năng tiêu thụ thấp hơn loại ñèn dây tóc mặc dù cho ñộ sáng như nhau. 1.2.2. Lợi ích của tiết kiệm năng lượng - Tiết kiệm ñiện ñồng nghĩa việc tiết kiệm chi phí kinh tế cho gia ñình và xã hội. - Góp phần ñảm bảo nhu cầu ñiện, gas, xăng… cho gia ñình và thế hệ con cháu của chúng ta. - Góp phần hạn chế cắt ñiện luân phiên tại khu vực sinh sống. - Góp phần bảo vệ sự trong lành của môi trường – chính là bảo vệ sức khỏe cho gia ñình và xã hội. GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 11 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM 1.3. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG ĐIỆN TẠI VIỆT NAM Đi ñôi với mức tăng trưởng kinh tế và ñòi hỏi cuộc sống, số lượng các tòa nhà thương mại và phục vụ dân sinh cũng nhanh chóng gia tăng, kéo theo ñó là nhu cầu sử dụng năng lượng ngày càng cao. Theo tính toán của Trung tâm nghiên cứu kỹ thuật Phần Lan công bố tại Hội thảo Vietaudit 2, tiềm năng tiết kiệm năng lượng trong các tòa nhà có thể ñạt từ 30 - 35%. Tuy nhiên, trên thực tế, hiện trạng sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các công trình xây dựng ở Việt Nam hiện chưa tương xứng với tiềm năng và còn không ít rào cản. Theo tính toán quy hoạch phát triển năng lượng quốc gia, trong giai ñoạn 2010 - 2020 nước ta sẽ mất cân ñối giữa khả năng cung cấp và nhu cầu sử dụng nguồn ñiện năng. Từ một nước xuất khẩu thành nước nhập khẩu năng lượng. Theo ñánh giá của Tập ñoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thì việc sử dụng lãng phí ñiện năng hiện nay ñã ñến mức báo ñộng. Hiện nay Việt Nam có tỉ lệ ñiện dùng cho ánh sáng sinh hoạt chiếm tỉ lệ 41,7%. Trong khi ñó tỉ lệ này ở các nước chiếm 15-23%. Vân Nam - Trung Quốc: 12-13%, Hàn Quốc: 14,4%, Đài Loan: 21,7%, Thái Lan: 22%, Ba Lan: 22,5%. Tỷ lệ ñiện dùng cho ánh sáng sinh hoạt cao là một yếu tố chính gây mất cân ñối của hệ thống ñiện trong giờ cao ñiểm tối, ảnh hưởng xấu ñến hiệu quả ñầu tư hệ thống ñiện. Điện sử dụng cho chiếu sáng chiếm một tỷ trọng lớn và ngày càng gia tăng là do khả năng tiếp cận với nguồn ñiện quốc gia ngày càng mở rộng trong cả nước, do ñời sống dân cư ngày càng ñược nâng cao và quá trình ñô thị hóa ngày càng mạnh mẽ. Ở nước ta, qua khảo sát cho thấy việc dùng ñiện còn nhiều lãng phí. Trong tháng 5/2005, miền Bắc thiếu ñiện nghiêm trọng, bệnh viện, trường học bị cắt ñiện, một số nhà máy không có ñiện sản xuất, công nhân xây dựng ñiện GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 12 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM ñã làm việc thâu ñêm ñể ñường dây 500kV kịp ñóng ñiện tăng thêm công suất chi viện cho miền Bắc. Trong khi ñó nhiều cơ quan, nhà hàng, khách sạn dùng ñiện trang trí, quảng cáo bố trí quá nhiều ñèn và phần lơn dùng bóng ñèn tròn sợi ñốt, mới 5 giờ chiều ñã bật ñèn quảng cáo sáng cả khoảng trời. Ở nhiều thành phố lớn, ñèn trang trí ñược treo trên cây, số lượng ñèn nhiều làm sáng rực cả khoảng không gian. Nhiều nơi mắc ñèn ngõ xóm bằng bóng dây tóc nóng sáng 100 - 300W, hiệu suất chiếu sáng của bóng ñèn kém, ánh sáng không ñều, chỗ sáng chỗ tối, gây lãng phí ñiện. Hệ thống ñèn chiếu sáng công cộng ở một số nơi còn sử dụng bóng ñèn thủy ngân cao áp, ñây là loại ñèn có hiệu suất thấp nhưng tiêu hao năng lượng rất lớn, nhiều ñường phố, ñiện chiếu sáng suốt ñêm với ñộ sáng quá mức cần thiết. Nhiều hộ gia ñình dùng ñiện quá lớn, tiền ñiện thanh toán từ 5 - 12 triệu ñồng/tháng. Ở các công ty, cơ quan nhà nước thường không tắt ñèn, quạt khi ra ngoài, ñể ñiều hòa ở nhiệt ñộ thấp hơn 250C; nhiều phòng làm việc buông rèm và bật ñèn, không tận dụng ánh sáng tự nhiên; Nói về vấn ñề này, ông Trịnh Ngọc Khánh - Trưởng ban Kinh doanh, Tập ñoàn Điện lực Việt Nam cho biết: Từ một nước xuất khẩu năng lượng nhưng ñến năm 2009, nước ta ñã phải nhập khẩu ñiện lên 4,84% năm 2009. Thực trạng ñó ñã ñặt ra nhiều thách thức cho các ngành chức năng là làm thế nào ñể giảm tải lượng ñiện năng tiêu thụ, ñảm bảo và duy trì nguồn ñiện ổn ñịnh cho các lĩnh vực. Tại hội thảo tổng kết dự án Vietaudit 2 diễn ra ngày 16 tháng 3 năm 2010, Thạc Sỹ Nguyễn Công Thịnh (Vụ KHCN & MT, Bộ XD) cho biết: Năm 2009, Bộ XD ñã phối hợp với Trung tâm TKNL Hà Nội và Trung tâm TKNL TP. HCM tổ chức ñiều tra, khảo sát, ñánh giá hiện trạng sử dụng, quản lý năng lượng tại số tòa nhà ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số ñịa phương. Kết quả cho thấy, cả 3 khối khảo sát là tòa nhà trụ sở cơ quan hành GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 13 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM chính, trung âm thương mại, siêu thị và khách sạn thì lượng năng lượng tiêu hao nhiều nhất vẫn tập trung ở ñiều hòa không khí (chiếm từ 60 - 70%). Thiết bị chiếu sáng tiêu hao từ 10 - 25% còn lại là các thiết bị khác như thang máy, thiết bị văn phòng… Trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, xây dựng dân dụng và giao thông vận tải tình trạng lãng phí ñiện là rất lớn. Năng lượng tiêu hao cho một ñơn vị sản phẩm ở nhiều ngành công nghiệp của Việt Nam cao hơn Thái Lan và Malaysia khoảng 1,5 - 1,7 lần. Chỉ tính riêng các khu công nghiệp - khu chế xuất (KCN - KCX) ở TP. Hồ Chí Minh thì lượng ñiện tiêu thụ chiếm gần 20% sản lượng ñiện tiêu thụ toàn thành phố. Có thể nói, lượng tiêu thụ ñiện ở KCN - KCX là khá lớn, ảnh hưởng trực tiếp ñến lượng ñien năng của thành phố. . Ông Lê Anh Tuấn - phó Ban Quản lý KCN - KCX TP cho biết. Việc sử dụng năng lượng như trên tại các tòa nhà hay các KCN – KCX rất không hợp lý, thậm chí gây thất thoát, lãng phí mà hiệu quả sử dụng thấp. Nguyên nhân có thể một phần do sự thiếu ñồng bộ của hệ thống các văn bản chính sách về TKNL, bản thân các nhà thiết kế cũng chưa ý thức ñược lợi ích và sự cần thiết của TKNL nên vẫn dùng các trang thiết bị cũ kỹ làm tiêu hao năng lượng trong quá trình sinh hoạt và sản xuất. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa hơn cả vẫn là ý thức TKNL ở chính người sử dụng. Chính phủ ñã ban hành Nghị ñịnh 102 về việc triển khai sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và ñã phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển và sử dụng năng lượng hiệu quả, tiết kiệm. Song trong quá trình tiếp nhận nhiều người vẫn chưa nhận thức hết lợi ích của TKNL hoặc chỉ mới thực hiện ở khía cạnh nào ñó. Điều này dẫn ñến việc không tận dụng triệt ñể năng lượng sẵn có như bình nước nóng năng lượng mặt trời, gió hay ánh sáng GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 14 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM tự nhiên, … Hoặc sử dụng thiết bị không phù hợp, không bảo dưỡng thường xuyên hay chưa hình thành thói quen tắt thiết bị ñiện khi ra khỏi phòng… 1.3.1. Các rào cản Có rất nhiều rào cản ảnh hưởng tới việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các công trình xây dựng như: chuyên gia, nhà thiết kế thiếu năng lực kỹ thuật và quản lý sử dụng năng lượng. Bản thân chủ sở hữu và người khai thác, sử dụng công trình cũng thiếu quan tâm ñến TKNL, thiếu hiểu biết và trách nhiệm xã hội chưa cao. Trong số các sản phẩm TKNL xuất hiện trên thị trường hiện nay có không ít thiết bị ñem lại hiệu quả sử dụng chưa cao và chưa gây ñược niềm tin ñối với người tiêu dùng. Để khắc phục những khó khăn và rào cản nêu trên, chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng kiệm và hiệu quả (Bộ Công Thương) ñã phối hợp với Bộ Xây dựng thực hiện nội dung “Sử dụng Năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các tòa nhà” bao gồm 2 ñề án “Nâng cao năng lực và triển khai hoạt ñộng sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong công tác thiết kế và xây dựng các công trình xây dựng cao tầng và thương mại” và ñề án “ Xây dựng mô hình và ñưa vào hoạt ñộng có nề nếp công tác quản lý, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong các công trình xây dựng”. Mục tiêu, trong thời gian không xa, việc sử dụng năng lượng trong các tòa nhà ở Việt Nam sẽ giảm ñáng kể ñạt tới 30 - 35 % như các nhà nghiên cứu Phần Lan ñã nhận ñịnh. 1.3.2. Ví dụ ñiển hình về các hộ nông dân thành công trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Thực hiện quyết ñịnh 79/2006/QĐ-TTg ngày 14/4/2006 của thủ tướng Chính Phủ về “Chương trình mục tiêu Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả”, năm 2008 Hội nông dân Việt Nam ñã phối hợp với Văn GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 15 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM phòng TKNL bộ Công Thương thực hiện dự án “Hộ nông dân sử dụng năng lượng ñiện tiết kiệm và hiệu quả”. Từ thành công ban ñầu tại 3 tỉnh thí ñiểm là Thanh Hóa, Bắc Giang và Hà Nam ñến nay mô hình hộ gia ñình sử dụng ñiện tiết kiệm và hiệu quả ñã ñược nhân rộng trên cả nước, ñi sâu và nhận thức người dân và ñược thể hiện bằng những hành ñộng thiết thực. a. Thay ñổi nhận thức Ông Vũ Đức Vượng – Giám ñốc trung tâm dạy nghề và hỗ trợ việc làm nông dân tại lễ mít tinh “Nông dân sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả” (Sóc Sơn, Hà Nội ngày 19/3/2010) cho biết, ñể ñạt những thành công ban ñầu của ñề án trước tiên là do cấp bộ Đảng và Hội ñã rất chú trọng ñẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, phổ biến thông tin. Những hoạt ñộng như phát ñộng phong trào “Hộ nông dân sử dụng năng lượng ñiện tiết kiệm và hiệu quả”, mô hình “Hộ nông dân thay thế bóng ñèn tròn sợi ñốt truyền thống bằng bóng ñèn TKNL”, nêu gương ñiển hình tiên tiến về về sử dụng năng lượng và hiệu quả… ñã giúp hội viên nâng cao nhận thức, dần hình thành ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong sản xuất và sinh hoạt. Hình 1.2. Đại diện 26 xã thuộc huyện Sóc Sơn tại lễ mít tinh. GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 16 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM Công tác tập huấn tuyên truyền cho cán bộ chi, tổ hội nông dân cũng ñược coi trọng ñể từ ñó tuyên truyền, vận ñộng, hướng dẫn hội viên nông dân sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Tùy từng ñiều kiện cụ thể, các chi, tổ hội nông dân áp dụng ñể xây dựng những mô hình khác nhau như: Xây dựng và sử dụng khí thải Biogas trong chăn nuôi, thay thế bóng ñèn sợi ñốt bằng bóng Compact, khai thác sử dụng năng lượng mặt trời, phong trào nông dân bảo vệ an toàn lưới ñiện nông thôn. Không chỉ dừng lại ở những hoạt ñộng ñộc lâp mà thông qua các phong trào ñó, tiến tới ñưa vấn ñề nông dân sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trở thành chuẩn mực của gia ñình văn hóa, khu dân cư văn hóa, làng văn hóa. Bên cạnh ñó, nhiều ñịa phương còn có cách làm sáng tạo như hỗ trợ hộ nông dân mua thiết bị tiết kiệm ñiện giá rẻ, trả góp nhằm tạo ñiều kiện cho bà con tiếp cận và nhanh chóng nhận ra hiệu quả kinh tế từ việc tiết kiệm năng lượng. Bằng những việc làm cụ thể nêu trên ñồng thời ñưa việc sử dụng năng lương tiết kiệm và hiệu quả trở thành nội dung sinh hoạt ñịnh kỳ trong các chi, tổ hội nông dân nhận thức người dân về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ñã nhanh chóng thay ñổi, thể hiện ở những hành ñộng cụ thể ñem lại hiệu quả rõ rệt. b. Những kết quả thuyết phục Theo báo cáo công bố tại Hội nghị tổng kết Chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trên ñịa bàn Thành phố Hà Nội công bố ngày 16.3 vừa qua, năm 2009 Hà Nội tiết kiệm ñược 7,8 triệu kWh ñiện, 2.300 tấn than, 38.000 lít dầu tương ñương hàng trăm tỷ ñồng. Tại một số tỉnh như Thái Bình, Thanh Hóa, Phú Thọ … kể từ khi dự án “Hộ nông dân sử dụng năng lượng ñiện tiết kiệm và hiệu quả” ñi vào thực tế, GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 17 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM lượng ñiện tiêu thụ hàng năm giảm rõ rệt. Cụ thể, năm 2008, Điện lực Thái Bình ñược Công ty Điện lực I giao thực hiện tiết kiệm ñiện trên ñịa bàn toàn tỉnh là 14,755 triệu kWh. Với nhiều biện pháp tích cực ñược triển khai ngay từ ñầu năm 2008, trong ñó có việc tích cực tuyên truyền, phổ biến về công tác tiết kiệm ñiện, nên Điện lực Thái Bình ñã thực hiện tiết kiệm ñược hơn 14,95 triệu kWh, ñạt 101% kế hoạch ñược giao. Được biết. Trong năm 2008 toàn tỉnh Thanh Hóa ñã tiết kiệm ñược 47,3 triệu kw/h ñiện từ phong trào nêu trên, bằng các hình thức như làm hầm biogas, thay thế bóng ñèn tròn (có dây tóc) truyền thống bằng bóng ñèn compact… Hưởng ứng chương trình trên, cán bộ, nhân dân huyện Sóc Sơn – Hà Nội trong những năm qua bên cạnh việc phát huy các lợi thế về tự nhiên - xã hội, luôn ñẩy mạnh việc khai thác hợp lý và sử dụng hiệu quả các nguồn năng lượng phục vụ phát triển kinh tế. Tại lễ mittin “Nông dân sử dụng năng ượng tiết kiệm và hiệu quả 2010” ñồng chí Phó chủ tịch UBND huyện Sóc Sơn cho biết, trên ñịa bàn huyện ñã xuất hiện nhiều mô hình hộ nông dân sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong sinh hoạt và sản xuất với những việc làm cụ thể như thay bóng ñèn tròn sợi ñốt truyền thống bằng bóng ñèn tiết kiệm ñiện trong gia ñình, trong chăn nuôi, áp dụng mô hình chiếu sáng ñường làng, ngõ xóm, trường học, khu sinh hoạt công cộng. Hàng trăm hộ gia ñình lắp ñặt hệ thống sử dụng năng lượng mặt trời phục vụ sinh hoạt và sản xuất. Nhiều doanh nghiệp, công ty và các hộ gia ñình ñã mạnh dạn cải tiến dây chuyền công nghệ, ñổi mới trang biết bị nhằm giảm tối ña nguồn kinh phí cho việc sử dụng năng lượng, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế. Mặc dù ñạt ñược thành quả to lớn trên phạm vi cả nước song trong thời gian tới ñể chương trình ñạt ñược mục tiêu chung ñề ra là từ 5% ñến 8% tổng mức tiêu thụ năng lượng trong giai ñoạn 2011 - 2015, các cấp, ngành cần phối GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 18 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM hợp chặt chẽ hơn nữa với Hội nông dân nâng cao năng lực quản lý năng lượng, ñẩy mạnh tuyên truyền ñể chương trình không dừng lại ở hô hào mà ñem lại sự thay ñổi rõ rệt trong người dân từ nhận thức, hành vi ñến những kết quả rõ rệt. GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 19 www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org www.vinawater.org Ñieàu tra tình hình söû duïng NL ñieän vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp tieát kieäm ñieän cho caùc hoä gia ñình taïi TP. HCM CHƯƠNG II TỔNG QUAN VỀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN Với vị trí ñịa lý, ñiều kiện tự nhiên thuận lợi, Sài Gòn – nơi một thời ñược mệnh danh là “Hòn Ngọc Viễn Đông” là thành phố ñông dân nhất, ñồng thời cũng là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục quan trọng của Việt Nam. Nằm trong vùng chuyển tiếp giữa miền Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ, Tp. Hồ Chí Minh ngày nay bao gồm 19 quận và 5 huyện, với tổng diện tích 2.095,01 km2. Theo kết quả ñiều tra dân số chính thức ngày 1/4/2009 thì dân số thành phố là 7.162.864 người (chiếm 8,34% dân số Việt Nam). Tuy nhiên nếu tính những người cư trú không ñăng ký thì dân số thực tế của thành phố vượt trên 8 triệu người. Giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, Tp. Hồ Chí Minh chiếm 20,2% tổng sản phẩm và 27,9% giá trị sản xuất công nghiệp của cả quốc gia. Nhờ ñiều kiện tự nhiên thuận lợi, Hồ Chí Minh trở thành một ñầu mối giao thông quan trọng của Việt Nam và Đông Nam Á. Tuy vậy, Hồ Chí Minh ñang phải ñối diện với những vấn ñề của một ñô thị lớn có dân số tăng quá nhanh. Trong nội o thành phố ñường xá trở nên quá tải, thường xuyên ùn tắc giao thông . Môi trường thành phố cũng ñang bị ô nhiễm do phương tiện giao thông , các công trường xây dựng và công nghiệp sản xuất. 2.1.1. Vị trí ñịa lý TP. Hồ Chí Minh nằm ở tọa ñộ10o10’- 10o38’ Bắc, 106o22 - 106o54’ Đông, các hướng giáp với các tỉnh thành như sau:  Hướng Bắc : giáp Bình Dương  Hướng Tây Bắc : giáp Tây Ninh  Hướng Đông và Đông Bắc GVHD: ThS. Vuõ Haûi Yeán SVTH: Hoà Thò Bích Quyeân : giáp Đồng Nai www.vinawater.or g www.vinawater.o rg Trang 20