Tài liệu Các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện nghiệp vụ bảo lãnh tại ngân hàng đầu tư và phát triển hà nội

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi më ®Çu. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, xu híng chung cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn ®Êt níc vµ t¨ng cêng hoµ nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. §Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn nµy, vèn cÇn cho nÒn kinh tÕ vÝ nh m¸u cÇn cho mét c¬ thÓ sèng. Víi vai trß “ tr¸i tim “ cña nÒn kinh tÕ, hÖ thèng ng©n hµng ®ang trë m×nh trong c«ng cuéc ®æi míi vµ ®a d¹ng ho¸ nghiÖp vô ng©n hµng. Trong m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng g¨y g¾t , viÖc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng lµ huíng ®i vµ ph¬ng ch©m cho c¸c ng©n hµng tån t¹i vµ ph¸t triÓn . Vµ xÐt cho cïng ®©y chÝnh lµ sù ®¸p øng cho yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸, ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng ng©n hµng vµ xu thÕ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ. B¶o l·nh lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô cña ng©n hµng th¬ng m¹i hiÖn ®¹i. Nã cßn míi mÎ víi c¸c ng©n hµng ViÖt Nam nãi chung vµ ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn nãi riªng v× hÖ thèng ng©n hµng nµy cã tuæi ®êi kinh doanh cßn rÊt trÎ. Trong thêi gian qua, sù ph¸t triÓn vµ khëi s¾c cña nghiÖp vô b¶o l·nh tuy tÝch cùc nhng cßn cha t¬ng xøng víi vai trß vµ tiÒm n¨ng cu¶ nã ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng vµ nÒn kinh tÕ. NhËn thøc ®îc vÊn ®Ò trªn sau mét thêi gian thùc tËp t¹i Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn Hµ Néi t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “ Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô b¶o l·nh t¹i Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn Hµ Néi”. Néi dung ®Ò tµi bao gåm c¸c phÇn sau: Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ b¶o l·nh ng©n hµng. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng nghiÖp vô b¶o l·nh t¹i Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn Hµ Néi. Ch¬ng 3: C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh t¹i Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn Hµ Néi. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ph¹m vi cña ®Ò tµi lµ nghiªn cøu nghiÖp vô b¶o l·nh t¹i Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn Hµ Néi. Tõ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn t«i m¹nh d¹n ®a ra ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng nµy t¹i ng©n hµng. VÒ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, bµi viÕt nµy sÏ sö dông ph¬ng ph¸p tæng hîp ph©n tÝch vµ ®Æc biÖt sö dông nhiÒu tíi lý luËn vµ chÝnh s¸ch Marketing trong ng©n hµng. §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy,t«i ®· nhËn ®îc sù híng dÉn rÊt quý b¸u cña ThÇy gi¸o híng dÉn vµ c¸c Thµy C« trong khoa Ng©n hµng- Tµi chÝnh. Ngoµi ra, trong thêi gian thùc tËp, t«i cßn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña b¸c NguyÔn §êng TuÊn- Phã Gi¸m ®èc ng©n hµng, c« Huúnh Kim Ngäc vµ chÞ NguyÔn ThÞ Minh Thu cïng c¸c Anh ChÞ, C« Chó t¹i trô së Ng©n hµng §Çu t vµ Ph¸t triÓn Hµ Néi vµ t¹i Chi nh¸nh Thanh Tr× . T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n vµ mong tiÕp tôc nhËn ®îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« vµ c¸c c« chó trong ng©n hµng. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Néi dung Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ nghiÖp vô b¶o l·nh. C¸c vÊn ®Ò chÝnh trong ch¬ng nµy bao gåm: - C¸c kh¸i niÖm vÒ b¶o l·nh. - Ph©n lo¹i vµ néi dung c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh. - B¶o l·nh ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. I. C¸c kh¸i niÖm vÒ b¶o l·nh. 1. Kh¸i niÖm vÒ b¶o l·nh vµ b¶o l·nh ng©n hµng. Tríc khi ®a ra kh¸i niÖm b¶o l·nh trong ng©n hµng, chóng ta h·y t×m hiÓu vÒ b¶o l·nh nãi chung vµ kh¸i niÖm b¶o l·nh mét sè lÜnh vùc kh¸c. B¶o l·nh lµ mét thuËt ng÷ ®îc sö dông tõ l©u ®êi. Trong x· héi phong kiÕn ngêi ta ®· biÕt ®Õn kh¸i niÖm lý trëng vµ nh÷ng ngêi cã thÕ lùc b¶o l·nh cho tï nh©n trong thêi gian thi hµnh ¸n, cha mÑ b¶o l·nh cho con... Sau ®ã b¶o l·nh ®îc ph¸t triÓn sang lÜnh vùc d©n sù vµ nhiÒu lÜnh vùc kh¸c cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi. B¶o l·nh ®îc ph©n ra hai h×nh thøc dùa vµo tÝnh chÊt vµ ®èi tîcg b¶o l·nh lµ: B¶o l·nh ®èi nh©n vµ b¶o l·nh ®èi vËt. -B¶o l·nh ®èi nh©n: §îc ¸p dông chñ yÕu víi c¸c quan hÖ phi tµi s¶n h×nh sù, tè tông h×nh sù, chÕ tµi hµnh chÝnh vµ quan hÖ phi tµi s¶n trong d©n sù. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 -B¶o l·nh ®èi vËt: §îc ¸p dông trong quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ vµ d©n sù cã yÕu tè tµi s¶n. §ã chÝnh lµ b¶o l·nh, mét trong c¸c ph¬ng thøc b¶o ®¶m viÖc vi ph¹m hîp ®ång. Trong ph¸p luËt d©n sù níc ta kh¸i niÖm b¶o l·nh ®îc nªu trong ®iÒu 366 Bé luËt D©n sù: “ B¶o l·nh lµ viÖc ngêi thø ba (gäi lµ ngêi b¶o l·nh) cam kÕt víi bªn cã quyÒn ( gäi lµ ngêi nhËn b¶o l·nh) sÏ thùc hiÖn nghÜa vô thay cho bªn cã nghÜa vô( gäi lµ ngêi ®îc b¶o l·nh), nÕu khi ®Õn h¹n mµ nguêi ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô ...”. Trong ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ: “ B¶o l·nh tµi s¶n lµ sù b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña ngêi nhËn b¶o l·nh ®Ó chÞu tr¸ch nhiÖm tµi s¶n thay cho ngêi ®îc b¶o l·nh khi ngêi nµy vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt...” Tõ ®ã ta ®a ra kh¸i niÖm chung vÒ b¶o l·nh nh sau: “ B¶o l·nh lµ sù cam kÕt cña ngêi nhËn b¶o l·nh sÏ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghi· vô vµ quyÒn lîi nÕu ngêi xin b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng víi bªn yªu cÇu b¶o l·nh”. Ho¹t ®éng b¶o l·nh ngµy nay ®îc ph¸t triÓn phong phó vµ ®a d¹ng trong mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ x· héi. §Ó ph©n lo¹i, ngêi ta dùa vµo mét sè c¸c tiªu thøc nh: -Dùa trªn chñ thÓ b¶o l·nh: +B¶o l·nh nhµ níc víi doanh nghiÖp. +B¶o l·nh c«ng ty mÑ víi c«ng ty con. + B¶o l·nh cña ng©n hµng víi doanh nghiÖp. - Dùa trªn môc ®Ých kinh tÕ: +B¶o l·nh v× môc ®Ých kinh tÕ. +B¶o l·nh v× môc ®Ých phi kinh tÕ. * Kh¸i niÖm b¶o l·nh ng©n hµng: Theo ®iÒu 1 trong Quy chÕ vÒ nghiÖp vô b¶o l·nh cña c¸c ng©n hµng( ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 196/ Q§- NH 14 ngµy 16 th¸ng 9 n¨m 1997 cñaThèng ®èc NHNN): 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 “B¶o l·nh lµ mét trong c¸c nghiÖp vô cña ng©n hµng, lµ cam kÕt cña ng©n hµng b¶o l·nh chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ tiÒn thay cho bªn ®îc b¶o l·nh nÕu bªn ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn hiÖn ®óng vµ ®ñ c¸c c¸c nghÜa vô ®· tho¶ thuËn víi bªn yªu cÇu b¶o l·nh, ®îc quy ®Þnh cô thÓ t¹i th b¶o l·nh cña ng©n hµng”. 2. Sù ra ®êi vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña b¶o l·nh ng©n hµng. 2.1. Sù ra ®êi cña b¶o l·nh ng©n hµng. Theo nh phÇn kh¸i niÖm trªn b¶o l·nh ng©n hµng lµ b¶o l·nh v× môc ®Ých kinh tÕ víi ngêi b¶o l·nh lµ c¸c ng©n hµng. B¶o l·nh ng©n hµng chØ ®îc ra ®êi vµ ph¸t triÓn vµo ®Çu thËp niªn 70 cña thÕ kû vµ trë thµnh mét lo¹i h×nh dÞch vô h÷u hiÖu cña c¸c ng©n hµng hiÖn ®¹i víi nÒn kinh tÕ. Chóng ta h·y xem xÐt sù ra ®êi cña b¶o l·nh ng©n hµng, mét lo¹i h×nh dÞch vô míi cña ng©n hµng th¬ng m¹i. Theo quan niÖm Marketing sù ra ®êi mét s¶n phÈm dÞch vô míi thêng b¾t nguån tõ ba nh©n tè : Ph¸t sinh nhu cÇu, kh¶ n¨ng cung øng vµ sù cho phÐp cña luËt ph¸p.Ba nh©n tè nµy víi sù ra ®êi cña b¶o l·nh ng©n hµng lµ: * Sù ph¸t sinh nhu cÇu b¶o l·nh: ChÝnh sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ mµ ë ®©y lµ sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i vµ tÝn dông ®· lµm n¶y sinh xuÊt hiÖn nh÷ng nhu cÇu míi. - VÒ th¬ng m¹i: X· héi loµi ngêi ®· tr¶i qua c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt tù cung tù cÊp vµ s¶n xuÊt hµng ho¸. S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi t¹o ra bíc nh¶y vät trong ®êi sèng, kinh tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i. Th¬ng m¹i ra ®êi tõ sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyªn m«n ho¸ s©u vµ lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c vïng,c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c quèc gia. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, th¬ng m¹i ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u ®Æc biÖt víi xu híng hoµ nhËp tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng khu vùc vµ thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i lµm t¨ng sè lîng,gi¸ trÞ vµ tèc ®é c¸c giao dÞch cña doanh nghiÖp lµm c¸c giao dÞch vît ra khái ph¹m vi biªn giíi quèc gia. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - VÒ tÝn dông: TÝn dông ra ®êi do nhu cÇu chu chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ gi÷a nh÷ng n¬i thõa vµ thiÕu t¬ng ®èi. Th¬ng m¹i ph¸t triÓn kÐo theo sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t gi÷a c¸c doanh nghiÖp trªn mäi lÜnh vùc. §Ó ®æi míi s¶n phÈm, c«ng nghÖ ®¸p øng thÞ trêng vèn trë nªn cùc kú quan träng. TÝn dông khi ®ã kh«ng chØ bao gåm quan hÖ cung øng vèn gi÷a c¸c tæ chøc trong mét níc mµ cßn gi÷a c¸c níc,c¸c khu vùc trªn nhiÒu lÜnh vùc nhng chñ yÕu lµ th¬ng m¹i víi nguyªn t¾c hoµn tr¶ vèn gèc vµ mét phÇn l·i nhÊt ®Þnh. §iÒu kiÖn c¬ b¶n trong tÝn dông lµ hoµn tr¶ cã nghÜa r»ng ngêi cho vay cã thÓ thu håi vèn vµ l·i sau mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Ngîc l¹i, ngêi cÊp tÝn dông sÏ ph¶i ®èi mÆt víi rñi ro tÝn dông nÕu ngêi vay kh«ng hoµn tr¶ ®óng yªu cÇu. Rñi ro nµy cµng lín khi tÝn dông ®îc thùc hiÖn ë ph¹m vi ngoµi quèc gia. Sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i vµ tÝn dông dÉn tíi: + Sù thiÕu hôt th«ng tin vµ do ®ã lµ sù thiÕu tÝn nhiÖm b¹n hµng: Giao dÞch diÔn ra víi ®Æc ®iÓm t¨ng vÒ sè lîng, phøc t¹p h¬n trong thêi gian dµi vµ trªn ph¹m vi toµn cÇu.Qu¸ tr×nh kinh doanh diÔn ra víi tèc ®é chãng mÆt, do vËy trong cïng mét lóc mét doanh nghiÖp ph¶i giao dÞch víi rÊt nhiÒu b¹n hµng kh¸c nhau. Hä thiÕu th«ng tin vÒ c¸c b¹n hµng còng nh ®èi thñ c¹nh tranh. Sù thiÕu hôt th«ng tin cã thÓ dÉn tíi rñi ro vÒ ®¹o ®øc do b¹n hµng kh«ng ®¸p øng c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt. HoÆc nÕu hä cã thÓ t×m hiÓu ®îc th«ng tin th× viÖc tranh thñ c¬ héi kinh doanh vµ c¸c chi phÝ ph¶i bá ra ng¨n c¶n hä thùc hiÖn ®iÒu nµy. M©u thuÉn n¶y sinh ®ã lµ sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ nhau lµm c¸c ®èi t¸c kh«ng cã ®ñ ®é tÝn nhiÖm cÇn thiÕt ®Ó ký kÕt hîp ®ång. + T¨ng c¸c rñi ro trong kinh doanh: Mét doanh nghiÖp trong kinh doanh ph¶i g¸nh chÞu rñi ro vÒ l·i suÊt, tû gi¸, c¹nh tranh, c¸c rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng... Rñi ro cã thÓ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng lêng tríc ®îc cho doanh nghiÖp. Theo c¬ chÕ lan truyÒn c¸c rñi ro nµy cßn ¶nh hëng tíi c¶ c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng thùc hiÖn hîp ®ång. Rñi ro vÝ dô nh c¸c rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng ®«i khi n»m ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña con ngêi. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 KiÓm so¸t rñi ro lµ khã kh¨n ®Æc biÖt lµ c¸c rñi ro lan truyÒn tõ ®èi t¸c.Khi c¹nh tranh bÞ ®Èy tíi møc ®é gay g¾t, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tËn dông mäi c¬ héi ®Ó vît lªn trªn ®èi thñ.Mµ chÞu rñi ro cã nghÜa lµ chÞu ®e do¹ tôt hËu. V× v©y c¸c doanh nghiÖp lu«n t×m c¸ch gi¶m thiÓu rñi ro. Nh vËy tõ b¶n th©n nÒn kinh tÕ xuÊt hiÖn nhu cÇu cÇn cã c«ng cô ng¨n ngõa rñi ro tõ ®èi t¸c, kh¾c khôc t×nh tr¹ng thiÕu hôt th«ng tin lµm c¸c bªn yªn t©m thùc hiÖn giao dÞch. VÒ mÆt thanh to¸n c¸c rñi ro ®· ®îc kiÓm so¸t bëi c¸c h×nh thøc tÝn dông chøng tõ, b¶o ®¶m hèi phiÕu...Cßn c¸c rñi ro vÒ kh«ng thùc hiÖn kh«ng ®¬n thuÇn lµ nghÜa vô thanh to¸n trong hîp ®ång, nã lµ c¬ së ra ®êi cña mét c«ng cô míi- b¶o l·nh. *Kh¶ n¨ng cung øng: Nhu cÇu b¶o l·nh n¶y sinh ®ßi hái cã mét ngêi thø ba ®øng ra lµm trung gian b¶o ®¶m c¸c bªn yªn t©m thùc hiÖn hîp ®ång. Ng©n hµng th¬ng m¹i mét trung gian tµi chÝnh víi c¸c ®iÒu kiÖn sau: -Cã kh¶ n¨ng b¶o ®¶m vÒ tµi chÝnh, cã uy tÝn trong kinh doanh tiÒn tÖ. -Chuyªn cung cÊp c¸c dÞch vô trung gian tµi chÝnh cho nÒn kinh tÕ. -Cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t, thu thËp th«ng tin do cã m¹ng líi kh¸ch hµng vµ ®éi ngò c¸n bé chuyªn m«n. Ng©n hµng th¬ng m¹i hoµn toµn cã kh¶ n¨ng cung øng dÞch vô nµy tho¶ m·n nhu cÇu nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c nÕu tiÕp cËn theo c¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng th× cã thÓ coi b¶o l·nh lµ mét lo¹i h×nh tÝn dông ®Æc biÖt, tÝn dông ch÷ ký. Sù ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng cã thÓ kÓ tíi lµ : - TÝn dông th«ng thêng: §ã lµ viÖc ng©n hµng trùc tiÕp ph¸t tiÒn cho vay theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ vèn vµ mét kho¶n l·i nhÊt ®Þnh. §©y lµ h×nh thøc tÝn dông truyÒn thèng vµ chiÕm tû trong lín nhÊt trong c¸c ho¹t ®éng sö dông vèn cña hÇu hÕt c¸ ng©n hµng. - TÝn dông ch÷ ký: 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + TÝn dông chÊp nhËn :lµ viÖc kh¸c hµng ph¸t hµnh mét hèi phiÕu trong ®ã ng©n hµng ®ãng vai trß lµ ngêi thô lÖnh. Kh¸ch hµng dïng hèi phiÕu nµy chiÕt khÊu ë ng©n hµng kh¸c ®Ó nhËn tiÒn. Tríc khi hèi phÕu nµy ®Õn h¹n thanh to¸n, kh¸ch hµng ph¶i thanh to¸n cho ng©n hµng ®Ó ng©n hµng chi tr¶ cho ng©n hµng chiÕt khÊu. Trong quan hÖ nµy ng©n hµng cho mîn uy tÝn cña m×nh ®Ó kh¸ch hµng ®îc vay vèn. +TÝn dông chøng tõ: Ng©n hµng cÊp tÝn dông chøng tõ cho kh¸ch hµng lµ ngêi nhËp khÈu, ngêi thô hëng lµ ngêi xuÊt khÈu níc ngoµi. Víi h×nh thøc nµy ng©n hµng cam kÕt tr¶ tiÒn khi ngêi xuÊt khÈu giao hµng vµ xuÊt tr×nh nh÷ng giÊy tê ®óng theo cam kÕt trong th tÝn dông. B¶o l·nh ng©n hµng: Còng ®îc coi lµ mét h×nh thøc tÝn dông b»ng ch÷ ký. Ng©n hµng kh«ng ph¶i xuÊt vèn ngay mµ chØ ph¸t hµnh th b¶o l·nh b¶o ®¶m chi tr¶ cho ngêi thô hëng nÕu ngêi ®îc ng©n hµng b¶o l·nh vi ph¹m hîp ®ång ký kÕt víi ngêi thô hëng. * VÒ ph¸p luËt: ë mét sè níc b¶o l·nh ®îc thùc hiÖn bëi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh ë Mü vµ Canada. Song phÇn lín c¸c quèc gia trªn thÕ giíi nghiÖp vô nµy ng©n hµng ®îc phÐp thùc hiÖn. Nh vËy sù ra ®êi vµ tån t¹i cña b¶o l·nh ng©n hµng lµ kh¸ch quan vµ cÇn thiÕt. 2.2.Sù ph¸t triÓn cña b¶o l·nh ng©n hµng: NÕu nh th tÝn dông ®· ®îc c¸c ng©n hµng sö dông r«ng r·i tõ nh÷ng n¨m 30 th× b¶o l·nh ng©n hµng míi chØ ra ®êi vµ ph¸t triÓn vµo ®Çu thËp niªn 70 cña thÕ kû nµy. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c quèc gia s¶n xuÊt dÇu ho¶ ë Trung §«ng trong thêi gian nµy cho phÐp hä ký kÕt nh÷ng hîp ®ång lín víi c¸c c«ng ty ph¬ng T©y cho nh÷ng dù ¸n lín nh c¶i tiÕn c¬ së h¹ tÇng, c¸c tiÖn Ých c«ng céng, dù ¸n c«ng n«ng nghiÖp vµ quèc phßng. Nguån gèc ph¸t sinh nhu cÇu b¶o l·nh ng©n hµng ®Æc biÖt lµ b¶o l·nh thanh to¸n ngay lÇn ®Çu lµ tõ khu vùc nµy. Víi sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i quèc tÕ ,c¸c giao dÞch ngµy cµng mang tÝnh toµn cÇu. VÝ dô c¸c c«ng ty kiÕn tróc cña Hµ Lan vµ Anh cã 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thÓ cïng tham gia liªn doanh c¸c c«ng ty kh¸c trong mét dù ¸n x©y dùng mét s©n bay vµ mét sè c«ng tr×nh phô trî ë ArËp, thuª c¸c nhµ thÇu phô Nam TriÒu Tiªn, mua thiÕp bÞ tõ nhµ cung cÊp ë Ph¸p.TÇm cì vµ sù phøc t¹p cña c¸c giao dÞch ®ßi hái vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña b¶o l·nh ng©n hµng. B¶o l·nh ng©n hµng ®îc sö dông m¹nh mÏ trªn thÕ giíi vµ ®¹t ®îc doanh sè kû lôc.ChØ riªng t¹i Hµ Lan, doanh sè c¸c lo¹i b¶o l·nh do c¸c ng©n hµng Hµ Lan ph¸t hµnh trong n¨m 1980 lµ 12. 850 triÖu NGL. Con sè nµy t¨ng lªn 26. 281 triÖu NGL vµo n¨m 1990.( Theo sè liÖu c«ng bè ngµy 10/7/1990 cña Uû ban kiÓm so¸t cña Ng©n hµng trung ¬ng Hµ Lan). Cßn theo Uû ban so¹n th¶o §iÒu kho¶n söa ®æi LuËt th¬ng m¹i Hoa Kú: §Õn cuèi 1998 sè tiÒn b¶o l·nh cßn hiÖu lùc t¹i c¸c ng©n hµng Hoa Kú lªn tíi 500 tû USD trong ®ã b¶o l·nh cña kh¸ch hµng Mü lµ 250 tû. TrÞ gi¸ cña tõng lo¹i b¶o l·nh còng lªn tíi hµng chôc triÖu USD. B¶o l·nh ng©n hµng cßn ®îc ph¸t triÓn c¶ vÒ h×nh thøc sö dông. Tho¹t ®Çu lµ lo¹i b¶o l·nh cã ®iÒu kiÖn ®îc b¾t ®Çu tõ thÞ trêng Mü. Víi c¸c lo¹i nh b¶o l·nh bæ xung , b¶o l·nh tiÒn b¶o chøng, nã tá ra kh«ng hiÖu qu¶ vµ bÊt lîi cho bªn yªu cÇu b¶o l·nh vµ do ngêi b¶o l·nh cã thÓ viÖn dÉn lý do biÖn hé ®Ó kh«ng thanh to¸n dÉn tíi c¸c tranh c·i ph¸t sinh. C¸c ng©n hµng còng ngÇn ng¹i khi ph¸t hµnh nh÷ng b¶o l·nh nµy v× hä kh«ng muèn dÝnh lÝu ®Õn c¸c r¾c rèi trong hîp ®ång. B¶o l·nh chØ ®îc sö dông ë mét sè níc ch©u Phi, Trung §«ng Ýt th«ng dông ë thÞ trêng ch©u ¢u. Lo¹i b¶o l·nh ®îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ b¶o l·nh thanh to¸n theo yªu cÇu hay b¶o l·nh v« ®iÒu kiÖn.Víi lo¹i nµy ngêi thô huëng ®îc thanh to¸n khi cã yªu cÇu mµ kh«ng cÇn ®a ra chøng cø vÒ sù vi ph¹m. Mét sè níc vËn dông pha trén gi÷a hai lo¹i trªn miÔn r»ng c¸c bªn chÊp thuËn vµ ng©n hµng ®ång ý ph¸t hµnh. HiÖn nay b¶o l·nh ng©n hµng ph¸t triÓn réng r·i trªn nhiÒu lÜnh vùc. Cã thÓ ch¾c ch¾n r»ng nh÷ng th¬ng vô lín víi níc ngoµi hiÖn nay kh«ng thÓ kh«ng cã mét d¹ng nµo ®ã cña b¶o l·nh ®i kÌm. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B¶o l·nh cßn ®ëc sö dông réng r·i trong trÞ trêng néi ®Þa do tÝnh ®a d¹ng vµ n¨ng ®éng cña nã. B¶o l·nh kh«ng chØ hç trî cho c¸c hîp ®ång th¬ng m¹i mµ c¶ c¸c giao dÞch phi th¬ng m¹i, tµi chÝnh, phi tµi chÝnh nh: b¶o l·nh thanh to¸n, hoµn tr¶ tiÒn øng tríc, thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh thuÕ quan... B¶o l·nh kh«ng chØ ®îc thùc hiÖn nh mét lo¹i h×nh dÞch vô mµ cßn lµ mét c«ng cô tµi trî cho c¸c doanh nghiÖp. Cïng víi tÝn dông chøng tõ, b¶o l·nh lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh giao dÞch th«ng dông vµ phæ biÕn nhÊt trong c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng trªn thÕ giíi. 3. C¸c yÕu tè trong b¶o l·nh: 3.1. C¸c bªn trong b¶o l·nh: Mét giao dÞch b¶o l·nh bao giê còng liªn quan tíi ba bªn: Bªn b¶o l·nh, bªn ®îc b¶o l·nh(bªn chØ thÞ) vµ bªn thô hëng.Quan hÖ gi÷a c¸c bªn quy ®Þnh bëi ba hîp ®ång ®éc lËp trong ®ã th b¶o l·nh ng©n hµng chØ lµ hîp ®ång gi÷a ng©n hµng vµ bªn thô hëng b¶o l·nh. *Bªn b¶o l·nh: Dïng uy tÝn cña m×nh ®øng ra cam kÕt chÞu tr¸ch nhiÖm thay trong trêng hîp bªn ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn ®óng hîp ®ång. Trong b¶o l·nh ng©n hµng,bªn b¶o l·nh lµ c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh b¶o l·nh. * Bªn ®îc b¶o l·nh (bªn chØ thÞ b¶o l·nh): Bªn ®îc ng©n hµng cam kÕt tr¶ thay nÕu vi ph¹m hîp ®ång. *Bªn thô hëng: §îc ng©n hµng thanh to¸n khi cã yªu cÇu do bªn ®îc b¶o l·nh vi ph¹m hîp ®ång. C¸c hîp ®ång liªn quan: - Hîp ®ång c¬ së gi÷a bªn ®îc b¶o l·nh vµ bªn thô hëng. - Hîp ®ång b¶o l·nh gi÷a bªn b¶o l·nh vµ bªn ®îc b¶o l·nh. - Th b¶o l·nh cña ng©n hµng lµ hîp ®ång gi÷a ng©n hµng- bªn b¶o l·nh víi bªn thô hëng. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B¶o l·nh thanh to¸n theo yªu cÇu ®Çu tiªn hay b¶o l·nh yªu cÇu ®îc sö dông th«ng dông vµ mang ®Çy ®ñ nhÊt c¸c ®Æc ®iÓm, chøc n¨ng b¶o l·nh(sÏ ®îc tr×nh bµy ë díi ®©y). Do vËy, chóng ta sÏ t×m hiÓu tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng b¶o l·nh theo Quy t¾c thèng nhÊt cña Phßng Th¬ng M¹i Quèc TÕ ICC, UCPsè 458 vÒ b¶o l·nh yªu cÇu. (UCP 458 c¸c ®iÒu 2, 7, 9, 10, 11, 12, 13 , 16) NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm: - Khi bªn b¶o l·nh nhËn ®îc chØ thÞ ph¸t hµnh th b¶o l·nh nhng ®ã lµ chØ thÞ mµ, nÕu ®îc thùc hiÖn th× bªn b¶o l·nh v× lý do luËt ph¸p, quy dÞnh cña níc ph¸t hµnh kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®îc c¸c quy ®Þnh trong b¶o l·nh, th× chØ thÞ kh«ng ®îc thùc hiÖn vµ ngay lËp tøc bªn b¶o l·nh ph¶i th«ng b¸o cho bªn ®· göi chØ thÞ b»ng Telex hoÆc nÕu kh«ng b»ng ph¬ng tiÖn nhanh chãng vÒ lý do kh«ng thùc hiÖn vµ yªu cÇu hä göi chØ thÞ kh¸c phï hîp h¬n. - Khi ®· ph¸t hµnh b¶o l·nh, tr¸ch nhiÖm cña bªn b¶o l·nh theo nh b¶o l·nh lµ tr¶ sè tiÒn ®îc quy ®Þnh trong ®ã khi xuÊt tr×nh yªu cÇu thanh to¸n b»ng v¨n b¶n vµ c¸c chøng tõ kh¸c quy ®Þnh trong b¶o l·nh mµ h×nh thøc phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña b¶o l·nh. - TÊt c¶ c¸c chøng tõ ®îc chØ ®Þnh vµ xuÊt tr×nh theo b¶o l·nh, kÓ c¶ v¨n b¶n yªu cÇu sÏ ®îc bªn b¶o l·nh xem xÐt, kiÓm tra víi sù cÈn thËn cÇn thiÕt®Ó x¸c ®Þnh xem h×nh thøc cña chóng cã phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n hay kh«ng. Khi chóng kh«ng phï hîp hoÆc h×nh thøc gi÷a chóng kh«ng phï hîp víi nhau chóng sÏ bÞ tõ chèi. - Bªn b¶o l·nh cÇn cã thêi gian phï hîp ®Ó xem xÐt kiÓm tra yªu cÇu theo th b¶o l·nh vµ ®Ó quyÕt ®Þnh nªn thanh to¸n hay tõ chèi yªu cÇu ®ã. NÕu bªn b¶o l·nh quyÕt ®Þnh tõ chèi th× ph¶i göi th«ng b¸o ngay sau ®ã cho bªn thô hëng b»ng Telex hoÆc nÕu kh«ng th× b»ng ph¬ng tiÖn nhanh chãng kh¸c. BÊt kú chøng tõ nµo ®· ®îc xuÊt tr×nh theo th b¶o l·nh ph¶i ®îc gi÷ l¹i cho bªn thô hëng. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Bªn b¶o l·nh kh«ng hÒ cã nghÜa vô hoÆc tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c hËu qu¶ do chËm chÔ hay thÊt l¹c bÊt kú mét v¨n b¶n, th yªu cÇu hÆc mét chøng tï nµo, hoÆc ®èi víi sù chËm chÔ, sù biÕn d¹ng hoÆc c¸c lçi kh¸c ph¸t sinh trong khi truyÒn ®i b»ng ph¬ng tiÖn th«ng tin. Bªn b¶o l·nh kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi lçi trong b¶n dÞch hÆc c¸c gi¶i thÝch vÒ c¸c ®iÒu kho¶n kü thuËt vµ cã quyÒn truyÒn néi dung b¶o l·nh hoÆc bÊt kú phÇn nµo ®ã mµ kh«ng cÇn dÞch ra. - Bªn b¶o l·nh vµ bªn chØ thÞ kh«ng hÒ cã nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng hËu qu¶ ph¸t sinh do ho¹t ®éng cña m×nh bÞ gi¸n ®o¹n do thiªn tai, næi lo¹n néi chiÕn, khëi nghÜa, chiÕn tranh hoÆc bÊt kú nguyªn nh©n nµo ngoµi sù kiÓm so¸t cña m×nhhoÆc ®×nh c«ng ®ãng cöa c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp mang tÝnh kh¸ch quan. - Bªn b¶o l·nh chØ cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi bªn thô hëng theo c¸c quy ®Þnh ghi trong b¶o l·nh vµ c¸c v¨n b¶n söa ®æi kÌm theo quy t¾c nµy sè tiÒn kh«ng qu¸ nh ®· quy ®Þnh trong b¶o l·nh hoÆc c¸c v¨n b¶n söa ®æi kÌm theo. Trong khi trªn thÕ giíi cha cã mét luËt ph¸p quèc tÕ nµo ®iÒu chØnh quan hÖ b¶o l·nh(C«ng íc Liªn Hîp Quèc vÒ c¸c b¶o l·nh ®éc lËp vµ th tÝn dông dù phßng ®· so¹n th¶o nhng cha ¸p dông) th× UCP 458 lµ mét v¨n b¶n t¬ng ®èi hoµn thiÖn. ViÖc nghiªn cøu vµ dÉn chiÕu theo quy t¾c nµy sÏ tr¸nh ®îc rñi ro do kh«ng n¾m ®îc luËt ph¸p cña c¸c bªn ®èi t¸c. 3.2. Néi dung th b¶o l·nh cña ng©n hµng: Ph¸t hµnh th b¶o l·nh chØ lµ mét trong c¸c h×nh thøc b¶o l·nh cña ng©n hµng mµ ta sÏ xem xÐt ë phÇn díi.Tuy nhiªn ®©y lµ h×nh thøc th«ng dông nhÊt. Th«ng qua th b¶o l·nh chóng ta cã thÓ hiÓu râ h¬n mét sè kh¸i niÖm còng nh nghiÖp vô b¶o l·nh ng©n hµng. Theo §iÒu 3 UCP 458, c¸c b¶o l·nh ®Òu ph¶i quy ®Þnh: - Bªn chØ thÞ - Bªn thô hëng - Bªn b¶o l·nh 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Hîp ®ång c¬ së yªu cÇu ph¸t hµnh b¶o l·nh - Sè tiÒn lín nhÊt ®îc thanh to¸n vµ lo¹i tiÒn thanh to¸n - Ngµy hoÆc sù kiÖn ®¸o h¹n cña b¶o l·nh - C¸c ®iÒu kiÖn ®ßi thanh to¸n - C¸c ®iÒu kho¶n khÊu trõ b¶o l·nh nÕu cã Mét th b¶o l·nh thêng bao gåm nh÷ng néi dung sau: *Tªn, ®Þa chØ ngêi nhËn *PhÇn më ®Çu: - C¸c thµnh viªn tham gia hîp ®ång, sè hîp ®ång, ngµy ký hîp ®ång. - Tªn hµng, gi¸ trÞ hµng (c«ng tr×nh). - Môc ®Ých b¶o l·nh: Kh¼ng ®Þnh viÖc thiÕt lËp th b¶o l·nh ng©n hµng nh ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång . PhÇn më ®Çu bao gåm mét ®o¹n giíi thiÖu qua vÒ nghiÖp vô chÝnh tõ ®ã dÉn tíi thiÕt lËp th b¶o l·nh ng©n hµng. PhÇn nµy kh«ng mang tÝnh b¾t buéc nhng cÇn thiÕt ®Ó lµm râ c¸c phÇn sau. *PhÇn néi dung: Tuyªn bè tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng: - Ng©n hµng ®øng ra b¶o l·nh: tªn, ®Þa chØ. - Bªn chØ thÞ b¶o l·nh:Tªn, ®Þa chØ. - Bªn thô hëng b¶o l·nh: Tªn, ®Þa chØ. - Hîp ®ång c¬ së dÉn tíi b¶o l·nh. - Sè tiªn tèi ®a vµ lo¹i tiÒn ph¶i tr¶ : NÕu kh«ng quy ®Þnh ®iÒu nµy ngêi thô hëng cã thÓ yªu cÇu ®ßi tiÒn lín h¬n sè tiÒn trong th b¶o l·nh. Sè tiÒn tèi ®a nµy kh«ng bao gåm l·i suÊt ph¹t trong trêng hîp ng©n hµng tr¶ chËm. Lo¹i tiÒn trong th b¶o l·nh kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ ®ång tiÒn trong hîp ®ång c¬ së. - §iÒu kiÖn ®ßi tiÒn: §©y lµ ®iÒu kho¶n quan träng nhÊt cña mét th b¶o l·nh v× nã thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong hîp ®ång c¬ së vµ sù tho¶ thuËn vÒ ph©n chia rñi ro gi÷a c¸c chñ thÓ nµy. Thêng cã c¸c ®iÒu kiÖn sau: 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + Tr¶ tiÒn theo yªu cÇu ®Çu tiªn. + Trªn c¬ së xuÊt tr×nh chøng tõ hoÆc ph¸n quyÕt cña toµ ¸n. - Thêi h¹n hiÖu lùc: Cã ba c¸ch quy ®Þnh ngµy hÕt h¹n : + Quy ®Þnh ngµy cô thÓ theo lÞch. + Dùa trªn mét sù kiÖn x¶y ra trong hîp ®ång c¬ së. VÝ dô nh th b¶ol·nh tiÒn øng tríc trong hîp ®ång mua b¸n thêng quy ®Þnh ngµy hÕt hiÖu lùc lµ ngµy ngêi xuÊt khÈu hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng. ViÖc quy ®Þnh nµy thêng dïng víi c¸c trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh cô thÓ ngµy hoµn thµnh nghÜa vô cña ngêi ®îc b¶o l·nh. + Phèi hîp hai c¸ch trªn: Ch¼ng h¹n th b¶o l·nh tiÒn øng tríc cã thÓ quy ®Þnh nã sÏ hÕt hiÖu lùc khi kÕt thóc giao hµng lÇn cuèi nhng kh«ng ®îc muén h¬n mét ngµy cô thÓ nµo ®ã. - §iÒu kho¶n khÊu trõ (nÕu cã): §iÒu kho¶n nµy cã ý nghÜa lµm gi¶m sè tiÒn tèi ®a cña th b¶o l·nh theo tiÕn ®é thùc hiÖn hîp ®ång vµ do ®ã lµm gi¶m tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng vµ ngêi ®îc b¶o l·nh theo th b¶o l·nh. §iÒu kho¶n nµy thêng xuÊt hiÖn trong th b¶o l·nh tiÒn vay vèn, b¶o l·nh tÒn øng tríc.. - C¸c néi dung kh¸c nh: Thêi gian tr¶ tiÒn cña ng©n hµng, chuyÓn nhîng, luËt ¸p dông vµ c¬ quan tµi ph¸n... - Ch÷ ký cña ngêi cã thÈm quyÒn: Th b¶o l·nh cã thÓ lËp b»ng v¨n b¶n cã ch÷ ký cña ngêi cã thÈm quyÒn hoÆc b»ng Telex cã kho¸ m·. 3.3.PhÝ b¶o l·nh: PhÝ b¶o l·nh lµ chi phÝ mµ ngêi ®îc b¶o l·nh ph¶i tr¶ cho ng©n hµng do ®îc hëng dÞch vô nµy. PhÝ b¶o l·nh ph¶i ®¶m b¶o bï ®¾p c¸c chi phÝ bá ra cña ng©n hµng cã tÝnh ®Õn c¸c rñi ro mµ ng©n hµng cã thÓ ph¶i g¸nh chÞu. NÕu xÐt b¶o l·nh díi gãc ®é mét s¶n phÈm dÞch vô th× phÝ b¶o l·nh chÝnh lµ gi¸ c¶ cña dÞch vô ®ã. PhÝ b¶o l·nh cã thÓ ®îc tÝnh b»ng sè tuyÖt ®èi hoÆc tÝnh trªn c¬ së tû lÖ phÝ. PhÝ b¶o l·nh theo tû lÖ phÝ ®îc tÝnh theo c«ng thøc: 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÝ b¶o l·nh = Sè tiÒn b¶o l·nh * Tû lÖ phÝ * Thêi gian b¶o l·nh. Sè tiÒn b¶o l·nh: Lµ sè tiÒn ng©n hµng cam kÕt tr¶ thay khi bªn ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn ®óng hîp ®ång ®îc ghi trong hîp ®ång b¶o l·nh. Tû lÖ phÝ (%): §îc quy ®Þnh cô thÓ víi tõng lo¹i b¶o l·nh, tõng ng©n hµng vµ tõng quèc gia kh¸c nhau. PhÝ b¶o l·nh ®îc tÝnh vµo phÝ dÞch vô nãi chung cña ng©n hµng vµ ®ãng gãp trùc tiÕp vµo lîi nhuËn cña ng©n hµng. 4. §Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña b¶o l·nh ng©n hµng 4.1. §Æc ®iÓm cña b¶o l·nh ng©n hµng: VÒ thùc chÊt, b¶o l·nh lµ lêi høa thanh to¸n cña ng©n hµng víi ngêi ®îc yªu cÇu b¶o l·nh khi ngêi ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång. B¶o l·nh lµ mét c«ng cô b¶o ®¶m, chø kh«ng ph¶i lµ c«ng cô thanh to¸n. Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm cña b¶o l·nh cho chóng ta c¬ së ph©n biÖt gi÷a b¶o l·nh víi c«ng cô thanh to¸n vµ b¶o ®¶m kh¸c nh th tÝn dông, b¶o hiÓm... B¶o l·nh ng©n hµng cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: 4.1.1. B¶o l·nh lµ mét mèi quan hÖ nhiÒu bªn, phô thuéc lÉn nhau: Khi ®ång ý b¶o l·nh ng©n hµng ph¸t hµnh th b¶o l·nh. Th b¶o l·nh lµ mét hîp ®ång gi÷a hai bªn thêng lµ gi÷a ng©n hµng vµ ngêi thô hëng. Hîp ®ång nµy ®éc lËp trong mèi quan hÖ víi hîp ®ång c¬ së. Tuy nhiªn ®Ó hiÓu c¬ chÕ cña c«ng cô nµy cÇn thiÕt ph¶i hiÓu r»ng b¶o l·nh kh«ng chØ lµ mèi quan hÖ gi÷a hai bªn mµ lµ mét quan hÖ t¹o thµnh trong mèi quan hÖ nhiÒu bªn bao gåm c¶: - Mèi quan hÖ hîp ®ång gi÷a ngêi ®îc b¶o l·nh vµ ngêi thô hëng . - Mèi quan hÖ hîp ®ång gi÷a ngêi ®îc b¶o l·nh vµ ng©n hµng. Hîp ®ång b¶o l·nh sÏ kh«ng thÓ tån t¹i nÕu kh«ng cã mèi quan hÖ trªn. Dï cã sù ph©n chia, ba mèi quan hÖ nµy liªn hÖ lÉn nhau vµ cã ¶nh hëng ®Õn nhau. 4.1.2. TÝnh ®éc lËp: 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Mét ®Æc tÝnh hÕt søc quan träng cña b¶o l·nh ng©n hµng lµ tÝnh ®éc lËp víi hîp ®ång. MÆc dï môc ®Ých cña mét b¶o l·nh ng©n hµng lµ båi hoµn toµn cho ngêi thô hëng nh÷ng thiÖt h¹i tõ viÖc kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång cña ngêi ®îc b¶o l·nh nhng viÖc thanh to¸n mét b¶o l·nh chØ c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kho¶n hoµn toµn. B¶o l·nh v« ®iÒu kiÖn t¹o nªn sù kh¸c biÖt víi c¸c h×nh thøc b¶o chøng cæ ®iÓn vµ c¸c h×nh thøc b¶o l·nh kÌm theo chøng tõ.Ngîc l¹i nÕu lµ b¶o l·nh cã ®iÒu kiÖn hay b¶o l·nh cã kÌm theo chøng tõ nh ph¸n quyÕt cña toµ ¸n, quyÕt ®Þnh cña träng tµi, x¸c nhËn cña bªn thø ba vÒ sù vi ph¹m cña ngêi ®îc b¶o l·nh th× tÝnh ®éc lËp cña b¶o l·nh Ýt nhiÒu bÞ gi¶m sót. TÝnh ®éc lËp cßn thÓ hiÖn trong tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cña ng©n hµng ph¸t hµnh. Tr¸ch nhiÖm nµy hoµn toµn ®éc lËp víi mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng vµ ngêi ®îc b¶o l·nh.Ng©n hµng kh«ng ®îc viÖn c¸c lý do nh: Ngêi ®îc b¶o l·nh bÞ ph¸ s¶n, vÉn cßn nî ng©n hµng... ®Ó tõ chèi thanh to¸n . VÒ tÝnh ®éc lËp nµy trong ®iÒu 2 cña quy t¾c thèng nhÊt vÒ b¶o l·nh yªu cÇu UCP 845 cña ICC cã gi¶i thÝch “vÒ b¶n chÊt b¶o l·nh lµ giao dÞch t¸ch rêi khái hîp ®ång c¬ së hay c¸c diÒu kiÖn dù thÇu mµ b¶o l·nh lÊy lµm c¨n cø vµ bªn bªn b¶o l·nh kh«ng hÒ quan t©m hay bÞ rµng buéc bëi hîp ®ång hay c¸c ®iÒu kiÖn dù thÇu ®ã, dï cã trÝch tham chiÕu ®Õn chóng trong b¶o l·nh. Tr¸ch nhiÖm cña bªn b¶o l·nh theo nh bªn b¶o l·nh lµ tr¶ l¹i sè tiªnd ®îc quy ®Þmh ®ã khi xuÊt tr×nh yªu c©ï thanh to¸n b»ng c¸c v¨n b¶n vµ c¸c chøng tõ kh¸c quy ®Þnh trong b¶o l·nh mµ h×nh thøc phï hîp v¬Ý c¸c quy ®Þnh cña b¶o l·nh. “ Víi ng©n hµng quy t¾c ®éc lËp nµy còng cã thuËn lîi. Khi ngêi thô hëng cã yªu cÇu ®ßi tiÒn theo ht b¶o l·nh, ng©n hµng chØ cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt, kiÓm tra xem nh÷ng ®iÒu kho¶n, ®iÒu kiÖn cña th b¶o l·h cã ®îc tho¶ m·n hay kh«ng. NhiÖm vô nµy ®îc thùc hiÖn kh¸ dÔ dµng. Do vËy ng©n hµng kh«ng liªn quan ®Õn quyÒn nhghÜa vô c¸c bªn ttrong hîp ®ång 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c¬ së vµ kh«ng liªn quan tíi tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång c¬ së gi÷a hai bªn. Tuy nhiªn tÝnh chÊt ®éc lËp cña b¶o l·nh còng lµm t¨ng rñi do ph¶i thanh to¸n hé khi cã sù kh«ng trung thùc cuar bªn yªu cÇu b¶o l·nh. Nhng cÇn nhí r»ng tÝnh ®éc lËp cña b¶o l·nh còng phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn cña b¶o l·nh, nã lµ lo¹i b¶o l·nh v« ®iÒu kiÖn hay b¶o l·nh cã ®iÒu kiÖn (xem ®Þnh nghÜa phÇn hai). NÕu lµ b¶o l·nh v« ®iÒu kiÖn, viÖc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn theo yªu cÇu ®Çu tiªn, tÝnh ®éc lËp ®îc b¶o ®¶m. 4.2. Chøc n¨ng cña b¶o l·nh ng©n hµng: 4.2.1. Chøc n¨ng b¶o ®¶m: §©y lµ chøc n¨ng quan träng nhÊt cña b¶o l·nh ng©n hµng. Theo chøc n¨ng nµy ngêi thô hëng sÏ ®îc hëng mét kho¶n båi thêng vÒ tµi chÝnh nÕu ngêi ®îc b¶o l·nh vi ph¹m cam kÕt. Nhng kh¶ n¨ng x¶y ra nghÜa vô båi thêng cña ng©n hµng lµ rÊt nhá. Theo thèng kª cña c¸c nhµ ng©n hµng Mü th× chØ 1% trªn tæng sè b¶o l·nh ph¸t hµnh ë níc nµy bÞ ngêi thô hëng yªu cÇu thanh to¸n. Ngoµi ra b¶o l·nh cßn sö dông cho c¸c tho¶ thuËn phi mua b¸n nh dù thÇu, thùc hiÖn hîp ®ång... Do vËy b¶o l·nh kh«ng ph¶i lµ c«ng cô thanh to¸n mµ lµ c«ng cô b¶o ®¶m. 4.2.2. Chøc n¨ng tµi trî: §Ó thi c«ng c«ng tr×nh hay thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n cã thÓ ph¶i dïng vèn lín trong thêi gian dµi. Ngêi thi c«ng cã thÓ ph¶i yªu cÇu tõ ngêi chñ c«ng tr×nh mét kho¶n tiÒn øng tríc. HoÆc trong cuéc ®Êu thÇu, chñ thÇu cã thÓ yªu cÇu ngêi dù thÇu nép mét kho¶n tiÒn ®Æt cäc tham gia ®Êu thÇu. Ng©n hµng ph¸t hµnh b¶o l·nh nh mét c«ng cô tµi trî lµm cho chñ thÇu ®îc b¶o ®¶m sÏ øng tríc tiÒn cho nhµ thÇu vµ khi dù thÇu, nhµ thÇu thay viÖc ®Æt cäc b»ng b¶o l·nh cña ng©n hµng. XÐt vÒ mÆt nµy, b¶o l·nh ng©n hµng mang chøc n¨ng tµi trî vµ ®iÒu kiÖn nh ®îc quy ®Þnh trong th b¶o l·nh vµ ng©n hµng kh«ng thÓ viÖn cí nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ hîp ®ång c¬ së ®Ó tõ chèi thanh to¸n. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 4.2.3.Chøc n¨ng ®«n ®èc hoµn thµnh hîp ®ång: B¶o l·nh cho phÐp ngêi thô hëng cã quyÒn yªu cÇu thanh to¸n khi ngêi ®îc b¶o l·nh vi ph¹m hîp ®ång cam kÕt trong suèt thêi gian cã hiÖu lùc cña b¶o l·nh vµ ng©n hµng cã quyÒn ®ßi l¹i kho¶n tiÒn nµy. Ngêi bÞ b¶o l·nh lu«n bÞ mét ¸p lùc cña viÖc båi hoµn toµn b¶o l·nh.Do vËy b¶o l·nh cã vai trß ®èc thóc ngêi ®îc b¶o l·nh thùc hiÖn hoµn tÊt hîp ®ång ®· ký kÕt. Tuy ®îc b¶o ®¶m sÏ nhËn ®îc kho¶n tiÒn båi hoµn nhng ngay c¶ ngêi thô hëng còng hoµn toµn kh«ng muèn ®iÒu nµy x¶y ra. C¸i hä muèn lµ sù hoµn tÊt xu«n xÎ cña hîp ®ång. B¶o l·nh mang ý nghÜa rµng buéc ®èc thóc ngêi ®îc b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång h¬n lµ viÖc båi hoµn. VÝ dô: trong b¶o l·nh dù thÇu, chñ thÇu yªu cÇu b¶o l·nh ng©n hµng víi ngêi dù thÇu nh»m b¶o ®¶m b¶o hä sÏ kh«ng rót bá gi÷a chõng thùc hiÖn hîp ®ång khi ®· chóng thÇu. Hä kh«ng mong ®îi nhËn ®îc båi hoµn do viÖc vi ph¹m nh tõ chèi thùc hiÖn thi c«ng khi chóng thÇu v× khi ®ã hä ph¶i mÊt thêi gian vµ chi phÝ ®Ó t×m kiÕm ®èi t¸c kh¸c. Ba chøc n¨ng trªn cho thÊy t¸c dông cña b¶o l·nh. Nghiªn cøu chóng cho phÐp chóng ta ph¸t huy ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng nµy vµ vËn dông b¶o l·nh cã hiÖu qña h¬n. C¸c ®Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña b¶o l·nh cho phÐp ta ph©n biÖt chóngvíi c¸c c«ng cô kh¸c ch¼ng h¹n nh tÝn dông th. * So s¸nh b¶o l·nh ng©n hµng víi th tÝn dông: B¶o l·nh ng©n hµng - Mang chøc n¨ng b¶o ®¶m Th tÝn dông - Mang chøc n¨ng thanh to¸n. - Tr¶ tiÒn theo yªu cÇu ®Çu tiªn - Tr¶ tiÒn khi cã vi ph¹m - Tr¶ tiÒn khi ngêi thô hëng xuÊt tr×nh chøng tõ phï hîp. - Kh«ng cã ®iÒu lÖ thèng nhÊt mµ theo tËp qu¸n. - Thanh to¸n khi hoµn thµnh nghi· vô. - Th«ng thêng ngêi ®øng ra ®¶m lÜnh chÞu mäi phÝ tæn. - Theo ®iÒu lÖ thèng nhÊt cña phßng th¬ng m¹i Paris. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Kh«ng tù ®éng tÊt to¸n vµ kÕt thóc tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m. - Th«ng thêng chi phÝ ®îc chia cho c¸c bªn. - Tù ®éng tÊt to¸n vµ kÕt thóc khi hÕt h¹n hiªu lùc. II. Ph©n lo¹i vµ néi dung c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh ng©n hµng B¶o l·nh ng©n hµng rÊt ®a d¹ng tuú theo ph¹m vi, c¸ch thøc thùc hiÖn, môc ®Ých sö dông...V× vËy ta cÇn ph©n lo¹i chóng ®Ó cã thÓ hiÓu ®îc néi dung tõng lo¹i h×nh vµ thÊy ®îc b¶o l·nh lµ mét c«ng cô ®a n¨ng nh thÕ nµo. A. C¸c lo¹i b¶o l·nh ng©n hµng 1. Ph©n lo¹i theo ®èi tîng b¶o l·nh: Gåm hai lo¹i lµ b¶o l·nh trong níc (B¶o l·nh ®èi néi) vµ b¶o l·nh ngoµi níc (B¶o l·nh ®èi ngo¹i). 1.1. B¶o l·nh trong níc: Lµ lo¹i b¶o l·nh mµ ngêi yªu cÇu b¶o l·nh, ngêi ®îc b¶o l·nh vµ ng©n hµng b¶o l·nh ë trong ph¹m vi mét quèc gia. C¸c h×nh thøc phæ biÕn lµ: b¶o l·nh dù thÇu, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh tiÒn øng tríc... ®îc thùc hiÖn qua viÖc ng©n hµng ph¸t hµnh th b¶o l·nh. 1.2 B¶o l·nh ngoµi níc: Lµ lo¹i h×nh b¶o l·nh sö dông mét trong c¸c h×nh thøc sau: - Më th tÝn dông mua hµng tr¶ chËm. - Ký b¶o l·nh trªn c¸c hèi phiÕu nhËn nî víi níc ngoµi. - Ph¸t hµnh th b¶o l·nh. - LËp giÊy chøng nhËn kú h¹n nî. 2. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc sö dông: 2.1. B¶o l·nh v« ®iÒu kiÖn (Unconditional Guarantee ) : Cßn ®îc gäi lµ b¶o l·nh theo yªu cÇu (Demand Guarantee) 20