Luận văn đã đưa ra hai nhóm chỉ tiêu để đánh giá chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của NHTM: (i) Chỉ tiêu định tính: Về mức độ hoàn thiện bộ máy tổ chức thẩm định, tính khoa học và hợp lý của quy trình thẩm định, chất lượng báo cáo thẩm định. (ii) Chỉ tiêu định lượng: Thời gian xử lý thẩm định, tỷ lệ dự án triển khai thành công trên thực tế, tỷ lệ dư nợ trung dài hạn, tỷ lệ nợ quá hạn trung dài hạn, tỷ lệ nợ quá hạn khó đòi, tỷ lệ nợ xấu, tỷ suất lợi nhuận, tỷ lệ lợi nhuận tín dụng trung dài hạn...
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
LÊ THỊ VÂN
CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI
TRUNG TÂM THẨM ĐỊNH KHÁCH HÀNG
DOANH NGHIỆP – NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN
QUÂN ĐỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
Hà Nội – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
LÊ THỊ VÂN
CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TẠI
TRUNG TÂM THẨM ĐỊNH KHÁCH HÀNG
DOANH NGHIỆP – NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN
QUÂN ĐỘI
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 60 34 02 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Trần Thị Thái Hà
Hà Nội – 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi
phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.
Tác giả luận văn
Lê Thị Vân
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ sự biết ơn tới Giáo viên hướng dẫn PGS.TS Trần Thị Thái Hà
đã nhiệt tình hướng dẫn, chỉ bảo và đồng hành cùng tôi trong suốt quá trình nghiên
cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi cũng xin cảm ơn các đồng nghiệp của Trường Đại học Kinh tế - Đại học
Quốc Gia Hà Nội đã hỗ trợ trong việc tìm kiếm tài liệu cũng như góp ý cho Tôi sửa
chữa Luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn các Quý Ông/Bà lãnh đạo và các cán bộ thẩm định của
Ngân hàng TMCP Quân Đội đã hỗ trợ, giúp đỡ Tôi trong việc thu thập các dữ liệu,
thông tin phục vụ cho Luận văn .
Cuối cùng, Tác giả xin được gửi lòng tri ân sâu sắc tới gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã luôn quan tâm, động viên và khích lệ cho Tác giả có thêm động lực phấn
đấu để hoàn thành Luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... i
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................ iii
DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. iv
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TRONG HOẠT
ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .....................................5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về chất lượng thẩm định dự án đầu tư tại các
NHTM ở VN ...............................................................................................................5
1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến chất lượng thẩm định dự án
đầu tư ...........................................................................................................................5
1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu ..................................................................................8
1.2. Nghiên cứu về dự án đầu tư .................................................................................8
1.2.1. Khái niệm dự án đầu tư .....................................................................................8
1.2.2. Phân loại dự án đầu tư .......................................................................................9
1.3. Cho vay theo dự án đầu tư của Ngân hàng thương mại .......................................9
1.3.1. Khái niệm cho vay theo dự án đầu tư của Ngân hàng thương mại ...................9
1.3.2. Quy trình cho vay theo dự án đầu tư của các Ngân hàng thương mại ............10
1.4. Thẩm định dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của các Ngân hàng
thương mại................................................................................................................11
1.4.1. Khái niệm thẩm định dự án đầu tư ..................................................................11
1.4.2. Nội dung của thẩm định dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của Ngân hàng
thương mại ................................................................................................................12
1.4.3. Quy trình thẩm định dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của Ngân hàng
thương mại ................................................................................................................16
1.5. Thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của Ngân hàng
thương mại ................................................................................................................22
1.5.1. Khái niệm thẩm định tài chính dự án đầu tư ...................................................22
1.5.2. Nội dung của thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của
Ngân hàng thương mại .............................................................................................. 23
1.6. Chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của các
Ngân hàng thương mại .............................................................................................. 32
1.6.1. Khái niệm về chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư............................32
1.6.2. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt
động cho vay của Ngân hàng thương mại .................................................................33
1.6.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư trong
hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương mại. ......................................................42
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................49
2.1. Quy trình nghiên cứu .........................................................................................49
2.1.1. Cách tiếp cận ...................................................................................................49
2.1.2. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................49
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ
TẠI TRUNG TÂM THẨM ĐỊNH KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP –
NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI ........................................................................53
3.1. Tổng quan về ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội ..................................53
3.2. Hoạt động chủ yếu của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội ..................55
3.3. Thực trạng chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho
vay tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội ....................................................57
3.3.1. Những vấn đề chung .......................................................................................57
3.3.2. Nội dung thẩm định tài chính dự án đầu tư .....................................................64
3.3.3. Thẩm định dự án đầu tư – trường hợp dự án cụ thể . ......................................72
3.3.4. Đánh giá chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP
Quân Đội. ..................................................................................................................73
3.4. Những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong
công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP Quân Đội……...83
3.4.1. Những kết quả đạt được…………………………………………………………..83
Comment [t1]: Tách riêng phần đánh
giá kết quả đạt được, hạn chế và
nguyên nhân thành một mục riêng
3.4.2. Những hạn chế……………………………………………………………………..88
3.4.3. Nguyên nhân của các hạn chế .........................................................................91
CHƢƠNG 4: BỐI CẢNH, ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM GÓP
PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN TẠI TRUNG
TÂM THẨM ĐỊNH KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI .............................................................. 97
4.1 Phương hướng hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quân đội đến
năm 2025 ..................................................................................................................97
4.1.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng TMCP Quân Đội đến năm 2025 ........97
4.1.2. Định hướng về hoạt động cho vay theo dự án đầu tư của Ngân hàng thương
mại cổ phần Quân Đội đến năm 2025 ......................................................................98
4.2 Giải pháp phát triển hoàn thiện công tác thẩm định dự án KHDN tại Ngân hàng
TMCP Quân đội ......................................................................................................100
4.2.1. Hoàn thiện chính sách, quy trình tín dụng…………………………………..…101
4.2.2. Hoàn thiện bộ máy tổ chức Khối TĐ & PDTD……………………………..…101
4.2.3. Hoàn thiện phương pháp thẩm định…………………………………………….102
4.2.4. Giải pháp về Cán bộ thẩm định……………………………………………..…..103
4.2.5. Hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, công nghệ thông tin hóa hỗ trợ rút
ngắn thời gian công tác thẩm định……………………………………………………..107
4.3. Một số kiến nghị..............................................................................................109
4.3.1. Đối với Chính Phủ.........................................................................................109
4.3.2. Đối với các Bộ ngành liên quan ...................................................................110
4.3.3. Đối với Ngân hàng Nhà nước .......................................................................112
4.3.4. Đối với các chủ đầu tư ..................................................................................113
KẾT LUẬN ............................................................................................................114
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................115
PHỤ LỤC
Comment [t2]: Đã thực hiện tách từng
mục giải pháp và viết lại phù hợp với
MB.
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
Nguyên nghĩa
Ký hiệu
1
NHTM
Ngân hàng thương mại
2
MB
Ngân hàng TMCP Quân Đội
3
KHDN
Khách hàng doanh nghiệp
4
DAĐT
Dự án đầu tư
5
PCCC
Phòng cháy chữa cháy
6
DR
Tỷ lệ chiết khấu
7
NPV
Giá trị hiện tại ròng
8
IRR
Tỷ suất hoàn vốn nội bộ
9
MIRR
Tỷ suất hoàn vốn nội bộ có điều chỉnh
19
PP
Thời gian hoàn vốn
11
PI
Số doanh lợi
12
WACC
Chi phí trung bình của vốn
13
ROA
Lợi nhuận trên tổng tài sản
14
ROE
Lợi nhuận trên tổng nguồn vốn
15
TĐ & PDTD
Thẩm định và phê duyệt tín dụng
16
BIDV
Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam
17
Vietcombank
Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương
Việt Nam
18
Vietinbank
Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam
19
Agribank
Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông
thôn Việt Nam
20
SLA
Thời gian thẩm định hồ sơ
21
ĐVKD
Đơn vị kinh doanh
22
CVTĐ
Chuyên viên thẩm định
23
PD
Phê duyệt
i
STT
Nguyên nghĩa
Ký hiệu
24
PGD
Phòng giao dịch
25
CIB
Khách hàng lớn
26
SME
Khách hàng vừa và nhỏ
27
GĐPD
Giám đốc phê duyệt
28
BCĐX
Báo cáo đề xuất
29
BCTĐ
Báo cáo thẩm định
30
BĐS
Bất động sản
31
CNTT
Công nghệ thông tin
32
CVQHKH
Chuyên viên quan hệ khách hàng
ii
DANH MỤC BẢNG
TT
Bảng
Nội dung
Trang
1
Bảng 1.1
Tóm tắt quy trình thẩm định dự án tư
17
2
Bảng 3.1
Các chỉ số tài chính cơ bản
55
3
Bảng 3.2
SLA tổng thể quy trình cho vay dự án đầu tư KHDN tại
60
MB
4
Bảng 3.3
SLA chi tiết tại khâu thẩm định và phê duyệt dự án
61
KHDN
5
Bảng 3.4
Thời gian xử lý trung bình tại khâu thẩm định dự án đầu
76
tư tại MB giai đoạn 2015-2019 (Đơn vị: Giờ)
6
Bảng 3.5
Tỷ lệ dự án triển khai thành công giai đoạn 2015 - 2019
77
7
Bảng 3.6
Tỷ lệ nợ quá hạn giai đoạn 2015 - 2019
78
8
Bảng 3.7
Tỷ suất lợi nhuận giai đoạn 2015 - 2019
79
9
Bảng 3.8.
Một số chỉ tiêu của 3 NHTM giai đoạn 2015 - 2019
80
10
Bảng 4.1
Kế hoạch phát triển kinh doanh năm 2020
97
iii
DANH MỤC HÌNH
TT
Hình
Nội dung
Trang
1
Hình 1.1
Quy trình tổng quát thẩm định dự án đầu tư vay vốn
18
2
Hình 1.2
Quy trình thẩm định dự án tại các Ngân hàng thương mại
20
3
Hình 2.1
Quy trình nghiên cứu
49
4
Hình 3.1
Mô hình quản trị của MB
54
5
Hình 3.2
Các chỉ số tài chính cơ bản MB
57
6
Hình 3.3
Quy trình thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng
59
7
Hình 3.4
Cơ cấu bộ máy tổ chức Khối thẩm định và phê duyệt tín dụng
62
8
Hình 3.5.
Thời gian xử lý trung bình tại khâu thẩm định
77
9
Hình 3.6.
Tỷ lệ dự án bị từ chối cho vay của 3 Ngân hàng lựa chọn
81
nghiên cứu
10
Hình 3.7.
Tỷ lệ dư nợ trung dài hạn của 3 Ngân hàng lựa chọn
82
nghiên cứu
11
Hình 3.8.
Tỷ lệ lợi nhuận trung dài hạn của 3 Ngân hàng lựa chọn
nghiên cứu
iv
83
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong điều kiện nền kinh tế Việt Nam hiện nay nguồn vốn trung - dài hạn từ
các NHTM là một trong những nguồn vốn quan trọng để phát triển công nghệ, đầu
tư hạ tầng, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Nhờ hoạt động cho vay dự án
đầu tư, các NHTM thực hiện nhiệm vụ cung cấp nguồn vốn quan trọng này cho nền
kinh tế. Ngoài những đóng góp cho nền kinh tế, hoạt động cho vay dự án đầu tư còn
đem lại nguồn thu nhập chiếm tỷ trọng lớn trong lợi nhuận của các NHTM. Thẩm
định dự án là một trong những công việc đòi hỏi rất cao năng lực của cán bộ thẩm
định. Công việc này yêu cầu cán bộ thẩm định phải có được kiến thức vững chắc,
kinh nghiệm, năng lực và phẩm chất đạo đức. Ngoài ba yếu tố trên, cán bộ thẩm
định phải có tính kỷ luật cao, khả năng nhạy cảm trong công việc và khả năng chịu
áp lực tốt. Hoạt động cho vay dự án đầu tư tiềm ẩn nhiều rủi ro bởi thời gian thu nợ
kéo dài, khả năng trả nợ của khách hàng cũng như khả năng sinh lời của dự án bị
chi phối bằng nhiều yếu tố. Do đó để lựa chọn được những dự án có khả năng sinh
lời cao cùng với mức rủi ro tương ứng thì NHTM phải tiến hành thẩm định dự án
cho vay một cách toàn diện, kỹ lưỡng trước khi quyết định cấp tín dụng. Công tác
thẩm định cho vay dự án là một khâu quan trọng nhất giúp cho ngân hàng nhận
diện, sàng lọc những dự án tốt, vừa tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng, vừa tạo ra lợi
ích cho nền kinh tế.
Thực tế tại một số ngân hàng trong thời gian gần đây có hiện tượng cán bộ,
nhân viên ngân hàng cố tình làm sai dẫn đến lựa chọn các dự án không tốt ảnh
hưởng không nhỏ đến lợi nhuận của ngân hàng cũng như lợi ích cho nền kinh tế.
Bên cạnh đó, cũng có các doanh nghiệp đi vay, bản thân nhận thấy dự án đầu tư
không hiệu quả, khả năng tài chính của doanh nghiệp còn yếu nhưng cố tình che
giấu thông tin, làm giả số liệu để được cấp tín dụng.
Mặt khác, công tác giám sát kiểm soát trước, trong và sau vay của ngân hàng
thương mại chưa được quan tâm đúng mức, cho nên hiện tượng nợ quá hạn, nợ xấu
vẫn còn xảy ra tại một số NHTM.
1
Với uy tín về thương hiệu và rất nhiều lợi thế về nguồn khách hàng, Ngân
hàng TMCP Quân Đội luôn tự hào là một trong những ngân hàng dẫn đầu về chất
lượng hoạt động tín dụng trung dài hạn nói chung cũng như hoạt động cho vay dự
án nói riêng. Cho vay dư án đầu tư tại MB là một trong những hoạt động đóng góp
lớn vào lợi nhuận của ngân hàng cũng như mang lại những giá trị lợi ích kinh tế to
lớn cho nền kinh tế nước nhà. Chính vì vậy, hoạt động thẩm định cho vay dự án tại
MB cũng vì thế mà đóng vai trò quan trọng trong hoạt động tín dụng. Tuy nhiên,
trong bối cảnh kinh tế - xã hội tồn tại nhiều bất cập trong công tác thẩm định cho
vay dự án đầu tư và rất cần nghiên cứu và hoàn thiện. Nhằm mục đích tìm hiểu và
nghiên cứu về hoạt động thẩm định dự án tại MB, góp phần đưa hoạt động này ngày
càng phát triển cả về chiều rộng, lẫn chiều sâu. Chính vì vậy, tác giả đã nghiên cứu
vấn đề “Chất lượng thẩm định dự án đầu tư tại trung tâm thẩm định khách hàng
doanh nghiệp - Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội” cho luận văn của
mình.
2. Câu hỏi nghiên cứu.
- Chất lượng thẩm định dự án tại Trung tâm thẩm định Khách hàng doanh nghiệp
Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội hiện nay đang đặt ra những vấn đề gì?
- Giải thích căn nguyên của những vấn đề đó như thế nào?
- Giải pháp nào để nâng cao chất lượng thẩm định dự án tại Trung tâm thẩm
định khách hàng doanh nghiệp trong thời gian tới?
3. Mục đích nghiên cứu
3.1. Về lý thuyết
- Hệ thống hóa các vấn đề lý thuyết liên quan tới chất lượng thẩm định dự án
đầu tư tại các ngân hàng thương mại.
3.2 Về thực tiễn
- Đánh giá chất lượng thẩm định dự án tại Ngân hàng thương mại cổ phẩn
Quân đội thông qua việc phân tích các tiêu chí chất lượng được xây dựng.
- Phân tích nguyên nhân của tình trạng chất lượng thẩm định dự án tại Ngân
hàng Thương mại cổ phần Quân Đội.
2
Comment [t3]: Đã thực hiện sửa đổi
tên phù hợp với tên đề tài trang bìa.
- Đề xuất một số giải pháp cải thiện chất lượng thẩm định dự án cho Ngân
hàng Thương mại cổ phần Quân Đội.
4. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
- Chất lượng thẩm định dự án tại Trung tâm thẩm định KHDN - Hội sở chính MB.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung, luận văn tập trung phân tích đánh giá chất lượng thẩm định dự
án về phương diện tài chính, bên cạnh đó có xem xét một vài phương diện thẩm
định khác có ảnh hưởng tới tình hình tài chính của dự án, như tính pháp lý dự án,
điều kiện khách hàng, tác động môi trường và công nghệ của dự án và các dự báo
kinh tế vĩ mô có ảnh hưởng trực tiếp đến dự án…
- Về thời gian, luận văn khảo sát tình hình trong 5 năm gần đây (từ năm 2015 2019), các định hướng và một số đề xuất giải pháp cho 05 năm tới (2020 – 2025).
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Tác giả đó sử dụng các số liệu và thông tin thông qua thu thập dữ liệu có sẵn
từ các nguồn dữ liệu bên ngoài và nội bộ ngân hàng để có cái nhìn tổng quan về
công tác thẩm định, đánh giá tình hình hiện tại về chất lượng công tác thẩm định
của MB.
Nguồn dữ liệu thu thập từ bên ngoài bao gồm các giáo trình, tài liệu có nội
dung liên quan đến ngân hàng thương mại, thẩm định, định giá nói chung, báo cáo
thường niên của Ngân hàng Trung ương Việt Nam về chất lượng tín dụng của toàn
ngành ngân hàng nói chung và các ngân hàng thương mại cổ phần nói riêng và một
số thông tin khác được thu thập, tổng hợp từ các báo, tạp chí, web...
Nguồn dữ liệu thứ cấp thu thập từ các tài liệu và thông tin nội bộ từ các phòng,
ban của Ngân hàng TMCP Quân Đội như Khối kinh doanh, Phòng phát triển sản
phẩm, Khối Kế toán tài chính, Khối Quản trị rủi ro …
Phương pháp xử lý dữ liệu
Đề tài sử dụng các phương pháp xử lý dữ liệu bao gồm: tổng hợp, phân loại,
phân tích, so sánh, đánh giá, sử dụng Hình, bảng biểu.
3
Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, phân tích những nguyên
nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng tới chất lượng công tác thẩm
định cho vay dự án từ đó tìm ra hướng điều chỉnh hợp lý.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương như sau:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về chất lượng thẩm
định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay của Ngân hàng thương mại.
Chƣơng 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chƣơng 3: Thực trạng chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt
động cho vay tại Trung tâm thẩm định khách hàng doanh nghiệp Ngân hàng
thương mại cổ phần Quân Đội.
Chƣơng 4: Bối cảnh, định hướng và giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất
lượng thẩm định dự án tại Trung tâm thẩm định khách hàng doanh nghiệp Ngân
hàng thương mại cổ phần Quân Đội. .
4
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƢ TRONG HOẠT
ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về chất lƣợng thẩm định dự án đầu tƣ tại
các NHTM ở VN
1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến chất lượng thẩm định dự
án đầu tư
Những nghiên cứu nước ngoài
Thẩm định tài chính dự án vay vốn của các NHTM theo các nghiên cứu ở
nước ngoài tập trung nhiều vào phân tích đánh giá dự án vay vốn:
- Little Ian MD & James A.Mirrlees trong “Introduction of Project Analysis in
Developing Countries - Hướng dẫn phân tích dự án trong các nước đang phát
triển” OECD (1968). Nhóm tác giả đề cập đến phân tích dự án, vấn đề giá ảo được
sử dụng trong đánh giá tất cả các hàng hoá và dịch vụ. Quan điểm của các tác giả là
đánh giá dự án bằng phân tích chi phí và lợi ích, là sự ước lượng và so sánh các ảnh
hưởng lợi ích của đầu tư với các chi phí của nó. Hai tác giả chưa đi sâu vào thẩm
định tài chính của dự án đầu tư.
- Lumby Stephen trong “Investment Appraisal and Financial decisions - Thẩm
định đầu tư và các quyết định tài chính” (2003), Nhà xuất bản Chapman Hall,
London & Newyork, cũng tập trung vào phân tích lợi ích và chi phí của dự án vay
vốn. Đặc biệt tác giả đề cập nhiều đến các phương pháp thẩm định truyền thống như
phương pháp tính lợi nhuận trên vốn, phương pháp hoàn vốn, cách tiếp cận dòng
tiền chiết khấu. Kỹ thuật phân tích đánh giá dự án vay vốn phục vụ cho việc ra các
quyết định tài chính được tác giả tập trung xem xét. Tác giả chưa đề cấp đến những
biến động của môi trường kinh tế vĩ mô ảnh hưởng đến những vấn đề tài chính cần
thẩm định của dự án.
- Kendar Nkohli (1993) “Economic Analysis of Invesment Project: phân tích
kinh tế dự án đầu tư” Oxford University. Tác giả tập trung phân tích khía cạnh tài
chính, đặc biệt phân tích các yếu tố kinh tế vĩ mô ảnh hưởng đến tài chính dự án
5
như: lạm phát, tỷ giá, giá dầu thô, giá các nguyên liệu chính chi phí cho dự án, giá
nhân công và những rủi ro khác về tài chính của dự án, như: rủi ro chính trị, rủi ro
thiên tai, rủi ro thị trường, Tác giả chưa làm rõ việc thẩm định tài chính của các tổ
chức trung gian tài chính, nhất là các NHTM.
- Don Dayananda, Richard Irons, Steve Harrision, John Herbohn, Patrick
Rowland (2002) “Financial Appraisal of Investment Project: Thẩm định tài chính
dự án đầu tư” Cambridge University. Nhóm tác giả đó sử dụng phương pháp
định tính (phân tích kịch bản – Scenario Analysis và phương pháp Delphi) và định
lượng (phương pháp hồi quy đơn & hồi quy bội – Simple&Multiple Regression) và
mô hình OLS để phân tích dòng tiền của dự án đối với vốn Ngân sách chứ lại không
tập trung vào việc thẩm định tài chính dự án của các NHTM.
Nhìn chung, các công trình nước ngoài nghiên cứu về thẩm định tài chính dự
án vay vốn của các doanh nghiệp nói chung và thẩm định của các NHTM nói riêng
thường tập trung vào kỹ thuật và phương pháp phân tích đánh giá lợi ích, chi phí và
dòng tiền của dự án phục vụ cho mục đích tối đa hoá lợi nhuận tức là tối đa hoá lãi
cổ tức cho các cổ đông hoặc tiến hành phân tích đánh giá lợi ích và chi phí đối với
dự án, chương trình thuộc lĩnh vực công cộng của nhà nước.
Những nghiên cứu trong nước
Các công trình nghiên cứu ở trong nước về thẩm định dự án vay vốn của các
DNVVN đó có song chủ yếu tập trung vào một ngành, một lĩnh vực hoặc một số
nội dung chủ yếu:
- Năm 2012, tác giả Ngô Đức Tiến trong luận văn thạc sĩ kinh tế với đề tài
“Nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án tại Ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam đã thực hiện việc nghiên cứu hoạt động thẩm định tài chính dự án
đầu tư đứng từ góc độ thẩm định nhằm ra quyết định cho vay vốn.
- Năm 2015, tác giả Nguy n Thị Minh Châu trong luận văn thạc sĩ kinh tế với
đề tài: “Nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại NHTMCP Xăng
dầu Petrolimex” đó tập trung nghiên cứu, phân tích thực trạng công tác thẩm định
tài chính dự án đầu tưu tại NHTMCP Xăng dầu Petrolimex. Tác giả cũng rút ra
6
Comment [t4]: Đã thực hiện loại bỏ
những tài liệu giáo trình.
những kết quả đạt được, những hạn chế trong quá trình thu thập thông tin khách
hàng, số liệu tài chính ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tài chính dự án. Từ đó
đề xuất các giải pháp khắc phục và nâng cao chất lượng công tác thẩm định tài
chính dự án tại ngân hàng này.
- Năm 2015, tác giả Nguy n Phương Thảo trong luận văn thạc sĩ kinh tế với đề
tài: “Hoàn thiện công tác thẩm định dự án đầu tư trong cho vay tại Ngân hàng Nông
nghiệp và phát triển Nông thôn Quảng Nam” đã tập trung nghiên cứu, phân tích
thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án đầu tưu tại Ngân hàng Nông nghiệp
và phát triển Nông thôn Quảng Nam trong giai đoạn 2011 - 2013. Tác giả cũng rút
ra những kết quả đạt được, những hạn chế trong quá trình thẩm định tài chính dự án.
Từ đó đề xuất các giải pháp khắc phục và nâng cao chất lượng công tác thẩm định
tài chính dự án tại ngân hàng này.
- Năm 2015, Tác giả Dương Thị Anh trong luận văn thạc sĩ kinh tế với đề tài:
“Thẩm định dự án đầu tư tại Ngân hàng Quân Đội – chi nhánh Thạnh Xuân, trường
hợp dự án đầu tư nhà máy nhựa Phúc Hà” đó tập trung nghiên cứu, phân tích những
chỉ tiêu đánh giá chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại ngân hàng. Áp
dụng vào đánh giá thực trạng chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân
hàng Quân Đội – Chi nhánh Thạnh Xuân. Tác giả cũng rút ra những kết quả đạt
được, những hạn chế trong quá trình thẩm định tài chính dự án. Từ đó đề xuất các
giải pháp khắc phục và nâng cao chất lượng công tác thẩm định tài chính dự án tại
ngân hàng này.
- Năm 2016, Tác giả Dương Thị Anh trong luận văn thạc sĩ kinh tế với đề tài:
“Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư vốn vay tại NHTMCP Á
Châu – CN Hải Phòng” đó tập trung nghiên cứu, phân tích những chỉ tiêu đánh giá
chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại ngân hàng, vai trò của thẩm định tài
chính trong dự án đầu tư. Đánh giá thực trạng chất lượng thẩm định tài chính dự án
đầu tư tại NHTMCP Á Châu – CN Hải Phòng và giải pháp hoàn thiện.
- Một số các công trình nghiên cứu của luận văn thạc sỹ kinh tế đó xem xét các
nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định tài chính dự án, các chỉ tiêu đánh giá
7
chất lượng thẩm định tài chính trong dự án đầu tư, thực trạng và giải pháp khắc
phục tại từng ngân hàng cụ thể.
1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu
- Các công trình đó nghiên cứu chủ yếu đề cập đến khía cạnh kỹ thuật thẩm
định mà chưa đi sâu vào khía cạnh thẩm định về mặt tài chính dự án đầu tư.
- Ở một số công trình, có đề cập đến chất lượng thẩm định dự án đầu tư nhưng
chưa nêu rõ chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay
của NHTM.
- Một số công trình cũng đề cập đến những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng
thẩm định dự án đầu tư nhưng còn chung chung, chưa lượng hóa được cụ thể mức
độ ảnh hưởng của mỗi nhân tố đó đến đâu.
Vì vậy, điểm khác biệt căn bản của luận văn thạc sỹ so với các công trình đó
nghiên cứu trước đây là lượng hóa các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng công tác
thẩm định tài chính dự án vay vốn của các NHTM để ra quyết định cho vay ở tầm vi
mô, trong đó Ngân hàng với vai trò là người cho vay. Việc xem xét này không chỉ
dừng lại ở việc phân tích, đánh giá dự án mà còn đề cập đến các khía cạnh khác của
công tác thẩm định tài chính dự án vay vốn của các NHTM như quy trình thẩm
định, nội dung thẩm định, phương pháp thẩm định.
1.2. Nghiên cứu về dự án đầu tƣ
1.2.1. Khái niệm dự án đầu tư
Bây giờ ta sẽ đi sâu xem xét khái niệm về dự án đầu tư. Với các quan điểm
khác nhau có thể có các khái niệm khác nhau về dự án đầu tư. Sau đây là một số
khái niệm về dự án đầu tư:
- Dự án đầu tư là tập hợp các hoạt động nhằm thực hiện một mục tiêu nhất
định mà trong quá trình thực hiện mục tiêu đó cần có các nguồn lực đầu vào
(inputs) và kết quả thu được là các đầu ra (outputs).
- Theo góc độ quản lý: Dự án đầu tư là một công cụ quản lý việc sử dụng vốn, vật
tư, lao động để tạo ra các kết quả tài chính, kinh tế xã hội trong một thời gian dài.
- Trên góc độ kế hoạch hóa: Dự án đầu tư là một công cụ thể hiện kế hoạch chi
tiết, của một công việc đầu tư sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế xã hội, là tiền
8
đề để ra các quyết định đầu tư và tài trợ vốn. Như vậy, nếu xét theo góc độ này thì
dự án đầu tư là một hoạt động kinh tế riêng biệt nhất trong công tác kế hoạch hóa
nền kinh tế nói chung (một đơn vị sản xuất kinh doanh cùng một thời kỳ có thể thực
hiện nhiều dự án).
- Trong “Quy chế đầu tư và xây dựng” (2002): Dự án đầu tư là một tập hợp
những đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những
cơ sở vật chất nhất định nhằm đạt được sự tăng trưởng hoặc nâng cao chất lượng
sản phẩm, dịch vụ trong khoảng thời gian xác định.
1.2.2. Phân loại dự án đầu tư
Các dự án đầu tư thường rất đa dạng về cấp độ, quy mô, loại hình và thời hạn
và được phân loại theo nhiều tiêu thức với các quan điểm khác nhau:
- Theo hình thức đầu tư: gồm 3 loại là: (i) dự án đầu tư có công trình xây
dựng, (ii) dự án đầu tư không có công trình xây dựng là những dự án quy hoạch,
chuyển giao công nghệ, (iii) dự án hỗn hợp gồm cả đầu tư và xây dựng, loại này
hiện nay là phổ biến đối với hầu hết các dự án đầu tư.
- Theo quy mô đầu tư: gồm 2 loại là: dự án đầu tư theo chiều rộng đòi hỏi
lượng vốn đầu tư lớn, thời gian dài, độ rủi ro cao. Dự án đầu tư theo chiều sâu thì
lượng vốn bỏ ra ít hơn, thời gian không dài, độ rủi ro thấp hơn.
- Theo lĩnh vực hoạt động: có thể phân thành dự án đầu tư phát triển sản xuất
kinh doanh, dự án đầu tư phát triển khoa học công nghệ, dự án phát triển cơ sở hạ
tầng....
- Theo thời gian thực hiện: dự án đầu tư ngắn hạn (dưới 1 năm), dự án trung
hạn (1 – 3 năm), dự án dài hạn (3 năm trở lên).
- Theo sự phân cấp quản lý: theo tầm quan trọng và quy mô của dự án mà
được chia thành 4 nhóm là dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C, nhóm D.
1.3. Cho vay theo dự án đầu tƣ của Ngân hàng thƣơng mại
1.3.1. Khái niệm cho vay theo dự án đầu tư của Ngân hàng thương mại
Dự án đầu tư của các NHTM là dự án được tài trợ trên cơ sở nghiệp vụ tín
dụng của NHTM hay nói cách khác đó chính là khoản tiền mà NHTM cho các
9
- Xem thêm -