BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
NGUYỄN THIỆN DUY
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2000
MÔÛ ÑAÀU
1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI:
Vôùi toác ñoä taêng tröôûng GDP bình quaân trong 5 naêm 1995 – 1999 laø 7,52%
(1)
, Vieät nam ñöôïc xeáp vaøo nhoùm nhöõng quoác gia coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh treân
theá giôùi. Töø moät nöôùc coù neàn kinh teá laïc haäu, naêng suaát lao ñoäng, thu nhaäp bình
quaân thaáp phaûi nhaäp khaåu löông thöïc töø nöôùc ngoaøi ñaõ chuyeån sang töï tuùc ñöôïc
löông thöïc vaø xuaát khaåu (trong nhieàu naêm lieàn xuaát khaåu gaïo cuûa Vieät Nam ñöôïc
xeáp vaøo vò trí thöù ba treân theá giôùi). Tuy nhieân, ñeán nay vaãn coøn laø moät nöôùc noâng
nghieäp ngheøo naøn, laïc haäu (hôn 75% daân soá ôû noâng thoân vaø ñöôïc xeáp vaøo nhoùm
nhöõng quoác gia ngheøo treân theá giôùi). Vì vaäy, ñeå ñöa ñaát nöôùc phaùt trieån ñi leân,
khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc hôn laø chuùng ta phaûi thöïc hieän quaù trình coâng nghieäp
hoùa, hieän ñaïi hoùa.
Coâng nghieäp coù vai troø raát quan troïng trong quaù trình phaùt trieån kinh teá ôû
nöôùc ta vì chæ coù phaùt trieån coâng nghieäp chuùng ta môùi coù theå ñuoåi kòp caùc nöôùc trong
khu vöïc cuõng nhö caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi, xaây döïng thaønh coâng chuû nghóa xaõ
hoäi. Chính vì theá coâng nghieäp laø vaán ñeà ñaët leân haøng ñaàu ôû nöôùc ta. Phaùt trieån coâng
nghieäp trong thôøi gian tôùi nhö theá naøo?
Trong giai ñoaïn 1995 – 1999, toác ñoä taêng tröôûng coâng nghieäp cuûa caû nöôùc
coù chieàu höôùng ñi xuoáng (naêm 1995 taêng 14,5%, naêm 1996 taêng 14,2%, naêm 1997
taêng 13,8%, naêm 1998 taêng 12,5%, naêm 1999 taêng 10,4%)
(2)
. Thaønh phoá Hoà Chí
Minh laø moät trung taâm coâng nghieäp, thöông maïi lôùn nhaát cuûa caû nöôùc, laø ñaàu moái
giao löu buoân baùn vôùi caùc vuøng trong nöôùc vaø quoác teá. Trong saûn xuaát coâng nghieäp,
Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù cô caáu caùc ngaønh ngheà töông ñoái hoaøn chænh, quy moâ
doanh nghieäp ña daïng, coù vò trí quan troïng trong cô caáu coâng nghieäp cuûa caû nöôùc.
(1) (2)
,
Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ thaønh phoá naêm 1999
Coâng nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh chieám khoaûng 29% coâng
nghieäp cuûa caû nöôùc, nhöng naêm 1999 toác ñoä taêng tröôûng coâng nghieäp chæ ñaït 10,2%.
Ñeà taøi: “Caùc giaûi phaùp ñeå phaùt trieån Doanh nghieäp Coâng nghieäp treân ñòa baøn Thaønh
phoá Hoà Chí Minh” maø toâi choïn laø nhaèm ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñeå khai thaùc toát
nhaát naêng löïc cuûa caùc doanh nghieäp coâng nghieäp trong nhöõng naêm tôùi goùp phaàn phaùt
1
trieån kinh teá Thaønh phoá Hoà Chí Minh noùi rieâng vaø phaùt trieån kinh teá Vieät nam noùi
chung.
2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU:
-
Khaúng ñònh ñöôïc vai troø chuû ñaïo cuûa coâng nghieäp trong xaây döïng vaø phaùt trieån
kinh teá thaønh phoá hieän nay.
-
Phaân tích thöïc traïng quaù trình hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp coâng nghieäp
thaønh phoá trong nhöõng naêm qua, ñeå töø ñoù quy hoaïch laïi maïng löôùi phaùt trieån
coâng nghieäp cuõng nhö ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå phaùt trieån doanh nghieäp coâng
nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá .
3. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU :
- Veà khoâng gian: Nghieân cöùu caùc doanh nghieäp coâng nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá
Hoà Chí Minh.
- Veà thôøi gian: Khaûo saùt hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp coâng nghieäp töø sau naêm
1975 ñeán nay, chuû yeáu trong giai ñoaïn 1996 – 1999.
4. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ TAØI:
-
Nghieân cöùu laøm roõ hôn veà vai troø cuûa hai loaïi hình doanh nghieäp: doanh nghieäp
quy moâ vöøa vaø nhoû, doanh nghieäp quy moâ lôùn.
-
Nghieân cöùu kinh nghieäm cuûa Ñaøi Loan, Nhaät Baûn; ñaùnh giaù quaù trình hoaït ñoäng
cuûa caùc doanh nghieäp coâng nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng
nhö chính saùch quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, töø ñoù tìm ra giaûi phaùp cô baûn ñeå phaùt trieån
caùc doanh nghieäp coâng nghieäp cho thaønh phoá.
5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
-
Luaän aùn söû duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng.
-
Söû duïng phöông phaùp lòch söû logic ñeå khaûo saùt, ñaùnh giaù hoaït ñoäng vaø phaùt trieån
cuûa caùc doanh nghieäp coâng nghieäp taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh trong caùc naêm
qua.
-
Söû duïng phöông phaùp phaân tích toång hôïp, heä thoáng, dieãn giaûi, moâ hình hoùa… ñeå
laøm roõ caùc luaän ñieåm ñeà caäp trong luaän aùn.
6. KEÁT CAÁU LUAÄN AÙN
Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän aùn ñöôïc keát caáu thaønh 3 chöông:
2
Chöông I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DOANH NGHIEÄP COÂNG NGHIEÄP .
Chöông II: THÖÏC TRAÏNG QUAÙ TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG CAÙC DOANH NGHIEÄP
COÂNG NGHIEÄP ÔÛ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH.
Chöông III: NHÖÕNG QUAN ÑIEÅM VAØ CAÙC GIAÛI PHAÙP ÑEÅ PHAÙT TRIEÅN
DOANH NGHIEÄP COÂNG NGHIEÄP TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH.
Ñaây laø ñeà taøi khaù roäng, nhöng vôùi trình ñoä chuyeân moân coù giôùi haïn, hôn nöõa
thôøi gian nghieân cöùu ngaén, luaän aùn aét haún seõ khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt.
Toâi xin traân troïng ñoùn nhaän vaø caûm ôn nhöõng yù kieán ñoùng goùp quyù baùu, chaân thaønh
cuûa quyù thaày coâ vaø caùc anh chò ñeå luaän aùn ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän.
3
CHÖÔNG I
CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DOANH NGHIEÄP COÂNG NGHIEÄP
1. DOANH NGHIEÄP :
1.1 Khaùi nieäm :
Doanh nghieäp laø moät toå chöùc kinh doanh, coù tö caùch phaùp nhaân, thöïc hieän
caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, cung öùng trao ñoåi nhöõng haøng hoùa treân thò tröôøng theo
nguyeân taéc toái ña hoùa lôïi ích kinh teá cuûa ngöôøi chuû sôû höõu veà taøi saûn doanh nghieäp,
thoâng qua ñoù toái ña hoùa lôïi ích cuûa ñoái töôïng tieâu duøng vaø keát hôïp moät caùch hôïp lyù
caùc muïc tieâu xaõ hoäi.
1.2 Phaân loaïi doanh nghieäp:
Caên cöù theo nhöõng tieâu thöùc khaùc nhau maø ngöôøi ta coù nhieàu caùch phaân loaïi
khaùc nhau:
-
Theo hình thöùc sôû höõu: Doanh nghieäp ñöôïc phaân loaïi nhö sau: doanh nghieäp nhaø
nöôùc, doanh nghieäp tö nhaân, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi….
-
Theo tính chaát ngaønh ngheà hoaït ñoäng: coù caùc loaïi doanh nghieäp nhö sau: doanh
nghieäp coâng nghieäp, doanh nghieäp dòch vuï, doanh nghieäp noâng nghieäp, doanh
nghieäp xaây döïng, doanh nghieäp vaän taûi….
-
Theo muïc ñích hoaït ñoäng: coù doanh nghieäp vì muïc tieâu lôïi nhuaän vaø doanh
nghieäp khoâng vì muïc tieâu lôïi nhuaän ( phuïc vuï coâng ích )….
-
Theo tö caùch phaùp nhaân: ngöôøi ta phaân chia doanh nghieäp thaønh hai loaïi: doanh
nghieäp coù tö caùch phaùp nhaân vaø doanh nghieäp khoâng coù tö caùch phaùp nhaân.
-
Theo quy moâ hoaït ñoäng kinh doanh: doanh nghieäp ñöôïc chia thaønh: doanh
nghieäp quy moân lôùn, doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû.
Vieäc phaân loaïi nhö treân chæ mang tính khaùi quaùt töông ñoái vì trong thöïc teá
coù raát nhieàu doanh nghieäp hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh mang tính toång hôïp, ña
ngaønh hoaëc coù söï ñan xen nhieàu chuû sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát. Ñieàu ñoù cho thaáy
tính chaát caáp thieát cuûa vieäc nghieân cöùu cô cheá quaûn lyù sao cho linh hoaït, phuø hôïp vôùi
töøng loaïi hình doanh nghieäp vaø töøng loaïi doanh nghieäp vôùi caùc quy moâ khaùc nhau.
4
2. SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP:
2.1 Khaùi nieäm:
Coâng nghieäp laø ngaønh kinh teá thuoäc lónh vöïc saûn xuaát vaät chaát – moät boä
phaän caáu thaønh neàn saûn xuaát vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Coâng nghieäp bao goàm ba hoaït
ñoäng chuû yeáu:
-
Khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân taïo ra nguoàn nguyeân lieäu nguyeân thuûy.
-
Saûn xuaát vaø cheá bieán saûn phaåm coâng nghieäp khai thaùc vaø noâng nghieäp thaønh
nhieàu loaïi saûn phaåm nhaèm thoûa maõn caùc nhu caàu khaùc nhau cuûa xaõ hoäi.
-
Khoâi phuïc giaù trò söû duïng cuûa saûn phaåm ñöôïc tieâu duøng trong quaù trình saûn xuaát
vaø sinh hoaït.
2.2 Doanh nghieäp coâng nghieäp:
2.2.1 Ñònh nghóa:
Doanh nghieäp coâng nghieäp laø nhöõng doanh nghieäp hoaït ñoäng trong ngaønh
saûn xuaát coâng nghieäp.
2.2.2 Ñaëc ñieåm doanh nghieäp coâng nghieäp:
-
Saûn phaåm saûn xuaát: Qua quaù trình xöû lyù caùc yeáu toá ñaàu vaøo doanh nghieäp coâng
nghieäp taïo ra nhöõng saûn phaåm môùi, saûn phaåm naøy ñaùp öùng cho nhieàu loaïi nhu caàu
khaùc nhau cuûa con ngöôøi vaø coøn phuïc vuï cho caùc ngaønh khaùc vôùi tö caùch laø tö lieäu
lao ñoäng.
-
Khoâng gian hoaït ñoäng doanh nghieäp coâng nghieäp: doanh nghieäp coâng nghieäp chæ
caàn moät khoâng gian saûn xuaát töông ñoái heïp.
-
Tính chaát saûn xuaát: Khaùc vôùi noâng nghieâïp, phöông thöùc taùc ñoäng vaøo ñoái töôïng
lao ñoäng cuûa doanh nghieäp coâng nghieäp laø taùc ñoäng tröïc tieáp ñeå hình thaønh neân saûn
phaåm ôû ñaàu ra vaø khoâng phuï thuoäc lôùn vaøo thieân nhieân.
-
Voán saûn xuaát: doanh nghieäp coâng nghieäp ñoøi hoûi phaûi coù moät nguoàn voán khaù lôùn
vì phaàn lôùn tö lieäu saûn xuaát coâng nghieäp coù haøm löôïng chaát xaùm tích luõy trong noù
cao vaø cuõng phaûi traû löông cao hôn.
-
Lao ñoäng: Khoâng nhö caùc ngaønh ngheà khaùc doanh nghieäp coâng nghieäp ñoøi hoûi
lao ñoäng trong ngaønh phaûi coù trình ñoä vaø kyõ naêng nhaát ñònh, ñoâi khi raát cao.
5
3. Vai troø cuûa doanh nghieäp trong neàn kinh teá quoác daân:
3.1 . Doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû:
3.1.1 Vai troø cuûa doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû trong neàn kinh teá quoác daân:
Trong khoaûng 30 naêm trôû laïi ñaây, doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ngaøy caøng coù
moät vai troø quan troïng trong neàn kinh teá cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi cuõng nhö ôû Vieät
nam: töø vieäc chieám öu theá veà soá löôïng ñeán ñoùng goùp vaøo söï taêng tröôûng kinh teá, taïo
vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng vaø söï coâng baèng cuûa xaõ hoäi. Vai troø cuûa doanh nghieäp
vöøa vaø nhoû ñöôïc theå hieän ôû caùc ñieåm sau:
- Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû goùp phaàn quan troïng trong vieäc giaûi quyeát vieäc laøm cuûa
xaõ hoäi.
Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån cho thaáy tieàm naêng
to lôùn trong vieäc thu huùt lao ñoäng taïi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Soá löôïng lôùn caùc
doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû chieám khoaûng 97-98% trong toång soá doanh nghieäp,
giaûi quyeát vieäc laøm cho khoaûng 2/3 löïc löôïng lao ñoäng coâng nghieäp (62% - 67%)
- Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø nguoàn taêng tröôûng kinh teá, ñaåy maïnh xuaát khaåu goùp
phaàn taêng toång saûn phaåm quoác daân.
- Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû coù taùc duïng quan troïng ñoái vôùi quaù trình coâng nghieäp
hoùa, hieän ñaïi hoùa vaø phaùt trieån theâm nhieàu ngaønh ngheà môùi, laøm cho coâng nghieäp
phaùt trieån daãn ñeán chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng ngaøy caøng toát hôn ñaùp
öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa xaõ hoäi.
3.1.2 Nhöõng öu ñieåm: Doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû coù nhöõng ñaëc ñieåm theå
hieän thaønh caùc öu ñieåm sau:
- Trong doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû, ngöôøi uûy nhieäm (chuû sôû höõu) vaø ngöôøi
taùc nghieäp ( ngöôøi quaûn lyù ñieàu haønh), ñaïi ña soá chính laø moät ngöôøi, noäi boä thoáng
nhaát. Ñaây laø ñaëc ñieåm giuùp doanh nghieäp thoáng nhaát muïc tieâu hoaït ñoäng, laø tieàn ñeà
cho söï phaùt trieån doanh nghieäp toát nhaát.
- Soá löôïng ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp vöøa vaø nhoû khoâng lôùn, ít hôn 200
ngöôøi ( theo noäi dung vaên baûn höôùng daãn taïm thôøi cuûa chính phuû soá 681/CP-KTN
ngaøy 20/06/1998 ). Vaán ñeà naøy taïo cho doanh nghieäp coù ñaëc ñieåm: toå chöùc quaûn lyù
saûn xuaát goïn nheï, khoâng ñoøi hoûi trình ñoä chuyeân moân cao trong quaûn lyù, tieát kieäm
6
chi phí, söï ngaên caùch giöõa ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng khoâng lôùn taïo
söï hoøa ñoàng, gaén boù taäp theå trong laøm vieäc. Qua ñoù taïo khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc
doanh nghieäp lôùn.
- Doanh nghieäp vöøa vaø nhoû chæ caàn moät soá voán haïn cheá, moät maët baèng nhoû töông ñoái
laø coù theå tham gia kinh doanh, saûn xuaát, dòch vuï. Vì vaäy soá löôïng doanh nghieäp ñöôïc
thaønh laäp ngaøy caøng ñoâng ñaûo, hoaït ñoäng trong nhieàu ngaønh ngheà kích thích söï caïnh
tranh coù lôïi cho ngöôøi tieâu duøng, taïo söï phaùt trieån caân baèng giöõa caùc vuøng vaø goùp
phaàn giaûi quyeát vaán ñeà vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng.
-
Hoaït ñoäng kinh doanh raát naêng ñoäng vaø nhaïy beùn vôùi thò tröôøng, khi nhu caàu thò
tröôøng thay ñoåi hoaëc doanh nghieäp gaëp khoù khaên thì deã daøng thích nghi toát nhaát vôùi
tình theá môùi nhö: chuyeån höôùng saûn xuaát kinh doanh, giaûm bôùt soá löôïng lao ñoäng…
3.1.3 Nhöõng haïn cheá:
Nguoàn voán kinh doanh haïn cheá, ñaëc bieät voán töï coù khoâng nhieàu. Ñieàu naøy
seõ gaëp khoù khaên khi môû roäng saûn xuaát kinh doanh hay ñaàu tö thieát bò maùy moùc ñeå
naâng cao chaát löôïng saûn phaåm. Coâng ngheä söû duïng trong saûn xuaát kinh doanh cuûa
doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñaïi ña soá raát laïc haäu. Trong ñoù hai yeáu toá caáu thaønh cuûa
coâng ngheä laø: coâng ngheä phaàn cöùng (maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng…) vaø coâng ngheä
phaàn meàm (trình ñoä quaûn lyù, trình ñoä chuyeân moân ngöôøi lao ñoäng, kinh nghieäm…).
Thieáu thoâng tin veà thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc cuõng nhö tình hình hoaït ñoäng
khoâng oån ñònh. Ñieàu naøy gaây aûnh höôûng, ñoâi luùc xaùo troän caùc hoaït ñoäng kinh doanh
cuûa doanh nghieäp.
3.2. Doanh nghieäp quy moâ lôùn:
3.2.1. Vai troø cuûa doanh nghieäp quy moâ lôùn trong neàn kinh teá quoác daân:
Doanh nghieäp quy moâ lôùn ñoùng goùp vaøo GDP vaø ngaân saùch: Maëc duø chieám
tyû troïng nhoû trong toång soá caùc ñôn vò saûn xuaát kinh doanh nhöng doanh nghieäp quy
moâ lôùn mang ñeán cho xaõ hoäi moät khoái löôïng haøng hoùa dòch vuï khoång loà, ñoùng goùp
vaøo toång giaù trò xuaát khaåu vôùi moät khoái löôïng saûn phaåm xuaát khaåu khaù lôùn.
Doanh nghieäp quy moâ lôùn goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình coâng nghieäp hoùa
nhanh hôn, laø löïc löôïng daãn ñaàu trong nghieân cöùu vaø thöïc hieän cuoäc caùch maïng khoa
hoïc kyõ thuaät.
7
3.2.2 Nhöõng öu ñieåm:
Doanh nghieäp coù ñöôïc ñieàu kieän toát nhaát ñeå môû roäng khaû naêng saûn xuaát,
coâng ngheä ñöôïc ñoåi môùi nhanh hôn, naêng löïc caïnh tranh maïnh hôn giuùp cho doanh
nghieäp ngaøy caøng phaùt trieån.
Hình thaønh nhöõng doanh nghieäp quy moâ lôùn nhaèm muïc tieâu chieám lónh thò
tröôøng, töø ñoù naâng cao öu theá cuûa doanh nghieäp. Coâng ngheä söû duïng trong doanh
nghieäp lôùn tieán boä hôn haún doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû. Doanh nghieäp quy moâ
lôùn coù nhieàu ñieàu kieän ñeå mua thoâng tin caàn thieát cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh
doanh, ñaàu tö caùc thieát bò hieän ñaïi… taïo ra nhöõng saûn phaåm chaát löôïng cao.
3.2.3 Nhöõng haïn cheá:
Coâng vieäc ñieàu haønh, quaûn trò doanh nghieäp phöùc taïp töø khaâu toå chöùc saûn
xuaát ñeán ñieàu haønh nhaân söï, keânh phaân phoái do quy moâ quaù lôùn. Khaû naêng thích
nghi vôùi söï bieán ñoäng khaùch quan thaáp vaø haïn cheá trong ñaùp öùng ñöôïc nhöõng nhu
caàu nhoû, ñaëc thuø hoaëc ôû nhöõng vuøng raát ít nguoàn nguyeân lieäu.
3.3.
Moái quan heä hoã trôï giöõa doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû vôùi doanh nghieäp
quy moâ lôùn.
Maëc duø nhöõng maâu thuaãn giöõa doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû vôùi doanh
nghieäp quy moâ lôùn, tuy nhieân giöõa hai loaïi hình doanh nghieäp naøy coøn coù moái quan
heä khaù chaët cheõ vôùi nhau, doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø moät boä phaän cuûa daây chuyeàn
saûn xuaát chung cuûa nhöõng doanh nghieäp quy moâ lôùn. Moái quan heä hoã trôï giöõa doanh
nghieäp quy moâ lôùn vaø doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû phuï thuoäc vaøo tính chaát cuûa
ngaønh ngheà, nhaát laø ôû caùc ngaønh coâng nghieäp söû duïng hình thöùc gia coâng laép raùp.
Hai loaïi hình doanh nghieäp naøy phoái hôïp vôùi nhau ñaùp öùng nhu caàu ña daïng cuûa thò
tröôøng, doanh nghieäp lôùn cung caáp, hoã trôï coâng ngheä cho doanh nghieäp vöøa vaø nhoû
ñeå taïo ra saûn phaåm coù chaát löôïng.
Toùm laïi, caû hai loaïi hình doanh nghieäp quy moâ lôùn, quy moâ vöøa vaø nhoû ñeàu
coù nhöõng öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm nhaát ñònh. Vì vaäy trong quaù trình ñònh höôùng phaùt
trieån kinh teá khoâng neân taäp trung hay ñeà cao vai troø cuûa loaïi hình doanh nghieäp naøo,
maø caàn phaûi bieát keát hôïp moät caùch toát nhaát thì môùi söû duïng coù hieäu quaû nguoàn löïc
cuûa neàn kinh teá quoác daân.
8
BIEÅU 1: BAÛNG TOÅNG HÔÏP ÖU ÑIEÅM, NHÖÔÏC ÑIEÅM
CUÛA DOANH NGHIEÄP QUY MOÂ LÔÙN VAØ DOANH NGHIEÄP QUY MOÂ VÖØA VAØ
NHOÛ
.
DN QUY MOÂ LÔÙN
DN QUY MOÂ VÖØA VAØ
NHOÛ
1. Khaû naêng aùp duïng coâng ngheä Coù öu theá trong phaùt trieån Coù khaû naêng neáu trình ñoä
môùi vaø phaùt trieån coâng ngheä
coâng ngheä, coù tieàm löïc chuyeân moân hoùa cao.
vaät chaát, taøi chính vaø lao
ñoäng.
2. Söû duïng voán ñaàu tö:
- Nhu caàu voán
Lôùn
Nhoû
- Thôøi gian xaây döïng
Daøi
Ngaén
- Thôøi gian hoaøn voán
Thaáp
Cao
Chaäm
Nhanh
- Möùc tieâu hao naêng löôïng
Thaáp
Cao
- Chi phí quaûn lyù treân ñôn vò saûn
Thaáp
Cao
Thaáp
Cao
Lôùn
Nhoû
Chaäm
Nhanh
Öu theá
Haïn cheá
Haïn cheá
Coù öu theá
Khoù phaân taùn vaø baûo veä
Deã phaân taùn vaø baûo veä khi
khi chieán tranh
chieán tranh
Nhieàu
Ít
Coù öu theá
Haïn cheá
- Laõi suaát vay
3. Chi phí saûn xuaát
phaåm
- Giaù thaønh
4. Thò tröôøng
- Vò theá thò tröôøng
- Khaû naêng chuyeån höôùng saûn
xuaát
5. Ñaùp öùng nhu caàu
- Nhu caàu lôùn
- Nhu caàu ñaëc thuø
6. Keát hôïp kinh teá vôùi quoác phoøng
7. Moâi tröôøng
- Gaây oâ nhieãm
- Bieän phaùp phoøng choáng
9
4.
Moät soá kinh nghieäm trong quaù trình xaây döïng vaø phaùt trieån caùc doanh nghieäp
coâng nghieäp ôû moät soá nöôùc chaâu AÙ.
4.1. Kinh nghieäm Nhaät Baûn
4.1.1 Chính saùch ñoái vôùi doanh nghieäp quy moâ lôùn:
Thay ñoåi maïnh meõ veà baûn chaát cuõng nhö ñaëc ñieåm cuûa caùc taäp ñoaøn lôùn
ñang kieåm soaùt neàn coâng nghieäp vaø taøi chính Nhaät Baûn vôùi tuyeân boá “Muïc tieâu toaøn
dieän laø loaïi boû tình traïng taäp trung” (thaùng 5/1946). Nhaät Baûn tieán haønh vieäc thanh
loïc kinh teá, treû hoùa ban quaûn lyù coâng ty vaø ban haønh luaät choáng ñoäc quyeàn (thaùng
7/1947), luaät loaïi tröø taäp trung quaù möùc söùc maïnh kinh teá (thaùng 12/1947).
Nhaät Baûn taäp trung thay ñoåi chính saùch thueá vôùi bieän phaùp giaûm möùc thueá
cuûa coâng ty, thueá suaát cô baûn giaûm töø 47% naêm 1958 giaûm coøn 38% vaøo thaùng
3.1965 vaø 37% vaø thaùng 12.1965 vaø thöïc hieän caùc giaûi phaùp veà thueá nhö: thu nhaäp
ñöôïc giaûm thueá, caùc saûn phaåm ñaëc bieät khoâng phaûi ñoùng thueá… Ñieàu chænh cô caáu
caáp voán töø caùc ngaân haøng daønh cho caùc doanh nghieäp quy moâ lôùn. Ngaân haøng trung
öông, thaønh phoá xem xeùt caáp voán vôùi tyû troïng cao cho caùc doanh nghieäp quy moâ lôùn,
thaùng 9.1950 chieám 75,1% toång möùc vay daønh cho doanh nghieäp quy moâ lôùn, ñeán
thaùng 3.1963 laïi chieám ñeán 77,8%. Ñoái vôùi ngaân haøng ñòa phöông thì tyû troïng caáp
voán cuûa caùc ngaân haøng naøy ngaøy caøng giaûm daàn ñoái vôùi doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vaø
ngaøy caøng taêng ñoái vôùi doanh nghieäp quy moâ lôùn (töø 36,4% cuûa thaùng 9.1950 taêng
48,6% cuûa thaùng 9.1973)
4.1.2 Chính saùch ñoái vôùi doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû:
Nhaät Baûn xaây döïng Boä luaät rieâng cho doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû vaøo
naêm 1963 vaø boå sung chænh lyù qua töøng thôøi kyø, xuùc tieán thaønh laäp caùc toå chöùc hoã trôï
doanh nghieäp vöøa vaø nhoû.
Hoã trôï toaøn dieän cuûa cuïc doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû vaø lieân ñoaøn caùc
doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû thoâng qua vieäc naâng caáp vaø hieän ñaïi hoùa cô caáu,
ñaøo taïo chuyeân gia, cung caáp dòch vuï thoâng tin, caûi tieán kyõ thuaät. Cung caápï thoâng tin
vaø tö vaán: thoâng qua 47 trung taâm hoã trôï thoâng tin ôû caùc quaän huyeän.
Hoã trôï veà maët taøi chính cuûa coâng ty taøi chính nhaân daân (PFC) thaønh laäp vaøo
naêm 1949 phuïc vuï cho caùc doanh nghieäp sieâu nhoû, coâng ty taøi chính Nhaät Baûn cho
10
doanh nghieäp vöøa vaø nhoû (JFC) thaønh laäp vaøo naêm 1953, hoäi baûo laõnh tín duïng do
chính quyeàn ñaàu tö vaán ñeà baûo laõnh maø khoâng caàn theá chaáp taøi saûn vaø coâng ty baûo
hieåm tín duïng doanh nghieäp nhoû.
4.2. Kinh nghieäm Ñaøi Loan:
Ñoái vôùi Ñaøi Loan, toâi chæ choïn phaân tích kinh nghieäm veà loaïi hình doanh
nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû vì:
-
Ñaøi Loan laø vöông quoác cuûa doanh nghieäp vöøa vaø nhoû.
-
Söï taêng tröôûng kinh teá ôû Ñaøi Loan gaén lieàn söï phoàn vinh cuûa caùc
doanh nghieäp vöøa vaø nhoû.
- Taïo moâi tröôøng kinh doanh oån ñònh
Chính phuû Ñaøi Loan khuyeán khích döï tröõ ñeå haïn cheá möùc taêng giaù baèng
caùch phaùt haønh “Coâng traùi tieát kieäm yeâu nöôùc” vaø “Coâng traùi yeâu nöôùc”, ñoàng thôøi
caùc ngaân haøng tìm moïi caùch thu huùt tieàn göûi. Nhôø vaäy Ñaøi Loan vöøa giaûm nheï ñöôïc
aùp löïc laïm phaùt, vöøa taêng tích luõy voán ñeå môû roäng naêng löïc saûn xuaát kinh doanh.
Vôùi söï vieän trôï cuûa Myõ ñoàng thôøi chính saùch caûi caùch ruoäng ñaát ñaõ kích
thích saûn xuaát noâng nghieäp vaø caùc ngaønh coâng nghieäp nheï coù lieân quan ñeán noâng
nghieäp… phaùt trieån giuùp neàn kinh teá khoâi phuïc, haïn cheá laïm phaùt, vaät giaù oån ñònh taïo
moâi tröôøng kinh doanh toát cho doanh nghieäp.
- Chính saùch baûo hoä thò tröôøng:
Ñaøi Loan thöïc heän cheá ñoä nghieâm ngaët veà quaûn lyù nhaäp khaåu töø naêm 1950,
haøng nhaäp khaåu ñöôïc chia laøm 4 loaïi: loaïi ñöôïc pheùp nhaäp: laø nhöõng maët haøng caàn
thieát cho saûn xuaát, tieâu duøng; loaïi haïn cheá nhaäp; loaïi ñang taïm ngöng nhaäp vaø loaïi
caám nhaäp khaåu laø nhöõng haøng hoùa xa xæ.
Ngoaøi ra, Ñaøi Loan aùp duïng bieän phaùp thueá quan cao, duøng heä thoáng nhieàu
tyû giaù hoái ñoaùi vaø caùc bieän phaùp phi thueá quan khaùc baûo hoä thò tröôøng noäi ñòa ñeå
giuùp caùc cô sôû coâng nghieäp coù ñieàu kieän vaø thôøi gian ñeå phaùt trieån.
- Chính saùch töï do hoùa maäu dòch vaø khuyeán khích xuaát khaåu:
Sau khi thò tröôøng trong nöôùc baõo hoøa, coâng nghieäp Ñaøi Loan chuyeån töø
thay theá nhaäp khaåu sang ñaåy maïnh xuaát khaåu vôùi vieäc khuyeán khích phaùt trieån ngoaïi
thöông, xaâm nhaäp thò tröôøng quoác teá. Trong nhöõng naêm ñaàu thaäp kyû 60, Ñaøi Loan aùp
11
duïng phöông chaâm “Hy sinh thueá cao, ñaåy maïnh kinh teá, boài döôõng nguoàn thueá”,
lieân tuïc ban haønh phaùp leänh “khuyeán khích ñaàu tö”, “ñaàu tö cuûa nöôùc ngoaøi”, “hôïp
taùc kyõ thuaät”… Veà ngoaïi thöông, Ñaøi Loan xaây döïng traïm maäu dòch quoác teá vôùi hôn
50 nöôùc treân theá giôùi, tham gia trieån laõm vaø hoäi chôï quoác teá, thöôøng xuyeân môøi
khaùch vaø nhaø kinh doanh nöôùc ngoaøi ñeán tham quan Ñaøi Loan.
- Chính saùch rieâng cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû:
Naêm 1950, chính phuû thaønh laäp cô quan chuyeân traùch veà doanh nghieäp quy
moâ vöøa vaø nhoû thuoäc vieän haønh chính. Sau ñoù naêm 1954, thaønh laäp toå coâng taùc chæ
ñaïo caùc doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû cuûa chính phuû, ñeán naêm 1957 ñoåi teân
thaønh sôû chæ ñaïo caùc doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû, ñeán naêm 1958, chính phuû
giaûi theå sôû chæ ñaïo vaø chuyeån giao coâng taùc naøy cho cuïc coâng nghieäp thuoäc boä kinh
teá.
Naêm 1970, chính thöùc thaønh laäp Boä Kinh teá cuûa doanh nghieäp quy moâ vöøa
vaø nhoû, chuyeân traùch vaø chæ ñaïo söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû.
Ngoaøi ra, ñeå phuïc vuï vaø quaûn lyù doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, Ñaøi Loan ñaõ thaønh laäp:
Ngaân haøng doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû, Trung taâm phaùt trieån taøi chính coâng
nghieäp, vieän nghieân cöùu coâng nghieäp kyõ thuaät, trung taâm nghieân cöùu coâng nghieäp
deät…
4.3. Baøi hoïc kinh nghieäm:
Qua nghieân cöùu caùc loaïi hình doanh nghieäp ôû hai nöôùc Nhaät Baûn vaø Ñaøi
Loan cuøng vôùi chính saùch cuûa hai chính phuû naøy, toâi ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh
nghieäm cho neàn kinh teá Vieät nam nhö sau:
Moät laø, taïo moâi tröôøng kinh doanh oån ñònh cho caùc doanh nghieäp. Ñaây laø yeáu
toá caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa baát kyø moät loaïi hình doanh nghieäp naøo. Coù chính
saùch baûo hoä nhöõng ngaønh coâng nghieäp coøn non treû cuûa ñaát nöôùc ñoái vôùi caùc ñoái thuû
caïnh tranh nöôùc ngoaøi thoâng qua caùc bieän phaùp thueá quan vaø phi thueá quan. Tuy
nhieân chính saùch naøy chæ neân thöïc hieän trong moät thôøi gian ngaén, trong töông lai daøi
caàn phaûi thöïc hieän chính saùch höôùng thò tröôøng ra nöôùc ngoaøi.
Hai laø, Chính phuû caàn xuùc tieán, khuyeán khích, hoã trôï thaønh laäp nhöõng doanh
nghieäp quy moâ cöïc lôùn trong nhöõng ngaønh ngheà thích hôïp, nhöõng ngaønh ngheà coù tính
12
hieäu quaû theo quy moâ, ñuû söùc caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû nöôùc ngoaøi. Trong ñieàu
kieän nguoàn löïc veà taøi chính, con ngöôøi, taøi nguyeân, kyõ thuaät coù giôùi haïn cuûa ñaát
nöôùc, vaán ñeà phaùt trieån coù choïn loïc vôùi caùc doanh nghieäp cöïc lôùn seõ laø giaûi phaùp toát
nhaát ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoùa nhanh nhaát, laø yeáu toá quan troïng trong quaù trình
ñuoåi kòp caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån khaùc.
Ba laø, trong khi chuù troïng ñeán loaïi hình doanh nghieäp quy moâ lôùn, chính phuû
khoâng neân queân taàm quan troïng cuûa loaïi hình doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû.
Phaùt trieån loaïi hình doanh nghieäp naøy chính laø phöông thöùc toát nhaát ñeå huy ñoäng moïi
nguoàn löïc trong xaõ hoäi, ñaûm baûo phaàn naøo söï coâng baèng trong xaõ hoäi… Do vaäy caàn
coù chính saùch, chöông trình, keá hoïach haønh ñoäng cuï theå ñeå hoã trôï, khuyeán khích loaïi
hình kinh teá naøy.
Boán laø, trong ñieàu kieän nguoàn löïc kinh teá coøn haïn heïp, vaán ñeà quan troïng
nhaát caàn phaûi haïn cheá toái ña tình traïng caïnh tranh quaù möùc, doanh nghieäp quy moâ
lôùn nuoát chöûng doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû. Caàn thieát phaûi nghieân cöùu hình
thaønh cô caáu kinh teá nhieàu taàng, thieát laäp moái lieân heä hoã trôï laãn nhau giöõa doanh
nghieäp quy moâ lôùn vaø doanh nghieäp quy moâ vöøa vaø nhoû. Coù nhö theá seõ phaùt huy toát
nhaát nhöõng öu ñieåm cuûa töøng loaïi hình, haïn cheá söï laõng phí cuûa caûi cuûa xaõ hoäi.
Naêm laø, ñeå nhaèm khuyeán khích thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá noùi chung vaø
töøng loaïi hình doanh nghieäp noùi rieâng. Chính phuû neân thöïc hieän vieäc giaûm thueá ñoái
vôùi doanh nghieäp, laáy phöông chaâm “Hy sinh thueá cao, ñaåy maïnh kinh teá, boài döôõng
nguoàn thueá”. Ñöa caùc chính saùch khuyeán khích hoã trôï vaøo luaät, cuøng vôùi vieäc thaønh
laäp nhöõng trung taâm hoã trôï, ngaân haøng chuyeân traùch… seõ laøm cho ngöôøi kinh doanh
an taâm hôn trong saûn xuaát kinh doanh töø ñoù seõ goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh
teá.
13
CHÖÔNG II
THÖÏC TRAÏNG QUAÙ TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG CAÙC DOANH NGHIEÄP COÂNG
NGHIEÄP ÔÛ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
1. ÑAËC ÑIEÅM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
1.1 Ñaëc ñieåm kinh teá – xaõ hoäi:
Thaønh phoá Hoà Chí Minh so vôùi caû nöôùc chieám 0,6% dieän tích ñaát töï nhieân
vaø khoaûng 6,5% daân soá; thaønh phoá ñöôïc xaùc ñònh laø trung taâm kinh teá, vaên hoùa, khoa
hoïc coâng ngheä, thöông maïi, dòch vuï cuûa khu vöïc vaø caû nöôùc, laø haït nhaân cuûa ñòa baøn
troïng ñieåm phía Nam (bao goàm Bình Döông, Ñoàng Nai, Baø ròa – Vuõng taøu). Trong
khu vöïc ñòa baøn kinh teá troïng ñieåm phía Nam, thaønh phoá Hoà Chí Minh coù dieän tích
2.093,7km2 (chieám 16,6%) vaø theo thoáng keâ naêm 1999 daân soá trung bình 5.064.000
ngöôøi (chieám khoaûng 69,2%).
Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá, vaên hoùa, chính trò, thöông
maïi…. cuûa phía Nam vôùi ñaëc ñieåm:
-
Laø nôi taäp trung nhieàu cô sôû vaên hoùa, y teá, giaùo duïc lôùn trong caû nöôùc, heä
thoáng caùc ngaân haøng, caùc cô sôû thöông maïi, du lòch, khaùch saïn.
-
Laø ñòa baøn taäp trung caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp lôùn vaø ña daïng
-
Coù nguoàn lao ñoäng doài daøo vaø chaát löôïng cao.
-
Coù heä thoáng cô sôû haï taàng töông ñoái khaù so vôùi caû nöôùc, vôùi heä thoáng
giao thoâng: ñöôøng boä, ñöôøng thuûy, ñöôøng haøng khoâng, ñöôøng saét… heä
thoáng thoâng tin lieân laïc, cung caáp ñieän naêng, nöôùc sinh hoaït vaøo loaïi toát
nhaát so vôùi caû nöôùc.
14
BIEÅU 2: ÑAËC TÍNH VAØ DAÂN SOÁ
ÑV TÍNH
1995
1996
1997
1998
1999
Km2
2.093,7
2.093,7
2.093,7
2.093,7
2.093,7
1000 ng
4.640
4.749
4.853
4.958
5.064
1000 ng
2.220
2.276
2.334
2.383
2.438
+ Tyû leä nam
%
47,8
47,9
48,1
48,1
48,1
+ Toång soá nöõ
1000 ng
2.420
2.473
2.519
2.575
2.626
%
52,2
52,1
51,9
51,9
51,9
Ng/km2
2,216
2,268
2,318
2,368
2,419
+ Toång taêng
%
2,40
2,34
2,19
2,17
2,14
+Taêng töï nhieân
%
1,43
1,42
1,40
1,38
1,36
+ Taêng cô hoïc
%
0,97
0,92
0,79
0,79
0,78
1. Dieän tích
2. Daân soá TB
+ Toång soá nam
+ Tyû leä nöõ
3. Maät ñoä daân soá
4. Tyû leä taêng daân soá
5. Lao ñoäng treân ñòa baøn TPHCM
- Toång soá
Ngöôøi
2.579.905
2.655.108
2.717.881
2.781.499
2.844.014
- Ñang laøm vieäc
Ngöôøi
1.762.316
1.801.821
1.834.164
1.883.289
1.928.746
- Ñang ñi hoïc
Ngöôøi
265.415
283.067
298.827
306.812
314.414
- Noäi trôï vaø chöa
Ngöôøi
552.174
570.220
584.889
591.398
600.853
coù vieäc laøm
6. Soá ngöôøi ñöôïc saép xeáp vieäc laøm
- Toång soá
Ngöôøi
174.564
174.921
179.198
181.617
185.043
- Vieäc laøm oån ñònh
Ngöôøi
147.465
162.291
161.669
163.313
162.838
- Vieäc laøm taïm
Ngöôøi
27.099
12.630
17.529
18.304
22.205
Ngöôøi
10.000
11.003
11.025
29.115
8.711
thôøi
- Laøm vieäc trong
quoác doanh
Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ TPHCM
Theo baùo caùo cuûa Cuïc Thoáng keâ veà tình hình kinh teá xaõ hoäi thaønh phoá sau
25 naêm giaûi phoùng, ñaõ coù ñöôïc nhöõng thaønh quaû to lôùn sau:
Kinh teá thaønh phoá ñaõ coù söï thay ñoåi caên baûn caû veà löôïng vaø chaát: GDP taêng
5,5 laàn trong ñoù Noâng laâm nghieäp vaø thuûy saûn taêng 1,6 laàn, coâng nghieäp – xaây döïng
15
taêng 9,6 laàn, caùc ngaønh dòch vuï taêng 4,4 laàn, kinh teá quoác doanh taêng 5,4 laàn vaø
ngoaøi quoác doanh taêng 3,7 laàn. Söï taêng tröôûng kinh teá thaønh phoá aûnh höôûng lôùn ñeán
söï phaùt trieån kinh teá chung cuûa caû nöôùc. Trong moái quan heä ñoù thì kinh teá thaønh phoá
luoân coù toác ñoä taêng cao hôn toác ñoä chung cuûa caû nöôùc.
BIEÅU 3: TOÁC ÑOÄ TAÊNG TRÖÔÛNG KINH TEÁ THAØNH PHOÁ QUA CAÙC GIAI ÑOAÏN
Ñôn vò tính: %
1976-1985
1986-1995
1986-1999
1991-1999
TPHCM
2,7
10,1
10,3
11,7
Caû nöôùc
2,4
6,1
6,3
7,6
Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ TPHCM.
Cô caáu kinh teá töøng böôùc chuyeån dòch theo höôùng tích cöïc: cô caáu ngaønh
chuyeån dòch theo höôùng giaûm daàn tyû troïng noâng laâm nghieäp, thuûy saûn vaø dòch vuï,
ngöôïc laïi caùc ngaønh coâng nghieäp vaø xaây döïng ngaøy caøng lôùn.
BIEÅU 4: TYÛ TROÏNG CÔ CAÁU KINH TEÁ ÔÛ CAÙC NGAØNH
Ñôn vò tính: %
1975
1985
1995
1999
Toång soá
100
100
100
100
Noâng laâm thuûy saûn
7,6
6,2
3,4
2,3
Dòch vuï
67,7
64,6
58,1
55,3
Coâng nghieäp – xaây döïng
24,7
29,2
38,5
42,4
Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ TPHCM.
Vò trí thaønh phaàn kinh teá treân ñòa baøn thaønh phoá cuõng coù söï thay ñoåi. Töø
naêm 1988, thaønh phoá baét ñaàu coù caùc döï aùn ñaàu tö nöôùc ngoaøi, vò trí cuûa thaønh phaàn
kinh teá coù voán nöôùc ngoaøi taêng nhanh, ñaõ ñoùng goùp 1/3 toång giaù trò taêng leân cuûa GDP
toaøn thaønh phoá vaø laøm giaûm tyû troïng caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc, cuï theå qua baûng
soá lieäu sau:
16
BIEÅU 5: TYÛ TROÏNG CAÙC THAØNH PHAÀN KINH TEÁ
Ñôn vò tính: %
1975
1985
1995
1999
Toång soá
100
100
100
100
Quoác doanh
45,7
41,9
49,2
45,4
Ngoaøi quoác doanh
54,3
48,1
39,7
36,5
Coù voán nöôùc ngoaøi
0
0
11,1
18,1
Nguoàn: Cuïc Thoáng keâ TPHCM.
Laïm phaùt ñöôïc kieàm cheá vaø ñaåy luøi, quan heä kinh teá ñoái ngoaïi ñöôïc môû
roäng, ñôøi soáng ngöôøi daân ñöôïc caûi thieän, xaõ hoäi coâng baèng vaø vaên minh hôn. Söï
nghieäp vaên hoùa giaùo duïc y teá ñöôïc taêng cöôøng. An ninh chính trò vaø traät töï xaõ hoäi
ñöôïc giöõ vöõng.
Trong nhöõng naêm qua, thaønh phoá ñaõ ñaït möùc taêng tröôûng kinh teá khaù cao.
Tuy nhieân, so vôùi yeâu caàu cuûa moät trung taâm kinh teá quan troïng cuûa caû nöôùc, thaønh
phoá cuõng ñang ñöùng tröôùc nhöõng khoù khaên vaø thaùch thöùc, ñoù laø :
Tieàm löïc kinh teá coøn non yeáu, haï taàng kyõ thuaät vaø trình ñoä coâng ngheä coøn laïc haäu
-
GDP bình quaân ñaàu ngöôøi: 1350USD laø möùc thaáp so vôùi nhieàu nöôùc.
-
Cô sôû haï taàng vaø dòch vuï chöa ñaùp öùng, khoâng ñuû söùc cho söï phaùt trieån kinh teá
trong tröông lai.
-
Thieát bò maùy moùc coøn laïc haäu. Veà trình ñoä kyõ thuaät chæ coù 1,4% töï ñoäng, 36%
baùn töï ñoäng, 20,8% cô khí, 28,6% baùn cô khí vaø 12,7% ôû trình ñoä thuû coâng. Veà
trình ñoä coâng ngheä, chæ coù 14% tieân tieán, 50,5% trung bình vaø 35,5 laïc haäu.
Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh thaáp, haøng hoùa, dòch vuï thieáu söùc caïnh tranh.
-
ÔÛ goùc ñoä doanh nghieäp: hieäu quaû söû duïng ñoàng voán thaáp, soá doanh nghieäp bò loã
haøng naêm khaù lôùn, thöôøng treân 20%.
-
ÔÛ goùc ñoä xaõ hoäi: tyû leä tích luõy töø 25% - 35%, tyû leä huy ñoäng GDP vaøo ngaân saùch
töø 20% - 25%.
-
Söï caïnh tranh haøng hoùa vaø dòch vuï yeáu, theå hieän giaù coøn cao vaø chaát löôïng saûn
phaåm phoå bieán laø thaáp. Beân caïnh ñoù xuaát hieän caùc hieän töôïng haøng giaû, haøng
gian cuõng nhö teä naïn buoân laäu.
17
Beân caïnh ñoù coøn boïc loä cô cheá quaûn lyù kinh teá chöa hoaøn thieän vaø söï chaäm
treã trong caûi caùch haønh chính laø yeáu toá caûn trôû quaù trình phaùt trieån. Ñoäi nguõ caùn boä
quaûn lyù vaø tay ngheà ngöôøi lao ñoäng chöa theo kòp vôùi nhu caàu phaùt trieån. Ngoaøi ra,
thaønh phoá coøn ñöùng tröôùc nhöõng khoù khaên veà teä naïn xaõ hoäi, tình hình daân nhaäp cö
taêng ôû möùc baùo ñoäng, tyû leä ngöôøi lao ñoäng chöa coù vieäc laøm cao (treân 20%)
1.2.
Vò trí coâng nghieäp thaønh phoá Hoà Chí Minh:
Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm coâng nghieäp lôùn nhaát cuûa caû
nöôùc. Saûn xuaát coâng nghieäp ñaõ töøng böôùc thay ñoåi. Sau naêm 1975, coù raát nhieàu
nguyeân nhaân, chính yeáu nhaát vaãn laø vieäc thöïc hieän cô cheá kinh teá taäp trung bao caáp
ñaõ khieán cho kinh teá noùi chung vaø coâng nghieäp thaønh phoá noùi rieâng ñi vaøo con ñöôøng
trì treä, keùm phaùt trieån. Töø sau naêm 1986, nhaø nöôùc ñaõ thöïc hieän xoùa boû cô cheá kinh
teá taäp trung bao caáp, chuyeån sang kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo
ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ñaõ ñem laïi söï phaùt trieån khôûi saéc veà kinh teá cuõng nhö
veà coâng nghieäp cuûa thaønh phoá.
Sau 25 naêm, giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp thaønh phoá ñaõ taêng gaáp 9,8 laàn.
Trong ñoù quoác doanh taêng 6,7 laàn, ngoaøi quoác doanh taêng 11,8 laàn, coâng nghieäp khai
thaùc taêng 3,9 laàn, coâng nghieäp cheá bieán 10,6 laàn, coâng nghieäp ñieän, nöôùc taêng 3,5
laàn…(1)
Nhieàu saûn phaåm coâng nghieäp thaønh phoá ñöôïc ngöôøi tieâu duøng caû nöôùc bình
choïn laø haøng Vieät Nam chaát löôïng cao vaø chieám tyû troïng lôùn trong saûn löôïng caû
nöôùc, nhö söõa hoäp 72%, thuoác laù 58%, xaø phoøng 52%, vaûi luïa 51%, bia 41%… giaù trò
caùc maët haøng coâng nghieäp ñaõ chieám ñeán 86% toång kim ngaïch xuaát khaåu.(2)
Daân soá chæ chieám 6,5% daân soá cuûa caû nöôùc nhöng giaù trò saûn xuaát coâng
nghieäp cuûa thaønh phoá chieám tyû troïng 29,6% (soá lieäu ñaàu naêm 1999) trong toång trò giaù
saûn xuaát coâng nghieäp cuûa caû nöôùc. Ñeán nay, thaønh phoá ñaõ hình thaønh hai khu cheá
xuaát vaø 10 khu coâng nghieäp taäp trung taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå thu huùt voán ñaàu tö
trong vaø ngoaøi nöôùc, goùp phaàn tích cöïc cho söï taêng tröôûng cuûa coâng nghieäp thaønh
phoá.
Coâng nghieäp thaønh phoá Hoà Chí Minh coù vò trí quan troïng ñoái vôùi coâng
nghieäp cuûa caû nöôùc. Ñeå ñaåy maïnh quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc,
18
vieäc ñeà ra caùc giaûi phaùp phaùt trieån coâng nghieäp thaønh phoá seõ laø ñaàu taøu thuùc ñaåy caùc
vuøng khaùc phaùt trieån theo.
2. Hieän traïng phaùt trieån caùc doanh nghieäp coâng nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà
Chí Minh thôøi gian qua .
2.1. Tình hình kinh teá thaønh phoá tröôùc naêm 1975:
Theo thoáng keâ naêm 1973 – 1974 cuûa chính quyeàn Saøi Goøn, thaønh phoá luùc ñoù
coù hôn 8000 cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp bao goàm: 6.500 cô sôû döôùi 10 coâng nhaân,
1.500 cô sôû coù 10 – 100 coâng nhaân vaø 350 cô sôû coù töø 100 – 1000 coâng nhaân, trong
ñoù coù nhöõng nhaõn hieäu noåi tieáng nhö thuoác laø Basto, kem
(1) (2)
,
Cuïc thoáng keâ thaønh phoá Hoà Chí Minh – “ 25 naêm thaønh phoá Hoà Chí Minh”
ñaùnh raêng Hynos, nöôùc ngoït Chöông Döông, Pin con O,Ù Thieân höông….Coù theå noùi
tieàm naêng kinh teá cuûa thaønh phoá tröôùc naêm 1975 chuû yeáu laø caùc doanh nghieäp vöøa
vaø nhoû.
2.2.
Tình hình kinh teá thaønh phoá Hoà Chí Minh töø naêm 1975 ñeán nay:
2.2.1 Giai ñoaïn 1975 - 1986: Caûi taïo Xaõ hoäi Chuû nghóa nhaèm xaùc laäp hai loaïi hình
sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát laø toaøn daân vaø taäp theå. Quaûn lyù kinh teá theo cô cheá keá
hoaïch hoùa taäp trung, tröïc tieáp vaø haønh chaùnh bao caáp.
Giai ñoaïn naøy nhaèm chaám döùt quan heä saûn xuaát cuõ – quan heä saûn xuaát tö
baûn chuû nghóa vaø xaùc laäp caùc quan heä saûn xuaát môùi – quan heä saûn xuaát xaõ hoäi chuû
nghóa. Quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta trong thôøi kyø naøy cho raèng vieäc hình
thaønh caùc ñôn vò kinh teá quoác doanh, kinh teá taäp theå coù quy moâ lôùn laø nhaân toá quyeát
ñònh thaønh coâng cuûa caùch maïng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñieàu naøy bieåu hieän trong nghò
quyeát ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IV naêm 1976.
Caùc ñôït caûi taïo naøy ñaõ aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán hoaït ñoäng kinh teá treân ñòa
baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh: saûn xuaát bò sa suùt, tö lieäu saûn xuaát söû duïng keùm hieäu
quaû, hoaït ñoäng kinh doanh trong lónh vöïc thöông nghieäp xuaát khaåu gaëp khoù khaên, giaù
caû taêng bình quaân 15%/thaùng, chæ tieâu toång saûn phaåm xaõ hoäi vaø thu nhaäp quoác daân
thaønh phoá ñeàu giaûm daàn qua caùc naêm (toác ñoä giaûm bình quaân veà toång saûn phaåm xaõ
hoäi laø 2,9%/naêm, toác ñoä giaûm bình quaân veà thu nhaäp quoác daân laø 1,6%/naêm)
19
- Xem thêm -
.PDF 
55 
6 
73 
