Tài liệu Chiến lược dẩy mạnh xuất khẩu mặt hàng gốm sứ mỹ nghệ tỉnh bình dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM NGUYỄN THỊ NGỌC THU LUẬNVĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2000 CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU ..........................................................................................................1 CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ .......................4 1.1. CAÙC HOÏC THUYEÁT VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ ..................................5 1.1.1. LYÙ THUYEÁT TROÏNG THÖÔNG............................................................5 1.1.2. LYÙ THUYEÁT VEÀ LÔÏI THEÁ TUYEÄT ÑOÁI CUÛA ADAM SMITH...............6 1.1.3. LYÙ THUYEÁT VEÀ LÔÏI THEÁ SO SAÙNH CUÛA DAVID RICARDO .............7 1.1.4. LYÙ THUYEÁT VEÀ CHI PHÍ CÔ HOÄI CUÛA HABERLER ........................10 1.1.5. LYÙ THUYEÁT HECKSCHER – OHLIN (H - O) VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ ..............................................................................................11 1.1.6. LYÙ THUYEÁT CUÛA SAMUELSON........................................................12 1.1.7. NHÖÕNG BOÅ SUNG CUÛA LYÙ THUYEÁT MÔÙI VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ ..............................................................................................12 1.2. CHÍNH SAÙCH NGOAÏI THÖÔNG CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI ...........................................................................................................14 1.4. CHÍNH SAÙCH NGOAÏI THÖÔNG CUÛA VIEÄT NAM ................................18 1.4.1. TÌNH HÌNH KINH TEÁ CUÛA VIEÄT NAM HIEÄN NAY............................18 1.4.2. CHÍNH SAÙCH NGOAÏI THÖÔNG CUÛA VIEÄT NAM HIEÄN NAY .........19 CHÖÔNG 2: HIEÄN TRAÏNG NGAØNH GOÁM SÖÙ TÆNH BÌNH DÖÔNG .........23 2.1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN,TIEÀM NAÊNG VAØ NGUOÀN LÖÏC TÆNH BÌNH DÖÔNG .....................................................................................................24 2.1.1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN.......................................................................24 2.1.2. TIEÀM NAÊNG VAØ NGUOÀN LÖÏC ...........................................................25 2.1.2.1. Nguoàn nhaân löïc .............................................................................25 2.1.2.2. Tieàm naêng.....................................................................................25 HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 1 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG 2.2. LÒCH SÖÛ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN NGAØNH GOÁM SÖÙ BÌNH DÖÔNG .....................................................................................................27 2.3. ÑOÂI NEÙT VEÀ CAÙC LAØNG NGHEÀ GOÁM SÖÙ NOÅI TIEÁNG ÔÛ BÌNH DÖÔNG .....................................................................................................28 2.3.1. LAØNG GOÁM LAÙI THIEÂU......................................................................28 2.3.2. LAØNG GOÁM CHAÙNH NGHÓA ..............................................................29 2.3.3. LAØNG GOÁM TAÂN PHÖÔÙC KHAÙNH ....................................................29 2..4. THEÁ MAÏNH CUÛA BÌNH DÖÔNG TRONG XUAÁT KHAÅU HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ ...........................................................................................30 2.5. THÖÏC TRAÏNG SAÛN XUAÁT VAØ KINH DOANH XUAÁT KHAÅU CUÛA NGAØNH GOÁM SÖÙ BÌNH DÖÔNG QUA CAÙC NAÊM ................................31 2.5.1. PHAÂN TÍCH TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT KINH DOANH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH BÌNH DÖÔNG...............31 2.5.1.1. Tình hình phaùt trieån, phaân boá löïc löôïng saûn xuaát kinh doanh xuaát khaåu goám söù treân ñòa baøn Bình Döông thôøi gian qua......................31 2.5.1.2. Thöïc traïng veà quy trình coâng ngheä saûn xuaát goám söù Bình Döông .........................................................................................................34 2.5.1.3.Tình hình cung öùng nguyeân lieäu cho saûn xuaát goám söù ôû Bình Döông ..............................................................................................37 2.5.1.4.Tình hình chaát löôïng saûn phaåm vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa maët haøng goám söù Bình Döông...............................................................38 2.5.1.5. Khaû naêng tieáp caän thò tröôøng cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát goám söù Bình Döông ..............................................................................................39 2.5.1.6. Kim ngaïch xuaát khaåu goám söù Bình Döông giai ñoaïn 1995 –1999 .........................................................................................................39 2.5.1.7. Phaân tích cô caáu thò tröôøng xuaát khaåu goám söù Bình Döông giai ñoaïn 1995 –1999 .............................................................................41 2.5.1.8. Ñoùng goùp veà kim ngaïch cuûa goám söù myõ ngheä xuaát khaåu ............44 2.5.1.9. Ñoùng goùp veà noäp ngaân saùch Nhaø nöôùc.........................................46 HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 2 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG CHÖÔNG 3: CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ BÌNH DÖÔNG ..................................................................................50 3.1. CAÙC QUAN ÑIEÅM VAØ ÑÒNH HÖÔÙNG CÔ BAÛN ÑAÅY MAÏNH HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ BÌNH DÖÔNG ........................................................51 3.1.1. QUAN ÑIEÅM ÑAÅY MAÏNH HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ BÌNH DÖÔNG ...............................................................................................................51 3.1.2. NHÖÕNG ÑÒNH HÖÔÙNG CÔ BAÛN NHAÈM ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TREÂN ÑÒA BAØN BÌNH DÖÔNG. .....52 3.1.2.1. Ñònh höôùng cô baûn veà maët haøng xuaát khaåu ..................................53 3.1.2.2. Ñònh höôùng cô baûn veà thò tröôøng xuaát khaåu .................................53 3.2. NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP NHAÈM ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ BÌNH DÖÔNG ........................................................54 3.2.1. GIAÛI PHAÙP VEÀ COÂNG TAÙC NGHIEÂN CÖÙU THÒ TRÖÔØNG THEÁ GIÔÙI CHO NGAØNH GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG....................54 3.2.2. GIAÛI PHAÙP VEÀ THÒ TRÖÔØNG ............................................................55 3.2.3. GIAÛI PHAÙP VEÀ MAËT HAØNG................................................................56 3.2.4. GIAÛI PHAÙP VEÀ COÂNG NGHEÄ .............................................................57 3.2.5. GIAÛI PHAÙP VEÀ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC .................................................58 3.2.6. GIAÛI PHAÙP VEÀ COÂNG TAÙC QUY HOAÏCH.........................................58 3.2.7. GIAÛI PHAÙP VEÀ MOÂI TRÖÔØNG ...........................................................59 3.2.8. CAÙC GIAÛI PHAÙP HOÃ TRÔÏ KHAÙC .......................................................60 3.3. NHÖÕNG KIEÁN NGHÒ NHAÈM THÖÏC HIEÄN CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ BÌNH DÖÔNG ..........60 3.3.1. ÑOÁI VÔÙI CAÙC CÔ QUAN NHAØ NÖÔÙC ...............................................60 3.3.2. ÑOÁI VÔÙI CAÙC ÑÔN VÒ KINH DOANH XUAÁT KHAÅU .........................61 KEÁT LUAÄN ...................................................................................................... …. 62 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 3 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI OÂng cha ta ngaøy xöa coù caâu:” Thoå haønh kim, vi taùc baûo” coù nghóa laø ñaát thaønh vaøng, buøn thaønh baùu vaät” ñeå ca ngôïi ngheà laøm goám söù, ñoàng thôøi ñeà cao söï saùng taïo, tính phong phuù, ña daïng cuûa ngheä thuaät laøm ñoà goám töø ngaøn xöa cho maõi ñeán ngaøy nay. Trong hoaøn caûnh ñaát nöôùc ta coâng nghieäp ñang phaùt trieån, noâng nghieäp coøn laïc haäu thì saûn phaåm goám söù myõ ngheä chính laø moät trong nhöõng nguoàn haøng xuaát khaåu quan troïng veà kinh teá; ñoàng thôøi laø moät caùch giôùi thieäu vaên hoùa truyeàn thoáng cho baïn beø khaép theá giôùi. Töø sau chuû tröông ñoåi môùi cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc cuoäc soáng ngaøy caøng khôûi saéc vaø moïi ngöôøi thöïc söï coù nhu caàu duøng haøng goám söù myõ ngheä ñeå laøm ñeïp cho cuoäc soáng cuûa mình. Nhö vaäy caû treân lónh vöïc kinh teá laãn vaên hoùa ñeàu ñang ñoøi hoûi ngaønh ngheà goám söù myõ ngheä caàn ñöôïc phaùt trieån. Do ñoù laøng goám nhieàu nôi ñaõ phaát leân nhanh choùng; trong ñoù goám söù myõ ngheä tænh Bình Döông ñaõ coù nhöõng böùt phaù ngoaïn muïc töø hôn moät thaäp kyû trôû laïi ñaây. Soâng Beù tröôùc ñaây vaø Bình Döông hieän nay ñaõ ñöôïc nhaéc ñeán laø moät ñòa danh coù ngaønh ngheà goám söù truyeàn thoáng, ñöôïc thöøa nhaän coù moät vò trí khaù quan troïng trong lónh vöïc thuû coâng myõ ngheä toaøn quoác; chieám 1/3 löôïng haøng daân duïng vaø xuaát khaåu. Vôùi chuû tröông môû cöûa vaø hoäi nhaäp neàn kinh teá nhö hieän nay, thò tröôøng xuaát khaåu ñöôïc xem nhö laø muïc tieâu phaùt trieån cuûa moïi ngaønh kinh teá trong ñoù HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 4 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG coù ngaønh haøng goám söù myõ ngheä. Trong nhöõng naêm qua, khaùch haøng nöôùc ngoaøi ñaõ tìm ñeán Bình Döông ngaøy moät ñoâng ñeå tìm hieåu, ñaët mua nhöõng maët haøng ñoäc ñaùo naøy cuûa tænh. Tuy nhieân, goám söù myõ ngheä Bình Döông phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thaùch thöùc cuûa neàn kinh teá môû – ñoù laø söï caïnh tranh khoác lieät treân thöông tröôøng quoác teá töø nhöõng nöôùc coù theá maïnh hôn chuùng ta veà maët haøng naøy nhö: Trung Quoác, Malaysia…v.v.. Tröôùc nhöõng thaùch thöùc treân, ngoaøi nhöõng thaønh töïu ñaõ coù ñöôïc, haøng goám söù myõ ngheä Bình Döông vaãân toàn taïi nhieàu baát caäp nhö: trang bò kyõ thuaät coøn laïc haäu, giaù thaønh saûn phaåm khaù cao, chaát löôïng saûn phaåm khoâng ñoàng ñeàu, caùc cô sôû saûn xuaát coù söï caïnh tranh khoâng laønh maïnh veà giaù caû, thò tröôøng xuaát khaåu chöa ñöôïc môû roäng….thöïc traïng treân raát caàn nhöõng bieän phaùp phoái hôïp ñoàng boä nhaèm ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuaát khaåu maët haøng goám söù myõ ngheä Bình Döông. Laø moät ngöôøi ñaõ vaø ñang laøm coâng taùc xuaát khaåu caùc maët haøng goám söù myõ ngheä ôû Bình Döông töø naêm 1995 ñeán nay, vôùi mong muoán tìm ra nhöõng giaûi phaùp chieán löôïc cuï theå vaø thích hôïp nhaèm goùp phaàn vaøo vieäc ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng goám söù myõ ngheä ñeå caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc tænh Bình Döông tham khaûo vaø hy voïng taøi lieäu naøy seõ höõu ích cho caùc doanh nghieäp ngaønh goám söù myõ ngheä, neân toâi ñaõ quyeát ñònh choïn ñeà taøi: “ Chieán löôïc ñaåy maïnh xuaát khaåu maët haøng goám söù myõ ngheä tænh Bình Döông “ ñeå laøm luaän vaên toát nghieäp Cao hoïc. 2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI Ñeà taøi goàm nhöõng muïc tieâu nghieân cöùu sau: HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 5 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG 2.1. Nghieân cöùu lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa ngaønh goám söù, caùc laøng ngheà goám söù noåi tieáng cuûa Bình Döông. Theá maïnh cuûa ñòa phöông trong vieäc xuaát khaåu haøng goám söù myõ ngheä. 2.2. Khaûo saùt thöïc traïng kinh doanh xuaát khaåu goám söù myõ ngheä Bình Döông trong thôøi gian qua. 2.3. Ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp chieán löôïc nhaèm ñaåy maïnh xuaát khaåu ngaønh goám söù myõ ngheä Bình Döông. 3. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñeå thöïc hieän ñeà taøi, chuùng toâi ñaõ söû duïng nhöõng phöông phaùp cô baûn sau: ⎯ Phöông phaùp thu thaäp taøi lieäu, thoâng tin, quan saùt thöïc teá, ñieàu tra choïn maãu ñeå thu thaäp nhöõng taøi lieäu nhöõng thoâng tin coù lieân quan ñeán ñeà taøi. ⎯ Phöông phaùp phoûng vaán: Chuaån bò tröôùc moät soá caâu hoûi môû, ñeå troø chuyeän vôùi khaùch haøng, phoûng vaán moät soá laõnh ñaïo Sôû Coâng Nghieäp, Cuïc Thoáng Keâ, Cuïc Thueá, doanh nhaân, chuyeân gia vaø lao ñoäng moät soá cô sôû goám söù myõ ngheä taïi Bình Döông . ⎯ Phöông phaùp thoáng keâ: Thoáng keâ caùc soá lieäu ñaõ thu thaäp ñöôïc ôû caùc Sôû, Cuïc lieân quan. ⎯ Phöông phaùp ñieàu tra traéc nghieäm: Choïn ra moät soá cô sôû ngaãu nhieân ñeå ñöa phieáu ñieàu tra, cho hoï traû lôøi baèng caùch ñaùnh daáu traéc nghieäm. ⎯ Phöông phaùp phaân tích – toång hôïp caùc thoâng tin coù ñöôïc ñeå xaây döïng chieán löôïc ñaåy maïnh xuaát khaåu ngaønh goám söù myõ ngheä tænh Bình Döông sao cho coù tính thuyeát phuïc cao nhaát. 4. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU CUÛA ÑEÀ TAØI HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 6 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG Veà thôøi gian nghieân cöùu: Ñeà taøi taäp trung vaøo nghieân cöùu thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh xuaát khaåu cuûa caùc cô sôû saûn xuaát goám myõ ngheä tænh Bình Döông töø naêm 1995 ñeán nay. Veà khoâng gian nghieân cöùu: treân toaøn ñòa baøn tænh Bình Döông. Luaän aùn goàm 64 trang, 12 bieåu baûng, 4 sô ñoà vaø phaàn phuï luïc. Phuø hôïp vôùi muïc tieâu, ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ñaõ neâu, noäi dung cuûa luaän vaên ñöôïc boá cuïc nhö sau: LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG I: Cô sôû lyù luaän veà thöông maïi quoác teá. CHÖÔNG II: Hieän traïng ngaønh goám söù tænh Bình Döông. CHÖÔNG III: Nhöõng giaûi phaùp chieán löôïc nhaèm ñaåy maïnh hoaït ñoäng xuaát khaåu haøng goám söù myõ ngheä Bình Döông. KEÁT LUAÄN HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 7 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ Thöông maïi quoác teá laø moät hoaït ñoäng mang tính taát yeáu khaùch quan. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, thöông maïi quoác teá ngaøy caøng giöõ moät vai troø troïng yeáu vaø coù xu höôùng taêng tröôûng maïnh, mang laïi nhieàu lôïi ích cho caùc nöôùc tham gia vaøo hoaït ñoäng naøy. Ngaøy nay, thoâng qua hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa neàn kinh teá theá giôùi ñaõ chöùng minh: giöõa söï phaùt trieån ngoaïi thöông vaø nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa moät quoác gia (hay moät vuøng laõnh thoå) coù moái quan heä raát chaët cheõ vôùi nhau. Thöïc teá ñaõ chöùng minh nhöõng quoác gia naøo ñaåy maïnh ñöôïc hoaït ñoäng ngoaïi thöông thì quoác gia ñoù seõ coù nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cao. Kim ngaïch xuaát khaåu caøng taêng thì quoác gia ñoù caøng coù ñieàu kieän thuùc ñaåy vieäc söû duïng coù hieäu quaû hôn nguoàn taøi nguyeân saün coù. Maët khaùc, caùc lôïi theá so saùnh seõ thay ñoåi theo töøng giai ñoaïn vaø möùc ñoä seõ giaûm daàn theo thôøi gian vì chi phí cô hoäi seõ taêng leân theo ñaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Vì theá, ñeå coù theå khai thaùc toát nhaát caùc lôïi theá so saùnh cuûa neàn kinh teá theo töøng giai ñoaïn chieán löôïc nhaát ñònh, vieäc laøm caáp thieát nhaát laø phaûi ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng xuaát khaåu. Phaàn cô sôû lyù luaän döôùi ñaây seõ laø caên cöù ñeå vaän duïng vaøo vieäc phaân tích hieän traïng vaø ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån, ñaåy maïnh xuaát khaåu ngaønh goám söù myõ ngheä treân ñòa baøn tænh Bình Döông – moät trong nhöõng vuøng kinh teá troïng ñieåm cuûa khu vöïc mieàn Ñoâng Nam Boä. HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 8 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG 1.1. CAÙC HOÏC THUYEÁT VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ 1.1.1. LYÙ THUYEÁT TROÏNG THÖÔNG Thuyeát Troïng thöông ra ñôøi ôû Chaâu AÂu vaøo khoaûng cuoái theá kyûû XV. Noäi dung cô baûn cuûa thuyeát Troïng thöông laø: ⎯ Söï giaøu coù, thònh vöôïng cuûa moät quoác gia ñöôïc theå hieän qua soá löôïng quyù kim (vaøng, baïc, chaâu baùu….) maø quoác gia ñoù naém giöõ. Noùi caùch khaùc, vaøng baïc ñöôïc xem nhö laø taøi saûn cuûa moät quoác gia, laø phöông tieän ñeå ño löôøng söï giaøu coù cuûa quoác gia ñoù. ⎯ Con ñöôøng duy nhaát ñeå gia taêng taøi saûn cuûa moät quoác gia laø phaûi phaùt trieån ngoaïi thöông. Nhöng thuyeát Troïng thöông cuõng nhaán maïnh raèng, xuaát sieâu laø bieän phaùp höõu hieäu nhaát trong hoaït ñoäng ngoaïi thöông. ⎯ Hoaït ñoäng ngoaïi thöông laø moät troø chôi coù toång lôïi ích baèng zero: giöõa hai quoác gia trao ñoåi mua baùn vôùi nhau, neáu beân naày coù lôïi thì beân kia phaûi chòu thieät haïi töông xöùng. ⎯ Thöông maïi quoác teá khoâng döïa vaøo tieàm naêng cuûa moät quoác gia maø Chính phuû ñoùng moät vai troø raát quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån ngoaïi thöông cuûa moät nöôùc thoâng qua caùc chính saùch baûo hoä maäu dòch, ñoäc quyeàn ngoaïi thöông ñeå chi phoái toaøn boä thò tröôøng, nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu xuaát sieâu mang laïi nhieàu vaøng baïc cho quoác gia. Toùm laïi, thuyeát Troïng thöông ñaõ neâu leân ñöôïc quan ñieåm raát tieán boä thôøi baáy giôø laø bieát coi troïng thöông maïi quoác teá vaø cho raèng Chính phuû coù vai troø can thieäp nhaát ñònh vaøo hoaït ñoäng kinh teá, nhaát laø treân lónh vöïc ngoaïi thöông. Chính thuyeát Troïng thöông ñaõ taïo ñieàu kieän cho quaù trình phaùt trieån saâu roäng hôn cuûa caùc hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá sau naøy. HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 9 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG 1.1.2. LYÙ THUYEÁT VEÀ LÔÏI THEÁ TUYEÄT ÑOÁI CUÛA ADAM SMITH Nhaø kinh teá hoïc loãi laïc ngöôøi Anh, Adam Smith, ñaõ ñöa ra nhöõng quan ñieåm môùi veà thöông maïi quoác teá moät caùch tích cöïc hôn so vôùi phaùi Troïng thöông. ⎯ Theo quan ñieåm cuûa Adam Smith vai troø caù nhaân ñöôïc ñeà cao, oâng cho raèng moãi ngöôøi khi laøm vieäc gì cuõng nghó ñeán tö lôïi cuûa mình, nhöng neáu khi hoï laøm toát moät ñieàu gì ñoù coù lôïi cho moät taäp theå, quoác gia, xaõ hoäi thì nhö coù moät baøn tay voâ hình daãn daét moãi caù nhaân höôùng tôùi lôïi ích chung ngoaøi söï mong ñôïi cuûa hoï. Vì theá, trong moät quoác gia, Chính quyeàn khoâng caàn can thieäp vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc caù nhaân vaø doanh nghieäp, cöù ñeå cho hoï töï do phaùt trieån thì caøng coù lôïi cho neàn kinh teá. Trong taùc phaåm “Söï giaøu coù cuûa caùc quoác gia“ A. Smith ñaõ nhaän ñònh:”Söï giaøu coù cuûa moãi quoác gia ñaït ñöôïc khoâng phaûi do nhöõng quy ñònh quaûn lyù chaët cheõ cuûa Chính quyeàn mang laïi maø laø nhôø vaøo töï do kinh doanh.” ⎯ Cuõng theo A. Smith söï giaøu coù, thònh vöôïng cuûa moät quoác gia ñöôïc theå hieän bôûi naêng löïc saûn xuaát chöù khoâng phaûi ôû khoái löôïng quyù kim naém giöõ. ⎯ Thöông maïi quoác teá toàn taïi treân cô sôû lôïi theá tuyeät ñoái, nghóa laø thöông maïi quoác teá chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc giöõa caùc quoác gia coù lôïi theá tuyeät ñoái. Nguoàn goác cuûa lôïi theá tuyeät ñoái laø nhöõng taøi nguyeân mang neùt ñaëc tröng rieâng bieät cuûa töøng quoáâc gia. Coù theå hieåu lôïi theá tuyeät ñoái laø söï khaùc bieät veà naêng suaát lao ñoäng hay chi phí lao ñoäng ñeå laøm ra saûn phaåm. Söû duïng lôïi theá tuyeät ñoái cho pheùp quoác gia ñoù saûn xuaát saûn phaåm vôùi chi phí thaáp hôn caùc quoác gia khaùc. ⎯ Moãi quoác gia seõ chæ xuaát khaåu nhöõng haøng hoùa coù lôïi theá tuyeät ñoái vaø nhaäp khaåu nhöõng haøng hoùa khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái. Neáu moãi quoác gia taäp trung vaøo chuyeân moân hoùa vaøo loaïi saûn phaåm maø mình coù lôïi theá tuyeät ñoái thì taøi nguyeân cuûa quoác gia seõ ñöôïc khai thaùc coù hieäu quaû hôn vaø thoâng qua maäu HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 10 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG dòch quoác teá caùc quoác gia giao thöông ñeàu coù lôïi hôn - do toång khoái löôïng caùc loaïi saûn phaåm ñaùp öùng cho nhu caàu tieâu duøng cuoái cuøng cuûa moãi quoác gia taêng nhieàu hôn vaø chi phí reû hôn so vôùi tröôøng hôïp phaûi töï saûn xuaát toaøn boä. Ngoaøi ra, do naêng suaát lao ñoäng khaùc nhau neân thoâng qua trao ñoåi maäu dòch lôïi ích thu ñöôïc coù theå seõ khoâng ñoàng ñeàu giöõa caùc quoác gia, nhöng vaán ñeà quan troïng laø moãi nöôùc ñeàu coù lôïi hôn nhieàu so vôùi tröôøng hôïp khoâng trao ñoåi maäu dòch quoác teá. ⎯ Giao dòch thöông maïi quoác teá khoâng phaûi laø quy luaät troø chôi baèng khoâng maø laø quy luaät troø chôi tích cöïc maø theo ñoù cuûa quoác gia ñeàu coù lôïi hôn thoâng qua thöông maïi quoác teá. Haïn cheá cuûa lyù thuyeát naøy ôû choã: A. Smith khoâng lyù giaûi thích ñöôïc hieän töôïng: moät quoác gia coù lôïi theá hôn haún caùc quoác gia khaùc hoaëc nhöõng nöôùc khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái naøo caû thì choã ñöùng trong phaân coâng lao ñoäng quoác teá laø ôû ñaâu? Vaø thöông maïi quoác teá seõ xaûy ra nhö theá naøo giöõa caùc quoác gia naøy. 1.1.3. LYÙ THUYEÁT VEÀ LÔÏI THEÁ SO SAÙNH CUÛA DAVID RICARDO Quy luaät lôïi theá so saùnh ñöôïc David Ricardo trình baøy trong taùc phaåm:”Nhöõng nguyeân lyù chính trò vaø thueá” xuaát baûn naêm 1817. Theo ñoù, trong quan heä thöông maïi quoác teá khoâng neân ñaët vaán ñeà lôïi ích cuûa hai beân phaûi baèng nhau, maø caên baûn laø hai beân cuøng coù lôïi hôn so vôùi tröôøng hôïp khoâng trao ñoåi maäu dòch. Ñeå ñôn giaûn hoùa vaán ñeà, thuaän tieän cho vieäc trình baøy quy luaät. Ricardo ñöa ra moät soá giaû thuyeát nhö sau: • Moâ hình chæ coù hai quoác gia vaø hai loaïi saûn phaåm. • Maäu dòch töï do, thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn. • Lao ñoäng di chuyeån töï do trong quoác gia, nhöng khoâng di chuyeån treân phaïm vi theá giôùi. HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 11 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG • Khoâng coù chi phí chuyeân chôû. • Kyõ thuaät caùc quoác gia nhö nhau. • Lyù thuyeát tính giaù trò baèng lao ñoäng. Vôùi caùc giaû thuyeát neâu treân, Ricardo cho raèng cô sôû ñeå hai quoác gia giao thöông vôùi nhau laø lôïi theá so saùnh. Noäi dung cuûa quy luaät lôïi theá so saùnh ñöôïc phaùt bieåu nhö sau: moät quoác gia seõ chuyeân moân hoùa saûn xuaát ñeå xuaát khaåu nhöõng saûn phaåm mình coù lôïi theá so saùnh vaø nhaäp khaåu nhöõng saûn phaåm mình khoâng coù lôïi theá so saùnh. Khaùc vôùi lôïi theá tuyeät ñoái cuûa Adam Smith, lôïi theá so saùnh ñöôïc hieåu laø söï khaùc bieät töông ñoái veà naêng suaát lao ñoäng hay chi phíù lao ñoäng laøm ra saûn phaåm. Ñeå deã hieåu noäi dung quy luaät naøy hôn, chuùng ta xeùt ví duï sau ñaây: Giaû söû coù söï khaùc bieät veà naêng suaát lao ñoäng trong saûn xuaát luùa mì (w) vaø vaûi (c) giöõa Myõ vaø Anh nhö sau: Saûn phaåm Myõ Anh Luùa mì 6 1 Vaûi 4 2 Myõ coù lôïi theá tuyeät ñoái trong hai loaïi saûn phaåm, coøn Anh khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái naøo caû. Nhöng theo quy luaät lôïi theá so saùnh, thì maäu dòch vaãn xaûy ra giöõa hai nöôùc, vì neáu so saùnh töøng caëp lao ñoäng vôùi nhau ta seõ thaáy: ⎯ Veà phía Anh, tyû soá naêng suaát saûn xuaát vaûi lôùn hôn tyû soá naêng suaát saûn xuaát luùa mì (2/4 so vôùi 1/6) neân Anh coù lôïi theá so saùnh trong saûn phaåm vaûi vì vaäy neân taäp trung saûn xuaát vaûi. ⎯ Ngöôïc laïi, Myõ coù tyû soá naêng suaát saûn xuaát luùa mì lôùn hôn tyû soá naêng suaát saûn xuaát vaûi (6/1 so vôùi 4/2) neân Myõ coù lôïi theá so saùnh trong saûn phaåm luùa mì vì vaäy neân taäp trung saûn xuaát luùa mì. HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 12 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG Qua trao ñoåi vôùi tyû leä 6w = 6c chaúng haïn, Myõ daønh caû 2 giôø ñeå saûn xuaát ra 12w sau khi trao ñoåi seõ ñaït ñöôïc cô caáu saûn phaåm cho tieâu duøng cuoái cuøng laø 6c + 6w, lôïi hôn 2c so vôùi cô caáu saûn phaåm saûn xuaát trong nöôùc laø 6w + 4c. Ñoái vôùi Anh, trong 6 giôø thay vì ñeå saûn xuaát ra 6w, thì taäp trung vaøo saûn xuaát vaûi ñöôïc 12c, duøng 6c ñoåi laáy 6w coøn lôïi ñöôïc 6c. Ñieàu ñoù ñaõ chæ ra raèng, moät nöôùc duø khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái, nhöng coù lôïi theá so saùnh (töông ñoái) trong moät soá loaïi saûn phaåm nhaát ñònh vaø bieát caùch khai thaùc lôïi theá naày thoâng qua con ñöôøng chuyeân moân hoùa saûn xuaát vaø thöông maïi quoác teá vaãn naâng cao ñöôïc hieäu quaû thöông maïi cuûa neàn kinh teá. Ngoaøi ra, löu yù tyû leä 6w = 6c khoâng phaûi laø tyû leä trao ñoåi duy nhaát, ñoái vôùi Myõ chæ caàn trao ñoåi vôùi möùc 6w > 4c laø ñaõ coù lôïi hôn trong tröôøng hôïp khoâng trao ñoåi, coøn ñoái vôùi Anh tyû leä trao ñoåi 6w < 12c seõ deã daøng ñöôïc chaáp nhaän. Nhö vaäy, mieàn 4c < 6w < 12c chính laø khung trao ñoåi maäu dòch töông ñoái cuûa hai quoác gia. Caùch tính lôïi theá so saùnh ñeå xaùc ñònh moâ hình xuaát nhaäp khaåu cuûa quoác gia cuõng coù theå thöïc hieän ñöôïc deã daøng trong ñieàu kieän coù nhieàu hôn hai quoác gia vaø hôn hai saûn phaåm. Hôn nöõa, quy luaät lôïi theá so saùnh coøn phuï thuoäc vaøo tyû giaù hoái ñoaùi, khi ñoù, saûn phaåm naøo coù giaù noäi ñòa reû hôn giaù baùn treân thò tröôøng theá giôùi thì seõ ñöôïc xuaát khaåu; saûn phaåm naøo coù giaù noäi ñòa cao hôn giaù baùn treân thò tröôøng theá giôùi thì seõ ñöôïc nhaäp khaåu; saûn phaåm naøo coù giaù noäi ñòa baèng vôùi giaù baùn treân thò tröôøng theá giôùi thì seõ khoâng trao ñoåi. Cho ñeán nay baûn chaát cuûa quy luaät naøy vaãn khoâng thay ñoåi, noù vó ñaïi ôû choã ñaõ chöùng minh ñöôïc raèng taát caû caùc quoác gia, baát keå coù lôïi theá tuyeät ñoái hay khoâng, ñeàu coù lôïi khi giao thöông vôùi nhau, khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm cuûa Adam Smith. Vì theá quy luaät lôïi theá so saùnh cuûa Ricardo ñöôïc coi laø moät trong nhöõng quy luaät quan troïng nhaát cuûa kinh teá hoïc phaùt trieån. Tuy nhieân, noù vaãn HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 13 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG coøn nhöõng haïn cheá nhö: trong chi phí saûn xuaát môùi chæ tính ñeán yeáu toá lao ñoäng, boû qua nhieàu yeáu toá khaùc neân khoâng theå giaûi thích ñöôïc nguyeân nhaân xaùc ñaùng cuûa tình traïng naêng suaát lao ñoäng hôn keùm nhau giöõa caùc quoác gia; caùc tính toaùn vaãn treân caên baûn haøng ñoåi haøng chöù chöa döïa treân giaù caû quoác teá; Ricardo khoâng thaáy ñöôïc nhu caàu tieâu duøng ôû moãi quoác gia coù aûnh höôûng leân thöông maïi quoác teá, neân khoâng xaùc ñònh ñöôïc giaù caû töông ñoái cuûa saûn phaåm ñem trao ñoåi giöõa caùc nöôùc vôùi nhau. 1.1.4. LYÙ THUYEÁT VEÀ CHI PHÍ CÔ HOÄI CUÛA HABERLER Naêm 1936 Gottfried Haberler ñaõ söû duïng lyù thuyeát veà chi phí cô hoäi ñeå giaûi thích quy luaät lôïi theá so saùnh. Haberler cho raèng chi phí cô hoäi khoâng ñoåi trong moãi quoác gia, nhöng noù laïi khaùc nhau giöõa caùc quoác gia. Chính söï khaùc bieät naøy laø cô sôû cuûa hoaït ñoäng maäu dòch quoác teá, cho pheùp moãi quoác gia coù theå taäp trung chuyeân moân hoùa saûn xuaát vaøo caùc loaïi saûn phaåm coù chi phí cô hoäi thaáp, sau khi tieán haønh trao ñoåi haøng hoùa, lôïi ích cuûa töøng quoác gia seõ taêng leân. Do ñoù, moãi quoác gia caàn chuyeân moân hoùa saûn xuaát hoaøn toaøn ñeå xuaát khaåu nhöõng saûn phaåm coù chi phí cô hoäi nhoû hôn vaø nhaäp khaåu nhöõng saûn phaåm coù chi phí cô hoäi cao hôn treân thò tröôøng theá giôùi. Rieâng tröôøng hôïp moät nöôùc coù quy moâ neàn kinh teá nhoû beù, theo lyù thuyeát chi phí cô hoäi, nöôùc ñoù vaãn coù theå chuyeâ7nöôùc oân hoùa saûn xuaát hoaøn toaøn vaøo nhöõng saûn phaåm coù lôïi theá so saùnh thoâng qua trao ñoåi maäu dòch quoác teá, nhöng seõ phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu khoù khaên vì neàn kinh teá phuï thuoäc quaù nhieàu vaøo ngoaïi thöông, trong khi giaù caû vaø tyû giaù trao ñoåi haøng hoùa seõ do nöôùc khaùc (vôùi tö caùch laø nöôùc lôùn cung caáp ñaïi boä phaän haøng hoùa xuaát khaåu cuøng loaïi treân thò tröôøng theá giôùi) quyeát ñònh. HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 14 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG Tuy nhieân, treân thöïc teá khoâng theå coù tröôøng hôïp chuyeân moân hoùa saûn xuaát hoaøn toaøn hoaëc chi phí cô hoäi khoâng ñoåi, vì caùc loaïi taøi nguyeân khoâng taùi sinh vaø coù xu höôùng giaûm daàn, ngay caû caùc loaïi taøi nguyeân taùi sinh neáu khai thaùc böøa baõi cuõng seõ bò caïn kieät, chi phí cô hoäi nhaát ñònh seõ taêng leân theo thôøi gian. Ñieàu naøy cho thaáy lyù thuyeát veà chi phí cô hoäi cuûa Haberler khoâng hoaøn toaøn ñuùng. 1.1.5. LYÙ THUYEÁT HECKSCHER – OHLIN (H - O) VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ Lyù thuyeát H – O ñöôïc trình baøy nhö sau: caùc quoác gia caàn chuù troïng chuyeân moân hoùa saûn xuaát ñeå xuaát khaåu nhöõng saûn phaåm thaâm duïng yeáu toá saûn xuaát maø trong nöôùc saün coù doài daøo (nhö laø lao ñoäng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån) vaø nhaäp khaåu laïi nhöõng saûn phaåm thaâm duïng yeáu toá saûn xuaát maø trong nöôùc khan hieám töông ñoái (nhö laø voán kyõ thuaät ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån). Lyù thuyeát naøy coù giaù trò cao trong vieäc vaän duïng vaøo thöïc teá phaùt trieån ngoaïi thöông cuûa caùc quoác gia theå hieän nhö sau: ⎯ Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong giai ñoaïn ñaàu coâng nghieäp hoùa seõ taäp trung xuaát khaåu nhöõng saûn phaåm thaâm duïng lao ñoäng vaø nhöõng saûn phaåm coù nguoàn goác töø taøi nguyeân nhö: noâng, laâm, thuûy saûn, khoaùng saûn…vaø nhaäp khaåu nhöõng saûn phaåm coâng nghieäp cao nhö: maùy moùc thieát bò, vaät tö, nguyeân lieäu cho caùc ngaønh coâng nghieäp. ⎯ Cô caáu haøng xuaát khaåu khoâng coá ñònh maø chuyeån ñoåi theo möùc ñoä thay ñoåi töông quan caùc yeáu toá saûn xuaát trong neàn kinh teá, nghóa laø caùc nöôùc ngheøo (dö thöøa lao ñoäng) seõ coá gaéng naâng daàn tyû troïng xuaát khaåu haøng thaâm duïng voán (trong chöøng möïc taêng tích luõy voán vaø kyõ thuaät töông öùng). HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 15 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG Lyù thuyeát H – O ñaõ cho thaáy haøng coâng ngheä phaåm luoân luoân ñoùng vai troø chuû löïc trong caùc quoác gia phaùt trieån, coøn ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì phaàn lôùn haøng hoùa xuaát khaåu laø saûn phaåm thaâm duïng lao ñoäng vaø coù haøm löôïng taøi nguyeân cao. Nhöng ñieåm haïn cheá cuûa hoïc thuyeát naøy khoâng tính ñeán aûnh höôûng cuûa thöông maïi quoác teá ñoái vôùi söï thay ñoåi giaù caû cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát. 1.1.6. LYÙ THUYEÁT CUÛA SAMUELSON Samuelson cuøng Wolfgang, Stolper ñaõ phaùt trieån theâm hoïc thuyeát H - O khi xeùt döôùi goùc ñoä phaân phoái thu nhaäp. Noäi dung chính cuûa hoïc thuyeát ñöôïc phaùt bieåu nhö sau:“Vieäc söû duïng taát caû nhöõng tieàm löïc coù ñöôïc tröôùc vaø sau thöông maïi seõ ñöa ñeán vieäc taêng giaù caùc yeáu toá saûn xuaát thaâm duïng vaø giaûm giaù yeáu toá saûn xuaát khoâng thaâm duïng. Ñieàu ñoù ñaûm baûo taêng thu nhaäp thöïc söï cho caùc chuû sôõ höõu caùc yeáu toá saûn xuaát thaâm duïng vaø ngöôïc laïi”. Khi xem xeùt taùc ñoäng cuûa thöông maïi quoác teá leân giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát. Samuelson ñaõ thaáy raèêng: “Thöông maïi quoác teá seõ daãn ñeán söï caân baèng töông ñoái vaø tuyeät ñoái giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát giöõa caùc quoác gia giao thöông“. Chính söï khaùc bieät giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát laøm phaùt sinh thöông maïi quoác teá vaø cuõng chính thöông maïi quoác teá laøm cho khaùc bieät naøy giaûm daàn. Ñoàng thôøi söï chuyeån dòch caùc yeáu toá saûn xuaát treân theá giôùi laøm cho quaù trình giaûm caùch bieät ñoù dieãn ra nhanh hôn (tö baûn seõ di chuyeån töø nöôùc coù laõi suaát tín duïng thaáp ñeán nöôùc coù laõi suaát tín duïng cao, lao ñoäng seõ ñi töø nöôùc coù giaù nhaân coâng thaáp ñeán nöôùc coù giaù nhaân coâng cao). Cuoái cuøng daãn tôùi söï caân baèng töông ñoái vaø caân baèng tuyeät ñoái (ñoàng nhaát) giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát giöõa caùc nöôùc coù quan heä ngoaïi thöông vôùi nhau. HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 16 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG 1.1.7. NHÖÕNG BOÅ SUNG CUÛA LYÙ THUYEÁT MÔÙI VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ Beân caïnh nhöõng ñoùng goùp thieát thöïc vaøo vieäc phaùt trieån thöông maïi quoác teá, caùc lyù thuyeát coå ñieån cuõng nhö lyù thuyeát H – O vaãn coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh, maø chuùng ta coù theå chæ ra moät soá ñieåm cuï theå nhö sau: ⎯ Caùc lyù thuyeát treân khoâng ñeà caäp ñeán chi phí vaän chuyeån, vì chi phí vaän chuyeån quaù lôùn seõ laø moät trôû ngaïi trong vieäc xuùc tieán thöông maïi quoác teá vaø daãn ñeán haøng hoùa chæ tieâu thuï noäi ñòa. ⎯ Ngoaïi tröø thuyeát Troïng thöông, caùc lyù thuyeát khaùc haàu nhö khoâng ñeà caäp ñeán vai troø cuûa Chính phuû trong söï taêng tröôûng vaø taïo lôïi theá caïnh tranh cho caùc saûn phaåm xuaát khaåu. Nhöng thöïc teá Chính phuû laïi giöõ moät vai troø quan troïng trong vaán ñeà naøy. ⎯ Theo lyù thuyeát H – O, thöông maïi quoác teá döïa vaøo lôïi theá so saùnh seõ daãn ñeán taêng nhu caàu ñoái vôùi caùc yeáu toá saûn xuaát thaâm duïng trong neàn kinh teá vaø keát quaû laø naâng cao giaù caû caùc yeáu toá ñoù. Vì vaäy caùc nöôùc ñang phaùt trieån daàn daàn seõ maát ñi lôïi theá caïnh tranh veà caùc saûn phaåm thaâm duïng lao ñoäng ⎯ Moät nhöôïc ñieåm nöõa trong lyù thuyeát H – O laø boû qua voán nhaân löïc maø hieän nay ñöôïc xem nhö laø moät yeáu toá rieâng bieät. Treân phöông dieän naøy, lôïi theá caïnh tranh seõ taùc ñoäng leân söï tích luõy kyõ naêng lao ñoäng cuûa moät quoác gia (thoâng qua giaùo duïc ñaøo taïo vaø huaán luyeän) cuõng gioáng nhö söï taùc ñoäng cuûa voán vaø lao ñoäng. Töø ñoù, vieäc söû duïng voán nhaân löïc seõ luoân taïo ra lôïi theá caïnh tranh cho neàn kinh teá. Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm vaø hoaøn thieän veà lyù luaän thöông maïi quoác teá, caùc nhaø kinh teá hoïc coå ñieån vaø hieän ñaïi ñaõ coù nhöõng boå sung caàn thieát nhö sau: HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 17 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG ⎯ Lyù thuyeát môùi cho raèng quy moâ kinh teá vaø hoïc taäp kinh nghieäm ñoùng moät vai troø quyeát ñònh trong vieäc xaùc ñònh lôïi theá caïnh tranh. Do nhöõng thaát baïi cuûa thò tröôøng, Chính phuû phaûi coù nhöõng can thieäp mang tính chieán löôïc ñeå ñieàu tieát söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá (vaãn döïa treân neàn taûng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng). Ñieàu naøy laøm cho caùc doanh nghieäp cuûa hoï coù lôïi theá caïnh tranh vaø trôû thaønh nhöõng coâng ty haøng ñaàu khi ñaït ñeán quy moâ kinh teá nhaát ñònh. ⎯ Caùc nhaø kinh teá coøn ñöa ra söï giaû ñònh veà söï hoïc taâp coâng ngheä môùi. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån (khoâng taïo ñöôïc coâng ngheä cô baûn) neân hoïc taäp theo nhöõng nöôùc coâng nghieäp tieân tieán seõ toát hôn cho vò trí thöông maïi cuûa hoï, thoâng qua khuyeán khích thöông maïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå tieáp nhaän coâng ngheä hieän ñaïi nhaèm ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng vaø ruùt ngaén quaù trình phaùt trieån . ⎯ Beân caïnh söï can thieäp cuûa Chính phuû ñeå caûi thieän lôïi theá caïnh tranh qua vieäc taïo ra quy moâ kinh teá thích hôïp ñaõ noùi treân, söï taùc ñoäng cuûa Chính phuû vaøo neàn giaùo duïc ñeå naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuõng seõ goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy tieán trình phaùt trieån toaøn dieän cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc… Toùm laïi, vôùi heä thoáng lyù luaän hoaøn chænh veà thöông maïi quoác teá nhö ñaõ noùi treân, chuùng ta coù theå khaúng ñònh chæ coù ngoaïi thöông laø moät trong nhöõng ñoäng löïc chính thuùc ñaåy söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá trôû neân nhanh choùng hôn, nhaát laø ñoái vôùi caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Vai troø quan troïng ñoù cuûa ngoaïi thöông ñöôïc theå hieän qua nhöõng nhieäm vuï cô baûn nhö: phaùt huy lôïi theá so saùnh thoâng qua xuaát nhaäp khaåu; taïo nguoàn thu ngoaïi teä cho vaø tích luõy voán cho nhu caàu ñaàu tö, du nhaäp coâng ngheä hieän ñaïi ñeå naâng cao trình ñoä saûn xuaát, naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa neàn kinh teá; môû roäng thò tröôøng; tham gia ngaøy caøng saâu roäng vaøo quaù trình phaân coâng lao ñoäng quoác teá… HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 18 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán CHIEÁN LÖÔÏC ÑAÅY MAÏNH XUAÁT KHAÅU MAËT HAØNG GOÁM SÖÙ MYÕ NGHEÄ TÆNH BÌNH DÖÔNG 1.2. CHÍNH SAÙCH NGOAÏI THÖÔNG CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI Chính saùch ngoaïi thöông laø moät boä phaän quan troïng khoâng theå taùch rôøi vôùi chính saùch kinh teá cuûa moät nöôùc. Chính saùch ngoaïi thöông seõ goùp phaàn thuùc ñaåy vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu kinh teá cuûa caùc ñaát nöôùc trong töøng thôøi kyø. Muïc tieâu phaùt trieån kinh teá cuûa moät ñaát nöôùc trong töøng thôøi kyø coù khaùc nhau, cho neân ñöôøng loái chính saùch ngoaïi thöông phaûi thay ñoåi ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu cuï theå cuûa chính saùch kinh teá. Khoâng coù chính saùch ngoaïi thöông naøo aùp duïng cho moïi thôøi kyø phaùt trieån kinh teá. Nhöng nhìn chung chính saùch ngoaïi thöông phaûi coù taùc duïng baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc, ngaên chaän söï caïnh tranh töø beân ngoaøi, taïo ñieàu kieän ñeå thuùc ñaåy saûn xuaát trong nöôùc vaø ñaåy maïnh xuaát khaåu. Vôùi xu höôùng quoác teá hoùa veà kinh teá toaøn caàu ñang dieãn ra maïnh meõ nhö hieän nay, ñoàng thôøi caùc hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá cuõng ñaõ chöùng minh: moãi nöôùc chæ coù moät lôïi theá tuyeät ñoái vaø töông ñoái nhaát ñònh, cho neân muoán phaùt trieån kinh teá nhanh vaø coù hieäu quaû, phaûi thöïc hieän chính saùch kinh teá môû cöûa, baønh tröôùng ra thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Ñaây laø chính saùch maø neàn kinh teá laáy xuaát khaåu laøm ñoäng löïc ñeå phaùt trieån. Tuøy vaøo ñieàu kieän phaùt trieån cuûa töøng nöôùc, maø chính saùch kinh teá môû ñöôïc choïn löïa khaù ña daïng: ⎯ Moâ hình phaùt trieån môû cöûa daàn töøng böôùc: töùc laø döïa treân cô sôû xaây döïng ôû trong nöôùc heä thoáng kinh teá quoác daân töông ñoái hoaøn chænh ñoàng thôøi môû cöûa daàân daàn, nhaèm taïo döïng cô sôû cho moät neàn kinh teá daân toäc töï chuû, ít chòu aûnh höôûng cuûa kinh teá nöôùc ngoaøi. ⎯ Moâ hình phaùt trieån xuaát khaåu döïa vaøo nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân hoaëc gia coâng saûn phaåm sô cheá: Moâ hình phaùt trieån naøy döïa treân cô sôû taøi HV thöïc hieän: Nguyeãn Thò Ngoïc Thu Böûu 19 GV höôùng daãn: TS Leâ Taán