Tài liệu Công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tình giá thành sản phẩm ở Nhà máy xi măng Sông Đà thuộc công ty xây lắp vật tư vận tải Sông Đà 12

lêi nãi ®Çu Trong thêi kú ®æi míi,c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· vµ ®ang cã bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ h×nh thøc vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.Cho ®Õn nay cïng víi chÝnh s¸ch më cöa, c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (SXKD) ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc thiÕt lËp nªn kinh tÕ thÞ trêng vµ ®Èy m¹nh nÒn kinh tÕ thÞ trêng trªn ®µ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Thùc hiÖn h¹ch to¸n trong c¬ chÕ míi ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra vµ cã l·i. §Ó thùc hiÖn ®îc nh÷ng yªu cÇu ®ã, c¸c ®¬n vÞ ph¶i quan t©m tíi tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tõ khi bá vèn ra tíi khi thu vèn vÒ ®¶m b¶o thu nhËp cho ®¬n vÞ thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô SXKD ph¶i thùc hiÖn tæng hoµ nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã biÖn ph¸p quan träng hµng ®Çu kh«ng thÓ thiÕu ®îc lµ thùc hiÖn qu¶n lý kinh tÕ trong mäi ho¹t ®éng SXHD cña doanh nghiÖp. H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ph¶n ¸nh kh¸ch quan vµ gi¸m ®èc cã hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng cã ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc, ®ång thêi chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt kh¸ch quan nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh… buéc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i hÕt søc quan t©m tíi viÖc gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. muèn ®¹t ®îc nh vËy, th× ®iÒu ®Çu tiªn lµ doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh to¸n chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm th«ng qua bé phËn kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy mµ viÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét yªu cÇu thiÕt yÕu trong nh÷ng vÊn ®Ò thêi thiÕt yÕu vµ lu«n lµ mét sù ®îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®Ó gióp nhµ qu¶n lý l·nh ®¹o doanh nghiÖp ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh sö dông lao ®éng, vËt t, tiÒn vèn cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh nh nµo?.. Tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp cho sù ph¸t triÓn SXKD vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp . NhËn thøc ®îc vai trß cña kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, trong thêi gian thùc tËp t¹i nhµ m¸y xi m¨ng S«ng §µ (thuéc C«ng ty VËt t x©y l¾p vËn t¶i S«ng §µ 12), em ®· m¹nh d¹n t×m hiÓu nghiªn cøu ®Ò tµi vÒ tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ thùc tiÔn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty, ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ë doanh nghiÖp. 1 Néi dung tãm t¾t cña ®Ò tµi nh sau: PhÇn I: Lý luËn vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. PhÇn II: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë Nhµ m¸y xi m¨ng S«ng §µ thuéc c«ng ty x©y l¾p vËt t vËn t¶i S«ng §µ 12. PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nhµ m¸y xi m¨ng S«ng §µ thuéc c«ng ty x©y l¾p vËt t vËn t¶i S«ng §µ 12. MÆc dï rÊt cè g¾ng vµ lu«n lu«n nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy c« gi¸o vµ c¸c c« chó, anh chÞ ë phßng kÕ to¸n c«ng ty, song do nhËn thøc vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn luËn v¨n ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i thiÕu sãt. Em rÊt mong muèn vµ xin ch©n thµnh tiÕp thu ý kiÕn ®ãng gãp bæ xung.. nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ò tµi nghiªn cøu. 2 Ch¬ng i: c¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. .2. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu. 1.2.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt : Theo c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ thÕ giíi "Mäi ho¹t ®éng cña con ngêi mµ t¹o ra thubnhËp lµ ho¹t ®éngh s¶n xuÊt ", nªn s¶n phÈm vËt chÊt vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm dÞch vô trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån lao ®éng, vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn ®Ó thùc hiÖn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, cung cÊp dÞch vô. Trong qu¸ tr×nh ®ã, doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, chi phÝ bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú. 1.2.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.2.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ (yÕu tè chi phÝ) Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ ban ®Çu gièng nhau th× ®îc s¾p xÕp vµo cïng mét yÕu tè chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®Çu vµ dïng vµo môc ®Ých g×. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia lµm 5 yÕu tè chi phÝ c¬ b¶n sau: - Chi phÝ nghuyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh trong k× b¸o c¸o. - Chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé chi phÝ tr¶ cho ngêi lao ®éng (thêng xuyªn ay t¹m thêi) vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng trong kú b¸o c¸o,c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (KPC§, BHXH, BHYT) - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnhh: bao gåm chi phÝ khÊu hao toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh tríc b¸o c¸o. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nhËn cung cÊp dÞch vô tõ c¸c ®¬n vÞ kh¸c phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o nh: ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh vµ c¸c dÞch vô kh¸c. 3 - Chi phÝ b»ng tiÒn: bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cha ®îc ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu trªn, ®· chi b»ng tiÒn trong kú b¸o c¸o nh: tiÕp kh¸ch , héi häp, thuª qu¶ng c¸o… 1.2.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ chi phÝ. (kho¶n môc chi phÝ). Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã cïng môc ®Ých, c«ng dông ®îc s¾p xÕp vµo mét kho¶n môc chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt néi dung kinh tÕ cña chi phÝ. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh 3 kho¶n môc chi phÝ sau: - Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : bao gåm c¸c kho¶n pahØ tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh: l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng (BHXH, BHYT, KPC§) - Kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh t¹i bé phËn s¶n xuÊt (ph©n xëng, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt …) ngoµi 2 kho¶n môc trªn. Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm: c¸c néi dung kinh tÕ sau: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng : gåm c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng, tiÒn ¨n gi÷a ca cñ nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, ®éi, bé phËn s¶n xuÊt. + Chi phÝ vËt liÖu: gåm chi phÝ vËt liÖu dïng chung cho ph©n xëng nh: vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o dìng tµi s¶n cè ®Þnh, vËt liÖu v¨n phßng ph©n xëng vµ nh÷ng vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n xëng. + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt : gåm nh÷ng chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña ph©n xëng nh: khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p, dông cô cÇm tay, dông cô b¶o hé lao ®éng… + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông trong ph©n xëng nh: m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt ph¬ng tiÖn vËn tµi, truyÒn dÉn, nhµ cëng… +Chi phÝ dÞch vô m¸u ngoµi: gåm chi phÝ dÞch vô m¸u ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt nh: chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn níc, ®iÖn tho¹i, c¸c kho¶n chi phÝ mua vµ sö dông c¸c tµi liÖu kü thuËt,b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ, nh·n hiÖu th¬ng m¹i.. kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Gåm c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ ®· kÓ trªn phôc vô cho ho¹t ®éng cña ph©n xëng. 4 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®inh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. 1.2.2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ víi s¶n lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chia 2 lo¹i: - Chi phÝ biÕn ®æi (biÕn phÝ)lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng quan tØ lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú nh: chi phÝ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Chi phÝ cè ®Þnh ( ®Þnh phÝ) lµ nh÷ng chin phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi cã sù thay ®æi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®é nhÊt ®Þnh nh: chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ ®iÖn th¾p s¸ng. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lín trong c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. 1.3. ý nghÜa cña c«ng tac qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc vµ doanh nghiÖp th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu«n ®îc nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp quan t©m v× chóng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lu«n ph¶i chÝnh x¸c. KÕ to¸n víi t c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý gióp ®¶m b¶o phôc vô th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ nãi chung vµ nãi riªng ë doanh nghiÖp mang tÇm vÜ m«. Do ®ã c¸c th«ng tin ph¶i lu«n ®¶m b¶o kÞp thêi, toµn diÖn, khaid qu¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, c¸c th«ng tin vÒ c¸c yÕu tè chi phÝ nh»m gióp nhµ níc biÕt ®îc tØ träng tõng lo¹i chi phÝ, gi¶m ®èc dù to¸n chi phÝ lµm c¬ së lËp dù to¸n cho kú sau, lµm c¬ së ®Ó ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng, h¹ thÊp chi phÝ lao ®éng c¸ biÖt tõ ®ã gãp phÇn h¹ thÊp chi phÝ lao ®éng toµn x· héi. 1.4 Gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.4.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm . KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hoµn thµnh ®îc s¶n phÈm, cung xÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng, ®¸p øng 5 nhu cÇu cua s¶n xuÊt, tiªu dïng x· héi. Chi phÝ bá ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm, cung cÊp dÞch vô hoµn thµnh ®îc gäi lµ gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dÞch vô lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi lîng hay mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh trong ®iÒu kiÖn c«ng suÊt b×nh thêng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lìng, lµ c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt . VÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh gièng nhau: chóng ®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã sù kh¸c nhau: - Chi phi s¶n xuÊt lu«n g¾n víi thêi kú ph¸t sinh chi phÝ, cßn gi¸ thµnh l¹i g¾n víi khèi lîng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh. - Chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ kh¸c nhau vÒ khèi lîng do cã sù chªnh lÖch vÒ gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang ®Çu hoÆc cuèi kú. = + - - Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt: Chi phÝ s¶n xuÊt trong kyd lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ®· hµon thµnh. Sù tiÕt kiÖm hoÆc l·ng phÝ chi phÝ s¶n xuÊt cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh g¾n víi c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt . 1.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.4.2.1. Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ cã c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh tríc khi tiÕn Hµ Néiµh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh hinhd thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng vµ gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh nghiÖp 6 ®a thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh tËp hîp ®îc trong kú tríc vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú tríc. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc tÝnh to¸n sau khi kÕt thøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.4.2.2 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi tÝnh to¸n. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy , gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm 2 lo¹i - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu , vËt liÖu ®îc trùc tiÕp, ch phÝ c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô hoµn thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc sö dông ®Ó ghi sæ kÕ to¸n thµnh phÈm nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng vµ lµ c¨n cø ®Ó doanh nghiÖp tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n, tÝnh l·i gép. - Gi¸ thµnh toµn bé: bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝn cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ c¨n cø ®Ó xac ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. = + + 1.5. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.5.1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Trong doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh g¾n liÒn víi n¬i diÔn ra ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm ®cî s¶n xuÊt. kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh ®èi tîng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ ®ã tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, cung cÊp sè liÖu cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vÞ, giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sÞnh chi phÝ vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thÕi cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× míi cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ kh©u ghi chÐp ban ®Çu tæng hîp sè liÖu, më vµ ghi sæ kÕ to¸n. 7 C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. - §Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - §Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp - Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. - §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm (®Æc tÝnh kü thuËt, ®Æc ®iÕmö dông, ®Æc ®iÓm th¬ng phÈm……..). - Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh . §èi víi ngµnh c«ng nghiÖp, ®èi tîng chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ lo¹i s¶n phÈm , dÞch vô, nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i, chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm, ph©n xëng, bé phËn, giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®¬n ®Æt hµng. 1.5.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ra c¸c s¶n phÈm , dich vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra, cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó kÕ to¸n tæ chøc c¸c thÎ (b¶ng) tÝnh gi¸ thµnh, lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp vµ tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt , quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. - XÐt vÒ nÆt tæ chøc s¶n xuÊt. + NÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc (xÝ nghiÖp ®ãng tÇu, c«ng ty XDCB…) th× tõng s¶n phÈm ,tõng c«ng viÖc lµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. + NÕu tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t hoÆc s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng.th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng s¶n phÈm hoÆc tõng ®¬n ®Æt hµng. + NÕu tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, khèi lîng s¶n xuÊt ra lín (dÖt v¶i, b¸nh kÑo…) th× mçi lo¹i s¶n phÈm lµ mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - XÐt vÒ mÆt quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt. +NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi tîng tÝnh gi© thµnh vµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt. + NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× ®èi tîn tÝnh gi¸ thµn vµ thµnh phÈm hoµn thµnh hoÆc cã thÓ nöa thµnh phÈm tù chÕ biÕn. + NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc s¶n phÈm l¾p r¸p hoµn chØnh. 8 1.6. NhiÖm vô cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp. Cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖu, th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c ko¶n môc chi phÝ,yÕu tè chi phÝ ®· quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®ung ®¾c trÞ gi¸ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝn to¸n gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµh theo ®óng kho¶n môc quy ®Þnh vµ ®óng ú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh. 1.7. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt . 1.7.1 Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông TK621, TK622,TK 627, TK154 (TK631) 10 TK621 - Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp. bªn Nî: trÞ gi¸ thùc tÕ NV, VL xuÊt dïng trùc tiÕp cho h¹ot ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm, hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trong kú h¹ch to¸n Bªn Cã: - TrÞ gi¸ N, VLsö dông kh«ng hÕt nhËp t¹i kho - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trªm møc b×nh thêng ®îc kÕt chuyÓn vµo TK 632 - gi¸ vèn hµng b¸n. - KÕt chuyªn chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh ë møc b×nh thêng vµo bªn Nî TK 154- chi phÝ dë dang (hoÆc bªn Nî TK 631 - gi¸ thµnh s¶n xuÊt ). Tk 621 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ph¶n n¸h chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. 2. TK 622 - chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Bªn Nî: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Bªn cã: chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trªn møc b×nh thêng ®îc kÕt chuyÓn vµo TK632. -KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ë møc b×nh thêng vµo bªn Nî TK 154(hoÆc bªn nî TK 631) ®Ó tÝnh vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, dÞch vô. TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ. 3. TK. 627 - chi phÝ s¶n xuÊt chung (CHSXC). 9 Bªn Nî: C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú. Bªn Cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh ë møc b×nh thêng vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi kÕt chuyÓn vµo TK154 . Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (TK631 - gi¸ thµnh s¶n xuÊt ) - Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh trªn møc b×nh thêng ®îc kÕt chuyÓn vµo TK 632 - gi¸ vèn hµng b¸n. TK627 : chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng cã sè d cuèi kú TK627 cã 6 cÊp tµi kho¶n cÊp II TK6271 - chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng TK6272 - chi phÝ vËt liÖu TK 6273 - chi phÝ dông cô s¶n xuÊt TK6274 - chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh TK 6277 - chi phÝ dÞch vô mua ngoµi TK6278 - chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn 4. TK154 - chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang * Bªn Nî: - kÕt chuyÓn (K/C) chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, lao vô dë dang cuèi kú. * Bªn cã: - Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi, kho¶n xö lý thiÖt h¹i s¶n phÈm háng kh«ng tÝnh gi¸ thµnh. - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh trong l×. - Gi¸ trÞ vËt liÖu, c«ng cô, hµng ho¸ gia c«ng song nhËp l¹i kho. - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm , lao vô dë dang ®Çu kú * Sè d bªn nî: - Ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm lao vô cßn dë dang cuèi k× - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. * Bªn cã: - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm lao vô dë dang cuèi kú vµo TK154 - chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh trong k×. TK 631 kh«ng cã sè d cuèi kú. 1.7.2 Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 1.7.2.1 Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. 10 Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ riªng biÖt. KÕ to¸n tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu theo ®óng ®èi tîng, tõ ®ã tËp hîp sè liÖu tõ c¸c chøng tõ kÕ to¸n theo tõng ®èi tîng vµ ghi trùc tiÕp vµo tµi kho¶n cÊp I, II chi tiÕt theo tõng ®èi tîng. 1.7.2.2. Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn nhiÒu TK154 ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶nTK621 xuÊt kh«ng thÓ tæ chc riªng biÖt. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan,kÕ Chi phÝ NVL KÕt chuyÓn, ph©n NhËp kho vËt liÖu Tù chÕ gia to¸n ph¶i tiÕn hµnh theo tr×nh tù sau: trùc tiÕp bæ chi phÝ NVL c«ng ,phÕ lÖu thu håi + Tæ chøc fhi chÐp ban ®Çu trùc (ghitiÕp chøng tõ gèc) chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, tõ ®ã tæng hîp TK155 TK334,338 sè liÖu trªn chøng tõ ®ÞaTK622 ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, tõ ®ã tæng hîp sè luiªô trªn chøng tõ kÕ to¸n theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. + Chi Chän bæchuyÓn phï hîp ®Ókho tÝnh phÝ tiªu nh©n chuÈn c«ng ph©nKÕt Gi¸ lo¹i thµnhchi phÝ XuÊt tiªuto¸n thô ph©nvíi tõng tÕ liªn SPHTquan. bæ hîp chi phÝ nh©n ph©n bæ chi trùc phÝ tiÕp s¶n xuÊt ®· tæng cho c¸c ®èithùc tîng nhËp kho + X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ c«ng (H) trùc tiÕp H= C T = C  Tn trong ®ã: TK627 C: tæng chi phÝ ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ. phÝ nh©n viªn KÕt chuyÓn ph©n Gi¸ thanhd thùc tÕ SPHT T:Chi Tæng tiªu chuÈn dïng ph©n bæ bæ CPSX chung b¸n ngay Tn: tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng n + TÝnh chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho tõng ®èi tîng liªn quan (Cn) Cn = Tn x H Chi phÝ vËt liÖu Trongdông ®ã : cô Cn lµ chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi tîng n S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm TK214 theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. TK152,153.... Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK152,138... TK632 TK111,142,335 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi b»ng tiÒn kh¸c 11 TK631 TK154 TK154 KÕt chuyÓn SPLD ®Çu kú KÕt chuyÓn SPLD cuèi kú TK621 TK155 Chi phÝ NVL trùc tiÕp TK334,338 TK632 Thµnh phÈm ®Çu kú Thµnh phÈm cuèi kú TK622 S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chiChi phÝ vµ thµnh tÝnh gi¸ phÝs¶n xuÊtGi¸ Chi phÝ nh©n thùcthµnh tÕ SP s¶n phÈm theo ph¬ng ph¸p kiÓm kªhoµn ®Þnhthµnh kú nh©n c«ng c«ng trùc tiÕp TK611 TK627 Chi phÝ vËt liÖu dông cô CPSX chung TK153 Chi phÝ khÊu hao Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi TK111,112,142,335 TK214 12 1.8 C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë dang cuèi kú. 1.8.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë dang cuèi kú theo chi phi nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Theo ph¬ng ph¸p nµy th× gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ tÝnh phÇn chi nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, cßn nh÷ng chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong kú ®Òu ®îc tÝnh cµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh. C«ng thøc tÝnh nh sau: Dck = x Q’d Trong ®ã: Dck vµ D®k lµ chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú +Cn lµ chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp ph¸t sinh trong k×. + Qsp, Qd: lµ s¶n lîng cñ s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Trêng hîp doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm phøc t¹p, chÕ biÕn kiÓu liªn tôc gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ s¶n xuÊt kÕ tiÕp nhau th× chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n c«ng nghÖ ®Çu tiªn tÝnh theo chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÑu trùc tiÕp, cßn chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña giai ®o¹n tríc ®ã chuyÓn s¸ng. 1.8.2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Theo ph¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë dang vµ møc ®é chÕ biÕn hoµn thanhd cña chóng ®Ó quy ®æi khèi lîng s¶n phÈm dë dang ra khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Sau ®ã lÇn lît tÝnh tõng chi phÝ s¶n xuÊt cho s¶n phÈm dë dang cuèi kú nh sau: - §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt bá vµo ngay tõ ®Çu qu¸ str×nh s¶n xuÊt nh xchi phÝ nguyªn vËt liÖu (NVL) trùc tiÕp hoÆc chi phÝ vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp s¶n xuÊt th× tÝnh cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc. Dck = x Q’d (1) 13 - §èi víi c¸c chi phÝ bá dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt theo møc ®é chÕ biÕn nh chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sxx chung th× tÝnh cho s¶n phÈm dë dang theo c«ng thøc. Dck = x Q’d (2) Trong ®ã: Q’d lµ khèi lîng s¶n phÈm dë dang ®· quy ®æi ra khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng theo møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh (%HT) Q’d = Qd + %HT - §èi víi doanh nghiÖp chÕ biÕn phøc t¹p kiÓu liªn tôc th× c¸c kho¶n môc chi phÝ cña giai ®o¹n tríc chuyªn sang giai ®o¹n sau tÝnh cho gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú cña giai ®o¹n sau theo c«ng thøc 1. 1.8.3. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc chØ ¸p dông thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm ®· x©y dùng ®îc ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý hoÆc ®· thùc hiÖn ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë dang ®· kiÓm kª x¸c ®Þnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ ®Þnh møc tõng kho¶n môc chi phÝ ®· tÝnh ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ®ã cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Ó tÝnh ra chi phÝ ®Þnh møc cña khèi lîng s¶n phÈm dë dang cña tõng c«ng ®o¹n sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng lo¹i s¶n phÈm. 1.9. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm øng dông trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu. 1.9.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n. ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n cßn gäi alf ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp, ®îc ¸p dông trong trêng hîp ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh còng lµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o. Trêng hîp cuèi kú cã nhiÒu s¶n phÈm dë dang vµ kh«ng æn ®Þnh, cÇn tæ chøc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo ph¬ng ph¸p thÝch hîp. Trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú vµ chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang ®· x¸c ®Þnh, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh cho tõng kho¶n môc chi phÝ theo c«ng thøc: Z= D®k + C - Dck. Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tÝnh nh sau: Z= Z Q Trong ®ã: Z, z: tæng gi¸ thµnh, gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm lao vô thùc tÕ C: tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú theo tõng ®èi tîng D®k, Dck: chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú. 14 Q: S¶n lîng s¶n phÈm, lao vô hoµn thµnh. Trêng hîp cuèi k× kh«ng cã s¶n phÈm dë dang hoÆc cã nhng Ýt vµ æn ®Þnh nªn kh«ng cÇn tÝnh chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong k× còng ®ång thêi vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh nµy ¸p dông thÝch hîp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, khÐp kÝn tõ khi ®a nguyªn vËt liÖu vµo cho tíi khi hoµn thµnh s¶n phÈm, mÆt hµng s¶n phÈm Ýt khèi lîng, chu lÝ s¶n xuÊt ng¾n nh c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, c¸c doanh nghiÖp ®iÖn níc. 1.9.2. Ph¬ng ph¸p céng chi phÝ Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã quy ®Þnh c«ng nghÖ phøc t¹p, qu¸ tr×nh chÕ biÕn s¶n phÈm qua nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt vµ cã s¶n phÈm dë dang nh: doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt, c¬ khÝ, chÕ t¹o… - §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ lµ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ cña tõng giai ®o¹n. - §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh ë c¸c bíc chÕ biÕn, gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh ë bíc cuèi cïng lµ tæng chi phÝ ®· ph¸t sinh ë c¸c bíc chÕ biÕn vµ tÝnh nh sau: NÕu gäi C1 , C2 …. Cn lµ chi phÝ tæng hîp ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt: Z = D®k + C1 + C2 + … + Cn - Dck Z= 1.9.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh liªn hîp Lµ kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau nh kÕt hîp ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p hÖ sè, ph¬ng ph¸p tû lÖ, ph¬ng ph¸p céng chi phÝ,… ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh liªn hîp ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt, dÖt kim, giµy, may mÆc… 1.9.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp x©y dùng ®îc ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt hoµn chØnh Ztt = Z®m   1.9.5. Ph¬ng ph¸p hÖ sè. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, còng sö dông mét lo¹i nghuyªn liÖu, vËt liÖu nhng kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau nh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ chÊt, c«ng nghiÖp ho¸ dÇu ... khi ®ã ®èi t- 15 îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm hoµn thµnh. C¨n cø vµo tiªu chuÈn kü thuËt ®Ó x¸c ®Þnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm mét hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh . Trong ®ã lÊy lo¹i s¶n phÈm cã hÖ sè b»ng 1 lµm s¶n phÈm tiªu chuÈn. C¨n cø vµo s¶n lîng thùc tÕ hoµn thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm vµ hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh quy íc cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®Ó tÝnh quy ®æi s¶n lîng thùc tÕd ra s¶n lîng tiÓu chuÈn. Gäi Hi lµ hÖ sè tÝnh gi¸ thµnh quy íc cña s¶n phÈm i. Qi lµ s¶n lîng s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm i. + TÝnh quy ®æi s¶n lîng thùc tÕ ra s¶n lîng tiªu chuÈn. Q= Qi x Hi Trong ®ã Q lµ tæng ss¶n lîng thùc tÕ hoµn thµnh quy ®æi ra s¶n lîng s¶n phÈm tiªu chuÈn. + TÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm Zi = x QiHi Zi = 1.9.6. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tØ lÖ NÕu trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc lµ nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i víi quy c¸ch, kÝch cì, phÈm cÊp kh¸c nhau sÏ tÝnh tõng quý, kÝch cì theo tû lÖ. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh tríc hÕt ph¶i chän tiªu chuÈn ph©n bæ gi¸ thµnh. Tiªu chuÈn møc cña s¶n phÈm tÝnh tho s¶n lîng thùc tÕ sau ®ã tÝnh ra tû lÖ gi¸ thµnh cña nhãm s¶n phÈm. C«ng thøc: * = * = x 1.9.7. Ph¬ng ph¸p tÝnh lo¹i trõ chi phÝ Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong c¸c trêng hîp - Trong cïng mét quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®ång thêi víi viÖc chÕ t¹o ra s¶n phÈm chÝnh cßn thu ®îc s¶n phÈm phô. - Trong cïng 1 quy tr×nh s¶n xuÊt, kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc s¶n phÈm ®ñ tiªu chuÈn chÊt lîng quy ®Þnh cßn cã s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc, mµ c¸c kho¶n thiÖt h¹i nµy kh«ng ®îc tÝnh cho s¶n phÈm hoµn thµnh. Muèn tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, ph¶i lÊy tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®îc tËp hîp lo¹i trõ chi phÝ cña s¶n phÈm phô, chi phÝ thiÖt h¹i s¶n phÈm háng kh«ng ®îc tÝnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ phôc vô lÉn nhau trong néi bé c¸c ph©n xëng phô. C«ng thøc tÝnh lµ: 16 Z = C + D®k - Dck - Clt Trong ®ã: Z: Tæng gi¸ thµnh cña ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh C: Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp D®k , Dck : CF cña s¶n phÈm dë dang ®Çu k× vµ cuèi k× Clt: CF cÇn lo¹i trõ ra khái tæng gi¸ thµnh cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. PhÇn II Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh cña nhµ m¸y xi m¨ng s«ng ®µ . I. §Æc ®iÓm chung cña nhµ m¸y. 17 Nhµ m¸y xi m¨ng S«ng §µ lµ nhµ m¸y c«ng nghiÖp trùc thuéc c«ng ty x©y l¾p vËt t vËn t¶i S«ng §µ 12 thuéc tæng c«ng ty x©y dùng S«ng §µ. Nhµ m¸y ®îc x©y dùng nh»m môc ®Ých gi¶i quyÕt sè lao ®éng d thõa cña tæng c«ng ty sau khi hoµn thµnh c«ng tr×nh thuû ®iÖn Hoµ B×nh. Nhµ m¸y ®îc khëi c«ng x©y dùng n¨m 1993. Th¸ng 8/1994 ®· b¾t ®Çu ®a vµo ch¹y thö. Tíi th¸ng 10/1994 ®· co ra lß mÎ xi m¨ng ®Çu tiªn. §©y lµ nhµ m¸y xi m¨ng kiÓu lß ®øng víi sù thiÕt kÕ vµ cung cÊp thiÕt bÞ cña viÖn thiÕt kÕ xi m¨ng Hîp Phi thuéc côc VËt liÖu x©y dùng Trung Quèc. s¶n phÈm xi m¨ng cña nhµ m¸y ®· vµ ®ang cung cÊp 1 lîng lín cho nhu cÇu x©y dùng cña c¸c c¸ nh©n vµ ®¬n vÞ ë rÊt nhiÒu khu vùc nh Hµ Néi , Hoµ B×nh... Sau gÇn 10 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt , nhµ m¸y ®· vµ ®ang hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh nh»m æn ®Þnh vµ n©ng cao dÇn chÊt lîng còng nh sè lîng s¶n phÈm xi m¨ng phôc vô cho nhu cÇu x©y dùng cña toµn x· héi. §êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn nhê ®ã còng ngµy cµng ®îc n©ng cao. Sau ®©y lµ mét vµi sè liÖu chung nh¸t cña nhµ m¸y. Tæng nguyªn gi¸ TSC§ :87.072.136.139 ® Vèn lu ®éng ®Þnh møc n¨m 2002 : 3.654.876.984 ® Lîi nhuËn thu ®îc : 789.094.321 ® II. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña nhµ m¸y. s¶n phÈm cña nhµ m¸y lµ vËt liÖu quan träng phôc vô cho viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh, kh«ng ®ßi hái kÕt cÊu cao, nhng ph¶i ®¸p øng nhu cÇu réng r·i trong viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cña nhµ m¸y s¶n xuÊt vµ xi m¨ng PC30 theo tiªu chuÈn ViÖt Nam 2682-92. Xi m¨ng ®îc xuÊt ra díi s¹ng xi m¨ng bao hoÆc xi m¨ng rêi. 2.2. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nhµ m¸y xi m¨ng s«ng ®µ ®îc x©y dùng víi c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ 82.000 tÊn / n¨m. s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p nghiÒn kh« b»ng thiÕt bÞ cña Trung Quèc víi mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Quy tr×nh c«ng nghÖ cña nhµ m¸y theo chiÒu phøc t¹p, chÕa biÕn liªn tôc, khÐp kÝn, qua nhiÒu giai ®o¹n chÕ biÕn toµn bé trang thiÕt bÞ t¬ng ®èi hiÖn ®¹i vµ hoµn toµn ®îc c¬ giíi ho¸, mét sè bé phËn cßn ®îc tõ ®éng ho¸. Toµn bä quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm xi m¨ng cña nhµ m¸y ®îc tãm t¾t nh sau: 18 - §¸ v«i, ®Êt sÐt ®îc khai th¸c khu vùc gÇn nhµ m¸y sau ®ã chuyÓn vµo kho chøa. - T¹i ph©n xëng nguyªn liÖu: ®¸ v«i, ®Êt sÐt, xØ pirits, than vµ c¸c phô gia kho¸ng ho¸ tõ c¸c kho ®ùc ®Ëp nhá hoÆc sÊy kh« ®Ó ®a vµo c¸c xil«. Tõ xi l« chøa nguyªn liÖu ®îc ®a ®ªn m¸y nghiÒn. Phèi liÖu, tØ lÖ hçn hîp nguyªn vËt liÖu nµy phï hîp víi tiªu chuÈn kü thuËt ®îc ®iÒu khiÓn b»ng hÖ thèng c©n vi tÝnh. - Phèi hiÖu nghiÒn ®ùc chuyÓn sang xi l« chøa phèi hiÖu vµ ®îc ®ång nhÊt b»ng khÝ nÐn. Bét phèi hiÖu, than ngoµi vµ níc ®îc m¸y tÝnh ®Þnh lîng ®Ó ®a vµo m¸y vÏ nªn, sau ®ã ®îc chuyÓn tíi lß nung, Sau khi cho thªm phô gia ho¹t tÝnh ®iat«mÝt, phèi hiÖu trë thµn clanke vµ ®îc chuyÓn vµo xi l« chøa clanke. Clanke vµ th¹ch cao ®îc ®inhh lîng b»ng c©n vi tÝnh ®Ó ®a vµo c¸c nhµ m¸y nghiÒn ®Ó trë thµnh xi m¨ng. Sau khi hoµn thµnh, xi m¨ng ®îc chuyÓn tíi xi l« chøa. 2.3. C«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt Nhµ m¸y tæ chøc s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn gåm ph©n xëng chÝnh vµ 1 ph©n xëng phô. * Ph©n xëng chÝnh gåm. - Ph©n xëng ®¸ chÑ: cung cÊp ®¸ v«i cho nhµ m¸y. - Ph©n xëng nguyªn liÖu: sÊy vµ s¬ chÕ c¸c lo¹ nguyªn liÖu. - Ph©n xëng lß nung: tiÕp nhËn hçn hîp phèi liÖu, ®ång nhÊt vµ nung bét phèi liÖu ®ång Gi¸m nhÊt ®èc thµnh clanke. - Ph©n xëng nghiÒn xi m¨ng: tiÕp nhËn clanke , ®Ëp. chøa th¹nh cao vµ bun- ke ®Ó nghiÒn hçn hîp thµnh xi m¨ng. * Ph©n xëng phô, ph©n xëngPhã n¨ng lîng:vËn chuyÓn thµnh c¸c tr¹m n¨ng gi¸m ®èc lîng, tr¹m GKV tr¹m xö lý níc, söa ch÷a ®iÖn vµ cã gia c«ng c¸c chi tiÕt thay thÕ. 2.4. Bé TCm¸yHC tæ chøc qu¶n lý. Phßng PX ®¸ chÑ Theo s¬ ®å h×nh 1 Phßng TC- KT PX nguyªn vËt liÖu P. c¬ ®iÖn PX lß nung P. VËt t, thiÕt bÞ PX xi m¨ng 19 PX c¬ ®iÖn H×nh 1 2.5. §Æc ®iÓm chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n. 2.5.1. H×nh thøc kÕ to¸n. HiÖn t¹i, h×nh thøc kÕ to¸n ®îc nhµ m¸y ¸p dông lµ h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung. H×nh thøc nµy kh¸ phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña nhµ m¸y trong sù qu¶n lý, h¹ch to¸n chung cña cån ty víi sù trang bÞ hÖ thèng m¸y tÝnh vµ x©y dùng ch¬ng tr×nh kÕ to¸n rÌn. 2.5.2. H×nh thøc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n. Víi quy m« kh«ng lín l¾m nªn nhµ m¸y xi m¨ng s«ng ®µ ®· vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n tËp chung mét cÊp. C¸c nh©n viªn kÕ to¸n tËp chung vÒ mét phßng kÕ to¸n tµi chÝnh, cã chøc n¨ng theo dâi t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh. C¬ cÊu cña phßng kÕ to¸n nh sau KÕ to¸n trëng KÕ to¸n tiÒn l¬ng KÕ to¸n thanh to¸n KÕ to¸n tæng hîp KÕ to¸n vËt liÖu H×nh 2 III. C«ng t¸c tËp hîp chi phi vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña nhµ m¸y xi m¨ng s«ng ®µ. C«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh vµ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ cã quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau. ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch chÝnh x¸c hîp lý sÏ lµ c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh hîp lý. V× vËy, chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu s¬ bé vÒ 20