më ®Çu
§êng lèi chÝnh s¸ch §¹i héi §¶ng toµn quèc ViÖt Nam lÇn thø VI ph©n tÝch
nguyªn nh©n cña t×nh h×nh khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi , ®Þnh híng ®óng ®¾n ,®Ò ra
®êng lèi ®æi míi cho nÒn kinh tÕ níc ta lµ thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ sang
c¬ chÕ thÞ trêng, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt x· héi nh c«ng nghiÖp dÞch vô, n«ng nghiÖp,
dÞch vô ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt tÝnh chÊt s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng
cao.Gãp phÇn quan träng trong thµnh tùu chung cña ®Êt níc ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu cña ViÖt Nam ®· gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ, khai th¸c ®îc néi lùc vµ
ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng lîi thÕ so s¸nh ®Êt níc.§Æc biÖt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña
níc ta tõ nÒn s¶n xuÊt nhá, tù cung cÊp dùa trªn thãi quen vµ nh÷ng kinh nghiÖm
truyÒn thèng kh«ng g¾n víi thÞ trêng th× qua giai ®o¹n ®æi míi võa qua nÒn s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp níc ta ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn trªn mäi mÆt, tõng bíc chuyÓn sang
nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ víi sô ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé gia ®×nh, kinh tÕ trang
tr¹i.
VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· qua chÕ biÕn lµ kh¶ n¨ng tiªu
thô s¶n phÈm. Thùc tr¹ng trong thêi gian võa qua s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña ViÖt
nam ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n nhng lín nhÊt vÉn lµ t×nh tr¹ng d thõa hµng
n«ng s¶n, gi¸ c¶ ngµy cµng gi¶m dÉn tíi t×nh tr¹ng kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ g©y
thiÖt h¹i rÊt lín cho n«ng d©n vµ cho nÒn kinh tÕ.
VÊn ®Ò tiªu thô n«ng s¶n kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ song lu«n lµ vÇn ®Ò
cßn nhiÒu ®iÒu ph¶i nghiªn cøu thªm v× vËy mµ em ®· chän ®Ò tµi lµ: “Thùc tr¹ng
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu”.
1
ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
n«ng s¶n xuÊt khÈu
1. Lîi thÕ so s¸nh vÒ xuÊt khÈu
Tríc hÕt vÒ khÝ hËu cña níc ta thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt v× cã nhiÒu níc,,
¸nh s¸ng mÆt trêi, nhiÖt ®é Èm… §Êt ®ai dµnh cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm tû
lÖ rÊt lín vµ ®ang cã kh¶ n¨ng më réng n÷a.
Nh©n d©n ta cÇn cï lao ®éng, cã nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt
hµng vÒ n«ng d©n cho ®êi sèng hµng ngµy vµ cho xuÊt khÈu. Víi d©n sè 80 triÖu ngêi, trong ®ã trªn 70% lµm n«ng nghiÖp cã ®ñ søc s¶n xuÊt, nh©n c«ng cña níc ta
thÊp nªn gi¸ thµnh s¶n xuÊt rÎ. Víi viÖc vËn t¶i nhiÒu thuËn lîi nªn chi phÝ xuÊt
khÈu kÓ c¶ vËn t¶i thÊp cã thÓ c¹nh tranh ®îc víi níc kh¸c. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn
lîi chñ yÕu b»ng ®êng biÓn vµ xe löa cho níc ta ®Ó s¶n xuÊt vµ xuÊt kh©ñ nh÷ng
mÆt hµng n«ng s¶n
2. TiÒm n¨ng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n ®· qua chÕ
biÕn
N»m ë vïng nhiÖt ®íi giã mïa, ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng to lín ®Ó ph¸t triÓn nÒn
n«ng nghiÖp toµn diÖn híng tíi môc tiªu võa tháa m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng ë
trong níc, võa phôc vô xuÊt khÈu. Trong nh÷ng n¨m qua, xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt
Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng buíc tiÕn m¹nh mÏ, song tËp chung chñ yÕu vµo c¸c s¶n
phÈm th«, tû lÖ n«ng s¶n chÕ biÕn xuÊt khÈu cßn hÕt søc nhá bÐ. Ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp chÕ biÕn g¾n víi c¸c vïng nguyªn liÖu lµ mét yªu cÇu quan träng trong qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt Nam.
3.VÞ trÝ vµ vai trß cña n«ng s¶n chÕ biÕn trong ho¹t ®éng xuÊt
khÈu.
Ngay tõ thêi kú ®Çu xuÊt khÈu hµng ho¸ ra níc ngoµi, n«ng s¶n ®· lµ mÆt
hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Nhµ níc cã chñ tr¬ng ph¸t triÓn ngµnh c«ng
nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu, coi n«ng nghiÖp lµ ngµnh quan träng cho ®êi
sèng nh©n d©n vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh xuÊt khÈu kh¸c. N¨m 1997 kim ng¹ch xuÊt
khÈu ®¹t 5,3 tû USD, gåm mÆt hµng n«ng s¶n vµ n«ng s¶n chÕ biÕn ®¹t 1855 triÖu
USD chiÕm tû träng 31%. §Õn n¨m 2001 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 11.523 triÖu
USD trong ®ã mÆt hµng n«ng s¶n vµ n«ng s¶n chÕ biÕn ®¹t3.456,9 triÖu USD, chiÕm
tû träng 30%.
2
L¬ng thùc cña níc ta trong ®ã mÆt hµng n«ng s¶n ®· gi¶i quyÕt nhiÒu c«ng
¨n viÖc lµm cho 70- 80% lao ®éng ë n«ng th«n, æn ®Þnh ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn cña ngêi d©n c¶ níc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. Kh«ng thÓ tëng tîng ®îc
n«ng th«n ViÖt Nam gÇn 20 n¨m tríc ®©y thiÕu l¬ng thùc, ®êi sèng khã kh¨n, c¬ së
h¹ tÇng giao th«ng, thñy lîi, yÕu kÐm, l¹c hËu. ThÕ mµ chØ 15 n¨m ®æi míi, ®îc
mïa, tõ níc ph¶i thêng xuyªn nhËp khÈu l¬ng thùc nay trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o
thø 2 trªn thÕ giíi. Bé mÆt n«ng th«n thay ®æi hµng ngµy: ®iÖn, ®êng, chuång tr¹i
®· h×nh thµnh. Mét n«ng th«n tiÕn bé kh¸c h¼n so víi tríc kia tuy cßn nhiÒu khã
kh¨n ®ang ®îc gi¶i quyÕt.
3
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÔ biÕn
n«ng s¶n xuÊt khÈu
1. T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ViÖt Nam cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn tÝch cùc. Víi hµng chôc ngµn c¬ së thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ víi
c¸c quy m« kh¸c nhau, hµng n¨m c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ®· s¶n xuÊt nhiÒu
lo¹i hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu.
Tuy nhiªn, chÕ biÕn n«ng s¶n, trong ®ã cã n«ng s¶n xuÊt khÈu, vÉn lµ ngµnh c«ng
nghiÖp nhá bÐ, c«ng nghÖ l¹c hËu. Díi ®©y lµ t×nh h×nh mét sè ngµnh chÕ biÕn n«ng
s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu.
B¶ng: S¶n lîng mét sè n«ng s¶n chÕ biÕn
§¬n vÞ: 1.000 tÊn
MÆt hµng
1996
1999
2000
2001
2002
2003
Xay s¸t g¹o
150582
19.242
21.807
22.225
25.460 27.400
§êng mËt
517,2
736,0
947,3
1.208,7 1.057,8 1.077,8
ChÌ bóp kh«
40,2
56,6
70,3
69,9
82,6
85,4
ChÌ chÕ biÕn
24.2
52,7
63,7
70,1
82,1
85,0
Cµ phª nh©n
218,0
427,4
553,2
802,5
840,6
688,7
Cao su mñ kh« 124,7
193,5
248,7
290,8
312,6
331,4
Hoa qu¶ hép
12,784
20,026
13,868
11,438
11,450 11,500
Dçu thùc vËt
38,612
94,648
216,543
280,075 281,000 315,000
Nguån niªn gi¸m thèng kª 2003
Xay s¸t g¹o (d¹ng chÕ biÕn ®¬n gi¶n): c¶ níc cã h¬n 5.000 c¬ së xay s¸t tËp
trung víi c«ng suÊt tõ 8- 60 tÊn/ ca/ c¬ së. ë miÒn B¾c, c¸c c¬ së nµy ®îc x©y dùng
tõ nh÷ng n¨m 1960 ®Õn nay ®· cò n¸t vµ ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶. ë miÒn Nam, c¸c
c¬ së xay s¸t chñ yÕu do t nh©n qu¶n lý víi thiÕt bÞ l¹c hËu. GÇn ®©y, ViÖt Nam ®·
®Çu t mét sè nhµ m¸y lín t¹i ®ång b»ng s«ng Cöu Long víi thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cña níc
ngoµi phôc vô xuÊt khÈu g¹o. Nhê ®ã tØ lÖ g¹o phÈm cÊp g¹o chÊt lîng cao (<10%
tÊm) ®¹t ®îc tren 55%, tû lÖ g¹o phÈm cÊp xÊu (>35% tÊm) gi¶m xuèng cßn 4%
ChÕ biÕn chÌ: c¶ níc hiÖn cã 90 c¬ së chÕ biÕn chÌ c«ng nghiÖp, trong ®ã cã
13 doanh nghiÖp nhµ níc, 6 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, cßn l¹i doanh
nghiÖp ngoµi nhµ níc, c«ng suÊt thiÕt kÕ ®¹t 1.190 tÊn chÌ bóp t¬i/ ngµy, t¬ng øng
víi 89.827 tÊn chÌ chÕ biÕn/ n¨m. ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu chÌ ®en sang Irag,
Anh, Nga vµ mét sè níc §«ng ¢u. C¸c d©y chuyÒn chÕ biÕn chÌ ®en xuÊt khÈu chñ
yÕu nhËp khÈu tõ Liªn X« cò, nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã trang bÞ mét sè d©y chuyÒn
míi hiÖn ®¹i h¬n, nhng nh×n chung thiÕt bÞ c«ng nghÖ chÕ biÕn cßn l¹c hËu, thiÕu
4
®ång bé ®· ¶nh hëng xÊu ®Õn chÊt lîng chÌ xuÊt khÈu.
ChÕ biÕn cµ phª: cã 16 doanh nghiÖp nhµ níc (Tæng C«ng ty cµ phª ViÖt
Nam), mét doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, 14 doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh víi 50 d©y chuyÒn chÕ biÕn cµ phª nh©n ®¹t c«ng suÊt 100.000 tÊn/ n¨m. ChÕ
biÕn cµ phª cña ViÖt Nam cã 2 lo¹i: chÕ biÕn cµ phª h¹t; chÕ biÕn cµ phª rang, xay,
hßa tan. Cµ phª h¹t chñ yÕu chÕ biÕn b»ng ph¬ng ph¸p kh« víi thiÕt bÞ thñ c«ng l¹c
hËu, v× vËy chÊt lîng cµ phª h¹t rÊt thÊp. Theo ®¸nh gi¸ cña WB, chØ cã kho¶ng 2%
s¶n lîng cµ phª xu©ts khÈu cña ViÖt Nam ®¹t lo¹i 1 (R1), cßn l¹i lµ lo¹i R2 vµ R3
(cµ phª x«). §ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng lµm gi¶m hiÖu qu¶
xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam. C¶ níc hiÖn chØ cã 1 doanh nghiÖp chÕ biÕn cµ phª hßa
tan phôc vô nhu cÇu trong níc.
ChÕ biÕn cao su: tæng c«ng suÊt chÕ biÕn mñ cao su ®¹t kho¶ng 250.000 tÊn.
ThiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn mñ cao su cña ViÖt Nam l¹c hËu nªn chØ cã kh¶
n¨ng ®¸p øng nhu c©ï cÊp thÊp (®Ó s¶n xuÊt s¨m lèp) víi thÞ trêng chñ yÕu lµ Trung
Quèc, cha cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu chÊt lîng cao cña c¸c thÞ trêng lín nh Mü,
EU, NhËt B¶n. GÇn ®©y, Tæng c«ng ty Cao su ®Çu t míi mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn
hiÖn ®¹i h¬n, tõ ®ã ®· më réng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cao su mñ kh« vµo c¸c thÞ trêng
tiÒm n¨ng nµy.
Mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ trong khi gi¸ c¸c hµng n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn,
hoÆc míi qua s¬ chÕ trªn thÞ trêng thÕ giíi gi¶m m¹nh th× gi¸ c¸c hµng n«ng s¶n ®·
qua chÕ biÕn kh«ng thay ®æi. Trong khi ®ã, nhiÒu hµng n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn
®îc xÕp vµo danh môc hµng nh¹y c¶m ®Ó lµm chËm qu¸ tr×nh gi¶m thuÕ, cßn mÆt
hµng ®· qua chÕ biÕn l¹i ®îc ®a vµo danh môc hµng c¾t gi¶m thuÕ nhanh. Nh vËy,
kho¶ng c¸ch hiÖu qu¶ gi÷a hµng n«ng s¶n chÕ vµ hµng n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn
ngµy cµng trë nªn râ rÖt, c¸c níc trªn thÕ giíi, nhÊt lµ c¸c níc ph¸t triÓn ®Òu cã xu
híng ph¸t triÓn c¸c hµng n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn, ®Æc biÖt qua qu¸ tr×nh chÕ biÕn
s©u ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ sù c¹nh tranh cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh.
So víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm kh¸c, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng
s¶n võa nhá bÐ vÒ quy m«, l¹c hËu vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, ®¬n ®iÖu vÒ s¶n phÈm s¶n
xuÊt ra. Tõ ®ã, sù t¸c ®éng cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ®Õn s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ, tØ träng n«ng s¶n chÕ biÕn trong tæng s¶n lîng s¶n xuÊt
cßn rÊt thÊp (chÌ: 55%; rau qu¶: 5%, thÞt: 1%…). CÇn nh×n nhËn nguyªn nh©n cña
t×nh tr¹ng nµy trªn cµ 3 phÝa:
- Cha chó träng ®óng møc viÖc ®Çu t ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn
n«ng s¶n.
5
- Vïng nguyªn liÖu cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
- C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc cßn bÊt cËp.
2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÔ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu
Kinh tÕ ViÖt Nam ®· bíc vµo tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi mµ më ®Çu lµ
viÖc tham gia vµo AFTA. Níc ta lµ níc cã trªn 70% d©n sè lµ n«ng nghiÖp, do vËy
khi bíc ch©n vµo tiÕn tr×nh héi nhËp, ngoµi chuyÖn ®em nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü
thuËt cho n«ng d©n cßn ph¶i hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng n«ng
s¶n. ThÕ nhng, theo ®¸nh gi¸ cña ViÖn Kinh tÕ n«ng nghiÖp thuéc Bé NN&PTNT,
c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc b¶o qu¶n chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n
hiÖn ®ang ®èi ®Çu víi thùc tr¹ng: thiÕu vèn, c¬ së vËt chÊt nghÌo nµn, c«ng nghÖ
chÕ biÕn l¹c hËu, thiÕu th«ng tin thÞ trêng, ®éi ngò c¸n bé cha ®µo t¹o thÝch øng víi
c¬ chÕ thÞ trêng. Nh÷ng sù thiÕu thèn nµy ®· lµm cho ngêi n«ng d©n bÊt an trong
s¶n xuÊt. Trong khi ®ã, c¸c mÆt hµng chÕ biÕn n«ng s¶n cña níc ta hiÖn ®ang chiÕm
tû träng lín, kho¶ng 40% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc.
C¬ së ®Ó ®a ra nhËn ®Þnh nµy lµ ViÖn Kinh tÕ n«ng nghiÖp ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t
60 doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng trong lÜnh vùc b¶o qu¶n chÕ biÕn vµ tiªu thô
ba lo¹i n«ng s¶n lµ chÌ, cµ phª, rau qu¶ t¹i mét sè tØnh. KÕt qu¶ chØ cã 2 doanh
nghiÖp cã c«ng nghÖ chÕ biÕn hiÖn ®¹i (chiÕm 2,22%) cßn l¹i lµ sö dông c«ng nghÖ
®· qua 3 hoÆc 4 thÕ hÖ: 73% nhµ xëng cña c¸c c¬ së chÕ biÕn rÊt t¹m bî, ch¾p v¸;
40% chñ doanh nghiÖp kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é tay nghÒ mµ chñ
yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp cha cã thÞ trêng æn ®Þnh, ho¹t
®éng mang tÝnh tù ph¸t, kh«ng cã chiÕn lîc l©u dµi trong kinh doanh nhÊt lµ cha cã
chiÕn lîc ®Çu t cho vïng nguyªn liÖu vµ chiÕn lîc thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
ChÝnh v× vËy, s¶n phÈm lµm ra cña c¸c doanh nghiÖp chØ cã kho¶ng 5,2 ®¹t chÊt lîng quèc tÕ phÇn cßn l¹i chÊt lîng kh«ng b»ng mÆt hµng cïng lo¹i ë c¸c níc trong
khu vùc nhng l¹i cã gi¸ thµnh cao. Cßn l¹i sè doanh nghiÖp cha cã ®¨ng ký chÊt lîng s¶n phÈm chiÕm 85- 92%, nªn khã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
L©u nay, ngêi n«ng d©n ch¼ng an t©m bëi s¶n phÈm n«ng s¶n cña hä lµm ra thêng
bÞ rít gi¸ khi tróng mïa, chÝnh mét phÇn lµ do c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn kh«ng thÓ
®¸p øng. Th«ng tin dù b¸o vÒ thÞ trêng nãi chung lµ Ýt ái vµ thiÕu chÝnh x¸c, lµm cho
c¶ c¸c c«ng nghiÖp xuÊt khÈu vµ n«ng d©n ®Òu chÞu nhiÒu thiÖt h¹i ®Æc biÖt lµ víi
c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu nhiÒu nh g¹o, ®iÒu vµ cµ phª. C«ng t¸c khuyÕn n«ng, ph¸t
triÓn vïng nguyªn liÖu cha ®i ®«i víi viÖc x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn n«ng s¶n.
C¸c nhµ m¸y chÕ biÕn n«ng s¶n hiÖn cã th× l¹c hËu vÒ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n
phÈm chÊt lîng thÊp, gi¸ thµnh cao. C«ng nghÖ chÕ biÕn sau thu ho¹ch l¹c hËu vµ Ýt
6
phæ biÕn tíi ngêi d©n, kh«ng ®îc c¬ quan chøc n¨ng quan t©m ®óng møc ®· lµm trë
ng¹i nhiÒu tíi xuÊt khÈu, thiÖt h¹i to lín tíi ngêi n«ng d©n vµ kinh tÕ ®Êt níc.
Nguån gèc cña yÕu kÐm lµ sù bÊt cËp ë c¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ quy ho¹ch n«ng
nghiÖp, c¸c c¬ quan cã nhiÖm vô ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ tham mu cho ngµnh
n«ng nghiÖp.
7
Ch¬ng 3: Ph¬ng híng ph¸t triÓn vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ
yÕu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn
n«ng s¶n xuÊt khÈu.
1. Ph¬ng híng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt
khÈu
- TËp trung ®Çu t ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn nh÷ng lo¹i n«ng s¶n cã
lîi thÕ c¹nh tranh vµ nguån nguyªn liÖu dåi dµo, cã thÞ trêng tiªu thô
réng (g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu, hoa qu¶, cao su…)
- B¸m s¸t nhu cÇu thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ, n©ng cao møc ®é chÕ
biÕn n«ng s¶n ®Ó ®a ra thÞ trêng chñng lo¹i n«ng s¶n chÕ biÕn ®a d¹ng,
phï hîp víi thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng.
- TËp trung ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, hiÖn ®¹i hãa thiÕt bÞ chÕ biÕn, ®ång
thêi sö dông hîp lý c¸c c«ng nghÖ truyÒn thèng; ®Æc biÖt coi träng chÊt
lîng s¶n phÈm vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm.
- Cã c¬ chÕ thÝch hîp b¶o ®¶m sù g¾n bã chÆt chÏ gi÷a chÕ biÕn n«ng s¶n
vµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu, b¶o ®¶m nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho viÖc chuyÓn
dÞch c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i.
- Huy ®éng nguån lùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t ph¸t triÓn vïng
nguyªn liÖu vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn n«ng s¶n, trong ®ã khuyÕn khÝch ph¸t
triÓn m¹nh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi Nhµ Níc.
2.Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu
2.1- Ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung
Trªn c¬ së c¸c tµi liÖu ®iÒu tra c¬ b¶n, ®¸nh gi¸ lîi thÕ cña c¸c vïng sinh th¸i
®Ó quy ho¹ch x©y dùng c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung, quy m« lín t¹o c¬ së
nguyªn liÖu v÷ng ch¾c cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Quy ho¹ch vïng s¶n
xuÊt nguyªn liÖu tËp trung lµ c¬ së ®Ó quy ho¹ch m¹ng líi gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu
vµ chÕ biÕn nguyªn liÖu, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¶ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn n«ng s¶n.
Thùc tÕ cho thÊy, viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ph©n t¸n, manh món nh hiÖn
nay ®· g©y bÊt lîi cho c¶ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn. Trong khi nhiÒu doanh nghiÖp chÕ
biÕn thiÕu nguyªn liÖu, th× n«ng d©n l¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n trong tiªu thô n«ng s¶n
xuÊt ra do n«ng d©n kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu chÊt lîng cña chÕ biÕn c«ng
nghiÖp. Tõ ®ã, viÖc h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó
øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo trång trät vµ ch¨n nu«i, thay
8
thÕ c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cò kh«ng ®¸p øng tèt yªu cÇu chÕ biÕn vµ tiªu dïng
b»ng nh÷ng gièng c©y con míi cã n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt vµ gi¸ thµnh rÎ.
CÇn nghiªn cøu ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« nh»m thóc ®Èy h×nh thµnh c¸c vïng
s¶n xuÊt nguyªn liÖu tËp trung: chÝnh s¸ch ®Êt ®ai chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh dông
hç trî chuyÓn giao khoa häc vµ c«ng nghÖ, chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng. ChØ khi nµo cã
c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp th× quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu míi ®îc thùc hiÖn vµ c«ng
nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n míi cã c¬ së nguyªn liÖu v÷ng ch¾c ®Ó ph¸t triÓn.
2.2- §a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n.
C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n, song kh«ng phô thuéc lo¹i ngµnh then chèt. Bëi vËy, ®Þnh híng ®Çu t ph¶i
thÓ hiÖn ®îc t tëng “ph©n c«ng” ®Çu t râ rµng vµ hîp lý, b¶o ®¶m ph¸t huy ®îc søc
m¹nh tæng hîp trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kinh tÕ phøc t¹p nµy, tr¸nh t×nh tr¹ng
Nhµ níc «m ®åm thùc hiÖn ®Çu t ph¸t triÓn doanh nghiÖp chÕ biÕn khi nguån lùc tµi
chÝnh h¹n hÑp.
ViÖc huy ®éng c¸c nguån vèn cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt
khÈu cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c híng sau ®©y:
§Çu t ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng phôc vô khai th¸c vµ ph¸t triÓn c¸c vïng sø
mÖnh lÞch s¶n xuÊt nguyªn liÖu tËp trung (hÖ thèng ®êng giao th«ng, thuû lîi,
m¹ng líi ®iÖn, hÖ thèng tr¹m tr¹i gièng).
§Çu t ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng phôc vô x©y dùng vµ s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së chÕ
biÕn n«ng s¶n (h¹ tÇng c¸c khu c«ng nghiÖp hoÆc c¸c côm c«ng nghiÖp tËp
trung, giao th«ng, cÊp tho¸t níc, m¹ng líi ®iÖn).
Dµnh nguån vèn tho¶ ®¸ng cho thùc hiÖn c«ng t¸c khuyÕn n«ng nh»m thóc
®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i vµ ¸p dông c¸c thµnh tùu
khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt nguyªn liÖu…
KhuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi nhµ níc ®Çu t kh«ng h¹n chÕ ®Ó ph¸t
triÓn vïng nguyªn liÖu vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, ®Æc biÖt lµ
n«ng s¶n xuÊt khÈu. §Ó hiÖn thùc ho¸ viÖc khuyÕn khÝch, cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch u
®·i vÒ ®Êt ®ai, tÝn dông, thuÕ… t¹o sù hÊp dÉn lín víi c¸c nhµ ®Çu t trong viÖc t¹o
lËp vµ vËn hµnh doanh nghiÖp, Nhµ níc cã thÓ hç trî viÖc ®µo t¹o lao ®éng, cung
cÊp th«ng tin thÞ trêng vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ.
Xóc tiÕn m¹nh mÏ h¬n qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn cã
trong ngµnh chÕ biÕn n«ng s¶n. §©y lµ c¸ch thøc quan träng ®Ó huy ®éng c¸c nguån
vèn ®¸p øng yªu cÇu ®Çu t më réng s¶n xuÊt, thóc ®Èy ®æi míi c«ng nghÖ, hiÖn ®¹i
9
ho¸ c«ng nghÖ chÕ biÕn, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt- kinh doanh. VÒ ®èi tîng mua
cæ phÇn, ngoµi ngêi lao ®«ng trong doanh nghiÖp, c¸ thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n trong
níc, cÇn më réng ra c¶ viÖc b¸n cæ phÇn cho ngêi níc ngoµi. Sù tham gia cña c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ vµ më réng
xuÊt khÈu n«ng s¶n chÕ biÕn.
2.3- C¸c gi¶i ph¸p hç trî xuÊt khÈu.
Khai th«ng thÞ trêng tiªu thô lµ ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu cho viÖc ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu n«ng s¶n chÕ biÕn cña ViÖt Nam. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, mét
mÆt t¹o c¬ héi më réng ph¹m vi thÞ trêng, mÆt kh¸c còng t¹o ¸p lùc c¹nh tranh gay
g¾t víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Víi tr×nh ®é
c«ng nghÖ l¹c hËu, søc c¹nh tranh cßn kÐm, ®Ó th¾ng lîi trong c¹nh tranh quèc tÕ,
x¸c lËp vµ cñng cè vÞ thÕ trªn thÞ trêng thÕ giíi, ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p trong s¶n
xuÊt nguyªn liÖu vµ chÕ biÕn, cÇn coi träng c¸c gi¶i ph¸p vÒ thÞ trêng. Nh÷ng vÊn ®Ò
quan träng cÇn quan t©m nghiªn cøu gi¶i quyÕt lµ:
H×nh thµnh chÝnh s¸ch thÞ trêng ë tÇm quèc gia cho hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu.
Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ lîi thÕ cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam, ®Æc ®iÓm vµ xu thÕ
vËn ®éng cña thÞ trêng n«ng s¶n thÕ giíi, cÇ ®Þnh râ nh÷ng thÞ trêng trung
t©m cho mçi lo¹i n«ng s¶n vµ c¸c chÝnh s¸ch thÝch øng ®Ó th©m nhËp vµ cñng
cè chç ®øng cña hµng n«ng s¶n chÕ biÕn trªn thÞ trêng.
Cung cÊp th«ng tin thÞ trêng cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn
c¸c dù b¸o trung h¹n vµ dµi h¹n ®Ó cã sù ®iÒu chØnh s¶n xuÊt vµ ®iÒu chØnh
chÝnh s¸ch thÝch hîp. Ph¸t huy vai trß tÝch cùc vµ chñ ®éng cña c¸c c¬ quan
®¹i diÖn th¬ng m¹i ViÖt Nam ë níc ngoµi trong viÖc cung cÊp th«ng tin thÞ trêng vµ vai trß lµ cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi c¸c chñ thÎe
kinh tÕ níc ngoµi.
ThiÕt lËp vµ më réng c¸c quan hÑ liªn kÕt trong xuÊt khÈu n«ng s¶n chÕ
biÕn..Sù phèi hîp gi÷a c¸c chñ thÎ s¶n xuÊt nguyªn liÖu, c¸c doanh nghiÖp
chÕ biÕn, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu víi nhau lµ c¸ch thøc quan träng n©ng
cao kh¶ n¨ng øng phã víi c¸c ¸p lùc c¹nh tranh cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ níc
ngoµi trong c¸c quan hÖ th¬ng m¹i quèc tÐ.
T¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu n«ng s¶n chÕ biÕn b»ng nh÷ng
h×nh thøc ®a d¹ng: tham gia héi chî… triÓn l·m quèc tÕ, qu¶ng b¸ s¶n phÈm
trªn c¸c thÞ trêng truyÒn thèng vµ thÞ trêng míi; x©y dùng th¬ng hiÖu n«ng
10
s¶n chÕ biÕn; phèi hîp ho¹t ®éng giíi thiÖu n«ng s¶n chÕ biÕn víi ho¹t ®éng
du lÞch.
11
kÕt luËn
Thùc hiÖn ®êng lèi cña §¶ng vµ nhµ níc, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nÒn kinh tÕ níc ta ®ang ®¹t nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ
trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng thµnh c«ng vît bËc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
NÒn n«ng nghiÖp níc ta tõ mét níc tù cung tù cÊp ®· dÇn ph¸t triÓn theo híng nÒn
n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸. Quy m« s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt chÊt lîng ngµy mét
t¨ng kh«ng nh÷ng ®¸p øng nhu cÇu trong níc mµ xuÊt khÈu ngµy cµng nhiÒu.VÊn
®Ò tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi hµng ho¸ n«ng s¶n vµ n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn lu«n lµ
vÊn ®Ò quan t©m kh«ng chØ riªng ngêi n«ng d©n mµ c¶ x· héi cµng trë nªn quan
träng ®èi víi níc ta víi 80% d©n sè sèng trong khu vùc n«ng th«n.
12
danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. S¸ch qu¶n lý vµ nghiÖp vô kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ
PGS.TS TrÇn V¨n Chu
2. T¹p chÝ doanh nghiÖp vµ th¬ng m¹i- TrÇn §«ng Sè 4 n¨m 2003
3. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn- NguyÔn KÕ TuÊn - sè 5 - 2004
4. T¹p chÝ ngo¹i th¬ng- Do·n KÕ B«n sè 13 n¨m 2003
5. .S¸ch “ Mét sè biÖn ph¸p tµi chÝnh ph¸t triÓn n«ng s¶n hµng ho¸ xuÊt khÈu” XB
tµi chÝnh, 2000.
13
môc lôc
më ®Çu......................................................................................................
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn
n«ng s¶n xuÊt khÈu.........................................................................................
1. Lîi thÕ vÒ so s¸nh xuÊt khÈu...............................................................................
2. TiÒm n¨ng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn.......................
3. VÞ trÝ vµ vai trß cña n«ng s¶n chÕ biÕn trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu.....................
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn
n«ng s¶n xuÊt khÈu.........................................................................................
1. T×nh h×nh xuÊt khÈu n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn...................................................
2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu........................
Ch¬ng 3: Ph¬ng híng ph¸t triÓn vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ
yÕu ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt
khÈu...........................................................................................................................
1. Ph¬ng híng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu.......................
2. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu....................................................................................
2.1. Ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung......................................................
2.2. §a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp
chÕ biÕn n«ng s¶n...........................................................................................
2.3. C¸c gi¶i ph¸p hç trî xuÊt khÈu.....................................................................10
KÕt luËn.................................................................................................12
14
- Xem thêm -
.DOC 
14 
223 
63 
