Tài liệu Bản chất của kế hoạch hoá trong nền kinh tế thị trường ở việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc Môc lôc Môc lôc PhÇn më ®Çu PhÇn néi dung Ch-¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn I.B¶n chÊt vµ néi dung cña kÕ ho¹ch hãa 1.B¶n chÊt cña kÕ ho¹ch ho¸ vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam 2.Néi dung cña kÕ ho¹ch ho¸ II.Vai trß cña kÕ ho¹ch ho¸ vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng X· héi Chñ nghÜa ë ViÖt Nam 1.Sù cÇn thiÕt vµ yªu cÇu kh¸ch quan c¶u viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ ë n-íc ta 2.Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¬ chÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam hiÖn nay 3.C¬ së lý gi¶i cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 4.Vai trß cña kÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng X· héi Chñ nghÜa 5.C¸c nguyªn nh©n thÊt b¹i trong kÕ ho¹ch ho¸ 6.Néi dung cÇn hoµn thiÖn Ch-¬ng II : Thùc tr¹ng ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam I.T×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1991 - 2000 1.X©y dùng chiÕn l-îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2.X¸c ®Þnh träng t©m cña c«ng t¸c ®Êu thÇu vµ thÈm ®Þnh dù ¸n II.Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ trong thêi gian tíi I.Bèi c¶nh quèc tÕ vµ khu vùc II.C¬ së lý luËn cho viÖc ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ III.Quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng trong thêi gian tíi IV.Nh÷ng néi dung tiÕp tôc cÇn ®æi míi V.Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn néi dung ®æi míi PHÇn kÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc phÇn Më ®Çu Sau h¬n m-êi n¨m tiÕn hµnh ®æi míi, ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn hÕt søc c¬ b¶n vµ râ nÐt. XÐt vÒ mÆt thÓ chÕ qu¶n lý th× nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®ang vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc. Nhµ n-íc sö dông ngµy cµng tèt h¬n hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ kÕ ho¹ch ho¸ ®Ó qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ. B¶n th©n c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ còng ®· vµ ®ang tr¶i qua thêi kú ®æi míi tõng b-íc vµ c¬ b¶n. Kh¸c víi nhiÒu n-íc kinh tÕ chuyÓn ®æi, ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam kh«ng cã nghÜa lµ tõ bá hoÆc coi nhÑ kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ vÜ m«, mµ yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i cã nh÷ng thay ®æi cÇn thiÕt, ®¸p øng ®ßi hái vµ ®iÒu kiÖn míi cña nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ n©ng cao chÊt l-îng cña kÕ ho¹ch ho¸. §ång thêi khi chuyÓn sang thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ toµn cÇu ho¸, nhiÒu yªu cÇu míi ®Æt ra ®èi víi yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ nãi chung còng nh- ®èi víi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nãi riªng. Muèn ®¸p øng ®-îc nh÷ng yªu nµy, ph¶i tiÕp tôc ®æi míi mét c¸ch m¹nh mÏ h¬n. Bªn c¹nh ®ã, t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc còng ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc míi ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n-íc, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng nç lùc c¶i c¸ch míi. §èi víi ViÖt Nam, kÕ ho¹ch ho¸ lµ mét c«ng cô qu¶n lý vÜ m« rÊt quan träng cña Nhµ n-íc nh»m ®¹t t¨ng tr-ëng l©u bÒn vµ ®¶m b¶o ®Þnh h-íng X· héi Chñ nghÜa. V× thÕ, ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ tõ t- duy quan ®iÓm ®Þnh h-íng, néi dung, quy tr×nh lËp vµ ®iÒu hµnh cho ®Õn c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸ch thøc chØ ®¹o kÕ ho¹ch lµ mét néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch nãi trªn. ChÊt l-îng cña viÖc ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ sÏ cã ý nghÜa quan träng cho nh÷ng thµnh c«ng cña giai ®o¹n c¶i c¸ch trong thêi gian tíi. Tr­íc hÕt, cÇn x²c ®Þnh kh²i niÖm “kÕ ho³ch ho²” ®­îc hiÓu theo nghÜa réng nhÊt, nghÜa lµ bao gåm toµn bé c¸c hµnh vi can thiÖp mét c¸ch cã chñ ®Þnh cña Nhµ n-íc vµo nÒn kinh tÕ ®Ó ®¹t nh÷ng môc tiªu ®· ®-îc ®Ò ra. Do vËy, ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu còng nh- c¸c gi¶i ph¸p khuyÕn nghÞ cÇn thùc hiÖn víi mét ph-¬ng ph¸p tiÕp cËn réng h¬n. B¶n chÊt néi dung cña kÕ ho¹ch ho¸ hoµn toµn phô thuéc vµo vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Víi ph­¬ng ch©m : “§°ng l±nh ®³o, Nh¯ n­íc qu°n lý, nh©n d©n l¯m chð”, cÇn x²c ®Þnh vai trß cða Nh¯ n­íc v¯ vÞ trÝ cða c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ lùa chän mét m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ thÝch hîp, chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu mong muèn trong viÖc ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc §Ó x¸c ®Þnh nh÷ng yªu cÇu cô thÓ trong viÖc ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, cÇn lµm râ ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi. CÇn ph©n tÝch vµ dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi trong n-íc mét c¸ch nghiªm tóc, tõ ®ã x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cho kú t-¬ng lai. Thùc hiÖn ®óng nh- vËy th× chóng ta míi kh«ng bÞ chÖch h-íng vµ ®-a nÒn kinh tÕ theo ®óng ®Þnh h-íng X· héi Chñ nghÜa. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc PhÇn néi dung Ch-¬ng i : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn I.B¶n chÊt vµ néi dung cña kÕ ho¹ch ho¸ 1.B¶n chÊt cña kÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam 1.1.Kh¸i niÖm vÒ kÕ ho¹ch ho¸ ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh nµy lµ gi¶m bít tÝnh mÖnh lÖnh, tÝnh tËp trung vµ ®ång thêi t¨ng c-êng h¬n tÝnh thÞ tr-êng, tÝnh tù ®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ. Víi ®Æc tr-ng ®ã, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay lµ mét nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc víi nh÷ng s¾c th¸i riªng. C¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc víi nh÷ng s¾c th¸i riªng. C¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc. §iÒu nµy cã nghÜa lµ : - Tr-íc hÕt nÒn kinh tÕ ph¶i ®-îc vËn ®éng vµ ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr-êng. ThÞ tr-êng tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò : s¶n xuÊt c¸i g× ? s¶n xuÊt nh- thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai ? Nhê vËy nguån lùc khan hiÕm cña x· héi ®-îc ph©n bæ vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶. - Bªn c¹nh -u ®iÓm næi bËt nãi trªn, thÞ tr-êng còng chøa ®ùng bªn trong nã nhiÒu khuyÕt tËt. §Ó h¹n chÕ khuyÕt tËt nµy cña thÞ tr-êng, ®ßi hái Nhµ n-íc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. §iÒu nµy cã nghÜa lµ Nhµ n-íc tham gia vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò : s¶n xuÊt c¸i g× ? s¶n xuÊt nh- thÕ nµo ? s¶n xuÊt cho ai ? V× vËy, Nhµ n-íc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. Nhµ n-íc th-êng sö dông c¸c c«ng cô sau ®Ó ®iÒu chØnh thÞ tr-êng ®ã lµ : kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ, lùc l-îng kinh tÕ cña Nhµ n-íc. Trong hÖ thèng c¸c c«ng cô trªn, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cã nhiÖm vô x¸c ®Þnh môc tiªu vµ ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn ®-îc c¸c môc tiªu vµ ph-¬ng h-íng ®ã. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc Dùa vµo ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, Nhµ n-íc sö dông ®ång bé c¸c c«ng cô kh¸c nh»m thùc hiÖn ®Þnh h-íng ®· v¹ch ra víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. VËy, kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ mét ph-¬ng thøc qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc. XÐt vÒ b¶n chÊt, nã lµ ho¹t ®éng cã ý thøc cña Nhµ n-íc trªn c¬ së nhËn thøc kh¸ch quan nh»m ®Þnh h-íng ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh- x¸c ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p lín ®Ó thùc hiÖn ®Þnh h-íng ®ã víi hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi lín nhÊt. Kh¸c víi kÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp, kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ - x· héi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta hiÖn nay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau : - ThÞ tr-êng võa lµ c¨n cø, võa lµ ®èi t-îng cña kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch ®-îc h×nh thµnh tõ ®ßi hái kh¸ch quan cña thÞ tr-êng, xuÊt ph¸t tõ thÞ tr-êng. Tho¸t ly thÞ tr-êng, kÕ ho¹ch chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè kh«ng kh¶ thi. Mét kÕ ho¹ch ®óng, ph¶i lµ kÕ ho¹ch ph¶n ¸nh ®-îc lîi Ých cña c¸c bªn tham gia quan hÖ thÞ tr-êng. MÆt kh¸c, thÞ tr-êng chØ cã thÓ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã tÝnh ng¾n h¹n, riªng lÎ mµ kh«ng thÊy ®-îc c¸c vÊn ®Ò lîi Ých cã tÝnh dµi h¹n, l©u dµi, bÒn v÷ng. V× vËy, sö dông kÕ ho¹ch nh- mét c«ng cô ®Ó Nhµ n-íc h-íng dÉn thÞ tr-êng vµ ®iÒu chØnh thÞ tr-êng nh»m kÕt hîp gi÷a lîi Ých ng¾n h¹n víi lîi Ých dµi h¹n, gi÷a sù ph¸t triÓn tr-íc m¾t víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n-íc. - KÕ ho¹ch mang tÝnh ®Þnh h-íng : §iÒu nµy cã nghÜa lµ kh«ng sö dông biÖn ph¸p mÖnh lÖnh hµnh chÝnh trùc tiÕp mµ chñ yÕu sö dông c¸c biÖn ph¸p gi¸n tiÕp ®Ó h-íng mäi nç lùc kinh tÕ quèc d©n vµo thùc hiÖn ®Þnh h-íng ®ã. V× vËy, hiÖn nay chóng ta ®ang tiÕp tôc ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ theo h-íng : kÕ ho¹ch hãa Nhµ n-íc ph¶i qu¸n triÖt ®-êng lèi , chñ tr-¬ng cña §¶ng ®Ó ®-a ra mét hÖ thèng c¸c môc tiªu vÜ m«, x¸c ®Þnh tèc ®é, c¬ cÊu c¸c c©n ®èi lín, x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h-íng kÕ ho¹ch. - KÕ ho¹ch cã tÝnh linh ho¹t : KÕ ho¹ch trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng kh«ng ph¶i lµ kÕ ho¹ch cøng nh¾c mµ lµ mét kÕ ho¹ch hÕt søc mÒm dÎo, linh ho¹t. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tuú t×nh h×nh biÕn ®æi cña thÞ tr-êng mµ cã kÕ ho¹ch thÝch øng cho phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr-êng mµ vÉn ®¶m b¶o ®-îc môc tiªu cña kÕ ho¹ch. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc 1.2.B¶n chÊt cña kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi B¶n chÊt chung cña kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi lµ sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña ChÝnh phñ nh»m g©y ¶nh h-ëng ®Þnh h-íng vµ khèng chÕ mét sè biÕn sè kinh tÕ - x· héi chñ yÕu nh»m h-íng nÒn kinh tÕ theo mét môc tiªu ®· ®Þnh s½n. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng quan ®iÓm vµ môc ®Ých chÝnh trÞ cña ChÝnh phñ , kÕ ho¹ch ho¸ x¸c ®Þnh nh÷ng môc tiªu chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn trong t-¬ng lai cña nÒn kinh tÕ. KÕ ho¹ch hãa ph¸t triÓn kh«ng chØ bao gåm nh÷ng môc tiªu mµ cßn thÓ hiÖn nh÷ng môc tiªu ®ã thµnh nh÷ng chØ tiªu cô thÓ. KÕ ho¹ch ho¸ lµ qu¸ tr×nh x©y dùng nh÷ng quy t¾c vµ chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n vÒ mét néi dung ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu ®Ò ra còng nh- h-íng dÉn viÖc thùc hiÖn nh÷ng chØ tiªu kÕ ho¹ch vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch th-êng nhËt. KÕ ho¹ch ho¸ lµ qu¸ tr×nh toµn diÖn trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®ång thêi cã kÕ ho¹ch cho tõng lÜnh vùc. §Ó ®¶m b¶o tÝnh tèi -u vµ tÝnh nhÊt qu¸n, kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ quèc d©n th-êng sö dông mét sè m« h×nh kinh tÕ l-îng, Ýt nhiÒu ®· ®-îc c«ng nhËn chÝnh thøc ®Ó dù b¸o nh÷ng h-íng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong t-¬ng lai. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ th-êng lµ kÕ ho¹ch trung h¹n 5 n¨m cã thÓ kÕt hîp víi mét sè kÕ ho¹ch triÓn väng dµi h¹n vµ ®-îc cô thÓ ho¸ b»ng nh÷ng kÕ ho¹ch hµng n¨m. 2.Néi dung cña kÕ ho¹ch ho¸ 2.1.Dù b¸o ph¸t triÓn C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ cã b¶n chÊt lµ h-íng tíi c¸c qu¸ tr×nh t-¬ng lai. V× vËy nã lu«n g¾n víi ho¹t ®éng dù b¸o. Víi t- c¸ch lµ mét kh©u tiÒn kÕ ho¹ch, dù b¸o cÇn ®i tr-íc ®Ó ®µo t¹o c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc, x©y dùng quy ho¹ch, x©y dùng kÕ ho¹ch, x©y dùng chÝnh s¸ch. V× vËy, néi dung cña c«ng t¸c dù b¸o lµ : - Ph©n tÝch xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc vµ dù b¸o sù ph¸t triÓn cña mét sè lÜnh vùc quan träng nh- d©n sè, l-¬ng thùc, møc sèng d©n c-, ... 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc - X¸c ®Þnh nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn kinh tÕ, x· héi ®Êt n-íc, nh- nguån nguyªn liÖu, nh÷ng thay ®æi vÒ thÞ tr-êng, gi¸ c¶, sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, søc mua cña nh©n d©n, t©m lý ng-êi tiªu dïng. - Ph©n tÝch ¶nh h-ëng cña kinh tÕ vµ thÞ tr-êng kinh tÕ thÕ giíi ®Õn kinh tÕ trong n-íc. - Ph©n tÝch ¶nh h-ëng cña yÕu tè chÝnh trÞ, x· héi ®Õn kinh tÕ. 2.2.X©y dùng chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖc x¸c ®Þnh quan ®iÓm, môc tiªu ph¸t triÓn viÖc ®Þnh h-íng c¬ cÊu kinh tÕ x· héi vµ c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu ®Ó huy ®éng mäi nguån lùc, mäi yÕu tè c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m t¹o ra nh÷ng ®éng lùc ph¸t triÓn lµ néi dung cèt lâi cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn. Khi ®· x¸c ®Þnh ®-îc mét chiÕn l-îc phï hîp, c«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi sÏ cã c¬ së v÷ng ch¾c, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó biÕn kh¶ n¨ng thµnh hiÖn thùc. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cã néi dung c¬ b¶n sau : - X¸c ®Þnh c¸c ph-¬ng ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« dµi h¹n vµ trung h¹n, trong ®ã cã c¸c chØ tiªu c¬ b¶n nh- tèc ®é t¨ng tr-ëng GDP, ®Þnh h-íng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ph¸t triÓn x· héi, ... - §Þnh h-íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thµnh phÇn kinh tÕ, hîp t¸c ®Çu t-, .... ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ còng nh- c¸c ®Þa bµn träng ®iÓm vµ c¸c ngµnh quan träng. 2.3.X©y dông quy ho¹ch tæng thÓ, quy ho¹ch ngµnh, quy ho¹ch vïng Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c vïng vµ c¸c ngµnh kinh tÕ lµ x©y dùng khung vÜ m« vÒ x©y dùng vµ tæ chøc kh«ng gian, nh»m cung cÊp nh÷ng c¨n cø khoa häc cho c¸c cÊp ®Ó chØ ®¹o vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch, c¸c ch-¬ng tr×nh vµ dù ¸n ®Çu t-, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶. C¸c dù ¸n quy ho¹ch lµ nh÷ng ®Ò tµi khoa häc lín, phèi hîp sù céng t¸c nghiªn cøu cña c¸c ngµnh, c¸c Bé vµ c¸c ®i¹ ph-¬ng, nh»m ph©n tÝch ®óng thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi, c¸c lîi thÕ cña c¸c ngµnh, c¸c vïng; trªn c¬ së ®ã ®Ò ra ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c vïng; trªn c¬ së ®ã ®Ò ra ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ vïng cho tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ( vèn, chÝnh s¸ch, ... ) ®Ó thùc hiÖn c¸c quy ho¹ch nµy. C¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn ®-îc x©y dùng dùa trªn chiÕn l-îc h-íng tíi xuÊt khÈu, t×m ra vµ ph¸t huy lîi thÕ tõng vïng vµ liªn kÕt gi÷a c¸c vïng, nh»m n©ng 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn quy ho¹ch kh«ng chØ quan t©m tíi nguån vµ h-íng ®Çu t- x©y dùng c¬ së vËt chÊt mµ cßn chó träng ®Õn nh©n tè con ng-êi, ®Õn sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ vµ ®æi míi qu¶n lý s¶n xuÊt. 2.4.X©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m X©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m lµ mét nhiÖm vô quan träng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nh-ng víi ph¹m vi, ph-¬ng ph¸p vµ néi dung ë tÇm vÜ m«. * VÒ ph¹m vi kÕ ho¹ch ho¸ : ph¹m vi kÕ ho¹ch ho¸ kh«ng chØ bao qu¸t c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc Nhµ n-íc mµ phÇn nµo ®· bao qu¸t ®-îc c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. KÕ ho¹ch ho¸ theo ®-êng lèi ®æi míi ®-îc kh¼ng ®Þnh tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, lÇn thø VII, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn : quèc doanh, tËp thÓ, c¸ thÓ, t- b¶n t- nh©n, t- b¶n Nhµ n-íc; ®Õn §¹i héi IX x¸c ®Þnh thªm thµnh phÇn kinh tÕ lµ khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. §©y lµ chiÕn l-îc quan träng t¹o tiÒn ®Ò kh¸ch quan cho c¬ chÕ thÞ tr-êng ho¹t ®éng. Theo ®ã, kÕ ho¹ch còng bao qu¸t toµn bé nÒn kinh tÕ. * VÒ néi dung kÕ ho¹ch : do nhËn thøc râ vai trß cña c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn x· héi ViÖt Nam víi 80% d©n sè sèng ë n«ng th«n nªn trong kÕ ho¹ch c¸c n¨m tõ 1991- 1996 ®· chuyÓn h-íng tõ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ sang kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi víi c¸c néi dung chñ yÕu sau : - HÖ thèng c¸c môc tiªu chiÕn l-îc : x¸c ®Þnh cÇn ®¹t ®-îc cuèi cïng trong kho¶ng thêi gian kÕ ho¹ch, hÖ thèng c¸c môc tiªu nµy gåm : + Môc tiªu kinh tÕ + Môc tiªu x· héi + Môc tiªu tæng hîp §Ó thùc hiÖn ®-îc c¸c môc tiªu nµy, cÇn ph¶i cã sù phèi hîp, kÕt hîp thùc hiÖn bëi c¸c nhµ l·nh ®¹o th«ng qua hÖ thèng tham m-u cña m×nh vµ hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ trong c¶ n-íc. - HÖ thèng c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch + Gi¶m c¸c chØ tiªu mang tÝnh ph¸p lÖnh 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc + T¨ng c¸c chØ tiªu kinh tÕ, chØ tiªu x· héi vµ chØ tiªu lång ghÐp cña hai chØ tiªu kinh tÕ vµ x· héi. - HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« ®iÒu tiÕt sù ph¸t triÓn. C¸c chÝnh s¸ch ph¶i lµ khu«n mÉu cho c¸c ®¬n vÞ cÊp d-íi sö dông vµ thùc hiÖn. CÇn ®¶m b¶o tÝnh ®Çy ®ñ, ®¬n gi¶n, cô thÓ. B¶o ®¶m sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lo¹i chÝnh s¸ch víi nhau vµ tÝnh æn ®Þnh cña c¸c lo¹i chÝnh s¸ch. KÕ ho¹ch kinh tÕ hµng n¨m bao hµm c¸c chÝnh s¸ch linh ho¹t, phï hîp víi nh÷ng thay ®æi ë trong vµ ngoµi n-íc mµ kh«ng dù kiÕn hÕt trong khi x©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m. KÕ ho¹ch bæ sung vµ thóc ®Èy cho kÕ ho¹ch 5 n¨m thùc hiÖn thµnh c«ng. 2.5.X©y dùng c¸c ch-¬ng tr×nh quèc gia vµ dù ¸n ph¸t triÓn C¸c ch-¬ng tr×nh quèc gia ®-îc tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m. Ch-¬ng tr×nh quèc gia lµ tËp hîp c¸c môc tiªu, nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p ®ång bé vÒ kinh tÕ, x· héi, khoa häc vµ c«ng nghÖ, m«i tr-êng, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó tæ chøc thùc hiÖn mét hoÆc mét sè môc tiªu ®· ®-îc x¸c ®Þnh trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi chung cña ®Êt n-íc. Khi x©y dùng mét ch-¬ng tr×nh quèc gia ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c môc tiªu cña ch-¬ng tr×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc; x¸c ®Þnh râ c¸c gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®¶m b¶o thùc thi ch-¬ng tr×nh nh- gi¶i ph¸p vÒ vèn, ph-¬ng thøc vay vµ hoµn vèn, nguyªn liÖu, m¸y mãc, ... ; hiÑu qu¶ cña ch-¬ng tr×nh th«ng qua c¸c chØ tiªu vÒ lîi Ých kinh tÕ - x· héi ®em l¹i, ®èi t-îng ®-îc h-ëng thô kÕt qu¶ cña toµn bé ch-¬ng tr×nh, ... C¸c ch-¬ng tr×nh quèc gia ph¶i ®-îc ChÝnh phñ xem xÐt vµ ®-îc Quèc héi th«ng qua tr-íc khi ®i vµo thùc hiÖn. Trong qua tr×nh thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh, nÕu cÇn thay ®æi môc tiªu x· héi vµ ®iÒu kiÖn c©n ®èi, c¸c c¬ quan chøc n¨ng sÏ xem xÐt vµ ®iÒu chØnh trong thêi gian x©y dùng kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ 5 n¨m. NÕu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi cô thÓ tõng khu vùc tõng vïng th× cã thÓ chuyÓn sang cho c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph-¬ng ®Ó tËp trung lµm tèt c¸c ch-¬ng tr×nh ®-îc x¸c ®Þnh, tr¸nh chång chÐo, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ vµ tÝnh thiÕt thùc cña ch-¬ng tr×nh. §Ó thùc hiÖn ®-îc c¸c ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi th× cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng c¸c dù ¸n ph¸t triÓn. Mçi ch-¬ng tr×nh cÇn ®-îc cô thÓ ho¸ b»ng nhiÒu dù ¸n ph¸t triÓn. Mçi dù ¸n ph¸t triÓn h-íng tíi mét môc tiªu nµo ®ã cña ch-¬ng tr×nh. Tuy nhiªnm mét sè dù ¸n cã thÓ x¸c ®Þnh tõ kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc h-íng tíi môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m. V× vËy dù ¸n cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn, ®ã lµ : - Dù ¸n lµ c«ng cô ®Æc ®Ó triÓn khai thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña chiÕn l-îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m, ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. - Dù ¸n lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó g¾n kÕt kÕ ho¹ch vµ thÞ tr-êng, n©ng cao tÝnh kh¶ thi cña kÕ ho¹ch, ®ång thêi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x¸c ®Þnh cña kÕ ho¹ch . - Dù ¸n gãp phÇn gi¶i quyÕt quan hÖ cung cÇu vÒ vèn trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ gi¶i quyÕt quan hÖ cung - cÇu vÒ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ tr-êng. - Dù ¸n gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng d©n c- vµ c¶i biÕn bé mÆt kinh tÕ - x· héi cña tõng vïng vµ cña c¶ n-íc. Do c¸c vai trß trªn, dù ¸n ph¸t triÓn rÊt ®-îc coi träng trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam hiÖn nay. Nã lµ c«ng cô ®Ó triÓn khai thùc hiÖn nhiÖm vô, môc tiªu cña kÕ ho¹ch víi hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cao nhÊt. II. Vai trß cña KHH trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng XHCN ë ViÖt Nam. 1. Sù cÇn thiÕt vµ yªu cÇu kh¸ch quan cña viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ ë n-íc ta. Sau kh¸ng chiÕn chèng ph¸p th¾ng lîi, dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c n-íc XHCN, ®Êt n-íc ta b¾t ®Çu x©y dùng m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung dùa trªn h×nh thøc së h÷u c«ng céng vÒ t- liÖu s¶n xuÊt víi sù nç lùc cña nh©n d©n ta cã thªm sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa kh¸c, m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ ®· ph¸t huy ®-îc tÝnh -u viÖt cña nã. Tõ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu vµ ph©n t¸n b»ng c«ng cô kÕ ho¹ch hãa Nhµ n-íc ®· tËp trung vµo tay m×nh mét lùc l-îng vËt chÊt quan träng vÒ mÆt ®Êt ®ai, tµi s¶n vµ tiÒn b¹c ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung trong thêi kú ®Çu thùc hiÖn ë n-íc ta ®· tá ra phï hîp, nã t¹o ra nh÷ng b-íc chuyÓn biÕn quan träng vÒ mÆt kinh tÕ x· héi. §ång thêi nã còng thÝch hîp víi nÒn kinh tÕ thêi chiÕn vµ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra chiÕn th¾ng vÜ ®¹i cña d©n téc. Nã cho phÐp §¶ng vµ Nhµ n-íc huy ®éng ë møc cao nhÊt søc ng-êi vµ søc cña cho tiÒn tuyÕn. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc Nh-ng sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam, bøc tranh vÒ thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi ®· thay ®æi. Do c¸c quan hÖ kinh tÕ ®· thay ®æi rÊt nhiÒu, viÖc ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò vµo ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®· thay ®æi lµm xuÊt hiÖn nhiÒu tiªu cùc. Do chñ quan cøng nh¾c, kh«ng chó ý tíi sù phï hîp víi nÒn kinh tÕ dÉn ®Õn qu¶n lý kh«ng hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn s¶n xuÊt trong n-íc c¸c nguån lùc bÞ sö dông bõa b·i, tµi nguyªn bÞ ph¸ ho¹i, m«i tr-êng « nhiÔm, s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶, Nhµ n-íc thùc hiÖn bao cÊp trµn lan, nÒn kinh tÕ bÞ suy tho¸i nghiªm träng. Tr-íc t×nh h×nh ®ã ®Æt ra nÒn kinh tÕ n-íc ta ph¶i ®æi míi. §¹i héi VI cña §¶ng 1986 ®· chñ tr-¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh XHCN. §Õn ®¹i héi VII, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh râ viÖc ®æi míi c¬ chÕ n-íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ trªn thùc tÕ ®· diÔn ra viÖc ®ã, tøc lµ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN. §©y lµ sù thay ®æi vÒ nhËn thøc rÊt quan träng trong lý luËn còng nh- trong thùc tÕ l·nh ®¹o cña §¶ng trªn mÆt trËn kinh tÕ. Xem xÐt d-íi gãc ®é khoa häc th× viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ víi thùc tÕ n-íc ta phï hîp víi c¸c quy luËt kinh tÕ vµ xu thÕ cña thêi ®¹i. 2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ chÕ thÞ tr-êng ë ViÖt Nam hiÖn nay. - Tõng b-íc thùc hiÖn nh÷ng qu¸ tr×nh mang tÝnh quy luËt cña b-íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n-íc , víi tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ tù do ho¸ gi¸ c¶ lµ kh©u trung t©m ®ét ph¸, tõng b-íc ph¸t huy vai trß ®iÒu tiÕt cña thÞ tr-êng, h×nh thµnh mét thÞ tr-êng c¹nh tranh lµm cho hµng ho¸ ®-îc l-u th«ng suèt, cung cÇu ®-îc c©n ®èi, tho¸t khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thiÕu, gi¸ c¶ æn ®Þnh dÇn. C¬ chÕ nµy thóc ®Èy viÖc xö lý nh÷ng vÊn ®Ò mÊu chèt lµm ®¶o lén hÖ thèng t- duy vµ hÖ thèng quan ®iÓm, kinh tÕ cò nh- vÊn ®Ò së h÷u, víi sù thõa nhËn vµ ®¸nh gi¸ cao nh÷ng thµnh tùu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, ®ång thêi còng x¸c ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ quèc doanh cho phï hîp víi thùc tiÔn n-íc ta. - C¬ chÕ thÞ tr-êng cßn thiÕu ®ång bé, mang nhiÒu yÕu tè tù ph¸t rèi lo¹n. s¶n phÈm cña mét nÒn kinh tÕ ch-a tho¸t khái khñng ho¶ng vµ c¬ b¶n lµ s¶n xuÊt nhá, tÝnh c¹nh tranh ch-a cao. Sù yÕu kÐm cña bé m¸y qu¶n lý Nhµ n-íc, t×nh tr¹ng quan liªu, tham nhòng, b¶o thñ tr-íc b-íc ngoÆt kinh tÕ . ThÞ tr-êng chÊp nhËn tù do kinh doanh theo qu¶n lý nh-ng ch-a gi¶i quyÕ nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n cho sù tù do nµy -®ã lµ sù tù do vÒ së h÷u. Doanh nghiÖp Nhµ n-íc ch-a t¸ch ®-îc quyÒn së h÷u víi quyÒn sö dông cña doanh nghiÖp vÒ vèn, tµi s¶n, lao ®éng. §Æc biÖt, hiÖn nay hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc lµm ¨n cã hiÖu qu¶. CÇn ®Èy nhanh c«ng t¸c ®æi míi vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n-íc, mét trong gi¶i ph¸p c¬ b¶n lµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. - C¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XNCN. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ do t¸c ®éng cña quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ vµ quy luËt c¹nh tranh. ë ®©u tån t¹i c¸c ®iÒu kiÖn vµ m«i tr-êng cña kinh tÕ thÞ tr-êng th× c¸c quy luËt sÏ ph¸t huy t¸c dông vµ nÒn kinh tÕ cã nh÷ng khuyÕt tËt v× nã thiÕu c¹nh tranh ë mét sè lÜnh vùc (lîi nhuËn thÊp) nh-ng l¹i rÊt cÇn cho sù æn ®Þnh kinh tÕ x· héi. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt nµy cÇn ph°i cso sù bæ xung cða b¯n tay “h÷u h×nh”, ®ã l¯ vai trß can thiÖp cða Nhµ n-íc vµo thÞ tr-êng. Nhµ n-íc ta t¸c ®éng vµo c¬ chÕ thÞ tr-êng b»ng nh÷ng c«ng cô gi¸n tiÕp: ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch, ®ßn bÈy kinh tÕ, c¸c lùc l-îng kinh tÕ cña Nhµ n-íc. §Æc biÖt, Nhµ n-íc sö dông c«ng cô kÕ ho¹ch vÜ m« ®Ó qu¶n lý ®Êt n-íc ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ chØ tiªu ®Ò ra. Vai trß can thiÖp cña Nhµ n-íc trong viÖc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n-íc ta cã ý nghÜa thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña n-íc ta hiÖn nay theo ®Þnh h-íng XNCN. - ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng trªn c¬ së sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, lÊy æn ®Þnh chÝnh trÞ lµm tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cho c¶i c¸ch kinh tÕ; mÆt kh¸c còng cÇn nhËn thøc râ ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ trong lÜnh vùc hµnh chÝnh, trªn c¬ së ®èi míi qu¶n lý Nhµ n-íc n©ng cao chÊt l-îng, hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña qu¶n lý cña nã cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng, mµ tiÕp tôc æn ®Þnh chÝnh trÞ, ®-a c¶i c¸ch tiÕn lªn nh÷ng b-íc ph¸t triÓn míi. Ngay tõ ®Çu, chóng ta ®· kh¶ng ®Þnh ®Þnh h-íng XHCN lµ kh«ng thay ®æi, tuy nhiªn ®· cã sö dông c¸c c«ng cô phæ biÕn mµ chñ nghÜa t- b¶n ®· tõng sö dông nh- thÞ tr-êng, c¸c quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, quy luËt gi¸ trÞ, cho môc tiªu cña m×nh. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn thÞ tr-êng n-íc ta ®ang trong b-íc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, cßn nh÷ng yÕu tè mÊt æn ®Þnh, tõ chç nÒn kinh tÕ thùc chÊt ®· tõ l©u lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, nªn ®· kh«ng chñ tr-¬ng t- nh©n ho¸ trµn lan, mµ tr¸i l¹i, chñ tr-¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ x©y dùng kinh tÕ quèc doanh thµnh thùc lùc lµm chç dùa cña Nhµ n-íc ë c¸c kh©u vµ lÜnh vùc then chèt ®Ó æn ®Þnh vµ ®Þnh h-íng thÞ tr-êng. MÆc ®ï cßn nhiÒu thiÕu sãt vµ yÕu kÐm, nhÊt lµ trong ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m« vµ gÇn ®©y cã n¹n tham nhòng kh¸ phæ biÕn trong bé m¸y qu¶n lý c¸c cÊp, nh-ng nh×n chung tÝnh æn ®Þnh vµ ho¹t ®éng theo ®-êng h-íng ®æi míi, tiÕn lªn mét Nhµ n-íc trong viÖc ®¶m b¶o c¸c chÝnh s¸ch x©y dùng, xö lý hµi hoµ gi÷a t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ c©n b»ng, æn ®Þnh, gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi vµ c«ng b»ng x· héi . 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc Ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm nµy cho thÊy chóng ta cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn ph-¬ng ch©m æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn Nhµ n-íc ta ph¶i ®æi míi h¬n n÷a, nhËn thøc râ vai trß cña m×nh trong ®iÒu kiÖn míi, ®Æc biÖt thay ®æi vÒ chÊt l-îng, t- duy, t¸c phong cña bé m¸y, ®-a bé m¸y tho¸t khái t×nh tr¹ng n¹n tham nhòng. §iÒu ®ã nãi lªn tÇm quan träng ®Æc biÖt cña Nhµ n-íc x· héi chñ nghÜa trong ho¹t ®éng thÞ tr-êng n-íc ta. 3.C¬ së lý gi¶i cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta 3.1.Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi N-íc ta ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ chÞu sù t¸c ®éng cña xu thÕ toµn cÇu hãa, hîp t¸c ho¸ trªn thÕ giíi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®-îc chia thµnh 3 lo¹i: - Ph©n c«ng chung : chia thµnh 20 ngµnh cÊp 1 - Ph©n c«ng lao ®éng ®Æc thï : lµ qu¸ tr×nh ph©n c«ng trong néi bé mét ngµnh ®Ó chia thµnh c¸c ngµnh chuyªn m«n hãa Ph©n c«ng lao ®éng ®Æc thï cµng ph¸t triÓn th× tr×nh ®é chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt cµng cao - Ph©n c«ng c¸ biÖt : lµ sù ph©n c«ng trong néi bé mét ®¬n vÞ kinh tÕ Tr-íc xu thÕ ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cÇn ph¶i cã sù t¸c ®éng cña ChÝnh phñ b»ng c¸c môc tiªu, chØ tiªu ®Ó ®Þnh h-íng sù ph¸t triÓn phï hîp víi ®êi sèngkinh tÕ vµ x· héi, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. V× vËy, cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Ó n¾m b¾t ®-îc xu thÕ ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi ( ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ khoa häc - c«ng nghÖ ) ®Ó tæ chøc thùc hiÖn theo ®Þnh h-íng cña Nhµ n-íc. 3.2.Sù thÊt b¹i cña thÞ tr-êng - ThÞ tr-êng ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn th-êng lµ thÞ tr-êng ch-a ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè chñ yÕu cña nã; gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng nh- vËy th-êng xuyªn t¹c v× ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng thiÕu th«ng tin cÇn thiÕt; sù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr-êng trong ®iÒu kiÖn nh- vËy cã nhiÒu kh¶ n¨ng dÉn ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt vµ l-u th«ng sai lÇm, kh«ng cã hiÖu qu¶. - ThÞ tr-êng vèn hoÆc lµ cßn thiÕu hoÆc lµ cßn rÊt s¬ khai, ch-a ®¶m ®-¬ng ®-îc vai trß trung gian cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña ChÝnh phñ th«ng qua kÕ ho¹ch ho¸ th× nh÷ng nguån 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc lùc khan hiÕm cña nÒn kinh tÕ dÔ bÞ ph©n bæ mét c¸ch sai lÖch, kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi mong muèn, nhÊt lµ cho lîi Ých t-¬ng ®èi dµi h¹n. - Xu thÕ ®éc quyÒn ngµy cµng t¨ng. C¸c nhµ ®éc quyÒn ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng theo sù lùa chän cña thÞ tr-êng. Do hä cã lîi thÕ nhÊt ®Þnh trong vÊn ®Ò s¶n xuÊt nµo ®ã nªn hä lµm cho ng-êi tiªu dïng ph¶i chÞu nh÷ng chi phÝ cao khi tiªu dïng s¶n phÈm cña hä.V× vËy lµm gi¶m phóc lîi rßng x· héi. - VÊn ®Ò ¶nh h-ëng ngo¹i lai. Sù lùa chän cña thÞ tr-êng kh¸c sù lùa chän cña x· héi. Môc tiªu cña c¸c nhµ s¶n xuÊt lµ lîi nhuËn, b»ng mäi c¸ch ®Ó ®¹t lîi nhuËn cao nh-ng hä kh«ng quan t©m tíi ¶nh h-ëng ngo¹i lai, ®Æc bÖt lµ ngo¹i lai tiªu cùc do hä g©y ra cho m«i tr-êng vµ x· héi. V× vËy, ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Ó ®-a ra c¸c chÝnh s¸ch buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i g¾n víi b¶o vÖ m«i tr-êng vµ lîi Ých x· héi. - VÊn ®Ò cung cÊp hµng ho¸ c«ng céng, hµng ho¸ khuyÕn dông kh«ng ®em l¹i lîi nhuËn hoÆc ®em l¹i rÊt Ýt, thêi gian thu håi vèn dµi nªn t- nh©n kh«ng tham gia vµo. V× vËy buéc ChÝnh phñ ph¶i thùc hiÖn ®Ó ®em l¹i phóc lîi x· héi cho nh©n d©n. - C¸c vÊn ®Ò kh¸c nh- ph©n phèi, c«ng b»ng x· héi, ... th× Nhµ n-íc ph¶i thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch theo lîi Ých cña x· héi. V× vËy, kÕ ho¹ch ho¸ ë n-íc ta lµ cÇn thiÕt v× c¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng ®¶m b¶o c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸ nh©n sÏ tèi -u ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ theo nh÷ng môc ®Ých -u tiªn cña x· héi. 3.3.Kh¶ n¨ng ph©n bæ nguån lùc khan hiÕm. C¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c n-íc ë thÕ giíi thø ba rÊt cÇn tËp trung nguån lùc h¹n chÕ cña m×nh, ®Æc biÖt lµ lao ®éng lµnh nghÒ vµ vèn ®Çu t- vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt. Do ®ã nh÷ng dù ¸n ®Çu t- ph¶i ®-îc lùa chän kh«ng nh÷ng trªn c¬ së ph©n tÝch n¨ng suÊt ®¹t ®-îc c¨n cø vµo suÊt ®Çu t- vµ thêi gian hoµn vèn, mµ cßn ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng yÕu tè cña ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn tæng thÓ, nh÷ng t¸c ®éng tr-íc m¾t còng nh- l©u dµi trªn b×nh diÖn kinh tÕ x· héi. Nguån lùc khan hiÕm ph¶i ®-îc sö dông vµo lÜnh vùc nµo cã ®ãng gãp râ rÖt nhÊt cho x· héi. KÕ ho¹ch hãa kinh tÕ cßn ph¶i gãp phÇn gi¶m nhÑ nh÷ng ¶nh h-ëng k×m h·m sù ph¸t triÓn nguån lùc b»ng c¸ch phèi hîp nh÷ng dù ¸n ®Çu t- ®Ó cã thÓ tËp trung nh÷ng yÕu tè khan hiÕm vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ nhÊt. MÆt kh¸c ng-êi ta cßn thÊy thÞ tr-êng c¹nh tranh tù do cã xu thÕ h¹n chÕ ®Çu t- vµo c¸c lÜnh vùc 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc mµ x· héi mong muèn. §ã lµ khiÕm khuyÕt cña thÞ tr-êng mµ ng-êi ta muèn sö dông kÕ ho¹ch ho¸ ®Ó kh¾c phôc. 3.4.LËp luËn vÒ th¸i ®é vµ t©m lý d©n c-. Thùc tÕ cho thÊy khi nh÷ng môc tiªu kinh tÕ vµ x· héi cña mét quèc gia ®-îc c«ng bè mét c¸ch c«ng khai trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®Êt n-íc sÏ ¶nh h-ëng tÝch cùc vµ quan träng ®Õn c¸ch c- xö vµ t©m lý cña nh©n d©n, nhÊt lµ ë nh÷ng n-íc tÝnh céng ®ång kh«ng cao hoÆc d©n c- bÞ chia rÏ. Trong nh÷ng tr-êng hîp nµy, kÕ ho¹ch ho¸ cã thÓ thµnh c«ng trong viÖc tËp hîp nh©n d©n ®»ng sau ChÝnh phñ ®Ó tiÕn hµnh thùc hiÖn nh÷ng ch-¬ng tr×nh quèc gia lín, ch¼ng h¹n nh- xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, xo¸ n¹n mï ch÷, phßng chèng bÖnh tËt. Khi ChÝnh phñ cã b¶n kÕ ho¹ch kh¶ thi vµ hîp lý th× ®iÒu cã thÓ gióp t¹o ra nh÷ng ®éng lùc cÇn thiÕt v-ît qua nh÷ng trë ng¹i g©y chia rÏ trong néi bé quÇn chóng, ®éng viªn tèt h¬n sù quan t©m vµ tham gia cña c¸c bé phËn kh¸c nhau trong x· héi vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ. 3.5.LËp kÕ ho¹ch ®Ó thu hót viÖn trî vµ ®Çu t- n-íc ngoµi. Muèn huy ®éng ®-îc vèn viÖn trî n-íc ngoµi kÓ c¶ song ph-¬ng vµ ®a ph-¬ng mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ChÝnh phñ th-êng ph¶i cã nh÷ng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn râ rµng vìi nh÷ng môc tiªu cô thÓ vµ nh÷ng dù ¸n ®Çu t- ®-îc x©y dùng theo nh÷ng tiªu thøc quy ®Þnh. Víi nh÷ng kÕ ho¹ch cña m×nh c¸c n-íc nhËn viÖn trî cã c¬ së tèt h¬n ®Ó thuyÕt phôc nh÷ng nhµ tµi trî r»ng sè tiÒn vèn lµ mét bé phËn thiÕt yÕu kh«ng thÓ thiÕu vµ sÏ ®-îc sö dông mét c¸ch cã môc ®Ých trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n. 4.Vai trß cña kÕ ho¹ch hãa trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng X· héi chñ nghÜa KÕ ho¹ch ho¸ cã vai trß rÊt lín trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng X· héi Chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay. Nã thÓ hiÖn s©u s¾c ë b¶n chÊt néi dung cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. Nã ®-îc sö dông lµm c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo môc trªn ®Þnh h-íng X· héi Chñ nghÜa mµ §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· chän. Qua ®ã, chóng ta cã thÓ rót ra mét sè vai trß quan träng cña kÕ ho¹ch ho¸ : - Kh¾c phôc c¸c khuyÕt tËt cña thÞ tr-êng. - N¾m b¾t tr×nh ®é cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi, tõ ®ã tæ chøc nÒn kinh tÕ phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi. - §¶m b¶o tÝnh hiÖn qu¶ x· héi cao nhÊt trong viÖc ph©n bæ c¸c nguån lùc khan hiÕm, th«ng qua c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc -§¶m b¶o tÝnh chñ ®éng cña Nhµ n-íc trong c¸c quan hÖ quèc tÕ ( thÓ hiÖn tÝnh ®Þnh h-íng dµi h¹n cña kÕ ho¹ch ). - T¹o t©m lý an d©n, gi¸o dôc µ tËp hîp søc m¹nh quÇn chóng ®Ó cïng §¶ng vµ Nhµ n-íc x©y dùng nÒn kinh tÕ - x· héi theo ®Þnh h-íng X· héi Chñ nghÜa. 5.C¸c nguyªn nh©n thÊt b¹i trong kÕ ho¹ch ho¸ . Sau nhiÒu thËp kû kiÓm nghiÖm, kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ quèc d©n ë nh÷ng n-íc ®ang ph¸t triÓn, kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ chung lµ kh«ng mÊy thµnh c«ng. §ã lµ mét sè nguyªn nh©n chÝnh sau : - Kho¶ng c¸ch gi÷a kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch. C¸c v¨n b¶n kÕ ho¹ch th-êng qu¸ tham väng, «m ®åm qu¸ nhiÒu môc tiªu cïng mét lóc mµ kh«ng xÐt ®Õn môc ®Ých -u tiªn m©u thuÉn vµ c¹nh tranh nhau. NhiÒu b¶n kÕ ho¹ch ®-îc thiÕt kÕ rÊt ®å sé, nh-ng kh«ng râ vÒ chÝnh s¸ch cô thÓ cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®Ò ra. ChÝnh v× vËy, kho¶ng c¸ch gi÷a kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch rÊt lín, nhiÒu chØ tiªu kÕ ho¹ch thùc tÕ kh«ng thùc hiÖn ®-îc. - Sè liÖu vµ th«ng tin kh«ng ®Çy ®ñ vµ kÐm tin cËy. ChÊt l-îng cña mét b¶n kÕ ho¹ch ph¸t triÓn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sè l-îng vµ dé tin cËy cña sè l-îng thèng kª còng nh- nh÷ng th«ng tin vÒ thùc hiÖn kÕ ho¹ch. T×nh tr¹ng chung cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ c¬ së d÷ liÖu võa thiÕu, võa yÕu, céng thªm víi ®éi ngò c¸n bé kÕ ho¹ch vµ thèng kª kh«ng ®ñ n¨ng lùc vµ tr×nh ®é dÉn ®Õn hÖ qu¶ lµ nh÷ng ý ®å, tham väng trong kÕ ho¹ch ho¸ kh«ng ®-îc thÓ hiÖn mét c¸ch kh¸ch quan vµ cuèi cïng kh«ng trë thµnh hiÖn thùc. Trong nh÷ng tr-êng hîp nh- vËy, viÖc më réng ph¹m vi vµ quy m« kÕ ho¹ch ho¸ cã thÓ cßn g©y l·ng phÝ v« Ých. - Nh÷ng biÕn ®éng kinh tÕ bÊt th-êng, kÓ c¶ trong vµ ngoµi n-íc. §èi víi nh÷ng n-íc cã nÒn kinh tÕ më cöa th× nh÷ng thay ®æi vÒ gi¸ c¶ vµ thÞ tr-êng quèc tÕ sÏ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn thÞ tr-êng trong n-íc, lµm cho viÖc dù b¸o xu h-íng ph¸t triÓn hÕt søc khã kh¨n, thËm chÝ c¶ cho nh÷ng thêi h¹n t-¬ng ®èi ng¾n. VÝ nh- cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ n¨m 1997- 1998 lµm cho tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ ë c¸c n-íc tõ møc 7% ®Õn 8% trë thµnh sè ©m. §èi víi nÒn kinh tÕ dÔ tæn th-¬ng tr-íc nh÷ng biÕn ®éng bªn ngoµi nh- vËy, ChÝnh phñ c¸c n-íc cÇn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh mÒm dÎo vµ linh ho¹t trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña m×nh, s½n sµng ®iÒu chØnh khi cÇn thiÕt chø kh«ng tù rµng buéc vµo nh÷ng kÕ ho¹ch cøng nh¾c x¸c ®Þnh tõ tr-íc. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc - Nh÷ng yÕu kÐm vÒ thÓ chÓ . §©y lµ mét vÊn ®Ò næi bËt ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Trong nh÷ng yÕu kÐm ®ã, ng-êi ta th-êng kÓ ®Õn viÖc t¸ch c¬ quan kÕ ho¹ch ho¸ ra khái bé m¸y ®iÒu hµnh th-êng nhËt cña ChÝnh phñ, viÖc c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kh«ng th-êng xuyªn ®èi tho¹i vµ th«ng tin néi bé víi nhau vÒ môc tiªu chiÕn l-îc, ¸p dông c¸ch thøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ vµ tæ chøc qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ dËp khu«n, kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng n-íc, tõng ®Þa ph-¬ng. Mét yÕu kÐm kh¸c lµ sù v« tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé thõa hµnh, sù ph¶n øng ®èi víi ®æi míi, sù m©u thuÉn, thiÕu hîp t¸c gi÷a c¸c bé phËn trong c¬ quan, t×nh tr¹ng tham nhòng vµ quan liªu ®Òu lµ lý do ¶nh h-ëng ®Õn chÊt l-îng c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸. 6.Mét sè néi dung cÇn hoµn thiÖn . - CÇn hoµn thiÖn vÒ c¬ chÕ vµ ph-¬ng thøc tiÕp cËn kÕ ho¹ch hãa ( ®æi míi tduy kÕ ho¹ch ). - Hoµn thiÖn vÒ ph-¬ng ph¸p kÕ ho¹ch . - Hoµn thiÖn vÒ bé m¸y qu¶n lý. - Hoµn thiÖn qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ : thèng nhÊt lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn kÕ ho¹ch . - Sö dông ph-¬ng ph¸p hiÖn ®¹i trong c¸c lÜnh vùc dù b¸o, thèng kª ®Ó t¨ng chÊt l-îng sè liÖu thèng kª tiÒn kÕ ho¹ch. - Häc hái kinh nghiÖm thµnh c«ng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa ë c¸c n-íc. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc Ch-¬ng 2 : Thùc tr¹ng ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam I.T×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n 1991 - 2000 1.X©y dùng chiÕn l-îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi 1.1.ChiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi NÐt næi bËt trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ h¬n 10 n¨m qua lµ kÕ ho¹ch ho¸ ®· chuyÓn dÇn tõ kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh sang kÕ ho¹ch ®Þnh h-íng víi viÖc tËp trung nç lùc x©y dùng chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII cña §¶ng ( n¨m 1991 ) ®· x¸c ®Þnh chiÕn l-îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi thêi kú 19912000 vµ chiÕn l-îc nay ®· ®-îc ®iÒu chØnh th«ng qua §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ( n¨m 1996 ) víi träng t©m lµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®· ®Ò ra môc tiªu t¨ng tr-ëng kinh tÕ thÝch hîp, cã néi dung ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña c«ng cuèc ®æi míi ®Êt n-íc, ph¸t huy ®-îc tiÒm lùc trong n-íc vµ thu hót ®-îc nguån lùc bªn ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. 1.2.Quy ho¹ch C«ng t¸c quy ho¹ch ®-îc t¨ng c-êng, tËp trung søc x©y dùng chiÕn l-îc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn trong c¶ n-íc cho tõng ngµnh tõng vïng, tõng lÜnh vùc. Thùc hiÖn ph-¬ng ch©m nµy, trong nh÷ng n¨m qua Nhµ n-íc ®· tËp trung thùc hiÖn quy ho¹ch mét sè ngµnh nh- ®iÖn lùc, b-u chÝnh viÔn th«ng, giao th«ng vËn t¶i, c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, t¹o c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ. ViÖc h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ë miÒn B¾c, miÒn Nam vµ miÒn Trung ®· t¹o ra nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn tËp trung thu hót nh÷ng nhµ ®Çu t-, ®Æc biÖt c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi lµm thay ®æi kh«ng nh÷ng bé mÆt kinh tÕ - x· héi cña vïng nµy mµ cßn gãp phÇn quan träng cho t¨ng tr-ëng cña toµn diÖn nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c vïng l©n cËn ph¸t triÓn thµnh vÖ tinh cña c¸c cùc ph¸t triÓn. Trong thêi gian qua ®· thÈm ®Þnh quy ho¹ch tæng thÓ cho 49 tØnh thµnh phè vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña 11 vïng gåm : 3 vïng kinh tÕ träng ®iÓm ( miÒn B¾c, miÒn Trung vÇ miÒn Nam ) ; 8 vïng kh¸c ( vïng §«ng B¾c, ®ång b»ng s«ng Hång, B¾c Trung Bé, duyªn H¶i Nam Trung Bé, T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé, ®ång b»ng song Cöu Long ). Thñ t-íng ChÝnh phñ còng ®· xÐt 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc duyÖt quy ho¹ch ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c«ng nghiÖp vµ c¸c c«ng tr×nh gäi vèn ODA, FDI, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc huy ®éng vèn ®Çu t- tõ n-íc ngoµi còng nh- cho c¸c nhµ tµi trî, c¸c nhµ ®Çu t-. Nh×n chung, c«ng t¸c quy ho¹ch ®· cã nh÷ng cè g¾ng vµ chuyÓn biÕn b-íc ®Çu, ®· g¾n ®-îc môc tiªu chiÕn l-îc vµo néi dung quy ho¹ch x¸c ®Þnh ®-îc tiÒm n¨ng, ®Þnh h-íng ph¸t triÓn cho tïng ®Þa ph-¬ng. Tµi liÖu quy ho¹ch b-íc ®Çu ®· gióp cho c¸c cÊp l·nh ®¹o ë Trung ¦¬ng, ®Þa ph-¬ng x¸c ®Þnh môc tiªu, nhiÖm vô vµ t¨ng c-êng sù chØ ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë tõng ®Þa ph-¬ng còng nh- c¶ n-íc. 2.X¸c ®Þnh träng t©m cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ lµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2.1.C¬ së lý luËn KÕ ho¹ch 5 n¨m dãng vai trß trung t©m v× : - 5 n¨m lµ thêi gian cïng víi mét nhiÖm kú chÝnh trÞ. Mçi nhiÖm kú chÝnh trÞ bÇu ra ®-îc bé m¸y qu¶n lý ë Trung ¦¬ng. §ã lµ nh÷ng ng-êi ®¹i diÖn cho nh©n d©n tron g viÖc x©y dùng, qu¶n lý vµ b¶o vÖ ®Êt n-íc, ®Æc biÖt ®¹i diÖn cho ®Êt n-íc trong quan hÖ ngo¹i giao quèc tÕ. KÕ ho¹ch 5 n¨m ®-îc x¸c ®Þnh trong th-ßi h¹n ®ã ®Ó phï hîp víi ý trÝ Nhµ n-íc, h¹n chÕ sù biÕn ®éng lín trong c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý ®Êt n-íc. - KÕ ho¹ch 5 n¨m lµ kho¶ng thêi gian kh«ng dµi ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch mang tÝnh hiÖn thùc. Tõ ®ã, chóng ta míi cã thÓ ®¸ch gi¸ ®-îc viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ x©y dùng ®Þnh h-íng míi cho kÕ ho¹ch 5 n¨m tíi. - 5 n¨m lµ kho¶ng thêi gian ®ñ ®Ó mét ch-¬ng tr×nh vµ dù ¸n béc lé c¸c yÕu tè mang l¹i hiÖu qu¶. C¸c ch-¬ng tr×nh vµ dù ¸n lµ c«ng cô thùc hiÖn kÕ ho¹ch gåm kÕ ho¹ch víi thÞ tr-êng; t¹o ra sù biÕn ®æi trong hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¬ së s¶n xuÊt cong nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu x· héi h-íng tíi. NÕu thêi gian ng¾n th× kh«ng ®¸nh gi¸ ®-îc sù thay ®æi. NÕu thêi gian qu¸ dµi th× khã b¾t kÞp nh÷ng biÕn ®éng lín trong kinh tÕ - x· héi. 2.2.Néi dung ®æi míi cña kÕ ho¹ch 5 n¨m Trªn c¬ së chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, c¸c kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991 - 1995 vµ 1996 - 2000 ®· ®-îc x©y dùng víi nh÷ng thay ®æi lín vÒ ph-¬ng ph¸p vµ néi dung nh- : t¨ng c-êng kÕ ho¹ch kinh tÕ vÜ m«, tõng b-íc xo¸ bá kÕ ho¹ch ho¸ mÖnh lÖnh vµ gi¶m tèi thiÓu c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh, chuyÓn sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h-íng, chó ý h¬n ®Õn c¸c chØ tiªu trªn lÜnh vùc 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NguyÔn h÷u H-ng §Ò ¸n m«n häc x· héi, khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®· cã nhiÒu cè g¾ng x©y dùng vµ ®iÒu hµnh, ®¶m b¶o c¸c c©n ®èi lín trong kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ trÞ, x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch-¬ng tr×nh dù ¸n quèc gia, chó träng x©y dùng c¬ së h¹ tµng kinh tÕ - x· héi; më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp quèc tÕ. KÕ ho¹ch ho¸ 5 n¨m ®· chó träng ®Õn nh÷ng c©n ®èi lín, ®Æc biÖt lµ c©n ®èi tµi chÝnh - tiÒn tÖ, c©n ®èi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, c©n ®èi vèn ®Çu t- toµn x· héi. ChÝnh s¸ch tµi kho¸, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ ®· ®-îc nghiªn cøu ho¹ch ®Þnh vµ ®-îc sö dông t-¬ng ®èi hîp lý, trë thµnh nh©n tè quan träng ®èi víi viÖc duy tr× æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Thùc tÕ, chøng tá ý t-ëng chuyÓn dÇn viÖc ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch tõ can thiÖp vi m« sang chó träng c¸c vÊn ®Ò vÜ m«, c¸c c©n ®èi lín ngµy cµng thÓ hiÖn râ vµ ph¸t huy hiÖu lùc thùc tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn kh¸. N-íc ta cã mét sè ngµnh xuÊt khÈu lín : dÇu th«, cµ phª, thuû s¶n, g¹o,... 2.3.KÕt qu¶ ®¹t ®-îc trong 5 n¨m 1996 - 2000 - NÒn kinh tÕ gi÷ ®-îc nhÞp ®é t¨ng tr-ëng kh¸ Tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ ( GDP ) qua c¸c n¨m tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000 : N¨m GDP (%) 1996 9,34 1997 8,15 1998 5,76 1999 4,77 2000 6,75 Qua b¶ng trªn cho thÊy tèc ®é t¨ng tr-ëng gi¶m dÇn tõ n¨m 1996 ®Õn hÕt n¨m 1999. N¨m 2000 míi b¾t ®Çu t¨ng lªn nh-ng vÉn cßn thÊp. §ã lµ lµ v× nÒn kinh tÕ n-íc ta chÞu ¶nh h-ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997 cña khu vùc nÒn s¶n xuÊt bÞ tr× trÖ. N-íc ta cã 2/3 vèn ®Çu t- trùc tiÕp ( FDI ) vµo ViÖt Nam lµ tõ c¸c n-íc trong khu vùc : Hµn Quèc, §µi Loan, Malaixia, ... nªn khi c¸c n-íc nµy bÞ khñng ho¶ng kinh tÕ th× c¸c nhµ ®Çu t- rót vèn, tû lÖ ®Çu tvµo ViÖt Nam gi¶m, hµng ho¸ cña ta khoong xuÊt khÈu ®-îc. Tuy vËy, chóng ta ®· dÇn kh¾c phôc vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ. - C¬ cÊu kinh tÕ ®· cã nh÷ng b-íc chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tû träng n«ng, l©m, ng- nghiÖp trong GDP ®· gi¶m tõ 27,2% n¨m 1995 xuãng cßn 24,3% n¨m 2000; tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng tõ 28,7% t¨ng lªn 36,6% vµ tû träng dÞch vô trong GDP tõ 44,1% n¨m 1995 gi¶m xuèng cßn 39,1% n¨m 2000. Tû träng ngµnh n«ng nghiÖp gi¶m, tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng lµ theo ®óng h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña n-íc ta. N-íc ta x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng : c«ng nghiÖp - n«ng nghiÖp - dÞch vô. Tuy nhiªn ®Ó x©y dùng nÒn t¶ng n-íc c«ng nghiÖp th× c¸c nhµ kÕ ho¹ch cÇn ho¹ch ®Þnh c¸c ph-¬ng h-íng ®Ó 20