Tài liệu Chính sách tiền tệ - chính sách lãi suất và nghiệp vụ thị trường mở trong hệ thống chính sách tiền tệ ở việt nam hiện nay

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chÝnh s¸ch tiÒn tÖ - chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ nghiÖp vô thÞ tr-êng më trong hÖ thèng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam hiÖn nay lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang b-íc vµo thÕ kû 21 thÕ kû cña héi nhËp, toµn cÇu ho¸ vµ sù ph¸t triÓn to lín cña kinh tÕ toµn cÇu. BÊt cø mét nÒn kinh tÕ quèc gia nµo còng ®Òu kh«ng n»m ngoµi xu thÕ kinh tÕ tÊt yÕu ®ã. §èi víi ViÖt Nam còng vËy xu thÕ héi nh©p¹, ph¸t triÓn lµ con ®-êng duy nhÊt vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong c«ng cuéc x©y dùng CNXH vµ ®i lªn CNCS nÕu kh«ng muèn bÞ tôt hËu vµ suy vong. §Ó b¾t kÞp xu thÕ cña thêi ®¹i vµ chñ ®éng hoµ nhËp ®Ó cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c vÒ kinh tÕ ®ßi hái chóng ta ph¶i cã ®-êng lèi, chiÕn l-îc v÷ng ch¾c vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« thËt sù cã hiÖu qu¶. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX ®· kh¼ng ®Þnh ®-êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ lµ : “ §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®-a n-íc ta trë thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp, -u tiªn ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, ®ång thêi x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, ph¸t huy cao ®é néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ bÒn v÷ng …” . NÒn kinh tÕ thÕ giíi víi xu thÕ ph¸t triÓn ®i lªn v-ît bËc ®· ®em l¹i nhiÒu c¬ héi cho ®Êt n-íc ta ®i lªn v-ît bËc ®· ®em l¹i nhiÒu c¬ héi cho ®Êt n-íc ta ®i lªn ®uæi kÞp c¸c n-íc ph¸t triÓn, ®ång thêi nã còng lu«n diÔn biÕn phøc t¹p, th¨ng trÇm t¹o ra nhiÒu th¸ch thøc to lín ®èi víi ®Êt n-íc. §Ó x©y dùng ®-îc mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh vµ æn ®Þnh ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ ®óng ®¾n, cã hiÖu qu¶, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn cña ®Êt n-íc. N»m trong hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ®ãng mét vai trß rÊt quan träng mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 1 §Ó cã ®-îc mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®óng ®¾n thùc sù cã t¸c dông tÝch cùc, hiÖu qu¶ trong viÖc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ®ãi hái chóng ta ph¶i nghiªn cøu thËt kü, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c t×nh h×nh thùc tiÔn cña ®Êt n-íc ®Ó cã thÓ ®Ò ra ®-îc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ thÝch hîp vµ thùc hiÖn tèt, cã hiÖu qu¶. Thùc tÕ qua nhiÒu n¨m viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®· thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ tÝch cùc to lín cho nÒn kinh tÕ, tuy nhiªn nã còng cßn cã nhiÒu h¹n chÕ vµ bÊt cËp ®ßi hái tiÕp tôc nghiªn cøu, söa ®æi, s¸ng t¹o ®Ó cã mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ hoµn thiÖn víi hiÖu qu¶ cao nhÊt. Víi vai trß quan träng nh- trªn cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, th× viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ hÕt søc cÇn thiÕt, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng sinh viªn kinh tÕ, ®Ó n©ng cao tÇm hiÓu biÕt cña m×nh vÒ c¸c vÊn ®Òn kinh tÕ. §Ò tµi nghiªn cøu nµy em chñ yÕu tËp trung nghiªn cøu vµ viÖc sö dông c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë n-íc ta thêi gian qua. Trong ®ã tËp trung chñ yÕu vµo nghiªn cøu chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ nghiÖp vô thÞ tr-êng më ë n-íc ta. Bµi nghiªn cøu kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, h¹n chÕ …em rÊt mong nhËn ®-îc sù gãp ý, chØ b¶o cña c¸c thÇy vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Cao Cù Béi ®· tËn t×nh gióp ®ì, h-íng dÉn em hoµn thµnh bµi nghiªn cøu nµy. Hµ Néi 11- 2001 Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 2 PhÇn I: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia I. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. 1. Quan ®iÓm vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. §èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi, muèn cho ®Êt n-íc ph¸t triÓn ®i lªn, æn ®Þnh …. ®Òu ph¶i ho¹ch ®Þnh ®Ò ra vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ë tÇm vÜ m«. Mçi mét lÜnh vùc: kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ …tån t¹i mét hÖ thèng chÝnh s¸ch ®Ó ®Þnh h-íng vµ v¹ch ra nh÷ng ®-êng lèi chiÕn l-îc ®Ó ph¸t triÓn lÜnh vùc ®ã. Còng nh- c¸c lÜnh vùc kh¸c, kinh tÕ lµ mét phÇn rÊt quan träng ®ãng gãp vµo sù æn ®Þnh ph¸t triÓn phån vinh cña mét ®Êt n-íc. N-íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi (®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é) th× viÖc x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, phån vinh, hiÖn ®¹i, æn ®Þnh, cã møc t¨ng tr-ëng cao, ®êi sèng vËt chÊt cña nh©n d©n ë møc cao … lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu môc tiªu quan träng vµ lµ mét vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay ë n-íc ta. Sau 15 n¨m ®æi míi, tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN, nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín ®¸ng kÓ. Nh÷ng thµnh tùu nµy ngoµi sù næ lùc to lín cña toµn d©n c¶ n-íc th× viÖc ho¹ch ®Þnh thùc thi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« còng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi nh÷ng thµnh tùu v-ît bËc nµy. trong hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« th× chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch träng yÕu gãp phÇn quan träng trong viÖc ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ quèc d©n t¨ng tr-ëng liªn tôc ë møc cao vµ t-¬ng ®èi æn ®Þnh. VËy chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ®-îc hiÓu nh- thÕ nµo? Nãi chung, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia lµ mét chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n-íc giao cho Ng©n hµng Nhµ n-íc thùc hiÖn nh»m mét môc tiªu chung lµ t¨ng Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 3 tr-ëng vµ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. Theo ®iÒu 2 cña luËt Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam th×: “ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét bé phËn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh cña Nhµ n-íc nh»m æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, kiÒm chÕ l¹m ph¸t gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n” . Víi chÝnh s¸ch nµy, Nhµ n-íc thèng nhÊt qu¶n lý mäi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, ®éng viªn c¸c nguån lùc trong n-íc, ®ång thêi tranh thñ c¸c nguån lùc bªn ngoµi, t¹o nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Trªn c¬ së ®ã gi÷ v÷ng ®Þnh h-íng XHCN, gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia, më réng hîp t¸c vµ héi nhËp quèc tÕ, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ xÝ nghiÖp, gãp phÇn thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét chÝnh s¸ch n»m trong hÖ thèng chÝnh s¸ch vÜ m« nãi chung, nã thèng nhÊt vµ cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c vÒ mÆt qu¶n lý thùc hiÖn, t¸c ®éng vµ ®Òu nhµm môc tiªu chung lµ t¨ng tr-ëng æn ®Þnh ®Ó ®i ®Õn ph¸t triÓn. Do vËy khi nghiªn cøu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia lu«n ph¶i ®Æt nã trong sù thèng nhÊt víi hÖ thèng chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c vµ lu«n liªn hÖ víi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c vÒ viÖc thùc hiÖn vµ môc tiªu chung. Khi nãi ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ta ph¶i hiÓu chÝnh s¸ch nµy ®-îc Nhµ n-íc giao cho Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam thùc thi chÝnh s¸ch nµy thay mÆt Nhµ n-íc. Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam n¾m trong tay c¸c c«ng cô tiÒn tÖ sÏ thay mÆt Nhµ n-íc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh»m c¸c môc tiªu mµNhµ n-íc ®· ®Þnh h-íng. Trong ph¹m vi bµi nghiªn cøu nµy tËp trung vµo viÖc nghiªn cøu viÖc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam b»ng c¸c c«ng cô tiÒn tÖ cã trong tay cña m×nh. 2. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Nh- ®Þnh nghÜa cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong luËt Ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam ®· chØ ra ta thÊy môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ: “ æn ®Þnh gi¸ ®ång tiÒn, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®¶m b¶o Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 4 quèc phßng, an ninh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n” . Qua ®Þnh nghÜa nµy ta thÊy ®-îc c¸c môc tiªu cô thÓ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh- sau: a. æn ®Þnh tiÒn tÖ: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ph¶i ®¶m b¶o sù æn ®Þnh tiÒn tÖ trong n-íc, ®ång tiÒn kh«ng bÞ mÊt gi¸ mét c¸ch ®ét ngét, nghiªm träng, kiÓm so¸t ®-îc l-îng tiÒn cung øng ®Ó tõ ®ã ®iÒu chØnh l-îng tiÒn cung øng nh»m vµo c¸c môc tiªu kh¸c. b. æn ®Þnh gi¸ c¶: L¹m ph¸t lu«n lµ c¨n bÖnh kinh niªn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. L¹m ph¸t lµm cho møc gi¸ c¶ chung t¨ng lªn g©y nªn t×nh tr¹ng bÊp bªnh cña nÒn kinh tÕ, khi l¹m ph¸t ë møc cao th× viÖc lËp kÕ ho¹ch trong t-¬ng lai khã kh¨n, viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ rÊt khã kh¨n, ch-a nhiÒu rñi ro, g©y c¨ng th¼ng cho c¸c quan hÖ x· héi cña ®Êt n-íc… l¹m ph¸t cã t¸c ®éng rÊt sÊu ®Õn nÒn kinh tÕ khi nã ë møc cao. V× thÕ mét môc tiªu quan träng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®ã lµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t, gi÷ cho l¹m ph¸t ë møc thÊp ®Ó cã thÓ “ kÝch thÝch” nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng, tøc lµ gi÷ cho møc gi¸ chung æn ®Þnh vµ ë møc t¨ng nhÑ phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn ®¹i. c. æn ®Þnh l·i suÊt: L·i suÊt lµ biÓu hiÖn quan träng cña sù c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ. Khi cung vµ cÇu tiÒn tÖ (cÇu hay cung tr¸i phiÕu) biÕn ®éng sÏ lµm cho møc l·i suÊt chung trong nÒn kinh tÕ thay ®æi. Ta ®· biÕt, l·i suÊt chÝnh lµ chi phÝ c¬ héi cña viÖc gi÷ tiÒn, lµ chi phÝ cña ng-êi ®i vay, do ®ã khi l·i suÊt thay ®æi sÏ lµm cho chi phÝ c¬ héi cña viÖc gi÷ tiÒn thay ®æi, chi phÝ cña ng-êi vay biÕn ®éng. NÕu sù biÕn ®éng nµy lín sÏ ¶nh h-ëng lín ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ (cho vay, ®i vay, ®Çu t-, mua tµi s¶n, tiªu dïng …) nÒn kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh. L·i suÊt cßn t¸c ®éng ®Õn nhiÒu biÕn sè kinh tÕ vÜ m« kh¸c (tæng cÇu, GDP…), do ®ã viÖc ®iÒu chØnh cho l·i suÊt ë møc thÝch hîp, æn ®Þnh lu«n lµ mét môc tiªu quan träng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. d. æn ®Þnh tû gi¸: Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 5 §èi víi n-íc ta hiÖn nay, nÒn kinh tÕ ®-îc më cöa dÇn (tõ 1986, khi thay ®æi c¬ chÕ kinh tÕ ), xu h-íng giao l-u héi nhËp kinh tÕ lµ tÊt yÕu th× tû gi¸ lµ mét biÕn sè rÊt quan träng. ViÖc héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu ®· vµ ®ang ®-a l¹i cho chóng ta nhiÒu c¬ vµ th¸ch thøc lín ®èi víi viÖc t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. tû gi¸ cã t¸c ®éng ®Õn kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trong n-íc ®èi víi hµng ho¸ n-íc ngoµi. Do vËy viÖc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi môc tiªu æn ®Þnh trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi, æn ®Þnh tû gi¸ ë møc ®é sao cho cã lîi nhÊt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc ®Ó xu h-íng héi nhËp giao l-u víi quèc tÕ thùc sù cã hiÖu qu¶ lu«n lµ môc tiªu cÇn thiÕt vµ quan träng trong viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia nãi riªng vµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« nãi chung. e. æn ®Þnh c¸c thÞ tr-êng tµi chÝnh: ThÞ tr-êng tµi chÝnh lµ mét thÞ tr-êng hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. thÞ tr-êng tµi chÝnh ra c¸c nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Khi thÞ tr-êng tµi chÝnh kh«ng æn ®Þnh sÏ cã ¶nh h-ëng ®Õn nhiÒu lÜnh vùc (®Çu t-, tiªu dïng, vèn, t¨ng tr-ëng…) vµ g©y nªn sù bÊt æn cho nÒn kinh tÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, thÞ tr-êng tµi chÝnh ph¸t triÓn ë cÊp ®é cao, thÞ tr-êng tµi chÝnh cña mçi quèc gia cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi thÞ tr-êng tµi chÝnh cña c¸c quèc gia kh¸c vµ toµn thÕ giíi. Sù biÕn ®éng cña thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ lu«n t¸c ®éng ®Õn thÞ tr-êng tµi chÝnh cña mçi quèc gia. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë khu vùc §«ng Nam ¸ ®· lan ra c¶ khu vùc réng trªn thÕ giíi vµ nã còng t¸c ®éng sÊu ®Õn thÞ tr-êng tµi chÝnh n-íc ta vµ nÒn kinh tÕ. (1997). ChÝnh v× vËy, môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cßn lµ viÖc gi÷ æn ®Þnh thÞ tr-êng tµi chÝnh. Môc tiªu nµy cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c môc tiªu kh¸c nhl·i suÊt, gi¸ c¶ … f. §¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm cao: ViÖc lµm cao kh«ng nh÷ng lµ mét môc tiªu kinh tÕ mµ cßn lµ mét môc tiªu x· héi ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c. Lao ®éng lµ mét nguån lùc quan träng trong nÒn kinh tÕ x· héi. C«ng ¨n viÖc lµm cµng cao tøc lµ ta cµng sö dông ®-îc nhiÒu nguån lùc cña x· héi, thu nhËp cña nÒn kinh tÕ Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 6 t¨ng lªn. §Æc biÖt khi tû lÖ lµm viÖc cao tøc lµ phÇn thÊt nghiÖp gi¶m ®i, nh÷ng tÖ n¹n x· héi, t¸c ®éng tiªu cùc cña thÊt nghiÖp mang l¹i còng gi¶m, ®©y lµ ®iÒu rÊt tèt cho môc tiªu x· héi. §Æc biÖt, ®èi víi n-íc ta chóng ta ®ang x©y dùng XHCN ®Ó tiÕn lªn CNCS th× viÖc ®¶m b¶o lµm sao cho “ d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh” , “ ai còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc” lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ l©u dµi, nªn c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu mang tÝnh chÊt chiÕn l-îc trªn. h. T¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ: §©y lµ môc tiªu chung, bao trïm lªn c¸c môc tiªu kh¸c vµ lµ môc tiªu cèt lâi cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. TÊt c¶ lµ lµm sao cho nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng nhanh, æn ®Þnh tr¸nh ®-îc c¸c cuéc khñng ho¶ng, suy tho¸i… tõ ®ã ®Ó dÇn ®-a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, gãp phÇn x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho CNXH. ë ®©y ta cÇn quan t©m vµ ph©n biÖt hai môc tiªu lµ t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn. Môc tiªu t¨ng tr-ëng chØ nãi lªn ®-îc phÇn l-îng cña ph¸t triÓn, t¨ng tr-ëng ph¶i ®ång thêi víi æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, n©ng cao møc sèng ng-êi d©n, tû lÖ thÊt nghiÖp thÊp, l¹m ph¸t ®-îc kiÒm chÕ ë møc võa ph¶i… ®ã sÏ lµ môc tiªu ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia cÇn c©n nh¾c vµ h-íng vµo môc tiªu cèt lâi nhÊt lµ ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c môc tiªu trªn cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, chóng liªn hÖ bæ xung thóc ®Èy nhau vµ còng cã khi t¸c ®éng tr¸i ng-îc nhau. Ch¼ng h¹n l·i suÊt æn ®Þnh gãp phÇn æn ®Þnh thÞ tr-êng tµi chÝnh, viÖc lµm cao th× t¨ng tr-ëng m¹nh, tuy nhiªn t¨ng tr-ëng m¹nh cã thÓ lµm cho gi¸ c¶ kh«ng æn ®Þnh tøc l¹m ph¸t cã thÓ cao. ChÝnh v× vËy mµ viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i nh»m vµo c¸c môc tiªu cô thÓ nµo vµ lu«n ph¶i xem xÐt trªn tÊt c¶ c¸c môc tiªu kh¸c ®Ó nh»m vµo môc tiªu nµy mµ kh«ng ¶nh h-ëng lín vµ h¹n chÕ ®Õn môc tiªu kh¸c vµ lu«n ph¶i h-íng vµo môc tiªu l©u dµi cèt lâi. Lu«n ®Æt chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®i liÒn vµ quan hÖ chÆt chÏ víi chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c ®Ó nh»m vµo môc tiªu chung lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi ë møc cao. Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 7 II. C¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia: Môc ®Ých cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ nh»m ®iÒu tiÕt l-îng tiÒn l-u th«ng, sù ®iÒu tiÕt nµy thÓ hiÖn qua hai h-íng: më réng tiÒn tÖ vµ th¾t chÆt tiÒn tÖ. ViÖc ®iÒu tiÕt l-îng cung tiÒn nh- thÕ nµo ®Ó cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mét c¸ch nhÞp nhµng lu«n lµ vÊn ®Ò nan gi¶i cña c¸c quèc gia, thiÕu hay thõa tiÒn lu«n cã t¸c ®éng tiªu cùc cña nã. Tuy nhiªn trong thùc tÕ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tuú vµo tõng thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ, tuú voµ hoµn c¶nh cô thÓ cña nÒn kinh tÕ x· héi mµ sö dông chÝnh s¸ch th¾t chÆt hay më réng tiÒn tÖ. §©y lµ vÊn ®Ò mang tÝnh nh¹y c¶m cña c¸c nhµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. §Ó lµm ®-îc ®iÒu nµy Ng©n hµng trung -¬ng ph¶i sö dông hµng lo¹t c¸c c«ng cô nh-: Dù tr÷ b¾t buéc, l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i, t¸i cÊp vèn, nghiÖp vô thÞ tr-êng më. Trong ph¹m vi bµi nghiªn cøu nµy chØ tËp trung vµo viÖc nghiªn cøu hai c«ng cô chÝnh ®ã lµ l·i suÊt vµ nghiÖp vô thÞ tr-êng më. 1. C¬ chÕ t¸c ®éng cña c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Õn c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m«. a. Cung cÇu tiÒn tÖ: * Møc cung tiÒn tÖ lµ tæng sè tiÒn cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. Møc cung tiÒn bao gåm: tiÒn mÆt ®ang l-u hµnh vµ c¸c kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n t¹i c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i. Møc cung tiÒn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè sau: + L-îng tiÒn c¬ së + Tû lÖ dù tr÷ cña c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i (phô thuéc vµo tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc vµ tû lÖ dù tr÷ d- thõa cña c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i) + Tû lÖ gi÷ tiÒn mÆt cña c«ng chóng Ng©n hµng Trung -¬ng víi c¸c c«ng cô tiÒn tÖ trong tay cã thÓ t¸c ®éng vµo l-îng tiÒn th«ng qua: + Qu¶n lý l-îng tiÒn c¬ së (do NHTW n¾m gi÷ quyÒn ph¸t hµnh tiÒn) Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 8 + Quy ®Þnh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i (nã t¸c ®éng ®Õn sè nh©n tiÒn  t¸c ®éng ®Õn l-îng tiÒn dù tr÷ vµ l-îng tiÒn l-u th«ng NHTW sö dông ba c«ng cô kh¸c) 1. Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc 2. L·i suÊt chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu 3. NghiÖp vô thÞ tr-êng * CÇu tiÒn lµ khèi l-îng tiÒn cÇn ®Ó chi tiªu th-êng xuyªn, ®Òu ®Æn cho nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n vµ kinh doanh s¶n xuÊt. CÇu tiÒn phô thuéc: 1. Thu nhËp thùc tÕ (tû lÖ thuËn) 2. L·i suÊt (t-¬ng quan nghich) * Cung vµ cÇu tiÒn tÖ c©n b»ng sÏ x¸c ®Þnh møc l·i suÊt c©n b»ng vµ tæng l-îng tiÒn c©n b»ng. i MS §iÓm c©n b»ng thÞ tr-êng tiÒn tÖ i0 MD M Khi NHTW ®iÒu chØnh c¸c møc cung øng tiÒn ë c¸c møc ®é kh¸c nhau th× l·i suÊt danh nghÜa cña nÒn kinh tÕ sÏ thay ®æi. Khi l·i suÊt thay ®æi sÏ t¸c ®éng ®Õu tiªu dïng vµ ®Çu t- lµm cho chóng thay ®æi tiªu dïng vµ ®Çu t- lµ yÕu tè cña tæng cÇu do ®ã tæng cÇu thay ®ái lµm GNP thay ®æi. VÝ dô: Khi NHNN ®iÒu chØnh t¨ng cung tiÒn  ®-êng MS dÞch ph¶i lµm l·i suÊt c©n b»ng gi¶m  gi¸ tr¸i phiÕu t¨ng  gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña thu nhËp t-¬ng l¹i cã gi¸ h¬n  tiªu dïng t¨ng lªn ë mçi møc thu nhËp. MÆt kh¸c: L·i suÊt gi¶m  Chi phÝ c¬ héi cña viÖc gi÷ tiÒn gi¶m Chi phÝ vay tiÒn gi¶m nhiÒu dù ¸n lín ®-îc ®Çu t- Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt 9  cã Khi tiªu dïng t¨ng, ®Çu t- gi¶m  tæng cÇu t¨ng  GDP gi¶m  gi¸ t¨ng (l¹m ph¸t) Ng-îc l¹i: MS gi¶m  ®-êng MS dÞch ph¶i  l·i suÊt t¨ng  tiªu dïng gi¶m, ®Çu t- t¨ng  tæng cÇu gi¶m  gi¸ gi¶m. b. M« h×nh IS-LM * §-êng IS lµ tËp hîp c¸c tæ hîp kh¸c nhau gi÷a l·i suÊt vµ thu nhËp phï hîp víi sù c©n b»ng cña thÞ tr-êng hµng ho¸. * §-êng LM biÓu thÞ nh÷ng tæ hîp kh¸c nhau gi÷a l·i suÊt vµ thu nhËp phï hîp víi sù c©n b»ng cña thÞ tr-êng tiÒn tÖ. * Sù c©n b»ng cña IS-LM i ML E0 i0 Y Y  §iÓm c©n b»ng cña c¶ hai thÞ tr-êng hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ i0 vµ Y0 lµ møc l·i suÊt vµ thu nhËp c©n b»ng c¶ hai thÞ tr-êng hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ. - ChÝnh s¸ch thÞ tr-êng t¸c ®éng ®Õn MS lµm cho LM dÞch chuyÓn vµ thay ®æi l·i suÊt vµ thu nhËp cña nÒn kinh tÕ. * ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng. Khi NHTW ®iÒu chØnh t¨ng l-îng tiÒn MS lµm ®-êng LM dÞch chuyÓn sang ph¶i, thÞ tr-êng c©n b»ng ë møc l·i suÊt míi i1,i0, thu nhËp quèc d©n Y1 > Y0. i LM0 E0 LM1 i0 E1 i1 IS Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn V¨n KiÖt Y0 Y1 10 Y * ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ thu hÑp Khi NHNN ®iÒu chØnh gi¶m l-îng tiÒn l-u th«ng (nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng qu¸ nãng) lµm MS gi¶m, ®-êng LM dÞch tr¸i lµm ®iÓm c©n b»ng míi cña nÒn kinh tÕ ë ®iÓm E1 víi i1>i0, Y1 - Xem thêm -