Tài liệu Công tác kế hoạch hoá tại vn

Nhãm X Lêi më ®Çu Mét thêi gian kh¸ dµi tríc ®©y, ViÖt Nam ®· tõng duy tr× mét nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp víi sù ®iÒu tiÕt trùc tiÕp nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng qua qu¸ tr×nh ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh mang tÝnh ph¸p lÖnh tõ trung ¬ng. C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c cÊp ®Þa ph¬ng ®Òu tiÕn hµnh theo nh÷ng chØ tiªu cô thÓ do nhµ níc giao. Trong thêi kú nµy cã thÓ nãi r»ng KHH nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ ®Æc trng vµ lµ tÝnh u viÖt riªng cña c¬ chÕ tËp trung, nã ®· gióp níc ta huy ®éng ®îc c¸c nguån lùc phôc vô cho c«ng cuéc kh¸ng chiÕn thµnh c«ng. Tuy nhiªn, viÖc duy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ tËp trung ®· thñ tiªu tÝnh n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. §Æc biÖt lµ trong c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay th× mét nÒn kinh tÕ mang tÝnh cÊp ph¸t víi hÖ thèng chØ tiªu ch»ng chÞt kh«ng cßn phï hîp n÷a. Ngµy nay, tríc xu thÕ héi nhËp quèc tÕ diÔn ra m¹nh mÏ vµ sù biÕn ®éng kh«n lêng cña c¬ chÕ thÞ trêng th× Nhµ níc chØ nªn gi÷ vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn cho nÒn kinh tÕ, t¹o mét m«i trêng vÜ m« thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. V× vËy, KHH víi vai trß lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc còng cÇn ph¶i cã sù ®æi míi phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ. T¹i §¹i héi IX, §¶ng ta còng ®· kh¼ng ®Þnh “ cÇn tiÕp tôc t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ trêng, ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc”, ®ång thêi “ TiÕp tôc ®æi míi c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ. §æi míi h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, n©ng cao chÊt lîng x©y dùng c¸c chiÕn lîc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi”. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn, bµi nghiªn cøu nµy kh«ng cã môc ®Ých g× kh¸c lµ nh»m gióp ngêi ®äc hiÓu râ h¬n v× sao cÇn ph¶i ®æi míi c«ng t¸c KHH ë ViÖt Nam, thÊy ®îc nh÷ng bíc tiÕn trong c«ng t¸c KHH ë níc ta, kinh nghiÖm vÒ lµm KHH ë mét sè níc, vµ tõ ®ã ®a ra nh÷ng ý kiÕn vÒ ph¬ng híng ®æi míi c«ng t¸c KHH vµ tõ ®ã ®a ra nh÷ng ý kiÕn vÒ ph¬ng híng ®æi míi c«ng t¸c KHH ë ViÖt Nam. Bµi viÕt kÕt cÊu gåm ba phÇn: PhÇn I: Lêi më ®Çu PhÇn II: Nh÷ng ®æi míi trong c«ng t¸c KHH ë ViÖt Nam vµ nh÷ng ph¬ng híng tiÕp tôc ®æi míi c«ng t¸c KHH ë ViÖt Nam. PhÇn II gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng 1: C¬ së cña vÊn ®Ò ®æi míi c«ng t¸c KHH ë ViÖt Nam. Ch¬ng 2: Nh÷ng ®æi trong c«ng t¸c KHH ë ViÖt Nam trong thêi gian qua. Ch¬ng 3: Ph¬ng híng tiÕp tôc ®æi míi c«ng t¸c KHH ë níc ta trong thêi gia tíi. PhÇn III: KÕt luËn Nhãm t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn cña thÇy gi¸o Ng« Th¾ng Lîi, ®ång c¶m ¬n thÇy Ph¹m Thanh Hng ®· gióp ®ì nhãm t¸c gi¶ trong qu¸ tr×nh viÕt bµi. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng xong kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, nhãm t¸c gi¶ rÊt mong cã ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn tõ phÝa b¹n ®äc. Nhãm t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Nhãm X Nhãm X Ch¬ng 1: C¬ së cña vÊn ®Ò ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam. 1.1. KÕ ho¹ch ho¸ ë c¸c níc trªn thÕ giíi Kinh nghiÖm cña c¸c nícph¸t triÓn: KHH ë Ph¸p : Níc Ph¸p lµ mét níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, ®ång thêi níc tõ l©u ®· cã mét nhµ níc m¹nh, gi÷ vai trß rÊt quan träng tong ®êi sèng kinh tÕ, x· héi. Vµ c«ng t¸c KHH ë ®©y còng tiÕn hµnh theo mét ph¬g thøc riªng víi hai ®Æc ®iÓm næi bËt lµ: thø nhÊt, KHH chñ yÕu mang tÝnh híng dÉn chø kh«ng b¾t buéc. Thø hai, KHH liªn tôc biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn. Tuy cã nhiÒu ®iÓm tiÕn bé nhng theo nhËn xÐt cña nhiÒu häc gi¶ ph¬ng T©y, KHH cña Ph¸p vÉn cßn thuéc lo¹i nÆng nÒ, cã phÇn cæ hñ, tiÕn triÓn kh«ng kÞp víi thêi ®¹i. Tõ n¨m 1975, do sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi nhiÒu biÕn ®æi to lín, h¬n thÕ ë Ph¸p l¹i diÔn ra cuéc khñng ho¶ng KHH trÇm träng, nªn qu¸ t×nh c¶i c¸ch KHH ngµy cµng ®îc thóc ®Èy mét c¸ch khÈn tr¬ng. Vµ tõ thËp kû 80, nhÊt lµ ®Çu thËp kû 90, sù thay ®æi trong c«ng t¸c KHH ë Ph¸p diÔn ra theo c¸c néi dung sau: VÒ nhiÖm vô vµ néi dung cña kÕ ho¹ch tËp trung chñ yÕu vµo c«ng t¸c dù b¸o vµ cung cÊp nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu tiÕt uyÓn chuyÓn nh»m vËn hµnh tèt h¬n c¬ chÕ thÞ trêng, ®ång thêi thiÕt lËp mét khu«n khæ nhÊt qu¸n c¸c môc tiªu vµ chÝnh s¸ch c«ng trung h¹n, cè g¾n víi mét tÇm nh×n dµi h¹n. VÒ ph¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch: t¨ng cêng sù tham gia ®ãng gãp cña c¸c viÖn, c¸c tung t©m, c¸c nhµ khoa häc; N©ng cao chÊt lîng dù b¸o; VÉn ®¶m b¶o nguyªn t¾c th¬ng th¶o víi mäi t¸c nh©n kinh tÕ; N©ng cao tr×nh ®é vµ nhËn thøc vÒ viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ. KHH kinh tÕ vÜ m« ë NhËt B¶n: NhËt B¶n ®· sím x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngay tõ nh÷ng cuéc c¶i c¸ch díi thêi kú Minh TrÞ duy t©n tõ n¨m 1868, nhng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ChÝnh phñ NhËt ®· kh«ng sö dông c«ng cô KHH trong qu¶n lý kinh tÕ. Mµ ngîc l¹i, hÖ thèng KHH ë NhËt cã nh÷ng nÐt ®éc ®¸o vµ KHH ®· ®ãng vai trß quan träng trong nhiÒu lÜnh vùc. §iÓm næi bËt trong c«ng t¸c KHH ë NhËt, ®ã lµ m« h×nh KHH “cuèn chiÕu”: mçi kú kÕ ho¹ch thêng ®îc kÕt thóc sím h¬n dù kiÕn vµ thay thÕ b»ng kú kÕ ho¹ch míi; c¸c kÕ ho¹ch thêng gèi ®Çu lªn nhau. M« h×nh KHH nµy thÓ hiÖn tÝnh n¨ng ®éng, nh¹y bÐn vµ ®¸p øng ®îc sù thay ®æi nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. KHH kinh tÕ cña NhËt B¶n chó träng v¹ch ra c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch mµ ChÝnh phñ ®Þnh sö dông ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ xÐt tõ gãc ®é ph¸t triÓn dµi h¹n. Cßn c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chñ yÕu lµ kÕ ho¹ch ®Þnh híng, t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ. Víi m« h×nh KHH kiÓu “ cuèn chiÕu”, NhËt B¶n ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, vµ ®©y còng lµ bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u cho ViÖt Nam trong viÖc ®æi míi c«ng t¸c KHH thêi gian tíi. KHH ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn: trong nh÷ng thËp niªn ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, hÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· coi kÕ ho¹ch ho¸ quèc gia trùc tiÕp lµ Nhãm X c¬ chÕ tæ chøc duy nhÊt gióp hä vît qua nh÷ng trë ng¹i to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ duy tr× t¨ng trëng cao. Nhng ®Õn thËp niªn 60, th× c¸c níc ®ang ph¸t triÓn l©m vµo thêi kú khñng ho¶ng KHH. Sù khñng ho¶ng nµy ®· dÉn ®Õn sù thay ®æi lín, c¨n b¶n trong c«ng t¸c KHH kÓ tõ thËp niªn 70: Néi dung cña kÕ ho¹ch ngµy cµng ®Çy ®ñ h¬n, bao hµm kh«ng chØ vÒ kinh tÕ mµ cßn c¶ x· héi, m«i trêng; B¶o ®¶m tÝnh chÊt thùc tÕ h¬n cña hÖ thèng KHH; Quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch còng ®îc thay ®æi theo híng t¨ng cêng chÊt lîng cña hÖ thèng sè liÖu, th«ng tin, t¨ng cêng mèi quan hÖ gi÷a c¸c nhµ kÕ ho¹ch víi c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸c nhµ chÝnh trÞ. Víi sù thay ®æi trªn th× hÖ thèng KHH ngµy cµng gi÷ vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña c¸c níc nµy. 1.2.C¬ së thùc tiÔn cña vÊn ®Ò ®æi míi c«ng t¸c KHH ë ViÖt Nam. Nghiªn cøu lÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, chóng ta thÊy r»ng: VÊn ®Ò Nhµ níc vµ thÞ trêng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña nhiÒu nhµ kinh tÕ trong nhiÒu thËp kû qua, kh«ng nh÷ng ë níc ta mµ cßn ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, v× muèn t×m ra m« h×nh qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. ë ViÖt Nam, trong suèt mét thêi gian ®· duy tr× c¬ chÕ tËp trung víi c«ng cô KHH lµ chñ yÕu, thÞ trêng hÇu nh kh«ng cã vai trß g×, bëi v× toµn bé kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ®Òu phô thuéc vµo c¸c chØ tiªu mµ Nhµ níc giao cho. Mét nÒn kinh tÕ hoµn toµn kh«ng cã sù c¹nh tranh. Víi c¬ chÕ nµy, chóng ta ®· thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu kh«i phôc, c¶i t¹o vµ ph¸t triÓn kinh tÕ sau hoµ b×nh 1954, gãp phÇn vµo sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc Mü x©m lîc. Tuy vËy, sau n¨m 1975, t×nh kinh tÕ trong níc vµ thÕ giíi cã nhiÒu sù biÕn ®æi to lín. ChÝnh tõ yªu cÇu cña vÊn ®Ò s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®· n¶y sinh vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®æi míi c«ng t¸c KHH cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña thùc tÕ. §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh “C¬ chÕ kinh tÕ ¸p dông ë ViÖt Nam lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña ChÝnh phñ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa”. Kh¸c víi nhiÒu níc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam kh«ng cã nghÜa lµ tõ bá hoÆc coi nhÑ KHH kinh tÕ vÜ m«, mµ yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i cã nh÷ng nh÷ng thay ®æi cÇn thiÕt, ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái vµ ®iÒu kiÖn míi cña nÒn kinh tÕ. Muèn ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu ®ã, ®ßi hái ph¶i ®æi míi m¹nh h¬n n÷a c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ph¶i ®æi míi c«ng t¸c KHH. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø t Ban chÊp hµnh Trung ¬ng kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh chñ tr¬ng ®æi míi qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ – x· héi lµ “ ChuyÓn m¹nh sang qu¶n lý kinh tÕ – x· héi b»ng tæ chøc, luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, chÕ ®é, quy ho¹ch, gi¸o dôc, thuyÕt phôc, thanh tra, kiÓm tra vµ rÊt quan träng lµ b»ng c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« vµ søc m¹nh kinh tÕ cña Nhµ níc(…), ®Èy m¹nh c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh vµ híng dÉn thùc hiÖn chiÕn lîc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¶t triÓn…”. Nh vËy, ®èi víi ViÖt Nam, KHH lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« hÕt søc quan träng. V× vËy, cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®æi míi c«ng t¸c KHH trªn tÊt c¶ c¸c ph¬ng diÖn, tõ t duy, quan ®iÓm ®Þnh híng, néi dung, ph¬ng ph¸p cho ®Õn c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸ch thøc chØ ®¹o kÕ ho¹ch nh»m ®¸p øng ®îc ®Çy ®ñ h¬n c¸c nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhãm X Ch¬ng 2: qu¸ tr×nh ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ ë viÖt nam 2.1. Thùc tr¹ng ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam. KÕ ho¹ch ho¸ trong c¬ chÕ cò ®îc coi lµ c«ng cô chñ yÕu nhÊt ®Ó qu¶n ký kinh tÕ. Th«ng qua hÖ thèng c¸c c¬ quan kÕ ho¹ch nhµ níc tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch, giao chØ tiªu kÕ ho¹ch cho c¸c c¬ së kinh tÕ, ®iÒu hµnh, theo dâi vµ xÐt duyÖt viÖc hoµn thµnh kÕ ho¹ch ho¸ mµ nhµ níc cã thÓ chØ huy ®îc nÒn kinh tÕ. ViÖc thùc hiÖn c¬ chÕ ®ã ®Õn ®Çu thËp kû 80 ®· trë thµnh lùc c¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ trong thêi k× nµy ®îc c¶i tiÕn dÇn theo híng chuyÓn tõ ho¹ch ho¸ tËp trung mang tÝnh chÊt ph¸p lÖnh trùc tiÕp sang kÕ ho¹ch ho¸ gi¸n tiÕp. Nhµ níc x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn víi c¸c môc tiªu lín, c¸c chØ tiªu kinh tÕ chñ yÕu vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ b»ng c¸c chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m« ®Ó dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng ®Ò ra cho tõng giai ®o¹n. C¸c c¬ quan nhµ níc chó träng h¬n vµo viÖc nghiªn cøu chiÕn lîc, x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch dµi h¹n, trung h¹n, b¶o ®¶m c¸c quan hÖ c©n ®èi tæng hîp nÒn kinh tÕ vµ x©y dùng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch nhµ níc ®Ò ra. Nhµ níc còng cã thÓ triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu, c¸c dù ¸n cô thÓ. 2.1.1. X©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. NÐt næi bËt trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ h¬n 10 n¨m qua lµ kÕ ho¹ch ho¸ ®· chuyÓn dÇn tõ kÕ ho¹ch ho¸ ph¸p lÖnh sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng víi viÖc tËp trung nç lùc x©y dùng chiÕn lù¬c ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn. ViÖc t¨ng cêng nghiªn cøu x©y dùng chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn ®· t¹o ra c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ trung h¹n vµ kÕ ho¹ch ho¸ hµng n¨m. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII cña ®¶ng (1991) lÇn ®Çu tiªn ®· ® a ra b¶n chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi thêi k× 1991 - 2000 víi môc tiªu tæng qu¸t lµ ®a ®Êt níc ta ra khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, æn ®Þnh t×nh h×nh chÝnh trÞ – x· Nhãm X héi phÊn ®Êu vît qua t×nh tr¹ng nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®êi sèng, cñng cè quèc phßng an ninh, t¹o ®iÒu kiÖn cho ®Êt níc ph¸t triÓn nhanh h¬n vµo ®Çu thÕ kû XXI. Quan ®iÓm ph¸t triÓn cña chiÕn lîc 1991-2000: Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi theo con ®êng cñng cè ®éc lËp d©n téc vµ x©y dùng CNXH ë níc ta lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n giµu, níc m¹nh, tiÕn lªn hiÖn ®¹i trong mét x· héi mµ nh©n d©n lµm chñ, nh©n ¸i, cã v¨n ho¸, cã kû c¬ng, xãa bá ¸p bøc bÊt c«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi cã cuéc sèng Êm no, tù do h¹nh phóc; Mäi ngêi ®îc tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, ®îc b¶o hé quyÒn së h÷u vµ thu nhËp hîp ph¸p. NÒn kinh tÕ cã nhiÒu thµnh phÇn víi nhiÒu d¹ng së h÷u vµ h×nh thøc tæ chøc kinh doanh; NÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc; Më réng quan hÖ kinh tÕ; HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ tiªu chuÈn quan träng nhÊt; Ph¸t triÓn gi¸o dôc - ®µo t¹o, khoa häc c«ng nghÖ; T¨ng trëng kinh tÕ ph¶i g¾n víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, ph¸t triÓn v¨n ho¸, b¶o vÖ m«i trêng; D©n chñ ho¸ ®êi sèng x· héi; KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi víi æn ®Þnh vµ ®æi míi vÒ chÝnh trÞ, t¨ng cêng cñng cè quèc phßng an ninh, gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi . KÕt qu¶ ®¹t ®îc lµ nÒn kinh tÕ cã bíc ph¸t triÓn vÒ lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña nh©n ®©n ta ®îc c¶i thiÖn râ rÖt, v¨n ho¸ x· héi kh«ng ngõng tiÕn bé; ThÕ vµ lùc cña ®Êt níc h¬n h¼n 10 n¨m tríc, kh¶ n¨ng tù chñ ®îc n©ng lªn, t¹o thªm ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt níc. Nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ nµy lµ ®êng lèi ®æi míi ®óng ®¾n cña §¶ng cïng nh÷ng cè g¾ng vµ tiÕn bé trong c«ng t¸c qu¶n lý cña nhµ n íc ®· ph¸t huy ®îc nh©n tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh lµ ý chÝ kiªn cêng, tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o vµ nç lùc phÊn ®Êu cña nh©n d©n ta. ChiÕn lîc nµy ®îc ®iÒu chØnh th«ng qua ®¹i héi §¶ng lÇn thø VIII (1996) víi träng t©m ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt níc. §©y lµ sù më ®Çu giai ®o¹n ¸p dông phèi hîp chiÕn lîc víi quy ho¹ch, gi÷a quy ho¹ch víi kÕ ho¹ch trung h¹n vµ ng¾n h¹n trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸. ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Ò ra môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ phï hîp cã néi dung ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt nø¬c, ph¸t huy tiÒm lùc trong níc vµ thu hót nguån lùc bªn ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX (2004) ®· ®Ò ra chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001-2010 víi môc tiªu tæng qu¸t lµ: §a níc ta tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn; N©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n; T¹o nÒn t¶ng ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ngêi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, an ninh ®îc t¨ng cêng, thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ®îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n; VÞ thÕ cña níc ta trªn trêng quèc tÕ ®îc n©ng cao. ChiÕn lîc ph¸t triÓn KT-XH 2001-2010 ®· ®Ò ra n¨m quan ®iÓm ph¸t triÓn: Ph¸t triÓn nhanh, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, t¨ng trëng kinh tÕ ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng; Coi ph¸t triÓn kinh tÕ lµ nhiÖm vô trung t©m, x©y dùng ®ång bé nÒn t¶ng cho mét níc c«ng nghiÖp lµ yªu cÇu cÊp thiÕt; §Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi, t¹o ®éng lùc gi¶i phãng vµ ph¸t huy mäi nguån Nhãm X lùc; G¾n chÆt viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; KÕt hîp chÆt chÏ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi víi quèc phßng an ninh. Sù xuÊt hiÖn cña b¶n chiÕn lîc ®Çu tiªn ®· gióp chóng ta cã ®îc c¸i nh×n râ nÐt h¬n vÒ t¬ng lai cña ®Êt níc, vÒ c¸i ®Ých mµ ®Êt níc ta sÏ híng tíi, tõ ®ã, sÏ x¸c ®Þnh ®îc híng ®i cña m×nh mét c¸ch cã c¬ së h¬n vµ thªm tin tëng vµo nh÷ng chÝnh s¸ch Nhµ níc ®Ò ra. 2.1.2. VÒ c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn: Kh«ng thÓ thiÕu ®îc quy ho¹ch trong lý thuyÕt vµ thùc tiÔn cña KHH. Nªó chiÕn lîc ph¸t triÓn lµ v¹ch ra c¸c ®êng nÐt híng ®¹o cho sù ph¸t triÓn trong mét thêi gian dµi th× quy ho¹ch ph¸t triÓn thÓ hiÖn tÇm nh×n, sù bè trÝ chiÕn lù¬c vÒ thêi gian va kh«ng gian l·nh thæ, x©y dùng khung vÜ m« vÒ tæ chøc kh«ng gian ®Ó chñ ®éng híng tíi môc tiªu, ®¹t hiÖu qu¶ cao, ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Trªn thùc tÕ, tËp trung søc x©y dùng chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n lín trong c¶ níc vµ cho tõng ngµnh, tõng vïng, tõng lÜnh vùc. Thùc hiÖn ph¬ng ch©m nµy, trong nh÷ng n¨m qua Nhµ níc ®· thùc hiÖn quy ho¹ch mét sè ngµnh nh: ®iÖn lùc, bu chÝnh viÔn th«ng, giao th«ng vËn t¶i c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ. ViÖc h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ë miÒn B¾c, miÒn Nam vµ miÒn Trung ®· t¹o ra nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn tËp trung thu hót c¸c nhµ ®Çu t , ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi, ®· lµm thay ®æi kh«ng nh÷ng bé mÆt KT - XH ë nh÷ng vïng nµy mµ cßn gãp phÇn quan träng cho t¨ng trëng cña toµn nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c vïng l©n cËn ph¸t triÓn thµnh vÖ tinh cña nh÷ng cùc ph¸t triÓn trªn. Nh×n chung c«ng t¸c quy ho¹ch ®· cã nh÷ng cè g¾ng vµ chuyÓn biÕn bíc ®Çu, ®· g¾n ®îc môc tiªu chiÕn lîc vµo néi dung quy ho¹ch, x¸c ®Þnh ®îc tiÒm n¨ng, ®Þnh híng ph¸t triÓn cho tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng. Tµi liÖu quy ho¹ch ®· bíc ®Çu gióp cho c¸c cÊp l·nh ®¹o ë trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng x¸c ®Þnh môc tiªu, nhiÖm vô vµ t¨ng cêng sù chØ ®¹o ph¸t triÓn KT-XH ë tõng ®Þa ph¬ng còng nh c¶ níc. C«ng t¸c ph©n vïng quy ho¹ch ®· cã sù ®æi míi vµ ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao. Lóc ®Çu, chóng ta chia c¶ níc thµnh bèn vïng vµ sau ®ã ®· ®îc thay ®æi vµ chia c¶ níc thµnh bÈy vïng. Sù ®æi míi trong c«ng t¸c quy ho¹ch lµ mét trong nh÷ng ®iÓm ®æi míi trong c«ng t¸c lµm kÕ ho¹ch ë níc ta. Tõ ®ã gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc, còng nh sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña chÝnh vïng ®ã th«ng qua thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. 2.1.3. VÒ c«ng t¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn lµ sù cô thÓ ho¸ cña chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, lµ mét c«ng cô ®Þnh híng ®îc thÓ hiÖn b»ng hÖ th«ngs c¸c chØ tiªu môc tiªu, c¸c chØ biÖn ph¸p vµ c¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch c¬ b¶n ¸p dông trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. 2.1.3.1. ChuyÓn dÇn träng t©m sang KHH ®Þnh híng ph¸t triÓn n¨m n¨m. Trªn c¬ së chiÕn lîc ph¸t triÓn KT-XH vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, c¸c kÕ ho¹ch n¨m:1991-1995 vµ 1996-2000 ®· ®îc x©y dùng v¬Ý nh÷ng thay ®æi lín vÒ néi Nhãm X dung nh: t¨ng cêng KHH vÜ m«; Tõng bíc xo¸ bá KHH mÖnh lÖnh vµ gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh, chuyÓn sang KHH ®Þnh híng, chó ý h¬n ®Õn c¸c chØ tiªu trªn c¸c lÜnh vùc x· héi, khoa häc vµ c«ng nghÖ; §· cã nhiÒu cè g¾ng x©y dùng vµ ®iÒu hµnh ®¶m b¶o c¸c c©n ®èi lín trong KHH gi¸ trÞ; X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n quèc gia; Chó trong x©y dùng c¬ së h¹ tÇng KTXH; Më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ hîp t¸c quèc tÕ. Ph¬ng ph¸p x©y dùng vµ qu¶n lý kÕ ho¹ch n¨m n¨m bíc ®Çu cã sù ®æi míi trong lÜnh vùc ng©n s¸ch, chuyÓn tõ ph¬ng ph¸p truyÒn thèng hay ph¬ng ph¸p x©y dùng vµ qu¶n lý kÕ ho¹ch n¨m n¨m thêi kú cè ®Þnh sang ph¬ng ph¸p ®æi míi hay ph¬ng ph¸p x©y dùng vµ qu¶n lý kÕ ho¹ch n¨m n¨m theo m« h×nh cuèn chiÕu. Cô thÓ: ChuyÓn tõ viÖc thêi kú cña n¨m n¨m lµ cè ®Þnh sang thêi gian cña kú kÕ ho¹ch lµ n¨m n¨m nhng thêi kú kÕ ho¹ch cã sù thay ®æi tøc lµ lu©n chuyÓn theo kiÓu cuèn chiÕu. ChuyÓn tõ viÖc c¸c chØ tiªu ®ù¬c x©y dùng lµ c¸c chØ tiªu ®îc tÝnh b×nh qu©n cho mét n¨m cña c¶ kú kÕ ho¹ch hoÆc lµ tÝnh cô thÓ ®Ých ®¹t ®îc cho n¨m cuèi cïng sang x©y dùng chØ tiªu cô thÓ cho n¨m ®Çu tiªn, sau ®ã dù tÝnh chØ tiªu cho n¨m tiÕp theo vµ dù b¸o c¸o chØ tiªu c¬ b¶n cho ba n¨m cßn l¹i; Sau mét n¨m, trªn c¬ së kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch cña n¨m ®ã kÕt hîp víi nh÷ng t×nh h×nh cô thÓ cña thÞ trêng mµ chóng ta dù kiÕn ®îc; Tõ ®ã c¸c nhµ kÕ ho¹ch sÏ x©y dùng kÕ ho¹ch cô thÓ cho n¨m thø hai vµ n¨m thø hai sÏ lµ n¨m ®Çu cña thêi kú míi vµ x©y dùng chØ tiªu cho n¨m th ba tøc lµ n¨m thø hai cña thêi kú míi vµ dù b¸o c¸c chØ tiªu c¬ b¶n cho n¨m cuèi míi. 2.1.3.2. VÒ kÕ ho¹ch hµng n¨m. KÕ ho¹ch hµng n¨m còng ®· chó träng ®Õn nh÷ng c©n ®èi lín, ®Æc biÖt lµ c©n ®èi tµi chÝnh- tiÒn tÖ, c©n ®èi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, c©n ®èi vèn ®Çu t toµn x· héi. ChÝnh s¸ch tµi kho¸, tiÒn tÖ vµ chinh s¸ch tû gi¸ ®· ®îc nghiªn cøu ho¹ch ®Þnh vµ ®îc sö dông t¬ng ®èi hîp lý trë thµnh nh©n tè quan träng ®èi víi viÖc duy tr× æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Thùc tÕ nãi trªn ®· chøng tá ý tëng chuyÓn dÇn viÖc ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch tõ can thiÖp vi m« sang chó träng c¸c vÊn ®Ò vÜ m«, c¸c c©n ®èi lín h¬n ngµy cµng thÓ hiÖn râ vµ ph¸t huy hiÖu lùc thùc tÕ. VÒ tr×nh tù cña viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch mét n¨m còng ®· cã sù ®æi míi. NÕu tríc kia lµ quy tr×nh ba xuèng hai lªn th× hiÖn nay quy tr×nh nµy ®îc c¶i tiÕn nh sau: Tõ th¸ng 4 tíi th¸ng 6: h×nh thµnh khung ®Þnh híng. Th¸ng 7: tæ chøc héi nghÞ híng dÉn lµm kÕ ho¹ch trªn c¬ së khung ®Þnh híng x©y dùng kÕ ho¹ch. Th¸ng 8 tíi th¸ng 9: c¸c bé ngµnh ®Þa ph¬ng x©y dùng kÕ ho¹ch vµ Bé KH & §T tiÕn hµnh tæng hîp b¶n kÕ ho¹ch KTQD. Th¸ng 10 tíi th¸ng 11: b¶n kÕ ho¹ch tæng hîp KTQD ®îc tr×nh, duyÖt qua chÝnh phñ, ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng vµ Quèc héi duyÖt. Th¸ng 12: hoµn chØnh vµ ®a kÕ ho¹ch xuèng c¸c cÊp thùc hiÖn. 2.1.3.2: §æi míi hÖ thèng chØ tiªu kÕ ho¹ch. HÖ thèng chØ tiªu ph¸p lÖnh ®· ®îc rót gän ®¸ng kÓ chØ cßn chØ tiªu thu, chi ng©n s¸ch nhµ níc, ph©n bæ vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n thuéc vÒ nguån vèn ng©n Nhãm X s¸ch nhµ níc. Xo¸ bá viÖc giao chØ tiªu ph¸p lÖnh vÒ s¶n xuÊt vµ chØ duy tõ mét sè chØ tiªu vÒ lu th«ng vËt t, hµng ho¸ quan träng nh»m æn ®Þnh cung cÇu. PhÇn lín c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch hiÖn nay lµ chØ tiªu gi¸ trÞ, c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch hiÖn vËt nãi chung ®· ®îc gi¶m bít ®¸ng kÓ ®ång thêi duy tr× mét sè c©n ®èi hiÖn vËt thiÕt yÕu. HÖ thèng c©n ®èi hiÖn vËt thiÕt yÕu nh x¨ng dÇu, l¬ng thùc ®· tá ra lµ cÇn thiÕt cho æn ®Þnh kinh tÕ x· héi, c¸c b¶ng c©n ®èi gi¸ trÞ ngµy cµng ® îc më réng vµ n©ng cao. Ngoµi xu hø¬ng "gi¸ trÞ ho¸ ", träng t©m cña c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®ang chuyÓn dÇn sang ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« vµ c¸c chØ tiªu x· héi . 2.1.3.3. §æi míi quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch: Trong thêi gian qua, quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch ®· cã nhiÒu thay ®æi c¨n b¶n. H×nh thøc giao sè kiÓm tra ®· ®îc thay thÕ b»ng viÖc cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt nh»m híng c¸c ngµnh, ®Þa ph¬ng vµ ®¬n vÞ c¬ së x©y dùng, tæng hîp kÕ ho¹ch theo híng môc tiªu chung cña nhµ níc. Bªn c¹nh viÖc cung cÊp nh÷ng th«ng tin híng dÉn, Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t cßn cö c¸c ®oµn ®Õn c¸c ®Þa ph¬ng ®Ó hç trî, gióp ®ì vµ gi¶i quyÕt c¸c víng m¾c mµ c¸c ®Þa ph¬ng gÆp ph¶i trong khi x©y dùng kÕ ho¹ch. Quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch míi ®· h¹n chÕ sù ¸p ®Æt hµnh chÝnh chñ quan cña cÊp trªn víi cÊp díi, ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng còng nh doanh nghiÖp trong viÖc lËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch . Trong khi x©y dùng vµ tæng hîp kÕ ho¹ch ®· chó ý nhiÒu h¬n ®Õn c¸c kÕ ho¹ch KH-CN, GD-§T, v¨n ho¸- th«ng tin, y tÕ, x· héi, thÓ dôc thÓ thao, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo… mµ tríc ®©y thêng bÞ xem nhÑ vµ cha g¾n víi c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ë c¸c lÜnh vùc nµy sau mét thêi gian dµi xuèng cÊp, tr× trÖ th× nay ®· cã nhiÒu thay ®æi, ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng t¸c dù b¸o, th«ng tin ®· bíc ®Çu ®îc t¨ng cêng, ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n kÕ ho¹ch ®îc söa ®æi phï hîp dÇn víi th«ng lÖ quèc tÕ. 2.1.3.4. §æi míi ph¬ng thøc ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch: §æi míi c«ng t¸c ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch trong thêi gian qua kh«ng chØ ®îc thÓ hiÖn ë tÝnh kÞp thêi, mµ cßn ®îc thÓ hiÖn râ nÐt ë viÖc sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« gi¸n tiÕp nh l·i suÊt, tØ gi¸, thuÕ suÊt, ®Þnh híng ®Çu t cña nhµ níc … Do ®ã, mét mÆt sù cã thÓ thiÖp trùc tiÕp cña c¸c c¬ quan nhµ níc vµo c«ng viÖc kinh doanh cña c¸c c¬ së kinh tÕ ®· gi¶m bít; mÆt kh¸c c¸c c¬ së kinh tÕ ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc ph¸t huy kh¶ n¨ng tù chñ, x¸c ®Þnh nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thay ®æi cña thÞ trêng . Qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch ho¸ (KHH) còng ®· chó ý nhiÒu h¬n ®Õn viÖc dù b¸o ng¾n h¹n, ®iÒu chØnh kÞp thêi c¸c môc tiªu còng nh c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« còng nh sö dông c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ lùc lîng vËt chÊt ®Ó ®¶m b¶o c¸c c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ, ®Þnh híng vµ thóc ®Èy thùc hiÖn kÕ ho¹ch. NÕu tríc ®©y kÕ ho¹ch chñ yÕu tËp trung vµo kinh tÕ quèc doanh víi kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp lµ chÝnh, th× nay ®· bíc ®Çu më réng kÕ ho¹ch ®Þnh híng ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ vµ x· héi, chñ yÕu th«ng qua c¸c KHH gi¸n tiÕp. C«ng t¸c ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt tõng bíc ®¸p øng yªu cÇu ®Æt ra, c¸c c«ng cô ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®îc phèi hîp ®Ó t¹o Nhãm X ra hµnh lang cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chñ ®éng ho¹t ®éng vµ ho¹t ®éng mét c¸ch cã trËt tù, ®óng ph¸p luËt gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. ViÖc ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ trong qóa tr×nh thùc hiÖn môc tiªu kÕ ho¹ch hµng n¨m ®· cã hiÖu qu¶ vµ t¸c dông thiÕt thùc, kÞp thêi xö lý nh÷ng diÔn biÕn bÊt thêng ë trong níc vµ quèc tÕ, gãp phÇn quan träng cho sù æn ®Þnh kinh tÕ ®Êt níc . 2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam: MÆc dï viÖc ®æi míi KHH trong thêi gian qua cã tiÕn bé ®¸ng kÓ nhng do nhiÒu lý do, kÕt qu¶ cña ®æi míi KHH cßn h¹n chÕ, thËm chÝ c¶ ë trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng xu híng gi÷ l¹i hoÆc trë l¹i KHH kiÓu cò vÉn cßn kh¸ m¹nh, ngay trong mét bé phËn cña nhµ níc vµ mét phÇn d luËn cña c«ng chóng kh«ng khÝ bao cÊp cßn nÆng. Nh÷ng h¹n chÕ chñ yÕu lµ: 2.2.1. VÒ nh÷ng c¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p luËn cho viÖc ®æi míi c«ng t¸c KHH: Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, chóng ta cha x©y dùng ®îc mét c¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p luËn vÒ KHH phï hîp víi thùc tÕ ®æi míi cña ®Êt níc, do vËy kh«ng khái lóng tóng khi thiÕt kÕ néi dung kÕ ho¹ch còng nh ph¬ng thøc ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch . Vai trß cña nhµ níc víi t c¸ch lµ ngêi ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ nhiÒu khi bÞ nhÇm lÉn víi vai trß nhµ níc lµ chñ ®Çu t ®· dÉn tíi kÕt qu¶ ®ã lµ néi dung kÕ ho¹ch cßn nÆng vÒ ph©n bæ ®Çu t nhµ níc mµ cha coi träng ®óng møc viÖc vËn dông chÝnh s¸ch ®Ó huy ®éng c¸c nguån lùc tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c còng nh nguån lùc tõ níc ngoµi. V× thÕ, KHH cha bao qu¸t, cha ph¸t huy hiÖu lùc ®Çy ®ñ ®víi tæng thÓ nÒn kinh tÕ . C«ng t¸c kÕ ho¹ch chØ ®îc quan t©m ®Õn nhiÒu ë cÊp trung ¬ng, trong khi bé m¸y kÕ ho¹ch kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng cã ®îc hÖ thèng th«ng tin gi¸m s¸t ë mäi cÊp tõ c¬ së, do vËy viÖc thùc hiÖn nhiÒu khi diÔn ra sai lÖch víi ý ®å cña kÕ ho¹ch . Mèi quan hÖ gi÷a bé KH&§T víi c¸c bé kh¸c cha ®îc t¨ng cêng vµ ®æi míi kÞp thêi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi chung cña nÒn kinh tÕ . 2.2.2. VÒ néi dung ph¬ng ph¸p KHH: ViÖc x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m thêng ®îc thùc hiÖn nh»m phôc vô mçi kú ®¹i héi §¶ng; Sau ®ã viÖc thùc hiÖn triÓn khai c¸c môc tiªu chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m thêng bÞ ph©n cÊp, ph©n t¸n vµ chia c¾t theo tõng ngµnh, ®Þa ph¬ng, cha cã kh©u nèi ®ång bé chung. C¸c cÊp c¸c ngµnh quan t©m nhiÒu nhÊt ®Õn chØ tiªu vèn, c¸c chØ tiªu kh¸c thêng bÞ coi nhÑ. Môc tiªu kÕ ho¹ch võa nhiÒu võa cao h¬n kh¶ n¨ng ®¶m ®¬ng c¶ vÒ n¨ng lùc thùc hiÖn lÉn lùc lîng vËt chÊt. Nguån lùc h¹n chÕ cña nhµ níc bÞ dµn máng ra, qu¸ nhiÒu môc tiªu mang nÆng dÊu Ên bao cÊp vµ v× vËy ®îc sö dông kÐm hiÖu qu¶. NhiÒu néi dung cña kÕ ho¹ch, ®Æc biÖt lµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn theo vïng , l·nh thæ cßn cha tÝnh ®Õn ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè héi nhËp, quèc tÕ ho¸, còng nh cha ph©n tÝch kü lìng ®Õn thÞ trêng tiªu thô trong níc, ngßai níc vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. PhÇn nghiªn cøu vµ vËn dông c¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn ch a thËt t¬ng xøng, cha cô thÓ ho¸ ®îc chiÕn lîc, cha bao qu¸t ®îc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, Nhãm X cha chó ý ®óng møc tíi ®Æc thï cña c¸c vïng, ®Þa ph¬ng. NhiÒu vÊn ®Ò trong chÝnh s¸ch vÜ m« cßn cha ®îc x¸c ®Þnh râ vµ nhÊt qu¸n, c¸c chÝnh s¸ch ®ßn bÈy cßn nhiÒu lóng tóng. C¸ch thøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch vÉn mang nÆng tÝnh can thiÖp hµnh chÝnh, ¸p ®Æt mµ cha chó träng ®Õn c¬ chÕ thÞ trêng ®Ó thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch. Vµ mét h¹n chÕ lín n÷a ®ã lµ sù tham gia qu¸ Ýt cña céng ®ång vµo c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch. Do ®ã cha ph¸t huy ®îc hÕt nh÷ng kh¶ n¨ng vèn cã trong d©n chóng. 2.2.3. VÒ phèi hîp vµ ®iÒu hoµ kÕ ho¹ch: HÖ thèng kÕ ho¹ch theo ngµnh, theo ®Þa ph¬ng vµ vïng l·nh thæ vÉn cha liªn kÕt vµ phèi hîp chÆt chÏ víi nhau ®îc trë thµnh hÖ thèng kÕ ho¹ch tæng thÓ kinh tÕ quèc d©n. Sù ph©n cÊp gi÷a trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng còng nh ph©n c«ng gi÷a c¸c ngµnh víi nhau lµ cha râ rµng dÉn ®Õn hËu qu¶ khi gÆp ph¶i diÔn biÕn bÊt thêng th× hÇu hÕt lµ ®Òu ®a lªn chÝnh phñ, v× vËy chÝnh phñ lu«n ph¶i xö lý c«ng viÖc trong thÕ bÞ ®éng do ®ã lµ kh«ng cã lîi cho nÒn kinh tÕ nãi chung. Sù can thiÖp trùc tiÕp thêng xuyªn cña c¸c c¬ quan nhµ níc nhiÒu khi l¹i lµm gi¶m tÝnh æn ®Þnh cña c¸c chÝnh s¸ch vµ g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ kinh doanh. ViÖc x©y dùng quy ho¹ch ë nhiÒu ®Þa ph¬ng ®¹t chÊt lîng cha cao, tÝnh thùc tÕ thÓ hiÖn cha râ nÐt. Sù phèi hîp gi÷a trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng trong c«ng t¸c quy ho¹ch cßn kÐm ®· lµm cho nhiÒu ®Þa ph¬ng lµm l¹i quy ho¹ch mÆt b»ng cña m×nh. NhiÒu ch¬ng tr×nh quèc gia cha ®îc x©y dùng chu ®¸o, kh«ng x¸c ®Þnh râ môc tiªu, ®èi tîng cô thÓ ®îc hëng lîi; Cha cã c¬ chÕ phï hîp cho viÖc tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cô thÓ. Sè lîng ch¬ng tr×nh qu¸ nhiÒu, chång chÐo c¶ vÒ ®èi tîng hëng lîi vµ ®Þa bµn thùc hiÖn. Trong khi tÝnh “lång ghÐp” cña c¸c ch¬ng tr×nh cha cao th× xu híng “chia ®Òu” ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ hiÖu qu¶ cña c¸c ch¬ng tr×nh. 2.2.4. VÒ c¬ chÕ ®iÒu hµnh x· héi : Mäi viÖc trong c«ng t¸c x©y dùng, tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch hÇu nh n»m trong tay chÝnh phñ vµ mét sè c¬ quan tæng hîp, v× vËy kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh cÇn ®îc t¨ng cêng thÝch ®¸ng, nÕu kh«ng th× tÝnh kh¶ thi mét sè môc tiªu sÏ bÞ h¹n chÕ. C¬ chÕ ®iÒu hµnh c©n ®èi mét sè s¶n phÈm chñ yÕu, mµ thùc chÊt lµ c©n ®èi hiÖn vËt ®· tá ra cã giíi h¹n râ rÖt nhÊt lµ trong xuÊt khÈu vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i. T×nh h×nh thÕ giíi vµ khu vùc ®ang vµ sÏ diÔn biÕn phøc t¹p h¬n nhiÒu trong thêi gian tíi ®ßi hái c«ng t¸c KHH, ®Æc biÖt lµ kh©u ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch ph¶i linh ho¹t h¬n, ®a ra c¸c quyÕt s¸ch kÞp thêi, phï hîp trªn c¬ së nh÷ng luËn cø khoa häc vµ thùc tiÔn x¸c ®¸ng. 2.2.5. VÒ th«ng tin vµ dù b¸o: Thùc tÕ ®· chøng minh ®ã lµ cã ®îc th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh lín ®Õn thµnh c«ng. Tuy vËy nhng hÖ th«ng th«ng tin hiÖn nay cña ta cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ . §ã lµ:Thø nhÊt, c¸c th«ng tin lµ kh«ng thèng nhÊt. Do mçi n¬i ®Òu cã mét c¬ quan thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin riªng do ®ã dÉn tíi viÖc tæng hîp th«ng tin nµy gÆp nhiÒu khã kh¨n.Thø hai, c¸c th«ng tin lµ kh«ng ®Çy ®ñ. V× hÖ thèng biÓu mÉu b¸o c¸o cßn cha thay ®æi kÞp thêi vµ phï hîp víi c¬ chÕ míi dÉn tíi viÖc thiÕu th«ng tin. Thø ba, ®é chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin lµ cha cao. Do luång th«ng tin ®îc Nhãm X thu thËp ë nhiÒu cÊp vµ mçi cÊp cã mét c¸ch xö lý riªng nªn khi tæng hîp l¹i ®· cã sù kh¸c nhau. HiÖn nay, hÖ thèng th«ng tin ®îc h×nh thµnh tõ c¸c th«ng tin côc bé nªn cha cã sù phèi hîp ¨n khíp víi nhau do ®ã cha n¾m b¾t ®îc c¸c diÔn biÕn trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. Do c¬ së th«ng tin cßn qu¸ yÕu ®ång thêi còng cha t×m ®îc nh÷ng m« h×nh phï hîp nªn kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ dù b¸o cha cao, møc ®é tin cËy thÊp. MÆc dï c«ng t¸c ph©n tÝch vµ dù b¸o ®· vµ ®ang ®îc nhiÒu tæ chøc quan t©m, song sù phèi hîp gi÷a c¸c tæ chøc cßn cha tèt. 2.2.6. VÒ bé m¸y tæ chøc vµ c¸n bé: Nh×n chung lµ tr×nh ®é c¸n bé vµ bé m¸y tæ chøc vÉn cha ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái cña c«ng t¸c KHH trong t×nh h×nh míi. C¸c phßng kÕ ho¹ch huyÖn còng nh c¸c së kÕ ho¹ch tØnh ë nhiÒu n¬i vÉn ®ang gÆp lóng tóng trong viÖc x¸c ®Þnh chøc n¨ng cña m×nh . KiÕn thøc vÒ c«ng t¸c kÕ ho¹ch trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng cña c¸n bé nãi chung lµ cha ®¸p øng ®îc ®ßi hái míi. ViÖc chuyÓn ®æi ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ theo khiÓu mÖnh lÖnh sang ®iÒu hµnh kiÓu gi¸n tiÕp lµ mét sù thay ®æi rÊt lín, ®ßi hái ph¶i sö dông nhiÒu ph ¬ng tiÖn kü thuËt vµ kiÕn thøc míi. Do vËy, lùc lîng c¸n bé cÇn ®îc n©ng cao h¬n c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, bé m¸y tæ chøc cÇn ®îc s¾p xÕp l¹i ®Ó cã thÓ t¹o ra sù phèi hîp hµi hoµ gi÷a c¸c ngµnh c¸c cÊp. Bé m¸y tæ chøc trong ngµnh kÕ ho¹ch cha ®a ra ®îc mét hÖ thèng ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c«ng viÖc cña mçi bé phËn còng nh cña mçi thµnh viªn phï hîp víi c¬ chÕ qu¶n lý míi. C¬ chÕ xö ph¹t cßn cã xu híng b×nh qu©n, tr¸ch nhiÖm cha râ rµng. 2.3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ trong ®æi míi c«ng t¸c KHH trong nh÷ng n¨m qua ë ViÖt Nam: 2.3.1. Nguyªn nh©n: Thø nhÊt, nh÷ng sai lÇm cña c¬ chÕ qu¶n lý s¬ cøng cò ®· kÐo dµi trong nhiÒu n¨m, lµm ®øt mèi liªn hÖ kh¸ch quan gi÷a s¶n xuÊt kinh doanh víi thÞ trêng. Bé m¸y qu¶n lý vÉn rÊt cång kÒnh, nhiÒu tÇng, nÊc. §©y lµ “miÕng ®Êt ” n¶y sinh lèi qu¶n lý hµnh chÝnh quan liªu tham nhòng vµ lµ g¸nh nÆng ®èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së. Trong nh÷ng n¨m võa qua, ViÖt Nam ®· tÝch cùc thùc hiÖn tinh gi¶m biªn chÕ gi¸n tiÕp, ®æi míi bé m¸y tæ chøc, thùc hiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh nh ng kÕt qu¶ cha ®îc lµ bao. Thø hai, §éi ngò c¸n bé lËp kÕ ho¹ch cã tr×nh ®é cha cao vµ cha nh¹y bÐn víi t×nh h×nh thùc tÕ. §éi ngò c¸n bé ®«ng ®¶o hiÖn nay ë c¸c cÊp , c¸c ngµnh cã nhiÒu ngêi tíi nay kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®æi míi t duy vµ ph¬ng ph¸p c«ng t¸c cho dï cã ®îc ®µo t¹o l¹i. Hä kh«ng nhËn thÊy ®îc sù l¹c hËu cña m×nh trong tiÕn tr×nh ®æi míi vµ x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch míi. Cßn mét bé phËn kh¸c gi÷ c¬ng vÞ quan träng trong qu¶n lý nhng do cha ®îc ®µo t¹o nªn kÐm thÝch øng víi c¬ chÕ qu¶n lý míi. Thø ba, mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý nÒn kinh tÕ vÜ m« lµ x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ®Þnh híng. Nhng cho tíi nay, c¸c kÕ ho¹ch ng¾n h¹n , trung han vµ dµi h¹n v¹ch ra vÉn cßn mang nÆng tÝnh hiÖn vËt. Mét sè chØ tiªu vÒ nguån lùc , nhÊt lµ nguån lùc tõ bªn ngoµi cßn ®îc x©y dùng trªn t duy chñ quan. ViÖc ph©n bæ vèn ng©n s¸ch vµ vèn tÝn dông ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n vÉn theo bµi b¶n chia phÇn, “xin” vµ “cho”, ham quy m« lín, Ýt chó ý ®Õn viÖc lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t, ph¬ng ¸n kü thuËt sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nhãm X Thø t, trong x©y dùng c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn KT-XH 10 n¨m cã néi dung bao gåm qu¸ nhiÒu c¸c ch¬ng tr×nh, nhiÒu khi c¸c ch¬ng tr×nh lµ chång chÐo lªn nhau, sù lång ghÐp gi÷a c¸c ch¬ng tr×nh cßn h¹n chÕ, ®èi tîng thô hëng cha ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ ®· dÉn tíi viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn ®¹t hiÖu qu¶ cha cao. Thø n¨m, Do nÒn kinh tÕ cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp tõ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn ®· dÉn tíi c¬ chÕ ®iÒu tiÕt cha theo kÞp tiÕn tr×nh ®æi míi, cïng víi nh÷ng n¨m dµi ¸p dông KHH tËp trung cao ®é, ph©n phèi hiÖn vËt , quan liªu bao cÊp nªn ®· ®Ó l¹i mét hËu qu¶ nÆng nÒ ®ã lµ vÒ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, ®iÒu hµnh còng nh ®éi ngò lao ®éng. Tãm l¹i, mÆc dï vÉn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ xong nh÷ng g× chóng ta ®· ®¹t ®îc trong ®æi míi c«ng t¸c KHH vÒ c¬ b¶n ®îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng. Bëi kÕt qu¶ thÊy râ sau nh÷ng c¶i c¸ch ®ã lµ níc ta ®· tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ bíc ®Çu ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi gian qua. Ch¬ng 3 ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo 3.1.§Þnh híng ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo 3.1.1.KÕ ho¹ch ho¸ trong c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa Trong nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi ë ViÖt Nam, thÞ trêng võa lµ c¨n cø, võa lµ ®èi tîng cña kÕ ho¹ch ho¸. Nhµ níc mét mÆt ph¶i xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, mÆt kh¸c ph¶i h×nh thµnh ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ trêng, x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c c«ng cô ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, c¸c thiÕt chÕ tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ nh÷ng ph¬ng tiÖn vÒ vËt chÊt vµ tæ chøc cÇn thiÕt cho sù qu¶n lý cña m×nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ chÕ thÞ trêng ho¹t ®éng h÷u hiÖu. KÕ ho¹ch ho¸ chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh híng vµ ®Æc biÖt quan träng trªn b×nh diÖn vÜ m«. ThÞ trêng cã vai trß trùc tiÕp híng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ ph¬ng ¸n tæ chøc kinh doanh. KÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc cÇn x¸c ®Þnh môc tiªu, gi¶i thÝch râ ý nghÜa cña môc tiªu ®ã ®èi víi sù ph¸t triÓn trong t¬ng lai, x¸c ®Þnh râ møc ®é vµ c¸ch thøc mµ khu vùc kinh tÕ nhµ níc thùc hiÖn môc tiªu ®· ®Þnh, nªu lªn nh÷ng lîi Ých vµ ph¸t triÓn dù ®Þnh ®èi víi khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ®Ó hä hµnh ®éng theo ®Þnh híng nhµ níc mong muèn. §èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, th× kÕ ho¹ch kh«ng cã tÝnh ¸p ®Æt, mµ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch thèng nhÊt víi lîi Ých ®Ó khuyÕn khÝch hä tù nguyÖn hµnh ®éng theo híng môc tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Æt ra. Nh vËy, muèn c¸c doanh nghiÖp øng xö theo kÕ ho¹ch cña nhµ níc th× kÕ ho¹ch ho¸ vµ chÝnh s¸ch ph¶i phï hîp víi lîi Ých cña doanh nghiÖp. Nh vËy, ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ ph¶i ¨n khíp víi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. ViÖc sö dông c«ng cô kÕ ho¹ch ho¸ ph¶i phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng, ph¶i ®¶m b¶o ph©n ®Þnh gi÷a qu¶n lý nhµ níc vµ qu¶n lý kinh doanh ë c¸c Nhãm X doanh nghiÖp nhµ níc. C«ng t¸c ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch ph¶i ®îc thùc hiÖn th«ng qua nh÷ng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« lµ chñ yÕu, phèi hîp sö dông nh÷ng biÖn ph¸p gi¸n tiÕp vµ biªn ph¸p trùc tiÕp. 3.1.2. KÕ ho¹ch ho¸ trong ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ Nh©n tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ khoa häc vµ c«ng nghÖ. Tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ cµng cao, sè lîng s¶n phÈm míi, c«ng nghÖ míi ngµy cµng nhiÒu ®· ®Æt ra mét nhiÖm vô quan träng cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ la ph¶i x©y dùng nh÷ng chÝnh s¸ch chuyÓn giao c«ng nghÖ thuËn lîi, t×m ra ®îc híng “®i t¾t, ®ãn ®Çu” gióp cho nÒn kinh tÕ cã tèc ®é t¨ng trëng cao, æn ®Þnh, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c níc tiªn tiÕn. KÕ ho¹ch ho¸ ph¶i ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ phï hîp víi xu thÕ héi nhËp, toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy cµng gia t¨ng ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Trong thêi gian tríc m¾t, viÖc h×nh thµnh nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó øng phã víi cuéc khñng ho¶ng trong khu vùc lµ mét nhiÖm vô cÊp b¸ch cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. C©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n lµ mét trong bèn môc tiªu quan träng nhÊt cña chinh s¸ch kinh tÕ. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m qua ®· ®Ó l¹i mét sè vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ngay nh: c¸c kho¶n nî níc ngoµi, tû lÖ th©m hôt c¸n c©n v·ng lai t¬ng ®èi cao… TiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam diÔn ra trong bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc ®· lµm cho nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cña kinh tÕ ®èi ngo¹i ngµy cµng thªm phøc t¹p. §ã lµ nh÷ng th¸ch thøc to lín ®èi víi ®iÒu tiÕt tæng thÓ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ nãi riªng. Nã ®ßi hái ph¶i nhanh chãng h×nh thµnh nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi theo híng ph¸t huy néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, hç trî cho qu¸ tr×nh héi nhËp cña nÒn kinh tÕ níc ta. 3.1.3. KÕ ho¹ch ho¸ ph¶i ®¶m b¶o mèi t¬ng quan hîp lý gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ph¶i lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. §éng viªn toµn d©n cÇn kiÖm x©y dùng ®Êt níc, kh«ng ngõng t¨ng tÝch luü cho ®Çu t ph¸t triÓn. T¨ng trëng kinh tÕ g¾n víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, ph¸t triÓn v¨n ho¸, gi¸o dôc, thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi, b¶o vÖ m«i trêng. C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ph¶i ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ®¶m b¶o chÝnh s¸ch x· héi theo tinh thÇn: - T¨ng trëng kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi ngay trong tõng bíc vµ trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. C«ng b»ng x· héi ph¶i thÓ hiÖn ë kh©u ph©n bæ hîp lý t liÖu s¶n xuÊt lÉn ë kh©u ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt, ë viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi ®Òu cã c¬ héi ph¸t triÓn vµ sö dông tèt n¨ng lùc cña m×nh. - Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu, ®ång thêi ph©n phèi dùa trªn møc ®ãng gãp c¸c nguån lùc kh¸c vµo kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n phèi th«ng qua phóc lîi x· héi, ®i ®«i víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt hîp lý, b¶o hé quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng. - C¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch x· héi ®Òu ph¶i gi¶i quyÕt theo tinh thÇn x· héi ho¸. Nhµ níc gi÷ vai trß nßng cèt ®ång thêi ®éng viªn cho mçi ngêi d©n, c¸c doanh Nhãm X nghiÖp, c¸c tæ chøc trong x· héi, c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc níc ngoµi cïng tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi. Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t, c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ph¶i gãp phÇn thiÕt thùc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi cÊp b¸ch nh: - TËp trung søc t¹o viÖc lµm: Ph¬ng híng quan träng nhÊt lµ nhµ níc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t ph¸t triÓn, thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch vµ c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ – x· héi. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n, mäi nhµ ®Çu t më mang ngµnh nghÒ, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Mäi c«ng d©n ®Òu ®îc tù do hµnh nghÒ, thuª mín nh©n c«ng theo ph¸p luËt. TiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c trªn ®Þa bµn cã tÝnh chiÕn lîc vÒ kinh tÕ , an ninh – quèc phßng. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. Gi¶m ®¸ng kÓ tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n. - Thùc hiÖn xãa ®ãi, gi¶m nghÌo: Thùc hiÖn tèt ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, nhÊt lµ ®èi víi vïng c¨n cø c¸ch m¹ng, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. X©y dùng vµ ph¸t triÓn quü xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo b»ng nhiÒu nguån vèn trong vµ ngoµi níc; qu¶n lý chÆt chÏ, ®Çu t ®óng ®èi tîng vµ cã hiÖu qu¶. Tæ chøc tèt ®êi sèng x· héi trªn tõng ®Þa bµn ®Ó trong ®iÒu kiÖn thu thËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cßn thÊp vÉn t¹o ®îc mét cuéc sèng kh¸ h¬n cho nh©n d©n. 3.1.4. KÕt hîp kÕ ho¹ch ho¸ theo ngµnh víi kÕ ho¹ch ho¸ theo ®Þa ph¬ng vµ vïng l·nh thæ KÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cã mét néi dung rÊt c¬ b¶n lµ sù thay ®æi vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, kÓ c¶ c¬ cÊu ngµnh vµ c¬ cÊu vïng l·nh thæ. Tõ kinh nghiÖm ph¸t triÓn, cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau ®©y vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ: Mét lµ, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp nãi riªng, lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ tuÇn tù mang tÝnh néi tai ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n. Nh÷ng t¸c ®éng cña kÕ ho¹ch ho¸ chØ cã thÓ ®Èy nhanh hoÆc rót ng¾n qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu, chø kh«ng thÓ bá qua mét giai ®o¹n nµo. Hai lµ, trong thêi kú toµn cÇu ho¸, kÕ ho¹ch ho¸ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña quèc gia chñ yÕu vÉn ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn, tiÒm n¨ng, kü n¨ng vµ lîi thÕ hiÖn t¹i. Víi c¸ch nh×n nh trªn, nhµ níc cÇn ®Æc biÖt lu ý vµ u tiªn hç trî nh÷ng ngµnh träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ nh÷ng ngµnh cã tû träng lín vµ tèc ®é ph¸t triÓn cao trong GDP, trong tæng sè lao ®éng sö dông vµ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. §ång thêi cÇn chó träng khuyÕn khÝch mét sè ngµnh c«ng nghÖ cao, cã søc lan to¶ lín vµ t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong t¬ng lai. Nguyªn t¾c ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng lµ nguyªn t¾c chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §©y lµ nhiÖm vô tríc hÕt cña nhµ níc trung ¬ng. Nhµ níc trung ¬ng thùc hiÖn nhiÖm vô nµy theo hai c¸ch. Mét lµ, u tiªn ®Çu t cña nhµ níc cho c¸c vïng kÐm ph¸t triÓn. Hai lµ, dµnh chÝnh s¸ch u ®·i ë møc cao h¬n ®èi víi khu vùc kÐm ph¸t triÓn ®Ó thu hót ®Çu t t nh©n vµo ®ã. VÒ ®Çu t cña nhµ níc, do nguån vèn cã h¹n nªn kinh phÝ thùc hiÖn ph¸t triÓn vïng trong mét giai ®o¹n cÇn tËp trung vµo mét ho¹ch mét sè Ýt môc tiªu nhÊt ®Þnh. ViÖc ph©n cÊp kÕ ho¹ch gi÷a trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng cÇn ®îc x¸c ®Þnh hîp lý vµ râ rµng. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Þa ph¬ng tríc hÕt do chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng quyÕt ®Þnh. Nhµ níc trung ¬ng chØ tËp trung thùc hiÖn nh÷ng môc Nhãm X tiªu cã tÝnh hÖ thèng, c©n ®èi, mµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc. Nguyªn t¾c cña viÖc ph©n cÊp nªn lµ: ViÖc g× chÝnh quyÒn cÊp díi, do tÝnh chÊt cña c«ng viÖc, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc th× míi chuyÓn lªn trªn, thay cho nguyªn t¾c ph©n cÊp hiÖn nay trong kÕ ho¹ch chñ yÕu dùa vµo tÝnh chÊt c«ng viÖc. ViÖc ph©n cÊp lu«n ph¶i ®i kÌm víi nh÷ng biÖn ph¸p kiÓm tra gi¸m s¸t thÝch hîp; v× thÕ viÖc giao quyÒn h¹n cho c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trong kÕ ho¹ch ho¸, ®Æc biÖt lµ kÕ ho¹ch sö dông nh÷ng kho¶n chi tõ ng©n s¸ch cÊp trªn, lu«n lu«n ®i kÌm víi sù gi¸m s¸t chÆt chÏ h¬n, theo nguyªn t¾c: quyÒn h¹n cµng lín, tr¸ch nhiÖm cµng cao. 3.1.5. §æi míi toµn diÖn hÖ thèng kÕ ho¹ch kinh tÕ vÜ m«: §Ó cho kÕ ho¹ch ho¸ thËt sù trë thµnh c«ng cô c¬ b¶n trong viÖc ®Þnh h íng thÞ trêng, b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, thóc ®Èy nhanh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ph¶i ®îc tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn trªn c¸c mÆt chñ yÕu sau ®©y: Tríc hÕt, ph¶i coi träng c«ng t¸c dù b¸o, nhÊt lµ dù b¸o trung h¹n vµ ng¾n h¹n vÒ kinh tÕ – x· héi vµ xu thÕ ph¸t triÓn trong vµ ngoµi níc ®Ó cã c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn, còng nh cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh tÇm vÜ m«. Hai lµ, tiÕp tôc x©y dùng chiÕn lîc 10 n¨m 2001-2010 vµ rµ so¸t l¹i c¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ nÒn kinh tÕ, quy ho¹ch c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®· ®îc th«ng qua cho phï hîp víi yªu cÇu míi, xu thÕ ph¸t triÓn vµ héi nhËp kinh tÕ trong vïng vµ c¸c níc. Ba lµ, tæ chøc x©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh , dù ¸n ph¸t triÓn, cã hiÖu qu¶ ®Ó cã thÓ khai th¸c, sö dung cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn, nh©n lùc vµ c¸c lîi thÕ so s¸nh cña níc ta, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn bªn ngoµi theo ®Þnh híng cña kÕ ho¹ch. Bèn lµ, ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng chñ yÕu cña kÕ ho¹ch ho¸ lµ thóc ®Èy sù h×nh thµnh c¬ cÊu hîp lý, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng, ph¶i c¶i tiÕn néi dung x©y dùng kÕ ho¹ch hµng n¨m mét c¸ch thiÕt thùc, gi¶m nh÷ng kh©u trung gian, gi÷ v÷ng c©n ®èi chñ yÕu, nhÊt lµ c©n ®èi gi¸ trÞ, ®ång thêi tõng bíc chuyÓn dÇn träng t©m sang kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi 5 n¨m víi néi dung bao qu¸t toµn bé ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, x¸c ®Þnh hÖ thèng c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m«, c¸c yªu cÇu t¨ng trëng kinh tÕ, c¸c c¬ cÊu vµ mèi quan hÖ hîp lý cña nÒn kinh tÕ. N¨m lµ, gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt nh»m t¹o ra m«i trêng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh vµ kÝch thÝch tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn víi môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ trong thêi gian tiÕp theo: 3.2.1.§æi míi c«ng t¸c x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi: KÕ ho¹ch ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc, bao gåm chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, quy ho¹ch ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi 5 n¨m, kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ chØ ®¹o, ®iÒu hµnh thùc hiÖn. ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cã nhiÖm vô ho¹ch ®Þnh ®êng híng ph¸t triÓn c¬ b¶n cña ®Êt níc trong kho¶ng thêi gian 10 n¨m, lµ cam kÕt chÝnh trÞ Nhãm X cña §¶ng vµ nhµ níc ®îc c«ng bè tríc toµn d©n vµ céng ®ång quèc tÕ vÒ ®êng lèi vµ c¸ch thøc l·nh ®¹o ph¸t triÓn ®Êt níc. Néi dung cña chiÕn lîc bao gåm viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu ®Þnh tÝnh trªn c¸c lÜnh vùc nh: t¨ng trëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo vïng, xu híng biÕn ®æi chÊt lîng cuéc sèng cña d©n c trªn c¸c vïng cña ®Êt níc, xu híng biÕn ®æi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ cña ®Êt níc, kh¶ n¨ng b¶o ®¶m an ninh quèc gia; X¸c ®Þnh c¸c quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n nh»m thóc ®Èy ®Êt níc ph¸t triÓn theo c¸c ®Þnh híng nãi trªn. ChiÕn lîc cã thêi h¹n 10 n¨m, nhng theo chu kú 5 n¨m sÏ ®îc xem xÐt, söa ®æi vµ ®iÒu chØnh cho phï hîp. Nh vËy, mçi kú §¹i héi §¶ng sÏ lµ mét lÇn th«ng qua chiÕn lîc míi hoÆc ®iÒu chØnh chiÕn lîc. Cô thÓ lµ, x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cho thêi kú 2001 – 2010; §Õn n¨m 2003 b¾t ®Çu xem xÐt ®¸nh gi¸ l¹i, vµ x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cho thêi kú 2006 – 2015. Cø tiÕp tôc nh vËy vµo kho¶ng n¨m 2008 sÏ xem xÐt, ®¸nh gi¸ l¹i t×nh h×nh vµ x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cho thêi kú tiÕp theo. 3.2.2. N©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn: Quy ho¹ch lµ mét ®Ò ¸n khoa häc luËn chøng c¸c ph¬ng ¸n ph¸t triÓn theo ngµnh vµ l·nh thæ c¸c vïng, c¸c tØnh vµ thµnh phè, c¸c quËn vµ huyÖn nh»m ®¹t c¸c môc tiªu chiÕn lîc ®· ®Ò ra, cô thÓ ho¸ chiÕn lîc víi nh÷ng dù tÝnh cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng ®ã. C«ng viÖc x©y dùng quy ho¹ch l·nh thæ do chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng chñ tr×, phèi hîp c¸c ngµnh h÷u quan vµ c¸c ®Þa ph¬ng l©n cËn. Trªn c¬ së ph©n tÝch nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, khã kh¨n vµ dù b¸o xu thÕ ph¸t triÓn cña ®Þa ph¬ng trong tæng thÓ kinh tÕ, quy ho¹ch vïng ph¶i ®a ra ®îc nhòng quyÕt s¸ch phï hîp. Trªn c¬ së ®ã cã thÓ s¾p xÕp theo kh«ng gian sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Þa ph¬ng. Quy ho¹ch kh«ng gian chØ quy ®Þnh khu vùc cho môc tiªu chung (vÝ dô khu c«ng nghiÖp), chø kh«ng Ðp buéc c¸c nhµ ®Çu t ph¶i ®Çu t vµo mét ngµnh cô thÓ nµo ®ã. C«ng cô ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu trong quy ho¹ch l·nh thæ chñ yÕu lµ nguån tµi chÝnh cña ®Þa ph¬ng ®ã vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng; chÝnh quyÒn cÊp trªn chØ nªn hç trî ph¸t triÓn nh÷ng lÜnh vùc cã t¸c dông lan to¶ ra ph¹m vi lín h¬n. §Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c nµy, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ rµng nhiÖm vô cña tõng cÊp lµm c¬ së cho viÖc ph©n bæ c¸c nguån thu ng©n s¸ch. Quy ho¹ch ngµnh ®îc x©y dùng díi sù chñ tr× cña bé qu¶n lý ngµnh phèi hîp víi nh÷ng bé cã liªn quan nh Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Bé Tµi chÝnh, … cïng c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. Quy ho¹ch ngµnh cã thÓ ®îc cô thÓ ho¸ theo kh«ng gian vµ thêi gian. Víi quan ®iÓm lµ nhµ níc chØ hç trî gi¸n tiÕp chø kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo c«ng viÖc kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, chØ nªn x©y dùng quy ho¹ch tæng thÓ cho nh÷ng ngµnh co tÝnh chÊt hÖ thèng trong toµn quèc, nh n¨ng lîng, viÔn th«ng, giao th«ng vËn t¶i. Quy ho¹ch ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh kh¸c chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh híng, dù b¸o. Quy ho¹ch ngµnh ®îc thùc hiÖn th«ng qua nh÷ng ch¬ng tr×nh träng ®iÓm quèc gia vµ b»ng nguån lùc cña c¶ trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng. Sè liÖu rót ra tõ quy ho¹ch sÏ lµ nh÷ng c¬ së quan träng cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh cña hä. Nhãm X 3.2.3. Chó träng kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi 5 n¨m 3.2.3.1. NghÞ quyÕt §¹i héi VIII ®· ®Ò ra yªu cÇu: “ChuyÓn dÇn sang kÕ ho¹ch 5 n¨m lµ chÝnh, cã ph©n ra tõng n¨m”. Nh vËy, kÕ ho¹ch 5 n¨m sÏ lµ träng t©m trong hÖ thèng kÕ ho¹ch, lµ c«ng cô qu¶n lý vÜ m« qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trong thêi h¹n 5 n¨m. KÕ ho¹ch 5 n¨m x¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu c¬ b¶n ®Þnh híng cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc, x¸c ®Þnh nh÷ng lÜnh vùc mµ kinh tÕ nhµ níc sÏ u tiªn tËp trung ph¸t triÓn, x¸c ®Þnh nguyªn t¾c ho¹ch ®Þnh vµ x©y dùng chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó híng toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng ®· chän. C¸c chØ tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh híng ph¸t triÓn. KÕ ho¹ch 5 n¨m ë cÊp trung ¬ng nªn ®Æc biÖt chó ý nh÷ng chØ tiªu nh: (1) møc thu nhËp b×nh qu©n dÇu ngêi t¹i n¨m cuèi cña kú kÕ ho¹ch, (2) tû träng c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP, (3) tû träng lùc lîng lao ®éng x· héi lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc nãi trªn… 3.2.3.2. §Ó ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc vµ hÖ thèng cña kÕ ho¹ch ho¸, cã thÓ thö nghiÖm ph¬ng ph¸p “cuèn chiÕu” trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m. Ph¬ng ph¸p x©y dùng kÕ ho¹ch theo kiÓu “cuèn chiÕu” nµy ®· ®îc ¸p dông thµnh c«ng ë mét sè níc nh Ph¸p, x©y dùng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn ë NhËt, x©y dùng kÕ ho¹ch tµi chinh ë Céng hoµ Liªn bang §øc. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn 5 n¨m sÏ x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu tæng thÓ, bao gåm kÕ ho¹ch chÝnh thøc cña n¨m hiÖn hµnh, kÕ ho¹ch dù tÝnh cho n¨m tiÕp ®ã vµ dù b¸o kÕ ho¹ch cho 3 n¨m cßn l¹i. Møc ®é chi tiÕt, cô thÓ vµ chÝnh x¸c cña néi dung kÕ ho¹ch cña c¸c n¨m sau phô thuéc vµo sè lîng vµ ®é tin cËy cña th«ng tin cã ®îc. Ph¬ng ph¸p nµy gióp kh¾c phôc ®îc tÝnh nhÊt thêi, sù kh«ng phï hîp gi÷a môc tiªu kÕ ho¹ch ®Ò ra víi ®iÒu kiÖn thay ®æi thêng xuyªn cña m«i trêng. 3.2.3.3. Néi dung nghiªn cøu, x©y dùng vµ tæng hîp kÕ ho¹ch 5 n¨m ë cÊp trung ¬ng bao gåm c¸c c«ng viÖc sau: -Tæng kÕt, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m tríc - Dù b¸o kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong thêi kú kÕ ho¹ch 5 n¨m sau, bao gåm c¶ t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ c¸c níc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc. - X¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n c¸c c©n ®èi vÜ m«, cã ph©n chia ra tõng n¨m. - X¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ chØ tiªu ph¸t triÓn, cã ph©n chia ra tõng n¨m. - X©y dùng ®Þnh híng ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc. - X©y dùng hÖ thèng c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu ph¸t triÓn. - X©y dùng danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n b»ng tÊt c¶ c¸c nguån vèn. - X©y dùng ®Þnh híng c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kÕ ho¹ch. 3.2.4. Hoµn thiÖn kÕ ho¹ch ho¸ hµng n¨m: 3.2.4.1. KÕ ho¹ch hµng n¨m kh«ng chØ tËp trung vµo c¸c môc tiªu t¨ng trëng, mµ cßn nh»m vµo môc tiªu æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« nh»m b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ. Theo tinh thÇn ®ã th× hÖ thèng kÕ ho¹ch hµng n¨m bao gåm: - KÕ ho¹ch ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi hµng n¨m nh»m æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« vµ thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn cña n¨m ®ã. Mét néi dung quan Nhãm X träng cña kÕ ho¹ch hµng n¨m lµ c©n ®èi vèn ®Çu t toµn x· héi. C©n ®èi nµy gåm 3 phÇn: mét lµ, kÕ ho¹ch ®Çu t cña nhµ níc trung ¬ng; hai lµ, kÕ ho¹ch ®Çu t cña c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng; Ba lµ, c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch huy ®éng thªm vèn cña khu vùc kinh tÕ d©n doanh vµ vèn ®Çu t níc ngoµi. - KÕ ho¹ch ®Çu t cña nhµ níc: Quèc héi quyÕt ®Þnh tæng møc ®Çu t cô thÓ hµng n¨m, gåm c¶ tÝn dông nhµ níc vµ c«ng tr×nh träng ®iÓm khëi c«ng trong n¨m kÕ ho¹ch; Thñ tíng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh dù ¸n ®Çu t vµ ph©n bæ ®Çu t cô thÓ hµng n¨m. Nh vËy, vÒ c¬ b¶n ®Çu t nhµ níc trung ¬ng sÏ tËp trung chñ yÕu vµo c¸c dù ¸n quy m« lín ph¸t huy t¸c dông trªn ph¹m vi liªn tØnh. - KÕ ho¹ch ng©n s¸ch nhµ níc bao gåm kÕ ho¹ch thu chi ng©n s¸ch vµ c©n ®èi ng©n s¸ch hµng n¨m. Nªn nghiªn cøu thùc hiÖn ph¬ng ph¸p “cuèn chiÕu” cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ng©n s¸ch trung h¹n. Do thu vµ chi ng©n s¸ch thêng kh«ng ¨n khíp nhau vÒ thêi ®iÓm, nªn ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®îc phÐp vay tÝn dung ®Ó cã thÓ b¶o ®¶m kÕ ho¹ch chi tiªu. - KÕ ho¹ch cung øng tiÒn tÖ lµ mét kÕ ho¹ch linh ho¹t, vµ kÕ ho¹ch tõng quý sÏ lµ c«ng cô chñ yÕu ®iÒu hµnh cung øng tiÒn tÖ cña nÒn kinh tÕ, b¶o ®¶m môc tiªu kiÒm chÕ l¹m ph¸t æn ®Þnh ë møc ®é chÊp nhËn ®îc. KÕ ho¹ch xuÊt – nhËp khÈu vµ qu¶n lý c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, qu¶n lý vay vµ tr¶ nî níc ngoµi; h¹n chÕ sè lîng c¸c mÆt hµng qu¶n b»ng h¹n ng¹ch ë møc tèi thiÓu cÇn thiÕt. 3.2.4.2. KÕ ho¹ch hµng n¨m ë cÊp trung ¬ng bao gåm mét sè chØ tiªu dù b¸o vµ mét sè chØ tiªu ph¸p lÖnh. Sù kh¸c biÖt cña c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ë cÊp trung ¬ng, ë cÊp tØnh vµ huyÖn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng chØ tiªu vÒ x· héi, phô thuéc chñ yÕu vµo viÖc ph©n cÊp nhiÖm vô gi÷a nh÷ng cÊp nµy. Tríc t×nh h×nh nh÷ng vÊn ®Ò x· héi vµ c«ng nghÖ ngµy cµng trë nªn bøc xóc, trong thêi gian tíi cÇn sím nghiªn cøu ®Ó ®a vµo kÕ ho¹ch nh÷ng chØ tiªu h÷u dông cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy. Trong m«i trêng thêng xuyªn biÕn ®éng, môc tiªu kÕ ho¹ch lµ nh÷ng ®Ých cÇn phÊn ®Êu ®Ó v¬n tíi. V× vËy, kÕ ho¹ch ho¸ chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh híng, kh«ng nªn x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi mét c¸ch cøng nh¾c, mµ nªn lµ mét kho¶ng íc ®Þnh. 3.2.4.3. §èi víi kÕ ho¹ch hµng n¨m th× c«ng t¸c ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng. Môc tiªu cña viÖc ®iÒu hµnh lµ kÞp thêi can thiÖp gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp vµo nÒn kinh tÕ khi cã xuÊt hiÖn biÕn ®éng m«i trêng lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kÕ ho¹ch; song sù can thiÖp nµy cung kh«ng nªn diÔn ra thêng xuyªn lµm ¶nh hëng ®Õn tÝnh æn ®Þnh cña hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ. §iÒu hµnh kÕ ho¹ch lu«n ph¶i tÝnh ®Õn sù ¶nh hëng tæng thÓ vµo nÒn kinh tÕ vµ nh÷ng hÖ qu¶ mµ nã ®a l¹i. ChÝnh v× vËy, ®Ó n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch, tríc hÕt cÇn cñng cè hÖ thèng th«ng tin vµ x©y dùng nh÷ng m« h×nh ph©n tÝch vµ dù b¸o kinh tÕ cã ®é tin cËy cao. 3.2.5. T¨ng cêng c«ng t¸c nghiªn cøu vµ x©y dùng chÝnh s¸ch VÊn ®Ò rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸lµ ph¶i n©ng cao chÊt lîng ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, trong ®ã cÇn chó ý ®Õn c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch gi¸n tiÕp. VÒ vÊn ®Ò nµy, nh÷ng c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn ngay lµ: Nhãm X - N©ng cao n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña c¸c c¬ quan nhµ níc, ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ qua nh Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Bé Tµi chÝnh, ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam, V¨n phßng chÝnh phñ, V¨n phßng Quèc héi. - T¨ng cêng ®èi tho¹i gi÷a doanh nghiÖp vµ c¸c quan chøc ChÝnh phñ b»ng c¸ch thµnh lËp diÔn ®µn ®èi tho¹i chÝnh s¸ch sinh ho¹t ®Þnh kú ®Ó th¶o luËn vµ trao ®æi vÒ chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch vµ ®iÒu hµnh thùc hiÖn chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch. - Më diÔn ®µn trao ®æi chÝnh s¸ch trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, ®Æc biÖt lµ trªn c¸c kªnh truyÒn h×nh trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng, ®Ó thu hót sù tham gia réng r·i cña c¸c tÇng líp d©n c vµo viÖc trao ®æi vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ. §Ó ®¶m b¶o sù ¨n khíp, ®ång bé vµ linh ho¹t cña hÖ thèng chÝnh s¸ch, cÇn t¨ng cêng phèi hîp gi÷a c¸c bé, gi÷a trung ¬ng vµ c¸c ®Þa ph¬ng trong viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch. 3.2.6. X©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng t¸c dù b¸o vµ ph©n tÝch kinh tÕ Cho ®Õn nay, c«ng t¸c dù b¸o vµ ph©n tÝch kinh tÕ vÉn lµ kh©u yÕu nhÊt trong toµn bé qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸. V× vËy, ®Ó n©ng cao ®é tin cËy cña kÕ ho¹ch ho¸ nh c«ng cô ®Þnh híng ph¸t triÓn, cÇn ph¶i n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c dù b¸o vµ ph©n tÝch kinh tÕ. §Ó cã ®îc mét m« h×nh dù b¸o h÷u dông trong thêi gian tíi, viÖc lùa chän m« h×nh dù b¸o ng¾n h¹n nªn chó ý c¸c yªu cÇu sau: - Ph¶i ®a ra ®îc nh÷ng sè liÖu dù b¸o, ph©n tÝch theo quý. - Ph¶i bao gåm nh÷ng th«ng tin kÞp thêi ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng nÐt chÝnh t×nh h×nh kinh tÕ trong thêi gian ng¾n h¹n, møc ®é yªu cÇu vÒ chÊt l îng th«ng tin kh«ng cÇn qu¸ nghiªm ngÆt. - Kh«ng cÇn ph©n ngµnh ë møc ®é qu¸ chi tiÕt nh ph©n ngµnh cña hÖ thèng kª, nhng ®ång thêi viÖc nhãm gép vÉn ph¶i ®¶m b¶o thÓ hiÖn nh÷ng nÐt quan träng nhÊt cña c¬ cÊu kinh tÕ. - Kh«ng cÇn qu¸ nhiÒu ph¬ng tr×nh, nhng ph¶i ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng mèi quan hÖ chÝnh trong nÒn kinh tÕ. - Phèi hîp ®îc víi ph¬ng ph¸p dù b¸o kh¸c nhau ®Ó thêng xuyªn phèi hîp vµ c¶i tiÕn m« h×nh. 3.2.7. §æi míi hÖ thèng thu thËp, xö lý vµ sö dông th«ng tin ChÊt lîng vµ hiÖu lùc cña kÕ ho¹ch còng nh hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt lîng, tÝnh kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ cña th«ng tin. Kinh nghiÖm tõ cuéc khñng ho¶ng hiÖn nay ë c¸c níc trong khu vùc cho thÊy hÖ thèng th«ng tin vµ ®¸nh gi¸ kinh tÕ yÕu kÐm vµ kh«ng chÝnh x¸c lµ mét trong c¸c nguyªn nh©n quan träng lµm cho chÝnh phñ c¸c níc kh«ng ®a ra ®îc c¸c ®èi s¸ch kÞp thêi nh»m ng¨n chÆn khñng ho¶ng. V× vËy c«ng viÖc cÊp b¸ch cÇn ph¶i lµm lµ ®æi míi hÖ thèng b¸o c¸o vµ thu thËp th«ng tin, n©ng cao chÊt lîng th«ng tin. Mét néi dung chÝnh cña c«ng viÖc nµy lµ: - §¸nh gi¸ l¹i hÖ thèng b¸o c¸o vµ th«ng tin hiÖn hµnh, rót ra ®îc nh÷ng ®iÓm yÕu vµ ®iÓm m¹nh, sù phï phï hîp vµ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu míi cña qu¶n lý vÜ m«.