Tài liệu Cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước việt nam thực trạng và giải pháp

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi më ®Çu Trong xu h-íng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt nam víi mét nÒn kinh tÕ cßn non kÐm ch-a tho¸t ra khái sù yÕu kÐm vµ nghÌo nµn, mét nÒn kinh tÕ chiÕm ®a sè lµ n«ng nghiÖp l¹c hËu, hÖ thèng kinh tÕ Nhµ n-íc ch-a n¨ng ®éng, kh«ng tËn dông hÕt c¸c nguån lùc tiÒm n¨ng vèn cã. Thêi gian chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ch-a l©u cßn mang nÆng tÝnh tËp trung bao cÊp. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, sù tiÕp thu chËm ch¹p vµ b¶o thñ ®· h¹n chÕ rÊt ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c danh nghiÖp nhµ n-íc. Tuy vÉn ®-îc Nhµ n-íc b¶o hé, nh-ng trong thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp nµy ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ thËm chÝ nhiÒu khi Nhµ n-íc ph¶i bï lç Tr-íc t×nh h×nh nµy chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc lµ ph¶i ®æi míi hÖ thèng qu¶n lý kinh doanh, ph-¬ng thøc kinh doanh, tËn dông hÕt nguån lùc trÝ thøc, tiÕp cËn vµ ¸p dông triÖt ®Ó kiÕn thøc kinh tÕ cña c¸c n-íc ph¸t triÓn vµo ViÖt nam, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ®i lªn b»ng chÝnh kh¶ n¨ng cña m×nh, g¾n tr¸ch nhiÖm s¶n xuÊt kinh doanh vµo tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong doanh nghiÖp, vµ gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ sù ra ®êi cña C«ng ty cæ phÇn. TriÓn khai thÝ ®iÓm ®· cho thÊy cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp lµ h-íng ®i ®óng cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi ®iÓm hiÖn nay, nã kh«ng nh÷ng gióp cho c¸c doanh nghiÖp tù chñ vÒ vèn mµ cßn gióp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp thu ®-îc nh÷ng thµnh tùu vÒ khoa häc cña thÕ giíi. HiÖn nay, CPH kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò qu¸ míi mÎ, nh-ng thµnh c«ng cña nã míi b¾t ®Çu ®-îc chuÈn bÞ. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn em ®± chän ®Ò t¯i “Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n-íc ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” I- Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ cæ phÇn ho¸. 1. TÝnh chÊt tÊt yÕu cña cæ phÇn ho¸. §Ó hiÓu t¹i sao cæ phÇn ho¸ l¹i mang tÝnh tÊt yÕu tr-íc hÕt ta ®i xÐt xem thùc chÊt cña c«ng ty cæ phÇn ho¸ phÇn lµ g× vµ vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ. C«ng ty cæ phÇn ra ®êi tõ cuèi thÕ kû XVI ë c¸c n-íc ph¸t triÓn ®Õn nay ®· cã lÞch sö ph¸t triÓn mÊy tr¨m n¨m. C«ng ty cæ phÇn lµ sù h×nh thµnh mét kiÓu tæ chøc doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Nã ra ®êi kh«ng n»m trong ý muèn chñ quan cña bÊt cø lùc l-îng nµo mµ lµ mét qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan cã thÓ nãi c«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã c¸c cæ ®«ng gãp vèn kinh doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm trong ph¹m vi phÇn gãp vèn cña m×nh trªn c¬ së tù nguyÖn ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m thu lîi nhuËn. C«ng ty cæ phÇn ra ®êi lµ mét tÊt yÕu bëi v× qu¸ tr×nh ho¸ t- b¶n t¨ng c-êng tÝch tô vµ tËp trung tb¶n ngµy cµng cao. Nã diÔn ra mét c¸ch m¹nh mÏ cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ vµ sù tù do c¹nh tranh d-íi chñ nghÜa t- b¶n. Tõ ®ã c«ng ty cæ phÇn trë thµnh m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt phæ biÕn ë hÇu hÕt c¸c n-íc trªn thÕ giíi vµ cã vai trß to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ tr-êng. C«ng ty cæ phÇn lµ s¶n phÈm cña x· héi ho¸ së h÷u ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung t- b¶n, c«ng ty cæ phÇn ra ®êi ®· gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh nµy vÒ tèc ®é vµ qui m« vµ lµm xuÊt hiÖn nh÷ng xÝ nghiÖp mµ víi t- b¶n riªng lÎ kh«ng thÓ nµo thiÕt lËp ®-îc. C«ng ty cæ phÇn cßn lµ kÕt qu¶ cña sù vËn ®éng t¸ch biÖt hai mÆt cña së h÷u thÓ hiÖn ë mèi quan hÖ së h÷u vµ quyÒn kinh doanh ,nã cho phÐp më réng qui m« s¶n xuÊt nhanh chãng mµ kh«ng bÞ giíi h¹n bëi tÝch luü cña tõng t- b¶n riªng biÖt t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn cña nã, hÖ thèng ng©n hµng, thÞ tr-êng chøng kho¸n vµ Nhµ n-íc trë thµnh bé m¸y kinh tÕ ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý mµ l©u nay vÉn n»m trong tay c¸c nhµ t- b¶n c¸ biÖt. 2. Môc tiªu cña cæ phÇn ho¸. Cæ phÇn ho¸ nÕu thùc hiÖn thµnh c«ng sÏ lµm t¨ng nguån tµi chÝnh, ®ång thêi cßn trë thµnh ph-¬ng tiÖn ®Ó thay ®æi bé mÆt kinh tÕ vÜ m« vµ x· héi. §Ó ®¹t ®-îc ®iÒu ®ã tr-íc hÕt ph¶i ®Æt môc tiªu cho qu¸ tr×nh nµy. XuÊt ph¸t tõ thùc chÊt CPH ë n-íc ta (kh¸c h¼n víi CPH mµ c¸c n-íc trªn thÕ giíi ®· tiÕn hµnh) lµ nh»m c¬ cÊu l¹i doanh nghiÖp Nhµ n-íc cho hîp lý vµ hiÖu qu¶ mµ ta cÇn ph¶i nghiªn cøu kü ®Æc ®iÓm chung cña nÒn kinh tÕ quèc doanh vµ ®Æc ®iÓm riªng cña tõng lo¹i doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®Ó ®Þnh ra môc tiªu chung vµ môc tiªu cô thÓ ®Ó CPH. Vµ trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ cã thÓ ®iÒu chØnh thø tù -u tiªn cña c¸c môc tiªu cho phï hîp víi yªu cÇu vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn. ë n-íc ta xuÊt ph¸t tõ ®-êng lèi kinh tÕ vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña n-íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay: X©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng XHCN, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 44/98-N§-CP ngµy 28/06/1998 thay thÕ cho NghÞ ®Þnh 28/CP vÒ viÖc chuyÓn doanh nghiÖp Nhµ n-íc thµnh c«ng ty cæ phÇn víi hai môc tiªu. Huy ®éng vèn trong toµn x· héi cña c¸ nh©n, c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi trong n-íc vµ ngoµi n-íc ®Ó ®Çu t- ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, ph¸t triÓn doanh nghiÖp, n©ng cao søc c¹nh tranh, thay ®æi c¬ cÊu doanh nghiÖp Nhµ n-íc. Huy ®éng vèn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu ®Ó ®Èy nhanh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, ®ã còng lµ ®iÒu kiÖn tèi quan träng ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®ang thiÕu vèn nghiªm träng ®Ó ®Çu t- ph¸t triÓn. Nh-ng lÊy ë ®©u? Nhµ n-íc (ng©n s¸ch + ng©n hµng) kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn tiÕp tôc cÊp vèn cho mét khu vùc lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶. D©n chóng sÏ kh«ng bao giê cho doanh nghiÖp Nhµ n-íc vay nÕu doanh nghiÖp Nhµ n-íc kh«ng ®¹t ®-îc c¶i tæ vµ cã ph-¬ng ¸n lµm ¨n tèt, cã søc thuyÕt phôc. Cßn n-íc ngoµi th× kh«ng bao giê cho doanh nghiÖp Nhµ n-íc vay nÕu gi÷ nguyªn tr¹ng. Hä chØ cã thÓ lµm ¨n víi doanh nghiÖp Nhµ n-íc th«ng qua c¸c h×nh thøc mua, thuª, liªn doanh, mua cæ phÇn. VËy muèn cã vèn ®Ó ®Çu t- cho ph¸t triÓn doanh nghiÖp Nhµ n-íc chØ cã thÓ huy ®éng ®-îc th«ng qua h×nh thøc b¸n cæ phÇn. ViÖc b¸n cæ phÇn cho bªn n-íc ngoµi lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã thÓ lµm ®-îc bëi v×: Chóng ta ®ang thiÕu vèn mµ hä l¹i ®ang thõa vèn, ®ang cÇn thÞ tr-êng ®Ó ®Çu t-. Ta ®ang thiÕu kü thuËt v¯ thiÕt bÞ hiÖn ®³i, cßn hä th× cã “thõa”, tuy nhiªn ta ph°i lùa chän cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng lo¹i doanh nghiÖp tr²nh viÖc nhËp ®å “b±i r²c”. Ta ®ang thiÕu kiÕn thøc v¯ kinh nghiÖm qu¶n lý ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ßn hä th× kh«ng thiÕu vµ s½n sµng truyÒn l¹i cho ta. Nh-ng còng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cña ng-êi kh¸c bao giê còng cÇn, còng quý nh­ng kh«ng thÓ bª “nguyªn xi” v¯o ²p dông ë ViÖt Nam, cµng kh«ng thÓ thay thÕ sù s¸ng t¹o cña chóng ta. Song viÖc b¸n cæ phÇn cho ng-êi n-íc ngoµi kh«ng hoµn toµn lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt bëi sù rµng buéc luËt ë ViÖt Nam, c¶ hai luËt luËt c«ng ty vµ luËt ®Çu t- cña n-íc ngoµi ch-a ®ñ ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña ng-êi n-íc ngoµi trong c«ng ty cæ phÇn, nhÊt lµ vÒ mÆt tµi chÝnh. Kinh nghiÖm thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho chóng ta thÊy tiÒm n¨ng vèn trong d©n lµ kh¸ phong phó. Do ®ã bªn c¹nh viÖc b¸n cæ phÇn cho n-íc ngoµi chóng ta cßn ®Çy m¹nh viÖc b¸n cæ phÇn trong n-íc. ViÖc thu hót vèn ®Çu t- trong d©n lµ rÊt quan träng võa bæ sung nguån vèn ho¹t ®éng cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, ®-a vèn nhµ rçi cã tÝnh bÊt ®éng cña nh©n d©n vµo vßng quay cña c¶ nÒn kinh tÕ ®Ó “tiÒn ®Î ra tiÒn” t¨ng l­îng tiÒn l­u th«ng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng khan hiÕm tiÒn mÆt gi¶ t¹o, ®ång thêi t¹o søc m¹nh vÒ vèn cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ trong viÖc hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi c¸c tËp ®oµn kinh tÕ thÕ giíi. T¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng-êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cã cæ phÇn vµ nh÷ng ng-êi ®· gãp vèn ®-îc lµm chñ thùc sù; thay ®æi ph-¬ng thøc qu¶n lý t¹o ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, t¨ng tµi s¶n Nhµ n-íc, n©ng cao thu nhËp cña ng-êi lao ®éng, gãp phÇn t¨ng tr-ëng kinh tÕ ®Êt n-íc. Chóng ta ®· tr¶i qua mét thêi kú t×m kiÕm l©u dµi vµ cø loay hoay m·i mµ ch-a ®-a l¹i cho ng-êi lao ®éng mét sù lµm chñ thùc sù: Trong khi ®ã ng-êi lao ®éng ®· gi¸c ngé ra r»ng nÕu kh«ng lµm chñ ®-îc vÒ kinh tÕ th× mäi sù lµm chñ kh¸c ®Òu v« nghÜa, chØ lµ h×nh thøc. Vµ chØ khi cã vèn ®Ó mua cæ phiÕu, tham gia chän c¸c thµnh viªn trong héi ®ång quan trÞ (lµ c¬ quan thay mÆt m×nh ®Ó qu¶n lý doanh nghiÖp) th× lóc ®ã ng-êi lao ®éng míi cã quyÒn thùc sù kh«ng bÞ mét sù o Ðp nµo. Nh-ng khi ®ã l¹i n¶y sinh vÊn ®Ò kh¸c, ®ã lµ quyÒn lµm chñ cña mçi ng-êi kh«ng gièng nhau, ng-êi giµu (mua nhiÒu cæ phiÕu) cã quyÒn h¬n ng-êi nghÌo (mua Ýt cæ phiÕu). NÕu nh- theo quan niÖm cò th× ®©y lµ ®iÒu kh«ng thÓ chÊp nhËn ®-îc, lµ sù kh«ng c«ng b»ng, lµ phi XHCN ... Nh-ng thùc ra ch-a cã mét chÕ ®é nµo, thËm chÝ c¶ CNXH, cã c«ng b»ng tuyÖt ®èi. Nhµ n-íc ta chØ cã thÓ vµ cÇn ph¶i lµm cho mét bé phËn d©n chóng giµu lªn tr-íc, ®ång thêi cã biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ ng-êi nghÌo, thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a ng¬õi giµu vµ ng-êi nghÌo. ChØ cã c¸ch ®ã d©n ta míi giµu cã lªn ®-îc, n-íc ta míi cã phån vinh ®-îc. Ngoµi hai môc tiªu trªn, CPH cßn cã thÓ nh»m vµo môc tiªu thøba lµ t¹o mèi d©y liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn lîi chung th«ng qua sù tham gia ®ång së h÷u cæ phÇn trong mét doanh nghiÖp. II.Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ 1. Qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn chñ tr-¬ng CPH DNNN tõ n¨m 1992 ®Õn nay. HiÖn thùc cho ta thÊy ®-îc tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cña CPH, ®iÒu ®ã cho phÐp kh¼ng ®Þnh ®-îc ®-êng lèi chñ tr-¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng. Sè l-îng c¸c DNNN trong 2 n¨m trë l¹i ®©y kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®Õn ngµy 1/9/1998 c¶ n-íc ®· cã 38 doanh nghiÖp chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn trong ®ã cã 12 c«ng ty ®· ®i vµo ho¹t ®éng h¬n 1 n¨m, cã thÓ thÊy vèn ®iÒu lÖ cña c¸c doanh nghiÖp nµy t¨ng b×nh qu©n 19,06% doanh thu t¨ng b×nh qu©n 46%/n¨m. Lîi nhuËn t¨ng b×nh qu©n 44%/n¨m, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch t¨ng b×nh qu©n 82%/n¨m. Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn së h÷u n¨m 1997 lµ 44%, sè lao ®éng lµm viÖc t¹i c«ng ty cæ phÇn t¨ng 30%/n¨m, thu nhËp cña ng-êi lao ®éng t¨ng b×nh qu©n 14,3%/n¨m. Nh- vËy ta thÊy r»ng CPH ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ b-íc ®Çu kh¸ kh¶ quan nhê hiÖu qu¶ ®-îc n©ng cao nªn t¨ng thªm ®-îc viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho cæ ®«ng, võa ®-îc h-ëng cæ tøc ë møc cao, võa t¨ng gi¸ trÞ gãp vèn t¹i c«ng ty. Nhµ n-íc ngoµi viÖc t¨ng tr-ëng vèn gãp, ®-îc chia cæ tøc ,c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Nhµ n-íc còng t¨ng nhanh. Chñ tr-¬ng cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ®· ®-îc chøng minh lµ mét chñ tr-¬ng ®óng ®¾n, ®-îc nh©n d©n ñng hé, d¹n ®-êng cho ChÝnh phñ ban hµnh c¸c quyÕt ®Þnh vÒ CPH nh»m ®-a NghÞ quyÕt cña §¶ng vµo cuéc sèng víi môc tiªu thay ®æi vÒ chÊt cña c¸c DNNN t¹o nªn nh÷ng ®éng lùc míi cho nÒn kinh tÕ. Tõ ®iÒu 22 cña quyÕt ®Þnh 217 ngµy 14/11/1987, quyÕt ®Þnh 145/H§BT ngµy 10/5/1990 ®Õn Q§ 202/CT ngµy 8/6/1992, N§ 28/CP ngµy 7/5/1996 ®Òu ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch, thay ®æi, bæ sung vÒ tiÕn tr×nh CPH. NghÞ quyÕt §³i héi 8 tiÕp tôc chØ râ “TriÓn khai tÝch cùc v¯ v÷ng ch¾c viÖc CPH doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®Ó huy ®éng vèn, t¹o thªm ®éng lùc thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ lµm cho tµi s¶n Nhµ n-íc ngµy cµng t¨ng lªn chø kh«ng ph°i t­ nh©n ho²”. §Ó thùc hiÖn chñ tr-¬ng nµy ngµy 29/6/1998, NghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP cña ChÝnh phñ ra ®êi, qui ®Þnh vÒ chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn thay thÕ cho nghÞ ®Þnh 28/CP. NghÞ ®Þnh nµy x¸c ®Þnh râ vµ gi¶m thiÓu danh môc ngµnh nghÒ Nhµ n-íc cÇn n¾m gi÷ 100% vèn, Nhµ n-íc n¾m gi÷ cæ phÇn ®Æc biÖt cæ phÇn chi phèi, kh«ng h¹n chÕ qui m« doanh nghiÖp, më réng diÖn b¸n cæ phÇn cho ng-êi ViÖt Nam ®Þnh c- ë n-íc ngoµi vµ ng-êi n-íc ngoµi ®Þnh c- ë l©u ViÖt Nam, c¶i tiÕn vÒ thñ tôc ®Þnh gi¸ vµ qui tr×nh CPH, vÒ thÈm quyÒn, bé tr-ëng c¸c bé qu¶n lý ngµnh,chñ tÞch uû ban nh©n d©n c¸c tØnh thµnh phè, chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ c¸c tæng c«ng ty 91 lµ ng-êi cã thÈm quyÒn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh, lùa chän c¸c tæ chøc CPH ë c¸c ®¬n vÞ quèc doanh. Do ®ã chØ trong 6 th¸ng ®Õn 31/12/1998 ®· CPH ®-îc 86 doanh nghiÖp. Theo b¸o c¸o cña ban ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Trung -¬ng ®Õn ngµy 19/3/1999 trong c¶ n-íc ®· cã 150 DNNN ®· CPH xong. TÝnh tõ ngµy 01/01/1999 ®Õn 19/03/1999, tøc lµ ch-a ®Çy 1 quÝ, trong c¶ n-íc cã 30 DNNN ®-îc cæ phÇn ho¸, tèc ®é nhanh nhÊt tõ tr-íc tíi nay. MÆc dï CPH ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ t-¬ng ®èi cao song cho ®Õn nay tèc ®é CPH vÉn chËm so víi kÕ ho¹ch dù kiÕn cña Bé tµi chÝnh. N¨m 1998 lµ 150 DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ n¨m 1999 lµ 400 DNNN chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn. Nguyªn nh©n lµm cho CPH c¸c DNNN chËm lµ do: C¬ chÕ chÝnh s¸ch CPH chËm ®-îc ban hµnh ®ång bé thiÕu cô thÓ, qui tr×nh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp qu¸ phøc t¹, cßn nhiÒu mÆt ch-a phï hîp. Trong thêi gian dµi chËm qui ®Þnh ph¹m vi doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®-îc phÐp cæ phÇn ho¸ ch-a ®Ò ra môc tiªu CPH hµng n¨m ®Ó phÊn ®Êu thùc hiÖn. Tr-íc yªu cÇu míi, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu bë ngì, lóng tóng, ®Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ nµo? X¸c ®Þnh vèn ®ã cña Nhµ n-íc hay tËp thÓ xÝ nghiÖp? ViÖc ph©n chia vµ b¸n cæ phiÕu nh- thÕ nµo? Tæ chøc ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn nh- thÕ nµo.... Trong khi ®ã phÇn lín c¸n bé trong ban chØ ®¹o c«ng t¸c nµy ®Òu kiªm nhiÖm nªn Ýt cã ®iÒu kiÖn ®Ó th-êng xuyªn ®«n ®èc h-íng dÉn, th¸o gì kÞp thêi nh÷ng v-íng m¾c cho doanh nghiÖp. Mét sè Bé vµ ®Þa ph-¬ng, Tæng c«ng ty Nhµ n-íc ch-a nhËn thøc ®Èy ®ñ ý nghÜa chñ tr-¬ng CPH mét bé phËn DNNN lµ nh»m huy ®éng vèn, t¹o thªm viÖc lµm, ph¸t triÓn s¶n xuÊt n©ng cao søc c¹nh tranh, ®æi míi c¬ cÊu doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho ng-êi lao ®éng trong DN cã cæ phÇn vµ nh÷ng ng-êi gãp vèn ®-îc lµm chñ thùc sù, thay ®æi ph-¬ng thøc qu¶n lý, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy kinh doanh cã hiÖu qu¶, t¨ng tµi s¶n cña Nhµ n-íc, n©ng cao thu nhËp cña ng-êi lao ®éng vµ gãp phÇn t¨ng tr-ëng toµn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do ®ã thiÕu chñ ®éng vµ ch-a kiªn quyÕt tæ chøc triÓn khai thùc tÕ ®· cho thÊy cïng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn t-¬ng tù, n¬i nµo ®-îc cÊp ñy chÝnh quyÒn quan t©m chØ ®¹o th× n¬i ®ã triÓn khai tèt, ng-îc l¹i nh÷ng Bé, ®Þa ph-¬ng, Tæng c«ng ty tuy cã ®iÒu kiÖn kh¸ thuËn lîi nh-ng nÕn ®-îc chñ ch-¬ng c¬ quan quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p tÝch cùc vËn ®éng thuyÕt phôc th× hä sÏ cã chuyÓn biÕn. cã n¬i khi ®Ò xuÊt chñ ch-¬ng ban ®Çu chØ cã 25% c«ng nh©n viªn ®¨ng ký mua cæ phÇn nh-ng nhê Gi¸m ®èc doanh nghiÖp nhiÒu lÇn gi¶i thÝch nªn ®· b¸n ®-îc cho 100% ng-êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. C«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc tõ trong §¶ng, trong bé m¸y Nhµ n-íc tõ Trung -¬ng ®Õn ®Þa ph-¬ng ch-a ®-îc ®Èy manh. ViÖc thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh c«ng khai tµi chÝnh cña doanh nghiÖp Nhµ n-íc ch-a thµnh nªn nÕp th-êng xuyªn. C¸c th«ng tin vÒ kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ ch-a ®-îc phæ biÕn s©u réng trong nh© d©n vµ ng-êi lao ®éng trong c¸c DNNN. MÆt kh¸c c¸c tt-ëng û l¹i, bao cÊp ch-a ®-îc phªn ph¸n triÖt ®Ó nªn cßn cã hiÖn t-îng chÇn chõ, do dù hoÆc nÐ tr¸nh kh«ng muèn triÓn khai CPH. MÆt kh¸c mét sè c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp ch-a thÊy ®-îc sù cÇn thiÕt cña viÖc CPH, ®a sã lo ng¹i mÊt quyÒn lîi, ®Þa vÞ. Ng-êi lao ®éng th× lo l¾ng vÒ ®êi sèng sî mÊt viÖc, sî lµm gi¶m thu nhËp do vËy kh«ng h¨ng h¸i CPH. M«i tr-êng kinh tÕ ch-a thùc sù b×nh ®¼ng ch-a t¹o ®-îc mÆt b»ng thèng nhÊt vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng c¹nh tranh ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ChÝnh phñ ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n-íc theo h-íng n©ng cao quyÒn chñ ®éng kinh doanh tù chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè -u ®·i; møc vay vµ møc l·i suÊt cho vay, kho¶n nî vµ xo¸ nî t¹i c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh, ch-a ph¶i nép tiÒn thuª ®Êt, ®-îc miÔn thÕ chÊp khi vay ng©n hµng... cßn cã mét sè c¸n bé coi doanh nghiÖp CPH nh- lo¹i h×nh doanh nghiÖp phi XHCN lµm cho mét ssè doanh nghiÖp Nhµ n-íc e ng¹i khi chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn sÏ bÞ thiÖt thßi, gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh so víi doanh nghiÖp Nhµ n-íc. ThÞ tr-êng vèn ch-a ph¸t triÓn, ch-a cã thÞ tr-êng chøng kho¸n nªn ch-a cã ph-¬ng thøc thÝch hîp ®Ó giao dÞch cæ phiÕu vµ tõ ®ã ch-a t¹o thuËn lîi cho viÖc thóc ®Èy CPH. 2.Gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh CPH c¸c DNNN. Tr¶i qua h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®æi míi kinh tÕ cña Nhµ n-íc, ho¹t ®äng DPH c¸c DNNN ®· b-íc ®Çu cho thÊy dÊu hiÖu kh¶ quan ®¸ng mõng. Tuy nhiªn hiÖn nay viÖc thùc hiÖn CPH vÉn cßn diÔn ra rÊt chËm ch¹p vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n. ChÝnh v× vËy chóng ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh x¸c thiÕt thùc ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®-îc thµnh c«ng chñ tr-¬ng CPH c¸c DNNN, mét chñ tr-¬ng hÕt søc ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n-íc c¸c biÖn ph¸p ®ã lµ: C¸c cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ph¶i qu¸n triÖt vµ tuyªn truyÒn gi¶i thÝch trong nh©n d©n chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ CPH c¸c DNNN. §©y lµ mét h-íng c¶i c¸ch doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶, chø kh«ng ®¬n thuÇn lµ viÖc Nhµ n-íc b¸n bít cæ phÇn thu tiÒn vÒ ®Ó ®Çu t- sanh lÜnh vùc kh¸c. CPH ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn cña DNNN nh»m huy ®éng thªm vèn cña c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi ®Ó ®Çu t-, më réng ngµnh nghÒ, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ, t¹o thªm viÖc lµm, ph©n c«ng l¹i lao ®éng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh t¨ng tÝch luü cho doanh nghiÖp, ®ãng gãp cho ng©n s¸ch vµ thu nhËp cña ng-êi lao ®éng, lµm cho tiÒm lùc cña Nhµ n-íc t¨ng lªn ®¶m b¶o vai trß lµm chñ vµ tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ng-êi lao ®éng trong qu¶n lý doanh nghiÖp. §ång thêi tuyªn truyÒn phæ biÕn cho tÊt c¶ mäi ng-êi hiÓu râ vÒ CPH ®Ó tõ ®ã gi¸m ®èc cña DNNN cÇn CPH kh«ng do dù khi CPH sÏ x¶y ra rñi ro lín, dÉn ®Õn mÊt quyÒn lîi, ®Þa vÞ.... cßn ng-êi d©n th× tù tin h¬n khi mua cæ phÇn cña DNNN. T¹o ra m«i tr-êng ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc nµy. ë ViÖt Nam ®Ó tiÕn hµnh CPH c¸c DNNN vµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ nãi chung kh«ng thÓ kh«ng cã vÊn ®Ò vÒ m«i tr-êng ph¸p lý vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Nhµ n-íc còng ®· ban hµnh nhiÒu bé luËt nh»m x¸c lËp vµ hoµn thiÖn m«i tr-êng ph¸p lý cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng cña Nhµ n-íc. Tuy nhiªn ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi vÉn cã sù thay ®æi, môc ®Ých mçi giai ®o¹n cã kh¸c nhau do ®ã hiÖn nay cÇn cã sù bæ sung söa ®æi vµ ban hµnh c¸c Bé luËt quan träng nh-: LuËt ®Çu t- n-íc ngoµi, luËt ph¸ s¶n, luËt th-¬ng m¹i... ®Ó tõng b-íc t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh CPH c¸c DNNN ë ViÖt Nam thùc hiÖn cã kÕt qu¶. C¸c nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh lµ c¸c v¨n b¶n ph¸p qui d-íi luËt mµ c¸c bé, c¸c ngµnh ®Þa ph-¬ng, c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n ®Òu ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc vµ ph¶i xem lµ biÖn ph¸p b¾t buéc trong viÖc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp chø kh«ng thÓ xem lµ tïy h-íng, thi hµnh còng ®-îc mµ kh«ng thi hµnh còng ch¼ng sao nh- hiÖn nay. NghÞ ®Þnh 28/CP ngµy 7/5/1999, nghÞ ®Þnh25/CP ngµy 26/3/1997 vµ gÇn ®©y lµ nghÞ ®Þnh 44/1998/N§-CP ngµy 29/6/1998 chuyÓn mét sè DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn,lµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý, c¸c ngµnh, ®Þa ph-¬ng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn cô thÓ ®èi víi mçi ngµnh. ChÝnh phñ cÇn cã nh÷ng chØ thÞ h-íng dÉn vÒ sè l-îng DNNN ph¶i ®-îc CPH trong tõng bé ngµnh, ®Þa ph-¬ng trong tõng thêi gian nhÊt ®Þnh. HiÖn nay c¸c DNNN ®ang lµm ¨n cã l·i hÇu nhvÉn do dù trong viÖc quyÕt ®Þnh chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn, do ®ã ph¶i cã chØ thÞ cho doanh nghiÖp nµo ph¶i thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, sù tù nguyÖn ®¨ng ký thùc hiÖn CPH cña tõng doanh nghiÖp chØ xem lµ yÕu tè cÇn thiÕt cña nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n mµ th«i. CÇn ph¶i nghiªn cøu, bæ sung chÕ ®é -u ®·i ®èi víi ng-êi lao ®éng trong doanh nghiÖp theo h-íng chØ duy tr× viÖc cÊp cæ phÇn ho¸ cho ng-êi lao ®éng theo h-íng cÊp h¼n lµ -u ®·i duy nhÊt vµ tiÕn tíi më réng ®èi t-îng -u ®·i cã thÓ lµ c¸c c«ng nh©n viªn vÒ h-u nh-ng ®· c«ng hiÕn c¶ cuéc ®êi cho doanh nghiÖp hoÆc cã thÓ b¸n chÞu cã thêi h¹n cô thÓ cho c¸n bé nh©n viªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn mua cæ phiÕu. Møc tû lÖ nµy cÇn ®-îc tÝnh kü trong tõng doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tõ bªn ngoµi vµ quyÒn lîi cña c¸n bé nh©n viªn cò khi trë thµnh cæ ®«ng cña c«ng ty cæ phÇn. Ngoµi ra cÇn m¹nh d¹n triÓn khai viÖc b¸n cæ phÇn cho ng-êi n-íc ngoµi vµ ®-a ra c¸c tiªu chuÈn ®èi t-îng ng-êi ViÖt Nam ®Þnh c- ë n-íc ngoµi vµ ng-êi n-íc ngoµi ®Þnh c- l©u dµi ë ViÖt Nam ®-îc mua cæ phÇn g¾n víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ ®æi míi c«ng nghÖ. Nhanh chãng cho ra ®êi trung t©m giao dÞch cæ phiÕu ë 2 thµnh phè lín. Bªn c¹nh ®ã khuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian lµm nhiÖm vô t- vÊn, kinh doanh cæ phiÕu, gi¶m bít rñi ro cho nhµ ®Çu t-, cÇn tiÕn hµnh sím lËp thÞ tr-êng chøng kho¸n ®Ó t¸c ®éng tÝch cùc cho viÖc gãp vèn ®Çu tcña t- nh©n vµo c¸c doanh nghiÖp CPH. V× qua thÞ tr-êng chøng kho¸n ng-êi d©n cã ®iÒu kiÖn ®-îc th«ng tin ®Çy ®ñ h¬n, kÓ c¶ viÖc ph©n tÝch sµng läc th«ng tin, ®Ó x©y dùng c«ng ty cæ phÇn lµm ¨n lµnh m¹nh cã hiÖu qu¶. ThÞ tr-êng chøng kho¸n võa gióp sµng läc c«ng ty lµm ¨n kh«ng lµnh m¹nh, kÐm hiÖu qu¶ ®Ó ®¶m b¶o yªn t©m cho ng-êi mua cæ phiÕu gãp vèn võa t¹o ®-îc lu©n chuyÓn l-u