Tài liệu đánh giá chất lượng đất phục vụ mục đích nông nghiệp

BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TRUNG TÂM ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN ĐẤT - TCQLĐĐ Số 78/9 đường Giải Phóng, Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội ----------* * *---------- BÁO CÁO TỔNG KẾT KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU, ĐỀ XUẤT NHỮNG CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÀI NGUYÊN ĐẤT PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH NÔNG NGHIỆP TRONG CÁC DỰ ÁN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT Chủ nhiệm đề tài: Ks. Phạm Đăng Khoa 7501 9/2009 Hà Nội - 2009 BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TRUNG TÂM ĐIỀU TRA, ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN ĐẤT - TCQLĐĐ Số 78/9 đường Giải Phóng, Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội ----------* * *---------- BÁO CÁO TỔNG KẾT KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT Số đăng ký:.................................... ĐỀ TÀI: NGHIÊN CỨU, ĐỀ XUẤT NHỮNG CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÀI NGUYÊN ĐẤT PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH NÔNG NGHIỆP TRONG CÁC DỰ ÁN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT Hà Nội, ngày tháng năm 2009 Hà Nội, ngày tháng năm 2009 CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI CƠ QUAN CHỦ TRÌ ĐỀ TÀI GIÁM ĐỐC Ks. Phạm Đăng Khoa Trịnh Văn Toàn Hà Nội, ngày tháng năm 2009 HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ CHÍNH THỨC CHỦ TỊCH Trịnh Văn Toàn Hà Nội - 2009 DANH SÁCH NHỮNG NGƯỜI THAM GIA STT HỌ VÀ TÊN HỌC VỊ ĐƠN VỊ CÔNG TÁC 1 Dương Văn Duy Ks. QLĐĐ TT. ĐTQHĐĐ 2 Nguyễn Mạnh Phong Ks. QLĐĐ TT. ĐTQHĐĐ 3 Lê Thành Long Cn. Địa chính TT. ĐTQHĐĐ 4 Nguyễn Vĩnh Khang Ks. QLĐĐ TT. ĐTQHĐĐ 5 Trần Trọng Khôi Ks. QLĐĐ TT. ĐTQHĐĐ MỤC LỤC Trang ĐẶT VẤN ĐỀ 1 I. Sự cần thiết thực hiện đề tài 1 II. Mục tiêu của đề tài 1 III. Phạm vi nghiên cứu 1 IV. Đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu 2 CHƯƠNG I - TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 3 I. Đất và quá trình hình thành đất 3 1. Khái niệm về đất 3 2. Quá trình hình thành đất 3 II. Một số nghiên cứu về đánh giá chất lượng tài nguyên đất 6 1. Trên thế giới 6 2. Ở Việt Nam 8 CHƯƠNG II - THỰC TRẠNG VÀ CƠ SỞ ĐỀ XUẤT NHỮNG CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÀI NGUYÊN ĐẤT PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH NÔNG NGHIỆP TRONG CÁC DỰ ÁN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT I. Thực trạng công tác đánh giá chất lượng tài nguyên đất nông nghiệp trong các dự án quy hoạch sử dụng đất hiện nay 10 10 1. Địa bàn tỉnh Nam Định 10 2. Địa bàn thành phố Hải Phòng 11 3. Địa bàn tỉnh Thái Nguyên 11 4. Địa bàn tỉnh Đắk Lắk 12 5. Địa bàn tỉnh Đồng Tháp 12 II. Cơ sở khoa học đề xuất những chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp 1. Các nghiên cứu về chỉ tiêu và phân cấp chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất 13 13 1.1. Một số chỉ tiêu hình thái 13 1.2. Một số chỉ tiêu vật lý 14 1.3. Các chỉ tiêu lý hóa học 19 1.4. Chỉ tiêu đánh giá hàm lượng một số chất dinh dưỡng 20 1.5. Các chỉ tiêu sinh học đất 23 2. Yêu cầu về đất đai của một số cây trồng vật nuôi 23 2.1. Cây lương thực có hạt 24 2.2. Cây rau màu và cây công nghiệp hàng năm cạn 30 2.3. Cây ăn quả và cây công nghiệp dài ngày 27 4. Cây lâm nghiệp 30 5. Nuôi trồng thủy sản 34 6. Làm muối 36 CHƯƠNG III - ĐỀ XUẤT CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÀI NGUYÊN ĐẤT PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH NÔNG NGHIỆP TRONG CÁC DỰ ÁN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT 37 I. Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ quy hoạch sử dụng đất sản xuất nông nghiệp 38 1. Chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất cho cây hàng năm 38 2. Chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất cho cây lâu năm 42 II. Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp 49 III. Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ quy hoạch sử dụng đất nuôi trồng thủy sản 49 IV. Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ quy hoạch sử dụng đất làm muối 50 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 52 I. Kết luận 52 II. Đề nghị 52 TÀI LIỆU THAM KHẢO 53 PHỤ LỤC (Bảng phân loại đất, thành phần cơ giới) 55 DANH MỤC VIẾT TẮT BOD Nhu cầu ô xy sinh hóa BS Độ bão hòa bazơ CEC Dung tích hấp phụ CHN Cây hàng năm COD Nhu cầu ô xy hóa học CLĐ Chất lượng đất CLN Cây lâu năm Ec Độ dẫn điện Eh Thế năng ô xy hóa khử FAO Tổ chức Nông nghiệp và lương thực ISSS Hiệp hội khoa học đất quốc tế KT-XH Kinh tế - xã hội NN Nông nghiệp NXB Nhà xuất bản NTTS Nuôi trồng thủy sản OC Hàm lượng các bon tổng số OM Hàm lượng mùn tổng số pH Độ chua QH Quy hoạch QHSDĐ Quy hoạch sử dụng đất TNĐ Tài nguyên đất TN&MT Tài nguyên và Môi trường TPCG Thành phần cơ giới UNEP Chương trình môi trường liên hợp quốc USDA Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang Bảng 01 Kết quả đánh giá tiềm năng đất nông nghiệp tỉnh Đồng Tháp 13 Bảng 02 Kích thước của các loại cấu trúc 15 Bảng 03 Dung trọng của các loại đất có thành phần cơ giới khác nhau 16 Bảng 04 Dung trọng, tỷ trọng và độ xốp của một số loại đất Việt Nam 17 Bảng 05 Đặc điểm vật lý nước của đất có thành phần cơ giới khác nhau 18 Bảng 06 Đánh giá khả năng cung cấp nhiệt của đất ở Liên Xô cũ 18 Bảng 07 Thành phần của không khí đất và khí quyển 19 Bảng 08 Xếp loại phản ứng của đất 19 Bảng 09 Đánh giá CEC của đất và độ bão hòa bazơ của đất 20 Bảng 10 Hàm lượng tổng số của các chất hữu cơ và nitơ trong đất 21 Bảng 11 Hàm lượng lân dễ tiêu trong đất được chiết rút bằng các dung dịch khác nhau 22 Bảng 12 Hàm lượng cation bazơ trao đổi trong đất 22 Bảng 13 Hàm lượng đồng, kẽm dễ tiêu trong đất 23 Bảng 14 Hàm lượng và thành phần các muối trong nước biển 36 Bảng 15 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây lúa nước 38 Bảng 16 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây lúa nương 39 Bảng 17 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây ngô 39 Bảng 18 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây đậu tương 40 Bảng 19 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây đậu xanh 40 Bảng 20 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây lạc 41 Bảng 21 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây bông 41 Bảng 22 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây mía 42 Bảng 23 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây dứa 43 Bảng 24 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây có múi 43 Bảng 25 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây chôm chôm, sầu riêng, măng cụt 44 Bảng 26 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây nhãn vải 44 Bảng 27 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây xoài 45 Bảng 28 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây cacao 46 Bảng 29 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây cao su 46 Bảng 30 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây chè 47 Bảng 31 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây cà phê vối 47 Bảng 32 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây cà phê chè 48 Bảng 33 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây điều 48 Bảng 34 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho cây trồng lâm nghiệp vùng đồi núi 49 Bảng 35 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho nuôi trồng thủy sản nước ngọt 50 Bảng 36 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho nuôi trồng thủy sản mặn, lợ 50 Bảng 37 Đề xuất chỉ tiêu đánh giá chất lượng TNĐ cho quy hoạch đất làm muối 51 ĐẶT VẤN ĐỀ I. SỰ CẦN THIẾT THỰC HIỆN ĐỀ TÀI Trong quá trình lập quy hoạch sử dụng đất, việc đánh giá đúng tiềm năng đất đai về mặt số lượng, chất lượng có ý nghĩa quan trọng, là căn cứ cho việc xây dựng định hướng cũng như đề ra các giải pháp nhằm sử dụng hợp lý, hiệu quả, bền vững tài nguyên đất cho các mục đích nông nghiệp và phi nông nghiệp. Tuy nhiên, việc đánh giá tiềm năng đất đai nói chung và cho đất nông nghiệp nói riêng trong các dự án quy hoạch sử dụng đất hiện nay còn rất khái lược, sơ sài, thiếu chiều sâu, chưa đồng bộ, chủ yếu vẫn nặng về mô tả đặc điểm, tính chất, phân bố của các loại đất, chưa gắn kết được với việc đánh giá chất lượng đất để làm cơ sở, luận cứ khoa học cho việc phân bổ, quy hoạch sử dụng đất. Nguyên nhân của tình trạng trên là trong hệ thống định mức kinh tế - kỹ thuật về lĩnh vực này vẫn còn thiếu một văn bản hướng dẫn mang tính chính thống của ngành. Thực tiễn cho thấy, cần phải có một hệ thống chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất khi tiến hành lập quy hoạch sử dụng đất nói chung và quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp nói riêng mới có thể nâng cao được chất lượng đánh giá tiềm năng đất đai trong các dự án quy hoạch sử dụng đất, nâng cao chất lượng công tác lập quy hoạch sử dụng đất hiện nay. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, việc thực hiện đề tài: "nghiên cứu, đề xuất những chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích nông nghiệp trong các dự án quy hoạch sử dụng đất" là cần thiết. II. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI Đề xuất những chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích nông nghiệp trong các dự án quy hoạch sử dụng đất. III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Nghiên cứu những chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất đối đất nông nghiệp: Đất sản xuất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản và đất làm muối nhưng trọng tâm đi vào nghiên cứu, đề xuất những chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích sản xuất nông nghiệp là chính. Đề tài chọn hai tỉnh Nam Định và thành phố Hải Phòng làm địa bàn khảo sát. Ngoài ra, còn tiếp cận, tham khảo, nghiên cứu thêm một số địa bàn khác như: Thái nguyên, Đắk Lắk, Đồng Tháp là những tỉnh đại diện cho các vùng miền của cả nước. 1 IV. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu: Các chỉ tiêu về đánh giá chất lượng đất; các yêu cầu về đất đai của cây trồng, vật nuôi; các dự án quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn khảo sát, điều tra và nghiên cứu tham khảo. 2. Nội dung nghiên cứu: - Nghiên cứu tổng quan việc xác định các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích nông nghiệp trong các dự án quy hoạch sử dụng đất. - Phân tích thực trạng các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích nông nghiệp trong các dự án quy hoạch sử dụng đất ở nước ta và địa bàn nghiên cứu. - Nghiên cứu cơ sở khoa học để đề xuất các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích nông nghiệp trong các dự án quy hoạch sử dụng đất. - Đề xuất những chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất phục vụ mục đích nông nghiệp trong các dự án quy hoạch sử dụng đất. 3. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện những nội dung đã nêu, đề tài sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp điều tra, thu thập thông tin; - Phương pháp kế thừa; - Phương pháp tổng hợp, tiếp cận hệ thống; - Phương pháp thống kê, phân tích; - Phương pháp chuyên gia. 2 CHƯƠNG I TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU I. ĐẤT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH ĐẤT 1. Khái niệm về đất: Trên bề mặt địa cầu có chỗ là một khối rắn chắc, có chỗ là bãi cát mênh mông hoang mạc, có chỗ cây cối mọc xanh tươi bát ngát. Loài người gọi vùng thứ nhất là đá (nham thạch), vùng thứ hai là sa mạc, vùng thứ ba là thổ nhưỡng (đất). Như vậy, thổ nhưỡng là lớp mặt tơi xốp của vỏ lục địa, có độ dày khác nhau, có thể sản xuất ra những sản phẩm của cây trồng. Nguồn gốc của đất là từ các loại "đá mẹ" nằm trong thiên nhiên lâu đời bị phá hủy dần dưới tác động của các yếu tố hóa học, lý học, sinh học. Tiêu chuẩn cơ bản để phân biệt giữa đá mẹ và đất là độ phì nhiêu. Nếu chưa có độ phì nhiêu, thực vật thượng đẳng chưa sống được thì chưa thể gọi đó là đất (thổ nhưỡng). Trong sản xuất nông nghiệp, đất là cơ sở để cây trồng sinh sống và phát triển. Cây trồng có thể sống được trên đất là nhờ độ phì nhiêu. Độ phì nhiêu là khả năng của đất có thể cung cấp cho cây đồng thời và không ngừng "nước lẫn thức ăn", khả năng đó nhiều hay ít (độ phì cao hay thấp) do các tính chất lý học, hóa học và sinh học đất quyết định. Ngoài ra còn phụ thuộc vào điều kiện thiên nhiên và con người. Độ phì đất không phải là số lượng chất dinh dưỡng tổng số trong đất mà là khả năng cung cấp chất dinh dưỡng cho cây nhiều hay ít. Đó là một chỉ tiêu rất tổng hợp, phản ánh tất cả các tính chất đất. Đã có nhiều quan điểm khác nhau về độ phì đất: Ricacđô và các nhà khoa học phương Tây cho rằng "độ phì nhiêu giảm dần"; các nhà thổ nhưỡng Liên Xô (cũ) mà đại diện là Viliam thì cho rằng "độ phì đất không ngừng tăng lên, không có đất nào xấu mà chỉ có độ canh tác tồi mà thôi"; Các Mác khi bàn về địa tô đã chia độ phì đất thành 5 loại là độ phì thiên nhiên, độ phì nhân tạo, độ phì tiềm tàng, độ phì hiệu lực và độ phì kinh tế. 2. Quá trình hình thành đất: Đất được hình thành do sự tác động tổng hợp của 6 yếu tố: Đá mẹ và mẫu chất, sinh vật, khí hậu, địa hình, thời gian, sự tác động của con người và được gọi là quá trình hình thành đất. * Đá mẹ và mẫu chất: Các đá lộ ra ở phía ngoài cùng của vỏ trái đất bị phong hóa liên tục cho ra các sản phẩm phong hóa và tạo thành mẫu chất. Dưới sự tác động của sinh vật, mẫu chất biến đổi dần dần để tạo thành đất. Thành phần khoáng vật, thành phần hóa học của đá quyết định thành phần mẫu chất và đất. Đá bị phá hủy để tạo 3 thành đất được gọi là đá mẹ. Đá mẹ là cơ sở vật chất ban đầu và cũng là cơ sở vật chất chủ yếu trong sự hình thành đất. Các loại đá mẹ khác nhau có thành phần khoáng vật và hóa học khác nhau, do vậy trên các loại đá mẹ khác nhau hình thành nên các loại đất khác nhau. Trong phân loại đất vùng đồi núi Việt Nam chúng ta thường dựa vào cơ sở đầu tiên là đá mẹ. * Sinh vật: Sinh vật tham gia vào quá trình hình thành đất với sự góp mặt của cả thực vật, động vật và vi sinh vật đất. - Thực vật: Là nguồn cung cấp chất hữu cơ chủ yếu cho mẫu chất và đất. Khoảng 4/5 chất hữu cơ trong đất có nguồn gốc từ thực vật. Trong hoạt động sống của mình, các loài thực vật hút nước và các chất khoáng trong mẫu chất và đất, đồng thời nhờ quá trình quang hợp tạo thành các chất hữu cơ trong cơ thể. Sau khi chết, xác của chúng rơi vào mẫu chất và đất bị phân giải trả lại các chất lấy từ đất và bổ sung cácbon, nitơ... tạo thành chất hữu cơ trong mẫu chất. Sự tích lũy chất hữu cơ làm cho mẫu chất xuất hiện độ phì và chuyển thành đất. Chu kỳ đất - cây - đất diễn ra liên tục trong tự nhiên làm cho độ phì đất tăng dần. - Động vật: Gồm hai nhóm động vật sống trên mặt và động vật sống trong đất. Động vật sống trên mặt đất gồm nhiều loài khác nhau, các chất thải trong cuộc sống rơi vào đất cung cấp một số chất dinh dưỡng. Sau khi chết, xác chúng rơi vào đất bị phân giải bổ sung chất dinh dưỡng và chất hữu cơ cho đất. Động vật sống trong đất có nhiều loài như giun, kiến, mối,... giun đất có vai trò rất lớn trong sự tạo độ phì đất, giun ăn đất, phân giun là các hạt kết viên bền vững làm cho đất tơi xốp. Khi chết, xác chúng được phân giải cung cấp nhiều nitơ và các khoáng chất cho đất. - Vi sinh vật: Tập đoàn vi sinh vật sống trong đất rất phong phú với nhiều chủng loại khác nhau, chúng tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình phân giải xác hữu cơ, quá trình hình thành mùn, quá trình chuyển hóa đạm trong đất, quá trình cố định đạm từ khí trời... Chúng cũng tạo ra lượng sinh khối trong đất và khi chết cũng bị phân giải tạo thành chất hữu cơ và độ phì cho đất. * Khí hậu: Khí hậu ảnh hưởng trực tiếp đến phong hóa đá, sự thay đổi nhiệt độ tạo sự phá hủy vật lý; lượng mưa và chế độ mưa ảnh hưởng tới phong hóa vật lý và hóa học... Nhiều quá trình diễn ra trong đất như khoáng hóa, mùn hóa, rửa trôi, xói mòn.... chịu sự tác động rõ rệt của khí hậu. Ngoài ra, khí hậu còn ảnh hưởng gián tiếp thông qua yếu tố sinh vật. * Địa hình: Ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến sự hình thành đất. - Ảnh hưởng trực tiếp: Các đặc trưng của địa hình như dáng đất, độ cao, độ dốc,... ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều quá trình diễn ra trong đất. Vùng đồi núi, vùng cao ở đồng bằng quá trình rửa trôi xói mòn diễn ra mạnh. Ngược lại trong các thung lũng ở vùng đồi núi hoặc vùng trũng ở đồng bằng lại diễn ra quá 4 trình tích lũy các chất. Lượng nước trong đất cũng phụ thuộc vào địa hình: vùng cao thường thiếu nước, quá trình oxy hóa diễn ra mạnh; vùng trũng thường dư ẩm, quá trình khử chiếm ưu thế,... kết quả ở các địa hình khác nhau hình thành nên các loại đất khác nhau. - Ảnh hưởng gián tiếp: Địa hình ảnh hưởng gián tiếp đến sự hình thành đất thông qua yếu tố khí hậu và sinh vật. Càng lên cao nhiệt độ càng giảm dần, ẩm độ tăng lên. Sự thay đổi của khí hậu kéo theo sự thay đổi của sinh vật, ở độ cao khác nhau, có các đặc trưng về khí hậu và sinh vật khác nhau. * Thời gian: Là tuổi của đất, gồm tuổi tuyệt đối và tuổi tương đối. - Tuổi tuyệt đối của đất: Được tính từ khi mẫu chất đất được tích lũy chất hữu cơ (cacbon hữu cơ) đến ngày nay, nói cách khác tuổi tuyệt đối chính là tuổi cacbon hữu cơ trong đất hay là tuổi mùn của đất. - Tuổi tương đối của đất: Được dùng để đánh giá sự phát triển và biến đổi diễn ra trong đất nên không tính được bằng thời gian cụ thể. Dựa vào hình thái đất để có các nhận xét về hình thành và phát triển của đất. * Con người: Con người tác động rất sâu sắc đối với các vùng đất được sử dụng vào sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp. Sự tác động về nhiều mặt trong quá trình sử dụng đất đã làm biến đổi theo các hướng khác nhau, hình thành nên một số loại đất đặc trưng. Ví dụ: Đất phù sa, đất xám bạc màu, đất mặn, đất phèn ... sau một thời gian sử dụng gieo trồng lúa nước đã hình thành nên đất lúa nước. Những tác động tốt của con người như: Bố trí cây trồng phù hợp với tính chất đất; xây dựng các công trình thủy lợi; đắp đê ngăn lũ và nước mặn; bổ sung chất dinh dưỡng bằng các loại phân bón; bảo vệ đất; cải tạo tính chất xấu của đất... làm cho đất biến đổi theo chiều hướng tốt lên. Ngược lại, những tác động xấu như: Bố trí cây trồng không phù hợp; bón phân không đầy đủ; chặt phá rừng làm nương rẫy... sẽ làm cho đất biến đổi theo chiều hướng xấu. Sự tác động tổng hợp các yếu tố hình thành đất sẽ quyết định các quá trình hình thành và biến đổi diễn ra trong đất. Những quá trình hình thành phổ biến trong tự nhiên: - Quá trình hình thành chất sơ sinh. - Quá trình tích lũy chất hữu cơ và mùn trong đất. - Quá trình tích lũy sắt, nhôm trong đất. - Quá trình rửa trôi, xói mòn đất. - Quá trình gley. - Quá trình hóa chua, phèn, nhiễm mặn. - Quá trình lắng đọng vật liệu phù sa. 5 II. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU VỀ ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÀI NGUYÊN ĐẤT 1. Trên thế giới Công tác đánh giá chất lượng tài nguyên đất đã được nhiều nước trên thế giới quan tâm nhằm kết hợp các kiến thức khoa học về tài nguyên đất và sử dụng đất. Hiện nay trên thế giới có thể tóm tắt có 3 phương pháp đánh giá đất: - Đánh giá đất theo định tính, chủ yếu dựa vào sự mô tả và xét đoán; - Đánh giá đất đai theo phương pháp thông số (cho điểm); - Đánh giá đất theo định lượng dựa trên mô hình mô phỏng định hướng. Có thể điểm qua các quan điểm và nội dung nghiên cứu đánh giá chất lượng tài nguyên đất của một số nước trên thế giới: * Liên Xô cũ: Theo hai hướng đánh giá đất chung và riêng (theo hiệu suất cây trồng là ngũ cốc và cây họ đậu). Đơn vị đánh giá đất là các chủng đất, quy định đánh giá đất cho cây có tưới, đất được tiêu úng, đất trồng cây lâu năm, đất trồng cỏ cắt và đồng cỏ chăn thả. Chỉ tiêu đánh giá đất là năng suất, giá thành sản phẩm (rúp/ha), mức hoàn vốn, địa tô cấp sai (phần có lãi thuần túy). * Hoa Kỳ: Đã ứng dụng rộng rãi theo hai phương pháp: - Phương pháp tổng hợp: Lấy năng suất cây trồng trong nhiều năm làm tiêu chuẩn và chú ý vào phân hạng đất đai cho từng loại cây trồng chính. - Phương pháp yếu tố: Thống kê các yếu tố tự nhiên và kinh tế để so sánh, lấy lợi nhuận tối đa là 100 điểm để làm mốc so sánh với các đất khác. Với mục đích tìm ra một phương pháp phân loại mới, có thể đánh giá chính xác các quá trình đang diễn ra trong đất nhằm phục vụ cho các cây trồng cụ thể trên những loại đất khác nhau, vào những năm đầu của thập kỷ 70, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đã tập trung một số lượng khá lớn các nhà khoa học đất trên toàn nước Mỹ với mục đích nghiên cứu tìm ra một hệ thống phân loại đánh giá chất lượng tài nguyên đất mang tính chất định lượng. Tác phẩm đầu tiên là “Soil Taxonomy, Soil Conservation Service USDA 1975" (Đánh giá đất, Cục bảo tồn đất Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ 1975). Từ đó các ấn phẩm khoá phân loại đánh giá chất lượng tài nguyên đất (Key to Soil Taxonomy) liên tục được bổ sung. Hệ thống phân loại này dựa chủ yếu vào các tầng chẩn đoán và các tính chất chẩn đoán (được quy định rất chặt chẽ bởi hàm lượng một số nguyên tố được các nhà khoa học đất Hoa Kỳ coi như rất quan trọng đối với cây trồng). 6 * Ở nhiều nước Châu Âu: Phổ biến theo hai hướng, nghiên cứu các yếu tố tự nhiên để xác định tiềm năng sản xuất của đất (phân hạng định tính) và nghiên cứu các yếu tố kinh tế - xã hội nhằm xác định sức sản xuất thực tế của đất đai (phân hạng định lượng). Thông thường là áp dụng phương pháp so sánh bằng tính điểm hoặc tính phần trăm. * Ấn độ và các vùng nhiệt đới ẩm châu phi: Thường áp dụng phương pháp tham biến, biểu thị mối quan hệ của các yếu tố dưới dạng phương trình toán học. Kết quả phân hạng đất cũng được thể hiện ở dạng % hoặc cho điểm. * FAO: Tổ chức Nông - Lương của Liên hợp quốc (FAO) đã tập hợp các nhà khoa học đất và chuyên gia đầu ngành về nông nghiệp để tổng hợp các kinh nghiệm và kết quả đánh giá đất của các nước, xây dựng nên tài liệu "Đề cương đánh giá đất đai" (FAO - 1976). Đây là một trường phái phân loại đất mới vừa mang tính định lượng vừa tôn trọng những tính chất phát sinh và vừa có thể tìm ra tiếng nói chung giữa các nhà khoa học đất trên thế giới. Sau này có thêm sự tham gia của các chuyên gia từ Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc (UNEP) và Hiệp hội Khoa Học Đất Quốc Tế (ISSS) nên đã phát triển hệ thống phân loại đất của FAO - UNESCO thành hệ thống phân loại đất của WRB (1998). Hệ thống phân loại đất của FAO chia đất thành ba cấp độ khác nhau tuỳ thuộc vào các tỷ lệ bản đồ. Đối với bản đồ cấp châu lục và cấp quốc gia đất được chia thành các nhóm lớn (Soil Major Groupping) và đơn vị đất (Soil Unit) đối với bản đồ tỷ lệ trung bình và lớn, cấp đơn vị phụ của đất (Soil Sub Unit) và những cấp nhỏ hơn nữa (như Phase) đã được sử dụng. Đây là một hệ thống phân loại có tính chất mở, các tài liệu của hệ thống này đều là các hướng dẫn (không phải quy trình), với mục đích tạo điều kiện cho các nhà khoa học có thể áp dụng cho những tỷ lệ bản đồ lớn hơn, chi tiết hơn và có thể bổ sung cho những tài liệu sau này. Tài liệu đánh giá đất của FAO được nhiều nước trên thế giới quan tâm thử nghiệm và vận dụng vào công tác đánh giá chất lượng tài nguyên đất ở nước mình. Đến năm 1983 và những năm tiếp theo, đề cương này được bổ sung, chỉnh sửa cùng với hàng loạt các tài liệu hướng dẫn đánh giá đất chi tiết cho các vùng sản xuất khác nhau: - Đánh giá đất cho nông nghiệp nhờ nước trời - 1983; - Đánh giá đất cho vùng đất rừng - 1984; - Đánh giá đất cho nông nghiệp được tưới - 1985; - Đánh giá đất cho trồng cỏ chăn thả - 1989; 7 - Đánh giá đất và phân tích hệ thống canh tác cho quy hoạch sử dụng đất 1992 (Fresco, L.O; H.Hulzing; H.Van Keulen; H.A. Luning & R.A.Shipper). Cần phải xác định rằng đề cương và các tài liệu hướng dẫn đánh giá đất của FAO mang tính khái quát toàn bộ những nguyên tắc và nội dung cũng như các bước tiến hành quy trình đánh giá đất cùng với những gợi ý và ví dụ minh họa giúp các nhà khoa học đất ở các nước khác nhau tham khảo. Tùy điều kiện sinh thái, đất đai và sản xuất của từng nước, có thể vận dụng những tài liệu của FAO cho phù hợp và có kết quả tại nước mình. 2. Ở Việt Nam Khái niệm về công tác đánh giá chất lượng đất, phân hạng đất cũng đã có từ lâu ở Việt Nam. Trong thời kỳ phong kiến, thực dân, để tiến hành thu thuế đất đai, đã có sự phân chia "tứ hạng điền - lục hạng thổ". Sau hòa bình lập lại - 1954, ở phía Bắc, Vụ Quản lý ruộng đất và Viện Nông hóa Thổ nhưỡng rồi sau đó là Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp đã có những công trình nghiên cứu và quy trình phân hạng đất vùng sản xuất nông nghiệp nhằm tăng cường công tác quản lý độ màu mỡ đất và xếp hạng thuế nông nghiệp. Từ những năm 80, các nghiên cứu về đánh giá khả năng sử dụng đất đai được tiến hành ở Việt Nam. Một trong những người đầu tiên là tác giả Tôn Thất Chiểu, năm 1984 đã dùng các chỉ tiêu như đặc điểm đất, địa hình để chia đất thành 7 nhóm, trong đó nông nghiệp có 4 nhóm, lâm nghiệp có 2 nhóm, mục đích khác có 1 nhóm. Năm 1985, Bùi Quang Toản đã tiến hành đánh giá và quy hoạch sử dụng đất khai hoang ở Việt Nam, tuy nhiên nghiên cứu của ông mới chỉ dừng lại ở việc đánh giá các điều kiện tự nhiên như: Đất đai, thuỷ văn, khả năng tưới tiêu và các yếu tố khí hậu... Như vậy, dựa vào các chỉ tiêu chính về điều kiện sinh thái và tính chất đất của từng vùng sản xuất nông nghiệp, các nhà khoa học đất ở miền Bắc đã phân chia đất thành 5 - 7 hạng theo phương pháp xếp điểm. Nhiều tỉnh đã xây dựng được bản đồ phân hạng đất đai đến cấp xã, góp phần đáng kể cho công tác quản lý đất đai trong giai đoạn kế hoạch hóa sản xuất. Ở miền Nam Việt Nam, trước năm 1975, đánh giá phân hạng đất theo Soil Taxonomy cũng được ứng dụng nhiều trong việc lập bản đồ đất một số vùng, tỉnh cụ thể với các tác giả như: Châu Văn Hạnh, Thái Công Tụng, Moorman... Vào những năm 90 của thế kỷ XX, đã có một số tác giả đi sâu nghiên cứu và tìm cách xây dựng bản đồ đất Việt Nam theo hệ thống phân loại của Soil Taxonomy như Võ Tòng Xuân, Vũ Cao Thái, Phan Liêu, Phạm Quang Khánh… tuy nhiên do tính chất phức tạp của nó nên mức độ ứng dụng đối với thực tế còn hạn chế. 8 Những năm gần đây, công tác quản lý đất đai trên toàn quốc đã và đang được đẩy mạnh theo hướng chuyển đổi cơ cấu kinh tế và phát triển nông lâm nghiệp bền vững. Chương trình quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội từ cấp quốc gia đến vùng, tỉnh và huyện đòi hỏi ngành quản lý đất đai phải có những thông tin, dữ liệu về tài nguyên đất và khả năng khai thác, sử dụng hợp lý lâu bền đất sản xuất nông lâm nghiệp. Công tác đánh giá chất lượng tài nguyên đất không thể chỉ dừng lại ở mức độ phân hạng chất lượng tự nhiên của đất mà phải chỉ ra được các loại hình sử dụng đất thích hợp cho từng hệ thống sử dụng đất khác nhau với nhiều đối tượng cây trồng nông lâm nghiệp khác nhau. Vì vậy, các nhà khoa học đất cùng với các nhà quy hoạch quản lý đất đai trong toàn quốc tiếp thu nhanh chóng tài liệu đánh giá đất của FAO, những kinh nghiệm của các chuyên gia đánh giá đất quốc tế để ứng dụng từng bước cho công tác đánh giá đất ở Việt Nam. Hơn hai chục năm qua, hàng loạt các dự án nghiên cứu, các chương trình thử nghiệm ứng dụng quy trình đánh giá đất theo FAO được tiến hành ở cấp từ vùng sinh thái đến tỉnh, huyện và tổng hợp thành cấp quốc gia đã được triển khai từ Bắc tới Nam và đã thu được kết quả khả quan. Các nhà khoa học đất trên toàn quốc đã hoàn thành các nghiên cứu đánh giá đất phục vụ cho quy hoạch tổng thể và quy hoạch sử dụng đất ở vùng đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long (1991-1995). Năm 1995, đã tổng kết và vận dụng các kết quả bước đầu của chương trình đánh giá đất ở Việt Nam để xây dựng tài liệu "Đánh giá đất và đề xuất sử dụng tài nguyên đất phát triển nông nghiệp bền vững" (thời kỳ 1996 2000 và 2010). Từ những năm 1996 đến nay, các chương trình đánh giá đất cho các vùng sinh thái khác nhau, các tỉnh đến các huyện trọng điểm của một số tỉnh đã được thực hiện và là những tư liệu, thông tin có giá trị cho các dự án quy hoạch sử dụng đất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng ở cấp cơ sở. Có thể nói, nội dung và phương pháp đánh giá đất của FAO đã được vận dụng thành công ở Việt Nam, phục vụ có hiệu quả cho chương trình quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới cũng như cho các dự án quy hoạch sử dụng đất ở các địa phương. Các cơ quan nghiên cứu đất ở Việt Nam đang và sẽ tiếp tục nghiên cứu, vận dụng phương pháp đánh giá đất của FAO vào các vùng sản xuất nông lâm nghiệp khác nhau phù hợp với các điều kiện sinh thái, cấp tỷ lệ bản đồ, đặc biệt với điều kiện kinh tế - xã hội, để nhanh chóng hoàn thiện các quy trình đánh giá đất và phân hạng thích hợp đất đai cho Việt Nam. 9 CHƯƠNG II THỰC TRẠNG VÀ CƠ SỞ ĐỀ XUẤT NHỮNG CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÀI NGUYÊN ĐẤT PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH NÔNG NGHIỆP TRONG CÁC DỰ ÁN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT I. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÀI NGUYÊN ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRONG CÁC DỰ ÁN QUY HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT HIỆN NAY Trong các dự án quy hoạch sử dụng đất đã nghiên cứu, ngoại trừ một số địa phương đã xây dựng tài liệu đánh giá đất đai là có đề cập đến các chỉ tiêu, phân cấp và định lượng các chỉ tiêu đánh giá, còn lại đại đa số trong các dự án quy hoạch sử dụng đất hiện nay việc đánh giá tiềm năng đất còn thể hiện rất mờ nhạt. Các dự án quy hoạch này mới chỉ dừng lại ở việc mô tả đặc tính, tính chất đất, quy mô diện tích và sự phân bố loại đất đó mà chưa định lượng được các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tài nguyên đất để gắn kết với việc bố trí sử dụng đất khi xây dựng phương án quy hoạch sử dụng đất. Vì vậy, phần đánh giá tiềm năng đất đai chưa sâu, chưa sát, còn hời hợt, chung chung. Cụ thể, khi nghiên cứu, khảo sát ở một số địa bàn, vấn đề đánh giá tiềm năng đất đai cho nông nghiệp được các địa phương xây dựng như sau: 1. Địa bàn tỉnh Nam Định: Nam Định là tỉnh trọng điểm nông nghiệp của Đồng bằng Bắc Bộ. Trong báo cáo quy hoạch sử dụng đất của Tỉnh, phần tiềm năng đất đai được thể hiện: - Tiềm năng tăng vụ trên đất trồng lúa màu khoảng 45.000-50.000 ha - Tiềm năng chuyển đổi cơ cấu giống lúa, đặc biệt là giống lúa đặc sản và lúa chất lượng cao ở các huyện phía nam của tỉnh khoảng 35.000-40.000 ha. - Tiềm năng đất trồng màu và cây công nghiệp ngắn ngày: khoảng trên 75.000 ha. - Đất trồng cây lâu năm: có khả năng phát triển trên đất vườn tạp và đất ruộng 1 vụ lúa để trồng cây ăn quả với diện tích khoảng 5.000-10.000 ha. - Vùng ngập mặn ven biển có diện tích trên 20.000 ha, có khả năng nuôi trồng thuỷ sản. - Ở vùng cồn bãi xa đất liền, ngư dân dùng lưới quây lại thành những “vuông nuôi” nhuyễn thể như vạng, vọp, mỗi năm thu hoạch khoảng 5.000 tấn. - Vùng nước ngọt nội đồng có diện tích 12.000 ha, bao gồm ao, hồ nhỏ trong dân, vùng hồ mặt nước lớn, vùng ruộng chiêm trũng ... - Đất lâm nghiệp khoảng 12.000-14.000 ha, chủ yếu là trồng rừng phòng hộ ven biển thuộc các huyện Giao Thuỷ, Hải Hậu và Nghĩa Hưng. 10 Như vậy, khi đánh giá tiềm năng đất phục vụ cho quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp, trong báo cáo chỉ đưa ra con số diện tích mà không hề đề cập đến cơ sở để đưa ra con số đó (các tiêu chí đánh giá). Chính vì vậy, những con số nêu trên gây sự hoài nghi về tính khoa học, tính thực tiễn nên thiếu sự thuyết phục. 2. Địa bàn thành phố Hải Phòng: Thành phố Hải Phòng là một trong những địa phương đang tiến hành lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đến năm 2020. Cũng giống như Nam Định, thành phố Hải Phòng là tỉnh ven biển có nhiều lợi thế, tiềm năng về biển nhưng cũng không ít những hạn chế về chất lượng đất, diện tích đất mặn phèn chiếm một tỷ lệ khá lớn. Trong dự án quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 của Thành phố, khi đánh giá tiềm năng đất cho nông nghiệp, báo cáo đã căn cứ vào đặc điểm tính chất đất để xác định độ phì tiềm tàng. Theo đó, đất nông nghiệp của thành phố Hải Phòng phân bố trên 11 loại thổ nhưỡng nằm trong 4 nhóm: nhóm đất cát, nhóm đất mặn, nhóm đất phèn và nhóm đất phù sa được bồi và không được bồi của các sông và đã xác định được 3 vùng theo tiềm năng sản xuất nông nghiệp: vùng đất tốt 34.500 ha, vùng đất trung bình 11.400, vùng đất xấu 7.400 ha. Ngoài ra, còn xác định được tiềm năng cho nuôi trồng thủy sản có trên 70.000 ha. So với Nam Định, đánh giá tiềm năng đất cho nông nghiệp trong báo cáo quy hoạch sử dụng đất của thành phố Hải Phòng có tiến bộ hơn, đã đưa ra được một số chỉ tiêu về loại đất để phân tích. Tuy nhiên, vẫn chỉ dừng lại ở mức khái lược và đơn điệu, chưa tích hợp được các chỉ tiêu cần thiết và phân cấp các chỉ tiêu. Vì vậy, việc đánh giá chất lượng đất phục vụ cho quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp vẫn mang tính áp đặt chủ quan. 3. Địa bàn tỉnh Thái Nguyên: Tiềm năng đất cho nông nghiệp trong quy hoạch sử dụng đất của tỉnh Thái Nguyên được đánh giá: "Xét về điều kiện khí hậu, địa hình, thổ nhưỡng, nguồn nước, tỉnh Thái Nguyên còn nhiều tiềm năng cho phát triển nông - lâm - ngư nghiệp kể cả trong thâm canh tăng vụ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng và khai hoang mở rộng diện tích" và cũng đưa ra những con số về diện tích khá cụ thể như: - Về thâm canh, tăng vụ: Trong 43.218,08 ha đất trồng lúa có tới gần 1/3 diện tích đất lúa còn lại, chủ yếu là đất 1vụ sẽ đưa lên đất 2 - 3 vụ lúa màu. Diện tích gieo trồng trên đất cây hàng năm có khả năng tăng từ 10.000 - 11.000 ha so với hiện trạng. - Về chuyển đổi cơ cấu cây trồng: Tiềm năng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, hình thành các vùng chuyên canh nâng cao hiệu quả sử dụng đất còn khá lớn: Chuyển đổi 1.500 - 2.000 ha đất rừng trồng sang trồng cây lâu năm (chè và cây ăn quả); hình thành các vùng chuyên canh lúa chất lượng 11 cao ở Phú Bình, Phổ Yên và Đại Từ; chuyển đổi cơ cấu cây trồng trong nội bộ đất cây hàng năm để xây dựng vùng sản xuất hàng hoá tập trung đối với các sản phẩm: Đậu tương, quy mô 10.000 ha ở Phú Bình, Phổ Yên, Đại Từ, Võ Nhai và thị xã Sông công; Lạc, quy mô 7.500 ha chủ yếu ở Phú Bình và Phổ Yên; Rau thực phẩm, quy mô 10.000 ha ở cả 9 huyện, thị, thành của tỉnh.... Như vậy cũng không khác mấy so với Nam Định, việc đánh giá tiềm năng đất còn mang tính chủ quan, chưa đưa ra được cơ sở (tiêu chí đánh giá) để làm luận cứ khoa học cho việc đề xuất định hướng quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn Tỉnh. 4. Địa bàn tỉnh Đắk Lắk: Đánh giá tiềm năng đất trong quy hoạch sử dụng đất tỉnh Đắk Lắk đã dựa trên yêu cầu sinh thái của các cây trồng nông nghiệp như loại đất, độ dốc, độ dày tầng đất,... từ đó đối chiếu, so sánh với đặc tính đất của Tỉnh đã chỉ ra được tiềm năng đất cho sản xuất nông: Khả năng đất nông nghiệp của tỉnh là 470.000 480.000 ha, tăng so với hiện trạng khoảng 7.000 - 8.000ha. Qua kết quả đánh giá mức độ thích nghi của các loại hình sử dụng đất trên địa bàn cho thấy tiềm năng mở rộng diện tích của các loại cây trồng như sau: - Cây hàng năm: khả năng mở rộng khoảng 13.000 - 14.000 ha, trong đó một phần được chuyển đổi từ đất cây lâu năm, phần còn lại khai hoang từ đất chưa sử dụng và đất lâm nghiệp. - Cây công nghiệp lâu năm: đối với cây cà phê chỉ tập trung chuyển đổi cơ cấu, đầu tư thâm canh tăng năng suất và chất lượng. Đối với cây điều khả năng mở rộng khá lớn do khá phù hợp điều kiện tự nhiên tại vùng bình nguyên Ea Súp; quy mô diện tích đất trồng cây lâu năm đến năm 2010 khoảng 260.000 ha. - Đất lâm nghiệp: Với quỹ đất chưa sử dụng còn khá lớn cộng với điều kiện tự nhiên phù hợp cho nhiều loại cây lâm nghiệp sinh trưởng và phát triển, trong những năm sắp tới tiềm năng phát triển lâm nghiệp trên địa bàn được đánh giá là khá. So với các tỉnh trên, Đắk Lắk đã có nhiều tiến bộ hơn trong khâu đánh giá tiềm năng đất đai khi đưa ra được chỉ tiêu về yêu cầu sinh thái của một số cây trồng phù hợp với đồng đất của tỉnh trước khi có những đánh giá tiềm năng đất đai cho quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp là có cơ sở đáng tin cậy. 5. Địa bàn tỉnh Đồng Tháp: Đồng Tháp là một trong những tỉnh khá bài bản trong khâu đánh giá tiềm năng đất nông nghiệp khi xây dựng phương án quy hoạch sử dụng đất cho mục đích đất nông nghiệp. Dựa theo quy trình đánh giá đất của FAO, báo cáo đã đưa 12