Tài liệu Chăm sóc sức khoẻ sinh sản cho phụ nữ ở các hộ gia đình vùng ven biển. qua khảo sát xhh tại khu 7, khu 8 phường cao xanh - thành phố hạ long - tỉnh quảng ninh

DANH MỤC VÀ TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Một số nghiên cứu về SKSS ở việt nam sau Cairo ( nhà xuất bản chính trị quốc gia Hà Nội 1999 do Hoàng Bá Thịnh chủ biên) 2. Giáo trình XHH Dân số - Nguyễn Thị Kim Hoa 3. Sổ tay tuyên truyền viên dân số Y tế cơ sở - Bộ y tế - Tổng cục dân số- KHHGĐ – Hà Nội 2009 4. Báo cáo về tình hình kihn tế - chính trị - văn hóa – xã hội – an ninh quốc phòng của phường cao xanh 5. Phạm Tất Dong – Lê Ngọc Hùng đồng chủ biên XHH đại cương – NXB giáo dục – 1999 6. Phạm Văn quyết – Nguyễn Quý Thanh – Phương pháp nghiên cứu XHH – NXB đại học Quốc gia 2001 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành được báo cáo thực tập này không những là công sức của riêng cá nhân tôi mà còn có sự hướng dẫn, giúp đỡ và động viên của rất nhiều người. Trước hết em xin chân thành cảm ơn các thầy, cô trong khoa xã hội học Trường đại học khoa học xã hội và nhân văn, đã tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập tại trường. Đặc biệt em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo TS Hoàng Thu Hương người hướng dẫn chỉ bảo và tạo điều kiện cho em hoàn thành báo cáo thực tập này. Nhân dịp này tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến cán bộ và nhân dân Phường Cao Xanh - Thành phố Hạ Long - Tỉnh Quảng Ninh đã tạo điều kịên thuận lợi và giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát tại địa bàn. Cuối cùng xin cảm ơn tất cả các anh, chị và các bạn học viên lớp K52PN1 khoa XHH đã luôn đồng hành, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tâp và hoàn thành báo cáo. Tuy nhiên do thời gian và trình độ có hạn nên báo cáo thực tập này chắc chắn còn nhiều thiếu sót rất mong được sự góp ý của các thầy cô và các bạn sinh viên. Xin chân thành cảm ơn! Sinh viên: Nguyễn Thị Thu Hương PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: 2.Cõu hỏi nghiờn cứu. 3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài 3.1 Ý nghĩa khoa học 3.2Ý nghĩa thực tiễn 4. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu: 4.1. Mục đích nghiên cứu: 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: 5. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu: 5.1. Đối tượng nghiên cứu: 5.2. Khách thể nghiên cứu: 5.3. Phạm vi nghiên cứu: 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu: 6.1. Phương pháp luận 6.2. Phương pháp nghiên cứu: 7. Giả thuyết nghiên cứu 7.1. Giả thuyết nghiên cứu NỘI DUNG CHÍNH CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỂN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Các lý thuyết sử dụng trong nghiên cứu. 1.2. Các khái niệm công cụ. 1.3. Tổng quan vấn đề nghiên cứu. 1.4. Vài nét về ®Þa bµn nghiªn cøu: Ch¬ng II THỰC TRẠNG CSSKSS CỦA PHỤ NỮ Ở CÁC HỘ GIA ĐÌNH VEN BIỂN 2.1. Nhận thức hành vi của phụ nữ về các biện pháp KHHGĐ 2.2 Chăm sóc sức khỏe SS cho phụ nữ trước sinh 2.2.1. Kh¸m thai. 2.2.2 Tiªm phßng uèn v¸n: 2.2.3 ChÕ ®é ¨n uèng båi dìng: 2.3 Chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ khi sinh con. 2.3.1. Thời gian nghỉ trước sinh. 2.3.2. Nơi sinh 2.4. Chăm sóc sức khỏe sinh sản sau khi sinh 2.5. Vai trò của chương trình hoạt động về SKSS, KHHGĐ đối với hành vi chăm sóc SKSS của phụ nữ vùng ven biển. CHƯƠNG III KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ PHẦN I: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Trong bối cảnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Vai trò của nguồn nhân lực trở lên quan trọng hơn bao giờ hết. Nguồn nhân lực là một nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước. Vấn đề dân số được đề cập một cách chính thức ở Việt Nam từ hơn 40 năm nay. Do đó công tác kế hoạch hoá gia đình là một phần rất quan trọng trong công tác bảo vệ bà mẹ , trẻ em. Việc chăm sóc sức khoẻ sinh sản là một tổng thể các biện pháp kỹ thuật và dịch vụ, góp phần nâng cao sức khoẻ và hạnh phúc bằng cách phòng ngừa và giải quyết các vấn đề về sức khoẻ sinh sản. Tuy nhiên, do mục tiêu chính của chương trình vẫn là giảm sinh thông qua cung cấp các biện pháp tránh thai, nên nếu xem xét chương trình dưới góc độ chất lượng thì Việt Nam vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại về sức khoẻ sinh sản. “ Đó là tỷ lệ tử vong bà mẹ còn cao, tỷ lệ phá thai và tỷ lệ đường sinh sản còn cao, và sức khoẻ sinh sản của vị thành niên chưa được quan tâm”. ( Nguồn Bộ y tế Báo cáo phân tích tình hình 2000 ). Trong đề tài này, tôi đi vào tìm hiểu hành vi chăm sóc sức khoẻ sinh sản của phụ nữ ở các hộ gia đình vùng ven biển. Từ đó xem xét, góp phần rút ra những giải pháp, đề xuất các biện pháp trong việc thực hiện CSSKSS. Từ các lý do trên tôi chọn đề tài “ Chăm sóc sức khoẻ sinh sản cho phụ nữ ở các hộ gia đình vùng ven biển. Qua khảo sát XHH tại khu 7, khu 8 phường Cao Xanh - Thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh”. 2.Câu hỏi nghiên cứu. - Hành vi chăm sóc sức khỏe sinh sản của phụ nữ diến bra như thế nảo ở các hộ gia đình vùng ven biển? - Những yếu tố nào tác động đến hành vi chăm sóc sức khỏe sinh sản của phụ nữ? 3. ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài 3.1 Ý nghĩa khoa học: Đề tài hướng tới việc tìm hiểu chăm sóc sức khoẻ sinh sản đối với nhận thức của người dân về hành vi chăm sóc sức khoẻ sinh sản. 3.2Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài hướng tới việc chăm sóc sức khoẻ sinh sản và nhận thức của người dân về hành vi chăm sóc sức khoẻ sinh sản. 4. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu: 4.1. Mục đích nghiên cứu: Tìm hiểu hành vi CSSKSS của phụ nữ ở các hộ gia đình ven biển và các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi này dưới góc độ XHH nhằm cung cấp thêm các bằng chứng lý luận và thực nghiệm cho việc xác định chính sách đối với CSSKSS ở khu vực biển. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Tìm hiểu hành vi CSSKSS của phụ nữ khu vực miền biển - Phân tích các yếu tố tác động đến hành vi CSSKSS của phụ nữ ở các hộ gia đình vùng biển. - Bước đầu tìm hiểu xu hướng biến đổi hành vi CSSKSS của phụ nữ ở các gia đình ven biển, qua đó đưa ra gợi ý cho việc hoạch định chính sách, nhằm nâng cao chất lượng CSSKSS của nước ta nói chung và đối với khu vực biển nói riêng. 5. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu: 5.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là “ Hành vi CSSKSS của phụ nữ ở các hộ gia đình vùng ven biển”. 5.2. Khách thể nghiên cứu: Khách thể nghiên cứu của đề tài là: “ Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản ( từ 15 đến 49 tuổi ) đã có chồng, và đang sống tại địa bàn phường Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: Khảo sát tại địa bàn phường Cao Xanh - thành phố Hạ Long - tỉnh Quảng Ninh. - Về thời gian: Khoảng thời gian từ 21/03 - 26/03/2011. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu: 6.1. Phương pháp luận: Báo cáo sử dụng phương pháp luận nghiên cứu chung của XHH đặc biệt là các nguyên tắc phương pháp luận của triết học Mác Lê Nin, mà tác giả đã mô phỏng bằng các bước sau: - Đưa ra các giả thuyết ban đầu về sự tồn tại của đối tượng. - Chỉ ra các cơ sở lý luận của quá trình đi đến giả thuyết này. - Định nghĩa các khái niệm được sử dụng trong báo cáo theo các tiêu chuẩn thực nghiệm. - Cung cấp các bằng chứng thực nghiệm nhằm xác định phạm vi tồn tại của giả thuyết đã nêu. - Dự báo xu hướng vận động và phát triển của đối tượng trên cơ sở của những kết luận có được từ quá trình nghiên cứu. 6.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: *Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tµi liÖu: V× lý do h¹n chÕ vÒ thêi gian nghiªn cøu, nguån kinh phÝ h¹n hÑp nªn ®Ò tµi mµ t¸c gi¶ ®· dïng ph¬ng ph¸p nµy lµm nghiªn cøu chñ ®¹o. C¸c v¨n b¶n, t liÖu, tµi liÖu ®îc t¸c gi¶ sö dông ®Ó ph©n tÝch vµ nghiªn cøu trong b¸o c¸o lµ: KÕt qu¶ ®iÒu tra - Tæng kÕt c¸c ho¹t ®éng cña Uû ban d©n sè - Bµ mÑ vµ trÎ em Trung t©m y tÕ phêng Cao Xanh - Thµnh phè H¹ Long - TØnh Qu¶ng Ninh. Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu, ®iÒu tra x· héi häc, Ên b¶n vµ c¸c bµi b¸o c¸o cã néi dung liªn quan ®Õn ®Ò tµi cña t¸c gi¶, nhµ khoa häc trong níc. * Ph¬ng ph¸p pháng vÊn s©u: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ®Ó pháng vÊn mét sè ®èi tîng trong ph¹m vi nghiªn cøu ®Ó cã ®îc nh÷ng th«ng tin ®Þnh tÝnh cho viÖc t×m hiÓu c¸c luËn ®iÓm nghiªn cøu vµ bæ sung tÝnh thùc tÕ cho kÕt qu¶ nghiªn cøu. * Ph¬ng ph¸p quan s¸t: §©y lµ ph¬ng ph¸p hç trî. Bªn c¹nh viÖc ph©n tÝch v¨n b¶n, kÕ thõa kÕt qu¶ c¸c nghiªn cøu ®· cã tríc... , t¸c gi¶ cßn vËn dông ph¬ng ph¸p quan s¸t ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tÕ, kiÓm chøng c¸c ph©n tÝch cña pháng vÊn s©u vµ ph©n tÝch tµi liÖu t¹i ®Þa bµn. * Phương pháp phân tích bằng bảng hỏi. Đề tài chọn phỏng vấn theo bảng hỏi 250 mẫu phiếu hỏi người dân trong độ tuổi từ 23-74 tuổi. trong đó phỏng vấn 120 nam và 130 nữ được chia thành 2 khu, khu 7 là 144 mẫu; khu 8 là 106 mẫu. Cơ cấu mẫu STT 01 02 Đặc điểm của mẫu Giới tính: Số lượng Tỷ lệ % Nam: 120 48 Nữ: Nhóm tuổi: 130 52 20 – 30 19 7.6 31 – 40 91 36.4 41 – 50 116 39.7 51 – 60 20 0.8 61 trở lên 4 0.16 Nhận xét: Nhìn vào cơ cấu mẫu ta thấy trong đối tượng được hỏi thì nữ giới có tỷ lệ nhiều hơn nam giới, tuổi của người trả lời cũng chủ yếu là người ở độ tuổi từ 41 – 50 tuổi là 46.4% 7. Gi¶ thuyÕt nghiªn cøu . * giả thuyết 1: Tình trạng CSSKSS của phụ nữ hiện nay tuy đã có những bước cải thiện nhất định, nhưng nhìn chung vẫn còn những vấn đề đáng lo ngại. đặc biệt là trong việc CSSK bà mẹ và trẻ em. * giả thuyết 2: Các hành vi CSSKSS của phụ nữ khu vực vùng ven biển chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố chính như: độ tuổi, nghề nghiệp, trình độ học vấn, thành phần dân tộc. * giả thuyết 3: Để thích nghi với những thay đổi về môi trương, kinh tế xã hội và hệ thống CSSK, các hành vi CSSKSS, đa dạng các loại hình chăm sóc SKSS xong yếu tố dân gian vẫn giữ vai trò vô cùng quan trọng. NỘI DUNG CHÍNH CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỂN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Các lý thuyết sử dụng trong nghiên cứu. Lý thuyết hành động xã hội Các tác giả nổi tiếng của lý thuyết này như Pareto Weber, T.Parson… đều coi hành động xã hội là cốt lõi của mối quan hệ giữa con người và xã hội. Theo Max Weber thì hành động xã hội là hành vi được chủ thể gắn cho ý nghĩa chủ quan nhất định và “động cơ” bên trong của chủ thể chính là nguyên nhân của hành động và cái “ý nghĩa chủ quan” là những hành động có ý thức, chủ thể hiểu được mình thể hiện hành động gì và sẽ thực hiện nó như thế nào, khác hẳn với những bản năng sinh học. Cấu trúc của hành động bao gồm chủ thể, nhu cầu của chủ thể, hoàn cảnh hoặc môi trường của hành động: Trong đó nhu cầu của chủ thể tạo ra động cơ thúc đẩy hành động để thoả mãn nhu cầu ấy. Tuỳ theo từng hoàn cảnh, môi trường hành động mà các chủ thể hành động sẽ lựa chọn phương án tối ưu nhất cho mình. Mô hình sau cho thấy mối quan hệ hữu cơ giữa các thành tố trong cấu trúc của hành động: Em đã vận dụng lý thuyết này trong báo cáo của mình để giải thích hành vi CSSKSS của phụ nữ ở các hộ gia đình ven biển đây là hành động có sự tham gia của ý thức, chứ không phải là bản năng sinh học. Điều này thể hiện qua hành vi CSSKSS của phụ nữ ở nhiều khía cạnh như: chăm sóc ở đâu, chăm sóc như thế nào? ….. có thuận lợi và khó khăn gì…. Điều này chứng tỏ hành vi CSSKSS của phụ nữ ở đây rất đa dạng. Trên cơ sở của lý thuyết hành động xã hội, trong báo cáo còn vận dụng lý thuyết về sự lựa chọn hợp lý và lý thuyết trao đổi để giải thích thêm cho hành động của chủ thể. Những người theo lý thuyết này cho rằng chủ thể hành động (chủ thể hành động ở đây là người dân phường cao xanh được xem là những nhân vật hoạt động có mục đích, sở hữu riêng. Hành động của chủ thể còn là kết quả của sự tính toán nhằm tối đa những điều lợi cho họ. Và trong quá trình hoạt động ấy chủ thể chịu tác động của nhiều yếu tố khác nhau: Quá trình CNH đất nước, kinh tế gia đình, Trình độ học vấn, thành phần dân tộc…Do vậy hành vi CSSKSS của họ nhằm mang lại quyền lợi cho họ. .Lý thuyết hệ thống Tiếp cận hệ thống là một nguyên lý hoạt động của khoa học điều khiển học, nguyên lý đó được nhiều ngành khoa học khác nhau ứng dụng. Trong góc độ của xã hội, lý thuyết tiếp cận hệ thống được hầu hết các nhà nghiên cứu xã hội học sử dụng làm cơ sở cho sự nghiên cứu đời sống xã hội. Đó là lý thuyết tiếp cận hệ thống của xã hội học Mỹ nổi tiếng Talcott Parsons ( 1902-1979), bởi theo ông: - Xã hội là hệ thống tương đối khép kín của những hành động. - Hệ thống tổng thể cũng giống như các thể, luôn tự bảo tồn. - Nó hướng tới một trạng thái cân bằng Như vậy, hệ thống xã hội được hình thành như những trạng thái và quá trình tương tác mang tính xã hội của những cá nhân hành động. Đồng thời dựa trên 4 hệ thống phân hệ hành động của con người (cơ thể, hệ thống, nhân sự, hệ thống xã hội và hệ thống văn hoá) và mỗi hệ thống này mang lại hiệu suất, chức năng khác nhau. Phù hợp với 4 phân hệ trên đó là 4 chức năng: + Phù hợp (Adâpttion); Giải quyết những nhu cầu về môi trường và tài nguyên sẵn có. Chức năng này thuộc lĩnh vực lao động và kinh tế. + Đạt mục đích: ( Goal attainment): Chức năng chính trị + Hoà nhập: (Latency) Chức năng pháp luật + Bảo tồn cấu Trúc ( Latency) Chức năng giáo dục Có thể khái quát nội dung của lý thuyết này như sau: Xã hội ở tầm vĩ mô hay vi mô luôn tồn tại với tư cách một hệ thống toàn vẹn, mỗi bộ phận cấu thành nên hệ thống đều nằm trong sự phụ thuộc lẫn nhau một cách chặt chẽ, mỗi yếu tố riêng lẻ chỉ có nghĩa khi đặt nó trong một tổng thể. Tương tự như vậy, các mối tương tác cơ cấu và trạng thái của hệ thống cũng phải được đặt trong một tổng thể, nếu muốn hiểu rõ về chúng. Lý thuyết tương tác xã hội Lý thuyết này gắn tên tuổi của các nhà xã hội học: Geogr Simmel, V. Đoborianop, K. Mark… Xuất phát từ quan điểm duy vật biện chứng của K.Mark, V. Đôborianop cho rằng có 5 loại hoạt động xã hội : Hoạt động sản xuất vật chất, hoạt động văn hoá, hoạt động tái sản sinh xã hội, hoạt động quản lý xã hôị , hoạt động giao tiếp xã hội đó là quan hệ giữa các chủ thể xã hội đang diễn ra trong quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng về vật chất và văn hoá, năng lượng và thông tin. Theo ông thì “ Mỗi hoạt động có mục đích của con người chỉ có thể trở thành hoạt động xã hội khi nó nằm trong và thông qua một số mối quan hệ giữa các chủ thể lao động”. Và như vậy, muốn giải thích được hầu hết các mối quan hệ xã hội, các hoạt động , các quá trình xã hội phải đặt nó nằm trong mối quan hệ tương tác giữa chúng với nhau. 1.2. Các khái niệm công cụ. * Sức khỏe sinh sản: “Søc khoÎ sinh s¶n lµ tr¹ng th¸i thoải mái toàn diện về thể chất, tinh thầxaxhooij hội chứ không nchir nlaf nkhoong có bệnh hay tật về tất cả những vấn đề liên quan đến hệ sinh sản ở mọi giai đoạn của cuộc đơi” (XHH sức khỏe – Hoàng Bá Thịnh- NXB ĐHQG –HN -2010). Kh¸i niÖm hµnh vi: Hµnh vi lµ toµn bé nãi chung nh÷ng ph¶n øng, c¸ch c xö biÓu hiÖn ra ngoµi cña mét ngêi trong mét hoµn c¶nh cô thÓ nhÊt ®Þnh Hµnh vi CSSKSS ë ®©y chØ nh÷ng c¸ch c xö cña ngêi d©n vïng ven biÓn vÒ viÖc CSSKSS trong ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cho phÐp cña hä thùc hiÖn.(một số nghiên cứu về SKSS – Hoàng Bá Thịnh- NXB CHÍNH TRỊ QUỐC GIA-1999). * Khái niệm về sức khỏe: Sức khỏe là sức sống của cơ thể không bị nguy cơ của bệnh tật, thần kinh thì thoải mái, sự sống diễn ra một cách bình thường, ăn ngủ bình thường, tiêu hóa bình thường, cảm súc bình thường, nhận thức bình thường, tất cả phản xạ có điều kiện hay không có điều kiện đều bình thường. (XHH sức khỏe – Hoàng Bá Thịnh- NXB ĐHQG –HN -2010). 1.3. Tổng quan vấn đề nghiên cứu. Tõ khi më cöa tiÕp nhËn ®Çu t níc ngoµi vµo n¨m 1990, ViÖt Nam ®· ®i lªn tõ ®èng tro tµn sau chiÕn tranh. Nh©n d©n ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín vµ ®a d¹ng trong mäi lÜnh vùc. ChØ sè nh©n khÈu häc vµ chØ sè kinh tÕ ®· nãi lªn thµnh c«ng ë ViÖt Nam, tuy nhiªn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nhanh chãng vµ møc ®é di chuyÓn d©n c ra thµnh thÞ ®ang t¨ng dÇn lµm thay ®æi c¬ cÊu vµ chøc n¨ng cña x· héi. ViÖt Nam giê ®©y ®ang ®øng tríc c¶ c¬ héi vµ th¸ch thøc, bao gåm c¶ trong lÜnh vùc y tÕ. Sù ®ãng gãp cña mçi c¸ nh©n ®èi víi nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ phô thuéc vµo vÞ trÝ, tr×nh ®é, søc khoÎ, hoµn c¶nh gia ®×nh vµ c¬ héi cña b¶n th©n hä. NhiÒu phô n÷ ViÖt Nam kh«ng cã c¶ c¸c ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt ®Ó tiÕp cËn c¸c lîi Ých do kinh tÕ ph¸t triÓn mang l¹i, ®Æc biÖt lµ víi phô n÷ c¸c d©n téc thiÓu sè vµ n«ng th«n, thËm chÝ cßn bÞ c¸ch biÖt víi ®iÒu kiÖn bªn ngoµi. Sù thiÕu hôt tµi nguyªn vµ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi kÐo dµi ë c¸c vïng miÒn ven biÓn, lµm cho viÖc ch¨m sãc søc khoÎ hÕt søc h¹n chÕ vµ kÐm chÊt lîng. HËu qu¶ lµ hiÖn ®ang tån t¹i sù kh¸c biÖt lín gi÷a t×nh tr¹ng søc khoÎ cña bµ mÑ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ, víi 44% phô n÷ n«ng th«n vÉn sinh con t¹i nhµ, trong khi ®ã con sè nµy chØ cã 7% ë khu vùc thµnh thÞ. Sù ph¸t triÓn cña x· héi còng ®ång thêi t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc CSSKSS. Thanh niªn, vÞ thµnh niªn ®îc coi lµ ®èi tîng dÔ bÞ tæn th¬ng nhÊt trong x· héi ®· trë thµnh nhãm môc tiªu cña c¸c ho¹t ®éng th«ng tin, gi¸o dôc, truyÒn th«ng (IEC) vÒ SKSS ë ViÖt Nam.Thanh niªn ViÖt Nam ngµy nay ®· cã sù thay ®æi vÒ tËp qu¸n vµ v¨n ho¸, nh lËp gia ®×nh ë ®é tuæi muén h¬n vµ gia t¨ng quan hÖ t×nh dôc tríc h«n nh©n. ThiÕu sè liÖu ®iÒu tra vÒ c¸c trêng hîp viªm nhiÔm l©y truyÒn qua ®êng t×nh dôc (STIS) ®· g©y khã kh¨n trong viÖc lËp b¸o c¸o chÝnh x¸c, tuy nhiªn trong mét nghiªn cøu ®îc thùc hiÖn vµo n¨m 2009 ®· íc tÝnh r»ng sù l©y nan cña c¸c viªm nhiÔm l©y truyÒn qua ®êng t×nh dôc ®· t¨ng lªn 10 lÇn trong thËp kû qua. Dêng nh t×nh tr¹ng nµy ®· kh«ng ®îc c¶i thiÖn, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi mµ sè c«ng nh©n lao ®éng nhËp c sèng xa nhµ, xa ngêi th©n ®ang lµ t¨ng lªn 10 lÇn trong thËp kû qua, vµ lµm t¨ng thªm nguy c¬ l©y nhiÔm nhiÒu h¬n so víi tríc ®©y. VÊn ®Ò HIV/ AIDS t¹i ViÖt Nam thùc sù ®¸ng lo ng¹i, sè ca nhiÔm HIV/AIDS theo b¸o c¸o hiÖn nay thÊp h¬n so víi sè thùc tÕ. Thªm vµo ®ã, rÊt nhiÒu ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ò cËp ®Õn HIV/AIDS cïng víi c¸c tÖ n¹n x· héi nh nghiÖn hót hay m¹i d©m, ®· lµ nguyªn nh©n g©y ra sù kú thÞ cña x· héi ®èi víi nh÷ng ngêi bÞ nhiÔm bÖnh. Mét thùc tÕ ®¸ng chó ý lµ “ n¹n dÞch” nµy cã nguy c¬ sÏ l©y sang rÊt nhiÒu ngêi kh¸c th«ng qua nh÷ng kh¸ch hµng lµ g¸i m¹i d©m, ®Æc biÖt cho ®èi tîng lµ c«ng nh©n lao ®éng xa nhµ. KÕt qu¶ lµ: ChÞ em phô n÷ cã quan hÖ t×nh dôc, cã nguy c¬ l©y nhiÔm HIV vµ tõ ®ã cã kh¶ n¨ng l©y truyÒn cho con (nÕu cã mang). Tuy nhiªn th¸ch thøc lín nhÊt mµ ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi mÆt trong lÜnh vùc SKSS lµ vÊn ®Ò n¹o, ph¸ thai. Tû lÖ sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai thÊp ®îc ph¶n ¸nh b»ng tû lÖ n¹o ph¸ thai cao vµ tû lÖ nµy ®ang tiÕp tôc gia t¨ng ë ViÖt Nam. Víi tû lÖ n¹o ph¸ thai cao nhÊt ë §«ng Nam ¸ vµ lµ mét trong nh÷ng níc cã tû lÖ n¹o ph¸ thai cao nhÊt thÕ giíi, trung b×nh mçi phô n÷ ViÖt Nam n¹o ph¸ thai 2.5 lÇn trßng ®êi (2010). §¸ng ng¹i lµ trong khi th«ng tin, gi¸o dôc, truyÒn th«ng ®· nç lùc n©ng cao nhËn thøc cña ngêi d©n nhng râ rµng hä cha thùc sù thay ®æi ®îc hµnh vi cña m×nh. NhiÒu b¹n g¸i trÎ thiÕu kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ t×nh dôc hoÆc kh«ng tin tëng vµo viÖc dïng bao cao su hay kh«ng yªu cÇu b¹n t×nh sö dông bao cao su. H¬n n÷a, sù nh×n nhËn mét c¸ch tiªu cùc vÒ n¹o ph¸ thai ®· g©y nªn t×nh tr¹ng nhiÒu phô n÷ tiÕn hµnh ë n¬i bÝ mËt vµ bÊt hîp ph¸p. ë ViÖt Nam mçi tuÇn cã mét phô n÷ tö vong v× n¹o ph¸ thai kh«ng an toµn. §iÒu nµy cho thÊy, søc khoÎ sinh s¶n ë ViÖt Nam ®ang bÞ tæn th¬ng vµ ®øng tríc rÊt nhiÒu th¸ch thøc míi. 1.4. Vài nét về ®Þa bµn nghiªn cøu: Phường Cao Xanh được thành lập năm 1981, trên cơ sở tách ra từ thị trấn Cao Thắng- Thị xã Hòn Gai - tỉnh Quảng Ninh, thành 02 phường Cao Thắng và Cao Xanh. Năm 1994, Phường Cao Xanh tiếp nhận hợp nhất toàn bộ xã Thành Công- Thành phố Hạ Long. Phường Cao Xanh được xác định là phường thuộc trung tâm của thành phố Hạ Long. Phía đông giáp phường Cao Thắng, phía tây giáp Vịnh Hạ Long, phía Nam giáp phường Yết Kiêu và phường Trần Hưng Đạo, phía Bắc giáp phường Hà Khánh. Diện tích tự nhiên của phường là 701ha; Dân số: 17.905, với 4.591 hộ, 10 khu phố và 128 tổ dân. Thành phần dân tộc: Kinh chiếm đa số; Hoa: 30/17.905, chiếm 0,16%; Tày: 15/17.905, chiếm 0,08%; Sán Dìu: 02; Thái 01;Tôn giáo đa số theo đạo phật; Công giáo chiếm 0,16% (30 người). Theo số liệu thống kê đến hết 31/12/2009: Tỷ lệ hộ dân có mức sống khá và giàu chiếm: 38%; Trung bình: 60.4%; Hộ nghèo chiếm 0,8 % (trong đó hộ nghèo theo tiêu chí Quốc gia có 17/38 hộ). Trên địa bàn có 4 cấp học, 31 cơ quan đơn vị TW, tỉnh và thành phố đóng trên địa bàn, 62 doanh nghiệp ngoài quốc doanh (doanh nhân tư nhân có quy mô vừa và nhỏ), 162 hộ kinh doanh cá thể, 12 nhà nghỉ, 01 phòng khám chữa bệnh đa khoa khu vực, 01 trạm y tế và 13 cơ sở giáo dục Mầm non trong và ngoài công lập. * Phát triển kinh tế xã hội Những năm gần đây phường Cao Xanh có tốc độ phát triển đô thị hoá nhanh, dân số cơ học tăng lớn. Nhịp độ tăng trưởng kinh tế từ 8- 10%/ năm, tổng thu ngân sách trên địa bàn đạt từ 6- 8,5 tỷ đồng/ năm. Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch nhanh theo hướng: Thương mại, dịch vụ- Tiểu thủ công nghiệp và ngư nghiệp. Bộ mặt đô thị của phường từng bước được đổi mới, kết cấu hạ tầng cơ sở được đầu tư đồng bộ, đời sống của phần đông dân cư được cải thiện và nâng cao rõ rệt. Các ngành dịch vụ, sản xuất kinh doanh có lợi thế của địa phương được phát triển: Như đánh bắt, nuôi trồng thủy sản; Chế biến các sản phẩm từ gỗ, thương mại...Thu hút tốt các nguồn đầu tư để phát triển kinh tế, giải quyết việc làm cho trên 300 lao động/ năm. Phường cũng thu hút các dự án đầu tư phát triển đô thị và kết cấu hạ tầng cơ sở: Đặc biệt các dự án phát triển đô thị như; Khu đô thị mới Cao Xanh- Vựng Đâng; Cao Xanh Hà Khánh A; B, đường tỉnh lộ 337 .. * Văn hóa- xã hội: Phường triển khai có hiệu quả phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng khu phố văn hoá đến nay 100% các khu phố đã xây dựng và thực hiện tốt qui ước ở khu dân cư. Hàng năm, số tổ dân đạt tiên tiến xuất sắc chiếm 25%; gia đình văn hóa chiếm 95 %; 100% các khu phố hoàn thành các chỉ tiêu về thu các khoản thuế, quĩ và đóng góp theo qui định, thường xuyên duy trì từ 2- 3 khu phố đạt tiên tiến xuất sắc được thành phố cấp bằng công nhận khu phố văn hoá. 6/10 khu phố đã có nhà sinh hoạt cộng đồng. Từ năm 2006 địa phương đã đầu tư xây dựng khu vui chơi cho TTN với diện tích trên 1.000m2, gồm các hạng mục sân bóng đá, nhà phục vụ, sân khấu biểu diễn. Hàng năm đã tổ chức trên 30 giải thể thao, hàng trăm buổi liên hoan VHVN và đón các đoàn nghệ thuật trong và ngoài tỉnh đến biểu diễn. Hưởng ứng phong trào Toàn dân rèn luyện thể thao theo gương Bác Hồ vĩ đại, đã ngày càng thu hút nhiều đối tượng và nhân dân tham gia, góp phần làm lành mạnh hoá các mối quan hệ xã hội. tiêu biểu như hoạt động của các CLB bóng đá khu 7, cầu lông, bóng bàn, thái cực trường sinh, thuyền chải....Thực hiện tốt chính sách đối với người có công và đối tượng xã hội. Hiện trên địa bàn có: 120 TB; 15 bệnh binh; 115 gia đình liệt sĩ, 09 quân nhân bệnh nghề nghiệp và trên 50 đối tượng thuộc diện bảo trợ xã hội. Trạm y tế phường được đầu tư xây dựng kiên cố hoá và đạt chuẩn Quốc gia từ năm 2006. Mạng lưới cán bộ y tế thôn bản và cộng tác viên dân số được kiện toàn đủ 10/10 khu phố. Tổ chức tốt việc khám chữa bệnh cho trên 1.200 lượt người hàng năm. Công tác Giáo dục: Phong trào khuyến học, khuyến tài được quan tâm, hàng năm, đối với khối Tiểu học tỷ lệ lên lớp thẳng 99,1%; hoàn thành chương trình bậc tiểu học là 100%; Đối với khối THCS: Xét tốt nghiệp THCS đạt 100%, học sinh có học lực khá giỏi đạt trên 70%. Chất lượng đại trà và đào tạo mũi nhọn ở cả 2 khối tăng từ 9- 12 % so với năm học trước, cơ sở vật chất đầu tư cho công tác dạy và học được quan tâm. Sau hơn 25 năm thực hiện công cuộc đổi mới Đảng bộ, chính quyền va nhân dân phườngCao Xanh đã vinh dự được 02 lần chủ tịch nước tặng thưởng huân chương lao động hạnh nhì và nhiều bằng khen, giấy khen của bộ, ban nghành cuả Trung ương, tỉnh và thành phố. *Y tế: Phường có một trạm y tế với đội ngũ y bác sĩ đảm bảo theo quy định, có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình thực hiện tốt công tác tiêm phòng và khám chữa bện cho nhân dân. Trong năm 2009 đã khám chữa bệnh chon 4.000 lượt người và tiêm phòng cho trẻ em trong độ tuổi. thực hiện tốt chương trình y tế cộng đồng Ch¬ng II THỰC TRẠNG CSSKSS CỦA PHỤ NỮ Ở CÁC HỘ GIA ĐÌNH VEN BIỂN 2.1. Nhận thức hành vi của phụ nữ về các biện pháp KHHGĐ Néi dung chÝnh cña c«ng t¸c KHHG§ lµ viÖc khuyÕn khÝch sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai nh»m môc tiªu gi¶m møc sinh vµ ®¹t møc sinh thay thÕ ( gióp c¸c cÆp vî chång vµ c¸ nh©n ®¸p øng môc ®Ých, nguyÖn väng sinh s¶n cña hä mµ vÉn ®¶m b¶o søc khoÎ, tr¸ch nhiÖm; phßng ngõa cã thai ngoµi ý muèn, b¶o ®¶m cung cÊp c¸c dÞch vô KHHG§ võa tói tiÒn, s½n cã vµ dÔ chÊp nhËn...) . Trªn c¬ së ®ã, ®Ò tµi ®· nghiªn cøu vµ t×m hiÓu mét sè néi dung c¬ b¶n sau: *§iÒu hoµ møc sinh: + HiÓu biÕt vµ sö dông c¸c biªn ph¸p KHHG§ HiÓu biÕt vµ sö dông c¸c biÖn ph¸p KHHG§ cña phô n÷ lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®¹t môc tiªu vÒ gi¶m møc sinh, trong ®ã hÇu hÕt c¸c ch¬ng tr×nh ®Òu khuuyÕn khÝch c¸c cÆp vî chång ®iÒu hoµ møc sinh b»ng c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. B¶ng 1: T×nh h×nh sö dông biÖn ph¸p tr¸nh thai của các gia đình vùng ven biển Sè TT 1 2 3 4 5 6 C¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai XuÊt tinh ngoµi TÝnh vßng kinh Bao cao su §Æt vßng 104 Uèng thuèc tr¸nh thai Tiªm thuèc Tæng TÇn suÊt 27 12 61 49.5 Tû lÖ % 12.9 5.7 29 34 12 250 15.7 5.7 100 Nh×n vµo c¬ cÊu ph©n bæ sè lîng ngêi sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai, chóng ta dÔ dµng nhËn ra r»ng c¸c biÖn ph¸p ®ã tËp trung chñ yÕu vµo ngêi phô n÷ vµ næi tréi nhÊt vÉn lµ ®Æt vßng (sö dông dông cô tö cung). Trong khi c¸c biÖn ph¸p kh¸c kh«ng ®îc mÊy ngêi quan t©m vµ sö dông. ThËm chÝ, cã nh÷ng ngêi tríc ®©y dïng c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai nh dïng thuèc uèng( mÊt thêi gian, ph¶i uèng liªn tôc trong th¸ng vµo mét giê nhÊt ®Þnh); thuèc tiªm ( ph¶i nhê ®Õn c¸n bé y tÕ), bao cao su ( ng¹i sö dông, vÉn gÆp sù cè nh thñng, kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng, chê c¸n bé ph¸t)..., cßn cã xu híng chuyÓn sang ®Æt vßng. Thùc tÕ hiÖn nay, nh÷ng biÖn ph¸p tr¸nh thai chñ yÕu vÊn tËp trung vµo n÷ giíi. hä kh«ng chØ ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc gia ®×nh, con c¸i, mµ cßn bÞ chót lªn vai g¸nh nÆng kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. §Æc biÖt nh÷ng ngêi phô n÷ cã häc vÊn thÊp l¹i cµng ph¶i chÞu nhiÒu søc Ðp h¬n c¶ vÒ t©m lý, søc khoÎ do h¹n chÕ vÒ mÆt nhËn thøc, thêng bÞ lÖ thuéc vµo chång, t©m lý thÝch con trai... Hä kh«ng cã quyÒn trong viÖc quyÕt ®Þnh sè con theo mong muèn, còng nh viÖc ®¸p øng nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ sinh s¶n, KHHG§ cña m×nh. NhÊt lµ phô n÷ ë khu vùc vïng ven biÓn, n¬i cßn nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tiÕp nhËn c¸c th«ng tin vÒ ch¬ng tr×nh SKSS vµ cßn nhiÒu thñ tôc l¹c hËu trong viÖc CSSKSS. B¶ng 2: Ngêi quyÕt ®Þnh trong viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. Ngêi quyÕt ®Þnh Vî Chång C¶ hai vî chång Tæng TÇn suÊt 71 15 124 210 Tû lÖ % 33.8 7.2 59 100 Nh×n chung qua b¶ng sè liÖu tÇn suÊt ta cã thÓ thÊy r»ng ngêi quyÕt ®Þnh trong viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai lµ c¶ hai vî chång. Nhng tû lÖ ngêi quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n c¶ lµ ngêi vî. V× h¬n ai hÕt ngêi vî biÕt kh¶ n¨ng vµ søc khoÎ sinh s¶n cña m×nh tíi ®©u. ViÖc ch¨m sãc tèt cho viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai hay viÖc ch¨m sãc søc khoÎ lµ hoµn toµn tèt. 2.2 Chăm sóc sức khỏe SS cho phụ nữ trước sinh “ Mang thai vµ sinh ®Î lµ mét trong giai ®o¹n nguy c¬ tiÒm Èn, bÊt cø mét phô n÷ mang thai nµo còng cã thÓ gÆp biÕn chøng vµ nguy c¬ tö vong. NÕu nh ngêi phô n÷ ®îc th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ ®Çy ®ñ khi mang thai th× sÏ h¹n chÕ ®îc tai biÕn trong s¶n khoa vµ tr¸nh ®îc nhiÒu biÕn chøng cã liªn quan tíi viÖc mang thai vµ ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh kh¸c ®e do¹ tíi tÝnh m¹ng nh sèt rÐt, viªm gan. ChÝnh v× vËy, ch¨m sãc tríc khi sinh lµ mét giai ®o¹n v« cïng quan träng mµ c«ng t¸c ch¨m sãc ban ®Çu chÝnh lµ kh¸m thai, gióp cho viÖc qu¶n lý thai nghÐn ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. 2.2.1. Kh¸m thai. Theo khuyÕn c¸o cña ngµnh y tÕ, c¸c bµ mÑ cÇn ®îc ph¸t hiÖn thai sím vµ ®îc kh¸m thai sím, tèt nhÊt lµ kh¸m thai ngay tõ 3 th¸ng ®Çu cña thêi kú thai nghÐn. Kh¸m thai lÇn 1 ®îc thùc hiÖn ttrong 3 th¸ng ®Çu víi môc ®Ých lµ x¸c ®Þnh cã thai, ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt thêng vµ nh÷ng biÕn chøng sím nh n«n nÆng hoÆc c¸c bÖnh lý g©y ch¶y m¸u. Theo b¶n b¸o c¸o thèng kª bÖnh viÖn n¨m 2009 Trung t©m y tÕ Qu¶ng Ninh cho biÕt, trong n¨m 2009 toµn huyÖn Cao Xanh cã tÊt c¶ lµ: 1318 phô n÷ cã thai, sè phô n÷ ®Î trong n¨m lµ: 1025 ngêi ( 5 ngêi sinh ®«i, 1 trÎ chÕt do tai biÕn). Bảng 2: Thực trạng khám thai của phụ nữ ở các hộ gia đình ven biển Tuæi mÑ khi Kh«ng Cã kh¸m Kh¸m ®ñ Tæng % TrÎ em sinh kh¸m 3 lÇn <20 tuæi 11.1 69.1 19.8 100 81 20-34 tuæi 14 76.9 9.1 100 804 >35 tuæi 35.6 52.6 11.8 100 144 Tæng sè 16.8 72.9 10.3 100 1029 Nguồn: Số liệu thực tập của lớp K52 – PN1 XHH tại phường cao xanh Thành phố hạ long- tỉnh Quảng Ninh (tháng 3/2011) So s¸nh viÖc ®i kh¸m vµ nhãm tuæi ta thÊy, tû lÖ phô n÷ trong nhãm tuæi tõ 20-34 ®i kh¸m thai nhiÒu h¬n nhãm phô lín tuæi trªn 35, hoÆc trÎ qu¸ díi tuæi 20. Trong khi ®©y l¹i lµ hai nhãm tuæi mang nhiÒu nguy c¬ tai biÕn nhÊt trong t×nh tr¹ng mang thai. Nguyªn nh©n lµ do nh÷ng ngêi ë nhãm tuæi díi 20 trÎ qu¸ thêng cã ý nghÜ ng¹i ngïng, e ng¹i ®Õn c¸c c¬ së y tÕ ®Ó kh¸m vµ qu¶n lý thai; cßn nh÷ng ngêi trong nhãm trªn 35 thêng l¹i û vµo kinh nghÞªm ®· tõng sinh con tríc ®ã cña m×nh mµ thÊy ®Õn c¬ së y tÕ lµ kh«ng cÇn thiÕt. H¬n n÷a tû lÖ kh¸m thai nh vËy cha ph¶i lµ cao, chØ cã 72.9% sè phô n÷ cã ®i kh¸m thai trong khi ®©y lµ viÖc ch¨m sãc søc khoÎ ban ®Çu v« cïng quan träng cña s¶n phô. NhÊt lµ sè phô n÷ ®îc kh¸m thai ®Çy ®ñ lµ v« cïng thÊp, chØ chiÕm 10.3%. ChÝnh ®iÒu nµy ®· dù b¸o nh÷ng kh¶ n¨ng vÒ chÕt mÑ, hay chÕt trÎ em hoÆc c¸c bÖnh liªn quan ®èi víi phô n÷ khu vùc vïng ven biÓn. §Æc biÖt viÖc kh¸m thai trong thêi kú mang thai ë khu vùc nµy l¹i kh«ng ph¶i lµ mong muèn tù nguyÖn cña ngêi d©n. §a sè c¸c trêng hîp ®Õn kh¸m thai lµ do c¸c c¸n bé y tÕ, CSSKSS ph¶i ®Õn tËn nhµ nhiÒu lÇn, tuyªn truyÒn, yªu cÇu ®i kh¸m thai hä míi ®i, vµ c¸c trêng hîp kh¸m ®Çy ®ñ thêng lµ nh÷ng ca ®îc dù b¸o sinh khã. 2.2.2 Tiªm phßng uèn v¸n: Còng nh ®i kh¸m thai, viÖc tiªm phong uèn v¸n trong thêi gian mang thai còng ®îc ®Æt ra nh 1 chØ b¸o vÒ ch¨m sãc SKSS cña ngêi phô n÷ trong thêi kú thai s¶n. §Ó phßng uèn v¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ, thai phô ph¶i ®îc tiªm 2 mòi chèng uèn v¸n. Tuy nhiªn nÕu mét phô n÷ ®· ®î tiªm phßng uèn v¸n trong lÇn mang thai tríc th× trong lÇn mang thai sau hä chØ cÇn tiªm 1 mòi. Trong n¨m 2010 sè phô n÷ cã thai t¹i khu vùc ®îc tiªm phßng uèn v¸n ®Çy ®ñ lµ 627 ngêi ( chiÕm 46.6%) . Nh vËy lµ cã cha ®Õn mét nöa sè phô n÷ mang thai ®îc tiªm phßng ®Çy ®ñ. Trong ®ã: * Tû lÖ tiªm v¸c xin phßng uèn v¸n theo ®Æc trng tuæi ngêi mÑ(%) §é tuæi Cã tiªm Kh«ng tiªm Chung <20 tuæi 45.3 54.7 100 20-34 tuæi 93.8 6.2 100 >35 tuæi 18.0 82.0 100 Cã thÓ thÊy nh÷ng kh¸c biÖt trong viÖc tiªm pnßng uèn v¸n gi÷a c¸c nhãm tuæi lµ cao, vµ cã sù t¬ng ®ång víi tû lÖ kh¸m thai theo nhãm tuæi cña phô n÷ vïng ven biÓn . Nh÷ng trêng hîp sinh cña c¸c bµ mÑ theo nhãm tuæi 20-34 ®îc tiªm phßng uèn v¸n nhiÒu h¬n c¶ víi 93.8% trong tæng sè nh÷ng bµ mÑ thuéc nhãm tuæi nµy. Sù thay ®æi nµy cã nguyªn nh©n chÝnh lµ do tríc ®©y ë c¸c ®Þa bµn ®a sè c¸c ch¬ng tr×nh ch¨m sãc SKSS cha ®îc triÓn khai s©u réng, c¸c dÞch vô y tÕ cha ph¸t triÓn. Nh÷ng phô n÷ mang thai trong thêi kú ®ã kh«ng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi ®îc ch¨m sãc nh hiÖn nay. Nh÷ng phô n÷ ë nhãm tuæi trªn 35 ®îc kh¸m vµ tiªm phßng ®Òu ph¶i ®Õn bÖnh viÖn huyÖn vµ ®a sè hä lµ nh÷ng ngêi gÆp sù cè khi mang thai, hoÆc lµ nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é häc vÊn, lµ c«ng nh©n viªn nhµ níc ®i kh¸m theo chÕ ®é. Cßn nh×n chung ë nhãm tuæi nµy kh«ng ®îc kh¸m thai vµ tiªm phßng bëi thiÕu c¸c dÞch vô t¹i c¬ së, vµ mét phÇn do hä còng cha tù ý thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc ch¨m sãc søc khoÎ khi mang thai. 2.2.3 ChÕ ®é ¨n uèng båi dìng: Trong thêi kú mang thai ngêi mÑ ph¶i nu«i ®ìng 2 c¬ thÓ do ®ã ph¶i ¨n uèng ®ñ chÊt h¬n, còng nh lµm viÖc ®iÒu ®é vµ khoa häc h¬n, thÕ nhng kh«ng ph¶i phô n÷ nµo còng ý thøc ®îc ®iÒu ®ã. Mét bé phËn lín chÞ em dÉu cã biÕt nhng v× hoµn c¶nh kinh tÕ kh«ng cho phÐp nªn Ýt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn chÕ ®é ¨n uèng cña ngêi phô n÷ trong thêi kú mang thai cã thÓ kÓ ®Õn nh møc s«ng, c¸c phong tôc tËp qu¸n, thãi quen tõ xa ®Ó l¹i, nhng vÊn ®Ò ®¸ng nãi ë ®©y lµ nhËn thøc cña hä vÒ vÊn ®Ò nµy. Khi ®îc hái vÒ vÊn ®Ò ¨n uèng, nghØ ng¬i trong thêi kú mang thai, ®a sè ý kiÕn t¸c gi¶ nhËn ®îc lµ cã g× ¨n nÊy, kh«ng kiªng khem g× c¶, cã thai vÉn lµm viÖc nh b×nh thêng, hoÆc cã kiªng khem nh kh«ng ¨n thÞt bß, thÞt lîn, kh«ng ¨n rau, chØ ¨n thÞt gµ..., trong khi nh÷ng thøc ¨n ®ã ®Òu lµ nh÷ng thùc phÈm coa chøa chÊt ®inh ®êng cÇn thiÕt cho s¶n phô, VËy nªn, trong giai ®o¹n tíi, cÇn t¨ng cêng h¬n n÷a c¸c ch¬ng tr×nh híng dÉn vÒ dinh dìng cho phô n÷ cã thai, nh vËy míi lµm gi¶m ®¸ng kÓ tû lÖ thai nhi suy dinh dìng tõ trong bµo thai. 2.3 Chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ khi sinh con. 2.3.1. Thời gian nghỉ trước sinh. Bảng3. Thời gian nghỉ của phụ nữ trước sinh. Đơn vị tính: % Số ngày nghỉ 0 1-7 30 60 90-270 Tỷ lệ % 14.4 1.5 73 8.1 3.3 Qua bảng trên ta có thể thấy rằng số ngày nghỉ của phụ nữ trước khi sinh như sau: Số phụ nữ không được nghỉ trước khi sinh là 14.4%; số phụ nữ được nghỉ trước khi sinh từ 1-7 ngày chiếm 1.5% ; số phụ nữ được nghỉ trước sinh 30 ngày chiếm 73%; số phụ nữ được nghỉ trước khi sinh 60 ngày chiếm 8.1%; số phụ nữ được nghỉ trước khi sinh 270 ngày chiếm 3.3%. Như vậy số phụ nữ không được nghỉ ngơi trước khi sinh là do kinh tế gia đình còn nghèo; công việc không có người thay thế; do cơ thể khỏe mạnh nên không biết chính xác ngày sinh hoặc là do sinh trước ngày dự kiến … những phụ nữ nghỉ trước 30 ngày chủ yếu là những người làm công chức nhà nước; số phụ nữ nghỉ ngơi trước khi sinh từ 60-270 ngày chủ yếu là những phụ nữ gia đình có điều kiện, họ là những người nhàn rỗi.